HELMOND, ZORG-T-ZAAM VOOR HAAR JEUGD
Helmond, augustus 2012
D66 raadsfractie in samenspraak met SDOH en Helmondse Belangen.
1
Inleiding. Nederland staat een grote verandering te wachten op het gebied van de jeugdzorg. Een verandering die vele kansen biedt tenminste als we ze willen zien en willen grijpen. Maar we lopen ook de kans de transitie van de jeugdzorg te laten verzanden in een nieuwe vorm van bureaucratie en het behouden van hokjesdenken. D66 Helmond vindt de transitie van de jeugdzorg een zo belangrijk dossier dat ze hier uitgebreid in is gedoken. Neen niet alleen op basis van beleidsnota's van goedwillende beleidsmakers maar ook op basis van de dialoog met de werkers in het veld van de jeugdzorg en met mensen uit het onderwijs zijn we tot deze notitie gekomen. Een notitie die wij graag zouden duiden als een richtingwijzer naar een betere jeugdzorg. Een jeugdzorg die aansluit bij de behoeften van de vragers naar zorg, die aansluit bij ons denken in de sfeer van efficiency en kostenbewustheid maar bovenal een jeugdzorg die zorgt voor de jeugd. In deze notitie wil D66 Helmond mede richting geven aan het beleid dat de gemeente Helmond in samenwerking en in samenhang met de Peelgemeenten dient te gaan uit voeren op het vlak van de jeugdzorg. Deze notitie is tot stand gekomen dankzij de input van o.m. de D66 Statenfractie van Noord-Brabant, enkele informatiebijeenkomsten voor de commissie Samenleving van de gemeente Helmond, studie van beleidsstukken en niet te vergeten gesprekken met werkers uit het hele brede veld van de jeugd en de jeugdzorg. Met name het gesprek met 'het veld' heeft voor ons de lijn uitgezet die geleid heeft tot de richtingwijzers voor een jeugdzorg nieuwe stijl in onze regio. Dank aan iedereen die meegewerkt heeft aan de totstandkoming van deze notitie en zonder anderen tekort te doen in het bijzonder aan mijn fractiegenoten Harrie van Dijk, Jack Hamacher en Henk Bekkers en in het bijzonder aan Maarten van Bree, steunfractielid D66. Voor de goede orde melden we nog dat het karakter van deze notitie geen ambtelijke is. Ze geeft de visie van D66 Helmond weer op toekomstige en gewenste ontwikkelingen in de jeugdzorg. Tot slot hoop ik dat deze richtingwijzers mede de inspiratie zullen zijn voor een betere en adequate jeugdzorg, als het aan D66 ligt zo snel mogelijk maar zeker in 2015.
Maarten Janssen raadslid D66
meer info: www.d66helmond.nl of
[email protected] 2
leeswijzer In deze notitie staan we globaal stil bij de huidige situatie in Helmond en geven een weerslag van de gesprekken welke wij mochten voeren met 'werkers' uit het veld. U treft ook de samenvatting aan van een breed interprovinciaal overleg door Statenfracties van D66 in 2010 over deze materie. Ook hebben we de input van de diverse bijeenkomsten m.n. van de commissie Samenleving meegenomen. Voorts hebben we een verwijzing bijgevoegd zodat u desgewenst nadere informatie kunt opzoeken. Hieronder noemen wij een zestal 'richtingwijzers' welke naar ons idee van groot belang zijn voor de goede uitvoering van de jeugdzorg in de toekomst van onze stad.
RICHTINGWIJZERS: 1. Zorg bij de uitvoering voor een schaal die werkbaar is. Voor de stad Helmond komt dit neer op 3 à 6 uitvoerende teams waarin (nagenoeg) alle disciplines vertegenwoordigd zijn. Deze teams hebben een gestructureerd overleg met o.a. het onderwijs, peuterspeelzaalwerk en consultatiebureaus. 2. Een ongelooflijk grote rol zal weggelegd dienen te zijn voor het onderwijs. "Nabijheid' is een cruciaal begrip in deze. Het schoolmaatschappelijk werk kan hierin een belangrijke katalysator zijn en versterking hiervan is wenselijk. 3. Intake- en vervolgprocedures moeten eenduidig en helder zijn. Er moet gewerkt worden aan één uniform systeem van dossiervorming, rapportering en uitwisseling. Ouders dienen van meet af aan betrokken te zijn bij deze rapportering en vraag hen direct instemming opdat rapportages beschikbaar zijn voor deskundigen. 4. Erken dat er altijd een groepje 'uitvallers' zal zijn en blijf daar middelen voor vrij houden en waakt ervoor dat successen niet gestraft worden door kortingen op de middelen. Blijf de jeugd en de jongeren positief benaderen. 5. Heb oog voor de thans bestaande organisaties op het vlak van jeugd- en jongerenzorg en erken dat er verschillen zijn. Zorg ervoor dat er een nieuwe werkwijze ontstaat welke zeggingskracht of beslissingsmacht heeft. Ga heel verstandig en behoedzaam om met de huidige medewerkers met name met hun expertise zorg dat deze behouden blijft. 6. Zorg voor een beperkt aantal heldere en duidelijke parameters om het gevoerde beleid te evalueren en te beoordelen, taakstellend mag gezegd worden dat minimaal 80% van het budget aan aanwijsbare directe hulp aan jeugd en jongeren besteed zal worden. De rekeningencommissie kan, zeker bij de aanvang een rol spelen bij een controle op de bestede gelden. 3
Situatie in de gemeente Helmond, mei 2012. De jeugdzorg in Helmond kent ook vele spelers die elk vanuit hun eigen taakstelling en verantwoordelijkheid werken aan een goede zorg voor jeugd en jongeren die op een of andere manier in de knel zijn geraakt. Actoren zijn o.m. MEE, Bureau Jeugdzorg, BJB Brabant, de Combinatie, de GGZ, Herlaerhof, het Centrum voor Jeugd en Gezin, de LEV-groep en natuurlijk het onderwijs. Buiten beschouwing laten we de instellingen voor gesloten jeugdzorg (jeugddetentie en de jeugdreclassering) immers deze blijven ook buiten de werkingssfeer van de transitie van de jeugdzorg. Vele van deze instellingen hebben nu een publiek-particulier karakter. Hiermede bedoelen we dat het private instellingen zijn die in hoge mate, of soms zelfs volledig afhankelijk zijn van publieke gelden. Tot deze publieke gelden rekenen wij voor de eenvoud ook eventuele subsidies, uitkeringen en toelagen van onder meer verzekeraars. Vastgesteld is dat er in Helmond een goed overleg is tussen de participanten op het vlak van de jeugdzorg hetgeen al tot uiting komt in een aantal concrete projecten. Maar ook is het evident dat er belangen in het spel zijn en dat we ook dat dus moeten onderkennen. Materieel gezien gaat het in de gemeente Helmond om een aanzienlijk bedrag dat beschikbaar zal zijn voor de uitvoering van de jeugdzorg in onze stad. Heel precies is dit bedrag niet te duiden omdat er thans nog vele verschillende geldstromen zijn. Het voert op dit moment te ver om te kijken naar een nadere verdeling van deze middelen en de herkomst ervan. Interessant is het wel om te bezien in hoeverre met de middelen van de andere Peelgemeenten er een bredere inzet bereikt kan worden die ten goede zal komen aan de jeugdzorg in 'de Peel'.
4
Bijeenkomsten commissie Samenleving. In juni 2011 en in april 2012 zijn er bijeenkomsten gehouden voor m.n. de leden van de commissie Samenleving over de thema's 'passend onderwijs' en 'de transitie van de jeugdzorg'. (Het thema passend onderwijs laten we hier verder buiten beschouwing aangezien dit door de val van het kabinet Rutte 1 geen uitvoering zal krijgen.) Volgens plan zal de gemeenteraad in het najaar van 2012 de kaders stellen die de basis zullen vormen voor de jeugdzorg in onze stad. In dit verband willen wij graag wijzen op de visie van prof. Jo Hermans. Hij stelt dat het 'community-based' werken het uitgangspunt dient te zijn voor de jeugd- en jongerenzorg nieuwe stijl.
Grafisch van het oude naar het nieuwe 'bloemetjes'model (wraparound care).
5
Visie op jeugdzorg Provinciale Staten fracties D66. * kinderen moeten tijdig en effectief worden geholpen, waarbij voorwaarden zijn geschapen voor de professional om sneller en beter te kunnen handelen. * doelstelling is om -als het nodig is- kinderen/jongeren tot 23 jaar met een uitloop naar 27 jaar te begeleiden bij het opgroeien tot volwassenen die zo zelfstandig mogelijk kunnen deelnemen aan de samenleving. * uitgangspunt is vertrouwen in de eigen kracht van kind en ouder(s). bepalen welke bijdrage zij zelf kunnen leveren aan de oplossing van de problemen. * er moet veel meer aandacht voor preventie komen. als zwaardere zorg nodig is, dan moet deze passend zijn, zo kort duren als mogelijk en zo lang als nodig is, met het oog voor (na)zorg om een draaideur effect te voorkomen. * daarom is het wenselijk om tot een financieel kader te komen voor zowel de preventieve als de geïndiceerde jeugdzorg. * dat kader dient op termijn ondergebracht te worden bij een bestuurslaag, de gemeente, omdat deze het dichtst bij het kind en ouder(s) staat. voorwaarde is dat de gemeente over voldoende bestuurskracht beschikt. * het financieren van samenwerken en op resultaten van de zorg moet leidend zijn. * een integraal indicatiebesluit moet sterk vereenvoudigd worden en worden afgestemd met het speciaal onderwijs; er moet een scheiding komen tussen algemene indicatie op behandeldoelen en een specialistische indicatiestelling door de zorgaanbieders. * het recht op jeugdzorg vraagt om een heroverweging, waarbij de vraag is of dit recht moet vervallen, beperkt of gehandhaafd.
D66 Statenfracties in de provincies Noord-Brabant, Limburg, Gelderland en Utrecht, maart 2010.
6
Weerslag van een drietal gesprekken met professionals in het veld van jeugd- en jongerenzorg in maart 2012. Samenvatting: Elementen die bij een toekomstig beleid ‘jeugdzorg’ zeker aan bod moeten komen en/of blijven zijn: bijeenkomst 13 maart 2012, deelnemers jeugden jongerenwerkers.
een gevarieerd aanbod van zorg, niet alleen gebaseerd op feiten of cijfers maar ook aansluitende bij behoeften uit het veld; goede samenwerking tussen mensen, bij voorkeur zelfsturende teams en minimale bureaucratische regels; zog voor korte overdrachtslijnen en simpele procedures, indien deze nodig zijn; de zorg moet niet alleen repressief zijn maar zeer zeker ook preventief; goede jeugd- en jongerenzorg is een goede investering in onze toekomst; niet het gebouw is belangrijk, maar kan wel een bijdrage leveren; zorg voor herkenbare en aanspreekbare vertrouwenspersonen; draag bij de inrichting van de jeugdzorg in de stad voor een werkbare schaal waarin alle disciplines aanwezig zijn; zorg ervoor dat in de wijken (3 of 6) de ‘disciplines’ op maat gebracht worden; in bepaalde ‘probleemgebieden’ moet extra aandacht zijn voor maatwerk.
Samenvatting: Elementen die bij een toekomstig beleid ‘jeugdzorg’ zeker aan bod moeten komen en/of blijven zijn: bijeenkomst 20 maart 2012, deelnemers beleidsmakers en middenkader in de jeugdzorg.
7
zorg voor één financieringsstroom voor het totale werk en betrek daar zoveel mogelijk partijen bij; maak procedures transparant, helder en eenvoudig, teveel tijd wordt nu nog gestopt in werkzaamheden die niet direct nuttig zijn voor de cliënt; zorg ervoor de dossiers meegaan met de cliënt en voorkom dat allerlei intakeprocedures keer op keer herhaald worden; erken dat er altijd wel ‘een onderkant’ zal zijn en maak daar middelen voor vrij; houdt ook oog voor de positie van de medewerkers bij de diverse organisaties; een goede afstemming en taakverdeling met het onderwijs is van groot belang en kan preventief werken; laat ook de goede kanten van de jeugdzorg over het voetlicht komen en benader de kinderen en jeugd positief.
Samenvatting: Elementen die bij een toekomstig beleid ‘jeugdzorg’ zeker aan bod moeten komen en/of blijven zijn: bijeenkomst 27 maart 2012, deelnemers m.n. onderwijsgevenden
8
‘nabijheid’ is een kernbegrip en de school is een belangrijke vindplaats; zorg voor één aanspreekpunt die ook besluiten kan en mag nemen; maak procedures eenduidig, verminder de formulierenstroom en zorg voor een goede doorstroming, warme overdracht van dossiers/gegevens als kinderen naar een andere school gaan; probeer zo vroegtijdig problemen aan te pakken, ook het consultatiebureau en peuterspeelzaalwerk kan hierin een rol spelen; behoud de goede zaken die er nu zijn, versterk ze en bouw ze uit; nieuw wil niet altijd zeggen goed; de rol van schoolmaatschappelijk werk is positief, de drempel van ouders naar mogelijke andere zorg is hierdoor lager; investeer als jeugdzorg en onderwijs in goede en blijvende contacten met ouders op een maat die bij hen past, b.v. de wijk; laat ook de goede kanten van de jeugdzorg over het voetlicht komen en benader de kinderen en jeugd positief.
verwijzingen * Jeugdzorg Anders, effectieve tijdige hulpverlening zonder wachtlijsten Statenfracties D66 Noord-Brabant, Gelderland, Limburg en Utrecht, maart 2010 * presentatie Transitie jeugdzorg commissie Samenleving, gemeente Helmond, 27 juni 2011 * Stelselwijziging zorg voor jeugd, Ministerie VWS, 30 september 2011 * Beleidsbrief stelselwijziging jeugd 'Geen kind buiten spel', Ministerie VWS, 8 november 2011 * ronde tafelgesprekken met actoren in het veld jeugdzorg, te weten + jeugd- en jongerenwerkers en schoolmaatschappelijk werk; + beleidsmakers in de jeugdzorg en + docenten en andere onderwijsgevenden 13, 20 en 27 maart 2012 * bijeenkomst Transitie jeugdzorg vakcommissies Peelgemeenten, 16 april 2012
9
