HEEMKUNDIGE KRING - NORBERT DE VRIJTER - LILLE - JAARBOEK 1987

HEEMKUNDIGE KRING - NORBERT DE VRIJTER - LILLE - JAARBOEK 1987

Foto van het borstbeeld van J. Rosseels. Uit de verzameling J. Rosseels jr.

113 HEEMKUNDIGE KRING - NORBERT DE VRIJTER - LILLE - JAARBOEK 1987


JAAK ROSSEELS en de Wechelse school Jules Van Olmen.

Het is geenszins de bedoeling, in deze korte bijdrage, een volledig historisch beeld op te hangen van alle schilders die in de 19de eeuw te Wechelderzande verbleven. Daarvoor voelen wij ons ten eerste niet bevoegd, en ten tweede er bestaan grote, uitgebreide werken van kunstcritici die deze periode volledig behandelen. Wij willen onze lezers attent maken op het feit dat onze gemeente, in genoemde periode een centrum was - naast Kalmthout en Dendermonde - van de toenmalige kunstwereld. Al wie naam had kwam er schilderen, gedurende kortere of langere tijd. Wel willen wij Jaak Rosseels, meer dan de anderen in het licht stellen. Hem afzonderlijk behandelen is ondoenbaar omdat hij, in die tijd, samen met Heymans, een van de hoofdfiguren was. In de literatuur is er sprake van de " Dendermondse en Kalmthoutse School." In navolging van de Franse impressionisten - de School van Barbizon - komen aldaar openluchtschilders samen. In het werk van Dr. J.P. De Bruyn lezen wij (1): "Aangetrokken door de prachtige landschappen van Schelde, Denderen Durme, kwamen Florent Crabeels, A.J. Heymans en Theodoor Baron naar Dendermonde schilderen. Ook in de Kempen zullen rond diezelfde tijd landschapsschilders elkaar ontmoeten en wordt de grondslag gelegd van wat men later de "School van Kalmthout" zal noemen. Ongetwijfeld is hier de leidende figuur Heymans. Deze Antwerpenaar had, net als zijn vrienden Rosseels, Meyersen Crabeels, de lessen gevolgd aan de Antwerpse Academie. Op 17-jarige leeftijd trok hij naar Parijs waar hij de Barbizonmeesters ontmoette. Bij zijn terugkeer werd hij aangetrokken door de Kempen. Hij werkte vaak te Wechelderzande, waar nadien ook Rosseels, Meyers en Baron inspiratie kwamen zoeken. Crabeels werkte ook graag in de duinen van Wechelderzande. De befaamde kunstenaar Henry Van de Velde sloot zich eveneens te Wechelderzande bij hen aan. Bij het doornemen van vernoemde literatuur valt ons op dat bijna alle leidende figuren, zowel van de Kalmthoutse als van de Dendermondse school, bij ons lange tijd verbleven, vooral in gasthof De Keizer. Een drietal bouwde hier een woning: Heymans, Rosseels en Crabeels. Van hieruit trokken ze naar de Wechelse heiden met haar eenzame dorre vlakten, haar dennenbossen en haar vennen.



Gasthof "De Keizer" Plaats waar de schilders tijdelijk verbleven. Uit de verzameling van Jules Van Olmen.

Zo is het te begrijpen dat men hier en daar iets kan lezen over de "Wechelse School" of "Het Vlaamse Barbizon". Was Wechel met haar 500 inwoners nog niet genoeg gekend? Dr. Gilberte Gepts deelt ook onze mening in haar bijdrage in "Synthese van de Provincie Antwerpen" (2) waar ze schrijft: "Kalmthout en WECHELDERZANDE hebben hun naam verleend aan een School van schilders: A.J.,Heymans, Jaak Rosseels en Baron ontwikkelen te Kalmthout hun impressionistisch kleurengevoel. Later werken zij in dezelfde richting voort te WECHELDERZANDE. Zij ruilen de gecompliciteerdheid van het stadsleven voor de landelijke eenvoud met zijn boerenzeden. " De schilders van deze school hebben als gemeenschappelijk kenmerk dat ze het licht wisten te temperen, om alzo het landschap en de atmosfeer van de Kempen weer te geven. De "Grijze School" werden ze genoemd. Ze werden daartoe aangezet door het speciale karakter van de streek, die ze lief hadden. De droogte, de dorheid van de bodem lieten geen weelderige kleuren toe. Laten we enkele schilders de revue passeren.



ADRIAEN JOZEF HEYMANS (1839-1921) De meest Wechelse van alle schilders. Zijn moeder was namelijk Elisabeth Wouters, de zuster van Adriaen Wouters, die hier meer dan 30 jaar burgemeester was. Op doktersadvies werd de kleine Adriaen, vanaf zijn zevende jaar toevertrouwd aan zijn oom te Wechel, die hij vader noemde. Heymans bouwde hier een villa in 1877, een nog bestaande woning tegenover café De Kroon. Naar deze schilder is de Heymansstraat genoemd. Zijn zoon Alfred is de bouwer van de huidige pastorie. Senator Fevrier typeerde hem alzo: " Wechelderzande was voor hem een stukje paradijs, afgezonderd van de wereld". Op zekere dag vernam hij dat er sprake was een spoorweg aan te leggen tussen Oostmalle en Herentals. Dit ontstelde hem in hoge mate. Aan een vriend zei hij: "Men gaat mijn Kempenland verknoeien en ik vrees dat te talrijke schilders en burgers zich hier zullen komen vestigen en het kunstenaarsleven onmogelijk maken. " Ondanks die vrees verbleef hij hier talrijke jaren, verscholen in de Kempense hei. Hij vond er de rust die hij nodig had om te werken. Iemand zei dit een dwaas idee te vinden. Waarop de schilder antwoordde: "Zou Columbus niet ongelukkig geweest zijn indien men hem belet had onbekende landen te gaan ontdekken ? Ik doe in het klein wat hij in het groot gedaan heeft en ik vind er mijn geluk in eindelijk met volle overgave mij aan de landelijke natuur te wijden. " (3)

Zelfportret van A.J. Heymans. Uit de verzameling van Jos Aerts.



ALFRED HAZLEDINE (1874-1957) Een Engelse schilder in de leer bij Heymans, wiens dochter Renée hij huwde. Alfred woonde hier in het huis van zijn schoonvader, dat door de Wechelaars het huis van "den Engelsman" wordt genoemd.

A. Hazledine. "Portret van een vrouw". Copyright A.C.L. Brussel.



FLORENT CRABEELS (1829-1896) Crabeels, tijdgenoot van Heymans en Rosseels, schilderde ook eerst in "De Keizer". Later verhuisde hij naar een woning op de weg naar Lille, die door de aanleg van de E-34, voor een twintigtal jaar verdween. Hij schilderde er op de bovenkamers, of reed met paard en karretje langs heiden, dennen en vennen. Vooral op 't Moereind was hij dikwijls te zien. Het getuigenis van Frans Van Giel luidt: "Crabeels was een zeer goede schilder, misschien beter dan Heymans, rnaar niet zo gekend en erkend. " (4) Zijn "Kermis te Wechel" is een zeer prachtig werk. Om te bewijzen dat hij een bij uitstek Wechelse schilder was, som ik enige werken op: - Kermis te Wechel. - Landschap met hoeve te Wechel. - Het Moereind te Wechel. - Gele bloemen te Wechel. - Ven te Wechel. - Schaapscheerders te Wechel. - Moeras te Wechel.

Fl. Crabeels "in de Kempen einde herfst". Copyright A.C.L. Brussel.



Fl. Crabeels "Kermis te Wechelderzande”. Uit de verzameling van Jules Van Olmen.

Fr. Van Leemputten “Veldwachter in de Kempen”. Copyright A.C.L. Brussel.



Fl. Crabeels "Lente in de heide". Copyright A.C.L. Brussel.

Zijn dochter Renée huwde met de zoon van een andere Kempense schilder: Frans Van Leemputten. U ziet waartoe de kunst nog leiden kan! Volgens Van Giel was deze een specialist in het schilderen van dieren, vooral van schapen. Cardyn omschrijft hem als de poëtische vertolker van de Kempense boerenbevolking. Hij noteerde de laatst overgebleven resten van de boerenvroomheid. Van Leemputten heeft vergane klederdrachten, uitstervende zeden en gewoonten voor altijd vastgelegd. En volgens Pol de Mont: "Wat hij ons laat zien is de simpele, alledaagse poëzie van het arme schrale heideland."



ISIDOOR MEYERS (1836 - 1916) Meyers, goed bevriend met Rosseels, die zijn talent waardeerde, medestichter van de Dendermondse School, voorloper en tevens ook vriend van Heymans. Toen hij twintig jaar was en Heymans zeventien, vertrekken zij samen naar Parijs. Met gordijnen schilderen voorzien zij daar in hun bestaan. In Wechel verbleef hij meestal ook in genoemd gasthof. Van daaruit schilderde hij vooral de Kempense moerassen. Hij stierf, zoals vele van zijn collega's-schilders op hoge leeftijd, ouder dan tachtig jaar.

1. Meyers "Bij mijn buurman". Copywright A.C


Fr. Van Leemputten “Palmzondag in de Kempen” Copyright A.C.L. Brussel.




HENRY VAN DE VELDE (1863-1957) Van 1886 tot 1890 verbleef Van de Velde op een zolderkamer van afspanning "De Keizer". Deze belangrijke vertegenwoordiger van de Art Nouveau beoefende in het begin van zijn carrière de landschapschilderkunst. Rosseels had, als inspecteur van het tekenonderwijs van de Vlaamse provincies, Van de Velde voorgesteld, om de leiding van de tekenschool te Turnhout op zich te nemen. Maar door de stadsraad werd hij over het hoofd gezien al behaalde hij in het examen 98 % van de punten. De kortzichtige Turnhoutse dorpspolitiek kon niet beletten dat hij later een architect werd van wereldformaat. Karel van Isacker typeert hem aldus (5): "Henry Van de Velde verbleef in Wechelderzande, een ruige streek, enkele lage boerderijtjes onder een strodak, aan elkaar gehecht door berkenrijen langs diep door de sporen uitgesneden zandwegen, een mateloze viakte bedekt met okerkleurig heidekruid en hier en daar een kudde schapen, verloren in de eindeloosheid, en zo bleef het nog jaren lang; een stuk verleden waar de vooruitgangsdrift aan voorbij was gegaan. " Zo was Wechel een eeuw geleden!

Henry Van de Velde "Vrouw aan het raam." Dit schilderij is genomen vanuit het gasthof. We herkennen nog goed "Den Hert" rond 1886. Copywright A.C.L. - Brussel.



H. Van de Velde

H. Van de Velde “zesarmige kandelaar”

JAAK ROSSEELS (1828-1912) De persoonlijkheid van de kunstenaar - zoals trouwens van ieder mens - kan beschouwd worden als de resultante van een aantal krachten; enerzijds afstamming, milieu en opvoeding, verschijning en karakter, periode waarin het leven zich afspeelt, e.a., en anderzijds een aantal veranderlijke factoren, die deze resultante kunnen beïnvloeden gedurende kortere of langere tijd; zoals opleiding, de verschillende voorvallen in het leven, de ontmoeting met anderen, het ontdekken van het milieu dat de ziel aanspreekt, en zo meer. Het is de bedoeling in een chronologische levensschets deze factoren naar voren te brengen. Jaak Rosseels werd te Antwerpen geboren op 5 november 1828. Hij was de jongste telg uit een beschaafd burgersgezin, waar de kunsten hoog in aanzien stonden. Alle vooraanstaanden kwamen regelmatig bijeen in dit typisch Antwerps huis, zoals Hendrik Conscience, Theodoor Van Rijswijck, De Block, Dillens, enz. I Zijn oudere broer Emmanuel gaf het voorbeeld door een der eerste Vlaamse schrijvers voor het toneel te worden. Dit intellectuele midden had grote invloed op de jeugdige Jaak. Toen hij tien jaar was, verliest hij zijn moeder. Op een avond gaat de kleine in het geheim een aquarel maken van het graf bij maneschijn. Reeds dan geeft een opgekropt gemoed uiting door middel van vorm en kleur.



J. Rosseels "landschap in de Kempen". Copyright A.C.L. Brussel

1844. De jonge Rosseels wordt ingeschreven als leerling van de Antwerpse Academie, waar hij zal blijven tot 1848. Hij is een middelmatige leerling, - zeker niet slecht - maar zijn onafhankelijke geest kan zich moeilijk beperken tot het verouderde systeem van opleiding. Ten slotte breekt hij met dit academisch onderwijs. Het is de natuur, die hem aantrekt. Als hij een uur vrij heeft, gaat hij naar buiten. Het staat nu reeds vast dat hij landschapschilder zal worden. Hij begint te schilderen in 1844 en komt in 1845 in het atelier van landschapschilder Van der Poorten, die toen een geziene figuur was. Misschien voelde Rosseels zich onder invloed van deze kunstenaar aangetrokken tot de Kempen, een streek die ook het toevluchtsoord zal zijn van andere schilders. 1846. Er treft hem een tweede smartelijk verlies door het overlijden van zijn zuster, waarvan hij dolveel hield en die hij als een tweede moeder beschouwde. Hij vlucht dan naar de Kempense hei, waar de grote stilte van de natuur hem helpt de wonde te genezen. 1847. In dat jaar verblijft hij veel in het Brabantse. Maar zeker is, dat noch Brabant, noch Wallonië tot zijn dichterlijke ziel spreken. Alleen de Kempen trekt hem werkelijk aan en van 1850 tot 1870 was hij er zeker de meest uitgesproken bewonderaar van. Op aandringen van vrienden vertrekt hij naar Duitsland, dat in die dagen in kunstkringen hoog in aanzien stond. De Rijnvallei, en Berneroberland werden door hem uitgekozen.



Wie herkent de Wechelse kerk niet ?.. Copyright A.C.L. Brussel.

Eens toen hij er over een beek wilde springen, viel hij in het koude water. Gevolg was een zware longontsteking, die zijn sterk gestel geheel ondermijnde. De dokter schrijft voor naar het Zuiden te gaan. 1854. In dat jaar schildert hij o.a. in Florence. Hier ontstaan "La Chartreuse", "La Vallée de Rassina" e.a. Maar teruggekeerd in het vaderland verlangt hij naar Kalmthout en de heide. 1858. In de periode 1858-1865 werkte hij vrijwel onafgebroken in de Kempen. Hij werd er gefascineerd door de schrale zandstreek, de duinen, de vennen, de heidevlakten, een atmosfeer die ook bij hem in hoge mate verantwoordelijk mag gesteld worden voor het overheersende "grijs". 1861. In Kalmthout ontmoet hij lsidoor Meyers. Deze ontmoeting zou voor beide kunstenaars een belangrijke gebeurtenis worden, die beider persoonlijkheid diep heeft beïnvloed. Jaak Rosseels heeft nu trouwens in het land erkenning gevonden, niet alleen bij de vooraanstaande kunstkenners, maar tevens onder de kunstenaars, zodat hij bezig is een werkelijke "leider" te worden. 1865. Dit leiderschap wordt dan van officiële zijde bekrachtigd door zijn benoeming tot direkteur aan de Academie van Dendermonde. De faam van de "School van het grijs" is nu in onze nationale kunstgeschiedenis voldoende bekend. Maar behalve het land van Dendermonde en de Schelde blijft hij trouw aan de Kempen, vooral aan Wechel, waar hij iedere zomer terugkeert. 1870. Dan verlaat hij tijdelijk de heide voor de meer vruchtbare gronden van Vlaanderen. Het is vooral de streek tussen Hamme en Sint-Niklaas met als middelpunt Waesmunster, die de schilder zal inspireren. Dit nieuwe landschap brengt ook



Fr. Courtens "Melkende vrouw". Copyright A.C.L. Brussel.

vernieuwing mee in zijn gebruikte techniek: de school van het grijs moet plaats maken voor die van het licht. In Waesmunster ontmoet hij Heymans, die vooral in Wechel werkte. Evenals de kennismaking met Meiers moet de ontmoeting met Hermans als een mijlpaal beschouwd worden in het leven en werk van Rosseels. Hermans weet hem te overhalen de boorden van de Schelde te verwisselen tegen de dennenbomen en de zandverstuivingen van Wechelderzande. Vanaf die tijd zal hij voor goed trouw blijven aan dit vredig oord. Hier zal hij zijn beste doeken schilderen. Slechts één jaar kwam hij er niet, tot verwondering van de Wechelse inwoners. Er was namelijk gezegd, dat hij Heymans nabootste en deze onwaarheid deed hem diens nabijheid ontvluchten om in het vissersdorp Knokke te gaan werken. 1880. In dit jaar huwt Jaak met de Gentse Sophie de Vulder. De kunstenaar is dan al de vijftig gepasseerd. Toch zal dit huwelijk een weldaad voor hem zijn en de zwerver vaste grond onder zijn voeten geven. Zijn vrouw, die in het onderwijs werkzaam was geweest, zal hem een grote steun zijn. 1882. Toen werd hij tot adjunct-inspecteur van het tekenonderwijs benoemd. De pedagogische en administratieve zorgen hieromtrent zal hij delen met zijn vrouw. 1895. Hij wordt bevorderd tot inspekteur van het tekenonderwijs voor de Vlaamse provincies. Volgens de gewezen stadsarchivaris van Turnhout, R. Peeters, was hij in deze functie belangrijk voor het kunstleven in de Kempen. Voor Wechelderzande ligt zijn verdienste in het feit, dat hij samen met Heymans en anderen van dit dorp een belangrijk oord heeft gemaakt voor de toenmalige Vlaamse schilderkunst.



1912. Op 3 november overleed Jaak Rosseels in zijn aristocratische woning, Bosmanslei 14 te Antwerpen. Twee dagen later zou hij 84 jaar geworden zijn. Hij rust nu op het erepark van de begraafplaats Schoonselhof. Er zijn verschillende karaktertrekken, die zowel de persoon als de kunstenaar Jaak Rosseels kenmerken. - Zijn aangeboren onafhankelijkheidszin staat bovenaan. Dit komt tot uiting in zijn verzet tegen het academisch onderwijs, zowel in de tijd dat hij het ondergaat als in de tijd dat hij er een leidende funktie bekleedt. Hij doet niet mee aan modeverschijnselen, speculeert niet op de gunst van het publiek maar volgt de stem van smaak en geweten. Hij was een van de eersten, die zich van alle werkplaats- en schooloverleveringen van onze vroegere schilders bevrijdde. Met de sleur breken, beoogde hij. Als men hem verwijt Heymans blindelings te volgen en te imiteren, verdwijnt hij naar een andere omgeving. - Hij doet geen concessies aan de waarheid. Alhoewel het impressionisme geen fotografische weergave van de natuur geeft, studeert hij intensief om deze natuur geen geweld aan te doen. Elke boom heeft een bepaalde struktuur en vorm, die dadelijk herkenbaar moet zijn. Een zeilschip vaart met een bepaalde windhoek en die wind heeft een bepaalde kracht. We kunnen dit zeggen voor wolkenformaties, luchten en seizoenen. Het berust allemaal op grondige studie en waarneming. Ook op andere terreinen geldt ditzelfde zoeken naar waarheid; bv. op het domein van godsdienst en levensfilosofie. Zijn godsdienstige natuur heeft hem ook hier naar de waarheid laten zoeken, en verguizing, achteruitstelling of plagerijen (zeer sterk in Dendermonde) konden hem nooit tot wankelen of concessies verplichten. Een andere karaktertrek is zijn hoogst beminnelijke persoonlijkheid, die zich steeds voor anderen inzette. Wij denken hier aan wat hij deed voor Courtens. Vader Courtens, die schipper was en het talent van zijn zoon niet begreep, verweet Rosseels een maatschappelijke nietsnut van zijn zoon te willen maken. Rosseels moest telkens al zijn overredingskracht gebruiken om het Frans Courtens mogelijk te maken zijn echte roeping te kunnen volgen. - Rosseels was ook zeer begaan met het lot van de toenmalige arme bevolking uit de Kempen. Hij had zelf zeer geringe persoonlijke behoeften; een boterham en een appel waren voldoende om zijn honger te stillen. Maar wat heeft hij niet gegeven aan de behoeftigen uit Wechel? Stellig is hij voor velen een redder in de nood geweest. Wat hij had, gaf hij weg, zonder omzien. - Deze culturele hoogstaande mens was de eenvoud zelf. Hij was eerlijk, technisch knap - want alles moest verantwoord worden - en had daarbij een visie, die ver boven het aardse uitsteeg. Hij droomde zelfs van binnen te treden in een trappistenklooster. Maar onderweg,



weg, toen de zon opkwam in onvergelijkbare schoonheid, voelde hij dat het scheiden van de wereld niet nodig was, maar wel het leven met Gods schepping in harmonie brengen. Hij is spoedig Protestant geworden vooral door toedoen van zijn oudere broer Emmanuel. Hij was nooit een beeldstormer. Hij vermeide zich niet in het weergeven van door grootsheid of verschrikking op de mens inwerkende natuurtonelen. Hij had volstrekt geen aanleg om te pronken met zijn meesterschap. Wat hem boeide was de natuur in ogenblikken van kalmte en rust, de maagdelijkheid van de lente en de frisse koelte van de morgen, de avondschemering, maar vooral de kleur van de overgangsmaanden, van maart-april en november-december. Wechelderzande mag zich gelukkig voelen zulke schilder van formaat, zulk edel mens in zijn midden gehad te hebben.

Woning waar Jaak Rosseels gewoond heeft. Uit de verzameling van Jos Aerts.



Enige van zijn werken: - Kempisch landschap - Het Zoute - De Windmolen - Maneschijn - Heidelandschap bij volle maan Italiaans landschap Landschap met kerktoren Hooitijd Kempische hoeve De Heide - Het Moereind te Wechelderzande - Omstreken van Waasmunster.

JAAK ROSSEELS ° 05.11.1828 † 03.11.1912 x DE VULDER Sophie

DANIEL ROSSEELS ° 03.11.1881 † 07.01.1923 x CONINCK-WESTENBERG Brigitte

CATHARINA ROSSEELS ° 25.01.1907 ongehuwd

JAAK ROSSEELS (6) ° 11.10.1908 x Gabriëlle E. DUSOLEIL

DANIEL ROSSEELS ° 22.06.1912 x Adolfine MALLENS



Waarom we J. Rosseels uitgebreider behandelen, ligt aan verschillende oorzaken. We willen hierdoor zeker niet de verdiensten van andere kunstenaars minimaliseren. Maar Jaak Rosseels, de schilder, evenals zijn enige zoon Daniël, de architect met de mooie lange baard, en zijn eenvoudige maar voorname adellijke Hollandse dame, met hun drie kleinkinderen Catharina, Jaak en Daniël werden als echte Wechelaar aanzien. Hun woning, tussen de Huidevettersstraat en de Pulsebaan werd later "Cordon Bleu" genoemd. Hier heeft ook dokter Geukens zijn laatste jaren gesleten. Wat hebben de kleinkinderen en de kinderen van veldwachter Victor Helsen (buren) daar heerlijke momenten beleefd! Meester Helsen, gepensioneerd onderwijzer te Lille, kan daarover nog boeiend vertellen en leuke herinneringen bovenhalen: - Mevrouw Rosseels hield dolveel van bloemen. De jonge Helsen wist dat en daarom plantte hij strobloempjes in haar tuin, dit tot grote tevredenheid van mevrouw. Als tegenprestatie ontving hij daarvoor geparfumeerde sigaretten ... die hem nochtans niet goed bekwamen. - Daniêl (senior) was een zodanig vaardige schutter dat geen enkele mus nog veilig was op de nok van het dak. En vrijgevig dat die man was ... 5 fr. was in de twintigerjaren een heel bedrag voor een jonge snaak. - Jaak (junior) was als jongeling meer van het ernstige intellectuele type. Was het toen al te merken dat daaruit eens een hoofdaalmoezenier zou groeien? - Daniël (junior) of "Den Haan" was een joviale en aangename kerel. Daaruit is een degelijk romanschrijver gegroeid. - Pastoor Smulders (in Wechel van 1865 tot 1896), evenals de schilder een Antwerpenaar van geboorte, kon met de kunstenaar zeer goed opschieten al waren hun godsdienstige overtuigingen niet dezelfde. - Lang geleden vertelde vrouw Cesar Smans,(bewoners van de Keizer) haar herinneringen over de kunstenaars voor de radio. Zou die bandopname nog bestaan?

(1) Dr. J.P. DE BRUYN, De Dendermondse Schilderschool. p. 16-19-21-25. (2) Dr. GILBERTE GEPTS, Synthese van de provincie Antwerpen. p. 307. (3) J. VAN OLMEN, Adriaen Jozef Heymans, brochure uitgegeven ter gelegenheid van de 5de kasteelfeesten te Wechel. (4) J. VAN OLMEN, Wechelderzande, toeristisch centrum, p. 12-13-14. (5) K. VAN ISACKER, Mijn land in de kering, deel 1, p. 228 (6) JAAK ROSSEELS jr., is de kleinzoon van de schilder, met dezelfde voor- en familienaam = doopkind.

Mijn welgemeende dank aan Jaak Rosseels jr., Bisschopslaan 41 Beerse, die mij zeer bereidwillig nuttige gegevens en foto's van zijn grootvader verschafte. Uit de verzameling van J. Rosseels jr.


HEEMKUNDIGE KRING - NORBERT DE VRIJTER - LILLE - JAARBOEK 1987

Recommend Documents