inleiding Deze gps wijzer richt zich op de gebruikers van outdoor-gps-apparaten. Recreatieve en avontuurlijke wandelaars, fietsers, sporters en kanoërs zullen in dit boek alles vinden wat van hun gading is. Wie nog geen gps bezit, kan zich in hoofdstuk 22 oriënteren op de keuzemogelijkheden. We behandelen in twee delen je gps en de wereld daarachter. In deel 1 bespreken we de bediening van je apparaat. Wat je al weet, kun je overslaan. Daarbij helpt de overzichtelijke inhoudsopgave; je ziet snel wat van jouw gading is. Inhoudsopgave en register helpen je ook bij het terugzoeken van stappen. In deze herziene uitgave baseren we onze instructie in eerste instantie op de meest gangbare modellen van Garmin (de nieuwe eTrex-serie, de GPSmap 62/78 serie en de touchscreenseries Dakota, Oregon en Montana) en van Magellan (de eXplorist-serie). In aparte hoofdstukken worden de sportmodellen (de Garmin Edge- en de Mio Cyclo 300-serie), de eXplorist GC (geocacher) en 310 besproken. De oudere modellen van Garmin (de vorige eTrex- en de GPSmap60/76 serie), de Adventurer 2800 en de Satmap Active 10 zijn (vrijwel) niet meer te koop. Wie er toch over wil lezen, verwijzen we naar de bij dit boekje behorende site, www.ontrack. nl/gps-extra, of naar het e-book van de eerste editie van gps wijzer; zie ook pagina 10. Deel 2, hoofdstuk 13 e.v., biedt leesstof voor gevorderden. Over vrijwel alles wat het praktische gebruik van je gps overstijgt, vind je informatie. Je raakt thuis in de wereld van kaarten, kaartdatum en projecties, van software, van digitale en routerende kaarten,van Active Routing, poi’s, geocaching, Adventures en Wherigo en je wordt verwezen naar legio interessante internetsites. De inhoud is geheel up-to-date gemaakt. Heb je suggesties ter aanvulling of verbetering, mail die dan naar
[email protected]. We wensen je een plezierige ontdekkingsreis in de wereld van gps. Foeke Jan Reitsma en Joost Verbeek
PS 6edruk BINNEN CORR.indd 3
3
22-01-13 10:37
Inleiding 18 gratis gps-routes om te oefenen 9 Informatie over minder courante gps’en 10
DEEL 1 1
De voorbereidingen
12
2.5 Een complexe weg improviserend terugnavigeren
30
Intermezzo II: Routeberekening
31
II.1 Geen route maar koers
31
II.2 Een directe route via wpt’s
31
3
32
Een wpt aanpassen
3.1 Het start-wpt altijd
1.1 De modellen en hun toetsen
12
dezelfde naam geven
1.2 Je gps opstarten
14
3.2 De naam van een bestaand
14
3.3 De coördinaten van een
17
3.4 Een wpt wissen
wpt wijzigen
1.3 De toetsen gebruiken voor standaardhandelingen
wpt invoeren
1.4 De functie tracklog tijdelijk uitzetten
33 33 34
Intermezzo III: Een waypoint
1.5 De schermverlichting gebruiken
32
18
projecteren 34
19
4
21
4.1 Wpt’s hernoemen en wpt-
22
4.2 Onderweg wpt’s aanmaken
35
24
4.3 Een route in je gps maken
35
4.4 Een route navigeren
37 37
1.6 Instellingen wijzigen: taal, batterij, eenheden en tijd Magellan eXplorist wijzigen
lijst opschonen
1.8 Satellieten ontvangen en de gegevens interpreteren Intermezzo I: miswijzing
Wpt’s aaneenrijgen tot een route 35
1.7 Enkele basisinstellingen in de
Heen en weer
25
4.5 Een route omkeren
2.1 De juiste instelling
25
4.6 Van koers raken en dat
25
Intermezzo IV: wpt’s via het
2
corrigeren
2.2 Je vertrekpunt altijd markeren als waypoint (wpt) 2.3 Terugnavigeren naar een wpt
35
38
internet aanmaken
38
5
39
via de Kompaspagina en navigatie beëindigen
27
2.4 Terugnavigeren via de Kaartpagina
29
Tracklog en tracks
5.1 Definitie tracklog en track
39
5.2 Waarom tracklogs en tracks?
40
4
PS 6edruk BINNEN CORR.indd 4
22-01-13 10:37
inhoud 5.3 De tracklog aan- en uitzetten
7.6 De tocht navigeren
en (on)zichtbaar maken op de kaart
40
opslaan als track
struikelblokken
47
VII.1
Avonturen en Active Routing 62
VII.2
Intern gps-geheugen
VII.3
Communicator-plug-in
49
Intermezzo V: Tracks en trucs
50
V.1 Beheer je tracklog
50
6
Tripcomputer
6.1 Wat is de Tripcomputer?
62 62 62
Improviseren tijdens een tocht 63
8.1 Onderweg wpt’s maken
63
8.2 Een fout corrigeren
64
8.3 Een doorsteek maken
64
8.4 Een lus erbij improviseren
65
51
8.5 Een gebied afbakenen
65
51
8.6 Een route maken via de
50
V.3 Track(log)gegevens op je pc bekijken
installeren 8
V.2 Trackvervuiling en schoonmaakacties
61
46
5.6 Een track maken bij een route en andersom
een ander beginpunt Intermezzo VII: Opstapjes en
5.4 Een tracklog maken en 5.5 Een track navigeren
61
7.7 De tocht navigeren vanaf
50
6.2 Datavelden wijzigen
51
6.3 Meer datavelden
52
8.7 Totaal improviseren
68
6.4 De Tripcomputer resetten
53
8.8 Peil en ga
69
6.5 De Tripcomputer gebruiken
54
8.9 Valkuilen en voorzorgen
69
Intermezzo VI: Triptips
55
Intermezzo VIII: Tracks van
VI.1 De meest interessante datavelden 55 VI.2 Wat staat op welke pagina?
Kaartpagina van je gps
meer dan 500 punten
Een tocht downloaden en gebruiken
69
56 9
7
68
Instellingen en opties
9A Instellingen en opties voor 57
de Garmins
70
7.1 Wat heb je nodig?
57
9A.1
Profielen
7.2 Routes en tracks op internet
57
9A.2
Instellingen en opties via Stel in
71
58
9A.3
Opties op gps-pagina’s
81
7.4 Een tocht uploaden naar je gps 59
9A.4
Een welkomstbericht maken 84
7.5 Naar het startpunt
9A.5
Extra’s in de Montana
7.3 Een tocht downloaden naar je pc
PS 6edruk BINNEN CORR.indd 5
60
70
84
5
22-01-13 10:37
9B Instellingen en opties voor de Magellan eXplorist 9B.1 Profielen
11.8 Variëren en improviseren 85
tijdens een tocht
109
85
11.9 Navigeren met een Edge
109
9B.2 Instellingen en opties op de pagina’s met een kaartscherm
86
9B.3 Instellingen en opties onder Hulpmiddelen
op sd-geheugenkaart 11.13 Workouts 12
97 97
instellingen en kaartbeeld
121 125
10.1 Papierloos geocachen
99
12.5 Software: Mio Share,
10.2 Navigeren naar een cache
99
10.3 Hoofdmenu: opties en 10.4 Track en trackback: een
126 128
DEEL 2
101 101
11 Edge, Forerunners en Workouts voor sporters
BaseCamp en EasyGPS 12.6 Alles opnieuw
99
120
12.3 Navigeren met de Cyclo 12.4 Wandelen met je Cyclo
10.5 Ten slotte
120
12.2 De voorbereidingen:
98
handige routine
116
de Mio Cyclo 300 serie
12.1 Haal meer uit je Cyclo
10 De eXplorist GC en 310
instellingen
115
94
Intermezzo IX: Update en reset je Garmin of Magellan
115
11.12 Gebruik van wegenkaarten
9B.5 Vele wegen leiden naar een eXplorist-instelling
114
11.11 Garmin Connect
94
9B.4 Instellingen en opties onder Instellingen
11.10 Garmin Training Center
102
13
Wegen op de kaart
130
13.1 Waar ben ik?
130
13.2 Coördinaatsystemen
130
13.3 Ellipsoïde, geoïde,
11.1 De voorbereidingen
102
11.2 Heen en weer
105
13.4 Kaartsoorten
135
11.3 Een wpt aanpassen
106
13.5 Kaartprojecties
136
13.6 Digitale kaarten
137
11.4 Wpt’s aaneenrijgen tot een route 106
132
13.7 Opzoeken van kaart-
11.5 Tracklog, tracks en koersen
107
11.6 Tripcomputer
107
11.7 Een tocht downloaden en gebruiken
kaartdatum
coördinaten
138
13.8 GIS-systemen
139
13.9 Kompas
139
108
6
PS 6edruk BINNEN CORR.indd 6
22-01-13 10:37
inhoud 14
Hoe werkt gps?
14.1 Wat is gps?
140
17
140
17.1 Valkuilen met routeren
14.2 Hoe bepaalt een gps de positie? 140
Routes berekenen
186 186
17.2 Met welke gps-toestellen
14.3 Galileo, WAAS en EGNOS
143
gebruik je routering?
14.4 DGPS
144
17.3 Welke kaart gebruik je om
14.5 A-GPS
144
te routeren?
187 187
17.4 BaseCamp instellen voor 15
Kaarten gebruiken met je gps
routeren 145
15.1 Topografische kaarten
145
15.2 Zelfrouterende kaarten
146
routeren?
147
15.4 Digitale kaarten maken
150
17.7 Active routing
15.5 Kaarten op je computer
150
17.8 Maak een track van de
op je computer
15.6 Kaarten scannen en kalibreren 151 151
189
17.6 Een tocht voorbereiden
15.3 Open Street Maps
15.7 Custom Maps
188
17.5 Hoe stel je de gps in voor
berekende route 17.9 Controleer je tocht en ga!
191 195 198 198
17.10 Routes met een online 16
gps-software
154
16.1 Mogelijkheden van gps-software
154
routeplanner maken
199
17.12 Google Maps
199 201
16.2 Garmin-software
154
16.3 Magellan VantagePoint
182
18
16.4 Mio Share
182
18.1 Wat zijn poi’s?
16.5 JaVaWa RTWtool
182
18.2 Hoe navigeer je naar
16.6 WinGDB3
183
16.7 Bestanden converteren met GPSBabel
Poi’s
een poi?
201 201
18.3 Poi’s maken en toevoegen 183
16.8 Track analyseprogramma’s
184
16.9 Kladblok
184
16.10 Het updaten van je gps en software
199
17.11 Knooppuntroutes
aan je gps
202
18.4 Poi-bestanden in je Garmin-gps laden
203
18.5 Pictogrammen bij poi’s 184
laden
204
16.11 Software op de Mac
185
18.6 Afbeeldingen bij poi’s tonen 204
16.12 Overige software
185
18.7 Poi-bestanden op internet?
PS 6edruk BINNEN CORR.indd 7
204
7
22-01-13 10:37
Bijlagen
18.8 Bestandsnaam op je gps veranderen
204
18.9 Poi’s organiseren
205 2
18.10 Aangepaste poi’s van je
19
gps verwijderen
205
Geocaching
206
19.1 Spelregels
206
19.2 Soorten caches
206
19.3 Aan de slag
207
19.4 Cache-informatie
208
19.5 Cache gevonden!
208
19.6 TravelBugs en Geocoins
208
19.7 Zelf een cache maken
208
19.8 Software voor geocaching
208
19.9 Geocachen in de praktijk
209
19.10 Geocache-apparaten
210
20
211
Wherigo
20.1 Wat is een Wherigo?
1
218
Overzicht van gps-outdoorapparaten
218
Gps en internet
220
Gps-cursussen en workshops
223
Register
224
211
20.2 Benodigdheden voor Wherigo 211 20.3 Wherigo-weetjes
212
20.4 Een Wherigo maken
212
20.5 Een bijzondere Wherigo
212
21 Geotaggen
213
22 Gps-koopwijzer
214
8
PS 6edruk BINNEN CORR.indd 8
22-01-13 10:37
informatie over minder courante gps’en De eerste editie van gps wijzer behandelde twee populaire Garmin-series (de oude eTrex-serie en de gpsmap 60 serie), de Garmin Nüvi 510/550, de Adventurer 2800 en de Satmap Active 10. Op de Nüvi na zijn deze apparaten om verschillende redenen van de markt verdwenen. De Nüvi is een uitstekend apparaat voor recreatieve fietsers, maar valt eigenlijk buiten het outdoorsegment. Om deze redenen is onze informatie over die gps’en niet meer in deze derde herziene uitgave opgenomen, evenmin als in de tweede editie. Heb je zo’n toestel of overweeg je toch de aanschaf ervan (eventueel in het occasioncircuit), dan kun je nog steeds de instructies voor die gps’en verkrijgen. De eerste editie van ons boek is als e-book verkrijgbaar (ISBN 978 90 003 0615 2). Let op: schaf niet het e-book aan van de nieuwe editie, die je nu in handen hebt, en ook niet het e-book van de tweede herziene editie; kijk dus goed naar het isbn-nummer. Een e-book kun je ook op je pc lezen; via www.adobe.com/nl/products/digitaleditions/ kun je bijvoorbeeld gratis Adobe Digital Editions downloaden en installeren. Heb je toch een van de sterk herziene edities aangeschaft, dan kun je via de website van OnTrack een pdf-file downloaden met de voor jou ontbrekende instructies. Zie www.ontrack.nl/gps-extra. Weinig gewilde gps’en raden we je ook in het occasioncircuit af. De oude eTrex-serie en gpsmap 60 serie waren wél zeer succesvol. Ze verdwenen omdat ze waardige opvolgers kregen in de nieuwe modellen. Krijg je zo’n oud model aangeboden, let dan op de volgende punten: • Controleer of het model een hooggevoelige gps-ontvanger heeft. • Controleer of het model een sleuf voor micro-SD’tjes heeft. • Vergelijk de prijs met de nieuwprijs van de huidige modellen. Zie voor verdere aankoopinformatie hoofdstuk 22.
10
PS 6edruk BINNEN CORR.indd 10
22-01-13 10:37
PS 6edruk BINNEN CORR.indd 11
Deel 1
basiskennis
11
22-01-13 10:37
01
De voorbereidingen
1.1 | De modellen en hun toetsen De Garmin touchscreenmodellen: deze hebben maar één toets en een aanraakscherm.
Toestel inschakelen: lang op de Aan/uit-toets drukken. Schermverlichting: kort op de Aan/uit-toets drukken. Toestel uitschakelen: lang op de Aan/uit-toets drukken. Alle andere commando’s: tik op of veeg over het aanraakscherm. Aan/uit-toets
Aanraakscherm
Montana
Dakota / Oregon
De Garmin Etrex-serie: deze apparaten hebben zes toetsen. Hiermee kun je het volgende doen:
Tuimeltoets/Enter/Markeer • beweeg omhoog, omlaag, naar rechts of naar links om lijsten te doorlopen, velden te markeren of te pannen op de kaart recht indrukken voor Enter
Zoom In/Out-toets • in of uitzoomen op de kaart
• lang recht indrukken om een wpt te Markeren
• snel door menulijsten springen/bladeren
Back/Quit/Page • verlaat een optie of invoer • doorloop pagina’s
Menu/Find-toets • kort drukken voor menu Opties op een pagina • lang drukken om de pagina Waarheen te openen
Aan/Uit-toets • lang drukken voor Aan/Uit • Kort voor schermverlichting, datum, tijd en batterijindicator
• 2x drukken = Hoofdmenu
12
PS 6edruk BINNEN CORR.indd 12
22-01-13 10:37
hoofdstuk 01 / de voorbereidingen
01
De Garmin GPSmap 62-serie: deze apparaten hebben tien toetsen. Hiermee kun je het volgende doen: Zoom In/Uit-toets • in of uit te zoomen op de kaart • snel door menulijsten springen/bladeren Find/MOB-toets • indrukken pagina om Waarheen te openen • lang indrukken voor MOB
Aan/uit-toets • lang drukken voor Aan/Uit • kort voor schermverlichting, datum, tijd, batterijindicator Tuimel-toets • beweeg om lijsten te doorlopen, velden te markeren of te pannen op de kaart Page-toets • doorloop pagina’s
Mark-toets • indrukken om een wpt te markeren Quit-toets • verlaat een optie of invoer • doorloop pagina’s
Menu-toets • kort drukken voor menu Opties op een pagina • 2x indrukken = Hoofdmenu Enter-toets • indrukken voor bevestiging van invoer of schermboodschap
De Magelan eXplorist-serie: deze apparaten hebben een aanraakscherm en drie toetsen waarmee je het volgende kunt doen: Aan/uit-toets • lang drukken voor Aan/Uit • kort voor schermverlichting, volume, Uitschakelen/Uitstellen Markeer-toets • indrukken om een wpt te markeren Camera-toets • indrukken om de cameraviewer te openen Aanraak-scherm • tik op of veeg over het scherm voor het geven van commando’s en invoer en voor het scrollen door lijsten
PS 6edruk BINNEN CORR.indd 13
13
22-01-13 10:37
01 1.2 | Je gps opstarten Verwijder de achterkant van je gps en plaats de batterijen. Kijk goed naar de + en – en onthoud of je alkaline of oplaadbare NiMh batterijen hebt. Druk lang op de Aan/Uit-knop. Het is voor de rest van deel 1 belangrijk dat je de standaardhandelingen kent. Neem deze eerst door. Vindt je gps geen satellieten, kies dan voor ophouden met zoeken. 1.3 | De toetsen gebruiken voor standaardhandelingen Voor de Thumb Stick (eTrex) en de Tuimelschakelaar (map 62) gebruiken we één term: Tuimeltoets. Voor de toetsen Back (eTrex) en Quit (Map 62), om invoer te annuleren, gebruiken we één term: Quit. De icoontjes op de Montana zijn nét iets anders dan die van de Dakota en de Oregon. Ook daar kiezen we voor gezamenlijkheid, dus: leest de Montanabezitter als en als en als , als als , als enzovoort. De Magellan heeft eigen iconen, die we gebruiken voor dat toestel. De vijf standaardcommando’s voer je met jouw gps als volgt uit: 1. Naar het Hoofdmenu gaan eTrex en Map 62 Druk tweemaal op de toets Menu. Touchscreen Tik linksonder op of of tot je aan het begin van het Hoofdmenu bent. In de Montana ga je met verder het Hoofdmenu binnen; die drie pagina’s heten ook Toepassingenopslag. Je loopt er met de verticale pijltjes doorheen. Met ga je direct terug naar het begin. eXplorist Tik op het kaartscherm voor het 4-hoeken menu; tik linksonder op . Voor meer pagina's, die niet in dit Hoofdmenu maar bij Dashboardschermen zijn ondergebracht: zie hoofdstuk 1.3.5.
14
PS 6edruk BINNEN CORR.indd 14
22-01-13 10:37
hoofdstuk 01 / de voorbereidingen
01
2. Een optie selecteren en activeren eTrex en Map 62 Beweeg de Tuimeltoets naar links, rechts, boven of onder om het gewenste veld te markeren en druk op Enter.
Druk de Enter-/Tuimeltoets van de eTrex kaarsrecht in! Gaat het mis? Ga terug en druk opnieuw, nu kaarsrecht. Touchscreen Tik op , , , in beeld is en tik erop.
,
of veeg over het scherm tot de optie
eXplorist Tik op één van de hoeken van het 4-hoeken menu en/of op andere gewenste iconen; tik zo nodig op , en/of of veeg over het scherm tot de gewenste optie in beeld is; tik erop. Over de instelling en het gebruik van de rechter bovenhoek van het 4-hoeken menu lees je in hoofdstuk 9.B.2.2.b.
3. Een actie bevestigen eTrex en Map 62 Ga met de Tuimeltoets naar OK of een keuzemogelijkheid en druk op Enter. Touchscreen Tik op of op Ja/OK. eXplorist Tik op of op Ja/OK.
PS 6edruk BINNEN CORR.indd 15
15
22-01-13 10:37
