Hé komkommer, doet het pijn als ik in je bijt? - 1 -

Hé komkommer, doet het pijn als ik in je bijt?

-1-

1. Filosoferen ja! … maar op een speelplein?! Uit verschillende bronnen is gebleken dat kinderen, van kleine uk tot grote tiener, gráág filosoferen. Ze vinden plezier in de zoektocht naar antwoorden op vragen waar geen pasklare oplossingen voor bestaan. Op zo’n vragen kan iedereen zijn eigen antwoord zoeken of geven.

Filosoferen is het denken en jezelf verwonderen over zaken die op het eerste zicht vanzelfsprekend lijken. (Aristoteles) “Hé komkommer, doet het pijn als ik in je bijt?” bijt? ” De meest onmogelijke vragen stellen én proberen te beantwoorden kan je overal en met iedereen, het levert de meeste gekke situaties op, rare hersenkronkels, smakelijke fantasie, … Bovendien hoef je heus geen Socrates of Plato te zijn… je kan er gewoon zo aan beginnen … dus ook op je speelplein!

2. Hoe dan precies? precies? Je kan op verschillende momenten je speelpleinbengels aan het denken zetten.

0p dode momenten: Je hoeft zeker geen hele voorbereiding in elkaar te knutselen. Hier en daar heb je wel eens 10 minuten de tijd tijdens de ochtend, de middagpauze, tijdens de naopvang, … dan is het de ideale moment om je in de zandbak te nestelen tussen de kinderen, samen met een groepje op het gras te freewheelen, …

Tijdens een activiteit of in een speelhoek is er zeker ook ruimte om te filosoferen. Je kan écht een activiteit voorbereiden, uitwerken, materiaal gebruiken … je tijd er voor nemen: je vertrekt vanuit vragen die prikkelen, waarna je gaat fantaseren, tekenen knutselen, uitproberen, … .

Kinderen die aan kant zitten en geen zin hebben om mee te spelen, krijg je misschien wel gemotiveerd om samen met jou te beginnen fantaseren en filosoferen. Spreek hen aan met een guitige, mysterieuze, prikkelende vraag en je bent vertrokken. Tijdens die momenten kan je op héél

uiteenlopende manieren aan de slag gaan. Filosoferen is praten en vragen stellen, dat kan je uitlokken door te tekenen, bewegen,

knutselen, naar aanleiding van een gedicht, verhaal of prent… Bij elk van deze manieren, zochten en vonden wij een heleboel concrete ideeën. Zonder veel voorbereiding kan je ze uit dit boekje plukken en ermee aan de slag gaan! Go …!


-2-

3. Dé enige, échte filotips filotips 1) Er zijn geen domme vragen, alles kan en alles mag! Heb een speelse houding, verbeter en veroordeel geen kinderen, laat hun fantasie de vrije loop (en probeer deze te volgen)! Je zit op het speelplein en je bent geen schooljuffrouw, het moet vooral leuk zijn! Laat de kinderen ook uitpraten. 2) Met deze vraagjes hou je het gesprek altijd op gang: waarom denk je dat? Probeer samen te vatten en vraag of je dat juist begrepen hebt: bedoel je dat dan of is dit dan ook zo? Kan je daar een voorbeeld van geven? Denk je nu aan één bepaalde situatie? Wat kan je daaruit afleiden?

3) Zoals Aristoteles ook al zei: durf zekerheden/vanzelfsprekendheden in vraag te stellen en stel je op als niet-wetende! 4) Neem de tijd en laat stiltes om op ideeën te komen! Het is niet belangrijk dat je al je voorbereide vragen kan stellen, wél dat de kinderen het leuk vinden! Zoals elke goede activiteit: als je stopt op een moment dat iedereen nog enthousiast meedoet, gaan ze dit een volgende keer nog willen doen. Maak het eerste filosofisch gesprek ook zeker niet te lang! (15-45min.) 5) Laat iedereen eens aan het woord! Vraag regelmatig of iedereen akkoord is en specifiek aan wat stillere kinderen wat zij erover denken.


-3-

4. Ideeën en kantkant-enen-klare voorbeelden 1. Stel eens eens een vraag aan een… Komkommer! •

Ga op pad met ‘Kom de Kwamkwammer’ (voorzien van een uitgesneden gezichtje) en stel hem voor aan de kinderen. Hij kan wel horen, maar niet praten! Vragen beantwoorden lukt dus niet, misschien kunnen de kinderen dat in zijn plaats doen! “doet het pijn als ik in je bijt?”, “Wat doe jij met Kerstmis?”, “Waarom zie je groen?” zijn vragen die ‘Kom de Kwamkwammer’ vast beantwoord wil horen! Je kan de kinderen ook individueel vragen laten verzinnen en opschrijven op een papiertje, de papiertjes verzamelen, herverdelen en laten voorlezen, misschien weet iemand anders er wel een antwoord op!

•

Mariette de Courgette, snij een lachend gezichtje aan de voorkant uit een courgette, aan de achterkant een droevig gezichtje en ga tijdens de pauze met je vriendin, Mariette, op stap. Stel haar het speelplein voor, de kinderen, … Benieuwd hoe ze reageren … gewoon doen?! Andere: Tommie de Tomaat, Chiquita de Banaan, de mandarijnentweeling Manda en Rijn, Cindy de Appelsien…

•

Laat hen zelf gezichten snijden uit groenten en fruit (misschien Mariette haar familie). Ze verzinnen zelf hun personage. Wie is het? Hoe voelt hij/zij zich? Wat heeft hij/zij meegemaakt? Wat komt hij hier doen?

•

Verkleed je in komkommer of banaan, je zal zien dat héél wat kinderen uit nieuwsgierigheid een kijkje komen nemen. Spreek hen aan en breng een gesprek op gang.

2. Wat ruik ik hier? Verkleed je als geurenvanger! Ga naar buiten en ruik aan alles om je heen… Je hebt duizenden potjes op zak met geuren. Ook van scheten en stinkende sokken … lachen gieren brullen …. Je wil graag wat okselgeur van één van de kinderen, een lookgeurtje uit de mond van één van de animatoren. Je vraagt de kinderen om mee op stap te gaan en geuren te gaan vangen. Onderweg ruik je aan alles om je heen en kan je gesprek uitlokken. Vraagjes: Waarom ruikt alles zoals het ruikt? Wat ruikt niet? Wat is je lievelingsgeur? En de meest slechte geur die je kent, die er op het speelplein is,… ?

3. Wolken Je bent een verliefde puber en je ziet overal hartjes en de naam van je liefje! Als je naar de wolken kijkt, zie je er steevast ‘love’ in verschijnen! En hartjes! Overal! Je favoriete hobby is wolken kijken! Je hebt er dan ook een prach-tig gedicht over gelezen: (voor te dragen of uit het hoofd te leren)


-4-

Wolken Hoe kan het Dat de wolken blijven hangen Kun je ze niet vangen Met een hengel of een touw Zijn ze van watten Of van pluizen Zijn ze net zo hoog als huizen Hoe kan het Dat de wolken steeds weer komen En weer gaan Hoe kan het Dat ze altijd verder zweven Dat er nooit eens één Een tijdje stil blijft staan Uit: Hagen, Hans & Monique, Jij bent de liefste

Zoek een gezellig stukje gras op, het warme zand van de zandbak, … fleur op met een gezellig dekentje, een pak koekjes, … Misschien heb je toevallig met de kinderen in de voormiddag wel hangmatten geknutseld met touw en doeken, … Super! Je bent nu helemaal klaar om te luisteren naar reacties op je gedicht en vragen af te vuren. Mogelijke vragen: Wat zie je in de wolken? Wat gebeurde er voor deze wolken er zo waren? Wat zal er nog komen? Kan een wolk een naam hebben? Zijn ze altijd met dezelfde wolken bij elkaar? Wat doen wolken eigenlijk? Drijven? Zweven? Wat is een wolk? Misschien is het wel leuk om de wolken te tekenen met houtskool, stiften, op een gigantisch blad met verf en vingers! Dit kan leuk worden! Er is toch één zinnetje dat je is bijgebleven uit het gedicht: “Kun je ze niet vangen met een hengel of een touw?” Dat zou je wel eens willen proberen! Hoe dan? Met een wolkenvanger natuurlijk! Samen met de kinderen ontwerp je een wolkenvanger en je vraagt hen wat er allemaal op moet zitten. Hoe ga je dat concreet doen, een wolk vangen? Daarna kan je dan die wolkenvanger ook écht proberen te maken met materiaal uit de bouwspeelplaats, van het containerpark om de hoek, kosteloos materiaal uit het materiaallokaal, … .

Dé Doe-het-zelf-wolk (in een fles) Je wilt graag gaan kijken naar de wolken, maar je hebt een probleem: er is geen vuiltje aan de lucht vandaag, zelfs geen wolk! De oplossing: een wolk in een fles! Materiaal: plastic fles, heet water, ijsblokjes Instructies: Vul een plastic fles met heet water; geen kokend water want dan smelt de fles. Laat de fles 5 minuten staan en giet dan driekwart van het water eruit. Leg ijsblokjes op de opening van de fles en kijk wat er gebeurt. Nu zie je dat een deel van het water in de warme lucht in waterdamp verandert. Wanneer deze damp in de buurt van het koude ijs komt, verandert deze in kleine druppeltjes. De waterdamp condenseert tot een wolk. Wie zei dat er geen wolken waren vandaag?


-5-

4. Marsmannetjes Stap samen met professor Ping Pong in het ruimteschip met magische sensoren en geluiden. Reis naar de planeet WoelieWoelie … Onderweg zie je hem zeker naderen. Je vraagt je luidop af hoe het er daar zou uitzien en of daar marsmannetjes wonen. Vraagjes: Hoe zouden ze er dan uitzien? Welke kleur hebben ze, hoe groot zijn ze? Welke kleur heeft de planeet? Wat eten ze daar en wat lusten ze graag? Zouden er ook vleesetende planten zijn? Zouden ze al op bezoek geweest zijn op aarde? Zouden ze werken? Bestaan UFO’s? Wat zou de naam van hun planeet zijn? En van hun volk? Welke taal spreken ze? Probeer dat maar eens na te spreken/brabbelen! Eens aangekomen kan je met héél wat ideeën de WoelieWoelie-planeet gaan inkleden en installeren. Zouden we die marsmannetjes/andere wezentjes kunnen lokken? Tuurlijk! Met een Woelie-lokker (of hoe het volkje daar noemt) uit klei, karton, … Als je weet hoe ze eruit zien, kunnen jullie er kopietjes van maken in klei of een standbeeld, voor als ze op bezoek komen?

Waarom 5. Waar om hebben bomen blaadjes? Een animator verkleed als boom zonder blaadjes loopt rond op het plein. De boomvrienden kunnen dan bladeren gaan zoeken en héél de boom terug volplakken. Op die bladeren kunnen de boomhelpers dan vragen schrijven die ze zich stellen over een boom. Vragen stellen en bevraagd worden door boomvrienden waarop je de vraag terugspeelt…

Waarom hebben bomen eigenlijk blaadjes? Waarom kan een boom niet praten, hij leeft toch? Wat als een boom geen blaadjes zou hebben?

6. Het hoofd van Latifa Latifa Lees het volgende verhaal voor: (Bron: Poppelmonde W., Samen denken. Filosoferen met kinderen en de ontwikkelingsdoelen en eindtermen voor het basisonderwijs, Diegem, Herman Jongeling, 2001)

Het hoofd van Latifa Latifa zit achter in de tuin. De zon schijnt. Latifa zwaait even naar de zon en mompelt: “Dag zon”. Zij zwaait met haar linkerhand. Latifa noemt haar linkerhand Linkie. Haar rechterhand noemt ze Reggie. Latifa tekent het liefst met een rode pen en doet dat altijd met haar Reggie. Latifa heeft een kleine neus. Ze noemt haar neus Puntje en haar mond Smaksmak. Als Latifa naar beneden kijkt ziet ze haar twee voeten. Haar linkervoet heet Bert en haar rechtervoet noemt ze Ernie. Soms geeft Ernie Bert een schop. Bert begint dan te mopperen en Latifa moet daar altijd hard om lachen. Latifa krijgt maar niet genoeg van het namen noemen. Hoe zou ze haar hoofd noemen…? Dan verdwijnt de zon achter de wolken en Latifa gaat naar binnen. Wat denk je, heet het hoofd van Latifa gewoon Latifa of niet?


-6-

Vraagjes: Hoe zouden jullie jullie handen, mond, neus en voeten noemen? Wat heet nu eigenlijk Latifa? Alleen haar hoofd of haar hele lichaam? En … (de naam van het speelplein), is dat zoiets als ‘Falco’? En zijn ‘maandag’ en ‘dinsdag’ ook namen zoals jullie namen? Is er een winkel waar je namen kunt kopen? Geven apen elkaar namen? Hebben namen namen? Zijn er ook namen die nog iets anders zijn dan een naam? Wie heeft zo’n naam? (bijv. Roosje) Waarom hebben we eigenlijk namen? Is een konijn met een naam belangrijker dan een konijn zonder naam? Als iets een naam heeft, bestaat het dan ook? Kun je met dezelfde naam iemand anders zijn? En als jullie een andere naam zouden hebben, zouden jullie dan iemand anders zijn? (Leuk om uit te testen!) Heeft alles een naam? Zijn er dingen die geen naam hebben? Geef eens een voorbeeld. Daarna kan je dan met je Marie en Jos een spel gaan spelen.

7.Geheimpje Een geheim is iets zeer aantrekkelijks, zeker voor kinderen. Je neemt een doos mee die ingepakt is. Je steekt er best ook iets in. Je zegt dat dit jouw geheim is en dat niemand het mag weten. Niemand weet ervan, het is alleen van jou. Ze mogen eens raden, maar je vertelt het toch niet. Je kan zelf iets in je hoofd hebben van wat je geheim zou kunnen zijn. Vraagjes: Wat is een geheim? Van wie zijn geheimen? Is een geheim alleen een geheim als niemand anders dan jezelf het weet? Is een geheim nog altijd een geheim als je het aan 1 iemand vertelt? Kun je samen een geheim hebben? Heb je geheimen die je nog nooit aan iemand anders verteld hebt? Kan een kat geheimen hebben? En een hond? En een boom? Kun je zien of iemand een geheim heeft? Kan iemand aan jou zien of je een geheim hebt? Zijn geheimen dingen of zitten geheimen in je hoofd? Zijn er geheime dingen/voorwerpen/zaken? Wat is er zo leuk aan een geheim? Heb je al eens een geheim verklapt? En hoe was dat dan? Was het nog steeds een geheim?


-7-

De kinderen kunnen ook zelf een geheim hebben en ‘maken’. Ze kunnen hun eigen geheim ergens insteken of opschrijven en er dan mee doen wat ze willen. Ze kunnen het helemaal zwart overschilderen, verknippen, in de vuilbak gooien, toch bekendmaken, …

8.Over arm en rijk/gelukkig en ongelukkig Lees volgend verhaaltje voor: Het lot is oneerlijk Heel lang geleden leefde er een arme man. Hij had een lieve vrouw en aardige kinderen. Om zijn vrouw en zijn kinderen eten te kunnen geven, ging hij iedere dag naar het land. Hij verbouwde tomaten, druiven, tarwe, gerst, boontjes en uien. 's Winters kon hij alles wat de grond hem geschonken had, uit zijn voorraadschuur halen. Meer dan de grond hem gaf, had hij niet, maar er was iedere dag genoeg eten. Toch vond hij dat het lot niet goed voor hem was. De boer begreep niet dat hij eigenlijk alles had om gelukkig te zijn en zei tegen zichzelf dat hij beter had verdiend. Hij hield maar niet op te klagen over zijn lot. De boer zag alleen maar voorbeelden van oneerlijkheid. Zijn buurman woonde in een paleis van marmer. Die hoefde zelf niet te werken en reed alleen maar rond op een mooi wit paard. De boer vroeg zich af waarom hij toch zo gestraft werd. Hij had nog nooit een kwaad woord over iemand gezegd. Elke dag zei hij zijn gebeden op. Hij deed alles wat goed was. Maar hij was jaloers op zijn rijke buurman en vroeg zich steeds weer af waarom die het zo goed had en hij niet. Hij herhaalde deze vraag aan één stuk door en sloeg daarbij boos met zijn vuisten in de lucht. (Bewerking. Slimane Zéghidour, Een man wil God ontmoeten)

Vraagjes: Wat is het lot? Æ Het lot is de levensloop zoals die zich voordoet, je kan er niets aan veranderen. Als je er vragen over stelt, is het noodzakelijk dat ze het begrip “lot” begrijpen. Begrijpen ze dit toch niet, dan kan je nog steeds probleemloos snufjes tegen oneerlijkheid uitvinden (zie hieronder!)

Waarom is de ene mens rijk en de ander arm? Denk je dat moeilijke dingen een straf zijn? Zo ja: waarvoor dan? Wat is het doel van moeilijke dingen in je leven? Geloof jij dat je lot vastligt? Wat is er oneerlijk?


-8-

Bedenk eens dat je een knop op je lijf had met “terugspoelen”. Stel je valt en breekt een been, dan kan je terugspoelen en het ongedaan maken. Maak een uitrusting (maken met kranten en waardevol kosteloos materiaal) waardoor je dingen kan terugspoelen, uitwissen … Een soort James Bond uitrusting met snufjes tegen oneerlijkheid … Vervolg: Het lot is oneerlijk De boer gaat op zoek naar het antwoord op de vraag waarom hij zo arm is en zijn buurman zo rijk. Hij vindt er een aantal: - Hij ontdekt dat tevreden zijn over wie je bent het enige is dat je echt gelukkig maakt. - Hij ontdekt dat geld en rijkdom je hard en ongelukkig maken, en dat de dingen waar je echt gelukkig van wordt niets met geld en rijkdom te maken hebben - Hij ontdekt dat hij als er één ding in zijn leven anders zou zijn, bijvoorbeeld dat hij rijker zou zijn, hij niet meer zou zijn wie hij is, en misschien ook niet meer zo'n lieve vrouw en van die aardige kinderen zou hebben. (Bewerking. Slimane Zéghidour, Een man wil God ontmoeten)

Bedenk nog andere antwoorden die de man zou kunnen vinden. Kies daarna het antwoord of de antwoorden die jij het beste vindt. Schrijf deze (samen) op. Maak samen een toneelstuk over iemand die een heel moeilijk lot heeft, dus die heel veel moeilijke dingen meemaakt. Als jullie niets kunnen bedenken, kan je denken aan het verhaal uit deze opdracht. De James Bond-uitrusting die je maakte, kan je misschien gebruiken! I’m Terugspoelman, James Terugspoelman! -

9. Wat zou … zijn? De woordengoochelaar, de gekke professor of de verstrooide uitvinder is in het land! Hij heeft weer een nieuw woord en voorwerp uitgevonden, maar weet eigenlijk nog niet goed wat het is. Deze keer is het WIRGEL. Samen kan je op zoek gaan naar wat het is en misschien kan je nadien zelf woorden goochelen en er een speelpleinwoordenboek van maken!

Een wirgel

Wat zou dat zijn? Is het een ding? Een persoon? Iets dat je niet kan vastnemen zoals ‘de stilte’? Hoe ziet dat eruit, een wirgel? Leeft de wirgel? Zo ja, waar dan? Wat is er typisch aan een wirgel? Welke eigenschappen heeft de wirgel? Is hij/het slim, dom, gemeen, oud? Hoe ziet een samenleving van wirgels eruit? Hoe ziet hun gezamenlijke wereld eruit? Hoe leven ze samen zonder hun individuele eigenschappen te verliezen? Zijn er speciale wirgelwetten? Hebben ze vijanden? Wie zijn hun vijanden? Teken eens een/de wirgel Bespreek de verschillende wirgels Laat de kinderen hun ideeën met argumenten onderbouwen. Laat de kinderen ter afsluiting de wereld van de wirgels bouwen van kosteloos materiaal. Daarna kunnen de kinderen hun eigen wirgel tekenen én knutselen natuurlijk! Andere: een ploet, een spurk, …


-9-

10. 10. De teletijds teletijds machine Verkleed je in een astronaut of Chinese professor Ping Pong en verzin een verhaal om de teletijdsmachine en de reis in te leiden. Knutsel samen met de leerling-astronauten/professorassistenten een teletijdsmachine in elkaar met karton, lakens, panlatten, doeken, flitsende knopjes, zilverpapier, een oud computerklavier, kerstverlichting, motorgeluiden, een telefoontoestel, een hendel, … Het leuke is als iedereen samen in de machine kan en dat ze dus ook samen aankomen. Het gordijn of de deur gaat open en een andere animator heeft zich verkleed in romein, marsmannetjes, prehistorisch figuur, stripfiguur, … Het handige én leuke is als de teletijdsmachine werkt op menselijke energie, op voetjes namelijk, zo kan je van de ene naar de andere locatie ‘reizen’, de professor ‘stuurt’. De eigentijdse animator kan hen elke keer vragen stellen en verder reizen. (Door het reizen krijgt de animator tijd om zich te verkleden …) Mogelijke vraagjes en fantasiespinsels: (als je in het verleden bent beland) Als je in het jaar 1999 bent beland: oppassen en hysterisch doen over de “millenniumcrash” die eraan komt, alle computers gaan crashen. Zouden er nog speelpleinen bestaan in het jaar 2008/2101/3000? Wat zou er niet meer zijn in 2008 dat er nu wel nog is? Wat zou er bijkomen? Wat zie je nu? Hoe zou de wereld eruit zien over x-aantal jaar? Zullen jongens en meisjes nog hetzelfde zijn? Mogelijke vraagjes: (als je in de toekomst bent beland) Wat is er voor nieuws uitgevonden? Hoe oud ben je? Waar werk je? Hoeveel planeten zijn er nu? Hoe bevalt het animator-zijn je? Hoeveel kindjes heb je? Hoe was het 10(0) jaar geleden op het speelplein? Wat wil je later worden? Wat is het belangrijkste, het verleden, het nu of de toekomst? Wat zou er nog allemaal bestaan? Wat niet meer? Geef eerst voorbeelden van dingen die veranderd zijn t.o.v. nu zoals bv. 10 jaar geleden was een GSM zeer groot en enkel voor rijke zakenlui en nu heeft bijna iedereen er 1, eeuwen geleden kwam de post per postduif, nu met de postbode of via e-mail,… Algemeen: Wat is het belangrijkste, het verleden, het nu of de toekomst? Wat versta je onder toekomst? Verleden? Nu? Hoelang duurt de toekomst? Hoelang duurt het verleden? Hoelang duurt nu? Is er meer toekomst of is er meer verleden?


- 10 -

11.Verhaaltje 11.Verhaaltje Poppenkast: zoek een verhaaltje ter inspiratie en maak er zelf één op maat van je speelplein, speel het met poppetjes in of uit de poppenkast. De poppetjes kan je zelf maken met wat doekjes, papier, watten,… Oude sokken dienen hier ook goed voor! De figuren uit het verhaal stellen achteraf dan vragen aan de kinderen over de verhaaltjes en over het thema, “Wat zou jij doen in de plaats van…?”. Toon Tellegen heeft heel veel goede verhaaltjes die je kan downloaden op internet of te vinden zijn in de bibliotheek, hieronder vind je er al eentje, hoewel dat niet opkan tegen een compleet zelf verzonnen verhaal dat zich afspeelt op jullie eigenste speelplein… (Tellegen T., Misschien wisten zij alles, 313 verhalen over de eekhoorn en de andere dieren, Antwerpen, Querido, 2007)

Het was winter en al heel lang had de eekhoorn niemand gezien. Hij zat voor zijn raam en keek naar de sneeuw die tussen de takken van de beuk naar beneden viel. Hij schonk zichzelf een kopje thee in. Het was een warm, dampend kopje en de eekhoorn dacht: eigenlijk is thee heel aardig. Hij wou dat hij een klein gesprekje met de thee kon voeren. Volgens de mier, dacht hij, kan je overal mee praten. Zelfs met de lucht. Weet je wat, dacht hij, laat ik het eens proberen. Hij schraapte zijn keel en zei: ‘Hallo thee’. Even was het stil, toen hoorde hij een zachte, zilverachtige stem uit het kopje die zei: ‘Hallo eekhoorn’. De eekhoorn viel bijna van zijn stoel, maar bleef nog net zitten. ‘Hallo thee,’ zei hij weer en begon een gesprek met de thee. Zij spraken over geuren, over kringelende dampen en over de winter. De thee wist veel. Ten slotte vroeg de thee of de eekhoorn hem wilde opdrinken. ‘Voor ik koud ben,’ zei hij. De eekhoorn aarzelde even en zei: ‘Dag thee.’ Toen dronk hij de thee op. Daarna was het stil. ‘Maar,’ had de thee nog gezegd, ‘zo nodig kom ik weer terug, eekhoorn.’ De eekhoorn zette het lege kopje neer en zuchtte. Hij keek naar de sneeuw op de takken van de bomen, en naar de donkere wolken die door de lucht trokken. Daar zou ik ook wel eens mee willen praten, dacht hij, met de wolken. Wat zou ik daar graag eens mee willen praten. Maar niet nu. Nu ga ik slapen, dacht hij. Hij stapte in bed en viel in slaap.

In een speel/knuffel/snoezelhoek kan je ook gewoon verhaaltjes voorlezen en er vraagjes over stellen. Je kan enkele boeken gaan lenen in de bibliotheek en er een fiche bijsteken met de bijhorende vraagjes, je laat de kinderen kiezen uit welk boek jullie een stukje gaan lezen, achteraf kunnen ze nog altijd het hele boek lezen in de speelhoek.

12.De 12 .De aarde is miljoen keer levend

Lees volgend verhaaltje voor als inleiding: De aarde is miljoen keer levend 'Echt waar?' Willies oom weet heel veel van het heelal. Het is zijn hobby. 'Er zijn heel veel planeten in het heelal. De aarde is ook een planeet. Maar het gekke is dat nog nooit een andere planeet dan de aarde is gevonden waar iets op leeft. Misschien groeit er helemaal nergens in het heelal een plantje en leeft er niet eens een muisje of een miertje op die miljoenen planeten daarboven.' Willie kijkt met grote ogen omhoog. Ze wist niet eens dat er zoveel planeten zijn in het heelal, en ze wist helemaal niet dat er misschien niet één is waar ook iets op leeft! Haar oom staart ook naar de donkere hemel. 'Én er zijn miljoenen planeten, ' zegt hij peinzend. 'Miljoenen? Het is dus miljoen keer leeg daarboven?' roept Willie uit. 'En hier zijn zoveel planten en dieren en insecten! Hier is het miljoen keer levend.' Willie denkt alleen al aan hun tuin, met al die planten en insecten. 'Ja, het is heel leeg en kaal daarboven, en heel vol en levend hier. Een groter verschil kan echt niet.' Willie zucht diept. Wat is ze blij dat ze op die volle aarde leeft.


- 11 -

(Nanda van Bodegraven)

Er bestaan veel planeten, ronde, hoekige, dikke, dunne, platte, paarse, gele, groene, omgekeerde (waar je met je hoofd kan stappen), kolossale, met heel kleine of heel grote wezens, met eikenbomen, grigolobomen, het eten groeit misschien aan de bomen,... of de technische snufjes… computer -en playstationbomen…

Teken eens één van die veeeele planeten en verzin een naam voor je eigen planeet. Wat is er daar te zien op jouw planeet? Wat voor volkje leeft er daar? Hoe ziet het eruit? Zou je er zelf graag willen wonen? Hoe vind je het beter, een lege planeet of een planeet met planten en dieren? Hoe kan het, dat er op onze planeet zoveel leven is, en op andere planeten niet?

Haal er massa’s tijdschriften en kranten bij en nu kan je je planeet ook écht bevolken zoals je wil. Knippen en plakken maar! Is het een planeet met van die rare mannetjes misschien, waarvan hun benen uit hun oren komen en bomen waar computers aan groeien? Of hebben ze een neus met ingebouwde zakdoek… Handig! Kijk zeker ook eens bij “marsmannetjes”.

13. Samira met haar bizarre voorspellingen Je bent Samira de waarzegster en het gewone voetvolk (de kinderen) mag eens op bezoek komen in jouw stekje (een duister lokaal of hoekje, verlicht met wat kaarsen en vol donkere, mysterieuze doeken). Jij legt hen verschillende prenten voor en vraagt wat ze erin zien. Bij elk antwoord geef je er een uitleg aan, blader eens in wat horoscopen ter inspiratie, je doet voorspellingen,… Deze kunnen ook een aanleiding zijn tot een filosofisch gesprek. Kinderen gaan zeker benieuwd kijken! Welk dier zie je? Een haas of een eend?

Wat zie jij als eerste?


- 12 -

Een oude of een jonge vrouw?

Hoe stroomt het water?

Hoeveel driehoeken zie je?

Jonge vrouw? Draai de tekening eens op z’n kop…


- 13 -

Hoeveel mensen vind jij?

Hoog of laag balkon?


- 14 -

Hoeveel poten heeft de olifant? Lopen ze naar boven of naar beneden?

Zweven of varen?

Draait het of draait het niet?


- 15 -

Zweven of varen?

Wat zie je hierin?

Wat is de voorkant van de kubus?


- 16 -

14.Had 14.Had je 10 miljoen…? Vandaag is het de grote droomshow/fabriek en wie is er uitgenodigd op de sofa? De enige echte Samson en Gert (of een ander pluchen beest als je geen hond hebt… Gert en Ramon)! Ze zingen hun all-time favorite hit “Had je 10 miljoen?”. Op de sofa is er dan een gesprek met Gert en Samson (of Ramon) over hun dromen en wat zij zouden doen met 10 miljoen (zie vraagjes)... Na het gesprekje met Gert en Samson stel je dezelfde vraag aan het publiek! Er wordt een lange lijst gemaakt met alle dromen en verlangens… In het uur daarachter probeer je zoveel mogelijk dromen laten uit te komen… eens kijken of dat lukt!! Mogelijke vraagjes: Had je 10 miljoen, wat zou jij dan doen? Een feestje bouwen en je geld opdoen? Wat zou je kopen? Het speelplein misschien? Zou je nog naar school gaan? Deel je je geld uit of hou je het voor jezelf? Wie mag er van meegenieten? Je vrienden? Je ouders? Familie? School? Heel het land? Wat zou je aan het speelplein veranderen met zo’n smak geld? Wat kan beter? Hoeveel geld zou de koning hebben? Wat zou je zeggen tegen de koning als je hem zou ontmoeten? Wat zou jij doen als je koning(in) /prins(es) was voor één dag? Vul aan: Als ik animator zou zijn, zou ik…

15.. Denken naar aaanleiding 15 anleiding van een gedicht Boekje open Hoe ga ik open als een boek? Ik wil mezelf eens lezen, Bladeren en kijken Hoeveel pagina’s ik tel. Of ik een sprookje ben Of meer een studieboek. Zou ik mij kopen? Lenen in de bieb? Alleen stiekem lezen Hoe ik afloop en mij zachtjes Terugzetten in de kast?

Uit: Ted van Lieshout, Van als & och

Vraagjes: Welke titel zou ik als boek hebben? Wat staat er in mij als ik een boek zou zijn? In welke categorie sta ik dan? In de romantische sector, de strips, informatieve boeken, fictie? Zou dat boek dan verfilmd kunnen worden? Hoeveel pagina’s zou ik tellen? Ben ik een groot boek of een heel kleintje? Staan er prenten in? Welke?


- 17 -

Genoeg Duizend bomen is een bos Duizend druppels is de regen Duizend sprietjes is het gras Maar Hoeveel woorden heb ik Hoeveel belletjes van spuug Hoeveel tranen, hoeveel lach Hoeveel poep en hoeveel plas Hoeveel kusjes voor de nacht Zal ik nog krijgen En nog geven Genoeg Voor mijn hele leven

Uit: Hans en Monique Hagen, Jij bent de liefste

Vraagjes: Zou je wel genoeg hebben van alles? Kunnen je kusjes op geraken? Of kan je er te veel van hebben? Als je nu te vroeg doodgaat, heb je er dan over? Of als je heel oud wordt, maar je hebt niet veel geweend, zit je dan met die tranen? Hoeveel keer zou je lachen, wenen, hoeveel woorden zou je zeggen in je leven? Misschien kan je het record lachen verbreken! Voor tieners/pubers: Doorreis Ik ben op doorreis Naar volwassen Zo goed als zeker Dat ik aankom Maar wat als ik mij Daar niet beval

Uit: Erik van Os, Van hier naar hier

Vraagjes: Wat is er stom aan volwassen zijn? Wat is er juist leuk aan? Waarom zou je al 16 of 18 willen zijn … Wat moet je als volwassen? Wat mag je?


- 18 -

16. 16. Volgelingen van Panamarenko Panamarenko is je grote voorbeeld en je probeert om zijn ontwerpen te kopiëren of andere vliegende objecten te maken zoals vleugels, vliegtuigjes,… Je wil de anderen overtuigen van Panamarenko zijn kunsten en er volgelingen van maken! Maar wat je nog liever wil is kunnen vliegen! Het idee dat je niet te voet of met de fiets moet langs allerlei omwegen, doet je (figuurlijk) zweven. Samen kunnen jullie dan ontwerpen maken waarmee je zou kunnen vliegen! Vanzelf komen de vragen: hoe zou je dat best doen en wat zou je dan allemaal kunnen zien als je vliegen kon…

17. 17. Andere ideeën * Babbelbox of sprekende koffer (zie man bijt hond): in een ‘box’ zit iemand die vragen stelt als er kinderen een kijkje komen nemen. Sowieso zijn ze nieuwsgierig als er een flitsende, sprekende babbelbox op het speelplein is gearriveerd. Als je zelf niet zichtbaar (spreekgaatjes in een kartonnen doos) bent of onherkenbaar, zullen de kinderen je misschien meer vertellen. *Opa Fonkel van Megamindy: de kinderen ontwerpen iets dat ze graag zouden willen hebben (het mag niet echt kunnen of uitvoerbaar zijn) bv. een robot die je huiswerk maakt, een stoel waarmee je kan rondvliegen, tv-kijken, boodschappen doen én je vrienden mee opbellen tegelijkertijd,… Als de ontwerpen af zijn, is het de bedoeling dat ze dit toestel wel écht gaan maken met allerlei materiaal! * Professor Gobelijn van Jommeke heeft een omgekeerde machine gemaakt: als je erin stapt, praat je omgekeerd en zijn de kinderen baas, alles in spiegelschrift,… “?praten te omgekeerd om geprobeerd eens al je Heb !gemakkelijk niet is Dat”

*Verkleed je als kunstenaar of raar wezen (met 2 hoofden ofzo) en probeer tijdens de middagpauze wat bizarre schilderijen en foto’s aan de man te brengen. Zo kan je ook vragen uitlokken … . * Wat is echt en wat is niet-echt? Maak een lijstje en kan je niet-echte dingen ook wél echt maken?? Hoe? *…


- 19 -

Nog meer interessante vragen en tips! Leuke vragen

Kan de ooievaar met zijn hoge poten en lange nek meer zien dan de schildpad? Hoe kan het dat golven vooruit gaan als de zee achteruit gaat? Hoe komt het dat we dingen vergeten? Waarom is de zon geel? Als je in een kamer komt waar het donker is, en je doet het licht aan, en je ziet een bruine tafel, was die tafel daarvoor al bruin? Is een kleur voor iedereen hetzelfde en wat is dan de juiste kleur? De steen gaat niet dood, omdat hij niet verandert. Hij gaat niet dood, omdat hij niet leeft. Alles wat verandert, wat groter wordt, wat groeit, gaat dood: alles wat leeft gaat dood. Eigenlijk is het wel grappig dat we doodgaan omdat we leven! Mag je stelen van een dief? Waar komen gedachten vandaan? Hoe weet ik of iets echt bestaat? Kan je denken aan niets? Word je iemand anders wanneer je een andere naam krijgt? Kunnen koeien denken? Kan je je alles herinneren? Zo ja: wat deed jij op 24 mei 2005 om 16.42uur? Denk je anders als je in bed ligt? Kan je gedachten dromen? Wanneer zit jouw hoofd vol gedachten? Heeft je hoofd wel eens zonder gedachten gezeten? Hoe weet een medicijn waar het moet zijn?

Leuke websites om zeker zeker eens te bekijken •

Een website vol boeiende vragen en informatie over filosoferen met kinderen! http://www.wijsneus.org

•

Kinderen onderzoeken bestaansvragen, je vindt nog meer opdrachtjes op http://www.wortelsenvleugels.nl/

•

Voor kinderen (én animatoren) die zelf op het internet verder willen nadenken over filosofische onderwerpen zoals bestaat er een kopietje van mij? Hoe is de wereld ontstaan? Wie ben jij? http://home.wanadoo.nl/a.baartman/

•

Nog leuke ideetjes opdoen? http://www.ateliervandeverbeelding.nl/

•

Inspiratie opdoen of zelf een ajuin, aardappel of citroen een gezicht geven? Neem snel een kijkje op http://www.priorywoods.middlesbrough.sch.uk/kidsonly/games/heads/facesmain.htm


- 20 -

Leuke boeken •

Anthone R., Moors S., Van boeken ga je denken. Filosoferen met kinderen aan de hand van jeugdliteratuur, Leuven, Acco, 2002.

•

Poppelmonde W., Van Rossem K., De Swaef G., Fransoo P., Filosoferen met jongeren, Diegem, Herman Jongeling, 2001.

•

Sakazaki C., vertaald door Moeyaert B.; Mijn hart is een pinguïn, Pantalone, 2002.


- 21 -

Bronnen Boeken Anthone R., Moors S., Van boeken ga je denken. Filosoferen met kinderen aan de hand van jeugdliteratuur, Leuven, Acco, 2002. Poppelmonde W., Samen denken. Filosoferen met kinderen en de ontwikkelingsdoelen en eindtermen voor het basisonderwijs, Diegem, Herman Jongeling, 2001 Poppelmonde W., Van Rossem K., De Swaef G., Fransoo P., Filosoferen met jongeren, Diegem, Herman Jongeling, 2001 Sakazaki C., vertaald door Moeyaert B.; Mijn hart is een pinguïn, Pantalone, 2002. Tellegen T., Misschien wisten zij alles, 313 verhalen over de eekhoorn en de andere dieren, Antwerpen, Querido, 2007.

Digitaal Aminokes Spiritual Space: Dagelijks Sterrenlicht 25 juli 2006, laatst bekeken op 21/03/2008, http://aminoke.spaces.live.com/blog/cns!C4A0AA82B959DB58!331.entry .

Atelier van de Verbeelding, laatst bekeken op 20/03/2008, http://www.ateliervandeverbeelding.nl/index.html .

Bestel Online bij Uitgeverij Damon, Berrie Heesen, laatst bekeken op 10/03/2008 http://www.damon.nl/auteur.php?id=35 .

Filontdekplek, laatst bekeken op 20/03/2008, http://home.wanadoo.nl/a.baartman/ Filosoferen met en voor iedereen, laatst bekeken op 20/03/2008, http://www.bloggen.be/peinzen/ Filosoferen met kinderen, Robert de Vos, laatst bewerkt op 24/02/2008, http://www.wijsneus.org . Filosoferen met kinderen: activiteiten voor groep 5 en 6, Ben Verschuren, laatst bekeken op 10/03/2008, http://www.leerkracht.nl/show?id=10288#_10291_ .

Filosoferen met kinderen / druk 1, T. Rondhuis, laatst bekeken op 25/03/2008, http://books.google.be/books?id=X0YyXLZSMoC&pg=PA14&lpg=PA14&dq=filosoferen+met+kids&source=web&ots=TfWORqwiAk&sig=U svRY-dLPIj1oxCtcbFFDDWhfcw&hl=nl#PPA14,M1 .

Klasse, er zijn geen domme vragen, Vlaams ministerie van Onderwijs en Vorming, redactie Klasse, 2007, http://www.klasse.be/archieven/archieven.taf?actie=detail&nr=1437 .

Kriebels in je hersens door Bodegraven, N. van; T. Kopmels, laatst bekeken op 25/03/2008, http://www.swpbook.com/375 .

Lerarenforum.be: Bekijk onderwerp – [2006-2007] thema het weer – wolken, Horizon vzw, laatst bekeken op 25/03/2008, http://lerarenforum.be/forum/viewtopic.php?t=5859 .

Lesmateriaal ‘filosoferen met kinderen’ bij io in de monstertuin voor ouders, opvoeders en leerkrachten, Peter Algoet, laatst bekeken op 21/03/2008, http://www.lannoo.com/media/lesbrieven/9789020973945_lesbrief.pdf


- 22 -

Mieliestronk- Ruilprojekte: Optiese illusies deur Pieter Louw, laatst bekeken op 21/03/2008, http://www.mieliestronk.com/optillus2.html .

Optische illusies, laatst bekeken op 20/03/2008, http://asterix.autoctrl.ugent.be/optische_illusies/ . Water voor later, Vitens, laatst bekeken op 10/03/2008, http://www.watervoorlater.nl/NR/rdonlyres/628068C4-11DC-44B8-AF0E15D610FB1E82/0/050214keuzeles1.doc .

Wortels en vleugels, filosoferen en onderzoeken van bestaansvragen met kinderen, laatst bekeken op 20/03/2008, http://www.wortelsenvleugels.nl/ .

Zeno, centrum voor praktische filosofie vzw, laatst bijgewerkt op 12/10/2007, http://www.zenopraktischefilosofie.be/ .


- 23 -

Hé komkommer, doet het pijn als ik in je bijt? - 1 -

Recommend Documents