Havens & ligplaatsen in de Zeeuwse Delta
Havens en ligplaatsen in de Zeeuwse Delta Inhoudsopgave
Inleiding
Westerschelde Breskens Terneuzen Sas van Gent Perkpolder Walsoorden Paal Hansweert Hoedekenskerke Ellewoutsdijk Vlissingen
Oosterschelde Tholen stad Tholen Bergse Diepsluis Yerseke Wemeldinge Goese Sas Goes Colijnsplaat Kats Sophiahaven (Roompot Marina) Neeltje Jans Schelphoek Burghsluis Haven van Flaauwers Zierikzee
3 4 5 5 6 6 7 7 8 8 9
10 11 11 12 12 13 13 14 14 15 15 16 16 17 17
Stavenisse De Val Sint Philipsland Sint Annaland Zijpe Bruinisse
18 18 19 19 20 20
Veerse Meer en Kanaal door Walcheren Veere Middelburg Kamperland Geersdijk Kortgene Wolphaartsdijk
21 21 22 23 23 24 24
Grevelingen Brouwershaven De Middelplaat Ouddorp Springersdiep Port Zélande Herkingen
25 26 26 27 27 27 27
Bijlage 1 Lijst van havens en ligplaatsen
Bijlage 2 Kaart met havens en ligplaatsen
Inleiding De Zeeuwse Delta telt een grote verscheidenheid aan havens die variëren in grootte en belangrijkheid. Veel havens die in het verleden dienst deden als handelshaven en deze functie inmiddels verloren hebben, zijn nu in gebruik als jachthaven. Ze liggen dan ook veelal in gebieden die aantrekkelijk worden bevonden door de recreatievaart. Enkele voorbeelden zijn de havens van Kortgene, Tholen, Wolphaartsdijk, Veere, St. Annaland, Brouwershaven, Breskens en Wemeldinge. Havens die nu nog steeds van belang zijn voor handel en industrie hebben over het algemeen te maken met druk scheepvaartverkeer (zowel binnenvaart als zeevaart) en zijn hierdoor vaak minder in trek bij de recreatievaart. Voorbeelden hiervan zijn de havens van Vlissingen, Terneuzen, Hansweert en in mindere mate ook Walsoorden. Met dit rapport wordt getracht een goed overzicht te geven van havens en ligplaatsen voor historische schepen in de Zeeuwse Delta.
Hierbij is zowel rekening gehouden met zeilschepen, als met motorschepen. Hoewel beide hun eigen vaargebied hebben, is de problematiek vaak gelijk; lig- en passantenplaatsen verdwijnen of dreigen op korte termijn te verdwijnen. Voor kleine historische schepen zijn aanlegmogelijkheden in bijvoorbeeld jachthavens, voor grotere historische schepen zijn echter steeds minder lig- en passantenplaatsen beschikbaar. Daarbij is het aanbod van voorzieningen zoals water en elektra niet overal voldoende en ontberen havens vaak veilige af- en opstapplaatsen. Met name in getijdenwater zijn dergelijke voorzieningen gewenst. Voor een duurzame instandhouding is het van groot belang dat bij toekomstige ruimtelijke ontwikkelingen het varend erfgoed zoveel mogelijk een centrale rol krijgt toebedeeld. Want het hebben van varend erfgoed is één ding, het behouden ervan vormt pas echt een uitdaging.
Historische schepen drooggevallen op het Slaak.
Westerschelde
Westerschelde De Westerschelde is een drukbevaren rivier met zeevaart van en naar Antwerpen, Terneuzen, Gent en Vlissingen. Door de diverse verdiepingen de afgelopen jaren is de stroomsnelheid aanzienlijk toegenomen. Hierdoor wordt de Westerschelde bevaren door grote en snelle schepen, wat deze rivier duidelijk minder aantrekkelijk maakt voor de recreatievaart.
De hoge stroomsnelheid en de intensieve zee- en binnenvaart maken dat historische schepen de havens aan de Westerschelde onder andere gebruiken om een goed tij en/of goed weer af te wachten. In het gebied van de Westerschelde zijn geen speciale ligplaatsen voor historische schepen, met uitzondering van Sas van Gent. Hier is bewoning van schepen echter niet toegestaan.
De recreatievaart, particulier zowel als beroeps, passeert de Westerschelde van Vlissingen of Hansweert naar Terneuzen en vice versa. De vaart van en naar Antwerpen verloopt meestal via Hansweert.
Specifieke passantenplaatsen zijn er evenmin, maar in de havens van Terneuzen, Vlissingen en Breskens is in overleg met de havenmeester veelal wel een aanlegplaats te vinden.
Sail de Ruyter in Vlissingen. Havens & ligplaatsen, Westerschelde
3
Breskens
Westhaven Oosthaven
In Breskens is geen speciale afmeergelegenheid voor historische schepen, maar in overleg met de havenmeester is er ruimte in de Westhaven. Daar is de zaete vervangen door een normale kade. De Oosthaven geniet doorgaans de voorkeur van de passanten. Breskens heeft geen vaste ligplaatsen voor historische schepen met een lengte langer dan twintig meter. Daarbij zijn aansluitpunten voor stroom niet aanwezig.
Vissersschepen in de Oosthaven van Breskens.
De Oosthaven van Breskens. Havens & ligplaatsen, Westerschelde
4
Terneuzen Terneuzen krijgt binnenkort het beheer over de Veerhaven. Momenteel hebben twee watersportverenigingen hier hun ligplaatsen, en liggen ook de sleepboten van Multratug in de Veerhaven afgemeerd. De ponton waar vroeger de veerboot van en naar Hoedekenskerke afmeerde, en waar in speciale gevallen toestemming gegeven werd om af te meren, is in 2009 door Rijkswaterstaat verwijderd. De gemeente heeft het plan opgevat om op korte termijn een nieuwe ponton voor de Veerhaven te kopen. Of hier ook afmeermogelijkheden voor historische schepen komen, is nog niet bekend. Mocht dit overigens het geval zijn, dan zal het gaan om passantenplaatsen. In de Oosthaven is een mogelijkheid om af te meren aan de binnenkant van het remmingwerk voor de Oostsluis. Hiervoor dient men toestemming te hebben van de sluismeester. Deze afmeerplaats in de Oostsluis is op loopafstand van het centrum van Terneuzen. Daarmee is het een goede plek om op een goed tij en/of goed weer te wachten. In zijkanaal A, het zogenaamde “oude gat”, is aan de noordwestzijde een stuk kade gereserveerd voor passagiersschepen. Verder zijn er ligplaatsen binnen de sluis (bijvoorbeeld elders in zijkanaal A), waar het centrum ook op loopafstand is. Op deze locatie kan afgemeerd worden, dit moet wel aan de havendienst (patrouille boot) gemeld worden, op VHF kanaal 11.
Oostbuitenhaven
De Oostsluis in Terneuzen.
Aansluitmogelijkheden voor walstroom zijn dichtbij het centrum (Waterschapskantoor) voorhanden. Water is in Terneuzen te verkrijgen via de diverse bunkerboten.
Sas van Gent
Nostalgische haven
De gemeente Terneuzen heeft in Sas van Gent een “Nostalgische Haven “ aangelegd, speciaal voor historische schepen. Deze haven heeft zowel vaste ligplaatsen als aanlegplaatsen voor passanten en beschikt over een voorziening voor water en elektra. De haven is zeer geschikt voor schepen die via Terneuzen naar België en Frankrijk varen. De ligplaatsen bevinden zich op loopafstand van het centrum van Sas van Gent. De “Nostalgische Haven” ligt aan de zuidzijde van de brug, aan de westelijke oever. De nostalgische haven van Sas van Gent. Havens & ligplaatsen, Westerschelde
5
Haven Veerhaven
Perkpolder
Walsoorden
Na het vervallen van de Veerdienst Kruiningen – Perkpolder zijn er vergevorderde plannen voor herinrichting van het gebied rond de voormalige Veerhaven.
Walsoorden, de meest oostelijke Nederlandse haven aan de Westerschelde, heeft geen speciale aanlegplaatsen voor historische schepen. Het is een zogenaamde ‘onrustige’ haven, veroorzaakt door de zuiging en golfslag van passerende zeeschepen die dicht onder de wal van en naar Antwerpen varen.
Voor zover nu bekend is een jachthaven in de plannen opgenomen. Een afmeergelegenheid specifiek voor historische schepen komt daarentegen niet in de plannen voor.
In Walsoorden bevindt zich een kleine scheepswerf, waar eventuele reparaties uitgevoerd kunnen worden.
Scheepswerf in Walsoorden. Havens & ligplaatsen, Westerschelde
6
Paal Paal is een droogvallend haventje in het Oosten van Zeeuws Vlaanderen. Het ligt dicht bij het natuurgebied “Verdronken Land van Saeftinghe” en is bereikbaar voor kleinere schepen. De haven heeft geen speciale voorzieningen en is alleen bereikbaar van een paar uur vóór tot een paar uur ná hoogwater.
Haven
Toegang tot het tijhaventje van Paal.
Hansweert Hansweert heeft geen speciale ligplaatsen voor grotere historische schepen. Ook zijn er geen voorzieningen aanwezig. Met toestemming van de sluismeester kan aan de binnenkant van de remming, binnen de sluis worden afgemeerd.
Sluis
Gezien de strategische ligging van Hansweert is een vaste faciliteit wenselijk.
Remmingwerk aan de zuidkant van de sluis bij Hansweert. Havens & ligplaatsen, Westerschelde
7
Hoedekenskerke
Vml. landbouwhaven
In de voormalige Veerhaven van het Veer Terneuzen – Hoedekenskerke is een watersportvereniging gesitueerd. Er zijn geen ligplaatsen voor historische schepen beschikbaar. De voormalige landbouwhaven, ten noorden van de Veerhaven, kan slechts gedurende korte tijd gebruikt worden, aangezien deze droogvalt.
Vml. veerhaven
Ook hier zijn geen faciliteiten.
Voor de avond en de nacht is er de mogelijkheid om af te meren aan de ponton van het fiets- voetveer. Omdat de ponton buiten de haven ligt met veel passerende beroepsvaart is deze locatie een zeer onrustige plek.
Steiger met ponton van het fiets- en voetveer in Hoedekenskerke.
Ellewoutsdijk
Haven Haventje van Ellewoutsdijk.
De haven van Ellewoutsdijk is een kleine, droogvallende haven gelegen tegenover Terneuzen. De haven wordt gebruikt voor jachten, waarvan het merendeel vissersboten zijn. In de haven zijn geen ligplaatsen voor historische schepen beschikbaar.
Toegang tot de voormalige Veerhaven van Hoedekenskerke. Havens & ligplaatsen, Westerschelde
8
Vlissingen
Keersluisbrug
Vlissingen biedt tot nu toe weinig mogelijkheden voor het afmeren van historische schepen. Er was eerst de mogelijkheid om, in overleg met de havenmeester, aan de Piet Heinkade af te meren. Die mogelijkheid is er niet meer nu het ene deel in gebruik is door de politie en het andere deel door Damen Shipyards.
Grote sluis Westelijke havendam Buitenhaven
Wel kan er met toestemming van de sluismeester worden afgemeerd aan de hoge wal ten zuidwesten van de sluis.
Komend van Middelburg is er door de Keersluisbrug aan stuurboord (voorbij de bunkerboot) afmeergelegenheid aan een slecht onderhouden kade. De gemeente Vlissingen werkt aan een herinrichtingsplan van het voormalige Scheldeterrein en daarin is ruimschoots gelegenheid voor ligplaatsen van historische schepen, recreatief zowel als beroeps. Westelijke havendam Buitenhaven Vlissingen.
De grote sluis in Vlissingen, gezien vanaf de kant van de Westerschelde. Havens & ligplaatsen, Westerschelde
9
Oosterschelde
Oosterschelde De Oosterschelde is een (oorspronkelijke) aftakking van de rivier de Schelde en kan sinds de bouw van de Oosterscheldekering in 1986 volledig van de zee worden afgesloten. De verbinding met zee is echter gebleven, waardoor en nog steeds sprake is van hoog- en laagwater. Kennis van het getijde is voor de schipper dan ook een noodzaak. Zo is er bij Yerseke een verschil van meer dan drie meter tussen hoog- en laagwater. De Oosterschelde is prima vaarwater, zeker sinds de beroepsvaart gebruik maakt van de ScheldeRijnverbinding en de zeearm duidelijk minder druk bevaren wordt. In het gebied van de Oosterschelde zijn geen speciale aanlegplaatsen voor grotere historische schepen. Er zijn echter genoeg mogelijkheden om in de toekomst voor deze schepen aanlegplaatsen te realiseren, bijvoorbeeld in Wemeldinge en Yerseke, en bij Neeltje Jans en Vluchthaven Zijpe.
Havens & ligplaatsen, Oosterschelde
10
Tholen stad Tholen is een prachtig stadje met veel bezienswaardigheden en daarom ook aantrekkelijk voor toeristen. Voor de pleziervaart is er voldoende ruimte in de jachthavens en in de oude haven liggen wat voormalige bedrijfsvaartuigen, voor het merendeel vaste liggers. De toegang tot de haven van Tholen wordt wat afmetingen betreft bepaald door de hoogte van de bruggen over het Rijn-Schelde Kanaal, of door de lengte van de Bergse Diep sluis. Voor de (kleinere zeilende) chartervaart zijn er geen speciale voorzieningen. Op de westelijke steiger in de oude haven zijn elektrische aansluitingen.
Haven
Bergse Diepsluis
De gemeente heeft plannen om het oude havengebied te ontwikkelen. Hierbij wil zij ook mogelijkheden scheppen voor historische schepen, zowel voor vaste liggers (bewoning) als voor passanten. De haven van Tholen heeft passanten-plaatsen voor historische schepen. Voor de chartervaart zijn daarentegen weinig voorzieningen. Op dit moment moeten de grotere schepen gebruik maken van de vluchthaven van Rijkswaterstaat.
Tholen Bergse Diepsluis De Bergse Diepsluis geeft toegang tot het Zoommeer, met de plaatsen Tholen en Bergen op Zoom. Bij de sluis zelf zijn ligplaatsen voor sportvisserij schepen. Voor historische schepen zijn geen voorzieningen. Ligplaatsen bij de Bergse Diepsluis.
Oude haven van Tholen. Havens & ligplaatsen, Oosterschelde
11
Yerseke Yerseke is een vissersdorp met een groot havenoppervlak. De oudste haven, direct ten noorden van de oesterputten, is nu jachthaven. Ten noorden daarvan is de tweede haven die voor een groot deel in gebruik is als jachthaven, maar waar ook mosselkotters liggen. Verder noordwaarts ligt de nieuwste vissershaven, de Julianahaven. In deze haven is in overleg met de havenmeester meestal een afmeergelegenheid voor historische schepen, waaronder ook charterschepen, te regelen.
Julianahaven
Insteekhavens
In de Julianahaven zijn geen speciale voorzieningen, daarbij is het bij laag water niet zo gemakkelijk om aan en van boord te komen. Naast deze drie havens heeft Yerseke ook nog een drietal zogenoemde insteekhavens tussen de Oesterputten. Deze insteekhavens vallen droog met laag water. De ambtenaar van Reimerswaal belast met het beleidsveld cultuur heeft te kennen gegeven graag één van deze insteekhavens te willen gebruiken voor historische schepen. De schepen zouden in dat geval op een historische plek komen te liggen.
Wemeldinge
Steiger voetveer
Steiger met ponton van het fiets- en voetveer in Wemeldinge.
Wemeldinge is vanouds verbonden met de scheepvaart, veel inwoners verdienden dan ook hun brood in deze sector. Na de verbreding van het Kanaal door Zuid-Beveland is de invaart vanaf de Oosterschelde oostelijker komen te liggen en heeft Wemeldinge het directe contact met de scheepvaart verloren. Bij het oude sluizencomplex zijn twee grote jachthavens gesitueerd, daarnaast is er in het hoogseizoen een steiger voor het fietsveer. Verder zijn er geen voorzieningen. Naast de aanlegplaats voor het fietsveer zou in de toekomst een afmeergelegenheid voor historische schepen gerealiseerd kunnen worden. Op korte termijn is de voormalige ligplaats van de politieboot een goed alternatief. Ook behoort een gedeeld gebruik van de ponton met het fietsveer eventueel tot de mogelijkheden.
Insteekhaventje in Yerseke. Havens & ligplaatsen, Oosterschelde
12
Goese Sas Goese Sas is de sluis die is gelegen aan de invaart van het kanaal naar Goes, het Havenkanaal. Bij de ingang van de haven, binnen de sluis over stuurboord, bevindt zich een steiger speciaal voor historische schepen. Deze steiger is eigendom van de Schippersvereniging Houthaven Goes. Er zijn hier geen voorzieningen. Op korte afstand van de haven is een horecagelegenheid. Goese Sas ligt echter op aanzienlijke afstand van de stad Goes.
Haven Sluis
Het haventje van Goese Sas.
Goes Goes is een stad met een groot aantal voorzieningen, zoals een streekcentrum, eetgelegenheden, café’s en disco’s. Goes werkt aan een compleet nieuw plan voor het havengebied, waar ook afmeergelegenheden zullen komen voor historische en charterschepen. Op dit moment is er de mogelijkheid af te meren in de Houthaven en langs het kanaal voor de brug. Op deze laatste locatie zijn echter geen voorzieningen.
Houthaven
Ringbrug De Houthaven in Goes.
Wachtsteiger voor de sluis van Goese Sas, gezien vanaf de kant van de Oosterschelde. Havens & ligplaatsen, Oosterschelde
13
Colijnsplaat
Haven
Vissersschepen aan de oostzijde van de haven van Colijnsplaat.
Colijnsplaat is een oud vissersplaatsje met voldoende horecagelegenheden voor passagiers van charterschepen. De voormalige vissershaven is grotendeels ingericht als jachthaven, aan de oostzijde liggen nog enkele vissersschepen. Hier bevindt zich ook afmeergelegenheid voor historische en charterschepen. In 2004 is de aanlegsteiger aangepast voor charterschepen en tevens voorzien van nutsvoorzieningen.
Kats De (werk)haven van Kats is een voormalige veerhaven die nu als jachthaven in gebruik is. De haven heeft geen voorzieningen voor grote historische schepen. Op aanvraag kan echter gebruik gemaakt worden van de meldsteiger van de jachtclub. Aan stuurboordzijde bevindt zich een horecagelegenheid.
Haven
Het voormalige landbouwhaventje van Kats ligt aan de invaart van de Zandkreek, een verlaten gebied op NoordBeveland. Betonning naar het haventje ontbreekt, waardoor deze locatie voor de chartervaart niet of weinig aantrekkelijk is. Het haventje is in een zeer vervallen staat, herstel op termijn is niet waarschijnlijk. Vml. landbouwhaven
Het vervallen landbouwhaventje van Kats. Havens & ligplaatsen, Oosterschelde
14
Sophiahaven (Roompot Marina) De Sophiahaven is een grote jachthaven waar ook charterschepen aanleggen. De accommodatie is zeer beperkt. In het verleden kon worden afgemeerd aan de kopse kant van een jachtsteiger, deze palen zijn recentelijk verwijderd. De Sophiahaven maakt onderdeel uit van recreatiecomplex De Roompot, met op redelijke afstand een zwemparadijs. Er komen ca. honderd charterschepen per jaar, er zijn echter geen voorzieningen. Bemanning en passagiers van grote schepen moeten met een laddertje van boord.
Jachthaven
Jachtsteiger in de Sophiahaven.
Neeltje Jans Het voormalig werkeiland Neeltje Jans biedt de mogelijkheid voor een bezoek aan de stormvloedkering, een tentoonstelling en Waterland Neeltje Jans. Voor dagtochten is deze bestemming extra aantrekkelijk met het Waterpaviljoen en een expositie over de Deltawerken. Charterschepen mogen geen gebruik maken van de haven bij het Waterpaviljoen. Momenteel kan in het seizoen gebruik gemaakt worden van een drijvende steiger in de oude werkhaven (betonhaven). In de winter gaat deze steiger voor de pleziervaart op de kant en kun je er niet aanleggen. Een aantal schepen van de chartervloot legt regelmatig aan bij de Roompotsluis, daar zijn verschillende loswallen waar met toestemming van de sluis afgemeerd mag worden.
Vluchthaven Neeltje Jans Delta Expohaven
Betonhaven
Roompotsluis
Vluchthaven Neeltje Jans. Havens & ligplaatsen, Oosterschelde
15
Schelphoek
Haven
Haven van Schelphoek.
Natuurreservaat Schelphoek ten zuidwesten van Serooskerke is een unieke plek om natuurgerichte recreatie te ervaren, zoals wandelen en fietsen. Met uitzondering van een toiletgebouwtje zijn er geen voorzieningen. Schelphoek zou een goede locatie zijn voor het creëren van afmeergelegenheden voor historische schepen (platbodems).
Burghsluis De haven van Burghsluis is een rustige haven met een horecagelegenheid en met ligplaatsen voor jachten en een paar sportvisserijboten. De haven is uitstekend geschikt voor historische recreatie- en charterschepen, met bijvoorbeeld teamtraining als aanbod.
Haven
Een deel van de haven is verzand. Dit deel is relatief eenvoudig geschikt te maken voor historische en charterschepen door het te ontdoen van stenen. Hierdoor zou (weer) veilig drooggevallen kunnen worden.
Haven van Burghsluis. Havens & ligplaatsen, Oosterschelde
16
Haven van Flaauwers Flaauwers haven is een kleine, droogvallende haven in beheer bij horecagelegenheid “De Heerenkeet”. Er zijn geen voorzieningen, maar voor het bezoek aan de horecagelegenheid is er behoefte aan één ligplaats.
Haven
Loswal van de haven van Flaauwers.
Zierikzee Zierikzee is een oude havenstad met veel bezienswaardigheden, winkels en horecagelegenheden. Hierdoor is de plaats ook aantrekkelijk voor de waterrecreant. In de zomer ligt de haven van Zierikzee vaak vol met jachten. Voor de charterschepen is een speciale plek gereserveerd, maar door de drukte liggen ze vaak drie rijen dik.
Museumhaven Bolwerk
Met laag water is het in- en ontschepen hier vaak een probleem, als mensen met tas en/of koffer via een steil trapje van of aan boord moeten. Een drijvende steiger met water en elektra zou dan ook een zeer welkome oplossing zijn.
Historische schepen bij het Bolwerk in Zierikzee.
De hoogaars ‘Atalante’ passeert de Zuidhavenpoort in Zierikzee. Havens & ligplaatsen, Oosterschelde
17
Stavenisse
Loswal
Loswal van Stavenisse.
Stavenisse is een klein dorp met kleine haven, gelegen op de uiterste westpunt van Tholen. Het havenkanaal is droogvallend en dus niet bruikbaar van twee uur vóór tot twee uur ná laag water. Aan de loswal is plaats voor één schip, er zijn echter geen voorzieningen.
De Val De Val is een voormalige veerhaven aan de noordzijde van de Zeelandbrug. Tegenwoordig wordt de haven door een sportvisser gebruikt. De steiger waaraan deze sportvisser ligt afgemeerd is nog redelijk intact.
Oude steiger
Nieuwe steiger
De tweede steiger bevindt zich in een zeer slechte staat, maar zou in de toekomst mogelijkerwijs geschikt gemaakt kunnen worden om weer aan af te meren.
Vervallen steiger in voormalige veerhaven De Val. Havens & ligplaatsen, Oosterschelde
18
Sint Philipsland
Loswal
Sint Annaland De voormalige landbouwhaven van Sint Annaland is tegenwoordig een grote jachthaven. In het nabijgelegen dorpscentrum zijn winkels, horecagelegenheden en een museum. Voor historische en charterschepen is aan de loswal ruimte om af te meren. Er zijn geen voorzieningen, waardoor de havengelden in geen verhouding staan tot de geleverde faciliteiten.
Loswal van Sint Philipsland.
Loswal
Sint Philipsland is een oud dorp aan het eind van de Krabbegeul. In de plaats is weinig vertier. Bij de molen is een goede afmeerkade (loswal) aanwezig, waar schepen gedeeltelijk droogvallen. Er zijn hier geen voorzieningen.
Loswal van Sint Annaland. Havens & ligplaatsen, Oosterschelde
19
Bruinisse
Vml. vluchthaven
Zijpe De voormalige vluchthaven van Zijpe is tegenwoordig voor een groot deel (het zuidelijke deel) in gebruik als vissers- en handelshaven voor Bruinisse. Het noordelijke deel wordt veel gebruikt door “vaste liggers”, waardoor met name in het hoogseizoen voor passanten geen of weinig plaats is. Een nadeel van de haven vormen de steigers die, zeker bij laag water, erg hoog zijn. Dat is jammer, aangezien de haven op loopafstand ligt van het gezellige vissersdorp Bruinisse. Het zou dan ook wenselijk zijn om in de haven een goede afmeermogelijkheid voor historische en charterschepen te realiseren.
Loswal in de vissershaven van Bruinisse.
Loswal
In de vissershaven van Bruinisse komt plaats vrij doordat mosselschepen van de oude vissershaven naar de vluchthaven (van Zijpe) uitwijken. In de “boxen” van de mosselschepen en aan de loswal is het met name met laag water moeilijk om van en aan boord te komen. Bovendien zijn er geen water- en electravoorzieningen in de vissershaven.
Steigers in het noordelijke deel van de haven van Zijpe. Havens & ligplaatsen, Oosterschelde
20
Veerse Meer en Kanaal door Walcheren
Veerse Meer Het Veerse Meer is een kunstmatig zoutwatermeer, dat in het kader van de Deltawerken door de afdamming van het Veerse Gat is ontstaan. In het westen wordt het Veerse Meer door de Veerse Gatdam van zee afgesloten, in het oosten door de Zandkreekdam van de Oosterschelde.
Buitensteiger in Veere met zicht op Veerse Meer.
Het Veerse meer is 22 kilometer lang, waarbij de breedte varieert van 150 tot 1500 meter. De diepte varieert en bedraagt maximaal 25 meter. Het waterpeil wordt in de zomer hoog gehouden. In het Veerse Meer is er sprake van een getij van circa tien centimeter. Dit getij komt tot stand door het inlaten van zout water uit de Oosterschelde. Het Veerse Meer is een aantrekkelijk vaargebied. Het water is helder en kent een levendige fauna. Door de vorm is het meer over het algemeen zeer beschut. Aantrekkelijk zijn de kleine eilandjes en het fraaie stadje Veere. Langs het Veerse Meer zijn geen speciale afmeergelegenheden voor grotere historische schepen. Er zijn ligplaatsen voor historische schepen in Middelburg en Nieuw- en Sint Joosland. Voor een aanlegplaats in Middelburg is alleen de loskade beschikbaar. Aanlegplaatsen zijn er onder andere aan de noord- en de zuidzijde van de kleine sluis in Veere.
Veere Ten zuiden van de kleine sluis in Veere bevindt zich een speciale steiger voor charterschepen en schepen voor fiets-vaarvakanties. Er is hier een watertappunt, maar geen electriciteitvoorziening. Soms is er gelegenheid om met historische schepen op de buitensteiger, ten zuiden van de oude veersteiger, af te meren. In de zomer ligt deze steiger vaak vol met jachten, waardoor er voor historische schepen meestal geen plaats is. De gemeente Veere heeft echter geen plannen om afmeergelegenheden voor historische schepen te realiseren.
Buitensteiger
Kleine sluis
In Veere is geen mogelijkheid om te provianderen, sinds de supermarkt een aantal jaren geleden dichtgegaan is.
Het sluizencomplex van Veere biedt toegang tot het Kanaal door Walcheren. Havens & ligplaatsen, Veerse Meer en Kanaal door Walcheren
21
Middelburg
Loskade
Middelburg heeft geen speciale ligplaatsen voor historische schepen. Geschikte ligplaatsen zijn er aan de loskade, ten noorden van de Stationsbrug. Veelal is deze loskade echter in gebruik door binnenvaartschepen en passagiersschepen. Op deze locatie zijn electriciteitskasten op de kade, maar er is geen water.
De loskade in Middelburg. Havens & ligplaatsen, Veerse Meer en Kanaal door Walcheren
22
Kamperland Tot de zomer van 2008 was er de mogelijkheid af te meren aan de loswal, aan het einde van het havenkanaal. De loswal is een goede locatie, aangezien er aansluitmogelijkheden voor stroom en water én toiletten zijn. De loswal en omgeving zijn nu in gebruik als jachthaven. De gemeente gaat volgens de huidige plannen een steiger voor historische schepen in het havenkanaal bouwen. Aan de oude veersteiger in het Veerse Meer is overdag geen afmeergelegenheid, dit i.v.m. het fiets- voetveer.
De getrapte veersteiger van Kamperland is een rijksmonument.
Loswal Geplande steiger
Oude veersteiger
De oude veersteiger is een rijksmonument en om het voor de toekomst te behouden is restauratie op korte termijn wenselijk. Om een tegemoetkoming in de kosten te realiseren houdt de gemeente de mogelijkheid open om van de steiger een afmeergelegenheid voor historische schepen te maken. De toegankelijkheid van de haven van Kamperland voor grote(re) historische schepen is van belang, omdat hier nog een supermarkt is. Ook Kortgene beschikt nog over een supermarkt, maar de voormalige landbouwhaven aldaar is niet meer toegankelijk voor historische schepen.
Geersdijk
Haven
De haven van Geersdijk is een oude landbouwhaven, gelegen tussen Oranjeplaat en Kortgene. De haven heeft een goede afmeergelegenheid, met aan land mogelijkheden om te wandelen en te fietsen. In de haven zijn geen water- en electravoorzieningen. Ook ontbreken speciale plaatsen voor historische schepen.
Oude landbouwhaven van Geersdijk. Havens & ligplaatsen, Veerse Meer en Kanaal door Walcheren
23
Vernieuwde veersteiger
Kortgene Kortgene heeft een vernieuwde veersteiger voor het fiets- voetveer naar Wolphaartsdijk. Afmeren op deze steiger bij harde wind levert vaak problemen op met de veerman. Volgens de gemeente moet de veerman toestaan dat naast zijn plek ook andere schepen afmeren. Aan de binnenkant (noord/oost) van de steiger is afmeergelegenheid voor schepen met een max. diepgang van 1,2 meter en een lengte van max. 23 meter. De voormalige landbouwhaven is een aantal jaren geleden overgedragen aan Delta Marina en sindsdien niet meer toegankelijk voor historische schepen.
Vernieuwde veersteiger in Kortgene.
Wolphaartsdijk
Veersteiger
Wolphaartsdijk heeft evenals Kortgene alleen een veersteiger als afmeergelegenheid voor historische schepen. Aan de steiger kan alleen worden afgemeerd als het fiets- voetveer er niet ligt.
Oude veersteiger van Wolphaartsdijk. Havens & ligplaatsen, Veerse Meer en Kanaal door Walcheren
24
Grevelingen
Grevelingen De Grevelingen is een voormalige zeearm van de Noordzee, die eind jaren zestig van de 19e eeuw in het kader van de Deltawerken van zee werd afgesloten. Het meer is het grootste zoutwatermeer van West-Europa en is van groot belang voor de watersport. Via de Brouwerssluis, een doorlaatsluis in de Brouwersdam, wordt zeewater ingelaten. Hierdoor wordt het zoutgehalte van het Grevelingenmeer op peil gehouden. De Grevelingen is een aantrekkelijk vaargebied door het heldere water, de vele eilandjes en de rust. In de Grevelingen is er voor grotere historische schepen alleen een afmeergelegenheid in Brouwershaven.
Havens & ligplaatsen, Grevelingen
25
Loswal
De Middelplaat
Jachthaven
Haven
Aanlegsteiger in Haven aan de Middelplaat. Loswal van Brouwershaven.
Brouwershaven De haven van Brouwershaven is voornamelijk jachthaven, plaats voor grote(re) historische schepen is er alleen buiten de haven, aan de loswal. In overleg met de havenmeester is daar afmeergelegenheid. Er zijn water- en electriciteitsvoorzieningen aanwezig.
Haven aan de Middelplaat is een voormalige werkhaven ten zuiden van Port Zélande. Er zijn hier speciale aanlegplaatsen voor grote schepen. Faciliteiten ontbreken.
Loswal van Brouwershaven. Havens & ligplaatsen, Grevelingen
26
Haven
Haven Springersdiep
Ouddorp (Goeree-Overflakkee)
Springersdiep (Goeree-Overflakkee)
De haven van Ouddorp is in gebruik als jachthaven en heeft geen specifieke aanlegplaats(en) voor historische schepen. De haven is alleen geschikt voor kleine schepen en heeft geen faciliteiten.
In Haven Springersdiep aan de Brouwersdam zijn aanlegplaatsen voor schepen langer dan 15 meter, maar faciliteiten ontbreken.
Jachthaven Jachthaven
Port Zélande (Goeree-Overflakkee)
Herkingen (Goeree-Overflakkee)
Marina Port Zélande is een jachthaven, die ook geschikt is voor kleine charterschepen. Water- en electriciteitsvoorzieningen zijn aanwezig.
De jachthaven van Herkingen is geschikt voor kleine schepen. In de jachthaven zijn water- en electriciteitsvoorzieningen aanwezig.
Havens & ligplaatsen, Grevelingen
27
Bijlage 1 Lijst van havens en ligplaatsen Vaargebied
Plaats/locatie
Aanleg- en/of afmeermogelijkheid historische schepen
Pagina rapport
Westerschelde
Breskens Ellewoutsdijk Hansweert Hoedekenskerke Paal Perkpolder Sas van Gent Terneuzen Vlissingen Walsoorden
Ja Nee Ja Ja Ja Nee Ja Ja Ja Ja
4 8 7 8 7 6 5 5 9 6
Oosterschelde
Bruinisse Burghsluis Colijnsplaat Haven van Flaauwers Goes Goese Sas Kats Neeltje Jans Schelphoek Sint Annaland Sint Philipsland Sophiahaven (Roompot Marina) Stavenisse Tholen stad Tholen Bergse Diepsluis De Val Wemeldinge Yerseke Zierikzee Zijpe
Ja Ja Ja Nee Ja Ja Ja Ja Nee Ja Ja Nee Ja Ja Ja Nee Ja Ja Ja Ja
20 16 14 17 13 13 14 15 16 19 19 15 18 11 11 18 12 12 17 20
Geersdijk Kamperland Kortgene Middelburg Veere Wolphaartsdijk
Nee Ja Ja Ja Ja Ja
23 23 24 22 21 24
Brouwershaven De Middelplaat Herkingen Ouddorp Port Zélande
Ja Ja Nee Ja Ja
26 26 27 27 27
Veerse Meer en Kanaal door Walcheren
Grevelingen
Bijlage 2 Kaart met havens en ligplaatsen
Ouddorp Springersdiep De Middelplaat
Port Zélande Brouwershaven Herkingen Schelphoek Haven van Flaauwers
Burghsluis
Bruinisse Zijpe
Zierikzee Neeltje Jans
De Val Sint Philipsland
Sophiahaven
Colijnsplaat
Sint Annaland Stavenisse
Kats
Geersdijk
Kamperland Veere
Kortgene Goese Sas
Wolphaartsdijk
Goes
Middelburg
Tholen Wemeldinge Yerseke
Vlissingen
Hansweert Hoedekenskerke
Breskens Ellewoutsdijk
Perkpolder Walsoorden Paal
Terneuzen
Sas van Gent
Bergse Diepsluis
COLOFON Uitgave Platform Maritiem Erfgoed Zeeland Tekst Henk van de Haar Fotografie - Stichting Cultureel Erfgoed Zeeland (SCEZ) - Henk van de Haar (de Oostsluis, pag. 5 en tijhaventje Paal, pag. 7) - Jaap Klok (‘Scaldis’, pag. 24) Vormgeving Mecano.nl Tekst- en beeldredactie Marinus van Dintel (SCEZ)
www.scez.nl
Middelburg, november 2010
