Bevezetés A beszéd s z ó la g
a
szédhangok szor
nem
közben h is z e n
s z u p ra s z e g m e n tá lis
le g e g y s z e rű b b
m e g s z á m o lá s á ra e g y é rte lm ű ,
m ár
a
ta n i, h o g y A
beszéd
ugyanazt
v a ló
a k u s z tik u m á v a l,
1 6 7 ). A
fo n e tik a i
m e g h a tá ro z á s a b e je lö lé s é t
a beszédet
fe lé p ítő
s z e rin t
ö s s z e ta rto z ó
Az
egyes
b a v a ló
z á rh a n g o k z á rsz a k a sz , vegkezdő
és az
ré sz
h a a fe lp a tta n ó
nem
nem
is (G ó s y
z á rh a n g
a
p o n to s
le n y o m a tá t
h is z e n
k i a z ö re j ré s z t, ily e n k o r
á ll. N e m
vagy
m é rh e tő
a k ö z lé s t
hangból
akár
a
h is z e n
okozhat
a
e ltű n h e t
a
a z á rsz a k a sz
m e g e lő z ő
a z á rsz a k a sz
a m á s ik Ily e n k o r
P ro b lé m á t
A z á rh a n g -n a z á lis
csak
szó
le h e t:
g ra m m a ti-
re p re z e n tá ljá k .
beszédben,
e g y m á s tó l.
s z in t je
m e g h a tá ro z á s á b a n
a z e g y ik
is a fo ly a m a to s
sem ,
m eg
egységek
1 6 7 ).
je lö ln i.
u tá n
e s e té n
tö b b
m aga
á ll a 2004:
s z ó je g y -
n y e lv i
rö v id e b b ,
a h a n g h a tá ro k a t
n a z á lis
fo ly a -
(G ó sy
m a g y a rá z ó
e g Y a Im á i
a m e ly e k
a k u s z tik a i
szokás
295)
le h e t
n y e lv i
ö ssz e fú g g é sb e n
k ü lö n b ö z ő
a h a n g h a tá ro k
h a n g á tm e n e te k ,
z á rh a n g
a
de
2004:
m eg.
N y e lv s p e c ifik u s
A s z e g m e n tá lá s n a k
s z ó k a p c s o la t),
és azok
2003:
ü tk ö z ü n k , m e g á lla p í-
d is z k ré t
s a já to s s á g a iv a l
h ív ju k
(p l. m o n d a t),
s z e g m e n tá lá s a
k ü lö n b ö z te th e tő
e jtjü k
fo n o ló g ia i
e lk ü lö n íté s é b e n ,
közepén
a ffrik á tá k
z ö n g é tle n
z á rsz a k a sz
(p l.
m ozgásokat
a z á tm e n e ti
k i, é s s z o ro s
id ő fü g g v é n y é b e .
a k o a rtik u lá c ió s
a rtik u lá c ió s
á lta lá b a n
g y a k ra n
beszédhangok
okoznak
fe jlő d ik
(G ó sy -M e n y h á rt
és a beszédhang
v a ló s íto tta
sok-
s z á m ítá s a
m in d ig
je ls o ro z a t
a be-
azonban
nehézségekbe
fu n k c ió ja .
n y e lv
k ö z lé s e g y s é g
k ö z lé s e g y s é g
s z ó ta g , a h a n g k a p c s o la t
p ro b lé m á t
a d o tt
a k u s z tik a i
lá t-
és
te m p ó
könnyű
a la p v e tő
so rá n
fe la d a t
hogya
is
nem
k is z á m ítá s a
id ő m é ré s re
tű n ő
hány hangban
s z e g m e n tá lá s n a k
is a b e s z é d
hosszabb
"csak"
E lő fo rd u l,
m ia tt
m e g je le n ő
a b e s z é d é s z le lé s
az
sebességének
m e g h a tá ro z á s a k o r
a z a d o tt b e s z é lő
s z ö v e g g y ű jte m é n y
h a tá ra in a k
okoz.
fo ly a m a ta i
fo ly a m a to s a n
ille tv e
a beszéd
E z a z e g y sz e rű n e k
nehézséget
szám ának
fe lo s z tá s a
zékének
k a ila g
szükség.
k o a rtik u lá c ió s
a
közül
m e g h a tá ro z á s á h o z
a z a n y a n y e lv -e ls a já títá s
m a t, k é s z s é g e beszéd
van
a fo n é m a so rt
s z e g m e n tá lá s ,
e g y sé g e k re
h is z e n
é s k o m o ly
beszédhangok
a s p o n tá n
e le m e i
fe la d a t,
ném a
egy
szünet
szöés a
h a n g k a p c s o la to k b a n
m a ra d
m eg
(T ó th -K o c s o r
2 0 0 3 ). A h a n g s z in tű
s z e g m e n tá lá s n a k
b e s z é d fe lis m e ré s b e n
e ls ő s o rb a n
le h e t n a g y je le n tő s é g e ,
m e g h a tá ro z h a ta tla n
a b e s z é lő
s z é lő k
b e s z é d p ro d u k c ió já n a k
é s a h a d a ró k
á lta l k ie jte tt
a b e s z é d te c h n o ló g iá b a n ,
de akkor h a n g so r.
is s z ü k s é g
E z ig e n
a z a u to m a tik u s
v a n rá , h a h a llá s
g y a k ra n
e lő fo rd u l
m in d e n
o ly a n
a la p já n
a g y o rsb e -
v iz s g á la ta k o r.
A hadaró és a gyors beszéd artikulációs jellemzői A h é tk ö z n a p i nek
az
p o n tb ó l
s z ó h a s z n á la tb a n
a rtik u lá c ió ja azonban
a két
te lje s s z e m é ly is é g e t c ió
az
fe lg y o rs u lá s á ró l
h a d a ró n a k
á tla g o s n á l
g y o rsa b b ,
b e s z é d típ u s
é rin tő
n y e lv i
b e s z é lh e tü n k .
e lk ü lö n ü l
z a v a r, A
a d d ig
h a d a rá s
m in ő s ítü n k e z é rt
nehezen
e g y m á s tó l,
h is z e n
a g y o rs b e sz é d je lle g z e te s
é rth e tő . m íg
e s e té n
tü n e te i
s z e m é ly t,
L o g o p é d ia i a
h a d a rá s
a k iszem -
egy,
p u s z tá n
a z a rtik u lá -
a k ó ro sa n
fe lg y o rs u lt
a
a rtik u lá c ió s
sebesség
e z e k a h ib á k
nem
h o g y a b e s z é lő
fé ls p o n tá n
m eg,
fogk
s z ó ta g o k n á l
v iz s g á lv a
h ib á k
m ár
n é m e ly
e lm o s ó d o tt
é rin te n e k
közül
két
(B ó n a
a k ö v e tk e z ő
sajtítani 's a j á t í t a n i ', foglalozak 'f o g l a l k o z o k '.
csökkel
k ís é rt
nem
szókezdő
A
egy
bár
E lő fo rd u l,
s z e m é ly
a p o n ta tla n
s z ó ta g o k
'e s e t l e g ',
k ih a g y á s a
d a d o g á sra
is m é tlé s e
s p o n tá n
és
a rtik u lá c ió ra .
Az
(e llip s z is )
je le -
lasn 'l a s s a n ', tom 't u d o m ', mer 'm e r t ', azér, valószínleg
's o k s z o r ',
k ló n u s o s
m á s s a lh a n g z ó k
beszédben;
s z ó ta g o t.
h a d a ró
ta lá ltu k
a hangok,
is :
m in d e n
a rtik u lá ln i.
2004)
sokszr szüldm, estleg
szavakban
a fo ly a m a to s
h a n g o t,
p é ld á k a t
a le g g y a k ra b b a n
s z ó ta g o s
'v a l ó s z í n ű l e g ',
'f o g o k ',
a rtik u lá c ió
m in d e n
p o n to s a n
e s e tta n u lm á n y u n k b a n
beszédét
a rtik u lá c ió s n ik
képes
k o rá b b i
Egy
é s a p o n ta tla n ,
k ö v e tk e z e te s e n
fo rd u l
e m lé k e z te tő ,
e lő
az
o ly a n
de
g ö r-
szavakban,
ttehát, kkkicsit, tdiák. S z ó t a g o k , s z a v a k ö s s z e v o n á s a k o r j ö n n e k l é t r e o l y a n " k i f e j e m i n t nemzán 'n e m i g a z á n ', érdeklik 'é r d e k l i ő k e t ', mittudomén, micsinálok, nems 'n e m i s ', elésoháig 'e l é g s o k á i g '.
m in t
zések",
A
h a d a rá sra
tú l g y a k o ri tó n ia
je lle m z ő
is m é tIé s e ,
é s a g ra m m a tik a i
W e is s
1 9 9 1 ; S u b o s its
tá s , k o n c e n trá c ió s le m z i (G ö lle s z
nások,
a
g o n d o la to k
(H o ffm a n n A
ille tv e
m e lle tt
1 9 9 1 ; W e is s
lo g ik a i
h iá n y a
nem
A
s o rre n d je
fe s z ü lt
é s a te rá p ia
s z ó la m o k a m ono-
(G ö lle s z
é s n y u g ta la n te lje s
ille tv e
e lu ta s ítá s a
is je l-
2 0 0 1 ).
nem
b e s z é d te m p ó ,
k ö z n y e lv i
k ü lö n b ö z ik
nem
té r
1990;
m a g a ta r-
n y e lv i z a v a r, b á r a h a d a rá s h o z
h a d a rá s tó i
h e ly e s ,
k is e b b
kuszaság
v a n , fe lg y o rs u lt
a llo fó n o k ,
1 9 8 8 ).
vagy
a ritm u s ta la n s á g ,
a g o n d o la ti
1 9 9 1 ; S u b o s its
fo n o ló g iá ja
s p e c iá lis (S ip tá r
szavak
a h a d a ró k a t
a g y o rs b e s z é lé s
is s a já to s
rö v id
m e g n y ú jtá s a ,
el
a
hason-
szóösszevo-
ö s s z e o lv a d á s o k
azonban
n o rm á l
abban,
te m p ó jú
és hogy
b e s z é d tő l
2 0 0 0 ).
h a d a rá s
e ln a g y o lts á g ,
és
a
a g y o rs b e s z é lé s
h a n g k ih a g y á s o k ,
k e ll s z e m b e n é z n ü n k . s o n lítá s á b a n
p e d ig
ö s s z e v e th e tő
egy
A
v á lta k o z á s a
hangot
a k in e k Ez
m é g is
s a b b a rtik u lá c ió jú
tú lz o tta n
b e s z é d te m p ó
m in d e n
je lle m z i.
a la p já n
te m p ó já n a k a
nehézségeket
s z e m é ly é v e I,
íté le tü n k
té v e s z té s e ,
a b e te g s é g tu d a t
e lle n té tb e n
je lle m z ik
s z ó ta g o k ,
m agánhangzók
M in d e z e k
nehézség,
h a n g k ih a g y á s o k ,
ekkor
o ly a n
2 0 0 1 ).
beszédnek
h a s o n u lá s o k
a z ö n á lló
fo rm á k
1 9 9 0 ; M u s s a fia
A h a d a rá ssa l ló a n a g y o rs
m ég
a szóvégi
m e g h a tá ro z á s a k o r
le rö v id ü lt
m e g h a tá ro z á s á b a n
o k o z h a tn a k e g y fo rm á n
beszédét
u tó b b in a k
és az
g y o rs b e s z é lé s
rö v id e n
e jtő
á tla g o s
é rth e tő ,
egyes
az
a rtik u lá c ió s
b e s z é lő k
összeha-
h is z e n
nehezen
b e s z é d p ro d u k c ió ja és
e lm o s ó d o tt
te m p ó ja
m in t a z e g y e n le te s
a rtik u lá c ió s
p ro b lé m á já v a l
típ u s a i,
b e s z é lő
m a g á n h a n g z ó n y ú jtá s o k az
nehezebben
a
te h á t
h a n g id ő ta rta m o k
la s s a b b ,
te m p ó v a l
egy
s z ó ta g o k s z u b je k tív
b e s z é lő ,
g y o r-
s z e m é ly .
Szegmentálási nehézségek a felgyorsult beszéd elemzésében Az e g y -e g y
a lá b b ia k b a n
négy
p é ld á t,
b e m u ta s s u k ,
fe lg y o rs u lt Az
hogy
b e s z é d p ro d u k c ió
a d a tk ö z lő k
2 1 -3 2
ta k . M in d e g y ik ő jü k k e l to ttu k já n a k hangot
h a d a ró ,
a b e s z é lő k
e jte tt
k i;
e le m z é s e é v k ö z ö tti
k é s z íte ttü n k
a rtik u lá c ió s
a g y o rsa sá g á t
je lz i,
m íg
az
ille tv e m ily e n
g y o rs b e s z é lő
s z e m é ly
p ro b lé m á k k a l
k e ll s z e m b e n é z n ie
fé rfia k ,
e g y e te m is tá k
egy néhány
u tó b b i
hogy
ra g a d u n k
ki
a k u ta tó n a k
a
so rá n .
p e rc e s
é s b e s z é d te m p ó já t
v a g y is
beszédéből
a b e s z é lő
a te lje s
(a z
vagy
e lő b b i
a la tt
d ip lo m á s o k
a beszédhangok
a b e sz é d k é p z é sre
b e s z é d id ő
fia ta l
s p o n tá n b e s z é d -fe lv é te lt,
k ie jte tt
fo rd íto tt hangok
v o l-
k is z á m ía rtik u lá c ió -
id ő a la tt h á n y
szám át
m u ta tja ,
v a g y is a s z ü n e te k e t d u k c ió b ó l
k iv á g tu n k
s é g e t. A fe lv é te le k e t az
e le m z é s t
a
( w w w .p r a a t .o r g )
is m a g á b a n
fo g la ló
e g y a fe lg y o rs u lt Sony
te lje s
m in id is c -fe lv e v ő
P ra a t
b e s z é d te m p ó t),
m a jd
b e s z é d je lle g z e te s s é g e it k é s z ü lé k k e l
a k u s z tik a i-fo n e tik a i
m in d e n
m u ta tó
rö g z íte ttü k
d ig itá lis
b e sz é d p ro -
rö v id
k ö z lé s e g y -
d ig itá lis
fo rm á b a n ,
je lfe ld o lg o z ó
s z o ftv e rre l
v é g e z tü k .
Felgyorsult artikuláció A s z a k iro d a lm i a la p v e tő e n z ó k jo b b a n n y e lv ile g
m e g á lla p ítá s o k
m e g h a tá ro z z a . rö v id ü ln e k ,
hosszú
m in t
beszédhang
b a n rö v id ü ln e k ,
a la p já n
beszéd
a beszédhangok
b e s z é d p ro d u k c ió já b a n a z ő b e s z é d te m p ó ja b e s z é d te m p ó ja
a lig
a beszédhangok
so rá n
a rö v id e k , o k fiz ik a i
m in t a m á s s a lh a n g z ó k
A z 1 . á b rá n
k e l e g y ü tt
G y o rs
a hosszú
íg y c s ö k k e n id ő ta rta m a
p e d ig
ta lá ltu n k
fig y e lh e tjü k
e lm o s ó d o tt
v o lt a le g g y o rs a b b .
m in te g y
147
a s z ü n e tta rtá s
e g y é n tő l flig g ő e n
á lta lá b a n
szót
a n y e lv ile g
A m agánhangzók
m e g . A v iz s g á lt
s z ó ta g o k a t,
A d a tk ö z lő n k
e jte tt
a rá n y a
2 0 -3 0 %
a k ü lö n b s é g
k ö z ö tt.
a b e s z é d te m p ó é s m á s s a lh a n g rö v id
és
s o k k a l jo b -
(G ó sy 2 0 0 4 : 1 1 2 ).
rö v id ü lé s é t
1 7 ,2 h a n g / s v o l t , a z a z p e r c e n k é n t
s z ü n e te t ta rto tt,
id ő ta rta m á t
m agánhangzók
a rtik u lá c ió s
á tla g o s a n
k i. S p o n tá n
beszédében
p e d ig
te m p ó ja
2 0 ,3
1 7 4 s z ó t a rtik u lá lt,
beszéde
m in d ö s s z e
b e s z é lő n e k
a z a d a tk ö z lő k
so rá n
a
közül h a n g /s ,
s z ü n e te k -
v is z o n y la g
kevés
k b . 1 6 % v o lt. (E z a z a rá n y
k ö r ü l i .)
1 . á b ra 'a z t á n
A h a n g id ő ta rta m o k jú b e s z é d b e n
jó c s k á n
m é rt é rté k e k h e z
a z e g y e te m e n '
le rö v id ü lte k
k é p e s t,
egyedül
a s z a k iro d a lo m b a n a b ila b iá lis
rö v id
k ö z ö lt, k ö z e p e s n a z á lis
te m p ó -
id ő ta rta m a
nem
k is e b b ,
m in t
a s z a k iro d a lm i
z ó a d a to k a t
a d a to k
a z 1 . tá b lá z a tb ó l
sz ó rá sá n a k
o lv a s h a tju k
le . (A
h a tá ra .
A z egyes
s z a k iro d a lm i
a ls ó
a d a to k a t
h a n g o k ra 1. G ósy
v o n a tk o -
2004:
110-
IB). B eszédhang
S z a k iro d a lm i
a
h a n g s ú ly o s
a d a to k
(m s)
M é rt
a d a to k
8 2 -1 4 9
55
a
6 2 -2 3 1
35
[a :l
1 0 5 -2 8 2
34
e
7 8 -2 2 0
50
7 8 -2 2 7
2 6 -4 1
gy
5 6 -2 8 2
41
[m l
4 4 -1 4 5
57
[nl
3 6 -1 3 0
1 9 -3 5
rs]
1 0 3 -3 2 6
25
[t] [z]
9 0 -2 2 0
5 3 -5 9
6 8 -2 2 7
43
h a n g s ú ly ta la n h a n g s ú ly ta la n h a n g s ú ly o s
e
h a n g s ú ly ta la n
(m s)
1 . tá b lá z a t H a n g id ő ta rta m o k
2 . á b rá n
s ik b e s z é lő
'a z
1 4 2 s z ó t e jt k i.
vak
e ls ő
g y o rs
a rtik u lá ln i
közbe
a
s z ín k é p e n ,
a m it
fig y e le m b e
k e ll
k a p c s o la to k
h a n g /s ,
m eg,
k ív á n t
h e ly e tte
egy
v a g y is
p e rc e p c ió
a szókezdő
tud közbe
a b e s z é lő Az
a z e g y e te m e n '
é s z le l.
s z ó k a p c s o la tb ó l
zöngés
a z e x p lo z ív á k
s p irá n s
z ö re j"
Ily e n k o r
a b e s z é d te m p ó [m b ]
a s z a k iro d a lo m b a n
z á rsz a k a sz a
e ltű n h e t,
csak
a sza-
p o n to s a b b a n e ltű n ik
m eg
a
a hang-
s z á m ítá s á n á l
é s a [n d ]
(T ó th -K o c s o r h a n a z á lis
m á-
b e s z é l, m in t-
azonban
k é p e je le n ik
A
egy
p e d ig
e lő s z ö r
m e g p ró b á lja
is m é tlő d é s é t.
m á s s a lh a n g z ó k
lá th a tju k sebességgel
1 7 9 s z ó t, s z ü n e te k k e l
" s p ira n tik u s
nem
le n y o m a tá t
1 6 ,6 h a n g /s - o s
m e g is m é tli,
a lv e o lá ris
m e g fig y e lh e tjü k
hogy
k ö z lé s
p e rc e n k é n t
a
e z é rt
s z a v a k a t.
s z e g m e n tá lá s a k o r
1 3 7 ) le írt m e g á lla p ítá s t,
'a z t á n
k ö z lé s é b e n :
a fe lv é te le n
a z o n o s íth a ta tla n
a h a llg a tó i venni
rö v id
g o n d o lk o d n i'
k ö v e tk e z té b e n
je le n n e k
k ie jte n i
s z ó b ó l,
közbe
a z a d a tk ö z lő
2 0 ,9
a rtik u lá c ió
h a n g ja i
tu d
Ez
te m p ó ja
egy
g y o rs b e s z é lő
ismétlése, ellipszis
em ber
k ie jté s é b e n .
a z a rtik u lá c ió s
A
egy
mássalhangzók
A szó kezdő A
a la k u lá s a
hang2003:
u tá n á lln a k .
Újrakezdés A
h a rm a d ik
h a n g id ő ta rta m o k h a d a ró te m p ó ja
s z e m é ly p e d ig
s z ü n e te k e t
á b rá n és
a
egy
beszédéből 1 7 ,6
ú jra in d ítá s s a l
n a z á lis o k
h a n g /s o
is b e le s z á m itv a
v á g tu k
k i,
a k in e k
E z a b e s z é lő p e d ig
kezdődő
m e g n e h e z ítik
e g y p e rc
a
k ö z lé s
b e s z é d te m p ó ja
te h á t m in te g y a la tt
le n y o m a tá t
s z e g m e n tá lá s t.
A 1 3 ,3
151 szót
1 1 4 s z ó t e jte tt.
lá th a tju k ,
a rö v id
k ö z lé s e g y s é g e t h a n g /s ,
a rtik u lá lt
egy
a rtik u lá c ió s p e rc e n k é n t,
a
o."'"
1
I
I
I
2. ábra 'az ember tud közbe gondolkodni'
3. ábra 'min mindig megtartani '
Szótagok, szavak összevonása A n e g y e d ik lá th a tó .
á b rá n
a z 'a m i ,
A z a d a tk ö z lő t
je lle m z i,
m íg
a rtik u lá c ió s 1 2 h a n g /s ; k u lá c ió s
a
szó
a n é v e lő k b e ls e jé b e n
é s b e s z é d te m p ó ja a rtik u lá c ió s
te m p ó :
a z t g o n d o lo m ' és a szóvégi g y a k ra n
összem os
a le g la s s a b b
te m p ó :
v a g y is
d e s z u b je k tív
s p e k tru m a
k ih a g y
s z e m é ly
a b e s z é d te m p ó :
íté le tü n k
é s re z g é sk é p e
id ő ta rta m á n a k
h a n g o k a t,
a n é g y v iz s g á lt
1 5 ,6 h a n g /s ;
1 3 4 s z ó /p e rc ),
m e g n y ila tk o z á s m agánhangzók
a la p já n
m e g n y ú jtá s a
s z ó ta g o k a t.
közül
Az
ő
(b e s z é d te m p ó :
1 0 3 s z ó /p e rc ;
az ő beszéde
a z a rti-
a le g k e v é s b é
é rth e tő . Az je le n ik
á b rá n
m e g fig y e lh e tjü k ,
m e g , m in t
h a n g ré s z le te t m á l te m p ó jú
a m e n n y it
m e g h a llg a tv a s p o n tá n
fe ld o lg o z h a tó v á
v á lik
hogy
n o rm á l
a v iz s g á lt
te m p ó b a n ,
g y a k o rla tila g
beszéd
e s e té b e n
a h a llg a tó
k ö z lé s e g y s é g b e n
h e ly e s
a rtik u lá c ió v a l
é rth e te tle n
is e lő fo rd u l),
a k ö z lé s m íg
jó v a l
kevesebb
e jte n é n k .
(a m i te rm é s z e te s e n
hosszabb
hang
C sak
k o n te x tu s b a
ezt a a n o r-
h e ly e z v e
sz á m á ra .
4 . á b ra 'a m i ,
A z ily e n m a /s -b a n hangot
e s e te k b e n
is m e g a d o tt
a rtik u lá l,
e g y n y o lc
n a g y je le n tő s é g e
te m p ó é rté k e k n e k ,
a d d ig
fo n é m á b ó l
a z t g o n d o lo m '
a h a llg a tó n a k
á lló s o ro z a to t
van h is z e n
az
a b e s z é d te m p ó
m e g h a tá ro z á s a k o r
a m íg a b e s z é lő
m in d ö s s z e
e re d e ti
fo n é m a so rt
k e ll fe ld o lg o z n ia .
k e ll
h á ro m
re k o n s tru á ln i
a fo n é beszéda , v a g y is
A
számítása a felgyorsult beszédben
b e s z é d te m p ó A
p é ld á k
te m p ó ra m eg
a
m e g a d o tt h a llg a tó
é rté k e k
a la k u lá s á t
h á tté r,
b e s z é d p e rc e p c ió s tru k tú rá k tó l, é le tk o rá tó l,
h o z o tt
a
b e s z é d ré s z le t
m e g a d o tt
é rté k e k rő l.
az egyes szavak v á lto z a to s .
N em nak
p o n g y o la s á g á tó l
v a ló s íth a tu n k
m eg
m á so d p e rc re
ju tó
Ö sszegzés
e g y -e g y
A
g a tó
az
ille tő e n .
O l-
is fe lv e t,
h is z e n
é s m in ő s é g ile g
is ig e n
é s a z ö t, a m e ly e k
nehe-
A
n e g y e d ik
k ü lö n b ö z ő
szám ú
é s z le lé s
lá th a ttu k ,
hangokból
E z é rt a b e s z é d te m p ó t je lle m z ik ,
am i ugyanazon
p é ld á b a n
de
á lló
á lta lá b a n
nagy
az
h a n g so ro k k a l
a beszédhangok
a k o a rtik u lá c ió s
s z e m p o n tjá b ó l
szó-
hogy
h a tá s o k
je le n tő s é g e
és
az
le h e t
a
is .
konklúzió
és
h a d a ró
és
p e rc e p c ió s
a
hogy
a n o rm á l
je le n n e k
g y o rs
beszéd
m eg
é s z le lé s é t,
m e c h a n iz m u s á n a k hang
h a n g z o tt
p o n to s
é rd e m e s
te m p ó jú
ille tv e
a k u s z tik a i
szóösszevonások,
re k o n s tru á ln ia
k e ll.
íg y k é rd é s ,
A p ro d u k c ió s
a b e s z é d te m p ó t
s z e g m e n tá lá s a k o r
b e s z é d p ro d u k c ió
e l a fe lv é te le n ,
te m p ó in d e x e i.
k is z á m íta n i
k ö z lé s e k
a fe lg y o rs u lt
é s a h a n g k ih a g y á s o k ,
hány
e z e n b e s z é d típ u s o k m in d ig
te h á t,
fo k o z o tta n
a rtik u lá c ió
h o g y p o n to s a n
p e d ig
m ia tt
a b á n ts d
a
é s fo n é m a /m p -b e n
p ro b lé m á t
é s a k o a rtik u lá c ió ró l,
le h e tő v é .
m egadásával
te m p ó in d e x n e k
d u ló n e h é z s é g e k
e ln a g y o lt
te s z i
a b e s z é d te m p ó t
m e n n y is é g ile g
s z á m it p é ld á u l
ille tv e
1 9 9 7 ).
1 9 9 3 : 6 2 ).
fo n é m a s o rt.
szám ának
M e g á lla p íth a tju k
k o r.
(sz ó n a k ) (K a ssa i
a
m íg a
a h a llg a tó
b e s z é d te m p ó já tó l,
tö b b
a
á lla p o t,
a s z u p ra s z e g m e n tá lis
h a n g /m p -b e n
k é rd é se
s z e rk e z e te
fü g g ő e n
b e s z é d s a já to s s á g o k
fo n é m a /m p -e s
é s a s z ó ta g /m p
fe le ln e k
s z e m p o n tb ó l
n e h é z s é g e itő l,
s tb . (G ó s y
ta lá lk o z h a tu n k
a z e jté s i s a já to s s á g o k ró l
m e g h a n g o s ítá s á t
s a já t
a rtik u lá c ió s
a p s z ic h é s
fü g g n e k
le g g y a k ra b b a n
a s z ó ta g o k
egym ással
is b e s z é lv e
a rtik u lá c ió
s z ó /p e rc
s z ó ta g n a k
össze
tö b b fé le
egyéni
A
E g y -e g y
z e n v e th e tő k
m u ta tó v a l
az
m in d ig
s tb . b e fo ly á s o ljá k ;
m e g é rté s i
m e g fo rm á lts á g á tó l
s z ó ta g /m p -b e n ,
hosszúsága,
é s n y ú jtá s o k
h a llg a tó
és
nem
a b e s z é d s tílu s ,
fe la d a t a
és
P ro d u k c ió s
te m p ó íté le te k
a d o tt
te lje d e lm é tő l,
tö b b fé le
s z ó /p e rc b e n ,
h e z itá c ió k
az
a rtik u lá c ió s
s z a k iro d a lo m b a n
v a s h a tu n k
a s z e m é ly is é g ,
" s z u b je k tív "
a b e s z é d s z itu á c ió tó I,
h a llo tt b e s z é d p ro d u k c ió A
a z é le tk o r,
a b e s z é d te m p ó ra
v o n a tk o z n a k ,
beszédsebességnek.
é s z le lt
a z e g y é m e je lle m z ő
so rá n
hogy
a b e s z é d p ro d u k c ió ra
s z e m p o n tjá b ó l
beszédsebesség s z o c io ló g ia i
m e g fig y e lh e ttü k ,
s e g íts é g é v e l
e le m z é s é t
a m e ly e k e t
S okszor
nem
hogy
é s p e rc e p c ió s
m in d
h a n g ls ,
e lő fo r-
s z e g m e n tá lá s a n e h e z ítik
azonban á lla p íth a tó
az
a h a llm eg,
m e g h a tá ro z h a tó k -e k ü lö n b s é g e k
m in d
fo n é m a /s
m ia tt é rté k -
ben.
Bibliográfia B ó n a J u d it 2 0 0 4 .
A h a d a ró
b a n . B e s zé d g yá g yítá s G ó s y M á ria
beszéd
s a já to s s á g a i
s p o n tá n
é s fé ls p o n tá n
m e g n y ila tk o z á s o k -
1 5 /1 : 7 4 -8 2 .
1997. A m agyar
beszéd
te m p ó ja
é s a b e s z é d m e g é rté s .
M a g ya r
N ye lvő r
121:
1 2 9 -1 3 9 . G ó s y M á ria G ósy
2004.
F o n e tika ,
M á ria -M e n y h á rt n yo zá s á h o z.
N ik o l,
a b e s zé d
K ris z tin a B u d a p e s t.
tu d o m á n ya .
( s z e r k .)
2003.
O s iris K ia d ó ,
B u d a p e s t.
S zö ve g g yű jte m é n y
a fo n e t i k a
ta n u lm á -
G ö I le s z V ik to r ( s z e r k ) H o ffm a n n
1 9 9 0 . G yó g yp e d a g ó g ia i
I ld ik ó 2 0 0 0 . H a d a r ó
J u d it- N á d a s i
E d it ( s z e r k ) :
G ó s y M á r ia - S ip tá r
1 9 9 1 . A h a d a rá s
S ze m e l v é n y e k
S ip tá r P é te r b e s zé d
S u b o s its
(sz e rk ):
a hadarás
a z e lm ú lt
'9 3 . M T A
Z s o lt- N a v r a c s ic s
TV, 1 7 - 2 3 .
ta n u lm á n yo k
te m p ó ja
B e s zé d k u t a t á s
k ü lö n b ö z ő
té m a kö r é b ő l.
1 9 8 8 . A "g y o rs b e sz é d " i d ő v i s zo n y i r ó l
I s tv á n
n y e l v é s ze t i
beszéd
B u d a p e s t.
In L e n g y e l
1 0 0 -1 2 0
évben?
N y e lv tu d o m á n y i
In
I n té -
6 2 -6 9 .
z e t, B u d a p e s t, M.
a m agyar
P é te r
k ó r t a n . T a n k ö n y v k ia d ó ,
v a g y g y o rs b e sz é d ?
A l k a l m a zo t t
1 9 9 3 . G y o r s u lt- e
K a s s a i I lo n a
M u s s a f ia ,
beszéd
f o r m á i.
In V a ssn é
T a n k ö n y v k ia d ó ,
f o g a lm á r ó l.
K ovács
B u d a p e s t,
Em őke
( s z e r k .) :
4 1 -4 8 .
I n G ó s y M á r ia ( s z e r k .) :
T a n u lm á n yo k
a
V, 1 7 -3 0 .
2 0 0 1 . A b e s zé d
E g y e te m i
r e n d e lle n e s s é g e i.
F o n e tik a i
F ü z e te k
30. B uda-
p e s t. T ó th
L á s z ló - K o c s o r
A n d rá s
2003.
A M agyar
f e ld o lg o z á s á n a k
ta p a s z ta la ta i.
N y e lv tu d o m á n y i
I n té z e t, B u d a p e s t,
W e is s , D . A . 1 9 9 1 . H a d a r á s . a hadarás
té m a kö r é b ő l.
In G ó sy
T ü n e te k
T e le f o n b e s z é d - a d a tb á z is
M á r ia
(sz e rk ):
B e s zé d k u t a t á s
(M T B A ) 2003.
kézi M TA
1 3 4 -1 4 6 . In V a ssn é K o v á c s
T a n k ö n y v k ia d ó ,
B u d a p e s t,
Em őke 5 7 -7 1 .
(sz e rk ):
S ze m e l v é n y e k
