Pagina 1
Aan de minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties Postbus 20011 2500 EA Den Haag
Handout bezoek minister Plasterk aan Bonaire
Met deze handout wil consumentenbond Unkobon u feitelijke informatie verstrekken over enkele onderwerpen die direct van invloed zijn op het leven van de inwoners van Bonaire: Zorgverzekering Inkomens Caribisch Nederland Armoedegrens Toename collectieve lastendruk Opbrengsten belastingen en premies Prijzen eerste levensbehoeften
Inperking basispakket ondanks gunstiger kosten / premie plaatje en op basis van imperfecte informatie. Gemiddeld inkomen ongeveer 60% lager dan in Nederland. Minimum loon en uitkeringen liggen ver onder de armoedegrens. Toename collectieve lastendruk 28% (7 procentpunten). De opbrengsten belastingen en premies zijn ten opzichte van 2010 (het oude systeem) gestegen met 44%. Dit overtreft de geraamde opbrengsten ruimschoots en geeft een gunstiger verhouding tussen opbrengsten en uitgaven. Prijzen eerste levensbehoeften liggen 65% hoger dan in Nederland, bij een 60% lager gemiddeld inkomen.
Het kost u ongeveer 10 minuten om kennis te nemen van deze informatie. Wij hopen dat u deze tijd wilt nemen en er het goede mee wilt doen om de steeds nijpender wordende situatie voor de bevolking van Caribisch Nederland te verlichten. Veel cijfermateriaal is afkomstig uit het rapport Koopkrachtonderzoek Caribisch Nederland van 23 mei 2012.
Hoogachtend,
Hans Evers Directeur Unkobon
Pagina 2
Zorgverzekering Op 22 december jl. kondigde RCN in een persbericht een ingrijpende inperking aan van het verzekerde basispakket. Minister Schippers noemt in haar brief van 21 december 2012 aan de Tweede Kamer als belangrijkste aanleiding de stijging van de uitgaven met 30% in 2012. De ingreep is zonder overleg tot stand gekomen en dreigt desastreuze gevolgen te hebben voor de zorg op Bonaire. Zie voor de gevolgen o.a. de brieven van de Caribisch Nederlandse Vereniging van Fysiotherapeuten, van de medisch specialisten op Bonaire, van de tandheelkundigen op Bonaire en van het Bestuurscollege van Bonaire. De ingreep is gebaseerd op eenzijdige en foutieve informatie. Behalve de kosten zijn ook de opbrengsten veel hoger dan geraamd, valuta effecten hebben een grote rol gespeeld en investeringen en kosten worden met elkaar verward. Onderstaand leggen wij dit uit. Premie opbrengsten Tot en met 2010 was naar schatting meer dan 80% van de bevolking collectief via de overheid verzekerd. De resterende 20% was grotendeels particulier verzekerd. Een klein percentage was niet verzekerd. De premies voor deze ziektekostenverzekeringen bedroegen gemiddeld minder dan $1000 per jaar per hoofd van de bevolking. Per 1 januari 2011 is een nieuw zorgstelsel ingevoerd. Deze zorgverzekering BES is een vervanging van de voorheen bestaande ziektekostenregelingen. Vanaf 2011 zijn alle inwoners van Caribisch Nederland verplicht verzekerd. Het basispakket omvat in grote lijnen datgene dat in de oude situatie ook was verzekerd. De gemiddelde premie per hoofd van de bevolking is in 2011 meer dan verdubbeld van $1000 tot $2.125. Dit heeft een belangrijke bijdrage geleverd aan de opbrengst voor de overheid uit hoofde van sociale premies; de stijging van de totale premieopbrengst over 2011 bedroeg 93%. De geraamde opbrengst zorgpremies bedroeg in 2011 circa 35% van de kosten. De meevallende premie opbrengsten zorgden ervoor dat in 2011 zelfs 50% van de kosten door de premie opbrengsten is gedekt. Ondanks de hogere uitgaven is dit fors gunstiger dan de raming. Budgettair is er dus sprake van een voordeel ten opzichte van de ramingen. Valuta effecten De stijging van de zorguitgaven in Euro van 60 tot 80 mio (ruim 33%; zie brief d.d. 21-1212 van minister Schippers aan de Tweede Kamer kenmerk IZ 3149043) is voor de helft toe te schrijven aan de daling van de Euro ten opzichte van de dollar met ruim 13% in 2012. In dollars is de kostenstijging ruim 17%. (van 85 naar 100 mio; zie website RCN http://www.rijksdienstcn.com/nieuws/321/achtergrond-informatie-over-depakketwijzigingen-zorgverzekering.html). Zoals hiervoor reeds opgemerkt, wordt deze stijging ruimschoots goedgemaakt door hogere premieopbrengsten. Kosten ten opzichte van investeringen Oorzaken van de kostenstijgingen zijn door de minister niet bekend gemaakt. Een nadere analyse van de samenstelling van de kosten laat eenvoudig zien dat structurele lasten en eenmalige investeringen (bijvoorbeeld de vernieuwbouw van ziekenhuis) bij elkaar zijn opgeteld. De inhaalslag die o.a. op het terrein van de zorg plaatsvindt, zorgt voor relatief hoge eenmalige uitgaven. Desondanks zijn de zorguitgaven op de BES-eilanden in 2011 rond € 2.800 per persoon. Ter vergelijking: in Nederland bedragen deze uitgaven rond € 5.400 per persoon.
Pagina 3
Inkomens Caribisch Nederland (CN) 63% van de bevolking heeft een inkomen lager dan $1.400 per maand (bron koopkrachtrapport Ecorys mei 2012) 50% van de bevolking heeft een inkomen lager dan $1.117 (CBS 2010) Inkomens 2012 per maand (eurokoers 1,29): Bonaire In $
Nederland
Minimumloon
$773
Omgerekend € 600
AOV/AOW alleenstaande *
$601
€ 466
€ 1,064
$1,203
€ 932
€ 1,483
Onderstand/bijstand alleenstaande**
$228
€ 176
€ 668
Onderstand/bijstand alleenstaande ouder 1 kind**
$238
€ 185
€ 936
AOV/AOW echtpaar beide 65+ *
€ 1,456
€ 262 Onderstand/bijstand paar** $338 € 1,337 e *bedragen AOW NL en CN inclusief vakantiegeld resp. 13 maand. Bijstand NL inclusief vakantiegeld, onbekend is of de onderstand Bonaire een 13e maand heeft. **uitgaande van zelfstandig wonen. In Nederland kunnen gemeenten aan alleenstaanden en alleenstaande ouders een toeslag geven op bovengenoemde bijstandsbedragen van maximaal € 267 per maand. Dit geldt niet voor CN. Nederland kent een sociaal vangnet. Daarin zitten vele voorzieningen die op Bonaire niet gelden. Denk aan: kinderbijslag, kinderopvang, huursubsidie, werkeloosheidsuitkeringen, re-integratiesubsidies, uitkeringen voor arbeidsongeschikten, subsidies voor (startende) ondernemingen enz. Hierdoor is de sociale mobiliteit aanmerkelijk kleiner dan in Nederland. Armoedegrens De armoedegrens is in CN niet formeel vastgesteld. De onderstaande tabel is samengesteld uit publicaties in lokale dagbladen (*) en het koopkrachtrapport van Ecorys (**).
Armoedegrens Alleenstaande Twee volwassenen Een volwassene met een kind Een volwassene met twee kinderen Twee volwassenen met een kind Drie volwassenen
Curacao 2008 * 2010** $583 $618 $876 $927 $759 $803 $934 $988 $1,050 $1,112 $1,167 $1,235
Aruba 2010* $1,109 $1,663 $1,442 $1,774 $1,996 $2,218
Pagina 4
Bovenstaande tabel heeft betrekking op Curaçao en Aruba. Unkobon is in feite ontstaan vanwege de sterke stijging van de prijzen van eerste levensbehoeften na 10 oktober 2010. Curaçao heeft deze prijsstijgingen in veel mindere mate ervaren. Hieruit kan worden afgeleid dat het bestaansminimum op Bonaire eerder hoger dan lager moet liggen dan op Curaçao. Uit het vorenstaande blijkt dat het inkomensniveau van een groot deel van de bevolking al ruim onder het Curaçaose bestaansminimum ligt. Een gedegen onderzoek naar het bestaansminimum is dus onontbeerlijk. Toename collectieve lastendruk De financiële draagkracht van de bevolking is veel lager dan in Europees Nederland (inkomens Bonaire gemiddeld 60% lager dan in NL). Dat was in 2010 bij de vaststelling van het nieuwe belasting- en premiestelsel voor de regering nog aanleiding de lastendruk in 2011 niet te verhogen. De collectieve lastendruk in Caribisch Nederland is desondanks in 2011 significant gestegen. De collectieve lastendruk wordt berekend als percentage van het Bruto Binnenlands Product (BBP per hoofd van de bevolking.
Caribisch Nederland Europees Nederland
Collectieve lastendruk 2010 25.7% 37.6%
Collectieve lastendruk 2011 32.6% 37.2%
De cijfers met betrekking tot Caribisch Nederland zijn afkomstig uit het koopkrachtrapport van Ecorys van mei 2012.
Pagina 5
Opbrengsten belasting en premies Van directe en indirecte belastingen zijn de onderstaande 1e en 2e raming terug te vinden in de kamerstukken. De premiebedragen en de realisatiecijfers (beide betreffen voorlopige ramingen) zijn ontleend aan het rapport van Ecorys. Bedragen in $ x 1000 Directe belastingen Indirecte belastingen Premies Collectieve lasten
realisatie 2010 30,912 16,800 30,576 78,288
1e raming 2011 16,089 25,964 40,000 82,053
2e raming 2011 21,581 30,261 45,399 97,241
realisatie 2011 12,935 41,101 58,971 113,007
stijging tov 2010 -58% 145% 93% 44%
In bovenstaande tabel is het gemiddelde van lage en hoge schatting door Ecorys opgenomen. Als de realisatie de bovengrens van 120 mio zou bereiken, zou de stijging t.o.v. 2010 niet 44% maar 53% bedragen. Zelfs bij de ondergrens van $ 109 mio zou sprake zijn van een belangrijke stijging. In 2011 is het bestaande belasting- en premiestelsel vervangen door een volledig nieuw systeem. Onderzoekbureau Ecorys heeft de in veler ogen ongeloofwaardige conclusie getrokken dat het nieuwe belasting en premiestelsel geen noemenswaardig effect op de prijzen en / of de koopkracht heeft gehad. De kostprijsverhogende belastingen (denk aan BTW en accijnzen in NL) brachten in 2011 bijna 2,5 keer zoveel op als in 2010. De totale collectieve lasten stegen met zo’n 44%.
Prijzen eerste levensbehoeften In augustus 2012 is een beperkte prijsvergelijking gedaan waarin de prijzen van Jumbo in Nederland zijn vergeleken met de prijzen van Warehouse Bonaire, een supermarkt die veel Jumbo artikelen in het assortiment heeft. De resultaten ziet u hieronder in een staafdiagram en in de tabel op de volgende bladzijde. Voorlopige conclusie: inkomens op Bonaire liggen gemiddeld 60% lager dan die in Nederland, terwijl de prijzen gemiddeld 65% hoger liggen.
Pagina 6
Prijsvergelijking Jumbo Nederland – Bonaire Warehouse, augustus 2012
Hoe hoger de staaf, hoe groter het prijsverschil. Bij een prijsverschil van 100% is het product 2x zo duur. Bij een verschil van 50% is het 1,5x zo duur, bij 0 procent is het product even duur. De staven onder nul procent zijn voor producten die goedkoper zijn dan in NL. Voor een uitgebreidere beschouwing worden de gegevens onderstaand in tabelvorm gepresenteerd.
Pagina 7
