Handen uit de mouwen: 11+1 x sterk 11+1 x veilig Greet Vos, Erasmus MC Namens de stuurgroep en werkgroep Handen uit de Mouwen
HANDEN UIT DE MOUWEN • Historie/aanleiding
SRZ convenant 12/2/09 • Netwerk Veiligheids Management Systeem Rijnmond • Doel Netwerk; – leveren bijdrage aan ontwikkelen van VMS binnen de SRZ-ziekenhuizen
Uitgangspunt en afspraken Uitgangspunt; ziekenhuizen vanaf 1 januari 2008 verplicht om te werken met een VMS Afspraken netwerk; 1. Raden van Bestuur ; eindverantwoordelijk voor de implementatie VMS 2. Voorzitters van medische staven ; verantwoordelijkheid voor implementatie VMS 3. Vastgelegde afspraken worden beleid en doorgevoerd in de interne processen; 4. Doel; vermindering van (potentieel) onveilige situaties in de patiëntenzorg 5. Partijen leveren actieve en stimulerende inspanning; delen ervaringen en good practices, kennis
6. Verbeteringen worden vastgelegd, structureel doorgevoerd en geborgd; 7. Met de ondertekening van dit convenant worden alle vormen van vrijblijvendheid op het gebied van patiëntveiligheid vervangen door een structurele en geïntegreerde aanpak om veiligheid een onderdeel te maken van de dagelijkse gang van zaken binnen de bij het VMS Netwerk Rijnmond aangesloten ziekenhuizen.
Samenvatting SRZ convenant Ambitie; Rijnmond wil veiligste regio voor patiënten zijn Middels; • Gezamenlijk optrekken op het gebied van veiligheid voor het sneller bereiken van beoogde veiligheidsresultaten • Op het gebied van patiëntveiligheid is concurrentie tussen de ziekenhuizen niet aan de orde
SRZ convenant • Wat? December 2012; hygiene op de agenda voor 2013 Regionale aanpak Voorwaarde; Gedragsverandering Nodig; samenhangende afspraken eensluidende informatie commitment medische staven Netwerk veiligheid aan de slag !
SRZ convenant • Wie? – Alle SRZ instellingen
Alle 11+1!!!
SRZ convenant: hygiene op de agenda; =HANDEN UIT DE MOUWEN • Waarom hygiene? Data uit Belgie: Incidentie ziekenhuisinfecties; 125 000/jaar/11 miljoen inwoners Mortaliteit (in ziekenhuis, door infectie) n=3500/jr Opnameduur 800 000/jr extra dagen Extra zorgkosten; Euro 290 miljoen/jr Vrijens et al, Epidemiol. Infect. (2012), 140, 126–136
HANDEN UIT DE MOUWEN • Waarom hygiene? Data uit Nederland: Ziekenhuisinfecties - Prevalentiecijfers - 1-2 maal per jaar gemeten prevalentie ziekenhuisinfecties = 5,5% vergelijkbaar met andere Europese landen (4 - 10%)
Ziekenhuisinfecties in Nederland
77 ziekenhuizen, 11 periodes, 95.299 patiënten 5.248 infecties Bron; PREZIES website
Wat nodig? • Voorkomen van ziekenhuisinfecties 1. Verslepen van m.o binnen een persoon van vuil naar schoon; endogene infectie
2. Overdragen van de een naar de andere persoon exogene infectie 15-50 %
De oplossing; toepassen algemene voorzorgmaatregelen en handhygiene
HANDEN UIT DE MOUWEN • Wat? Keuzen in algemene voorzorgsmaatregelen; – Kleding correct dragen – Handhygiene inclusief sieraden
……En zie dat maar eens voor elkaar te krijgen… Gedragsverandering
.
Gedrag is besmettelijk
S. Lindenberg
Invloed omgeving op gedrag (Keizer, Lindenberg, Steg, 2008)
Vraag: hoeveel procent gooit flyer op de grond? Geen graffiti (N= 77) : 33% Graffiti (N=77): 69%
Invloed omgeving op gedrag ‘Crossnormeffect’: een normovertreding van de een, veroorzaakt ook overtreding van een andere norm door een ander. En als hij zijn jas niet dicht draagt, dan hoef ik toch ook geen handhygiene toe te passen…….
Belangrijk: er is een top-down effect. Mensen met hogere status die zich niet aan normen houden, hebben een grotere invloed op spreiding van de normovertreding. Er is ook een bottom-up effect. Voorbeeld: schoonmaken (vooral zichtbaar schoonmaken), verhoogt de kans dat andere mensen zich aan andere normen houden. Lindenberg 2002
Hoe kun je het gedrag verbeteren? • Kennis: Zorg voor input op juiste niveau • Faciliteren: maak het zo makkelijk mogelijk. Voorzieningen functioneel én aantrekkelijk voor gebruik (stimuleer de goede gewoonten en verhoog ervaren gedragscontrole)
• Monitoring, feedback en beloning: terugkoppeling van gedrag. Beloning van goed gedrag. (attitude, sociale norm, risicoperceptie) • Team training: hoe gaan we met elkaar om? Hoe gaan we samen het doel behalen? (sociale norm) • Rolmodellen en steun uit alle lagen. (Sociale norm)
zembla T. vd Ham Ik had gevraagd, er zei iemand ‘echt mensen erop aanspreken’. Dus dat doe ik nu maar. Dus als ik iemand zie dan… Medewerker Dank je. T. vd Ham Waarom gebeurt het dan toch? Medewerker Dat ligt aan de teamleider of aan de leidinggevende. Ik zou niet een arts erop aanspreken. T. vd Ham Waarom zou je er geen arts op aanspreken dan? Worden die dan boos? Medewerker Nou, ik zou het niet durven
aanspreekcultuur
Wat gaan wij doen in alle SRZ ziekenhuizen? Naleving algemene voorzorgsmaatregelen: • • • •
Geen hand- en polssieraden Geen kunstnagels Dienstkleding juiste wijze dragen Handhygiene cf WHO richtlijnen 5 momenten
Handhygiene; nodig? Handhygiene compliance gemeten in 24 ziekenhuizen; 19,5 % compliance: –
Voor contact met patiënt: 37/1659 = 2% (2-3%)
–
Na contact met patiënt:
740/2407 = 31% (29-33%)
– alle ziekenhuizen ongeveer aan elkaar gelijk
Wat weten we ten aanzien van compliance handhygiene? • Voor artsen van belang: – Kennis van richtlijnen – Gewoonte – Ernst infectie voor jezelf – Attitude – Cultuur
Wat weten we ten aanzien van compliance handhygiene? • Voor verpleegkundigen: – Gewoonte – Ervaren gedragscontrole – Descriptieve norm – Ernst infectie voor patiënt – Attitude – Outcome beliefs
Eerste bijeenkomst “handen uit de mouwen” mei 2013
Gezamenlijke SRZ discussie over: 1. Doelstelling en doelgroep 2. Indicatoren (dienstkleding, handhygiene)
3. Verbeterinstrumenten voorzieningen, elearning, monitoring en feedback, sociale teamtrainingen
4. Draagvlak, verantwoordelijkheden, communicatie
Doelstelling en doelgroep • Doelstelling: 100 % naleving kledingprotocol per 1-1-2014 100% handhygiene compliance per 1-1-2016
Doelgroep: Iedereen die dienstkleding draagt
Monitoring kledingvoorschriften, sieraden en horloges • Voorschriften SRZ ziekenhuisbreed op standaard locaties (centrale hal, gangen, lift, kantine, poli, verpleegafdelingen) SRZ standaard checklist Getrainde observatoren (studenten) 3 keer per jaar, ziekenhuisbreed
Monitoring handhygiene • 5 WHO momenten
Monitoring handhygiene • 5 WHO momenten
Medewerkers met zorgtaken op verpleegkundige units Observatie instrument Hand Hygiene Australia (WHO) Getrainde observatoren (studenten) 3 keer per jaar op alle klinische afdelingen
Cultuurinterventie en cultuurmeting • Online cultuurvragenlijsten voor en na interventie • Teamtrainingen op instellingsniveau en afdelingsniveau • Train de trainers aanpak (cf ACCOMPLISH)
Nodig… • Kledingprotocol, inrichting en doelgroepen verschilt nog • 1 Handalcohol per bed • Gelijktrekken beleid • Observeren, analyse data en terugkoppelingssysteem
Masterplan van aanpak 0. Besluitvorming (eind 2013) 1. Inrichten programma/projectorganisatie 2. Nulmeting (begin 2014) 3. Uitvoering/interventies 4. Tussenmeting (begin 2015) 5. Follow-up 6. Eindmeting (eind 2015) 7. Nazorg en borging Parallel: communicatieplan
Programma organisatie • • • •
Programma manager Projectleiders per ziekenhuis Klankbordgroep/onderzoeksteam Project team
En hoe zit het met het geld? • Economische evaluatie ACCOMPLISH: 4000 euro kostenbesparing per afdeling per jaar
Nieuwsgierig? Leergierig? Ongeloof? • Pauze; – Laat u zich voorlichten en verbazen – Hoe vuil zijn uw handen? – Witwassen…..u ook bekend? – De stands openen voor u de wondere schone wereld; komt dat zien!
In het SRZ…..
Ligt u in een schoon bed…..
START met
Handen uit de mouwen
Met dank aan.. Actieve veiligheid- kwaliteit- en infectiepreventiemedewerkers van; Havenziekenhuis , Erasmus MC, IJsselland ziekenhuis, Ikazia Ziekenhuis, Havenziekenhuis, Oogziekenhuis , Sint Franciscus Gasthuis, Van Weel-Bethesda Ziekenhuis, Vlietland Ziekenhuis, Rijndam Revalidatiecentrum, Maasstad Ziekenhuis, Spijkenisse Medisch centrum In het bijzonder; Joke Vermeeren Karin Firing Ed van Beeck Vicki Erasmus Johan Dorresteijn
Observatie •
observatie van handhygiene bij artsen en verpleegkundigen
•
getrainde observator
•
observatie op twee momenten in 5 maanden
•
per 30-45 min; observator gekoppeld aan verpleegkundige gedrag van verpleegkundige en alle artsen aan zelfde bed
•
2 ½ uur 4 verpleegkundigen en 1 á 2 artsen
Observatie handhygiene – Start zorg • voor lichamelijk onderzoek • voor wassen van de patiënt • voor wondverzorging • voor kleine ingreep • voor invasieve ingreep – Afronding zorg • Na lichamelijk onderzoek • Na wassen van de patiënt • na verschonen van het bed • na wondverzorging • na contact met objecten in de omgeving van de patiënt • na direct contact met lichamelijke vloeistoffen • na het verwijderen van handschoenen – Van vies naar schoon
