Handboek Bibob
Handboek Bibob
Frank Joosten Frank Rovers Gert Urff
2008 Berghauser Pont Publishing, Amsterdam
Handboek Bibob 1e druk: 2008 ISBN 978-90-73875-41-8 NUR 820 Copyright © 2008 Berghauser Pont Publishing, Amsterdam Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd of opgeslagen op welke wijze dan ook, zonder voorafgaande schriftelijke goedkeuring van de uitgever. De bij toepassing van art.16B en 17 Auteurswet 1912 wettelijk verschuldigde vergoedingen wegens fotokopiëren, dienen te worden voldaan aan de Stichting Reprorecht, Postbus 3051, 2130 KB Hoofddorp. Voor het overnemen van een gedeelte van deze uitgave in bloemlezingen, readers en andere compilatiewerken op grond van art. 16 Auteurswet 1912 dient men zich tevoren te wenden tot: Berghauser Pont Publishing, Postbus 14580, 1001 LB Amsterdam. Hoewel uiterste zorg is besteed aan de inhoud van dit handboek, aanvaarden de uitgever en redactie geen aansprakelijkheid voor onvolledigheid of onjuistheid of voor gevolgen daarvan. Uitgever: Berghauser Pont Publishing/drs. R.D. Berghauser Pont Boekverzorging: LINE UP boek en media bv, www.lineup.nl Foto omslag: Fer Traugott – Eyewitness News (www.eyewitnessnews.nl)
De op de foto afgebeelde horecaondernemingen (voor zover herkenbaar) hebben geen enkele associatie met het in dit boek besproken onderwerp. Voor zover dat wel het geval is, berust dat op louter toeval.
Lijst met afkortingen ABRvS AMvB APV AVV Awb BPS BRK BSN BTW BV BW BZK CAO CIE CJD CPB CPG CV DSP EHRM EU EVRM FG Fw GBA GGD HKS IVBPR LBB LJN Ltd. MOT NV OM OvJ PG Rb.
Afdeling Bestuursrechtspraak van de Raad van State Algemene Maatregel van Bestuur Algemene plaatselijke verordening Arubaanse Vrijgestelde Vennootschap Algemene wet bestuursrecht Bedrijfsprocessensysteem Belastingregeling voor het koninkrijk Burgerservicenummer Bruto toegevoegde waarde Besloten vennootschap Burgerlijk Wetboek Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijkrelaties Collectieve arbeidsovereenkomst Criminele Inlichtingen Eenheid Centrale Justitiële Documentatiedienst College Bescherming Persoonsgegevens College van procureurs-generaal Commanditaire vennootschap Directie Sanctie en Preventiebeleid Europese Hof voor de Rechten van de Mens Europese Unie Europees verdrag inzake de rechten van de mens en de fundamentele vrijheden Functionaris voor de gegevensbescherming Faillissementswet Gemeentelijke Basisadministratie Gemeentelijke Geneeskundige Dienst Herkenningssysteem Internationaal verdrag inzake burgerrechten en politieke rechten Landelijk Bureau Bibob Landelijk jurisprudentienummer Limited Meldpunt Ongebruikelijke Transacties Naamloze vennootschap Openbaar Ministerie Officier van Justitie Procureur-generaal Rechtbank
Handboek Bibob
v
RBS RCB RIEC UWV VNG VOF VOG WBP Wet Bibob Wet Polgeg WJSG WOB WOZ WSNP
vi
Handboek Bibob
Recherchebasissysteem Regionale Coördinatiebureaus Bibob Regionaal Informatie en Expertise Centrum Uitvoering Werknemersverzekeringen Vereniging Nederlandse Gemeenten Vennootschap onder firma Verklaring omtrent het gedrag Wet bescherming persoonsgegevens Wet bevordering integriteitsbeoordelingen door het openbaar bestuur Wet politiegegevens Wet justitiële en strafvorderlijke gegevens Wet openbaarheid van bestuur Wet waardering onroerende zaken Wet schuldsanering natuurlijke personen
Over de auteurs Frank Joosten is al vele jaren werkzaam op het gebied van openbare orde, veiligheid en bijzondere wetten, eerst als gemeentelijke beleidsmedewerker openbare orde en veiligheid, daarna als consultant bij een detacheringsbureau. Sinds 2003 is hij eigenaar/ directeur van het bureau F. Joosten Advies, advies- en trainingscentrum voor bijzondere wetten. Naast advisering aan gemeenten met betrekking tot de uitvoering van bijzondere wetten (zoals onder meer de Drank- en horecawet, de Wet op de kansspelen, de Wet Bibob en gemeentelijke APV’s), het schrijven van vakliteratuur, zoals het boek Horecawetgeving in de praktijk, het auteurschap voor de internetmodule Horeca en het verzorgen van open-inschrijvingscursussen en incompanytrainingen op het vakgebied van bijzondere wetten, ontwikkelt Frank Joosten ook workflowsystemen die gemeentelijke medewerkers kunnen ondersteunen bij het uitvoeren van werkzaamheden op het gebied van bijzondere wetten, blijkend uit het Vergunningen Informatie Systeem (www.vergunningeninformatiesysteem.nl). Frank Rovers is naast een twintigjarige loopbaan bij de politie, voornamelijk als rechercheur/dossiervormer/analist op gemeentelijk, districtelijk, regionaal en interregionaal niveau in Limburg-Noord/Zuid-Nederland ook werkzaam geweest als parketvoorlichter bij het Openbaar Ministerie te Roermond en als sectorcoördinator kanton bij de Rechtbank Roermond. In januari 2005 is hij in Limburg-Zuid gestart met wat toen ‘de bestuurlijke aanpak van georganiseerde criminaliteit’ heette. Dat project voorziet in de aanpak van malafide vergunningsplichtige panden met gebruikmaking van de Wet Bibob. Hij heeft daarna aan de wieg gestaan van de verdere ontwikkeling van een geïntegreerde aanpak van georganiseerde criminaliteit door misstanden in vastgoed centraal te stellen en ook te kunnen doorgrijpen naar misstanden bij malafide niet-vergunningsplichtige exploitaties. Deze methodiek sloeg over naar ‘Den Haag’, waarbij de minister van Binnenlandse Zaken in september 2007 bekendmaakte dat zij deze vorm van geïntegreerde aanpak wilde verspreiden over geheel Nederland en dat zij het voornemen had om daarvoor landelijk dekkende Regionale Informatie en Expertise Centra te gaan inrichten. In Limburg-Zuid werd het eerste RIEC geïnstalleerd, waarin Frank Rovers de functie van coördinerend projectleider vervult. Gert Urff heeft gedurende een dertigjarige loopbaan diverse functies vervuld op beleids-, financieel en juridisch gebied bij verschillende gemeenten en regionale
Handboek Bibob
vii
samenwerkingsverbanden van gemeenten. Zijn belangstelling gaat vooral uit naar de raakvlakken tussen deze disciplines. Hij is betrokken geweest bij verschillende onderzoeken in de gemeentelijke c.q. bestuurlijke wereld. Hij fungeerde als secretaris van de commissie die naar aanleiding van de CETECO-affaire in 1999 onderzoek deed naar het treasurybeleid van de provincie Zuid-Holland. Hij was eerder lid van de redactie van een publicatie op het vlak van gemeentelijke financiën en bedrijfsvoering. Gert Urff werkt nu als senior beleidsadviseur bij de afdeling Openbare orde en veiligheid van de gemeente Utrecht en vervult verschillende taken op dat terrein waaronder, uiteraard, in het bijzonder de bestuurlijke aanpak van criminaliteit en de Wet Bibob.
viii
Handboek Bibob
Voorwoord Het uitvoeren van werkzaamheden op het vakgebied van bijzondere wetten is complex. Het vakgebied is constant in beweging. Er verandert veel en het verandert snel. U wordt daarbij overspoeld door gewijzigde wet- en regelgeving, nieuwe jurisprudentie en constant veranderende maatschappelijke en politieke inzichten. Toch wordt van u elke dag weer verwacht de juiste weg te vinden in het woud van deze ingewikkelde en steeds veranderende wet- en regelgeving. Alles bij elkaar een aardige klus en een hele zorg. Per 1 juni 2003 is het vakgebied uitgebreid met een nieuwe wet, namelijk de Wet Bibob. Deze wet geeft de overheid een bestuurlijk instrument in handen om zich te beschermen tegen personen en bedrijven die bepaalde soorten vergunningen of subsidies aanvragen met het doel om deze beschikkingen te benutten om op onoorbare wijze verkregen gelden een ogenschijnlijk legale herkomst te geven en in het maatschappelijke en financiële verkeer te brengen. De bedoeling is om met toepassing van deze wet malafide ondernemers buiten de deur houden en zo een bijdrage te leveren aan gezond en integer ondernemerschap. Dat klinkt eenvoudig, maar het toepassen van het Bibob-instrumentarium in de dagelijkse praktijk is helemaal niet zo eenvoudig. Bij het toepassen van deze wet wordt u tevens geconfronteerd met andere op de Wet Bibob van toepassing zijnde wet- en regelgeving, zoals de Drank- en horecawet (bij de aanvraag van een drank- en horecavergunning), de Wet op de kansspelen (in het kader van dit boek bij speelautomatenhallen), de gemeentelijke APV’s (in het kader van dit boek bij coffeeshops, prostitutiebedrijven c.a., grow- en smartshops en ‘droge’ horecabedrijven). Daarnaast kunnen zaken spelen op het gebied van onder meer algemeen bestuursrechtelijke, bestuurlijke, privaat- en strafrechtelijke aard. Kortom, het toepassen van de Wet Bibob is nog niet zo eenvoudig. Met het samenstellen van dit boek hebben wij dit beeld voor ogen gehad en op basis daarvan hebben wij getracht een Handboek Bibob te redigeren dat niet alleen inzicht geeft in de algemeen juridische, bestuurlijke, bestuursrechtelijke, strafrechtelijke en privaatrechtelijke kant van het toepassen van de Wet Bibob, maar tevens ook handvatten aanreikt om de financiële gegevens (jaarrekeningen c.a.) die door een vergunningsaanvrager of -houder in het kader van de Bibob-vragenlijst moeten worden ingeleverd, te beoordelen op juistheid, betrouwbaarheid en volledigheid. Dit alles toegelicht aan de hand van actuele jurisprudentie.
Handboek Bibob
ix
De stellingen die wij als auteurs poneren, berusten op eigen kennis en opgedane ervaringen en vloeien niet per definitie voort uit vastgesteld beleid of bereikte consensus daaromtrent tussen betrokken overheden. De publicaties die tot nu toe over de Wet Bibob zijn verschenen, hebben vrijwel zonder uitzondering een wetenschappelijk-juridisch karakter. Inmiddels hebben schrijvers uit de wetenschap, de advocatuur en de overheidssfeer een diversiteit aan literatuur geleverd. Daarin is ruimschoots aandacht besteed aan zaken als inbreuken op privacy en de verhouding tot het EVRM. Deze publicaties zijn van groot belang voor het bepalen van de positie die de Wet Bibob op den duur zal innemen binnen de bestuurlijke aanpak van criminaliteit en voor de rechtsbescherming van betrokkenen, inclusief de waarborging van hun privacy. Het ontbreekt echter naar onze mening nog aan een werk waarin het Bibob-instrumentarium en vooral de wijze waarop dit juist en effectief kan worden toegepast, samenhangend en op een toegankelijke wijze is beschreven. Wij hebben in deze behoefte willen voorzien met dit boek, waarin we ook ruime aandacht geven aan de wijze waarop de Wet Bibob daadwerkelijk kan worden gebruikt. Gezien de doelstelling van dit boek hebben wij in het onvermijdelijke spanningsveld tussen enerzijds volledigheid en diepgang en anderzijds toegankelijkheid keuzes moeten maken en daarbij de praktische bruikbaarheid vooropgesteld. In hoofdstuk 1 wordt een algemene beschrijving gegeven van het doel en de strekking van de wet. In hoofdstuk 2 gaan we in op het nut van en de noodzaak tot een gemeentelijk Bibob-beleid. In hoofdstuk 3 en 4 worden vervolgens handvatten aangereikt voor het toepassen van het eigen gemeentelijke eerste onderzoek naar de integriteit van de persoon en onderneming en wordt beschreven uit welke bronnen u uw informatie kunt halen. Vervolgens wordt in hoofdstuk 5 beschreven welke rol de politie hierin kan spelen. De activiteiten waarop het Bibob-instrumentarium van toepassing is, liggen zonder uitzondering in de economische sfeer. Dan ligt het voor de hand in dit handboek ook de nodige aandacht te besteden aan de financieel-economische intenties en gedragingen van degenen die in de Bibob-onderzoeken worden betrokken. Dat doen we in hoofdstuk 6. In hoofdstuk 7 en 8 volgt een beschouwing over de actieve en passieve tipfunctie door de officier van Justitie. In hoofdstuk 9 worden u handvatten aangereikt ter uitvoering van een diepgaand gemeentelijk onderzoek. Wanneer na het uitvoeren van een diepgaand onderzoek nog steeds vragen blijven bestaan over de integriteit van de onderneming, kan het Landelijk Bureau Bibob om een advies worden gevraagd. Welke procedure daarvoor moet worden gevolgd en hoe zo’n adviesaanvraag eruitziet, wordt beschreven in hoofdstuk 10. Uiteindelijk neemt het bestuursorgaan een besluit. Op welke wijze deze besluitvorming tot stand komt en waar rekening mee moet worden gehouden, kunt u lezen in hoofdstuk 11. Omdat met het toepassen van de Wet Bibob een inbreuk kan worden gemaakt op de persoonlijke levenssfeer, wordt in hoofdstuk 12 aangegeven hoe en wanneer inbreuk mag worden gemaakt op deze persoonlijke levenssfeer en hoe daarbij de geheimhouding wordt gegarandeerd. Bij het toepassen van de Wet Bibob
x
Handboek Bibob
wordt u geconfronteerd met verschillende ondernemingsvormen. In hoofdstuk 13 verkrijgt u achtergrondinformatie over de verschillende soorten ondernemingen. Ondernemingen en personen maken in sommige gevallen gebruik van onduidelijke en misleidende constructies. In hoofdstuk 14 wordt beschreven hoe u deze voorkomende constructies kunt herkennen. Ondernemingen kunnen uiteraard ook failliet gaan. Ook daarmee kunt u worden geconfronteerd. Daarom worden in hoofdstuk 15 het proces en de bij een faillissement betrokken personen beschreven. In dit handboek wordt op verschillende plekken gerefereerd aan het Landelijk Bureau Bibob. Maar wie of wat is nu dat Landelijk Bureau Bibob, welke mensen werken daar, wat doen ze nu precies, wat zijn hun ervaringen? In hoofdstuk 16 verkrijgt u, middels een interview met twee voormalige medewerkers van het LBB een ‘kijkje in de keuken’. De Wet Bibob en de daarin beschreven instrumenten zijn nieuw. Het is daarom goed om te onderzoeken of deze nieuwe bestuurlijke instrumenten wel aansluiten bij de dagelijkse praktijk en of de toepassing van de wet bij gerechtelijke procedures wel overeind blijft. In het jaar 2007 is de Wet Bibob daarom geëvalueerd. In hoofdstuk 17 kunt u de resultaten van deze evaluatie lezen. Achter in het boek vindt u voorts een lijst met arresten van de Raad van State en de Rechtbanken. Tevens vindt u een lijst met handige adressen en nuttige websites. Uiteraard vindt u achter in dit handboek eveneens diverse bijlagen. Het betreft onder meer de Wet Bibob, het Besluit Bibob, achtergrondinformatie, uitgebreid voorbeeldmateriaal en verschillende in dit boek genoemde wetsartikelen. Bij het ontwikkelen van dit boek zijn wij voorts ondersteund door een aantal personen. Deze personen zijn wij een bijzonder woord van dank verschuldigd. Het betreft: Mr. Grazielena Marcus-Silletti Bibob-coördinator gemeente Maastricht voor haar bijdrage inzake het aanleveren van de vernieuwde vragenlijst Bibob. Mr. Jasperina De Jonge Beleidsadviseur Team Kabinet/Integrale veiligheid gemeente Maastricht voor haar bijdrage inzake het aanleveren van de Blauwdruk informatieverstrekking politie/ gemeenten in Limburg-Zuid. Mr. Charlotte Graven Privacyfunctionaris/functionaris gegevensbescherming gemeente Maastricht voor haar bijdrage inzake de verwerking van persoonsgegevens ten behoeve van de uitvoering van de Wet Bibob en de Wet bescherming persoonsgegevens.
Handboek Bibob
xi
Mr. Gerrit de Wit Senior beleidsmedewerker Verwerving & Expertise en projectleider Openbaar Ministerie Rotterdam voor zijn bijdrage betreffende de beschrijving van de toepassing van de tipfunctie in Rotterdam. Het Landelijk Bureau Bibob Edwin Starink en Barry Velders voor hun openhartige interview. Mangerie ’t Vervolg, Verwersstraat 46 te Den Bosch Dit restaurant deed zijn naam eer aan met betrekking tot de totstandkoming van ons boek door onze taaie sessies af te wisselen met heerlijke hapjes en drankjes.
xii
Handboek Bibob
Inhoudsopgave Lijst met afkortingen Over de auteurs Voorwoord Hoofdstuk 1 De wet – een eerste verkenning 1.1 1.2 1.3 1.4 1.5 1.5.1 1.6 1.7 1.8 1.9 1.10 1.11 1.11.1 1.11.2 1.11.3 1.11.4 1.11.5 1.12 1.13
Inleiding De onderzoeksgroep Fijnaut Het toepassingsbereik Strekking Bescherming persoonlijke levenssfeer Artikel 6 EVRM Preventief karakter Verschillende rechtssystemen Proportionaliteit Subsidiariteit Kosten en baten De beschikking Artikel 3 Feiten en omstandigheden Erop wijzen of redelijkerwijs doen vermoeden In relatie tot strafbare feiten De ernst van vermoedens Bibob-vragenlijst Landelijk Bureau Bibob
1 1 2 3 6 6 8 11 11 11 13 13 13 14 20 20 20 21 31 33
Hoofdstuk 2 Gemeentelijk Bibob-beleid
37
2.1 2.2 2.3 2.4 2.5 2.5.1 2.5.2 2.6 2.6.1 2.6.2 2.6.3
37 37 38 39 41 41 42 43 43 44 45
Waarom gemeentelijk Bibob-beleid? De beleidstheorie achter de Wet Bibob Bibob en de politieke agenda Het beleidsprobleem: met elkaar samenhangende criminaliteit Het organisatieprobleem: de overheid is gefragmenteerd Informatie uitwisselen en delen Individuele en/of gezamenlijke prioriteiten? Aandachtspunten bij het ontwikkelen van Bibob-beleid Focus op georganiseerde criminaliteit Bestaand knelpunt: beperkte doorontwikkeling van beleid Administratieve en bestuurlijke lasten
Handboek Bibob
xiii
2.6.4 2.7 2.8 2.9
xiv
De toepassing van het beleid Te verwachten ontwikkelingen: bredere inzet van het Bibobinstrumentarium Coördinatiepunt Bibob Leges
45 46 47 48
Hoofdstuk 3 Gemeentelijk Bibob-onderzoek – de lichte toets
51
3.1 3.2 3.3 3.4 3.5 3.6 3.7 3.8
51 51 51 52 53 54 56 56 56 57 57
Handboek Bibob
Laatste redmiddel De procedure bij de toepassing van de Wet Bibob Uitreiken Bibob-vragenlijst c.a. Inname (Bibob-)bescheiden Beheer Bibob-documenten en geheimhouding Beoordeling compleetheid ingeleverde bescheiden Weigeren geheime gegevens te overleggen In te leveren documenten 1. Bibob-vragenlijst 2. Koop-/eigendomsakte 3. Een bewijs waaruit blijkt dat de aanvrager eigenaar is van de inventaris van de inrichting 4. Een overzicht van de investeringen ten aanzien van het perceel, de inventaris, de voorraad en de hierbij behorende schriftelijke bewijzen van betaling van deze investeringen 5. Schriftelijke bewijzen van eventuele kredietovereenkomsten of overeenkomsten van leningen 6. Schriftelijk bewijs van inschrijving bij de belastingen ten aanzien van de loon- en/of omzetbelasting en btw-nummer 7. Verklaring van de belastingdienst omtrent het betalingsgedrag van de aanvrager 8. Sofinummers van alle leidinggevenden 9. Akte van ondernemersvorm 10. Statuten van de rechtspersoon 11. Uittreksel van aandelenregister 12. Stukken en bescheiden met betrekking tot afwikkeling faillissement 13. Kopieën balansen en winst- en verliesrekeningen (jaarrekeningen) van de afgelopen drie jaar 14. Ondernemingsplan 15. Pachtovereenkomst tussen de exploitant en de verpachter/ huurcontract met de pandeigenaar 16. Akkoordverklaring originele verhuurder/pandeigenaar met betrekking tot de onderverhuur
57
57 58 58 58 58 59 60 60 60 61 62 62
3.9 3.9.1
17. Paspoort of ander bewijsstuk waaruit rechtmatig verblijf in Nederland blijkt van aanvrager én leidinggevenden 18. Uittreksel uit de Gemeentelijke Basisadministratie Persoonsgegevens (GBA) van alle leidinggevenden 19. Arbeidsovereenkomst tussen de exploitant en de werknemers 20. Arbeidsovereenkomst tussen de werknemer en eventuele andere werkgevers 21. Volmachtverlening leidinggevende waaruit blijkt dat het bedrijf voor zijn rekening en risico wordt uitgeoefend Beoordeling van de verstrekte gegevens De lichte toets
62 62 63 63 63 64 66
Hoofdstuk 4 Eigen huiswerk/bronnen
69
4.1 4.2 4.3 4.4 4.5 4.5.1 4.5.2 4.5.3 4.5.4 4.6
69 70 71 72 79 79 83 85 85 86
4.6.1 4.6.2 4.6.3 4.6.4 4.6.5 4.6.6
Algemeen Open bronnen Halfopen bronnen Gesloten bronnen Open bronnen raadplegen Handelsregister Kadaster Insolventieregister Curateleregister De verwerking van persoonsgegevens ten behoeve van de uitvoering van de Wet Bibob en de Wet bescherming persoonsgegevens (WBP) WBP van toepassing Beschrijven verwerking Beoordelen verwerking Rechten van betrokkene Ten slotte Implementatie Wet bescherming persoonsgegevens (kort samengevat)
87 88 89 89 91 91
Hoofdstuk 5 (Advies)rol politie
93
5.1 5.2 5.3 5.4 5.5 5.6 5.7
93 93 94 94 95 96 96
Vormgeving informatie-uitwisseling Basis voor verstrekking Centraal informatiepunt bij politie/gemeentelijke mandatering Artikel 20 Wet politiegegevens Artikel 19 Wet politiegegevens Adviesrol politie? Sfeerrapportage
Handboek Bibob
xv
5.8 5.9
97 98
Hoofdstuk 6 Financiële aspecten van de toepassing van het Bibob-instrumentarium
101
6.1 6.2 6.3 6.3.1 6.3.2 6.3.3 6.3.4 6.3.5 6.3.6 6.3.7 6.3.8 6.4 6.4.1 6.4.2 6.4.3
101 102 103 104 104 105 107 111 114 115 118 126 127 127 130
6.4.4 6.4.5 6.5 6.6 6.6.1 6.6.2 6.7 6.7.1 6.7.2 6.7.3 6.7.4 6.8 6.8.1 6.8.2 6.8.3 6.8.4 6.8.5 6.8.6
xvi
‘Bestuurlijke bril’ Bestuurlijk dossier
Handboek Bibob
Introductie Het belang van financieel onderzoek Administratie, de basis voor verslaglegging Verslaglegging Publicatieverplichtingen De balans en de lay-out van de balans De activazijde van de balans De passivazijde van de balans Andere balansposten aan de activa- en de passivazijde De verlies- en winstrekening en de lay-out daarvan Analyse van de balans en de resultatenrekening Financiering in de horeca De financieringsstructuur van andere bedrijven Analyse van de jaarrekening Het manipuleren met omzet en winst: te weinig omzetbelasting, inkomstenbelasting of vennootschapsbelasting betalen De bepaling van de winst (of onrechtmatig verkregen voordeel) Saldo kasstromen = mutatie liquide middelen Horeca: een conjunctuurgevoelige bedrijfstak Financiële relaties tussen ondernemingen: deelnemingen Deelnemingen: niet alleen belangrijk voor administrateurs Een kerstboom aan vennootschappen: risicospreiding of afscherming? Bedrijfsovernames Aanleiding tot bedrijfsovernames Een activatransactie Aandelentransactie Gevolgen voor een Bibob-onderzoek Belastingen Introductie De belastingplicht De inkomsten- en vennootschapsbelasting en de omzetbelasting Verplichtingen tegenover de fiscus ten behoeve van de belastingheffing De rol van de fiscus bij insolventie Gemeentelijke belastingen
131 133 135 137 137 137 140 140 141 142 142 143 143 143 145 146 148 148
Hoofdstuk 7 Tipfunctie Bibob-officier van Justitie (BibobOvJ)
149
7.1 7.2
Inleiding Procedure zoals afgesproken met politie regio Limburg-Zuid en OM Maastricht in Limburg-Zuid Rol Bibob-OvJ ‘In ruime en enge zin alsmede in actieve en passieve vorm tippen’ Uitleg stroomschema
149 151
Hoofdstuk 8 Pilotproject Bibob/OM-tipfunctie Rotterdam
157
8.1 8.2 8.3 8.4 8.5 8.6 8.7
157 157 158 158 159 159 160
7.2.1 7.2.2 7.2.3
Aanleiding Tipfunctie Doel pilot Rotterdam Methodiek Doel van de verwerking Werkwijze en protocol Evaluatie
152 153 155
Hoofdstuk 9 Gemeentelijk Bibob-onderzoek – de diepgaande toets
161
9.1 9.2 9.3 9.4 9.5 9.6 9.7
161 161 162 162 169 170 171
Inleiding Vervolggesprek De diepgaande toets Beoordelingscriteria Conclusies op basis van de diepgaande toets Goodwill en inventaris Conclusies op basis van het diepgaande onderzoek
Hoofdstuk 10 Adviesaanvraag bij het Landelijk Bureau Bibob
173
10.1 10.2 10.3 10.3.1 10.3.2 10.3.3 10.4 10.5 10.6 10.6.1
173 174 174 175 178 178 178 179 181 182
Inleiding Geen beschikking Procedure Notificatiebrief Verzoekformulier Registratie van het verzoek Regelgeving Onderzoek door het Landelijk Bureau Bibob Termijnen Besluitvorming buiten de wettelijke termijnen
Handboek Bibob
xvii
10.6.2 10.7 10.8 10.9 10.10 10.11 10.12
Overschrijding adviestermijn door Bureau Bibob Handhavend optreden hangende een Bibob-adviesprocedure Soorten advies Gegevens uit het buitenland Niet-opgenomen informatie De Bibob-officier van Justitie Verantwoordelijkheid Bibob-advies
185 188 189 190 191 192 192
Hoofdstuk 11 Besluitvorming door het bestuursorgaan
195
11.1 11.2 11.3 11.4
195 196 203 204
11.4.1 11.4.2 11.4.3 11.5 11.6 11.7
xviii
Het LBB-advies en de belangenafweging Beoordeling van het advies van het LBB door het bestuursorgaan Gevolgen van beide arresten De verschillende LBB-adviezen in relatie tot de besluitvorming door het bestuursorgaan Geen gevaar Mindere mate van gevaar Ernstige mate van gevaar Afwijken van het advies van het Landelijk Bureau Bibob Aansprakelijkheid Processchema behandeling Bibob-advies in relatie tot besluitvorming
204 208 210 211 212 214
Hoofdstuk 12 Privacy en geheimhouding in de Wet Bibob
217
12.1 12.1.1 12.2 12.3
217 218 221 223
De Wet Bibob en de persoonlijke levenssfeer Gesloten verstrekkingenregime Inzage in Bibob-advies door commissie bezwaarschriften Geheimhouding in rechte
Hoofdstuk 13 De verschillende ondernemingsvormen
225
13.1 13.2 13.3 13.4 13.5 13.5.1 13.6 13.7 13.8 13.9 13.10 13.10.1
225 225 228 229 229 231 231 231 232 233 234 235
Handboek Bibob
Algemeen Het Handelsregister Extra eisen voor formeel buitenlandse vennootschappen Eenmanszaak Vennootschap onder firma (vof) De man/vrouw-firma Besloten vennootschap in oprichting Besloten vennootschap Naamloze vennootschap Commanditaire vennootschap Coöperatieve vereniging WA – wettelijke aansprakelijkheid
13.10.2 13.10.3 13.11 13.12 13.13 13.14 13.14.1 13.14.2 13.14.3 13.14.4
BA – beperkte aansprakelijkheid UA – uitgesloten aansprakelijkheid Stichting Vereniging Kerkgenootschap Buitenlandse ondernemingsvormen Engelse Limited Amerikaanse Delaware Corporation Arubaanse Vrijgestelde Vennootschap (AVV) Amerikaanse trust
235 235 235 236 237 237 238 239 241 244
Hoofdstuk 14 Mogelijk misleidende constructies
247
14.1 14.2 14.3 14.3.1 14.3.2 14.3.3 14.3.4 14.4 14.4.1 14.4.2 14.5 14.6 14.7 14.7.1 14.7.2 14.7.3 14.7.4 14.7.5 14.7.6 14.7.7 14.7.8 14.7.9 14.7.10 14.7.11
247 248 248 249 250 251 252 252 253 254 254 255 255 256 256 256 257 257 257 257 257 257 258 258
Verschillende eigendomssituaties Lease- en consignatieconstructie Witwassen Via het buitenland Via de eigen vennootschap Casino Valse facturen Huur/pacht Financiële constructies Reële huurbedragen Wurgcontracten Samenwerkingsverband Signalen van criminele praktijken Coffeeshops Drugshandel Hennepplantages Growshops, smartshops, headshops Horeca Kansspelbranche en illegale gokpraktijken Witwaspraktijken Illegale kamerbemiddelingsbureaus en hotels Mensensmokkel en illegaliteit Vrouwenhandel en (illegale) prostitutie Wapenhandel
Hoofdstuk 15 Faillissementswetgeving
259
15.1 15.2 15.3
259 259 260
Inleiding Faillietverklaring De curator
Handboek Bibob
xix
15.4 15.5 15.6 15.7 15.8 15.9 15.10 15.11 15.12 15.13 15.14 15.15 15.16 15.17 15.18 15.19
Eerste maatregelen Faillissementsonderzoek Openbare verslagen Gevolgen voor de failliet Verplichting tot medewerking Gevolgen voor bestuurders Gevolgen voor schuldeisers Indienen vorderingen Uitkering Boedel- en faillissementsschulden Restvordering Voorrangsregels Gevolgen voor werknemers Duur van het faillissement Einde van het faillissement Einde rechtspersoon
Hoofdstuk 16 Landelijk Bureau Bibob – interview
267
16.1
292
Aanvullende vragen
Hoofdstuk 17 Evaluatie van de Wet Bibob
295
17.1 17.2 17.3 17.4 17.5 17.6 17.7 17.8
295 296 297 299 300 301 302 303
Conclusies op basis van het evaluatierapport Uitbreiding reikwijdte van de Wet Bibob Gebruik van de Wet Bibob Regionale samenwerking door gemeenten Tipfunctie Administratieve lasten voor het bedrijfsleven Kwaliteit Bibob-advies en het Landelijk Bureau Bibob De rol van de begeleidingscommissie Bibob
Hoofdstuk 18 Jurisprudentielijst 18.1 18.2
xx
260 261 261 262 262 262 263 263 263 264 264 264 265 265 265 266
Afdeling Bestuursrechtspraak van de Raad van State Rechtbanken
305 305 305
Hoofdstuk 19 Nuttige adressen
307
Hoofdstuk 20 Nuttige websites
309
Bijlage A
311
Handboek Bibob
Wet Bibob
Bijlage B
Besluit Bibob
329
Bijlage C
Een aantal toelichtende artikelen uit in dit handboek genoemde wet- en regelgeving
335
Bijlage D
Vragenlijst Bibob Maastricht
361
Bijlage E
Tweedaagse training in het omgaan met weerstanden en agressie en in het doorvragen op een adequate wijze
383
Bijlage F
Voorbeeldcontract artikel 20 Wet politiegegevens t.b.v. het Regionale Informatie en Expertise Centrum Limburg-Zuid
387
Bijlage G
Informatieverstrekking politiegemeenten regio Limburg-Zuid
393
Bijlage H
Indicatorenlijst
405
Trefwoordenregister
408
Handboek Bibob
xxi
