Halt-straf Veilige Publieke Taak
Inleiding De verontwaardiging bij agressie tegen medewerkers met een publieke taak is groot. Wat bezielt deze jongeren? En belangrijker nog, hoe veranderen we hun gedrag? De Halt-straf Veilige Publieke Taak (VPT) is erop gericht jongeren die over de schreef gaan, inzicht te geven in hun eigen gedrag (binnen een groep) en te leren verantwoordelijkheid te nemen voor hun daden. Hoe beleven jongeren deze straf en wat leren zij ervan? En wat is het effect op de omgeving? In deze brochure vindt u hun verhaal.
Bewust van gedrag Halt voorkomt, bestrijdt en bestraft jeugdcriminaliteit door het gedrag van jongeren te beïnvloeden en biedt daarmee een antwoord op vraagstukken over jeugd en veiligheid. Tijdens de Halt-straf worden jongeren geconfronteerd met hun gedrag en de gevolgen daarvan. We voeren een aantal gesprekken met de jongere en zijn ouders. Ook maakt de jongere relevante leeropdrachten. Belangrijke onderdelen van de Halt-straf zijn excuus aanbieden aan het slachtoffer en het vergoeden van de eventuele schade.
Halt-straf VPT richt zich op herstellen relaties De afgelopen jaren verzorgde Halt ruim 250 Halt-straffen VPT. Na afloop praatten wij met jongeren, ouders en slachtoffers over hun ervaringen. Jongeren die zich schuldig hebben gemaakt aan het beledigen of hinderen van een ambtenaar in functie kunnen in een aantal gevallen naar Halt worden verwezen. Juist in deze zaken is het herstellen van de relatie tussen dader en slachtoffer van cruciaal belang.
De impact van excuus aanbieden Uit de verhalen blijkt dat het aanbieden van excuus de meeste impact heeft op de jongeren. Door de jongeren in gesprek te laten gaan met hun slachtoffers, worden deze ‘echte personen’ en zijn zij niet langer slechts de instanties die zij vertegenwoordigen. Ook voor de slachtoffers is het belangrijk gebleken dat zij hun kant
Missie Halt
van het verhaal kunnen doen en de jongeren ervan doordringen wat de gevolgen van hun gedrag (kunnen) zijn.
Als rechtspersoon met een wettelijke taak levert Halt kortlopende interventies ter voorkoming, bestrijding en bestraffing van jeugdcriminaliteit. Doel is het terugdringen van jeugdcriminaliteit om zo een bijdrage leveren aan een veilige en leefbare samenleving. Vanuit onze expertise bieden we interventies op maat. Als verbindende partner tussen het lokaal bestuur, de jeugdstrafrechtketen, de zorgketen en het onderwijs realiseren we normbesef en gedragsbewustzijn bij jongeren en hun ouders. 2
3
Thijs en Max sturen dreigmails naar schooldirecteur Delict: Smaad/belediging Locatie: Provincie Gelderland Daders: Thijs en Max (12 jaar) Slachtoffer: Schooldirecteur
De situatie
De Halt-straf
Thijs en Max sturen maandenlang vanaf een vals
Het Openbaar Ministerie bepaalt dat Thijs en Max
adres dreigmails aan de directeur van hun basis-
een Halt-straf krijgen van 16 uur voor smaad/
school. De berichten zijn vervelend, beledigend en
belediging. Ze voeren elk drie gesprekken met
vaak seksgerelateerd. Na herhaaldelijke, onbeant-
een Halt-medewerker, maken meerdere leer-
woorde verzoeken van de directeur aan de afzender
opdrachten over pesten via internet, bieden hun
om zich bekend te maken, schakelt hij een onder-
excuses aan in een herstelgesprek en krijgen een
zoeksbureau in. Dat komt al snel uit bij Thijs en
werkstraf van acht uur waarbinnen ze klusjes op
Max. De directeur neemt contact op met de ouders
school moeten opknappen. De jongens houden
en doet bij de politie aangifte van smaad/belediging.
zich aan alle afspraken. Ze zijn erg geschrokken van de impact van hun daden en beloven nooit meer zoiets te doen.
Wietse, schooldirecteur (slachtoffer)
“Ik heb meteen aangifte gedaan van smaad” “Maandenlang kreeg ik dreigmails van een onbekende. De eerste mails deed ik nog af als een misplaatste grap. Maar toen de stroom e-mails bleef aanhouden, maakte ik me steeds meer zorgen. Het beheerste mijn leven en ik begon zelfs collega’s te verdenken. Toen ik weer een dreigmail kreeg tijdens de verjaardag van
Thijs en Max, scholieren (daders)
“We schaamden ons zo!”
mijn kleindochter, was de maat vol. Ik heb een onderzoeksbureau ingeschakeld dat al snel stuitte op de twee jongens uit groep 8 van mijn eigen school. Ik was verbijsterd en heb meteen aangifte gedaan van smaad. Wat
“We hadden niet eens echt een reden om de directeur te pesten. We deden het gewoon zomaar en vonden het
zij deden, is echt onacceptabel. Dat heb ik ze ook verteld in het herstelgesprek. Dat gesprek ben ik aangegaan
wel spannend. We hadden niet het idee dat het zo verkeerd was en wisten echt niet dat de gevolgen zo groot
juist om mijn kant van het verhaal te kunnen vertellen. Om deze jongens te laten inzien wat ze écht gedaan
waren. Dat werd wel duidelijk toen we betrapt werden en de politie erbij kwam. Toen wilden we dat we het
hebben. Dat is geloof ik wel overgekomen. Ze hebben hun excuses aangeboden en beloofd nooit meer zoiets
nooit gedaan hadden. De gesprekken bij Halt en de leeropdrachten waren moeilijk, maar het herstelgesprek
te doen.”
met de directeur was het allermoeilijkste. Hij vertelde hoe de mails zijn hele leven op z’n kop hebben gezet, we schaamden ons zo! Gelukkig accepteerde hij onze excuses. We moesten ook nog wat klusjes op school doen als werkstraf. Dat was niet erg, zeker niet als we daarmee een beetje goed hebben kunnen maken wat we gedaan hebben.”
4
5
Fatma scheldt een politieagente uit Delict: Belediging Locatie: Provincie Zuid-Holland Dader: Fatma (16 jaar) Slachtoffer: Politieagente
De situatie
De Halt-straf
Fatma is erbij als haar neef op straat zijn been
Het Openbaar Ministerie bepaalt dat Fatma een
breekt. Ze raakt in paniek en vindt het erg lang
Halt-straf krijgt van 12 uur voor belediging. Zij
duren voordat de ambulance, die haar vrienden
voert drie gesprekken met een Halt-medewerker,
gebeld hebben, er is. Ook haar vrienden worden
maakt een leeropdracht, voert een werkstraf uit
ongeduldig en bellen opnieuw 112. In dit gesprek
en biedt haar excuses aan. Fatma houdt zich aan
dreigen ze met geweld tegen het ambulance-
alle afspraken en realiseert zich dat haar gedrag
personeel. De meldkamer neemt de bedreigingen
ongepast was.
serieus en zet de politie in. Als de politie eerder bij haar neef is dan de ambulance, scheldt Fatma de dienstdoende agente uit. Fatma wordt aangehouden voor belediging van een ambtenaar in functie.
Fatma (dader)
“Ik raakte helemaal in paniek” “Mijn neef lag op straat en had veel pijn. Wij hadden geen idee wat er aan de hand was. We konden ook niks voor hem doen, alleen maar wachten en hem geruststellen dat de ambulance onderweg was. Maar dat leekzo lang te duren, dat we in paniek raakten en boos werden. Op alles en iedereen. Toen ook nog eens de politie kwam en niet de ambulance, raakte ik helemaal in paniek. De eerste agente die ik tegenkwam, heb ik
Miranda, politieagente (slachtoffer)
“Ik heb haar excuses aanvaard”
uitgescholden. Toen werd ik aangehouden. “Helaas komt het vaker voor dat jongeren hulpverleners bedreigen en beledigen. Ook al komt zo’n reactie
6
Nu snap ik dat mijn gedrag alles alleen maar erger heeft gemaakt. Maar op dat moment zag ik dat niet zo. Ik
vaak voort uit onmacht, het is absoluut onacceptabel. Fatma heeft meteen na haar aanhouding haar excuses
was boos en in paniek. En vond het allemaal zo lang duren. Maar door te gaan schelden, duurde alles alleen
aangeboden, en later nog eens in een excuusbrief. Beide keren heb ik haar excuses aanvaard omdat ze
maar langer. Later, in de gesprekken met Halt, heb ik geleerd om situaties ook van de andere kant te bekijken.
daarmee heeft laten zien dat ze de ernst van haar gedrag inziet. En ze heeft ervaren dat je er helemaal niets
Toen schrok ik wel van wat ik eigenlijk gedaan heb en hoe het voor hulpverleners is om zo aangevallen te
mee bereikt, integendeel. Nu waren er alleen maar meer slachtoffers. Want reken maar dat zulke bedreigingen
worden. Ik zal niet meer zo agressief reageren.”
mij en mijn collega-hulpverleners raken! Fatma heeft duidelijk van de situatie geleerd, haar vrienden hopelijk ook.”
7
Erik maakte valse internetprofielen van zijn docenten Delict: Verspreiden van smaadschriften Locatie: Provincie Utrecht Dader: Erik (14 jaar) Slachtoffers: Docenten school voor voortgezet onderwijs
De situatie
De Halt-straf
De 14-jarige Erik wil een grap uithalen met een paar
Het Openbaar Ministerie bepaalt dat Erik een
docenten van zijn school. Hij maakt valse profielen
Halt-straf krijgt van 20 uur voor het verspreiden
van hen aan op verschillende websites, waaronder
van smaadschriften. Hij krijgt een werkstraf van
één voor het aanbieden van seksuele diensten. Een
acht uur, voert drie gesprekken met een Halt-
medeleerling ontdekt, via het online profiel van Erik,
medewerker, maakt leeropdrachten en neemt
de valse profielen en meldt zich bij de schoolleiding.
deel aan een herstelbijeenkomst, waarin hij zijn
De gedupeerde docenten doen bij de politie aangifte
excuses aanbiedt. Hij houdt zich aan alle afspraken,
van smaad.
zegt de consequenties van zijn daad te begrijpen en belooft niet weer zoiets te doen. De Halt-straf heeft veel indruk op hem gemaakt en hij wil niet nog eens in aanraking komen met justitie. Irene, moeder van Erik
“Dit heeft veel overhoop gehaald” Marieke, docente (slachtoffer)
“Herstelbijeenkomst deed goed”
De consequenties van zijn daad zijn groot. Die heeft Erik niet overzien. Door de Halt-straf en de straf die hij thuis heeft gekregen, is hij de ernst van de situatie gaan inzien. Hij heeft een werkstraf gekregen, gesprekken gevoerd met een Halt-medewerker, acht weken huisarrest gekregen en hij mag alleen nog maar op de computer
“In alle jaren dat ik lesgeef, heb ik nog nooit zoiets meegemaakt. Natuurlijk krijg je wel eens te maken met
onder toezicht. En hij is van school gestuurd. Dit ‘grapje’ heeft veel overhoop gehaald. Voor alle betrokkenen.
pesterijtjes en halen leerlingen wel eens een grapje met je uit. Maar wat Erik heeft gedaan, gaat veel te ver.
Erik zal zeker niet snel nog een keer de fout ingaan.”
Ik begrijp ook nog steeds niet goed waarom hij het heeft gedaan. Tijdens de herstelbijeenkomst heeft Erik zijn excuses aangeboden en heb ik kunnen vertellen wat het met mij heeft gedaan. Dat deed me goed. Ik ben ook blij dat we besloten hebben om aangifte te doen bij de politie zodat Erik een Halt-straf zou krijgen. Een ernstige
Renate, Halt-medewerker
daad als deze verdient een serieuze straf.
“De impact van digipesten is groot” “Tijden veranderen en dat is goed te merken bij zaken als deze. Zijn online communities als Facebook en Hyves nog enigszins te controleren, daarbuiten wordt het lastig. Het web is zo groot, daar kan je niet alles in de gaten houden. En dat hoeft ook niet. Je moet er vanuit kunnen gaan dat leerlingen niet zo ver gaan als Erik in dit geval. Helaas gebeurt het wel. De impact van digipesten is groot. Dat maken we de dader ook goed duidelijk tijdens de gesprekken. Want een Halt-straf is er vooral op gericht de dader inzicht te geven in zijn gedrag en de gevolgen van zijn daden.”
8
9
Jeroen plast tegen een politieauto Delict: Belediging van een ambtenaar in functie Locatie: Provincie Noord-Brabant Dader: Jeroen (16 jaar) Slachtoffer: Politieagent
De situatie
De Halt-straf
Jeroen is een avondje naar de kroeg geweest met
Het Openbaar Ministerie bepaalt dat Jeroen een
vrienden. Als ze naar huis gaan, komen ze langs
Halt-straf krijgt van 15 uur voor belediging van
een geparkeerde politieauto. Uit baldadigheid en
een ambtenaar in functie. Hij krijgt drie gesprekken,
bedoeld als grap, plast Jeroen tegen de politieauto.
werkt drie uur aan verschillende leeropdrachten,
De agent die bij de politieauto hoort, is getuige van
moet zijn excuses aanbieden en doet acht uur
Jeroen’s actie en kan er niet om lachen. Hij houdt
vrijwilligerswerk. Jeroen houdt zich aan alle
Jeroen aan voor belediging van een ambtenaar
afspraken en staat open voor begeleiding. Hij
in functie.
heeft veel geleerd van deze ervaring en de gesprekken bij Halt.
Jeroen (dader)
“Het herstelgesprek heeft meer effect dan een werkstraf” “Achteraf zie ik in dat het erg dom van me was om tegen die politieauto aan te plassen. Ik had iets te veel gedronken en vond het op dat moment grappig. Na het herstelgesprek met de politieagent begrijp ik heel goed dat hij zich beledigd voelde. Ik heb dan ook spijt van mijn daad. Vooral tijdens de voorbereiding heb ik goed kunnen nadenken over wat ik heb gedaan en wat de gevolgen zijn, dat heeft meer effect op mij gehad dan een werkstraf. Ik ben blij dat de agent openstond voor een herstelgesprek zodat ik mijn excuses kon aanbieden. En
David, politieagent (slachtoffer)
“Zijn excuses waren goed en gemeend”
ik ben natuurlijk erg blij dat hij ze ook heeft aanvaard! Nu kunnen we weer verder zonder dat de agent mij ziet als probleemgeval.”
“Jeroen is typisch zo’n jongen die een keer iets stoms heeft gedaan maar niet snel weer de fout in zal gaan. Dat heeft hij wel bewezen tijdens het herstelgesprek. Op het moment van aanhouden vond ik Jeroen nog erg laks, maar tijdens het gesprek heeft hij zich van zijn goede kant laten zien. Hij heeft goed nagedacht over zijn daad en de gevolgen ervan, en hij had zijn excuses goed voorbereid. Het was uiteindelijk ook een prettig gesprek. Zeker ook door de goede begeleiding van Halt. Ik ben blij dat het herstelgesprek vast onderdeel is van de Halt-straf, want door daders te confronteren met hun slachtoffers, worden zij extra aangezet tot nadenken.”
10
11
De jongeren op de foto’s zijn modellen. Halt heeft vestigingen in het hele land en is aanwezig in alle politieregio’s. Het landelijke kantoor is gevestigd in Utrecht. Op www.halt.nl vindt u meer informatie over Halt en de contactgegevens van alle vestigingen. www.halt.nl Deze brochure is mede mogelijk gemaakt door het programma Veilige Publieke Taak van het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties.
0414
www.veiligepublieketaak.nl
