&
Museum de Gevangenpoort
Haags Historisch Museum
Jaarverslag 20141
2
3 1
Jaarverslag 2014
Haags Historisch Museum Museum de Gevangenpoort
4
Inhoudsopgave Voorwoord
Jaarverslag Haags Historisch Museum Publiek 8 Collectie, vaste opstelling en gebouw 12 Tentoonstellingen en presentaties 16 Educatie, participatie en diversiteit 25
Jaarverslag Museum de Gevangenpoort Publiek 40 Collectie, vaste opstelling en gebouw 46 Tentoonstellingen en presentaties 48 Educatie en participatie 49 Bij dit jaarverslag verschijnt een losse bijlage die betrekking heeft op de beide Musea. In deze bijlage vindt u informatie over: 1. Organisatie: medewerkers, Raad van Toezicht, beleid en kwaliteitszorg 2. Samenwerking 3. Vereniging van Vrienden 4. Sebastiaan Genootschap 5. Marketing, pr en nieuwe media 6. Collectie: registratie, aankopen, overdrachten, schenkingen en bruiklenen 7. Huisvesting en veiligheidszorg 8. Financiën en cultureel ondernemerschap 9. Prestatiecijfers
5
Voorwoord Het jaar 2014 was zowel voor het Haags Historisch Museum als ook Museum de Gevangenpoort een goed jaar. Niet alleen stegen de bezoekersaantallen in beide Musea ten opzichte van 2013, maar ook de eigen inkomsten namen iets toe. Kortom een positieve uitkomst, in deze tijd waarin niet alleen wij, maar alle partijen, een groter belang hechten aan het ondernemerschap. Daar staat tegenover dat de structurele subsidieverlaging die reeds in 2013 zowel door de gemeente als door het rijk was ingezet, in 2014 is gecontinueerd. Hierdoor is het niet mogelijk gebleken in 2014 de personele bezetting weer op het wenselijk peil te brengen, nadat in 2013 moest worden besloten de vacante positie op de afdeling collecties tot nader orde niet in te vullen. Ondertussen is het duidelijk dat dit voor beide Musea een onderbezetting heeft veroorzaakt, die op korte termijn opgelost zou moeten worden. In 2014 hebben wij wederom een aantrekkelijk tentoonstellingsprogramma kunnen realiseren onder andere op het gebied van humor, sport en migratie. Onderwerpen die veel mensen aanspreken en daarom bij uitstek geschikt zijn om in een stadsmuseum te behandelen. Zo organiseerden wij in samenwerking met de Nederlandse Golf Federatie een tentoonstelling over de geschiedenis van de golfsport, in verband met het honderdjarig bestaan van deze sportbond. Aangezien de eerste stappen in deze sport in onze omgeving werden gezet, lag het voor de hand hier in Den Haag aandacht aan te geven. De tentoonstelling Haagse Humor over politieke satire lag zo mogelijk nog meer voor de hand, omdat de bestuurlijke macht in Den Haag al vanaf de middeleeuwen op de hak werd genomen. Soms leidde dat zelfs tot Verboden Humor zoals de parallelle tentoonstelling in Museum de Gevangenpoort liet zien. Nooit heb ik een tentoonstelling bezocht waar zo hard werd gelachen in de doorgaans zo serene en ingetogen museumzalen. Dat migratie van alle tijden is en ook in Den Haag de stad blijvend heeft gevormd is sinds enkele jaren een onderwerp waar het Haags Historisch Museum zich intensief mee bezig houdt. De diversiteit van Den Haag zal in de toekomst een integrale rol blijven spelen in het museale beleid. De tentoonstelling De Wereld in Den Haag is daar het product van. Het Museum zoekt voor de realisatie van deze tentoonstellingen al jaren en steeds vaker de samenwerking met de bewoners van onze stad en de organisaties die hen vertegenwoordigen. Zonder hun bijdrage is het gewoonweg niet mogelijk om de stad te duiden en van de juiste context te voorzien. Het Museum weet steeds beter in de haarvaten van de stad door te dringen en de mensen te betrekken bij hun eigen geschiedenis. Dit kan echter alleen maar succesvol zijn door ook daadwerkelijk de stad in te gaan en daar in contact te treden met diegenen die het betreft. Een eigentijds stadsmuseum kan niet goed functioneren door achter zijn eigen voordeur te blijven zitten en te veronderstellen dat ‘de mensen wel naar ons toe komen’. Inmiddels opereert het Haags Historisch Museum al enige jaren in de stad, in de openbare ruimte en op andere locaties. Dat wij daar in 2014 meer dan 130.000 mensen hebben bereikt, geeft aan dat deze inspanning loont en wij zijn dan ook vastbesloten op deze weg verder te gaan. Daarnaast werken beide Musea volop samen met andere erfgoedinstellingen rond de Hofvijver, in de stad, maar ook daarbuiten. Zonder samenwerking is het niet mogelijk de resultaten te behalen die we wenselijk achten. Dat gaat niet alleen over expertise, maar ook over efficiency en publieksbereik. Op het gebied van educatie hebben beide Musea dit jaar ook weer nieuwe resultaten bereikt. Zo is er in 2014 onder andere een nieuwe website gelanceerd www. haagseschoolplaten.nl, die scholen de gelegenheid biedt het geschiedenisonderwijs aan de hand van de collectie van beide Musea te verzorgen in de klas en niet alleen in het Museum. Op deze wijze kunnen onze Musea nog beter voorzien in de behoefte van het onderwijs. Met deze methode staan onze Musea in de voorhoede als het gaat om noodzakelijke veranderingen om beter in te spelen op de vraag en behoefte van het onderwijs. Om de rol van stadsmuseum van Den Haag in de nabije toekomst nog beter te kunnen vervullen is er in 2014 door de directeur-bestuurder in samenspraak met de Raad van Toezicht besloten dat het prachtige museumgebouw van het Haags Historisch Museum, de Sint Sebastiaandoelen aan de Hofvijver, op enig moment zal moeten worden verbouwd. Om te kunnen blijven voldoen aan de ambities van het Museum en de behoeftes van ons publiek is dit gewoonweg noodzakelijk. Daartoe zal in 2015 een (lange termijn) toekomstvisie worden ontwikkeld en een Programma van Eisen, die de basis zullen vormen van een mooie toekomst van twee mooie Musea aan weerszijden van de Hofvijver. Met de niet aflatende inzet van alle medewerkers en vrijwilligers, de grote steun van onze Vereniging van Vrienden en het Sebastiaan Genootschap heb ik er alle vertrouwen in dat dit gaat lukken. Marco van Baalen, directeur
6
7
8
9
Haags Historisch Museum
10
Publiek
Bezoekersaantallen per maand
Waar ooit de schutters van het Sint-Sebastiaansgilde bijeen kwamen, is nu het Haags Historisch Museum gevestigd. Het Museum, gelegen aan de Hofvijver, toont de geschiedenis en ontwikkeling van Den Haag. Prachtige stadsgezichten van o.a. Jan van Goyen, Jan ten Compe en P.C. la Fargue en voorwerpen zoals een draagkoets en zilverwerk brengen verhalen tot leven waarin de Oranjes en de gebroeders De Witt figureren, maar ook de ‘gewone Hagenaar’. Vaste collectie en tijdelijke tentoonstellingen tonen typisch Haagse aspecten van vroeger tot nu. In het Beleidsplan 2013-2016 heeft het Museum de ambitie uitgesproken een stevig historisch museum te willen zijn dat geworteld is in een brede gemeenschap en dat optimaal zijn maatschappelijk waarde inzet. In de praktijk gebeurt dit door naast de tentoonstellingen een groot aantal activiteiten te organiseren op het gebied van educatie en participatie en door deel te nemen aan diverse stedelijke en landelijke evenementen. Uit analyse van de kassagegevens blijkt dat 35% van de bezoekers naar het Museum komt in verband met deze activiteiten. Het Museum organiseert daarnaast activiteiten op locatie in de stad en informeert mensen intensief via de social media. Het opbouwen van een brede gemeenschap gebeurt ook via het Netwerk Erfgoed Haagse Migranten en door samen te werken met een groot aantal partners. De Vereniging van Vrienden en het Sebastiaan Genootschap vormen een belangrijke steun bij het opbouwen van het maatschappelijk draagvlak.
8.000 7.000 6.000 5.000 4.000 3.000 2.000 1.000 0
jan
feb
maart april
mei
juni
juli
aug
sep
okt
nov
dec
11
Bezoekers In 2014 verwelkomde het Haags Historisch Museum 44.915 bezoekers. Samen met Museum de Gevangenpoort werd een aantal van 99.839 bezoekers gehaald. Met diverse activiteiten op locatie in de stad hebben de beide Musea bovendien nog bijna 130.000 mensen bereikt. In vergelijking met 2013 laat het afgelopen jaar een toename zien van 3.075 bezoekers, dat is 7,40% groei. Het feit dat de verbinding met het Plein weer toegankelijk was na de heropening van het Mauritshuis, draagt hier zeker aan bij. Maar ook de programmering sprak meer mensen aan, getuige de lichte toename van het aantal bezoekers voor vaste collectie en tijdelijke tentoonstellingen, dat steeg van 59% naar 65%. Begin december is de website van het Museum responsive gemaakt. Hierdoor is het mogelijk ook op een tablet of smartphone de site goed te bekijken. Voorts is in 2014 gestart met de ontwikkeling van een digitale wandeling binnen de muren van het Museum. Bezoekers kunnen op hun eigen smartphone een audiotour volgen door de museumzalen.
Internationale bezoekers
Bezoekersaantallen per jaar
Het Museum zorgde in 2014 voor Engelse teksten bij alle tijdelijke tentoonstellingen. In de vaste opstelling zijn inmiddels ook alle tekstborden tweetalig. Op de website is bezoekersinformatie en informatie over tijdelijke tentoonstellingen te vinden in het Engels. Rondleidingen in andere talen dan het Nederlands worden op aanvraag verzorgd. De publicatie Rivalen aan het Haagse Hof verscheen in het Nederlands en Engels.
60000 50000 40000 30000 20000 10000 0
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
12
13
Collectie, vaste opstelling en gebouw Collectie en vaste opstelling Het Haags Historisch Museum beheert de historische collectie van de Gemeente Den Haag. Dit gebeurt conform het Collectieplan van 2011, dat in 2015 wordt herzien. In 2014 heeft het Museum de aanbevelingen van het Erfgoedhuis Zuid-Holland, dat in 2013 in opdracht van de Gemeente een inspectieonderzoek naar behoud en beheer van de collectie heeft uitgevoerd, opgevolgd. Zo is het Museum verder gegaan met de restauratie van het grote poppenhuis en met de registratie van de inventaris van dit poppenhuis. Het Museum toonde in 2014 vier vaste tentoonstellingen: Typisch Haags, Poppenzolder, de vaste educatieve opstelling in de Salon en MijnDenHaag*.
Veranderingen in de vaste opstelling Begin 2014 kon de geheel vernieuwde Schutterszaal officieel heropend worden. Naast twee wandvullende magistraatsportretten van Jan Anthonisz. van Ravesteyn hangen hier andere topstukken uit de collectie die gezamenlijk de geschiedenis van stadsbestuur en schutterij in de gouden eeuw vertellen. Veel van de schilderijen zijn in recente jaren gerestaureerd en de zaal is opnieuw ingericht. Zodoende is een ensemble ontstaan van hoge kwaliteit: het publiek loopt door het gebouw terwijl de magistraten op het schilderij zich buigen over de ontwerpschetsen van datzelfde gebouw! Zaal 4 werd ingericht met een permanente opstelling over de Tweede Wereldoorlog in Den Haag. Hier konden enkele recente aanwinsten worden getoond, zoals een authentiek bord met de tekst ‘Voor joden verboden’ en geïmproviseerd kerkelijk vaatwerk dat direct na het bombardement op het Bezuidenhout werd gebruikt. De vormgeving van de zaal werd aangepast aan het onderwerp: het Haagse bureau Keen ontwierp vitrines waarvan vorm en kleur lijken op de wanden van een bunker. Aan het eind van het jaar zijn de banieren met inleidende teksten en de tekstbordjes in de zalen 1, 2 en 3 geactualiseerd en vernieuwd.
15
Restauratie grote poppenhuis van Lita de Ranitz In 2014 is de restauratie van het grote poppenhuis uit de verzameling van Lita de Ranitz afgerond. Met dit omvangrijke restauratieproject werd in 2013 gestart. Dankzij de bijdragen van een groot aantal fondsen en van de Vrienden van het museum is in 2014 de rest van het restauratieplan ten uitvoer gebracht. Van vrijwel alle objecten is oppervlaktevuil en -stof zo goed als mogelijk verwijderd. Gebarsten en gebroken glas en keramiek zijn schoongemaakt, opnieuw in elkaar gezet en gelijmd. Veel textiele voorwerpen werden gewassen of op droge wijze gereinigd en waar nodig gestreken. Het zilverwerk werd voorzien van een laklaag die het tegen aanslaan zal beschermen en poetsbeurten decennialang onnodig maakt. In het hout- en meubelrestauratieatelier, waar eerst de kast van het poppenhuis werd behandeld, zijn kromgetrokken meubeltjes hersteld en werd het hout schoongemaakt. Het gescheurde, bobbelige en smoezelige behang aan de binnenmuren van de poppenhuiskamers werd gevlakt en gereinigd. Van de schilderijtjes werd vuil verwijderd. Ook werden verfbladdertjes vastgezet en zijn enkele retouches aangebracht. Het poppenhuis bleef tijdens de restauratie zichtbaar voor het publiek. De tijdschriften ‘Poppenhuizen & miniaturen’ en ‘Dolls House Nederland’ publiceerden enkele artikelen over de voortgang van de restauratie. Op 26 september werd het poppenhuis feestelijk heropend met een ‘housewarming’. Sponsoren, fondsen, familieleden van Lita de Ranitz en vele andere betrokkenen waren hierbij aanwezig en enkele restauratoren kwamen aan het woord om hun werkzaamheden toe te lichten en te illustreren met afbeeldingen.
Het gerestaureerde poppenhuis
16
Wetenschappelijke taak: onderzoek en publicaties IIn de loop van 2014 heeft drs. Sophie Olie onderzoek gedaan naar de herkomst van objecten uit de collectie die voor 1945 zijn gemaakt en vanaf 1933 zijn verworven, dit in verband met het landelijke onderzoek naar museum objecten die mogelijk gerekend kunnen worden tot onvrijwillig bezitsverlies van de oorspronkelijke eigenaars als direct gevolg van het naziregime (‘Herkomst Helder’). In 2015 zal het onderzoeksrapport worden opgesteld. Op 5 juni presenteerde Robert Joost Willink in het Museum zijn boek 'Graf 106. Reizen in het spoor van de Tinnes'. Het boek volgt Alexine Tinne en haar moeder Henriëtte Tinne-van Capellen, die in 1861 van Den Haag naar ZuidSoedan reisden, alwaar Henriëtte in 1863 overleed. Op de terugweg voerde Alexine haar moeder in een tinbeslagen reiskist vierduizend kilometer met zich mee. Pas in 1868 werd Henriëtte Tinne te Oud Eik en Duinen bijgezet. In december verrichte het NFI daar, in opdracht van het Museum, onderzoek in graf 106: de grafkist van Henriëtte Tinne werd gescand. De uitkomsten van het onderzoek worden in 2015 gepresenteerd. Bij de tentoonstelling Rivalen aan het Haagse hof heeft het Museum een gelijknamige, begeleidende publicatie gepubliceerd, geschreven door Nadine Akkerman, universitair docent en postdoc bij het Leiden University Centre for the Arts in Society. Nadine Akkerman promoveerde op de correspondentie van Elizabeth Stuart, die onder haar leiding in drie delen wordt uitgegeven door Oxford University Press. Het Museum verzorgde de redactie en beeldredactie. De eerste exemplaren werden uitgereikt aan Sir Geoffrey Adams, ambassadeur van het Verenigd Koninkrijk en Mr. Ondej Abrham, hoofdvertegenwoordiger van de ambassade van de Tsjechische Republiek. Door het jaar heen zijn door medewerkers van de afdeling Collecties diverse lezingen gegeven: over de collectie, bij tentoonstellingen en bijvoorbeeld over Isaac Israels and Life in The Hague around 1900 en over Jozef en Isaac Israëls en de verbeelding van Scheveningen voor leden van Sociëteit de Witte. Van museummedewerkers verschenen voorts de volgende publicaties: • Robert van Lit en Lex van Tilborg, ‘Haags Historisch Museum en Museum de Gevangenpoort in 2013’. In: Jaarboek Die Haghe 2014. • Marco van Baalen, ‘Jan van Goyen: Gezicht op Den Haag vanuit het zuidoosten’ en ‘Jan Mijtens, Willem van Kerckhoven en zijn gezin’. In: Dutch Art in Detail, kunst uit zeven eeuwen, 2014
Onderzoek naar de grafkist van Henriëtte Tinne
17
Haagsekaart.nl Nadat in 2013 de nieuwe website Haagsekaart.nl was gelanceerd, is deze in 2014 verder ontwikkeld. Deze website is een samenwerkingsproject van het Haags Historisch Museum met de erfgoedpartners het Haags Gemeentearchief en de Afdeling Archeologie en Afdeling Monumentenzorg van de gemeente Den Haag. De groei van Den Haag door de eeuwen heen is te volgen in 24 kaarten van het gebied. De oudste kaart toont de situatie rond 4000 voor Christus, de nieuwste kaart laat zien hoe de stad er in onze tijd uitziet. Bezoekers van de website ontdekken op Haagsekaart.nl de groei van Den Haag vanaf de prehistorie, via het ontstaan van het Binnenhof en het dorp Die Haghe, tot het Den Haag van vandaag. Daarmee krijgt iedereen inzicht in 6.000 jaar Haagse geschiedenis. In de kaart zijn objecten uit de historische collecties van Den Haag te zien. Zowel per tijdvak als per thema kan de bezoeker kennismaken met bijzondere voorwerpen, schilderijen, prenten, tekeningen, foto’s, archeologische vondsten en gebouwen. In 2014 zijn er meer objecten uit de diverse historische collecties van Den Haag aan de website toegevoegd. Deze uitbreiding zal in 2015 door worden gezet. Tevens bestaat het voornemen deze website in 2015 ook een plaats te geven in de Haagse openbare ruimte. Daarbij wordt gedacht aan de nog te openen Historische Informatie Punten (HIP). Het aantal unieke bezoekers van www.haagsekaart.nl was in 2014: 7.502.
Gebouw Het Haags Historisch Museum is gehuisvest in de Sebastiaansdoelen uit 1636. De Schutterszaal is in 2013 opnieuw ingericht en in 2014 heropend. De zaal heeft met kroonluchters, gordijnen en nieuwe vitrines en tekstbanieren een chique uitstraling gekregen; ook kan -incidenteel- het schitterende uitzicht op de Hofvijver benut worden. Tevens is nieuw meubilair en av-apparatuur voor presentaties en lezingen aangeschaft zodat de zaal aantrekkelijk is geworden voor partijen om te huren voor vergaderingen, boekpresentaties en andere gebeurtenissen. In 2014 zijn, in het kader van cultureel ondernemerschap, de prijzen en voorwaarden voor de verhuur bijgesteld en is via de website en een flyer de mogelijkheid van huur kenbaar gemaakt aan belangstellenden. Dit heeft geleid tot een aanmerkelijke stijging van het aantal verhuringen. Het is echter dringend noodzakelijk om de gebruiksmogelijkheden van het totale museumgebouw verder te optimaliseren en aan te passen aan de eisen van het publiek. In 2015 zal een plan van eisen voor een verbouwing worden opgesteld, dat vervolgens als uitgangspunt kan dienen voor de gewenste verbouwing die in de nabije toekomst zou moeten worden gerealiseerd Op deze manier kunnen de Sebastiaansdoelen toekomstbestendig worden gemaakt en zo blijven fungeren als het ultieme museumgebouw voor het Haags Historisch Museum.
18
Tentoonstellingen en presentaties
tijdelijke tentoonstellingen
tijdelijke tentoonstellingen
Foto: Roel Bazen / Beeld en Geluid
18 JANUARI – 15 MEI 2014
HAAGSE HUMOR SPOTTEN MET DE POLITIEK VIJVERBERG 7 HAAGSHISTORISCHMUSEUM.NL KORTE DEN HAAG
25 oktober – 15 maart 2015 www.haagshistorischmuseum.nl
rivalen haagse hof
rivalen haagse hof
Elizabeth Stuart & Amalia van Solms
De wereld in Den Haag
Elizabeth Stuart & Amalia van Solms
PORTRETTEN VAN MIGRATIE www.haagshistorischmuseum.nl Korte Vijverberg 7 - Den Haag
www.haagshistorischmuseum.nl
25 oktober – 15 maart 2015
tentoonstellingen
25/10/2014
tentoonstellingen
18/01/2014
Rivalen aan het Haagse Hof Elizabeth Stuart & Amalia van Solms Rivalen aan het Haagse hof vertelt het verhaal van twee van de meest invloedrijke vrouwen uit de 17de eeuw: Elizabeth Stuart (1596-1662) en Amalia van Solms (1602-1675). De tentoonstelling laat de concurrentiestrijd zien tussen de koninginin-ballingschap Elizabeth en haar voormalige hofdame Amalia, die in 1625 trouwde met de toekomstige stadhouder Frederik Hendrik. Door hun energie, ambitie maar ook door hun onderlinge wedijver wisten deze vrouwen in Den Haag een hofcultuur op te bouwen die was te vergelijken met die van de belangrijke Europese vorstenhuizen. Aan de hand van schilderijen, prenten, maquettes, brieven, officiële documenten en replica’s van sieraden belicht de tentoonstelling de levens van beide vrouwen. Bij de tentoonstelling verscheen een gelijknamige publicatie.
Haagse Humor Spotten met de politiek De tentoonstelling Haagse Humor toonde aan de hand van spotprenten en tal van tv-fragmenten een inkijkje in de rijke geschiedenis van de politieke satire in Nederland. Veel aandacht was er voor humor van Haagse bodem, zoals Wim Kan, Van Kooten en De Bie en hun Tegenpartij, Haagse Harry en Lucky TV. De tentoonstelling was een feest der herkenning en liet zien hoe satirici de politiek al eeuwen op de hak nemen. Haagse Humor kwam tot stand dankzij een inhoudelijke samenwerking met het Instituut voor Beeld en Geluid en werd voorbereid met Wim de Bie, terwijl ook Sander van de Pavert (Lucky TV) en Ferry Mingelen hun medewerking verleenden.
15/03/2014
15/05/2014
-
-
Den Haag rond 1900 In het licht van het Vredespaleis Deze tentoonstelling werd geopend in 2013; centraal stond de totstandkoming 100 jaar geleden van het Vredespaleis. Daarnaast was er aandacht voor belangrijke ontwikkelingen die zich rond 1900 in Den Haag voordeden, bijvoorbeeld op het gebied van stadsuitbreidingen, architectuur, kunstnijverheid en technologische vernieuwingen.
05/01/2014
Landgenoten! Onderdanen & Oranjes 1813-2013 Deze tentoonstelling over 200 jaar koninkrijk werd november 2013 geopend en was nog te zien tot en met 5 mei 2014. Getoond werden onder andere enkele bijzondere stukken uit de collectie van het Koninklijk Huisarchief en uit de eigen collectie van het Haag Historisch Museum.
05/0/2014
20
31/05/2014
15/11/2014
Nederland Golft! Toen Baron van Brienen rond 1890 vijf holes op zijn Haagse landgoed liet aanleggen, kon hij niet vermoeden dat de golfsport vandaag de dag zo populair zou zijn. Met meer dan 375.000 golfers is het na voetbal en tennis de derde sport van ons land. Op deze tentoonstelling, georganiseerd ter gelegenheid van het 100-jarig bestaan van de Nederlandse Golf Federatie, was op topstukken van 17de-eeuwse meesters als Hendrick Avercamp en Rembrandt te zien hoe populair het ‘colfspel’ in hun tijd al was. Foto’s uit de 19de eeuw illustreerden dat in die periode enkel de happy few het spel beoefenden. Moderne golfsimulaties, films en persoonlijke voorwerpen van Nederlandse kampioenen maakten voor een breed publiek duidelijk hoe de sport in onze tijd is veranderd. De tentoonstelling werd geopend door prof. mr. Pieter van Vollenhoven. Voor de tentoonstelling werd nauw samengewerkt met o.a. de Nederlandse Golf Federatie en het British Golf Museum in St. Andrews, Schotland.
De Wereld in Den Haag De Wereld in Den Haag toont de invloed die migranten in heden en verleden hebben (gehad) op het beeld van de stad. Hun sporen zijn onder andere terug te vinden in het straatbeeld, in de kunst en in typisch Haagse gebouwen en producten zoals de Haagse Passage, het Kurhaus en het Rozenburg porselein. Portretten van achttien individuen met een migrantenachtergrond, beeldmateriaal en objecten uit eigen collectie en enkele bruiklenen, vertellen tezamen het verhaal van de migratie naar Den Haag. Een bijzonder onderdeel van De Wereld in Den Haag is een preview van het foto- en videoproject Stad van Aankomst (zie verderop bij Diversiteit). De tentoonstelling werd geopend door wethouder Joris Wijsmuller. Naar aanleiding van deze tentoonstelling legde het Museum de eerste hand aan een duurzaam in te zetten publieksproduct, een spoor van Migratieverhalen door de vaste opstelling Typisch Haags.
12/10/2014
05/04/2015
21
Kleine presentaties Met kleine presentaties speelt het Museum flexibel in op initiatieven en actuele gebeurtenissen in Den Haag.
Vanished Families (vanaf 8 mei 2014) Sira Soetendorp-van IJssel (1943) groeide op met familie die ze nooit gekend heeft. Veel van haar familieleden, van wie een groot gedeelte uit Den Haag, waren vermoord in de concentratiekampen. Na een bezoek aan Auschwitz in 2012 besloot Soetendorp een blijvende herinnering te maken. Op een geschilderde ondergrond kerfde zij de portretten in van mensen die ze slechts kende van foto’s. Tezamen vormen de 15 portretten een zichtbaar monument. Na eerdere exposities in o.a. het Anne Frank Huis zijn de portretten nu te zien in het Haags Historisch Museum.
Stichting Boschuysen, 1564-2014 450 jaar zorg voor jongeren in Den Haag (12 juni t/m 3 december 2014) In 1564 liet het rijke Haagse echtpaar Crispijn van Boschuysen en Agnyese Pietersdochter een vermogen na, dat bestemd was voor de armen van Den Haag. Het 450-jarig bestaan van de Stichting Boschuysen was de aanleiding voor een bescheiden opstelling in het Museum. Authentieke voorwerpen uit het bezit van deze stichting, waaronder enkele schilderijen en gebruiksvoorwerpen, gaven onder andere een beeld van het leven in het Burgerweeshuis aan het Westeinde.
Klein eerbetoon aan Marnix Rueb (vanaf 28 oktober 2014) In 2013 werkte het Haags Historisch Museum samen met striptekenaar Marnix Rueb (1955-2014) voor de tentoonstelling Haagse Humor. Rueb maakte speciaal voor deze tentoonstelling een Haagse Harry cartoon. Toen hij op 23 oktober overleed besloot het Museum als eerbetoon een kleine presentatie in het museumcafé in te richten. De presentatie bestaat uit een aantal tekeningen, een foto van Rueb en een beeldje van Haagse Harry.
Zilverschat Archeologie (25 november 2014 juni t/m 18 april 2015) Bij opgravingen in verband met de Rotterdamsebaan deed de afdeling Archeologie van de Gemeente Den Haag een unieke vondst: een Romeins potje met maar liefst 107 munten en 6 armbanden. De munten dateren uit de tijd van keizer Nero en keizer Marcus Aurelius. Er zitten zeldzame exemplaren tussen, bijvoorbeeld die van keizer Otho, die maar 3 maanden heeft geregeerd. De vondst is nu tijdelijk te zien in het Museum.
22
Het museum gaat de stad in In samenwerking met andere partijen zet het Haags Historisch Museum zich in voor de ontsluiting van Haagse geschiedenis en erfgoed op locatie in de stad. Daarmee wordt bovendien een breed publiek van Hagenaars, dagjesmensen en toeristen geattendeerd op het bestaan van het Museum. Op drie locaties in de stad is permanent een tentoonstelling/presentatie van het Haags Historisch Museum te zien:
Prinsjesdag-experience Deze presentatie in de monumentale ruimte onder de Ridderzaal is vrij toegankelijk en maakt deel uit van een vaste opstelling over de geschiedenis van het Binnenhofgebied die in samenwerking met ProDemos is gerealiseerd. In 2014 is de presentatie bezocht door 82.516 bezoekers: individueel, tijdens een rondleiding of als onderdeel van een educatief programma (bron: ProDemos). Dit is een toename met meer dan 30% ten opzichte van 2013.
200 jaar Koninkrijk Een educatieve tentoonstelling in het pand van ProDemos aan de Hofweg, in 2014 bezocht door 3.156 leerlingen (bron: ProDemos).
Vitrine bij Raad van State In het gebouw van de Raad van State, in een zaal die dagelijks als wachtruimte dient voor vele bezoekers, verzorgt het Museum doorlopend kleine presentaties in een vitrine. In 2014 waren hier o.a. presentaties te zien die aansloten bij de tentoonstellingen Nederland Golft! en Rivalen aan het Haagse Hof. Aantal bezoekers in 2014 circa 30.000 (bron: Raad van State).
Bouwen aan de Stad in het Atrium
23
Daarnaast zijn de volgende tijdelijke tentoonstellingen/presentaties georganiseerd:
Bouwen aan de stad arbeidsmigratie in de jaren ’60 en nu (1 t/m 17 mei 2014) Een presentatie in het Atrium van het stadhuis naar aanleiding van het feit dat vijfenveertig en vijftig jaar geleden in Den Haag de Nederlandse en de Marokkaanse resp. Turkse regering verdragen ondertekenden voor de werving van werknemers. Deze stadsgenoten hebben sinds de jaren zestig geholpen Den Haag op te bouwen. Omdat Bulgaren en Roemenen vanaf 1 januari 2014, dankzij hun vernieuwde Europese status, meer kansen kregen om hier te werken, werd een relatie gelegd met deze nieuwe arbeidsmigratie. Zo werd, in samenwerking met het Bulgaars Centrum, het Turks Museum Nederland, het Marokko Instituut en Stichting KenZ, getoond dat arbeidsmigratie van alle tijden is. De presentatie werd op 6 mei feestelijk geopend door wethouder Marnix Norder en gepresenteerd door FunX DJ Malika Chtatou. Aantal bezoekers 6.800 (bron: Stichting Atrium).
De Binckhorst in Vervoering (1 oktober t/m 1 november 2014) In oktober werd een presentatie georganiseerd in een historische stadsbus over het industrieterrein de Binckhorst en het transport. De bus was tijdens het I’M Binck Festival op diverse dagen en locaties te bezoeken. Op 4 oktober werd een speciale erfgoeddag georganiseerd in en rond het bekende pand van Auto-Palace, op de Binckhorstlaan. Ook het depot van het Busmuseum en het Infocentrum Rotterdamsebaan hielden die dag open huis. De Binckhorst in Vervoering werd georganiseerd door het Haags Historisch Museum en de Stichting Haags Industrieel Erfgoed. Aantal bezoekers: 750 (eigen schatting).
Presentatie ‘Den Haag Stad van Aankomst’ op Art The Hague (1 t/m 5 oktober 2014)
In een stand op de nieuwe beurs voor hedendaagse kunst Art The Hague, presenteerde het Haags Historisch Museum enkele foto’s van de fotografen Conny Luhulima en Geert van Kesteren, die onderdeel uitmaken van het foto- en videoproject Stad van Aankomst dat vanaf 15 november getoond werd in de tentoonstelling De Wereld in Den Haag.
Stadse Dieren (29 november 2014 t/m 30 augustus 2015) Het Haags Historisch Museum gaat de stad uit, met deze gezamenlijke tentoonstelling in het Stadsmuseum Zoetermeer waaraan ook Museum Rotterdam zijn medewerking verleende. Een eerste tastbaar resultaat van het samenwerkingsconvenant tussen deze drie stadsmusea. Aantal bezoekers t/m eind 2014: 1.180 (bron: Stadsmuseum Zoetermeer).
24
25
26
‘de koninklijke’
Haags Gemeente Archief
met in dit nummer...
T INKRIJK KRAN 200 JAAR KoN
...wie was Willem I ? ...sms’en in de 19e eeuw
Willem I in Scheveningen geland!
...hoe Frans zijn wij? ...eten zonder groente
...en ander koninklijk nieuws
Stel dat je in deze tijd leefde… Het land is net bevrijd, de prins komt terug en iedereen hoopt op betere tijden. Jij bent uitgekozen om net als Simon Blok de prins toe te spreken. Wat zou je hem willen zeggen?
Scheveningen, 30 november 1813 - Van onze verslaggever
Na een periode van 18 jaar, waarin de Fransen de dienst hadden uitgemaakt in ons land, was Nederland eindelijk vrij. Op 30 november 1813 zette de man die de nieuwe vorst moest worden, Willem I, in Scheveningen voet aan wal. Hij had een tijdje met zijn vader, Prins Willem V, in Engeland gewoond en was nu weer terug. Prins Willem V was de laatste
stadhouder geweest en was gevlucht toen de Fransen in 1795 waren gekomen. Al uren stonden mensen op het strand van Scheveningen in de verte te turen of Willem er al aan kwam. Rond vier uur ’s middags was het dan eindelijk zover. Willem stapte over van een groot Engels schip in een sloep en voer tot vlakbij het strand. Daar was een
kar met paarden de zee in gereden, waarop de prins kon overstappen. Toen hij aan wal was werd hij als eerste naar de Hervormde Pastorie aan de Keizerstraat gebracht. De 80-jarige Simon Berkenbosch Blok verwelkomde hem. Daarna reed de prins met een koets over de Scheveningseweg naar het Lange
Voorhout, waar hij vanaf het balkon van nummer 19 de toegestroomde grote juichende menigte toezwaaide. Ook al was het al lang donker geworden, dit wilde niemand missen…
1813-2013
Nederland viert 200 jaar Koninkrijk In 2013 bestaat ons koninkrijk 200 jaar. In heel Nederland wordt dit gevierd. Maar wat vieren we eigenlijk precies en hoe is het zo gekomen? Deze krant vertelt je alles over de eerste Nederlandse Koning Willem I en de tijd waarin hij leefde. Hoe werden de Fransen verslagen, of wie zaten er allemaal na Willem I op de troon? Ook lees je over wat we nog steeds van die tijd terug zien in ons land en ons leven. Willem I is immers de over-over-overovergrootvader van Koning WillemAlexander…
lees een ooggetuigenverslag op pagina 7.
M O e i l i j K e W O O rD e n
Stadhouder - een soort minister-president
Deze krant is een speciale uitgave van het Haags Historisch Museum. Ter gelegenheid van de viering van 200 jaar Koninkrijk is ook een tentoonstelling in het museum te zien, een museumles ontwikkeld en worden diverse activiteiten georganiseerd. Meer informatie op www.haagshistorischmuseum.nl
[ Advertentie ] - Den Haag 1794
Bent u ook zo’n koffieliefhebber? Mist u dit ‘zwarte goud’ ook zo als u onderweg bent? Dan heeft Baron Hop voor u de oplossing bedacht:
htmfoto.net
H A A G S C H E H O PJ E S De stadhouder, maar ook velen in België, engeland, Duitsland, Denemarken en zelfs rusland gingen u voor!
Nieuw in Den Haag! Proef zel smaak f de heerlijke va met roo n koffie, m en sui Makke ker. lijk als sno mee te nemen. epje
Krant voor het onderwijs bij Landgenoten!
Nieuwe cultuurmenulessen rondom de figuur Groennie Gele
27
Educatie, participatie en diversiteit Cultuureducatie voor scholen Aan 4.681 leerlingen uit het Primair- en Voortgezet Onderwijs werden educatieve activiteiten aangeboden, dit waren 97 groepen uit het Primair Onderwijs en 94 groepen uit het Voortgezet Onderwijs. Het aantal leerlingen Voortgezet Onderwijs steeg. Omdat het kalenderjaar een andere indeling kent dan het schooljaar bezocht het merendeel van het aantal leerlingen Primair Onderwijs al in de periode september t/m december 2013 het Museum. Daardoor lag het aantal leerlingen in 2013 aanzienlijk boven de prestatienorm van 2.200 leerlingen, en ligt het aantal in 2014 daar 127 leerlingen onder. Basisscholen maakten vooral gebruik van het vaste educatieve aanbod en van het Cultuurmenu. In het najaar van 2014 startte het Museum met een nieuwe cultuurmenu-les Help de grote Den-Haag-Man Groennie Gele voor groep 3. Via een filmpje maken de kinderen kennis met de super onhandige Haagse Ronnie Schele aka Groennie Gele, de grote Den-Haag-vragen-man. Hij weet alles van Den Haag, en heeft regelmatig grote shows over zijn lievelingsstad vol quizvragen waarbij de leerlingen hem helpen. Voor groepen uit het Voortgezet Onderwijs biedt het Museum verschillende lessen. Typisch Haags, een interactieve les waarin de leerlingen kennismaken met de geschiedenis van Den Haag, was in 2014 onverminderd populair. Daarnaast werd een nieuwe les, Dagje Den Haag, in het aanbod opgenomen. Tijdens deze les maken leerlingen kennis met het Haags Historisch Museum en Museum de Gevangenpoort, gecombineerd met een wandeling tussen beide musea. Een bijzonder project voor zowel het basis- als het voortgezet onderwijs was in 2014 de spectaculaire rock-opera De Witt of Oranje. Het tijdperk van het fatale conflict tussen Willem III en de gebroeders De Witt kwam helemaal tot leven in een indringend liefdesverhaal, waarin liefde en trouw botsen met opvattingen over vrijheid en recht. Deze voorstelling van De Tafel van Vijf, gespeeld in Theater aan het Spui, kon door scholen worden geboekt in combinatie met een bezoek aan Museum de Gevangenpoort, het Haags Historisch Museum en een wandeling met bezoek aan de Ridderzaal, georganiseerd door ProDemos. De leerlingen liepen daarmee als het ware in de voetsporen van de hoofdrolspelers uit de Rock-Opera. Aantal leerlingen: 692.
Educatie Haags Historisch Museum
2013
2014
leerlingen Primair Onderwijs leerlingen Voortgezet Onderwijs
2.796 2.405 5.201
2.074 2.607 4.681
totaal leerlingen PO en VO
28
Aanbod voor scholen bij tentoonstellingen Bij de tentoonstelling Landgenoten! werden voor Primair- en Voortgezet Onderwijs museumlessen ontwikkeld over 200 jaar koninkrijk. Er bestond een speciale kortingsactie voor het basisonderwijs; deze scholen konden de museumles combineren met een muzikale voorstelling op school door Angelique Schipper.
Aanbod voor scholen buiten het museum Het Museum biedt het onderwijs twee websites die docenten kunnen gebruiken als voorbereiding op lessen en als lesmateriaal voor leerlingen: www.haagsetijden.nl, een overzicht van de Haagse geschiedenis voor het Primair Onderwijs, en www.destadgeschonden.nl, over Den Haag tijdens de Tweede Wereldoorlog daarnaast heeft het Museum in 2014 de website www.haagseschoolplaten.nl op scholen geïntroduceerd. Bij Landgenoten! verscheen een onderwijskrant met 16 pagina’s vol informatie over 200 jaar Koninkrijk. Deze krant, die als lesmateriaal op school kan worden gebruikt, is ruim verspreid onder Haagse scholen en kan worden nabesteld. Bij ProDemos is permanent de door het Haags Historisch Museum geproduceerde tentoonstelling 200 Jaar Koninkrijk en Parlementaire Democratie te zien. In 2014 volgden 3.156 leerlingen een programma waarin deze tentoonstelling was opgenomen. 17.981 scholieren bezochten de Prinsjesdag-experience onder de Ridderzaal. In 2014 is verder gewerkt aan de ontwikkeling van een doorgaande leerlijn erfgoed voor het Primair Onderwijs, in het kader van het nieuwe gemeentelijke beleid Cultuuronderwijs op zijn Haags. Het Haags Historisch Museum vervult een actieve rol in de ontwikkeling van dit nieuwe, op de vraag van scholen gerichte aanbod en levert de voorzitter van de werkgroep die, in opdracht van Cultuurschakel, de leerlijn erfgoed ontwikkelt.
Workshop tijdens Prinsjesfestival
29
Educatie voor kinderen en jongeren buitenschools De tentoonstelling Landgenoten! werd voorzien van speciale tekstborden voor kinderen tot circa 14 jaar. De tekstborden hangen lager dan de standaard teksten en zijn duidelijk herkenbaar voor de specifieke doelgroep. Ook bij de tentoonstelling Nederland Golft! werd een dergelijk kinderspoor aangebracht. In de vaste opstelling werd een kinderspoor element toegevoegd aan de zaal over de Tweede Wereldoorlog. Daarnaast is er voor kinderen een speurtocht Oog voor detail verkrijgbaar. Tijdens de meivakantie, de Kindermuseumnacht, Open Monumentendag/Prinsjesfestival en Festival de Betovering werden workshops voor kinderen georganiseerd en in de zomervakantie werden golfclinics voor kinderen aangeboden in samenwerking met de Nederlandse Golf Federatie.
MuseumJeugdUniversiteit In 2014 nam het Museum opnieuw deel aan het landelijke programma MuseumJeugd Universiteit. Hierbij wordt een reeks colleges georganiseerd voor nieuwsgierige kinderen van 8 tot 12 jaar. De colleges in het Haags Historisch Museum werden gegeven op: 02/02: Was prins Willem III eigenlijk een meisje? door drs. Saskia Kuus 02/03: Wat vertellen de doden uit de vroege middeleeuwen ons over het leven van toen? door drs. Ab Waasdorp 21/09: Kan je goed golfen als je goed kan knikkeren? door Jim van Heuven-Staereling, directeur Golfopleidingen (PGA Holland) 19/10: Wie zijn ‘wij Nederlanders’? door prof. dr. Leo Lucassen. Gemiddeld kwamen er 30 ‘studenten’ per college. Bij het eerste college werd ter introductie voor de ouders een rondleiding door het Museum georganiseerd. Na afloop van de vier colleges ontvingen de kinderen een diploma.
Volwasseneneducatie en –participatie Het aantal volwassen deelnemers aan cultuureducatie en -participatie (lezingen, rondleidingen en participatieprojecten) was 1.920, nagenoeg op hetzelfde niveau als in 2013. Bij vrijwel alle tijdelijke tentoonstellingen organiseerde het Museum rondleidingen, lezingen en andere educatieactiviteiten. Bij Landgenoten! werd een exclusief bezoek georganiseerd aan de Koninklijke Wachtkamer van Station Hollands Spoor; hiervoor was veel belangstelling. Ook een lezing door Herman Pleij in het kader van Haagse Humor was succesvol, evenals de exclusieve bezoeken die aan het voormalig Stadhouderlijk Kwartier (de huidige Eerste Kamer) werden georganiseerd in verband met de tentoonstelling Rivalen aan het Haagse Hof. Op zondagmiddag vonden het hele jaar door zwaan-kleef-aan-rondleidingen plaats, waarvoor het publiek niet hoeft te reserveren. Met het project Blik op Den Haag: Doe mee – kijk mee bieden drie Haagse instellingen een verrassende aanvulling op het bestaande taalonderwijs voor laaggeletterden. Bibliotheek Den Haag, Haags Historisch Museum en Kinderboekenmuseum organiseerden dit programma waarin plezier, creativiteit en fantasieontwikkeling centraal staan. Onder de noemer Zomerstek organiseerde het Museum, in samenwerking met Stad en Kerk, zomeractiviteiten voor ouderen. De Geschiedkundige Vereniging Die Haghe organiseerde verschillende lezingen en rondleidingen in het Haags Historisch Museum. Meer dan 250 leden bezochten het Museum tijdens activiteiten n.a.v. de tentoonstellingen en voor de algemene ledenvergaderingen. Het Museum verzorgde voor Die Haghe-leden een rondleiding over de tentoonstelling Landgenoten! en een lezing over de schuttersstukken in de collectie.
30
Participatieprojecten MijnDenHaag* werd in 2014 succesvol voortgezet. In totaal namen 9 groepen deel aan dit participatieproject, onder andere leden van het Bulgaars Centrum, bewoners en medewerkers van Verzorgingstehuis WZH Zuiderpark en medewerkers van de Nederlandse Golf Federatie. Bij de heropening van het Mauritshuis werd een speciale middag georganiseerd over dit bijzondere museum. Er werden vier Topstukkendagen georganiseerd, onder andere in het kader van de tentoonstellingen Nederland Golft! en De Wereld in Den Haag. Op deze dagen konden belangstellenden langskomen met hun Haagse topstuk. Elke twee weken publiceert het AD Haagsche Courant een kort artikel met foto van een deelnemer van MijnDenHaag*. De resultaten zijn te zien op www.mijndenhaag.org en een selectie ervan werd door het Museum getoond bij verschillende tentoonstellingen. Het project Digitales/Haagse Stories, van Haags Historisch Museum, Bibliotheek Den Haag, ETV.nl Haaglanden en Haags Gemeentearchief, werd in 2014 vier keer georganiseerd met als thema’s: Op ’t Duin, Haagse Helden, Wederopbouw en Ypenburg. De deelnemers vertelden hun verhaal en maakten, onder begeleiding, een ‘digitale’, een kort filmpje. De resultaten zijn blijvend te zien op www.haagseherinneringen.nl. De filmpjes over Op ’t Duin en Helden zullen in 2015 gebruikt worden voor tentoonstellingen in het Museum. Op maandag 13 oktober vond de jaarlijkse Geschiedenisdag plaats in de Centrale Bibliotheek, Het Museum werkte hieraan mee. Deskundigen als Ilvy Njiokiktjien (eerste Fotograaf des Vaderlands), Jelle Brandt Corstius en Abdelkader Benali bogen zich over het thema van deze dag: het vastleggen van beelden en verhalen. Er waren workshops over het schrijven van een kort autobiografisch verhaal en over Haagse filmgeschiedenis. De dag werd bijgewoond door 150 belangstellenden.
Topstukkendag in het kader van Nederland Golft!
31
Project Ja, ik vertel mijn Haagse Verhaal Kunstcollectief Het Zwijgen? Me hoela! ging in opdracht van het Haags Historisch Museum op zoek naar verhalen over Den Haag als stad van aankomst. Het collectief nodigt mensen uit hun verhaal te vertellen in een Verhalenkast; de verhalen worden gefilmd. De activiteit werd in 2014 zes keer georganiseerd, onder andere bij de tentoonstelling Bouwen aan Den Haag, in Boekhandel Paagman op de dag van de Indië-herdenking, op het UIT Festival en in het Turks Museum. De bijeenkomsten hebben zo’n 50 films opgeleverd, 11 daarvan zijn opgenomen in de tentoonstelling De Wereld in Den Haag. Het Museum werkt aan een plan om ook de overige films te presenteren.
Verhalenkast in Boekhandel Paagman
32
33
34
Evenementen Naast feestelijke openingen van tentoonstellingen, boekpresentaties en dergelijke organiseert het Museum jaarlijks een aantal bijzondere evenementen. In 2014 waren dat bijvoorbeeld:
Dag van de Haagse Geschiedenis/Grondwetfestival Op zaterdag 29 maart stond Den Haag in het teken van het Grondwetfestival; een eenmalig evenement ter gelegenheid van de 200ste verjaardag van de grondwet dat 65.000 mensen trok. In het Haags Historisch Museum werden rondleidingen gegeven bij verschillende tentoonstellingen. Ook konden bezoekers meedoen aan een workshop spotprent tekenen. Tijdens het festival vond de Dag van de Haagse Geschiedenis plaats met als thema Aanvallen en verdedigen. Op het Plein werd een markt gebouwd waar het Haags Historisch Museum een kraam bemande. Hier werd informatie gegeven over het programma van het Museum en werd de Haagse Kaart gepromoot. Het Museum ontving tijdens dit weekend 2.009 bezoekers.
Museumweekend Een jaarlijks terugkerend evenement is het Museumweekend, dit jaar op zaterdag 5 en zondag 6 april. Het Museum was voor 1 euro te bezoeken. Bezoekers konden deelnemen aan rondleidingen door de verschillende tentoonstellingen, of een kijkje nemen bij een levensmonoloog van koning Willem I in de Schutterszaal, gespeeld door acteur Tycho Plooyer. Het museumweekend trok in totaal 393 bezoekers.
Kindernacht en Museumnacht Op zaterdag 6 september vond de vijfde editie van de Museumnacht plaats rond het thema Royaal. Tijdens de Kindernacht, die voor het eerst plaatsvond, konden kinderen een masker of waaier knutselen voor het gemaskerd bal in de Schutterszaal. Er liep ook een medewerkster van ‘Save the Children’ rond, verkleed als prinses, waarmee kinderen op de foto konden. Om 20.00 uur begon de Museumnacht. Nu konden de volwassenen aan de slag met het versieren van een masker of waaier en dit werd met veel animo gedaan. De voetjes gingen van de vloer bij een 18de eeuwse Hofdans in de Schutterszaal. Voor een aandenken werd gezorgd in de Salon, waar de bezoekers zich in royale stijl konden laten fotograferen. De Museumnacht was zeer succesvol met 2.750 bezoekers.
Grondwetfestival
35
Monumentendag/Prinsjesdagfestival/Prinsjesdag Op 13 en 14 september trokken duizenden mensen naar Den Haag voor het Prinsjesdagfestival, een evenement ter viering van 200 jaar Prinsjesdag. Tegelijkertijd was dit het weekend van Open Monumentendag. Het Museum was gratis toegankelijk en er werden allerlei activiteiten georganiseerd. Kinderen konden doorlopend meedoen aan de workshop ‘Kroontjes maken’. In samenwerking met het Haags Comedy Festival werd een prinsjescabaret opgevoerd door cabaretiers Marieke Peper, Daveson Ignatia en Klaas Prins. 1.974 mensen bezochten het Museum tijdens dit evenement. Op Prinsjesdag zelf, dinsdag 16 september, vond in het Museum de inmiddels traditionele ontvangst plaats van Burgemeesters en Wethouders van de vier grote steden.
Bunkerdag Tijdens de eerste Haagse Bunkerdag, die op 27 september werd georganiseerd door de Stichting Europees Erfgoed Atlantikwall, konden bezoekers verschillende bunkers bezoeken die normaal voor het publiek gesloten zijn. In het Haags Historisch Museum konden zij de opstelling bekijken over de Tweede Wereldoorlog. Hier maakten circa 100 deelnemers gebruik van.. Andere evenementen waar het Museum aan deelnam waren onder andere het Uitfestival en de Maand van de Geschiedenis. Op 31 december organiseerden de Staatsloterij, Gemeente Den Haag en SBS6 een groot vuurwerkfestival op de Hofvijver; het Haags Historisch Museum bood onderdak aan de persbijeenkomst die hieraan voorafging.
Stadswandelingen en fietsroutes Naast tentoonstellingen en presentaties op locatie in de stad organiseert het Museum ook stadswandelingen onder leiding van een gids, rondleidingen door het Oude Stadhuis aan de groenmarkt en wandelingen met bezoek aan Paleis Kneuterdijk. Het Museum biedt bovendien een groot aantal wandel- en fietsroutes die het publiek zonder gids kan volgen, zowel op papier als digitaal. In 2014 is gestart met het ontwikkelen van een nieuwe website waarbij de wandelingen via de website van het Museum kunnen worden gedownload.
Burgemeesters van de G4 op het bordes tijdens Prinsjesdag
36
Diversiteit Het project Erfgoed Haagse Migranten werd in 2014 voortgezet. Hiervoor heeft het Museum een actief netwerk opgebouwd met diverse partners. Gezamenlijk zetten deze partijen zich in voor het verzamelen, bewaren en ontsluiten van erfgoed gerelateerd aan migratie in de stad. Deze zoektocht bracht en brengt uitdagingen. Een daarvan is om dit erfgoed etniciteit-overstijgend en vanuit een stedelijke, inclusieve context inzichtelijk te maken, bijvoorbeeld door het aanpassen van het begrip Haags migrantenerfgoed naar het ruimere begrip Haags erfgoed gerelateerd aan migratie. Het eerste suggereert immers een onderscheid, dat er niet zou moeten zijn. In 2014 is het Museum gestart met het integreren van de eerste resultaten en inzichten van het project in het eigen beleid. Dit heeft bijvoorbeeld geleid tot de tentoonstelling De Wereld in Den Haag en de invulling van diverse participatie-activiteiten (zie hierboven). Op 29 en 30 september woonden medewerkers van het Haags Historisch Museum een symposium bij over Urban Diversity & Migration. Met onderzoekers en aanwezige collega’s van (hoofdzakelijk) stadsmusea uit België, Duitsland en Nederland werd kennis uitgewisseld en discussie gevoerd over de veranderde samenstelling van de stad en de betekenis hiervan voor musea. Kansen, mogelijkheden en moeilijkheden kwamen aan bod.
Netwerk Het Haags Historisch Museum is voortrekker van het Haags Migrantenerfgoed Netwerk dat bestaat uit Haagse erfgoedinstellingen en migrantenorganisaties. In 2014 vonden vier bijeenkomsten plaats. Een wetenschapper, een conservator, een erfgoeddeskundige en een archivaris werden uitgenodigd om hun specifieke kennis over te dragen aan netwerkdeelnemers. Op deze manier draagt het Netwerk bij aan het professionaliseren van migrantenorganisaties, die veelal bestaan uit gepassioneerde vrijwilligers werkzaam in andere sectoren dan kunst en cultuur. De projectleider onderhoudt ook individueel contact met de deelnemende organisaties. De samenwerking tussen de netwerkdeelnemers kwam bijvoorbeeld tot uiting in de tentoonstelling Bouwen aan de Stad (zie hierboven).
De Wereld in Den Haag
37
Onderzoek In opdracht van het Haags Historisch Museum rondde dr. Valika Smeulders van netwerkdeelnemer Stichting Pasado Presente het onderzoek Den Haag & Slavernij af. Zij onderzocht de banden tussen de regeringsstad en de slavernij in de koloniën, aan de hand van typisch Haagse locaties. Het onderzoek vormt de basis voor twee publieksproducten van het Museum: een stadswandeling en educatief materiaal. Op 28 juni gaf Smeulders een lezing in het Museum, gevolgd door een stadswandeling. De Ooievaart organiseerde drie boottochten Den Haag en Slavernij. Vanwege de grote belangstelling werd een extra boottocht ingelast. Omdat het publiek aangaf graag de verhalen na afloop van de wandeling nog te kunnen lezen, besloot het Haags Historisch Museum de wandeling op papier uit te brengen; de gemeente Den Haag verleende daarvoor een projectsubsidie.
Behoud en collectievorming De netwerkbijeenkomsten stimuleren migrantenorganisaties om na te denken over het behoud van erfgoed en hiertoe noodzakelijke kennis, deskundigheid en contacten te verwerven. Om Haags erfgoed gerelateerd aan migratie, materieel en immaterieel, voor toekomstige generaties vast te leggen en te collectioneren, startte het Haags Historisch Museum daarnaast in 2014 met de uitvoering van het foto & video-project Stad van Aankomst. Dit project documenteert Haagse migranten, hun relatie tot hun nieuwe thuisstad en het erfgoed dat zij meebrachten, dat zichtbaar is op straat. In opdracht van het Museum gingen fotografen Geert van Kesteren en Conny Luhulima de straat op en fotografeerden, filmden en interviewden mensen om de stad van aankomst vast te leggen. Het project levert een video-installatie op, waar zich fotografie omheen vouwt. Een aantal van de foto’s werd, als vooraankondiging, getoond op de kunstbeurs Art The Hague (1 t/m 5 oktober). Een preview van het totale project is te zien in de tentoonstelling De Wereld in Den Haag.
Educatie In 2014 startte het Museum met de voorbereidingen voor twee digitale schoolplaten: Migratie en Den Haag & Slavernij. De thema’s sluiten aan bij vensters uit de canon van Nederland, die als richtlijn geldt voor het geschiedenisonderwijs. De schoolplaat Migratie is een uitvloeisel van de tentoonstelling De Wereld in Den Haag. Objecten uit de eigen collectie worden ingezet bij het maken van deze digitale schoolplaten, die in de loop van 2015 vrij beschikbaar zullen komen via de website www.haagseschoolplaten.nl. Voor volwassenen zijn lezingen in het Museum georganiseerd: Een Mozaïek van Marokkaanse Migratie, door Paolo De Mas, en Het Indisch verzet in Den Haag, door Herman Keppy.
38
Museum de Gevangenpoort
39
40
41
42
Publiek De Gevangenpoort is één van de weinige middeleeuwse gebouwen in Den Haag. In het gebouw is de sfeer van vroeger tijden uitzonderlijk goed bewaard gebleven. De bezoekers kunnen zich goed voorstellen hoe men hier gevangen zat. Museum de Gevangenpoort zet bezoekers aan het denken over misdaad, strafrecht en rechtsstaat en over het feit dat de maatschappelijke opvattingen over deze zaken voortdurend veranderen.
Bezoekersaantallen per maand
Museum de Gevangenpoort werkt ambitieus aan het vergroten van zijn publieksbereik en maatschappelijk draagvlak. Het Museum doet dit door naast zijn vaste tentoonstelling en rondleidingen ook tijdelijke presentaties en een groot aantal activiteiten op het gebied van educatie te organiseren en door deel te nemen aan diverse stedelijke en landelijke evenementen. Uit analyse van de kassagegevens blijkt dat 30% van de bezoekers naar het Museum komt in verband met deze activiteiten. Het opbouwen van een brede gemeenschap gebeurt ook door samen te werken met een groot aantal partners. De Vereniging van Vrienden van het Museum en het Sebastiaan Genootschap vormen een belangrijke steun bij het opbouwen van het maatschappelijk draagvlak.
8.000 7.000 6.000 5.000 4.000 3.000 2.000 1.000 0
jan
feb
maart april
mei
juni
juli
aug
sep
okt
nov
dec
43
Bezoekers Museum de Gevangenpoort verwelkomde in 2014 een recordaantal van 54.924 bezoekers. Samen met het Haags Historisch Museum werd het aantal van 99.839 bezoekers gehaald. Met diverse activiteiten op locatie in de stad hebben de beide Musea bovendien nog bijna 130.000 mensen bereikt.
Bezoekersaantallen per jaar
Combinatiebezoeken aan Museum de Gevangenpoort en Ridderzaal werden, in samenwerking met ProDemos, tijdens de zomermaanden wegens succes voortgezet. Ook de buitenwandelingen Middeleeuwse kastelen, Geschiedenis van het Binnenhof, Den Haag heeft gesproken (over juridische instellingen) en Langs Haagse paleizen behoren tot het vaste aanbod. De Gevangenpoort ontving ook dit jaar weer veel georganiseerde groepsbezoeken voor een speciale rondleiding vaak gecombineerd met een stadswandeling.
60000 50000 40000 30000 20000 10000 0
2007
2008
2009
2010
2011
*gesloten wegens verbouwing van 05/01/2009 tot 31/08/10
2012
2013
2014
44
Museum nacht
45
Internationale bezoekers De Gevangenpoort blijft een publiekslieveling voor Nederlands en internationaal toeristisch bezoek. Ook scholen uit o.a. België en Duitsland komen op bezoek en bij uitwisseling van leerlingen uit het buitenland met leerlingen van Haagse VO-scholen staat Museum de Gevangenpoort vaak op het programma. Voor de buitenlandse bezoekers waren er al begeleidende gidsjes in zeven talen beschikbaar, in 2014 kwam daar ook Russisch bij. Rondleidingen worden in het weekend en op doordeweekse vakantiedagen ook in het Engels aangeboden. Op het moment dat er geen rondleiding mogelijk is, zijn er audiotours beschikbaar in het Engels en Japans. Op de website is algemene bezoekersinformatie te vinden in het Engels en informatie over de geschiedenis van het gebouw, stadswandelingen, educatie en kinderfeestjes.
Speciale rondleidingen en groepsbezoek Diverse overheidsinstanties en partijen uit het bedrijfsleven boekten in 2014 een rondleiding door Museum de Gevangenpoort, al dan niet gecombineerd met een stadswandeling. Zo mocht het Museum in 2014 medewerkers ontvangen van o.a. de Ministeries van Veiligheid en Justitie, Economische Zaken, Buitenlandse Zaken, OCW, Binnenlandse Zaken en Defensie, de Douane, de Politieacademie, de Gemeentelijke ombudsman, de Nederlandse Staatsloterij, de Nederlandse Voedsel- en WarenAutoriteit, de Rechtbank Breda, de Dienst Justitiele Inrichtingen, de Politie, de Jonge Socialisten, het landelijk bureau van D’66, het Arrondissementsparket Den Haag en ITB Holland.
46
47
48
Collectie, vaste opstelling & Gebouw Collectie en vaste opstelling Als voormalige toegangspoort is de Gevangenpoort in feite een onderdeel van het Binnenhof, het vroegere kasteel van de graven van Holland. De gedetineerden die hier hebben vastgezeten, varieerden van voorname heren als Cornelis de Witt en Abraham de Wiquefort tot landlopers en struikrovers. De huisvesting van beide groepen verschilde nogal: de hoge heren kregen in de Gevangenpoort een nette kamer met hemelbed en goede maaltijden, het 'grauw' zat gezamenlijk in de ‘gajolen’ (cellen) op een houtje te bijten. De bezoeker kan kennisnemen van de unieke geschiedenis van de Gevangenpoort en zijn bewoners van gidsen. Daarnaast kan men sinds enkele jaren zelfstandig een bezoek brengen aan enkele museale vertrekken. Hier worden de kwetsbare collectieonderdelen getoond in klimaatvitrines. Vanwege de bijzondere samenstelling van de collectie, die voornamelijk bestaat uit martel en straf werktuigen, komt het weinig voor dat de collectie kan worden aangevuld. Het was dan ook een buitenkans toen een aantal historische martelwerktuigen op een veiling werden aangeboden. Het lukte het Museum om een complete en authentieke guillotine te verwerven, evenals een rekbank. Met name de guillotine is een geweldige aanvulling op de collectie. In Den Haag is een guillotine twee maal gebruikt; van dat instrument is echter alleen de valbijl bewaard gebleven (in de collectie van de Gevangenpoort). Het is uniek dat nu ook een complete guillotine kon worden verworven.
Wetenschappelijke taak Het uitvoeren van wetenschappelijk onderzoek blijft noodgedwongen beperkt in de Gevangenpoort omdat het Rijk dit niet financieel ondersteunt. Met behulp van het in 2012 ingestelde fonds dat is bedoeld voor aankoop, restauratie en onderzoek kan slechts incidenteel onderzoek worden uitgevoerd. Vanwege de hoge werkdruk en de onderbezetting bij de afdeling Collecties die het gevolg is van de bezuinigingen, kon de staf in 2014 geen tijd vrijmaken voor wetenschappelijk onderzoek.
49
Gebouw Het gebouw is een topmonument dat nauw verbonden is met de collectie die erin is opgesteld. Na de restauratie en verbouwing is een nieuwe routing door het gebouw gecreëerd, waarbij het publiek de gelegenheid krijgt om meer dan voorheen van het bijzondere complex te kunnen zien. Door de verbeterde routing zijn het gebouw en de collectie veel minder aan slijtage onderhevig dan voorheen. In de 18de-eeuwse conciërgekeuken is een museumcafé gevestigd. Uitgangspunt bij het collectiebeheer is het ensemble: het gaat om het behoud van de collectie in combinatie met het behoud van het monument. De Gevangenpoort beschikt over een intelligent klimaat ‘op maat’, aangepast aan het monument. Daardoor kunnen belangrijke collectiestukken worden getoond, zoals de kwetsbare schandborden en bijzondere wapens.
Verhuur Museum de Gevangenpoort is een bijzondere locatie met beperkte mogelijkheden van zaalverhuur. Voor de zaalverhuur worden met name twee vertrekken aangeboden, de Raadkamer (buiten openingstijden) en de Cipierswoning. In 2014 mocht het Museum hier onder andere de volgende instanties ontvangen: de Stichting J.C. Weyerman, Accenture BV, de Bahai-gemeenschap Nederland en Heerema Marine Contractors Nederland SE. Uitgangspunt is dat bij zaalverhuur steeds geprobeerd wordt een inhoudelijke koppeling met het Museum en de collectie te leggen, bijvoorbeeld door een rondleiding aan te bieden. Het Museum is tevens een geliefde locatie voor foto- en filmopnamen. In 2014 werd de Gevangenpoort bijvoorbeeld gebruikt als locatie voor de bioscoopfilms Michiel de Ruijter en Spinoza. Ook werden in het Museum van 18 t/m 26 september acht uitverkochte uitvoeringen gegeven van de productie Ik zie wat jij niet ziet van de Theatergroep Drang/De Kornuiten. Een voorstelling over verborgen gevangenschappen van onze tijd en hoe wij ervoor kiezen om die niet te zien.
50
Tentoonstellingen en presentaties Naast de vaste tentoonstelling met straf- en martelwerktuigen organiseerde het Museum in 2014 twee tijdelijke presentaties:
tentoonstellingen
100 jaar Vredespaleis: Hugo de Groot, pionier van het internationaal recht
In het kader van de viering van 100 jaar Vredespaleis organiseerde Museum de Gevangenpoort een kleine presentatie over Hugo de Groot, die als advocaat-fiscaal van het Hof van Holland, een soort openbaar aanklager, enige tijd werkzaam is geweest in de Gevangenpoort.
05/01/2014
tentoonstellingen
18/01/2014 Verboden Humor
Parallel aan de tentoonstelling Haagse Humor in het Haags Historisch Museum was in Museum de Gevangenpoort de presentatie Verboden Humor te zien. In deze presentatie was vooral veel aandacht voor satirische humor over het koningshuis. Dat nog tot ver in de 20ste eeuw humoristen in de problemen konden komen door met de Oranjes te spotten, liet deze presentatie zien. Ook werd aandacht besteed aan Jacob Campo Weyerman die hier in de 18de eeuw gevangen zat vanwege zijn satirische aanvallen op vooraanstaande personen.
15/05/2014
51
Educatie & Participatie Speciaal voor het onderwijs (van primair- tot volwassenenonderwijs) heeft het Museum ruimtes beschikbaar die als lesruimte kunnen worden gebruikt. De ruimtes zijn voorzien van de nieuwste technische snufjes en maken filmvertoningen en andere audiovisuele presentaties mogelijk. In de voormalige Cipierswoning worden filmpresentaties op maat gegeven, als introductie op het thema van de desbetreffende museumles of rondleiding. De Turfkelder, in een van de oudste delen van de Poort, is eveneens zeer geschikt als filmruimte, waar onderwijsgroepen tijdens de rondleiding door het cellengebouw gebruik van kunnen maken. De IJzerkamer in het cellencomplex is door het grote formaat zeer geschikt om schoolklassen in te ontvangen tijdens de rondleiding door het gevangenis-gedeelte. Zo wordt de belasting voor de overige ruimten in het cellencomplex verminderd. Voor onderwijsgroepen kan het Museum een uur eerder open gaan.
Cultuureducatie voor scholen Educatie blijft een belangrijk speerpunt voor Museum de Gevangenpoort. Om leerlingen van het Primair Onderwijs en Voortgezet Onderwijs kennis te laten met de geschiedenis van het strafrecht worden verschillende programma’s aangeboden. In totaal ontving het museum 12.073 leerlingen: dit waren 76 groepen uit het Primair Onderwijs en 283 groepen uit het Voortgezet Onderwijs.
Educatie Museum de Gevangenpoort leerlingen Primair Onderwijs leerlingen Voortgezet Onderwijs totaal leerlingen PO en VO
2013
2014
2.646 10.237 12.883
2.223 9.850 12.073
Een groot deel van het aantal leerlingen Primair Onderwijs bezoekt Museum de Gevangenpoort als onderdeel van het Cultuurmenu. Omdat het totaal aantal aanbieders binnen dit programma is toegenomen, is het aantal leerlingen per locatie minder. Het aantal leerlingen Voortgezet Onderwijs fluctueert en was na een piek in 2013 weer op het niveau van 2012 (9.410). Een bijzonder project voor zowel het basis- als het voortgezet onderwijs was in 2014 de spectaculaire rock-opera De Witt of Oranje. Het tijdperk van het fatale conflict tussen Willem III en de gebroeders De Witt kwam helemaal tot leven in een indringend liefdesverhaal, waarin liefde en trouw botsen met opvattingen over vrijheid en recht. Deze voorstelling van De Tafel van Vijf, gespeeld in Theater aan het Spui, kon door scholen worden geboekt in combinatie met een bezoek aan Museum de Gevangenpoort, het Haags Historisch Museum en een wandeling met bezoek aan de Ridderzaal, georganiseerd door ProDemos. De leerlingen liepen daarmee als het ware in de voetsporen van de hoofdrolspelers uit de Rock - opera. Aantal leerlingen: 692. Voor het Voorgezet Onderwijs biedt het Museum verschillende lessen. Een vaste rondleiding of de Emotietrip, een levensechte wandeling over misdaad en straf. Speciale programma’s (over de rechtsstaat) worden aangeboden aan het Voortgezet Onderwijs in samenwerking met ProDemos, het Huis voor Democratie en Rechtsstaat. Nieuw in het aanbod was het Dagje Den Haag, een combinatiebezoek met wandeling en bezoek aan het Haags Historisch Museum, en een combinatiebezoek met het Humanity House. Beide nieuwe activiteiten zijn succesvol.
52
53
54
Educatie voor kinderen en jongeren buiten school MuseumJeugdUniversiteit In 2014 nam het Museum in samenwerking met het Haags Historisch Museum opnieuw deel aan het landelijke programma MuseumJeugdUniversiteit. Hierbij wordt een reeks colleges georganiseerd voor nieuwsgierige kinderen van 8 tot 12 jaar. De colleges in Museum de Gevangenpoort werden gegeven op: 6 april: Wat is de beste manier om te ontsnappen uit een gevangenis? door drs. Madelon Verheij 4 mei: Hoe was het om kind te zijn tijdens de Tweede Wereldoorlog? door drs. Gert-Jan van Rijn 16 november: Hoe is het als je moeder in de gevangenis zit? door Marcia Visser, gevangenismedewerker 14 december: Worden alle moorden opgelost? door prof. dr. Peter van Koppen. Gemiddeld kwamen er 30 ‘studenten’ per college. Na afloop van de vier colleges ontvingen de kinderen een diploma.
Schoolvakantie in de Cipierswoning In het weekend en in de Haagse schoolvakanties kunnen kinderen in de Cipierswoning van het Museum meer ontdekken over de Gevangenpoort. Een film introduceert het Museum en vertelt wat de Gevangenpoort vroeger was. Voorts ontdekken de kinderen bijvoorbeeld met behulp van het ‘dubbele-woorden-puzzelspel’ wat sommige voorwerpen uit de collectie precies zijn. Je mag zelf met je hoofd in het schandblok en er zijn kleurplaten, gebaseerd op de collectie van de Gevangenpoort. Tijdens Festival de Betovering, in de herfstvakantie, organiseerde het Museum workshops.
Verhalenverteller Om de kinderen extra informatie te geven, aansluitend op de rondleidingen, was tijdens alle schoolvakanties, met uitzondering van de zomervakantie, een verhalenverteller actief in de Gevangenpoort. Deze vertelde de bezoekers verhalen over de levens van twee gevangenen: Catharina de Chasseur en Abraham de Wicquefort, de James Bond van de 17e eeuw. De verhalen werden in ik-vorm verteld en ondersteund met kijkplaten
Kinderfeestjes Elke woensdag, zaterdag en zondag is er de mogelijkheid een kinderfeestje te boeken. Kinderen tussen 7 en 13 jaar kunnen hun verjaardag vieren in het spannendste museum van Nederland. Een gids neemt de jarige en zijn of haar vriendjes mee voor een ontdekkingstocht door de middeleeuwse gevangenis/kasteelpoort. Voor de jarige is er een verrassing en niemand gaat weg zonder het certificaat van de Gevangenpoort.
55
Verhalen vertellen
Opnames Editie NL bij Verboden Humor
56
Volwasseneneducatie Moord op de gebroeders de Witt Ieder jaar besteedt Museum de Gevangenpoort aandacht aan de moord op de gebroeders De Witt, die vanwege de locatie en geschiedenis van dit drama is verbonden aan het Museum. Dit jaar bezochten de deelnemers, samen met een gids, eerst het Haags Historisch Museum om te kijken naar het onfortuinlijke resultaat van de moordpartij: de tong en vinger die na de moord van de lichamen ontvreemd zijn. Vervolgens wandelde de groep langs de Hofvijver naar belangrijke locaties uit het leven van Johan en Cornelis en naar de plaats waar het drama zich heeft afgespeeld. In de Gevangenpoort werd de cel bezocht waar Cornelis zijn laatste uren heeft doorgebracht en de kelder waar hij gruwelijke martelingen heeft ondergaan. Naast dit speciale arrangement organiseerde de Vereniging van Vrienden van het museum de jaarlijkse Johan de Witt lezing.
Gevangenpoortlezingen Rond het thema ‘Dilemma’s van de rechtsstaat’ werden dit najaar vijf lezingen georganiseerd waarin prominente sprekers juridisch actuele onderwerpen voor het voetlicht brachten. De sprekers en onderwerpen waren: • Vindt u dit beledigend? over de vrijheid van meningsuiting, door Ybo Buruma, raadsheer in de Hoge Raad. • De particuliere speurneus, door strafrechtadvocaat Gerard Spong. • Eigen rechter? over de rol van de rechter, door Walter Hendriksen, Landelijk Deken van de Nederlandse Orde van Advocaten. • Wie kijkt er naar binnen? over privacy-perikelen, door Europarlementariër Sophie in ’t Veld. • Fout Goud en juridische aspecten, door journalist en schrijver Roel Janssen. De lezingen werden in samenwerking met Wladimiroff Advocaten georganiseerd en konden rekenen op de belangstelling van gemiddeld 40 deelnemers per lezing.
Journalist Rena Netjes tijdens Nacht van de Dictatuur
57
Evenementen Jaarlijks organiseert het Museum een aantal bijzondere evenementen. In 2014 waren dat bijvoorbeeld:
Grondwetfestival/ Dag van de Haagse geschiedenis Op zaterdag 29 maart stond Den Haag in het teken van het Grondwetfestival, een eenmalig evenement ter gelegenheid van de 200ste verjaardag van de grondwet dat 65.000 mensen trok. Ook was het de Dag van de Haagse Geschiedenis, een jaarlijks terugkerend evenement. Op deze dag werden er door acteurs speciale rondleidingen gegeven door Museum de Gevangenpoort met als insteek de bezoeker te laten ervaren hoe het leven er in een gevangenis aan toe zou gaan wanneer er geen grondwet zou zijn. Na afloop van de rondleiding kon men de tentoonstelling Verboden Humor bekijken. De dag trok 432 bezoekers.
Museumnacht Op zaterdag 6 september vond de vijfde editie van de Museumnacht plaats. Om meer mensen de Gevangenpoort te laten ervaren, werd er dit jaar gewerkt met twee rijen. Mensen bezochten óf het cellencomplex met een rondleiding óf men ging via de fastlane naar de binnenplaats van het Museum. Hier was een kort toneelstuk te zien over een rechtszaak uit het verleden. Tijdens de rondleiding konden de bezoekers ervaren hoe oneerlijk de behandeling van gevangenen vroeger was in de gevangenis. Klassenjustitie was er heel normaal. Het Museum mocht tijdens deze nacht 1.168 bezoekers verwelkomen, een record.
Nacht van de Dictatuur De Nacht van de Dictatuur is hét jaarlijkse evenement waar onderdrukking en de werking van dictaturen centraal staan. Op vrijdag 12 september presenteerden ProDemos, Humanity House en Museum de Gevangenpoort een gezamenlijk programma vol film, muziek, debat, quizzen en ontmoetingen. In de Gevangenpoort werden speciale rondleidingen gegeven door Rena Netjes, Zeynep Husna Killi en Sander Terphuis. Ze hebben allen gevangen gezeten in een dictatoriaal regime en vertelden hierover tijdens een rondleiding door het cellencomplex. 144 deelnemers hebben aan dit programma deelgenomen.
Nachtrondleidingen Ieder jaar worden in de Gevangenpoort nachtrondleidingen georganiseerd. Dit jaar vonden ze plaats op zaterdag 1 november, Allerheiligen. In een anderhalf uur durende rondleiding door het museum hoorden bezoekers over de geschiedenis van de gevangenis, de geruchten en de spookverhalen. Dit evenement werd door 124 bezoekers bezocht. Andere evenementen waaraan Museum de Gevangenpoort in 2014 deelnam waren de Dag van het Kasteel, het Haagse Uitfestival, het Open Monumentenweekend en de sterfdag van de gebroeders De Witt.
58
Colofon Het jaarverslag van de Stichting Haags Historisch Museum wordt jaarlijks vormgegeven door studenten van de Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten te Den Haag. Dit jaarverslag is vormgegeven door Joany Scheeve en Guido Lagerweij in het kader van het individueel studietraject van de opleiding Grafisch Ontwerpen. Voor de broodtekst is gekozen voor het lettertype Akzidenz Grotesk. Het jaarverslag is gedrukt op 135 en 170 gr full color. Het drukwerk is verzorgd door TanHeck bv.
Stichting Haags Historisch Museum Korte Vijverberg 7 2513 AB Den Haag Tel. 070-3123062
[email protected] www.haagshistorischmuseum.nl www.gevangenpoort.nl
