Bijlage bij jaarverslag 2014: Haags Historisch Museum. Museum de Gevangenpoort. Inhoudsopgave bijlage

Bijlage

1

2

3

Bijlage bij jaarverslag 2014: Haags Historisch Museum Museum de Gevangenpoort

Inhoudsopgave bijlage 1. Organisatie: medewerkers, Raad van Toezicht, beleid en kwaliteitszorg 2. Samenwerking 3. Vereniging van Vrienden 4. Sebastiaan Genootschap 5. Marketing, pr en nieuwe media 6. Collectie: registratie, aankopen, overdrachten, schenkingen en bruiklenen 7. Huisvesting en veiligheidszorg 8. Financiën en cultureel ondernemerschap 9. Prestatiecijfers

05 12 14 15 16 20 27 31 34

4

5

1. Organisatie: medewerkers, Raad van Toezicht, beleid en kwaliteitszorg Het Haags Historisch Museum en Museum de Gevangenpoort vormen samen de Stichting Haags Historisch Museum. Museum de Gevangenpoort wordt gesubsidieerd door het Rijk en het Haags Historisch Museum door de Gemeente Den Haag. De gescheiden financiering vereist voor elk van beide locaties een aparte begroting en een aparte inhoudelijke en financiële verantwoording. Deze gegevens zijn in de jaarrekening opgenomen en worden door de accountant en Gemeente en Rijk goedgekeurd. Deze bijlage bij het Jaarverslag heeft betrekking op beide Musea. Medewerkers Op 31 december 2014 waren 27 medewerkers in dienst. Van deze medewerkers werkten er tien fulltime. Op 31 december 2014 waren 45 vrijwilligers verbonden aan de organisatie. De vrijwilligers doen werk op allerlei gebied en zijn onmisbaar in de dagelijkse bedrijfsvoering van het Museum. Zij verzorgen rondleidingen, zijn gastheer/gastvrouw, werken aan de collecties en de tentoonstellingen en ondersteunen het secretariaat en het archief. Over geheel 2014 was het aantal personeelsleden 27, waarvan 6 alleen werkzaam voor het Haags Historisch Museum, 5 alleen werkzaam voor Museum de Gevangenpoort en 16 werkzaam voor beide Musea. Het aantal formatie-eenheden over geheel 2014 was 20,3 fte, waarvan 13,5 voor het Haags Historisch Museum en 6,8 voor Museum de Gevangenpoort. De gemiddelde leeftijd van de vaste medewerkers is 48 jaar. Het ziekteverzuim bedroeg tijdens het verslagjaar 3,0%. Naast de medewerkers die in dienst zijn bij het Museum, werden over geheel 2014 15 medewerkers extern ingehuurd voor diverse werkzaamheden. Verschillende medewerkers hebben een scholing gevolgd, zo heeft educatief medewerker Marieke Lustig in 2014 de opleiding tot ICC-er (Interne Cultuur Coördinator voor het onderwijs) afgerond. Vanwege de bezuinigingen op de subsidies van beide musea met ingang van 2013 is besloten ook in 2014 de vacature voor de functie Hoofd Collecties niet in te vullen.

6

7

Ethische Code Als onderdeel van het personeelsbeleid heeft de Ethische Code voor Musea een vaste plaats in de manier van werken. Bij de arbeidsovereenkomst wordt standaard getekend voor het werken volgens de ethische code. Ook vrijwilligers, uitzendkrachten, stagiaires en overige contractanten leggen deze belofte af.

Team van medewerkers en vrijwilligers Werkzaam voor HHM en GP: Directie Marco van Baalen

Stages In 2014 zijn de volgende stagiaires werkzaam geweest: Luc van de Windt (afd. Publiekszaken) hielp mee met het marketingplan voor het Hofvijverpasse-partout. Olivier Mesker (afd. Publiekszaken) was betrokken bij de organisatie van de Nacht van de Dictatuur en de Museumnacht. Na zijn stage is hij vrijwilliger geworden bij de afdeling Collecties. Nina Esmee van Katwijk hielp bij de afdeling Publiekszaken mee met het project MijnDenHaag*. Tevens werkte zij in het kader van haar stage voor de afdeling Collecties, waar zij gegevens invoerde in het geautomatiseerde registratiesysteem en zij de handbibliotheek ordende. Frank de Hoog (afd. Collecties) was als stagiair betrokken bij de totstandkoming van de dubbeltentoonstelling Haagse Humor/Verboden Humor. Na zijn stage is hij vrijwilliger geworden bij de afdeling Collecties. Daarnaast zijn er 25 stagiaires beveiliging geweest bij de afdelingen Locatiemanagement.

Secretariaat en P&O Hettie Slot, Hannie Lingsma*, Harry Schroot*, Tanja de Vries** (vanaf 15/4)

Antoinette Visser Fonds Bij het afscheid van Antoinette Visser is als cadeau, door diverse organisaties en personen die het Haags Historisch Museum en Museum de Gevangenpoort steunen, geld geschonken om een Antoinette Visser Fonds te creëren. Dit fonds zal de komende jaren worden ingezet om aan talentvolle (her-)starters de mogelijkheid te bieden werkervaring op te doen.

Publiekszaken Diana Timmer, Rosa Bilkes, Hans Gramberg, Marieke Lustig, Gerda Kosters, Iris Raasveldt, Kirsten Veldhoen* (vanaf 1/10), Enno de Vries* (vanaf 16/10), Els Wegerif*, Lex van Zwieten*, Carly Derlagen**, Caroline van Gendt**, Imke Hegge**, Hester Koppejan**, Ilse Linn**, Deirdre Schoemaker**, Laura Wielders**, Esther de Wijn**

Medewerker Beleid en Projecten Aart de Groot Project Erfgoed Haagse Migranten Kiran Sukul** Financiën Margriet Tacoma, Wicky van Rij, Ad Aarnoutse**, Peter Janse** Collecties Robert van Lit, Abigail de Boer, Lex van Tilborg, Kees van der Geer* (t/m 30/6), Frank de Hoog* (vanaf 16/06), Michiel van der Mast*, Olivier Mesker* (vanaf 1/10), Karlien Ritter* (t/m 31/4), Marc Scheidius*

Locatie HHM: Michel van de Koppel, Abdou Alloucha, John van Dijk, Floris Meijer (ook GP), Anneke Mulder, Pui Li, Ineke van Wanrooy, Robert Ziaja (ook GP), Frédéric Coté*, Carolien Heinhuis* Rondleiders HHM Hester van der Jagt* (ook GP), Frans van der Linden*, Jan Willem Meijer* (vanaf 1/11), Klas Visser* (ook GP), Coos Wentholt*, Bob Zwaal* (ook GP) Locatie GP: Wilma Mekking, Krista Bakker (vanaf 1/1 in dienst), Ruud Janssen, Joke Meinderts, Freek Plasmeijer, Mia Deelen* (t/m 31/5), Cora Scherpenberg*, Sarah Janssen ** Linda Kuiper**, Willem Poot** (t/m 24/12) Rondleiders GP Sandra van Beest* (t/m 31/8), Eric Boer*, Ronneke Borsboom*, Henk van den Broek* (vanaf 1/6), Eric Bunning*, Yip Cheung*, Anja Derlagen*, Martin Driessen* (ook HHM), Martin Evans*, Lance Gillissen* (vanaf 1/8), Bert Haas*, Ingrid Heetveld*, Yvo Jager*, Florus de Jongh*, Eugene de Klerk*, Frederick Linck*, Marjolein Linck*, Michel van Loon*, Hans Lukkien*, Theo van Maanen*, Marjolein Mars*, René Mors*, Wouter Paans*, Henk Postma*, Robert Stappers*, Roelof Veenstra*, Madelon Verheij* (t/m 30/4), Karen Volker* * vrijwilliger

** ingehuurd

8

9

Raad van Toezicht Op 31 december bestond de Raad van Toezicht uit: mevr. drs. S.S.N. Alibux, mevr. drs. S.M. Bak, A.H.L. Burgers van den Bogaert, prof.mr. Y. Buruma, mevr. prof. dr. C.A. Chavannes-Mazel, mevr. dr. E.S. van Eijck van Heslinga en dr. W.M. Witteveen (voorzitter). De Raad van Toezicht kwam bijeen op 23 januari, 20 maart, 19 juni, 25 september en 20 november. Onderwerpen die geregeld aan de orde kwamen, zijn de financiën, de uitvoering van het beleidsplan 2013-2016, de samenwerking met andere musea, de toekomstige verbouwing van de Sint Sebastiaansdoelen en de programmering van de tentoonstellingen en andere activiteiten. Tijdens de vergadering van 20 maart werd het nieuwe lid mevr. drs. S.M. Bak geïnstalleerd. De vergaderingen werden bijgewoond door de directeur Marco van Baalen. Beleidsmedewerker Aart de Groot en hoofd Financiën Margriet Tacoma gaven geregeld toelichting in de vergadering. Senior conservator Robert van Lit verzorgde de verslaglegging. Rooster van Aftreden Mevr. dr. E.S. van Eijck van Heslinga tweede termijn Mevr. drs. S.S.N. Alibux eerste termijn Prof. mr. Y. Buruma eerste termijn Mevr. prof. dr. C.A. Chavannes-Mazel derde termijn A.H.L. Burgers van den Bogaert derde termijn Dr. W.M. Witteveen (voorzitter) derde termijn Mevr. drs. S.M. Bak eerste termijn

24-06-2016 25-09-2016 25-09-2016 14-11-2016 05-02-2017 20-03-2017 20-03-2017

De leden van de Raad van Toezicht vervullen de volgende functies en relevante nevenfuncties: Mevr. drs. S.S.N. Alibux is zelfstandig ondernemer op het gebied van sales, communicatie en business-development. Zij vervult geen relevante nevenfuncties. Mevr. drs. S.M. Bak is directeur van het Fries Museum te Leeuwarden. Zij vervult de volgende relevante nevenfuncties: adviseur voor de commissie pilotprojecten van het Mondriaan Fonds en lid visitatiecommissie opleiding Museologie van de Reinwardt Academie. A.H.L. Burgers van den Bogaert is gepensioneerd en was, voor zijn pensionering, directeur van de Bibliotheek Den Haag. Hij vervult de volgende relevante nevenfuncties: lid bestuur Koninklijke Nederlandse Vereniging van Ridderorden, voorzitter bestuur Centrum 16*22 en adviseur Stichting Vredesloop Den Haag.

Mr. Y. Buruma is raadsheer in de Hoge Raad der Nederlanden. Hij vervult de volgende relevante nevenfuncties: voorzitter bestuur Nederlands Studiecentrum Criminaliteit en Rechtshandhaving, redacteur Nederlands Juristenblad en lid bestuur Stichting Maatschappij en Veiligheid. Mevr. prof. dr. C.A. Chavannes-Mazel heeft een nul-aanstelling als emeritus hoogleraar kunstgeschiedenis van de middeleeuwen aan de Universiteit van Amsterdam. Zij vervult de volgende relevante nevenfuncties: voorzitter van de Vereniging van Vrienden van Museum Meermanno, lid van het bestuur van het De Gijselaar Hintzenfonds en regente van de M.A.O.C. Gravin van Bylandt Sichting. Mevr. dr. E.S. van Eijck van Heslinga is directeur bedrijfsvoering van de Koninklijke Bibliotheek te Den Haag. Zij vervult de volgende relevante nevenfuncties: vice-voorzitter Raad van Toezicht Boerhaave Museum te Leiden en lid Bestuur Belastingmuseum te Rotterdam. Dr. W.M. Witteveen is managing partner van DIF. Hij vervult de volgende relevante nevenfuncties: voorzitter financiële commissie D’66, voorzitter Stichting Merweborgh en voorzitter Comité Cleveringalezing Den Haag. Bezoldigingsbeleid De Stichting Haags Historisch Museum hanteert een sober beloningsbeleid en heeft geen bezoldigingen uitgekeerd die hoger zijn dan de geldende WNT-norm. Toezichthoudende topfunctionarissen (de leden van de Raad van Toezicht) ontvangen geen bezoldiging. Zij kunnen eventuele reiskosten declareren maar dit is in 2014 niet gedaan. Als topfunctionaris in de organisatie kan binnen de Stichting worden aangemerkt de bestuurder. De directeur is de bestuurder van de Stichting. De functieomvang is gesteld op 1 fte. In de jaarrekening van de Stichting is de verplichte informatie op grond van de Wet Normering Topinkomens opgenomen.

10

11

Bestuurder De heer M.J.J.L.H. (Marco) van Baalen heeft gedurende het hele jaar 2014 de functie directeur-bestuurder vervuld. De Raad van Toezicht stelt de rechtspositie en de bezoldiging van de directeur-bestuurder vast. De duur van de arbeidsovereenkomst met de huidige directeur-bestuurder is onbepaald. Jaarlijks wordt het functioneren van de directeur-bestuurder beoordeeld door de Raad van Toezicht. Marco van Baalen vervult de volgende relevante nevenfuncties: - voorzitter van de Stichting Europees Erfgoed Atlantikwall, deze nevenfunctie wordt onbezoldigd en voor onbepaalde tijd vervuld; - bestuurslid Stichting Binnenstad Den Haag, deze nevenfunctie wordt onbezoldigd en voor onbepaalde tijd vervuld. Cultural Governance Raad van Toezicht en directeur-bestuurder hebben in 2014 geïnventariseerd wat de belangrijkste gevolgen zijn van de invoering van de nieuwe Code Cultural Governance voor de besturing van en het toezicht op de Stichting. Op basis daarvan hebben zij, tijdens hun vergadering van 25 september 2014, een planning vastgesteld voor een gefaseerde invoering. Een eerste noodzakelijke aanpassing was de invoering van een directiereglement. Dit reglement is door de Raad vastgesteld in zijn vergadering van 20-11-2014. Overige aanpassingen zullen in de loop van 2015 en 2016 worden doorgevoerd. Beleid en kwaliteitszorg In 2013 en 2014 is door een interne werkgroep geïnventariseerd wat de belangrijkste interne gevolgen zijn van de recente bezuinigingen op de exploitatiesubsidies van Haags Historisch Museum en Museum de Gevangenpoort en welke veranderingen zich hebben voorgedaan in de omgeving van de Musea. Op basis daarvan is besloten het beleid, zoals vastgelegd in de Beleidsplannen 2013-2016, op enkele onderdelen tussentijds bij te stellen. Deze bijstellingen zijn verwerkt in het Activiteitenplan 2015 voor beide Musea. De uitgevoerde inventarisatie zal bovendien in 2015 gebruikt worden als één van de bouwstenen voor het opstellen van de nieuwe Beleidsplannen voor 2017-2020

De Stichting Haags Historisch Museum besteedt structureel aandacht aan kwaliteitszorg. In 2014 zijn in dit kader de volgende acties uitgevoerd: - het instellen van projectgroepen voor de uitvoering van activiteiten van het Haags Historisch Museum en Museum de Gevangenpoort, - het 1x per 4 maanden opstellen van een voortgangsrapportage met betrekking tot de uitvoering van de Beleidsplannen 2013-2016 van Haags Historisch Museum en Museum de Gevangenpoort, - het opstellen van een activiteitenplan en jaarplanning 2015 voor beide Musea, - de participatie van beide Musea in de museum-benchmark Museana, - het verstrekken van informatie aan en voeren van overleg met het Erfgoedhuis Zuid-Holland in verband met het inspectieonderzoek naar behoud en beheer van de collectie van het Haags Historisch Museum, in opdracht van de Gemeente Den Haag, - in Museum de Gevangenpoort is voor nieuwe vrijwillige rondleiders een inwerkprogramma georganiseerd; het rondleiden zelf wordt daarna gedurende enkele maanden via intervisie getraind, onder leiding van een ervaren rondleider die als mentor optreedt, - de interne communicatie komt onder andere tot stand door personeelsen vrijwilligersvergaderingen.

12

13

2. Samenwerking Haags Historisch Museum en Museum de Gevangenpoort werken op stedelijk en boven-stedelijk niveau structureel samen met diverse museale en niet-museale partners, waaronder: - Museum Bredius. Het Haags Historisch Museum, Museum de Gevangenpoort en Museum Bredius continueerden in 2014 het Hofvijverpasse-partout. Tevens werd in 2014 een strategisch marketingplan opgesteld als basis voor een toekomstig marketingbeleid van Museum Bredius. - Galerij Prins Willem V/het Mauritshuis. De structurele samenwerking tussen Museum de Gevangenpoort en Galerij Prins Willem V werd voortgezet; beide musea delen het entreegebied en de kassa met elkaar en bieden combitickets aan aan het publiek (zie hieronder bij Marketing). - ProDemos. Haags Historisch Museum, Museum de Gevangenpoort en ProDemos werken samen op diverse gebieden zoals het aanbod voor scholen, combinatiebezoeken aan Museum de Gevangenpoort en de Ridderzaal tijdens de zomermaanden en de permanente opstelling met Prinsjesdag-experience in de monumentale ruimte onder de Ridderzaal. - de erfgoedpartners Gemeente Den Haag afdeling Monumentenzorg en Welstand, Gemeente Den Haag afdeling Archeologie en Haags Gemeentearchief. Met deze partijen wordt o.a. samengewerkt rond de Haagse Kaart en, in 2014, bij de tijdelijke opstelling van de Romeinse zilverschat in het Haags Historisch Museum. - de Dienst Openbare Bibliotheek, waarmee wordt samengewerkt bij participatieprojecten zoals de Verhalentafel/Digitales en bij de Historische Informatie Punten in de stadsdelen. - de Raad van State, waar een vitrine staat waarin het Haags Historisch Museum tijdelijke presentaties verzorgt - het Museon. Haags Historisch Museum en Museon hebben afgesproken om samen te werken en tentoonstellings- en collectiebeleid met elkaar af te stemmen; dit gebeurt onder andere rond het thema Tweede Wereldoorlog. Haags Historisch Museum en Museum de Gevangenpoort zijn lid van de Stichting Directieoverleg Haagse Musea en de Stichting Gezamenlijke Projecten Haagse Musea en zij doen mee aan het gezamenlijk aanbod van Haagse musea voor het basisonderwijs, het Cultuurmenu. Het Haags Historisch Museum is bovendien voortrekker van het Netwerk Erfgoed Haagse Migranten.

Met Museum Rotterdam en Stadsmuseum Zoetermeer is in 2013 een samenwerkingsconvenant gesloten; in 2014 is als eerste resultaat hiervan het project Stadse Dieren, een tentoonstelling in Stadsmuseum Zoetermeer, tot stand gekomen. Over verdere samenwerking rond bijvoorbeeld onderzoek naar de periode van de wederopbouw en rond collectievorming vindt reeds overleg plaats. Voor de totstandkoming en uitvoering van diverse specifieke activiteiten is in 2014 bovendien samengewerkt met partijen zoals de Nederlandse Golf Federatie (Nederland Golft!), Stichting Haags Industrieel Erfgoed (Binckhorst in Vervoering), Tafel van Vijf en Theater aan het Spui (De Witt of Oranje), Theatergroep Drang/De Kornuiten (Ik zit waar jij niet ziet), Art the Hague (presentatie van fotoproject Den Haag Stad van Aankomst), enzovoorts.

Opening Nederland Golft! in aanwezigheid van Prof. Pieter van Vollenhoven

14

15

3. Vereniging van Vrienden Op zondagmiddag 26 januari 2014 heeft Albert Andriessen in de Salon een virtuele wandeling door historisch Den Haag gepresenteerd onder grote belangstelling. Aansluitend hebben alle aanwezige Vrienden het glas geheven op het nieuwe jaar. Al met al een zeer geslaagde bijeenkomst! Op woensdag 23 april vond de jaarlijkse ledenvergadering plaats in de Salon van het Haags Historisch Museum. Ruud Reijn nam afscheid als voorzitter; zijn plaats werd ingenomen door Henk Grootveld die samen met Leontine Janssen voor een nieuwe bestuursperiode werden benoemd. Aansluitend aan de vergadering hield Marco van Baalen, sinds mei 2013 directeur van het Haags Historisch Museum en Museum de Gevangenpoort, een welkomstwoord. Als voorproefje op de aanstaande tentoonstelling Rivalen aan het Haagse Hof: Elizabeth Stuart (1596-1662) en Amalia van Solms (1602-1675) in Den Haag, gaf vervolgens projectleider Lex van Tilborg een lezing over de levens van deze ‘vorstelijke vrouwen’.

4. Sebastiaan Genootschap Het Sebastiaan Genootschap ondersteunt het Haags Historisch Museum en Museum de Gevangenpoort door bij het publiek, in het bijzonder het beroeps- en bedrijfsleven, het bewustzijn voor en de betrokkenheid bij het Haagse erfgoed te versterken. In 2014 steunde het Sebastiaan Genootschap, tijdens het jaarlijkse Schuttersdiner voor leden, de aankoop van een schilderij van Floris Arntzenius ter aanvulling van de collectie schilderijen uit de periode van de Haagse fin du siècle. In aanwezigheid van het erelid van het genootschap, burgemeester Van Aartsen, en vertegenwoordigers van de pers werd het aangekochte schilderij ‘Wachtende koetsiers aan het Lange Voorhout’ gepresenteerd. Op 31-12-2014 bestond het bestuur van het Genootschap uit: de heer prof. jhr. mr. M. Wladimiroff (voorzitter/penningmeester), de heer W. de Leur (vice-voorzitter), de heer M. van Baalen (secretaris), de heer prof. dr. F. Sonneveldt (lid) en mevr. A.S. van Zwieten (lid).

De jaarlijkse Johan de Witt lezing, de negende op rij, was dit jaar op zondag 24 augustus en werd gehouden door neerlandicus, schrijver en biograaf dr. Dik van der Meulen. Het onderwerp was ditmaal Koning Willem III, dit naar aanleiding van het verschijnen van de biografie die Van der Meulen schreef en die eind 2013 verscheen als een van de drie koningsbiografieën in het kader van de viering van tweehonderd jaar koninkrijk. Tijdens zijn lezing bracht Van der Meulen op beeldende wijze het leven in kaart van deze in meer dan één opzicht bijzondere vorst. Aansluitend bestond gelegenheid om deel te nemen aan de wandeling ‘In het spoor van De Witt’. De vereniging droeg met een bedrag van 1.000 euro bij aan een nieuwe serie Gevangenpoortlezingen 2014 met als thema ‘Dilemma’s van de rechtsstaat’. In vijf lezingen werden door prominente sprekers maatschappelijk en juridisch actuele onderwerpen belicht. Het bestuur heeft vier maal regulier vergaderd, waarbij het streven naar een uitbreiding van het ledenaantal nog steeds voortdurende aandacht heeft. Het aantal leden bedroeg per 31 december: 125. Op 31 december 2014 bestond het bestuur uit: Henk Grootveld (voorzitter), François de Hullu (penningmeester), Leontine Janssen (secretaris), Joke Verhave (ledenadministratie) en Lex van Zwieten (PR).

Floris Arntzenius: Wachtende koetsiers aan het Lange Voorhout

16

17

5. Marketing, pr en nieuwe media Haags Historisch Museum Om het beoogde publiek te bereiken werden zowel de vaste collectie als de tijdelijke tentoonstellingen, projecten en evenementen voor het voetlicht gebracht. De seizoensfolder werd gecontinueerd evenals de samenwerking met Omroep West. Hierdoor konden voor Rivalen aan het Haagse Hof en De Wereld in Den Haag radio en tv spotjes worden uitgezonden. Outdoor adverteren blijkt ook nog steeds goed te werken. Per tentoonstelling werd daarom fors ingezet op lokale afficheverspreiding en in het geval van Haagse Humor, Nederland Golft! en Rivalen aan het Haagse Hof ook zichtbaarheid op NS Stations. Ook online werd geadverteerd, bijvoorbeeld voor de digitale wandelingen. Free publicity blijft verreweg het meest effectieve middel. Een actief persbeleid is dan ook het zwaartepunt in de communicatiemix. Dat leverde vooral voor de tentoonstelling Haagse Humor veel persaandacht op, mede door de samenwerking met Wim de Bie. Er was veel aandacht van de landelijke tv, zoals Editie NL en Tijd voor Max. Ook de tentoonstelling Nederland Golft! kon rekenen op veel aandacht, zoals een spread in de Volkskrant en tweemaal een item bij RTL Late Night. Publieksonderzoek Om ook in de toekomst beter in te kunnen spelen op de behoeftes van het publiek, wordt continu publieksonderzoek gehouden. Op basis van deze informatie en marketinggegevens uit de kassa is gewerkt aan het formuleren van specifiekere doelgroepen waarop het Museum zich in de toekomst wil richten, zoals de cultuurliefhebber, toeristische bezoeker en de ‘communities’. Deze laatste groep is de primaire doelgroep voor de participatie activiteiten van het Museum. Nieuwe media De website van het Haags Historisch Museum is gedurende 2014 up-todate gehouden met tentoonstellingen, activiteiten en het laatste nieuws. In 2014 heeft de website van het museum 74.322 bezoeken geregistreerd, waarvan 58.829 unieke bezoekers. Begin december werd de website van het Museum responsive gemaakt. Hierdoor is het mogelijk ook op een tablet of smartphone de site goed te bekijken. Gezien de ontwikkelingen op het gebied van digitalisering is de nieuwe site nu veel gebruiksvriendelijker.

In 2014 is de digitale nieuwsbrief van het Museum 12 keer verschenen. Het Museum heeft 2014 afgesloten met 749 inschrijvingen, een stijging van 42% ten opzichte van 2013. In 2014 is het Haags Historisch Museum opnieuw actief aanwezig geweest op de sociale media, met name op Facebook. Het Museum heeft dan ook een stijging van 44% van het aantal volgers op dit medium gerealiseerd en sluit het jaar af met 2.301 volgers. Vooral de rubriek over Haagse hofjes en de rubriek waarin stadsgezichten uit het verleden worden vergeleken met het heden zijn populair. Ook op Twitter was het Museum in 2014 actief, maar met name door de berichten van Facebook door te schakelen. Zeker 3.047 Twitteraars volgen ons Museum via dit medium, een stijging van 25% t.o.v. vorig jaar. Museum de Gevangenpoort De marketingcommunicatiestrategie werd in 2014 gecontinueerd. De verschillende activiteiten in het Museum werden door actieve persbenadering voor het voetlicht gebracht. Ook deed Museum de Gevangenpoort mee aan collectieve marketing bij verschillende evenementen, zoals het Grondwetfestival en de Nacht van de Dictatuur. Publieksonderzoek werd voortgezet via het continu bezoekersonderzoek van Hendrik Beerda. Aan dit gestandaardiseerde bezoekersonderzoek doen landelijk veel musea mee, waardoor het mogelijk is de eigen organisatie te vergelijken met die van het segment (historische musea) en de sector (cultuur). In de periode januari t/m december 2014 hebben 394 bezoekers deelgenomen aan het onderzoek dat zij thuis, na hun bezoek, konden invullen. Het onderzoek geeft o.a. inzicht in het bezoekersprofiel en de mening van de bezoeker. 71% van de respondenten bezocht het Museum voor de eerste keer. De Gevangenpoort scoort goed op de punten informatie tijdens het bezoek (80%), vriendelijk personeel (77%) en leerzaam aanbod (70%). Het totale aanbod krijgt van de bezoekers het cijfer 8,2. De rondleiding scoort een 8,6 en de vaste collectie een 7,8. Bezoekers gaven gemiddeld € 53,40 uit bij een bezoek aan de Gevangenpoort. Gemiddeld € 5,70 daarvan wordt besteed aan de entree van het Museum, daarnaast wordt vooral geld besteed aan eten en drinken in de stad en overige uitgaven. Van de bezoekers maakt 63% gebruik van een Museumkaart.

18

19

Samenwerking met Galerij Prins Willem V Museum de Gevangenpoort en Museum Galerij Prins Willem V (Mauritshuis) beschikken over een gemeenschappelijke entree en delen verschillende publieksvoorzieningen. De Galerij was het eerste openbare museum in Nederland. In 1774 bracht de Nederlandse stadhouder Willem V, Prins van Oranje-Nassau (17481806) hier de belangrijkste schilderijen uit zijn collectie bijeen. Hoewel de thematiek van Gevangenpoort en Galerij op het eerste gezicht zeer van elkaar verschillen – kunst tegenover straf en marteling – ligt aan beide Musea eenzelfde principe ten grondslag. In beide gebouwen kan de bezoeker een historische beleving ondergaan. Zo gaat het in de Galerij niet in de eerste plaats om de afzonderlijke schilderijen, maar om de presentatie als geheel die de bezoeker iets duidelijk moet maken over het verleden: hij of zij kan zich één moment een hoveling wanen aan het hof van Willem V. Hetzelfde geldt voor de Gevangenpoort waar de bezoeker kan beleven hoe in het verleden straf en gevangenschap werden toegepast. Galerij en Gevangenpoort laten samen de uitersten zien van de bestuurlijke macht: zowel het vorstelijk vertoon van de stadhouders als de wetshandhaving en juridische repressie van politieke tegenstanders. Het gemeenschappelijke verhaal van de twee Musea speelt vooral een rol in het entreegebied en met name in de gemeenschappelijke filmzaal. De combinatie van de Gevangenpoort en Galerij wordt gewaardeerd. Dit blijkt uit de succesvolle verkoop van de combikaart. In 2014 werden 10.248 combikaarten verkocht aan de kassa van de Gevangenpoort, een toename van ruim 20%. Nieuwe media De website is in 2014 up-to-date gehouden met tijdelijke presentaties, activiteiten en het laatste nieuws uit het Museum. De site werd 47.703 keer bezocht en had 39.317 unieke bezoekers. Begin 2015 zal ook www.gevangenpoort.nl responsive worden gemaakt. Museum de Gevangenpoort heeft sinds 2011 een digitale nieuwsbrief. Bezoekers kunnen zich inschrijven op deze nieuwsbrief via de website van het Museum of via de inschrijvingslijst die op de binnenplaats van het Museum ligt. In 2014 is de digitale nieuwsbrief 5 keer verschenen en het Museum sloot het jaar af met 615 nieuwsbriefabonnees, een stijging van 55% ten opzichte van 2013. Facebook en Twitter zijn de social media waar de Gevangenpoort actief op is. Vooral

op Facebook worden regelmatig berichten geplaatst. De berichten variëren van promotie van activiteiten en tijdelijke presentaties tot historische feiten en verhalen over de geschiedenis van de Gevangenpoort. Aan het eind van 2014 had het Museum 1.025 Facebookvrienden, een stijging van 22% ten opzichte van 2013. Hofvijverpasse-partout Het Hofvijverpasse-partout, dat in 2012 succesvol werd geïntroduceerd, werd in 2014 gecontinueerd. Zowel Haags Historisch Museum als Museum de Gevangenpoort participeren hierin, samen met Museum Bredius en Galerij Prins Willem V. Om de juiste doelgroep te kunnen bereiken werd de site www.hofvijverpass.nl gelanceerd, waar de (potentiële) bezoeker in het Engels en Nederlands informatie krijgt over het product. Vooral bezoekers van de Gevangenpoort weten de combinatie met de verschillende musea te waarderen, getuige de hoge verkoopcijfers van het passe-partout. In 2014 ontving elk deelnemend museum een uitkering volgens een bepaalde verdeelsleutel. In totaal werden 750 passe-partouts verkocht bij de verschillende musea, lager dan in 2013. Reden hiervoor is de succesvolle introductie van een combiticket Mauritshuis / Galerij Prins Willem V, dat ook gratis toegang geeft tot Museum Bredius. Hierdoor is de urgentie tot aanschaf van het passepartout minder. Per januari 2014 geldt de gratis toegang tot Museum Bredius via dat combiticket niet meer, waardoor de verkoop van het Hofvijverpasse-partout hopelijk weer zal aantrekken.

Keramisch sierbord met politieke afbeelding

Haags Historisch Museum

Registratie De registratie van nieuw verworven objecten en het aanvullen van gegevens van al geregistreerde objecten is een continue taak waaraan ook dit jaar veel aandacht is besteed. Zo heeft stagiaire Nina van Katwijk in Adlib de basisregistratie van de collecties schilderijen en munten en penningen bijgewerkt met aanvullende gegevens afkomstig van het oude, papieren registratiesysteem; de inventariskaarten. Het is de bedoeling dat ook van andere collectieonderdelen de aanvullende gegevens van registratiekaarten worden overgenomen in Adlib.

Twee Indische tantes. Beeldje door Loek Bos

Drogisterij Nettesheim, Den Haag

Dhr. D. Dijs, Utrecht

Kunstveiling.nl (internet)

Kunstveiling.nl (internet)

Venduehuis der Notarissen, Den Haag

Muntenhandel Verschoor, Strijen

Marc Kieser, Rotterdam

Kunstzaal Van Heijningen, Den Haag

Kunsthandel Albricht, Oosterbeek Sebastiaan Genootschap, Den Haag Stichting Haags Industrieel Erfgoed, Den Haag Mevr. A. Hoekerswever, Raalte Venduehuis Rotterdam

6. Collectie: registratie, aankopen, overdrachten, schenkingen en bruiklenen

Schilderij ‘Wachtende koetsiers aan het Lange Voorhout’ door Floris Arntzenius (1864-1925) Miniatuurkanon uit 1749, gegoten door Cornelis Crans in ‘s Lands Geschutgieterij (aan de Nieuwe Uitleg te Den Haag) Houten paneel met afbeelding van ooievaar, vermoedelijk 17de eeuws 19de-eeuwse bokaal van Boheems glas met een voorstelling van het Lange Voorhout Twee bronzen beeldjes: “‘Zoo ik iets ben’, voorstellende Louis Couperus” en “Indische tantes”. Vervaardigd door Loek Bos in 2013/ 2014 Commodestoel (houten stoel met ingebouwde po). Vervaardigd door de fa. Simonis te Den Haag. Zilveren, algemene prijspenning voor tekenscholen, voor de Haagse architect W.B. van Liefland (1857-1919). Geslagen door ‘s Rijks Munt in 1877 Drie erepenningen toegekend aan Jan Hendrik Weissenbruch voor zijn verdiensten als schilder Houtsnede “Pinda-lekker! Pindaverkoper (pindaman)”. Vervaardigd door Jan Pzn. Franken in 1933 19de Eeuwse bronzen ruiterstandbeeld van Willem van Oranje. Ontworpen door Émile de Nieuwerkerke Metalen matrijs voor tabaksverpakking ‘De Rijzende Hoop’ van de vm. firma G.W. van der Boor te Den Haag Schilderij met afgebeeld Drogisterij Nettesheim in de Fahrenheitstraat in Den Haag

Aankopen

20 21

Langlopende uitgaande bruiklenen Vier poppenhuiswinkeltjes uit de collectie van Lita de Ranitz.

Diverse voorwerpen (kleding, accessoires, tekeningen, wereldkaart) uit de nalatenschap van Alexine Tinne, evenals haar rijzweepje en het portret geschilderd door Henri Auguste d’Ainecy Montpézat, t.b.v.de tentoonstelling “O’Hanlons Helden” Het schilderij “Portret van Christiaan Huygens” door Caspar Netscher, t.b.v. de tentoonstelling “Ships, Clocks and Stars: the Quest for Longitude at Sea” Diverse Oranjalia (keramiek) t.b.v. de viering van het 200-jarig bestaan van het Koninkrijk Het schilderij ‘Gezicht op Den Haag vanuit het Noorden, omgeven door zestien gezichten in de omtrek’ door Jacob van der Croos, t.b.v. de tentoonstelling “Mapping Spaces” Ontwerp op papier “World Capital. Foundation of Internationalism” door Karel de Bazel, t.b.v. de tentoonstelling “Werken aan Vrede” Het schilderij “Begrafenis van Koningin Wilhelmina” door Co Westerik, t.b.v. de tentoonstelling “Co Westerik 90 jaar” Het schilderij “Portret van graficus Sees Vlag” door Hessel de Boer, t.b.v. de tentoonstelling “Sees Vlag” De schilderijen “Gezicht op Korte Vijverberg vanaf de Plaats” en “Het Plein gezien naar de Korte Vijverberg” door Jan ten Compe evenals “Gezicht op de achtergevel van het Mauritshuis, Den Haag” door Jean Francois Valois, t.b.v. de tentoonstelling “Mauritshuis. Het gebouw” Het schilderij “Wijnhavenkwartier 1, 2007”, door Willem van der Hofstede, t.b.v. “Inconstancy of Space” Diverse schilderijen, penningen, wandtegels, miniaturen en beeldjes, t.b.v. de tentoonstelling “Stadse Dieren”

Bruiklenen aan derden

Keramisch sierbord uit 1918-1919, “De bolsjewistische wijnkoopman” Gedenk- of herinneringspenning van de firma J.M. van Kempen & Zonen te Voorschoten, aangeboden aan de leden van Die Haghe, 1902 Gasbrandertje van loodgietersbedrijf Van der Zalm & Zn., uit de werkplaats op Rubenstraat 114 Dubbeltje uit de puinhopen van het bombardement maart 1945 op het Bezuidenhout te Den Haag. Handschoenendoosje van het voormalige modehuis Gerzon. Chinese voorwerpen afkomstig uit één interieur van oud-Indisch gasten die zich in 1960 in Den Haag vestigden: een kast, dekenkist, stoel en wat snuisterijen Vijf oranje borden, een bevrijdingstegel en een bord met de voorstelling van een gevangenisscène. Twee glazen bokalen met opschrift: “’s-Gravenhage sportstad van het jaar, AVRO”, 1960 en 1972 Botpletter, medisch instrument uit de jaren ’60-’70, afkomstig uit en vervaardigd in het vm. St. Johannes de Deo ziekenhuis - huidige MCH Westeinde - ten behoeve van KNO-artsen Tinnen bonbonnière, in 1944 gebruikt als miskelk in het Bezuidenhout in Den Haag en een koperen Japans schaaltje, in 1944 gebruikt als pateen bij de ‘miskelk’ Bord met opschrift ‘Pax’

Twee reclameontwerpen voor de firma J.A. Krul, ontworpen door Daniël Sarter

Schenkingen

Zee- en Havenmuseum De Visserijschool, IJmuiden

Croatian Association of Visual Artists, Zagreb, Kroatië Stadsmuseum Zoetermeer

Mauritshuis, Den Haag

Museum Gouda, Gouda

Slot Zeist, Zeist

Museon, Den Haag

National Maritime Museum, Royal Museums Greenwich HIP (Historisch Informatiepunt) in Ypenburg, Den Haag Museum für Neue Kunst, Karlsruhe, Duitsland

TwentseWelle, Enschede

Mevr. W. Rabels, Voorburg

Vincent Monnikendam, Den Haag

Den Haag Marketing / Topsport Den Haag Museon, Den Haag

Constantijn van den Bergh, Den Haag

Barbara M. Muller, Groenlo Mevr. Yan Hwie Phoa, Den Haag

Mevr. G.A. Raven, Leidschendam

Mevr. S.M. Kramers, namens mevr. W. Sarter (overleden), Den Haag Jeroen van Dordrecht, Haarlem Geschiedkundig genootschap Die Haghe, Den Haag Mevr. W. van der Zalm, Beuningen

22 23

24

25

Overdracht van dossiers van Gemeentemuseum Den Haag van langlopende uitgaande bruiklenen De voormalige historische collectie van het Gemeentemuseum Den Haag werd in 1991 officieel overgedragen aan het Haags Historisch Museum en vormt de basis van de huidige collectie van het Museum. Bruikleendossiers van bestaande langlopende uitgaande bruiklenen tussen het Gemeentemuseum en andere musea zijn in die tijd echter niet mee overgedragen, waardoor veel bruikleenovereenkomsten nog steeds op naam van het Gemeentemuseum staan. Het Gemeentemuseum is momenteel bezig met een opschoning van de bruikleenadministratie en wil de bruikleendossiers van deze objecten (voornamelijk schilderijen) graag afsluiten en alsnog overdragen aan het Haags Historisch Museum. Daarom werden er op naam van het Haags Historisch Museum vernieuwde bruikleenovereenkomsten afgesloten met de betreffende bruikleeninstellingen. Het gaat om de volgende musea en voorwerpen: Bestuur van het Hofje van Nieuwkoop, Den Haag Huis van Gijn, Dordrecht

Mauritshuis, Den Haag Mauritshuis, Willemstad Huygensmuseum Hofwijck, Voorburg

Slot Zuylen, Oud-Zuilen

“Portret van Odilia en Philippina van Wassenaer”, door Michiel Engel Immenraet, 1661 Negentien 16de en 17de-eeuwse portretten familieleden van de gebroeders De Witt “Glas met bloemen”, door Jacob de Gheyn (II), 1612 Zeven 18de-eeuwse miniatuurportretten Een aanplakbiljet ‘openbare verkoping Huygenshuis’ uit 1827 en een slingerklokfragment van Christiaan Huygens 17de-eeuws ebbenhouten ‘kunstkastje’

Sommige instellingen hebben besloten het bruikleen niet te continueren; deze bruikleenvoorwerpen zijn of worden naar het Haags Historisch Museum overgebracht. Het betreft de volgende instellingen en werken: Museum Prinsenhof, Delft Museum Paul Tétar van Elven, Delft

Portret van Christiaan Huygens de Oudere, Hollandse School, ca. 1590 Portret van Wilhelm Stoop Nicolaaszn., Nicolaas Maes, ca. 1670

Bruiklenen van derden Ten behoeve van de tentoonstelling Nederland Golft! stelden de volgende musea en particulieren objecten ter beschikking: het Rijksmuseum Amsterdam, Museum Amsterdam, de Koninklijke Haagsche Golf & Country Club, Kennemer Golf & Country Club, het Gemeentemuseum Den Haag, Museum Bredius, Sint Eloyen Gasthuis, de Stichting Nederlands Golf Archief Early Golf, Golfclub De Pan, het Markiezenhof, Brasschaat Open Golf, British Golf Museum, Jonkheer en mevrouw Six van Hillegom, C. Dorrestein, Rolf Muntz, Iain Forrester, mevr. Oosterbeek-Airoldi, J.P. Campen, Christel Boeljon, Joost Luiten, Wil Besseling, W.G. van Dijk, Liz Weima, Tim Smartt en deelnemers aan MijnDenHaag, alsook enkele bruikleengevers met zeer kostbare schilderijen die anoniem wensten te blijven. Voor Haagse Humor ontving het museum talloze bruiklenen van collegainstellingen en particulieren, waaronder de Koninklijke Bibliotheek, het Haags Gemeentearchief, Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis, Markiezenhof, Parlementair Documentatiecentrum, Persmuseum, mevr. C. Leenders, Head Affairs en Willem Jan Hoogsteder. Voor de tentoonstelling De Wereld in Den Haag ontving het Haags Historisch Museum een zo goed als origineel Bruynzeel keukenblok met terrazzoblad, afkomstig uit een pand aan de Binckhorstlaan. Later is besloten dit keukenblok in de collectie van het Haags Historisch Museum op te nemen. In zaal 1 werd een recent opgegraven, zeldzame Romeinse schatvondst tentoongesteld, i.s.m. de afdeling Archeologie van de Gemeente Den Haag (waartoe de vondst behoort). Het betreft een Romeins potje met 107 munten en 6 armbanden, 1 fibula (mantelspeld) en enkele glazen kralen. Deze schat werd gevonden bij opgravingen aan de Rotterdamsebaan. Pestmanagement De firma Helicon Conservation Support, waarmee eind 2013 een overeenkomst van dienstverlening voor vijf jaar werd afgesloten voor periodieke schoonmaak en pestcontrole, heeft dit jaar de eerste controlerondes uitgevoerd. Zij hebben de in de tentoonstellingsruimten aanwezig zijnde collectieonderdelen nagekeken op de aanwezigheid van plaagdieren, -insecten en schimmels. Tevens hebben zij oppervlaktes van de objecten die zich niet in vitrines bevinden schoongemaakt. Er zijn geen plaagdieren, -insecten en schimmels aangetroffen. Het opnemen van een dergelijk ‘Integrated Pestmanagement’ stond al

26

27

een paar jaar op de planning van het collectiebeheer en -behoud van het Haags Historisch Museum. Museum de Gevangenpoort Aankopen Guillotine, vermoedelijk uit ca. 1793, en een rekbank uit de 16e-17e eeuw

Catawiki veiling

Bruiklenen Er zijn geen kortlopende bruiklenen geweest. De langdurige bruiklenen van Frans Halsmuseum (6), RCE (3), Nationaal Onderwijsmuseum (1), Gemeente Zeist (2), Gemeentemuseum Den Haag (4), Rijksmuseum Amsterdam (3) en Haags Historisch Museum (4) zijn gecontinueerd. Er zijn in 2013 geen nieuwe langdurige bruiklenen aangevraagd voor de Gevangenpoort. Pestmanagement De firma Helicon Conservation Support, waarmee eind 2013 een overeenkomst van dienstverlening voor vijf jaar werd afgesloten voor periodieke schoonmaak en pestcontrole, heeft dit jaar hun eerste controlerondes uitgevoerd. Zij hebben de in de tentoonstellingsruimten aanwezig zijnde collectieonderdelen nagekeken op de aanwezigheid van plaagdieren, -insecten en schimmels. Tevens hebben zij oppervlaktes van de objecten die zich niet in vitrines bevinden schoongemaakt. Er zijn geen plaagdieren, -insecten en schimmels aangetroffen. Het opnemen van een dergelijk ‘Integrated Pestmanagement’ stond al een paar jaar op de planning van het collectiebeheer en -behoud van de Gevangenpoort.

7. Huisvesting en veiligheidszorg Huisvesting Haags Historisch Museum Ook in 2014 is er onderhoud uitgevoerd aan het mooie museumgebouw, de Sint Sebastiaansdoelen, alsmede de bijgebouwen. Er is een restant uitgevoerd van het binnen-schilderwerk in het Museum en de monumentale gietijzeren boogramen van de Salon zijn gerestaureerd. Een aantal medewerkers van collectiebeheer en locatiemanagement hebben een instructiemiddag gevolgd over hoe een analyse te maken met de gegevens die uit het klimaatsysteem komen. Hieruit kan lering worden getrokken over hoe het klimaatsysteem in het Museum zich houdt onder bepaalde omstandigheden. In het laatste kwartaal is door de firma Sin begonnen met het aanbrengen van een nieuwe signing in de gebouwen. Hiermee hoopt het Museum het voor de bezoeker nog duidelijker te maken hoe zij hun weg door het Museum kunnen vinden. Afgelopen jaar is ook verder gegaan met het implementeren van het nieuwe kassasysteem dat door de firma Ticket Team is geleverd. Op 6 maart is de vernieuwde en prachtige Schutterszaal officieel heropend. Nu deze zaal in een nieuw jasje is gestoken, kan het Museum beter inspelen op de groeiende vraag uit het bedrijfsleven om een zaal beschikbaar te hebben voor de verhuur. Helaas heeft de contactpersoon van de gemeente Den Haag die zich bezighield met het beheer van het pand, dat door de Stichting Haags Historisch Museum wordt gehuurd, in de loop van 2014 gekozen voor een andere functie. Inmiddels is kennisgemaakt met zijn opvolger en zijn gelijk nog wat lopende zaken aangaande het gebouw opgepakt. Een vochtprobleem in het souterrain en problemen met het bordes staan op de lijst van zaken die nog moeten worden opgelost. Het Museum houdt op deze punten zeker de vinger aan de pols. Veiligheidszorg 2014 was het jaar waarin het vernieuwde beveiligingsmodel in praktijk is gebracht. Hierin worden, naast de eigen bedrijfsbeveiligingsdienst, stageplaatsen aangeboden voor beveiligers in opleiding. Waar het Museum dit voorheen in samenwerking met SCDW deed, gebeurt dit nu door het Museum zelf. Dit betekent dat het Museum zelf de stagiaires begeleidt in hun beroepspraktijk-vorming. Om dit te kunnen doen heeft het Museum vier praktijkopleiders in huis om de stagiaires te begeleiden op de werkvloer en met de praktijkwerkmap. In januari 2014 is van start gegaan

28

29

met stagiaires en dit is voor beide partijen, Museum en stagiaires, succesvol gebleken. De leerwerk-omgeving wordt als zeer prettig ervaren door de stagiaires en het uiteindelijke slagingspercentage van de leerlingen is hoog. Voor het Museum is het prettig dat de selectie nu in eigen handen is, evenals de begeleiding en de eindaftekening van het praktijkwerkboek. Ook is het prettig dat het Museum zelf de contacten onderhoudt en samenwerkt met diverse ROC’s in de regio en zelfs daarbuiten. Dit beveiligingsmodel wordt gehanteerd in het Haags Historisch Museum én Museum de Gevangenpoort. Een ander bijkomend voordeel is dat een aanzienlijke kostenbesparing op de inhuur van beveiliging is gerealiseerd. Afgelopen jaar heeft het Museum vol gedraaid met de nieuwe opzet in consignatiediensten waarin nu met een poule beide Musea worden bediend. Medio 2014 is deze nieuwe opzet gezamenlijk geëvalueerd en is besloten dit op deze manier voort te zetten. Een andere verbeterslag die is gemaakt betreft de handblus-apparatuur: op advies van het Erfgoedhuis Zuid-Holland zijn de schuimblussers grotendeels vervangen door koolzuursneeuw blussers omdat de kans op restschade bij gebruik ervan minder is. Medewerkers van de Stichting namen in 2014 deel aan diverse symposia, o.a. bij de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE), en aan het Haags Preventie Netwerk. Van het laatst genoemde Netwerk is het Museum, sinds november 2014, voor de komende twee jaar ook voorzitter; dit doen de deelnemers bij toerbeurt. Verder blijft veiligheidszorg een vast agendapunt binnen het Managementteam van de Stichting en worden incidenten en bijna-incidenten met elkaar besproken en geregistreerd in DICE, de database voor incidenten die wordt beheerd door het RCE. Huisvesting Gevangenpoort De renovatie van de Gevangenpoort in de jaren 2009/2010 heeft de kwaliteit van de huisvesting van het Museum aanmerkelijk verbeterd.

Onderhoud E/K In 2014 startte het Rijksvastgoedbedrijf een Europese aanbesteding met als doel nieuwe contracten per januari 2015 voor elektrotechnische- en klimaat technische installaties. Dit zorgde in de laatste maanden van 2014 voor een totaaloverzicht van het onderhoud waardoor er weer prioriteit werd gegeven aan herstel van de restpunten die na de oplevering van het gebouw door het Museum gemeld waren bij het Rijksvastgoedbedrijf. Zo werd het probleem met de Luchtbehandelingskast in het cellencomplex opgelost en is deze inmiddels in bedrijf. Het Rijksvastgoedbedrijf heeft laten weten dat de huidige aannemer voor E/K, het contract per 1 januari 2015 nogmaals is gegund. Bouwkundig onderhoud Het vochtige klimaat in met name de Pijnkelder zorgde voor problemen in het stucwerk en daarmee voor de bevestiging van collectie aan de wand. In 2014 zijn voorbereidingen getroffen tot herstel van het stucwerk. Behoudens enkele punten van geringe aard bevindt het pand zich in grote lijnen in goede staat van onderhoud. Voor het onderhoud aan de bouwkundige elementen liep het contract met aannemer en Rijksvastgoedbedrijf per januari 2015 af. Ook aan deze huidige aannemer is het contract voor storing gerelateerd onderhoud per 2015 gegund. Veiligheidszorg 2014 was voor zowel het Haags Historisch Museum als voor Museum de Gevangenpoort het jaar waarin het vernieuwde beveiligingsmodel in de praktijk werd gebracht. Het wordt als plezierig en leerzaam ervaren dat de Stichting Haags Historisch Museum twee onderling zeer verschillende locaties in beheer heeft. Hierdoor kunnen de stagiaires met de diverse aspecten van beveiligen ervaring opdoen. De veiligheidszorg in Museum de Gevangenpoort wordt uitgevoerd in samenwerking met Galerij Prins Willem V en de aangrenzende panden van het ministerie van Algemene Zaken. De hoofden BHV van de buurpanden hebben regelmatig contact. In 2014

30

31

is met de Brandweer en medewerkers van de Galerij Prins Willem V een gezamenlijke ontruiming geoefend.

8. Financiën en cultureel ondernemerschap

Veiligheid staat als vast punt op de agenda van de managementteamvergaderingen. Incidenten worden geregistreerd in de nationale database voor incidenten (DICE) van de Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed. Medewerkers die het BHV-team vormen, hebben allen met goed gevolg deelgenomen aan de herhalingslessen. Ook afgelopen jaar heeft het Museum deelgenomen aan het Haags Preventie Netwerk.

Algemeen Haags Historisch Museum en Museum de Gevangenpoort streven als cultureel ondernemer naar een gezonde financiële situatie waarin risico’s worden gespreid, kostenefficiënt wordt gewerkt –onder andere door samenwerking met andere musea- en eigen inkomsten en bijdragen uit private middelen worden gestimuleerd. De beide Musea zijn behoedzaam met het nemen van risico i.v.m. een beperkt eigen vermogen en de economische crisis.

Depot In 2014 is de firma Hizkia van Kralingen verhuisd naar een nieuw onderkomen in het Forepark. De depotruimte aan de Wegastraat, waar het Haags Historisch Museum en Museum de Gevangenpoort al jarenlang hun depot hebben, wordt op termijn afgestoten. Vandaar dat ook de collecties van de beide Musea worden overgebracht naar de nieuwe vestiging. Dat zal zijn beslag krijgen in de loop van 2015. Daaraan voorafgaand hebben medewerkers van de afdeling Collecties bezoeken gebracht aan andere depots, o.a. dat van het Rijksmuseum, van Helicon in Zoeterwoude en het depot van het Amsterdam Museum. Ook is overlegd met de leveranciers van kasten en rekken. In de nieuwe situatie zal het depot van de beide Musea bestaan uit één grote ruimte, terwijl de collecties nu zijn verdeeld over drie ruimten. Het nieuwe depot zal bovendien worden voorzien van een ruimte waar foto’s gemaakt kunnen worden en van een werkruimte.

Voor een gedetailleerd overzicht van de financiële situatie van de Stichting Haags Historisch Museum wordt verwezen naar de financiële jaarstukken 2014. Aan de jaarstukken van de Stichting zijn als bijlagen afzonderlijke verantwoordingen van de beide Musea toegevoegd. De Raad van Toezicht heeft in haar vergadering van maart 2015 de jaarstukken 2014 vastgesteld na goedkeuring door De AccountantsGroep B.V. Subsidies voor de exploitatie Het Haags Historisch Museum ontving in 2014 een structurele exploitatiesubsidie van € 1,58 mln. van de Gemeente Den Haag. In 2012 bedroeg de jaarlijkse subsidie nog € 1,78 mln. Museum de Gevangenpoort ontving van het Ministerie van OCW in 2014 een structurele subsidie van € 400.357. In 2012 bedroeg deze subsidie nog € 421.429. Beide Musea zijn in de afgelopen jaren fors getroffen door bezuinigingen. Ondersteuning door private partijen Voor tentoonstellingen, educatie, restauraties en aankopen voor de collectie bleven de Musea ook in 2014 in belangrijke mate afhankelijk van financiële steun van fondsen en sponsors en steun van schenkers. Dankzij de genereuze bijdragen van een keur aan fondsen en schenkers werden de activiteiten in 2014 mogelijk gemaakt. De Musea worden gesteund door een grote groep vrijwilligers, door een Vereniging van Vrienden en door de Stichting Steunfonds SHHM. Ten einde de risico’s van fonds- en sponsorwerving van de projecten van

32

33

het Haags Historisch Museum af te dekken gaf de Stichting Steunfonds SHHM in 2014 (evenals in voorgaande jaren) een garantstelling; mede dankzij de positieve resultaten van fondswerving hoefde daarvan ook ditmaal geen gebruik te worden gemaakt. De bedrijven en organisaties die zijn verenigd in het Sebastiaan Genootschap ondersteunen de Musea door bij het publiek, in het bijzonder het beroeps- en bedrijfsleven, het bewustzijn voor en de betrokkenheid bij de collectie en met name ook van het ‘juridische’ erfgoed van Museum de Gevangenpoort te versterken. De voorzitter van het Genootschap is prof. jhr. mr. M. Wladimiroff, al jarenlang beschermheer van de Gevangenpoort. Museum de Gevangenpoort doet voor de wetenschappelijk taak geen beroep op financiële steun van het Ministerie van OCW; het verricht deze taak in samenwerking met derden en met financiële steun van derden. Museum de Gevangenpoort ontvangt geen subsidie voor het aankoopfonds. Aankopen doet het museum uit eigen middelen en indien nodig doet het museum een beroep op derden. Samenwerking met partners en kostenefficiëntie Voor activiteiten en tentoonstellingen werken de Musea waar mogelijk samen met partners in Den Haag en ook daarbuiten. Museum de Gevangenpoort heeft een kostenefficiënte samenwerking met de naastgelegen Galerij Prins Willem V van het Mauritshuis. Museum de Gevangenpoort verzorgt de kaartverkoop en de publieksfaciliteiten voor de Galerij; dit betekent dat de exploitatiekosten hiervoor kunnen worden gedeeld. Ten gevolge van de bezuinigingen is het, nadat alle mogelijkheden voor kostenbesparingen met de kaasschaafmethode waren benut, noodzakelijk geweest de feitelijke formatie te verkleinen. Dit is gedaan door de functie Hoofd Collecties niet in te vullen nadat deze per 1 mei 2013 vrijkwam. Deze situatie leidt tot een grote werkdruk voor de overgebleven medewerkers in de afdeling. Met het (door de gemeente Den Haag gesteunde) project Duurzaam Beveiligingsmodel hebben de Musea met ingang van 2014 gewonnen aan kostenefficiëntie. Zij fungeren als leerwerkbedrijf voor beveiligers in opleiding.

Eigen inkomsten De toegangsprijs voor het Haags Historisch Museum is in 2012 verhoogd, voor volwassenen ging de prijs van € 5,- naar € 7,50. De toegangsprijs voor kinderen bedraagt € 2,50. De gemiddelde opbrengst per bezoek bedroeg in 2014 € 3,33 excl. btw (2013 € 3,78). De toegangsprijs van Museum de Gevangenpoort bedraagt € 7,50 voor volwassenen en voor kinderen t/m 12 jaar € 5,50. De gemiddelde opbrengst per bezoek bedroeg in 2014 € 4,85 excl. btw (2013 € 4,95). Beide Musea verhuren incidenteel zalen voor vergaderingen, presentaties en evenementen. Ten einde de zaalverhuur te stimuleren is het Haags Historisch Museum in 2013 begonnen met de herinrichting van de Schutterszaal. Begin 2014 is dit project afgerond met de installatie van nieuwe audiovisuele apparatuur en is een presentatie voor belangstellenden georganiseerd. Dit project werpt in 2014 al vruchten af: de opbrengsten van de zaalverhuur vertonen een duidelijk stijgende lijn. Ook Museum de Gevangenpoort is een bijzondere locatie en kan een aantal ruimtes verhuren. Er wordt bij verhuur altijd een rondleiding aangeboden of een inhoudelijk verhaal over het Museum. De commerciële activiteiten, in de vorm van museumwinkel en zaalverhuur, worden verder uitgebouwd om de publieksinkomsten te vergroten. Het Haags Historisch Museum beschikt over een winkel waar (eigen) publicaties, souvenirs en ansichtkaarten die verband houden met de collectie en tentoonstellingen worden verkocht. Eigen inkomstennorm Museum de Gevangenpoort wordt door subsidiegever het Ministerie van OCW getoetst op de behaalde eigen inkomsten. De indicator hiervoor is de eigen inkomstennorm: eigen inkomsten uitgedrukt in een percentage van de structurele subsidie. In 2011, het eerste volledige jaar na de verbouwing van de Gevangenpoort, stegen de eigen inkomsten al naar 90%. In 2014 stegen deze verder naar 98%. Het museum voldoet daarmee ruimschoots aan de minimumnorm die door het ministerie is vastgesteld (te weten 17,5% plus in totaal 4 procentpunt in de gehele periode 2013-2016). Het Haags Historisch Museum heeft 29% eigen inkomsten behaald volgens deze norm; ook hier is sprake van een stijging.

29.830 5.000 170 120.000

aantal aantal aantal aantal Raming 2014 0 78.000 58.000 0:02:18 600 2.000 2.600 nvt nvt nvt

7.350 12 (7 vast, 5 tijd)* 8 (4 vast, 4 tijd)* 35.000

aantal aantal aantal aantal

Eenheid aantal aantal aantal uu:mm:ss aantal aantal aantal aantal aantal aantal

Raming 2014

Eenheid

Realisatie 2014 1 74.322 58.829 0:02:09 749 2.301 3.047 nvt nvt nvt

30.692 7.237 158 129.402

7.350 15 (7 vast, 8 tijd)* 9 (4 vast, 5 tijd)* 38.087

Realisatie 2014

Raming 2015 2 75.000 58.000 0:02:10 900 2.400 3.200 nvt nvt nvt

35.150 6.000 150 120.000

7.350 12 (7 vast, 5 tijd)* 8 (4 vast, 4 tijd)* 41.300

Raming 2015

9. Prestatiecijfers

Raming 2014 2.500 55

Eenheid aantal aantal

Raming 2015 83 41 1.500** 2 6 650** 300*** 25

Realisatie 2014 86 37 1.548** 24 6 697** 315*** 19

Raming 2014 120 45 2.200** 20 6 600** 1.000*** 20

Eenheid aantal aantal aantal aantal aantal aantal aantal aantal

Eenheid aantal aantal aantal Lessen / activiteiten voortgezet onderwijs aantal Deelnemende scholen voortgezet onderwijs aantal Deelnemende leerlingen voortgezet onderwijs in huis aantal Deelnemende leerlingen voortgezet onderwijs op aantal locatie Deelnemers betaald met Cultuurkaart in voortgezet aantal onderwijs

Aanbod voor niet Haagse scholen Lessen / activiteiten primair onderwijs Deelnemende scholen primair onderwijs Deelnemende leerlingen primair onderwijs

Raming 2015 33 6 600** 68 25 1.850** 3.000*** 40

Realisatie 2014 11 7 526** 70 19 1.910** 2.841*** 57

Raming 2014 0 0 0 65 25 1.800** 8.000*** 60

* De deelnemende vestiging van de school ligt in Den Haag. ** Exclusief deelnemers Cultuurkaart voortgezet onderwijs

Aanbod voor Haagse scholen* Lessen / activiteiten primair onderwijs Deelnemende scholen primair onderwijs Deelnemende leerlingen primair onderwijs Lessen / activiteiten voortgezet onderwijs Deelnemende scholen voortgezet onderwijs Deelnemende leerlingen voortgezet onderwijs in huis** Deelnemende leerlingen voortgezet onderwijs op locatie Deelnemers betaald met Cultuurkaart in voortgezet onderwijs

Raming 2015 200 0 17

1.900 50

Raming 2015

Realisatie 2014 227 0 14

1.920 67

Realisatie 2014

Raming 2014 200 0 17

Cultuureducatie: activiteiten voor kinderen en jongeren Activiteiten in de vakanties Eenheid Deelnemers t/m 12 jaar aantal Deelnemers 13 - 18 jaar aantal Aangeboden verschillende activiteiten aantal

Cultuureducatie: activiteiten / lezingen / workshops enz. voor volwassenen Deelnemers Aangeboden verschillende activiteiten

* Onder Publicaties wordt het volgende verstaan: inhoudelijke publicaties (digitaal en op papier) die een toelichting, verdieping en/of achtergrond bieden

Publicaties, website(s) en andere digitale media Publicaties* Bezoeken website(s) totaal Unieke bezoekers totaal (IP-adres) Gemiddelde duur van een bezoek Ontvangers digitale nieuwsbrieven Facebook vrienden/fans Volgers op Twitter Linked-In connecties Hyves vrienden Webexposities

Musea en erfgoed: Haags Historisch Museum Collectie en tentoonstellingen excl. Cultuureducatie en -participatie Voorwerpen in beheer Tentoonstellingen in Den Haag waarvan in eigen huis Bezoekers totaal in huis (excl. Cultuureducatie en participatie) waarvan betalende bezoekers waarvan niet-betalende bezoekers waarvan bezoekers met ‘ooievaarspas’ Bezoekers totaal op locatie (excl. Cultuureducatie en participatie)

34 35

Raming 2014 386 2* 2* 34.130 33.480 500 150 nvt Raming 2014 0 51.000 41.000 0:02:45 450 1.000 1.000 nvt nvt nvt

Eenheid aantal aantal aantal aantal aantal aantal aantal aantal Eenheid aantal aantal aantal uu:mm:ss aantal aantal aantal aantal aantal aantal

Realisatie 2014 0 47.703 39.317 0:02:38 615 1.025 1.141 nvt nvt nvt

37.761 1.734 149 nvt

386 2* 2* 39.644

Realisatie 2014

Raming 2015 0 50.000 41.000 0:02:40 700 1.100 1.200 nvt nvt nvt

38.200 1.000 150 nvt

386 3** 3** 39.350

Raming 2015

Cultuureducatie: activiteiten / lezingen / workshops enz. voor volwassenen Deelnemers Aangeboden verschillende activiteiten

Raming 2014 2.000 100

Eenheid aantal aantal

2.781 111

Realisatie 2014

2.500 105

Raming 2015

* Onder Publicaties wordt het volgende verstaan: inhoudelijke publicaties (digitaal en op papier) die een toelichting, verdieping en/of achtergrond bieden

Publicaties, website(s) en andere digitale media Publicaties * Bezoeken website(s) totaal Unieke bezoekers totaal (IP-adres) Gemiddelde duur van een bezoek Ontvangers digitale nieuwsbrieven Facebook vrienden/fans Volgers op Twitter Linked-In connecties Hyves vrienden Webexposities

Musea en erfgoed: Museum de Gevangenpoort Collectie en tentoonstellingen (excl. Cultuureducatie en participatie) Voorwerpen in beheer Tentoonstellingen in Den Haag waarvan in eigen huis Bezoekers totaal in huis (excl. Cultuureducatie en participatie) waarvan betalende bezoekers waarvan niet-betalende bezoekers waarvan bezoekers met ‘ooievaarspas’ Bezoekers totaal op locatie (excl. Cultuureducatie en participatie)

tijdelijk in eigen huis: Haagse Humor, Nederland Golft, Rivalen aan het Haagse Hof, De Wereld in Den Haag en Vanished Families tijdelijk op locatie: Bouwen aan de Stad (Atrium): 6.800 bezoekers De Binckhorst in Vervoering: 750 bezoekers en Stadse Dieren in Stadsmuseum Zoetermeer: 1.180 bezoekers In 2015 programmeert het HHM 7 vaste tentoonstellingen (waarvan 3 op locatie) en 5 tijdelijke tentoonstellingen (waarvan 1 op locatie) vast in eigen huis: Typisch Haags, Poppenzolder, Salon, Nieuwe opstelling op zolder vast op locatie: 200 jaar Koninkrijk (ProDemos), Prinsjesdag Experience (Ridderzaal), vitrine Raad van State tijdelijk in eigen huis: Naar de Boeren, Op 't Duin, Held op Sokkel, Mozart in Den Haag tijdelijk op locatie: Binckhorst (o.v.) ** Vanwege een nieuw kassasysteem is het nu mogelijk een onderscheid te maken tussen Haagse- en niet-Haagse schoolgroepen In totaal bezochten 2.074 leerlingen Primair Onderwijs het museum (1.548 Haags / 526 niet Haags) In totaal bezochten 2.607 leerlingen Voortgezet Onderwijs het museum (697 Haags / 1.910 niet Haags) *** Leerlingen op locatie betreffen leerlingen Voortgezet Onderwijs die de tentoonstelling van het Haags Historisch Museum op locatie bezoeken bij ProDemos. Vanwege een andere invulling van het programma bij ProDemos bezochten minder leerlingen deze historische opstelling dan in voorgaande jaren. Voor het aantal leerlingen Haags/niet Haags is de volgende verdeling aangehouden. Haags / niet -Haags VO 10%/90%

Toelichting op de cijfers * Aantal tentoonstellingen in 2014: Naast de bezoekers voor vaste collectie en tijdelijke tentoonstellingen, bereikte het HHM ook publiek op locatie, in totaal: 129.402 vast in eigen huis: Typisch Haags, Poppenzolder, MijnDenHaag, Salon vast op locatie: 200 jaar Koninkrijk (ProDemos) bereik: 3.156 leerlingen; Prinsjesdag Experience (Ridderzaal), bereik: 82.516 vitrine Raad van State, publieksbereik: 35.000 bezoekers.

36 37

Realisatie 2014 46 40 1.333 28 10 985 nvt 61 Realisatie 2014 30 17 890 255 95 8.865 nvt 551

40 nvt 30 25 700 300 110 8.000 nvt 300

Realisatie 2014 426 0 17

Raming 2014 60 35 1.500 35 13 840 nvt

Raming 2014 200 0 17

400

nvt

Raming 2015 30 20 700 285 95 8.000

50

Raming 2015 50 35 1.300 30 11 850 nvt

Raming 2015 300 0 17

1.850 5.574 n.v.t. n.v.t. n.v.t.

2.223* 9.850 volledig geactualiseerd geactualiseerd

10.237 volledig geactualiseerd geactualiseerd

2.646

Huidig boekjaar Activiteitenplan Vorig boekjaar 2014 2013 54.924 33.780 52.358 53.872 51.726

* Een groot aantal leerlingen Primair Onderwijs bezoekt Museum de Gevangenpoort als onderdeel van het Cultuurmenu. Omdat het aantal aanbieders binnen dit programma is toegenomen, ligt het aantal leerlingen per locatie lager dan in 2013. Toch slaagt het museum erin boven de norm uit te komen.

Totaal aantal bezoeken per jaar waarvan betalend waarvan aantal scholieren primair onderwijs waarvan aantal scholieren voortgezet onderwijs Registratiegraad >95% Collectieplan up to date Veiligheidsplan up to date

Model III activiteit & bereik musea: Museum de Gevangenpoort

De verdeling Haagse- en niet Haagse scholen is gebaseerd op de volgende verhouding: Haags/niet Haags PO 60% / 40% VO 10% / 90%

Toelichting op de cijfers: * In 2014 organiseerde Museum de Gevangenpoort naast de vaste presentatie 1 tijdelijke expositie in eigen huis: Verboden Humor ** In 2015 is het museum voornemens tot de organisatie van 2 tijdelijke exposities in huis: Humanisering van het strafrecht (o.v.) en Held achter tralies (o.v.)

* De deelnemende vestiging van de school ligt in Den Haag. ** Exclusief deelnemers Cultuurkaart voortgezet onderwijs

Eenheid Aanbod voor Haagse scholen* aantal Lessen / activiteiten primair onderwijs aantal Deelnemende scholen primair onderwijs aantal Deelnemende leerlingen primair onderwijs aantal Lessen / activiteiten voortgezet onderwijs aantal Deelnemende scholen voortgezet onderwijs Deelnemende leerlingen voortgezet onderwijs in huis** aantal aantal Deelnemende leerlingen voortgezet onderwijs op locatie Deelnemers betaald met Cultuurkaart in voortgezet aantal onderwijs Eenheid Aanbod voor niet Haagse scholen aantal Lessen / activiteiten primair onderwijs aantal Deelnemende scholen primair onderwijs aantal Deelnemende leerlingen primair onderwijs aantal Lessen / activiteiten voortgezet onderwijs aantal Deelnemende scholen voortgezet onderwijs aantal Deelnemende leerlingen voortgezet onderwijs in huis** Deelnemende leerlingen voortgezet onderwijs op aantal locatie Deelnemers betaald met Cultuurkaart in voortgezet aantal onderwijs

Cultuureducatie: activiteiten voor kinderen en jongeren Eenheid Activiteiten in de vakanties aantal Deelnemers t/m 12 jaar aantal Deelnemers 13 - 18 jaar aantal Aangeboden verschillende activiteiten

38 39

40

41

Colofon Het jaarverslag van de Stichting Haags Historisch Museum wordt jaarlijks vormgegeven door studenten van de Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten te Den Haag. Dit jaarverslag is vormgegeven door Joany Scheeve en Guido Lagerweij in het kader van het individueel studietraject van de opleiding Grafisch Ontwerpen. Voor de broodtekst is gekozen voor het lettertype Akzidenz Grotesk. Het jaarverslag is gedrukt op 135 en 170 gr full color. Het drukwerk is verzorgd door TanHeck bv. Stichting Haags Historisch Museum Korte Vijverberg 7 2513 AB Den Haag Tel. 070-3123062 [email protected] www.haagshistorischmuseum.nl www.gevangenpoort.nl

42

43

44