h i e r
b e g i n t
j e
w e g
n a a r
b i n n e n
NATUUR LI JK ! integer, authentiek, autonoom …en een tikje wild! Natuurlijk! Naarmate er minder van is neemt de populariteit ervan toe lijkt het wel. ‘Natuurlijk’ wordt gebruikt als een toverformule, vooral in de reclame. Alles wat goed en mooi en gezond is krijgt de eretitel ‘natuurlijk.’ We verlangen naar simpele, natuurlijke dingen, we willen graag naturel overkomen, we zijn dol op een natuurlijke manier van leven, kopen natuurlijke voeding in een natuurwinkel, kiezen liefst voor natuurgeneeswijzen … We hebben behoefte aan een natuurlijke, ongecompliceerde manier van leven en van zijn. Het gedroomde ik, ons zelfbeeld, heeft intuïties over vrijheid, ongedwongenheid, zomaar jezelf zijn – plus een vleugje wildheid en avontuurlijkheid om het leven spannend te maken. Wat is natuur? Alles wat ongerept is, dat wil zeggen, in de onaangeroerde, oorspronkelijke verschijningsvorm noemen we ‘natuurlijk’. Het begrip ‘natuur’ verwijst ook naar het wezen van iets of iemand, de ‘natuurlijke staat’.
Moder Jord Beeld van de godin Jord (Moeder Aarde, Gaia) door Svend Wiig Hansen (1960) te Herning, Birk Centerpark, Denemarken. Jord is de kracht van de vruchtbare aarde die ons het leven geeft (den vegetativa kraft som våren skall väcka till liv).
Plekken waar de natuur nog vrij zijn eigen gang kan gaan worden steeds schaarser. We noemen deze plekken ‘wildernis’; en nog niet zo lang geleden heetten de mensen die er woonden ‘wilden’.
E s s e n c e C o l l e g e school voor intuïtieve ontwikkeling E v e r t s h u i s , J u l i an as t r a at 4 , 2 4 1 1 E D B o d e g r av e n i n f o @ e s s e n c e c o l l e g e . n l w w w .e s s e n c e c o l le g e .n l 0 1 7 2 – 6 1 6 3 6 3
‘Natuur’ is dus niet alleen puur en ongerept maar ook wild. Als deze natuur haar eigen gang gaat zien we een autonome, ongetemde en zichzelf organiserende kracht aan het werk. Niet zelden zijn de processen die we waarnemen onvoorspelbaar. We zijn er daarom vaak een beetje bang van. Wat heeft de natuur ons te bieden? Het wilde en ongetemde in onszelf Contact met wilde natuur is nodig om tot onszelf te komen. Daarom is het zo helend om met Als natuur haar eigen straffe wind en schuimende golven langs de gang gaat zien we een vloedlijn te lopen of uren op je rug in het gras te autonome, ongetemde en liggen en naar de wentelende sterren te kijken. zichzelf organiserende Wanneer we dit in gezelschap doen wordt dit kracht aan het werk. helende contact al meteen minder intensief. Wie door een bos wandelt komt regelmatig mensen tegen die zo verdiept zijn in elkaar, dat ze onmogelijk veel oog kunnen hebben voor de omgeving. Van iemand met oordopjes in vraag je je al helemaal af wat die daar komt doen. De onmiddellijke, rauwe ervaring van puur natuur krijg je niet zomaar. Je moet alleen durven zijn op plekken waar de elementen vrij spel hebben, waar de dieren en de planten het voor het zeggen hebben, waar je kunt verdwalen en misschien wel moet vechten tegen angst en paniekaanvallen. Rauw zijn de oergevoelens die je misschien niet eens wist dat je had. Alleen zijn in de natuur Je kunt er aan wennen om alleen te zijn in de natuur. Je raakt er in gesprek met het koude, angstaanjagende donker van een sterrenhemel die superieur en onaangedaan van oost naar west trekt, met de diepe, echoënde stilte in een bos, die zelfs door vogelgeluiden niet wordt verstoord, met de uitgestrekte verlatenheid van de woestijn, met heel in de verte wat paarsblauwe bergen die trillend opgloeien aan de horizon. Zulke plekken spiegelen het wilde en ongetemde in jezelf, ze brengen je dicht bij het kale bestaan, het gestaag kloppende hart en de regelmaat van je adem. Daar vind je ook de oergevoelens die je krachtig maken, die je wil om te leven en te overleven voeden, die je herinneren hoe je deel uitmaakt van die autonome, ongetemde en zichzelf organiserende natuurkrachten.
Natuurlijk! Respect voor natuurlijke processen in onszelf
2
Wie puur natuur kent vindt dit overal. Je bent als het ware ingewijd, je maakt Wie ‘puur natuur’ kent in deel uit van het diepe geheim van de aarde zichzelf vindt dit overal. Je bent en de hemel en de grootsheid van de als het ware ingewijd, je maakt natuurlijke staat van zijn. In onze tijd deel uit van het diepe geheim moet je veel moeite doen om dit innige contact te voelen en in jezelf te ontdekken van de aarde en de hemel en de grootsheid van de natuurlijke hoe puur je bent. staat van zijn.
Om te beginnen: het maakt je niet populair om je af te zonderen, om alleen het bos in te gaan of een strandwandeling te maken. We wonen in een bijenkorf en we zijn met duidend draden verbonden met het sociale netwerk, dat zo bepalend is voor onze identiteit. De meeste tijd brengen we door met het kijken naar schermen en schermpjes, het lijkt wel wat op staren in een kristallen bol. Daar komt nog bij dat de gemiddelde, op zijn gemak gestelde mens puur natuur vermijdt als de pest. Het is er vies, onvoorspelbaar, oncomfortabel en meestal ronduit griezelig. De meeste mensen hebben zelden of nooit contact met wilde natuur of wilde beesten. De kans op zo’n contact in de stad, of in de aangeharkte recreatieplekken van Staatsbosbeheer is dan ook niet bijster groot. Op zulke plekken word je nooit geconfronteerd met de eenzaamheid, overlevingsangst, absolute stilte en onverschilligheid van de wildernis. Puur natuur is altijd een Bam! ervaring Wie zich losmaakt de zoemende bijenkorf van internet zondert zich af. Je hebt de natuur nodig om tot jezelf te komen, om na te denken, om te herkauwen en je zegeningen te tellen. Alleen zijn in de natuur is, net als bij meditatie, noodzakelijk om contact te maken met je binnenwereld, en zo het evenwicht te herstellen tussen buiten en binnen. Wie regelmatig deze oertoestand opzoekt en vertrouwt raakt met de geruststelling die uitgaat van je eigen kloppende hart vindt de kracht van puur natuur overal. Ook de woeste, razende stormen die regelmatig in je binnenwereld woeden beangstigen je niet, je hebt er respect voor en je weet hoe je jezelf weer tot bedaren kunt brengen. Je bent integer (dat wil zeggen: heel) en authentiek (dat wil zeggen: uniek en eigenzinnig). Natuurlijk! Respect voor natuurlijke processen in onszelf
3
En elke dag is er wel zo’n Bam! ervaring met de woeste of lieflijke kanten van het bestaan: in een stortbui, een uitzinnige wolkenlucht, het gekrioel van een mierenhoop, het geduldige kijken van een kat, de ingetogen schoonheid van een bloem. Zo kunnen we ook elkaar ontmoeten: de Bam! ervaring van wezenlijk contact. Vertrouwelijkheid en vervreemding Vertrouwd zijn met de natuur, waaronder de menselijke natuur, betekent dat we meebewegen met het ritme van het leven. We zijn ingebed in het bestaan. Deze innige verbondenheid levert de Bam! ervaringen die we zo nodig hebben om ook de pijn van het leven te dragen. Innig contact met de natuur geeft namelijk de kracht om ons hart, dat we uit zelfbescherming hebben afgesloten, weer te openen. Wat moeten we ons daarbij voorstellen? Onze moderne samenleving veroorzaakt hoe dan ook vervreemding van de natuur, van ons eigen ritme en onze eigen impulsen. Ook de zinloosheid, het onrecht en de genadeloze jachtigheid waaronder we kunnen lijden maakt, dat we niet meer resoneren met de diepere, natuurlijke lagen van het leven. Resonantie is een nieuw begrip uit de Positieve Psychologie, die in opkomst is. Daarbij staat het hart centraal, het centrale orgaan in ons lichaam en de kern van ons wezen. Positieve resonantie Uitgangspunt is het inzicht, dat er een balans nodig tussen alleen kunnen zijn en in verbinding zijn met anderen. Het een maakt het ander mogelijk. ‘Alleen zijn’ gaat over de verbinding met jezelf. Zonder deze verbinding verlies je jezelf al te gemakkelijk in het contact met anderen. Bij de verbinding met anderen gaat het om wezenlijk contact. Oog in oog, adem, een open lichaamshouding – kortom, fysieke aanwezigheid is daarbij onontbeerlijk. Je voelt je gehoord en gezien, er is wederzijds respect en aandacht voor elkaar. Deze positieve emoties kennen we als de helende beleving van liefde en genegenheid in ons hart tijdens contact. Zowel bij vreugde als bij verdriet, zowel bij uitbundige vrolijkheid als bij het elkaar door een moeilijke periode helpen is dit soort nabijheid cruciaal. Positieve menselijk interactie levert aantoonbaar gezondheidseffecten op, maar dit is eigenlijk bijzaak. Het werkelijke doel is om onze zelfingenomen basishouding en vaak wat neerslachtige stemming los te laten en onszelf te Natuurlijk! Respect voor natuurlijke processen in onszelf
4
beleven als deel uitmakend van een groter geheel. We kunnen besluiten om te investeren in onze sociale omgeving, in de kringen van mensen om ons heen. Positieve emoties, zoals vriendelijkheid, kunnen hetzelfde gevoel oproepen in de ander, en als die er op ingaat, zal dat het gevoel wederzijds versterken. Het goede gevoel resoneert dan tussen twee mensen. Barbara Frederickson die hier veel onderzoek naar deed, noemt dit ‘positieve resonantie’. Ze gaat zelfs zo ver om deze alledaagse warme ontmoetingen ‘micro moments of love’ te noemen. Vriendelijkheid Een glimlach. Een warme stem, een vrolijke begroeting. Iedereen weet hoe zo’n ontmoeting je humeur kan opfleuren. We voelen ons hart opengaan, we beginnen zelf ook te glimlachen en als we er in meegaan worden we er vrolijk van. Zo’n warme sfeer kunnen we overal tegenkomen: in winkels, rond informatiebalies, gewoon op straat. Prettige ontmoetingen en plezierige gevoelens zijn aanstekelijk. We beleven ze in de verbinding met anderen. Er is dan zichtbaar sprake van een vorm van synchroniciteit: we spiegelen de lichaamstaal van de ander, we glimlachen automatisch terug, we voelen hoe ons gezicht begint te stralen. Studies laten zien dat deze synchroniciteit ook werkt op de biochemische patronen in ons lichaam. Een goed gesprek geeft letterlijk energie, want onze innerlijke wereld raakt in een stroomversnelling. Er worden bepaalde hormonen afgescheiden, waaronder Als twee mensen een oxytocine, dat wordt geassocieerd met intimiteit. Ook de breinactiviteit en de positieve emotie delen vormt neurale netwerken stemmen zich op elkaar zich als het ware een enkele af. Als twee mensen een positieve emotie golf die door beiden trekt. delen vormt zich als het ware een enkele golf die door beiden trekt. Respect voor natuurlijke processen Als steeds meer mensen de natuur alleen beleven vanuit hun stoel voor de tv voorspelt dat weinig goeds voor het behoud van de wilde plekken die over zijn. Waarom zouden ze zich druk maken over natuurbehoud en beschermingsmaatregelen? Zolang het niet teveel kost is iedereen hier nog wel voor te porren, maar wat als het er werkelijk op aankomt?
Natuurlijk! Respect voor natuurlijke processen in onszelf
5
Momenteel woont de helft van de wereldbevolking in steden of stedelijke gebieden, dit percentage neemt alsmaar toe. In het dichtbevolkte Nederland is iedereen te kwalificeren als stadsbewoner. Het is een feit dat er steeds minder sprake is van natuur en natuurlijke processen en steeds meer van regulering, ordening, aanharken en begrenzen. Het landschap verloor in rap tempo haar onschuld en schoonheid. De gemoedelijkheid van het platteland werd ingeruild voor snelwegen, nieuwbouw, industriewijken, vuilnisbelten, megastallen. Mede daardoor is het in Nederland nergens meer echt stil. Wat er over is van puur natuur is kwetsbaar en behoeft bescherming. Heelheid en healing in de natuur Uit onderzoek blijkt dat alleen al de nabijheid van groen helend is. Een steekproef in de dossiers van huisartsen in de stad en op het platteland gaf aan dat mensen op het platteland gezonder zijn. ‘Bijtanken in de natuur’ (het proeven aan vrijheid, de simpelheid van leven, in het moment zijn in plaats van in gedachten voortdurend elders) is noodzakelijk. Het idee is, dat we dit ‘groene gevoel’ mee kunnen nemen, zodat we ‘terug in de stad’ gemakkelijker bij de simpele essentie van leven en beleving kunnen blijven. Een ander manier om de natuur in onszelf te voeden is door regelmatig af te koppelen b.v. door je mobieltje een dag uit te laten en geen krant te lezen of tv te kijken. Zo wordt de invloed duidelijk van voortdurende bereikbaarheid en beschikbaarheid en de Altijd al hebben mensen een verslaving aan afleiding en ‘nieuws’. intense band opgebouwd met Bewust afkoppelen kan ervoor zorgen dat het land en het landschap de balans wordt hersteld. waar ze zich bevinden. Puur natuur en dus helend is het om afgestemd te zijn het natuurlijke ritme van je innerlijke klok. Denk aan het besef van de tijd van de dag, het verloop van het etmaal, de specifieke sfeer van de seizoenen met de processen van leven (lente) en dood (herfst en winter). Ook tijd en aandacht voor basale menselijke behoeften zoals vuur maken, eten bereiden, schoon maken is helend. Het landschap als een spiegel voor de ziel Ook het contact met onze natuurlijke leefomgeving is helend. Altijd al hebben mensen een intense band opgebouwd met het land en het landschap waar ze zich bevinden. Natuurlijk! Respect voor natuurlijke processen in onszelf
6
In de ruim honderdduizend jaar van de ontwikkeling van homo sapiens was de wildernis waar we woonden of doorheen trokken en magische wereld, een spiegel voor de ziel. Jezelf thuis voelen bij jezelf, de omgeving verkennen en leren kennen en zo gevoelsmatig afgestemd raken op het landschap is een aangeboren behoefte. Deze interesse in onze omgeving maakt, dat we die kunnen ‘lezen’. Bovendien: de plek waar we wonen of waar we vandaan komen maakt deel uit van onze identiteit. Dat is nog steeds zo: ‘waar kom je vandaan?’ is een standaard vraag als we iemand ontmoeten. Het helpt enorm om kennis te dragen van de De natuur is authentiek, geologische en culturele geschiedenis van het echt, zonder franje of landschap. Heel Nederland is gevormd door opsmuk. Er is nergens de de IJstijd, het smeltwater van de gigantische gletsjers deed een spoelvlakte ontstaan neiging om je anders voor te doen dan je bent. waarin heuvels van opgestuwde stenen en zand achterbleven: o.a. Hondsrug, Utrechtse heuvelrug, Veluwe. In Drenthe is het mogelijk om de diepte en de rijkdom van deze geschiedenis te voelen. Duidelijk is te zien hoe de grootschalige kenmerken van het landschap zijn ontstaan in de ijstijd. Gigantische ijsrivieren uit Scandinavië hebben het land gevormd. Sporen van menselijke bewoning zijn zichtbaar in Hunebeden en Grafheuvels, daterend van 3000 v.Chr tot 600 n.Chr., maar ook in de vele stukjes vuursteen die overal in het zand gevonden kunnen worden. Antieke reizigers hebben dit hier gebracht; de dichtstbijzijnde vindplaatsen van vuursteen bevinden zich in Zuid Limburg en België. Elk scherfje dat we hier vinden is van een groter stuk afgeslagen om gereedschap te maken: een mesje, een bijl of een pijlpunt. De oudste stukken kunnen worden gedateerd in de tijd van de Neanderthalers, tot 100.000 jaar terug in de tijd. Wat heeft natuur ons te bieden? De natuur is authentiek, echt, zonder franje of opsmuk. Er is nergens de neiging om je anders voor te doen dan je bent. Mensen hebben een persona nodig, een voertuig voor communicatie met anderen, een overgangsgebied tussen de complexe binnenwereld en een vaak nog complexere sociale omgeving. Zo’n persona, zo’n identiteit, kan grotendeels zijn opgebouwd uit wat mode is en wat anderen van ons verwachten – en dus weinig eigens meer bevatten. In een wereld waarin sociale media een verslavend beroep doen op mentale Natuurlijk! Respect voor natuurlijke processen in onszelf
7
energie en zo het gevoelsmatig contact bemoeilijken is het meer dan ooit mogelijk om onszelf hierin helemaal kwijt te spelen. Door in de natuur te zijn worden we simpeler, directer en opener en kunnen oude standen en uitingsvormen te veranderen. Dat wat nog ongerept en wild is in onszelf wordt door natuurlijke processen aangeraakt, gevoed en versterkt. Adam, Eva en het vijgenblad Als we spreken over chakra’s is het goed om de oerervaring van puur natuur in ons lichaam tot uitgangspunt te nemen – en de uitnodiging om hiermee intiem te zijn, zowel met onze angst als met onze kracht. Vooral de onderste drie chakra’s, het gebied dat de Chinezen de lage (xià) Dan Tien noemen (de chakra’s 1, 2 en 3) zijn hierbij betrokken – maar zoals gezegd ook ons hart. Wat is puur natuur in het mentale gebied? Dit begint bij de vijfde chakra (stem, oren, schouders en kaken) en de zesde (ogen, visie, beelden); samen vormen ze de ‘denkbeelden’ in ons hoofd. Mentale energie gaat over onderscheid maken, kennen en communiceren. Illustratief is het verhaal van Adam en Eva, die vijgenbladeren gingen dragen om hun schaamte te bedekken toen ze hadden gegeten van de boom van kennis van goed en kwaad. De zondeval wil zeggen, dat ze voortaan leefden in het bewustzijn van regels en morele geboden. Zij, en dus alle mensen die na hen kwamen, weten nu wat zonde is. Dit zondebesef is wat hen uit het Paradijs verdreef – ze hadden de pure, ongecompliceerde staat van gewoon ‘zijn in het moment’ verloren. Ze waren niet meer naakt en ongerept. In de chakra psychologie is dit het stadium waar we kennis maken met de energie van de vijfde en zesde chakra. Dit gebied is actief als we leren praten, maar ook in de ik-fase wanneer we NEE leren zeggen en later in de puberteit als we leren redeneren en onze eigen mening te vormen. We leren een standpunt in te nemen – maar ook om te doen alsof, om ons anders voor te doen dan we zijn - en ons daar heel vaak ongemakkelijk bij te voelen. Later komen we er achter dat we onnatuurlijke meningen kunnen herzien, onder andere het negatieve mensbeeld (de mens is zondig) en de beperkende geboden en taboes uit de Westerse schuld- en schaamtecultuur, waardoor we gevoelens van schuld en boete hebben verinnerlijkt die ons bijvoorbeeld drijven tot alsmaar harder werken. Natuurlijk! Respect voor natuurlijke processen in onszelf
8
Terug naar je eigen Hof van Eden Tot de oer-ervaringen van puur natuur horen verwondering en ontroering. Dit zijn de BAM! ervaringen als we weer eens beseffen hoe rijk het geschenk van leven is en hoe helend het contact met de natuur kan zijn. Een overdaad aan beschaving heeft ons inderdaad verdreven uit het Paradijs. We leven sindsdien ‘ten oosten van de Hof van Eden’, dat onbereikbare land dat achter de westelijke horizon verdwenen is. In veel mythologieën komt het gegeven van een westelijk paradijs terug. We kennen Avalon uit de Arthur legenden, Eressea uit de Keltische mythologie, het verdronken land Atlantis, 'het land voorbij het Atlas gebergte' en uit de Griekse mythologie 'de Tuin van de Hesperiden' (Hesperos betekent West) waar zeven nimfen gouden appels moesten bewaken. Het zevende werk van Hercules was om ze te gaan halen. Een verbeelding van de troost en healing die De Hof van Eden kunnen in dit mysterieuze gebied te vinden is wordt we elke avond betreden, als beschreven in de prachtige boeken van de Zon in het westen Tolkien. Aan het slot van de trilogie ‘In de Ban ondergaat. van de Ring’ (The Lord of the Rings’) laat hij de Elfen naar de Grijze Havens gaan, om zich daar in te schepen voor een tocht over zee naar het verre westen. Ze keren terug naar het land Valinor waar ze ooit vandaan kwamen. Ringdrager Frodo mag met ze mee. Hij heeft zoveel diepe wonden opgelopen dat hij in Midden-Aarde en het land van de Hobbits niet meer gelukkig kan zijn. De Hof van Eden, het Avondland in het Westen, kunnen we elke avond betreden als de Zon in het westen ondergaat en we na gedane arbeid tevreden in tuin of op balkon de dag overdenken, eten bereiden, hartscontact maken met onze naasten. Ook dat zijn manieren om weer één worden met onze innerlijke natuur en ongecompliceerd tevreden en gelukkig te zijn in onze eigen Hof. Moeder Aarde kunnen we immers overal ontmoeten als we voor haar open staan. Jan de Graaf © Essence College / Jan de Graaf Lees meer over natuur, intuïtieve ontwikkeling en healing in: ‘DE ASTRALE WERKELIJKHEID’ – over het ontwikkelen van bewustzijn in de droomwereld. Website: www.essencecollege.nl Natuurlijk! Respect voor natuurlijke processen in onszelf
9
