Het Handvest
van de Aarde
Inleiding We zijn aangekomen op een belangrijk moment in de geschiedenis van de Aarde: het moment waarop we onze toekomst moeten kiezen. We zijn steeds meer afhankelijk van elkaar en de wereld wordt steeds kwetsbaarder. Onze toekomst kent grote gevaren en biedt tegelijkertijd vele mogelijkheden. We moeten inzien dat mensen in heel veel verschillende culturen leven en dat er een ongelofelijke verscheidenheid aan leven is, maar dat we samen één Aardse gemeenschap vormen met dezelfde bestemming. Samen moeten we een duurzame samenleving maken die gestoeld is op respect voor de natuur, universele mensenrechten, economische rechtvaardigheid en op een vreedzame cultuur. Om dit te bereiken is het essentieel dat wij, de volkeren van de Aarde, onze verantwoordelijkheid voor elkaar, voor de gehele gemeenschap van het leven en voor de generaties die volgen, uitspreken. De Aarde, ons thuis De mensheid maakt deel uit van een enorm, zich ontwikkelend universum. De Aarde, onze thuisplaneet, biedt onderdak aan een unieke gemeenschap van levensvormen. De krachten van de natuur maken ons bestaan een veeleisend en onzeker avontuur, maar de Aarde heeft alles wat nodig is om de ontwikkeling van leven mogelijk te maken. De veerkracht van al het leven op Aarde en het welzijn van de mens hangen af van het behouden van een gezonde planeet met al zijn ecosystemen, een grote variatie aan planten en dieren, vruchtbare grond, zuiver water en zuivere lucht. Het wereldwijde milieu met zijn eindige hulpbronnen is een zorg voor alle volkeren. Het beschermen van de vitaliteit van de Aarde, en haar verscheidenheid en schoonheid, is onze heilige plicht. De situatie op Aarde De meest voorkomende patronen van productie en consumptie veroorzaken grote schade aan het milieu, uitputting van hulpbronnen en een massaal uitsterven van diersoorten. Gemeenschappen worden verscheurd. De voordelen van ontwikkelingen worden niet eerlijk gedeeld en het verschil tussen rijk en arm wordt steeds groter. Onrechtvaardigheid, armoede, onwetendheid en gewelddadige conflicten zijn overal en zijn de oorzaak van groot leed. De enorme bevolkingsexplosie overbelast ecologische en sociale systemen. De veiligheid op Aarde kan niet meer gegarandeerd worden. Dit levert een groot gevaar op, maar we kunnen de problemen nu nog het hoofd bieden. De uitdagingen De keus is aan ons: een wereldwijd verbond sluiten om samen voor de Aarde en elkaar te zorgen of de diversiteit van het leven op Aarde vernietigen en daarmee onszelf. Fundamentele veranderingen in onze waarden zijn nodig, maar ook de gevestigde orde en onze manier van leven. We moeten ons realiseren dat zodra in onze basisbehoeften is voorzien, het menselijk leven gaat om meer te zijn, niet meer te bezitten. We hebben de kennis en technologie om voor iedereen te zorgen en tegelijkertijd onze impact op het milieu te verminderen. Het ontstaan van een wereldwijde beschaafde gemeenschap creëert nieuwe kansen voor een democratische en humane wereld. Onze ecologische, economische, politieke, sociale en spirituele uitdagingen zijn met elkaar verbonden, en tezamen kunnen we oplossingen vinden waar iedereen bij wordt betrokken. Iedereen is verantwoordelijk Om deze ambities realiteit te maken, moeten we besluiten om te gaan leven met het besef dat iedereen verantwoordelijk is. We moeten ons realiseren dat we deel uitmaken van de Aardse gemeenschap, maar ook van onze lokale gemeenschappen. We zijn tegelijkertijd van verschillende naties en van één wereld waarin het lokale en het wereldwijde verbonden zijn. Iedereen deelt verantwoordelijkheid voor het huidige en het toekomstige welzijn van de menselijke familie en het andere leven op Aarde. Als we eerbied hebben voor het mysterie van het zijn, dankbaar zijn voor het leven en nederig onze plaats in de natuur innemen, dan zullen we meer verbondenheid ervaren met onze medemens en het leven op Aarde in het algemeen. We hebben dringend een gedeeld toekomstbeeld met uitgangspunten nodig als ethische basis voor de opkomende wereldgemeenschap. Onderstaande principes zijn met elkaar verbonden en dienen als leidraad voor een duurzame levenswijze die door iedereen toegepast kan worden. Ook organisaties, bedrijven, overheden, internationale instellingen kunnen ze gebruiken als leidraad en hiermee hun doelstellingen toetsen.
Principes I. Respect en zorg voor het leven op Aarde 1. Respecteer de Aarde en het leven in al zijn verschijningsvormen. a) Onderken dat alle wezens afhankelijk zijn van elkaar en dat elk leven waarde heeft, ook als het weinig of geen waarde voor mensen heeft. b) Toon het geloof in de waardigheid van elke mens en in het intellectuele, artistieke, ethische en spirituele potentieel van de mensheid. 2. Zorg voor de gemeenschap van het leven met begrip, medeleven en liefde. a) Accepteer dat met het recht op bezit, beheer en gebruik van natuurlijke hulpbronnen de verplichting volgt om schade aan het milieu te voorkomen en mensenrechten te beschermen. b) Bevestig dat met toenemende vrijheid, kennis en macht je ook meer verantwoordelijkheid hebt om het goede in de wereld te bevorderen. 3. Bouw democratische maatschappijen op die rechtvaardig zijn, actief deelnemen, duurzaam en vreedzaam zijn. a) Zorg ervoor dat gemeenschappen op elk niveau de mensenrechten en fundamentele vrijheden garanderen en geef iedereen de kans om zijn of haar volledige potentieel te benutten. b) Vergroot sociale en economische gerechtigheid, zodat iedereen een veilige en betekenisvolle bron van levensonderhoud kan hebben die ecologisch verantwoord is. 4. Bewaar de schatten van de Aarde voor deze en volgende generaties. a) Onderken dat de vrijheid van doen en laten wordt beperkt door de behoeften van toekomstige generaties. b) Breng waarden, tradities en instellingen over naar toekomstige generaties die het welzijn van de mensen en ecosystemen op de lange-termijn ondersteunen. Om aan deze vier algemene doelstellingen te kunnen voldoen, zijn er de volgende voorwaarden:
II Ecologische veerkracht 5. Bescherm en herstel de veerkracht van ecosystemen op Aarde en zorg daarbij vooral voor biodiversiteit en natuurlijke processen die leven mogelijk maken. a) Zorg op elk niveau voor plannen en regels die milieubescherming en -herstel de basis maken voor alle ontwikkelingsplannen. b) Maak en bescherm levensvatbare natuur- en biosfeerreservaten, inclusief wildernis en waterrijke gebieden, om zo de systemen die het leven mogelijk maken in stand te houden, biodiversiteit te behouden en onze natuurlijke erfenis te bewaren. c) Bevorder het herstel van bedreigde diersoorten en ecosystemen. d) Beheers en verwijder soorten die hier niet thuis horen en genetisch gemanipuleerde organismen die schadelijk zijn voor soorten die hier wel thuishoren. Voorkom bovendien dat dergelijke schadelijke soorten hier terecht komen. e) Beheer het gebruik van hernieuwbare hulpbronnen zoals water, grond, bosproducten en zeeleven zo, dat er voldoende tijd is voor herstel en de gezondheid van ecosystemen beschermd wordt. f) Beheer het gebruik van niet-hernieuwbare hulpbronnen zoals mineralen en fossiele brandstoffen zo, dat afname ervan minimaal is en er geen onherstelbare schade aan het milieu wordt toegebracht. 6. Het voorkomen van schade is de beste milieubescherming. Bij twijfel is het beter voorzorgsmaatregelen te nemen. a) Neem actie om het risico op ernstige of onomkeerbare milieuschade te voorkomen, ook als wetenschappelijke kennis beperkt of niet doorslaggevend is. b) Leg de bewijslast bij diegenen die beweren dat een voorgestelde activiteit geen noemenswaardige schade zal toebrengen en zorg ervoor dat diegenen die verantwoordelijk zijn aansprakelijk gesteld kunnen worden. c) Zorg ervoor dat bij elke beslissing rekening gehouden wordt met de gevolgen van menselijke activiteiten op de lange termijn en schade die indirect veroorzaakt kan worden in andere landen. d) Voorkom vervuiling van het milieu en zorg ervoor dat er geen opeenhoping van radioactieve, giftige of andere gevaarlijke stoffen voor kan komen. e) Voorkom militaire activiteiten die schade toebrengen aan het milieu. 7. Productie, consumptie en voortplanting moeten op een manier plaatsvinden die de Aarde de kans geeft zich te herstellen en mensenrechten en gemeenschappen beschermt. a) Beperk, hergebruik en recycle de materialen die gebruikt worden in productie- en consumptiesystemen en zorg ervoor dat het afval afbreekbaar is. b) Gebruik zelfbeheersing bij het gebruik van energie en gebruik die energie zo efficiënt mogelijk. Gebruik
in toenemende mate hernieuwbare bronnen zoals zonne- en windenergie. Bevorder de ontwikkeling en het gebruik van milieuvriendelijke technieken en maak deze voor iedereen toegankelijk. d) Reken de milieu- en sociale kosten van een product of dienst door aan de koper en geef de koper inzicht in welke producten aan de hoogste sociale - en milieustandaarden voldoen. e) Geef iedereen toegang tot ziekenzorg die gezonde en verantwoorde voortplanting aanmoedigt. f) Leef op een manier die nadruk legt op kwaliteit van leven in plaats van materialisme en wees er bewust van dat de planeet eindig is. 8. Bevorder het onderzoek naar ecologische duurzaamheid en zorg voor vrije uitwisseling en brede toepassing van de opgedane kennis. a) Steun internationale wetenschappelijke en technische samenwerking op het gebied van duurzaamheid en let daarbij vooral op de behoeften van ontwikkelingslanden. b) Erken en behoud de traditionele kennis en spirituele wijsheid uit alle culturen die bijdragen aan milieubescherming en het welzijn van de mens. c) Zorg ervoor dat informatie die van levensbelang is voor menselijke gezondheid en milieubescherming, zoals genetische informatie, voor iedereen toegankelijk is. c)
III. Sociale en economische gerechtigheid 9. Maak een einde aan armoede. Dit is ethisch, sociaal en mileutechnisch van het grootste belang. a) Garandeer het recht op drinkwater, schone lucht, voedselveiligheid, onvervuilde grond, onderdak en veilige sanitaire voorzieningen. Zet hiervoor het benodigde geld en de middelen apart. b) Geef alle mensen de mogelijkheid een duurzame inkomstenbron te verkrijgen door ze te onderwijzen en verstrek de middelen daarvoor. Zorg voor sociale voorzieningen en vangnetten voor diegenen die niet in staat zijn voor zichzelf te zorgen. c) Geef aandacht aan mensen die worden vergeten, bescherm de kwetsbare mensen, help mensen die lijden en help ze hun kwaliteiten te ontwikkelen om zo hun dromen te vervullen. 10. Zorg ervoor dat economische activiteiten en instellingen op alle niveaus menselijke ontwikkeling op een eerlijke en duurzame manier bevorderen. a) Zorg voor een eerlijke verdeling van rijkdom. b) Verbeter de intellectuele, financiële, technische en sociale hulpbronnen van ontwikkelingslanden en scheld hun schulden kwijt. c) Zorg ervoor dat alle handel duurzaam omgaat met hulpbronnen, het milieu beschermt en vooruitstrevende arbeidsnormen hanteert. d) Eis van multinationals en internationale financiële instellingen dat ze inzicht geven in hun doen en laten ten goede van de gemeenschap en stel ze aansprakelijk voor de gevolgen van hun acties. 11. Bevestig dat mannen en vrouwen recht hebben op gelijkwaardige behandeling en zorg ervoor dat onderwijs, gezondheidszorg en werk voor iedereen toegankelijk zijn. a) Bescherm de mensenrechten van meisjes en vrouwen en beëindig alle geweld tegen hen. b) Bevorder de actieve deelname van vrouwen aan alle aspecten van het economische, politieke, burgerlijke, sociale en culturele leven als gelijken, besluitvormers, leiders en begunstigden. c) Verstevig familiebanden en zorg voor veiligheid en liefdevolle verzorging van alle familieleden. 12. Behoud het recht van iedereen, zonder onderscheid, op een natuurlijke en sociale omgeving die gebaseerd is op menselijke waardigheid, lichamelijke gezondheid en geestelijk welzijn met speciale aandacht voor inheemse volkeren en minderheden. a) Beëindig discriminatie in al zijn vormen, zoals die gebaseerd op ras, kleur, geslacht, geaardheid, religie, taal, nationaliteit, etniciteit of sociale herkomst. b) Bevestig het recht van inheemse volkeren op hun spiritualiteit, kennis, land en hulpbronnen en op de bijbehorende praktijken op het gebied van duurzaam levensonderhoud. c) Respecteer en ondersteun de jonge mensen van onze gemeenschappen, zodat ze hun essentiële rol binnen het creëren van duurzame samenlevingen kunnen vervullen. d) Bescherm en herstel bijzondere plaatsen die van cultureel of spiritueel belang zijn.
IV. Democratie, geweldloosheid en vrede 13. Verstevig democratische instellingen op alle niveaus en voorzie in openheid en aansprakelijkheid van hun bestuur, mogelijkheid tot deelname bij besluitvorming en toegang tot recht. a) Behoud het recht voor iedereen op duidelijke en bijtijdse informatie over milieukwesties en alle ontwikkelingsplannen en -activiteiten die hen aangaan of waar ze belang bij hebben. b) Steun lokale, regionale en globale burgerlijke zekerheid, en vergroot de betekenisvolle deelname van alle
mensen en organisaties in de besluitvorming. Bescherm de rechten op vrijheid van meningsuiting, expressie, vreedzame samenkomst, vereniging en het hebben van een afwijkende mening. d) Geef effectieve en doeltreffende toegang tot bestuurlijke en onafhankelijke gerechtelijke procedures, waaronder de mogelijkheid je tegen onrecht te verweren en schadevergoedingen te ontvangen voor milieuschade en het risico op dergelijke schade. e) Maak een eind aan corruptie bij alle openbare en geprivatiseerde instellingen. f) Versterk lokale gemeenschappen, zodat ze zorg kunnen dragen voor hun omgeving, en geef de overheden verantwoordelijkheid op milieugebied op het niveau waar ze het meest effectief uitgevoerd kunnen worden. 14. Neem de kennis, waarden en vaardigheden voor een duurzaam leven op in het lesprogramma van scholen en laat mensen hun leven lang leren. a) Geef iedereen, maar vooral kinderen en jongeren, de mogelijkheid onderwezen te worden op het gebied van duurzame ontwikkeling zodat ze daar actief aan deel kunnen nemen. b) Bevorder de bijdragen van de geesteswetenschappen en de kunsten naast de wetenschappen binnen het onderwijs op het gebied van duurzaamheid. c) Vergroot de rol van de massamedia bij het bewust worden van de ecologische en sociale uitdagingen. d) Erken het belang van moreel en spiritueel onderwijs om duurzaam te kunnen leven. 15. Behandel alle levende wezens met respect en houd rekening met ze. a) Voorkom wreedheid tegen dieren die binnen onze samenleving worden gehouden en bescherm ze tegen lijden. b) Bescherm wilde dieren tegen manieren van jagen, strikken en vissen die buitensporig, langdurig of te vermijden leed veroorzaken. c) Vermijd of maak een volledig einde aan bijvangst en de vernietiging daarvan. c)
16. Stimuleer een cultuur die gebaseerd is op tolerantie, geweldloosheid en vrede. a) Moedig onderling begrip, solidariteit en samenwerking tussen alle volkeren aan en verbeter de samenwerking tussen en binnen naties. b) Voer uitgebreide werkwijzen in die gewelddadige conflicten kunnen voorkomen. Werk samen om milieuconflicten en andere geschillen op te lossen en te beheersen. c) Ontwapen nationale veiligheidssystemen tot het niveau waarop er geen dreiging van uit gaat en zet militaire hulpbronnen in voor vredelievende doeleinden, waaronder ecologisch herstel. d) Vernietig nucleaire, biologische en giftige wapens en andere massavernietigingswapens. e) Zorg ervoor dat de ruimte buiten de dampkring alleen gebruikt wordt voor milieubescherming en vredelievende doeleinden. f) Onderken dat vrede de compleetheid is die gevormd wordt door de juiste relaties met jezelf, anderen, andere culturen, andere levensvormen, de Aarde, en het grote geheel waar we allemaal deel van uitmaken.
De weg vooruit Nog nooit eerder heeft onze gemeenschappelijke bestemming ons zo duidelijk opgeroepen om een nieuw begin te maken. Deze vernieuwing is de belofte van de principes in dit Handvest van de Aarde. Om deze belofte te vervullen, moeten we ons binden om deze waarden en doelen toe te passen en te verspreiden. Dit vereist een verandering in denken en voelen. Het vereist een nieuw idee van wereldwijde afhankelijkheid van elkaar en verantwoordelijkheid voor elkaar. We moeten onze verbeeldingskracht gebruiken om de visie van een duurzame leefwijze te ontwikkelen en toe te passen op lokaal, nationaal, regionaal en globaal niveau. Onze culturele diversiteit is een kostbare erfenis en iedere cultuur zal zijn eigen, unieke manier vinden om de visie ten uitvoer te brengen. De wereldwijde dialoog die geresulteerd heeft in het Handvest moeten we verdiepen en uitbreiden, want er is veel te leren van een doorgaande gezamenlijke zoektocht naar waarheid en wijsheid. Het leven gaat vaak over spanningen tussen belangrijke waarden. Keuzes zijn daardoor soms moeilijk te maken. Toch moeten we manieren vinden om verscheidenheid op één lijn te brengen met eenheid, het uitoefenen van vrijheid met het algemeen belang, kortetermijndoelen met langetermijndoelen. Elk individu, elke familie, elke organisatie en elke gemeenschap heeft een belangrijke rol te spelen. De kunsten, wetenschappen, religies, onderwijsinstellingen, media, bedrijven, non-gouvernementele organisaties en regeringen worden allemaal opgeroepen om creatief leiderschap te tonen. Het partnerschap tussen regering, burgers en bedrijven is van levensbelang voor een doeltreffend bestuur. Om een duurzame wereldwijde gemeenschap op te kunnen bouwen, moeten de naties van de wereld hun verbintenis met de Verenigde Naties verlengen, hun verplichtingen nakomen die ze aangegaan zijn onder bestaande internationale afspraken en de invoering van de principes van het Handvest van de Aarde steunen door middel van een internationaal rechtsgeldig document over milieu en ontwikkeling. Laat onze tijd er een zijn die herinnerd zal worden om het ontwaken van een nieuwe eerbied voor het leven, de ferme vastberadenheid om duurzaamheid te bereiken, het werk maken van de strijd om gerechtigheid en vrede en de
vreugdevolle viering van het leven.
Oorsprong van het Handvest Het Handvest van de Aarde is ontwikkeld door de onafhankelijke Earth Charter Commission, die samenkwam na de Earth Summit in Rio de Janeiro (1992), om wereldwijde afspraken te maken over de waarden en principes voor een duurzame toekomst. Het document werd ontwikkeld over een tijdspanne van bijna 10 jaar door middel van een uitgebreid proces van internationale besprekingen waar ruim 5.000 mensen bij betrokken waren. Het Handvest is formeel onderschreven door duizenden organisaties, waaronder UNESCO (United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization) en IUCN (International Union for Conservation of Nature and Natural Resources). Kijk voor meer informatie op www.EarthCharter.org.
