GROTE KERK GEMEENTE DORDRECHT. In deze wijkbrief

GROTE KERK GEMEENTE DORDRECHT

In deze wijkbrief Een lichtend vuur Eén PKN-gemeente Busreisje Giethoorn Ik ga op vakantie en ….. 25 jaar vrijwilligers Exposities Rooster van kerkdiensten En overige berichten

16e Jaargang nummer 2 Juni 2012

Inhoudsopgave Een lichtend vuur Vakantietijd Afscheid oudste kinderen nevendienst Beeldvespers Prekenserie over Job Middaggebed Oud-ambtsdragers Jongvolwassenen Gele-enveloppenactie Studieverlof Jaarrekening wijkkas Gasten Wijkkerkenraadsvergadering Eén PKN-gemeente Bedankkaart Sri Lanka Support Kledingbank Dordrecht Brieven Sociale Zaken Busreisje Giethoorn Barbecue Ik ga op vakantie en ik neem mee…. 25 jaar vrijwilligers in de Grote Kerk Filmsterren gezocht Dordtse Dom Draait Door Palestina en Israël Hemelse gerechten De Grotekerkstuin Expositie Niets is zonder waarde Expositie Toewijding Samen is een beetje minder alleen Rooster kerkdiensten Grote Kerk Gemeente Van de redactie Planning wijkbrief 2012 Wetenswaard

-2-

3 4 4 5 5 6 6 6 7 7 8 8 9 11 11 12 14 15 16 17 20 22 24 25 26 28 29 30 31 33 33 34

Van de wijkpredikant Een lichtend vuur Als alles duister is, ontsteek dan een lichtend vuur dat nooit meer dooft, vuur dat nooit meer dooft…. Tussentijds 163 Bij vuur moet je in de Bijbel denken, zo hoorden we op Pinksteren en op de belijdeniszondag daarna, aan Gods aanwezigheid. ‘Vuur’ is net zo’n elementair woord als ‘zee’ of ‘berg’. Net als ‘wijngaard’ of ‘bruiloftsfeest’. Je ziet er direct een plaatje bij uit onze eigen werkelijkheid, maar tegelijkertijd roept het in de bijbel een aantal andere associaties op. ‘Zee’ is van Genesis tot Openbaring symbool van dreiging en ondergang. ‘Berg’ is hoog-omhoog, en daarmee telkens een manier om uit te drukken ‘dicht bij God’. Bij een ‘wijngaard’ denk je aan een bijzonder en goed stuk grond dat vruchten levert voor het-leven-als-een-feest, dus aan beloofd land en volk van God. Een ‘bruiloftsfeest’ wijst op Gòds verbond, dus op het Koninkrijk. Het zijn bijna hiëroglyfen, woorden als beeldtaal. En dat is ‘vuur’ ook. We zagen de brandende braamstruik van Mozes uit Exodus. De vuurflitsen rond de berg Sinaï. De vuurvlammen van Pinksteren. We hoorden over ‘wolk en vuur’ die het volk in de woestijn voorgaan. En we constateerden: waar je vuur ziet in de Bijbel, daar is God niet ver. Vuur verlicht het donker, zoals de paaskaars in de Paasnacht. Maar het is ook teken van de Geest van Pinksteren die mensen aanvuurt tot het nieuwe leven. Het is de lamp voor je voet wanneer je onderweg bent in je eigen bestaan waar niet altijd alles even duidelijk is. Vuur kàn ook de wereld verteren wanneer die wereld God en zijn bedoeling met het leven tart. Het korte lied uit Taizé dat hierboven staat is een gebed. We hebben het eens gezongen bij de bevestiging van ambtsdragers, bij een bijzonder huwelijk, en ook wel eens ‘zomaar’. We zouden het weer eens biddend moeten zingen, want het is tegelijk een belofte: waar God je aanraakt, gaat in jouw leven een vuur branden waardoor je nooit helemaal in het donker zult gaan. M.d.D

-3-

Vakantietijd Mijn vader zei regelmatig: “Je bent niet op de wereld om vakantie te houden”. Met mijn calvinistisch/doperse achtergrond - mijn vaders vader had onder zijn voorouders ultra-gereformeerden, mijn moeder kwam oorspronkelijk uit een principieel-doopsgezind milieu - heb ik dat altijd onthouden. Maar ik houd naast alle plicht toch ook genoeg van een vakantiereis om er één woordje aan toe te voegen: “Je bent niet alleen op de wereld om vakantie te houden”. Ons leven zit er vol mee. Het begint met krokus-, dan heb je paas-, vervolgens meivakantie. Na de zomer- volgt de herfst-, en het jaar wordt afgesloten met de kerstvakantie. En dit zijn alleen nog de schoolvakanties, mensen plannen daar buiten nog veel meer eigen uitjes. In tijden van crisis blijven we iets dichter bij huis, maar over het algemeen zijn vakanties ook dan ‘heilig’. Is daar iets mis mee? Nee, op zichzelf helemaal niet. Het woord vakantie komt uit het Latijn, van het werkwoord vacare, dat zoveel betekent als ‘leeg zijn’. Het is goed om je hoofd en je agenda zo nu en dan even helemaal leeg te maken. Om weer eens orde op zaken te stellen, wanneer je altijd alleen maar druk bent en druk doet. Na te denken over ‘waarvoor?’ En eenvoudig te genieten. Want daar is de goede schepping ons óók voor gegeven. Je kunt er wèl vragen bij stellen wanneer vakantie een doel op zichzelf wordt. ‘We móeten op vakantie!’ Of als je alleen nog maar vàn vakantie náár vakantie leeft. Dan is er met jou of met de andere dagen, met je werk of met je dagelijkse tijdsbesteding duidelijk iets mis. Werk en het gewone leven zijn natuurlijk niet alleen ‘halleluja’, maar werk geeft ook zin aan je leven. En in een tijdschrift las ik hoeveel problemen er tussen mensen tijdens de vakantie los kunnen komen, - ook niet mis. Nee, je bent niet alleen op de wereld om vakantie te houden. Maar het kunnen wel een paar heerlijk weken zijn. Geniet ervan! Wanneer u op weg gaat: goede reis! Wanneer u in Dordt blijft: evenzeer een mooie zomer!

Afscheid oudste kinderen nevendienst Een handvol kinderen neemt eind juni afscheid van de kindernevendienst. Ze zijn allemaal twaalf of bijna-twaalf, en dat is de leeftijd waarop er allerlei overstappen gemaakt moeten worden. Ze gaan van de basisschool naar het voortgezet onderwijs. Ze worden van kind langzaamaan puber. En al zitten ze voorlopig nog tussen servet en tafellaken in, meer en meer delen ze in het leven van volwassen mensen. In de kerk zie je ook zo’n groeiproces. Rond hun achtste jaar krijgen ze bij ons kindercatechese en mogen zij gaan delen in de heilsgeheimen van brood en wijn die ook voor volwassenen ‘geheimen’ blijven. En rond hun twaalfde maken ze dan de overstap van kindernevendienst naar tienerdienst en kerk.

-4-

Dat laatste is niet nieuw, want ze zaten gedurende het begin van de dienst al in de kerk, en nu komen ze voor het einde van de viering daar weer terug. Dit jaar nemen we op zondag 24 juni van vijf kinderen afscheid: Jascha Huisman, Jesse van Delden, Julia de Bruin, Sheila van Rijn en Veron Klop. Voor de laatste keer gaan ze naar de nevendienst. Maar niet nadat ze even in het middelpunt gestaan hebben. Ze krijgen een woordje, en een brief van de dominee. Maar ook een ‘Liedboek-voor-de-jeugd’, — voor hoe lang nog? en ik denk voor het laatst, want volgend jaar is er een nieuwe bundel. Er wordt een kaars aangestoken, als lichtend vuur voor onderweg. En ze krijgen een tas, voor de reis van hun leven. We wensen hen een goede toekomst!

Beeldvespers U weet dat er om de twee weken op zondagavond een vesperviering in de Grote Kerk gehouden wordt. Het is een avonddienst, met een vorm die op de oude viering van de getijden wijst. Met ruimte voor de psalmen, gebeden, het epistel van de zondag met een korte overweging, - en vooral ook met muziek. Want muziek in allerlei vormen is vast onderdeel van de vespers geworden. In een cantatedienst of orgelvespers; met een gezongen of een instrumentele bijdrage; bekijkt u vooral het gevarieerde aanbod in de brochure eens. En dan zijn er op 1 juli ineens ‘beeldvespers’. Niet dat muziek uitgeschakeld wordt, want Cor Ardesch zal op het Kam-orgel met improvisaties op het beeld reageren. Die verbeelding wordt ons aangereikt door Rembrandt, met het bijbelgedeelte dat bij de afbeelding hoort (of beter andersom natuurlijk) en een korte uitleg van beide daarbij. De kerkenraad vond na een eerste keer dat zo’n afbeelding voor een gelegenheid als deze ook wel in kleur gedrukt zou mogen worden, - dat doen we dus. Komt dat zien!

Prekenserie over Job Op de bijbelkring lazen we in het afgelopen seizoen het boek Job. Tenminste, gedeelten daaruit. Met alle vragen rond het lijden dat mensen overkomt. En de grote vraag wat God daar mee te maken heeft. Het boek Job is niet een historisch verhaal, maar hoort bij de oude Joodse wijsheidsliteratuur. In prachtige taal wordt de worsteling beschreven van een mens met het leven, met het lijden, en met wat anderen daarover menen te moeten zeggen. Je ziet de vraag verschuiven van ‘waarom is er lijden? en waar komt het vandaan?’ naar ‘hoe ga je ermee om? wat doe je ermee?’ Acht zondagen rond mijn vakantie zijn we daarmee doende. We zijn begonnen in de doopdienst op 17 juni, en de laatste keer is op 9 september, de zondag vóór de Startdienst. Elke keer klinkt het zondagsevangelie naast Job.

-5-

Middaggebed We willen u nog een keer attent maken op deze korte meditatieve momenten. Elke woensdag om 12.30 uur is er een middaggebed in het Mariakoor van de Grote Kerk. Er wordt een Psalm gelezen, een woord gesproken, gebeden en muziek gespeeld op het Bach-orgel. Dit moment is bedoeld voor bezoekers van de kerk, mensen die er tussen de middag vanuit hun werk naartoe komen, en er is een aantal gemeenteleden dat de vaste kern vormt. Het zijn zinvolle momenten en u mag zich hier ook van harte welkom weten!

Oud-ambtsdragers We hadden een avond met mensen die sinds 1-1-2000 uit de kerkenraad gegaan zijn. Ambtsdragers zitten namelijk altijd maar een aantal jaren en dan dragen zij het stokje weer over. Maar hoe ervaren ze ‘het leven na deze dienst’, wanneer ze vier of acht jaar medeverantwoordelijk zijn geweest en achter de schermen hebben gekeken? Het gesprek was de moeite waard. Er werd teruggekeken op mooie en zware momenten, soms ook pijnlijke of verdrietige. Goed om dat nog even met elkaar te delen. Iemand had een kritische kanttekening over ‘je toch wel alleen gelaten voelen als je uit de kerkenraad gaat’. Een ander benadrukte juist dat zo’n tijd in het ambt je bepaalt bij je verantwoordelijkheid als gelovige, en dat dit dus niet ‘overgaat’ wanneer je weer in het algemeen-ambt van gelovige staat. Na een reünie van doopouders, mensen die belijdenis deden, en bruidsparen, was dit de vierde groep die de ‘Werkgroep PR’ in de loop der jaren weer eens bij elkaar riep. Het was niet alléén reünie maar een zinvolle ontmoeting. Een goed initiatief!

Jongvolwassenen Ieder jaar is er ook een avond voor gemeenteleden tussen de 25 en 45 jaar. Onze registers tellen ruim honderd van deze mensen, die min of meer kerkelijk betrokken zijn. Ze hebben een drukke agenda, bovendien was het ook precies avondvierdaagse (maar ja, anders was het wel Dordt-in-stoom, of kermis, of wat ook maar…), - we hadden met vijfentwintig zielen van vooral twintigers en een aantal dertigers een mooie kring. Een tiental had tevoren al samen gegeten ten huize van de jeugdouderling, - ook gezellig, èn lekker! Over ‘geloven’ ging het, na een korte inleiding van één van de jeugdouderlingen en een gast die daar zo zijn eigen ontdekkingstocht mee gedaan had. Een heel algemeen en basic thema, waar iedereen rond de tafel op zijn of haar eigen manier op inhaakte. Deze keer zijn we niet in kleine

-6-

groepjes uit elkaar gegaan, al constateerden we achteraf dat dit het onderling gesprek en de betrokkenheid van iedereen toch wel bevordert. Het is heerlijk om mee te maken dat dit jongere deel van de gemeente zich niet schaamt hierover in gesprek te gaan. Hun eigen ervaringen èn moeiten daarbij te delen. En ook uit te spreken dat je elkaar erbij nodig hebt. Daarom is er zoiets als kerk. En zijn er ontmoetingen als deze. Prima!

Gele-enveloppenactie Eens in de vijf jaar wordt de hele wijk, in en buiten de binnenstad, opnieuw in kaart gebracht. Elk adres krijgt een soort enquête door de bus. Op deze manier weten de ouderlingen een beetje wat er van hen verwacht wordt. En kunnen gemeenteleden aangeven wat zij van de kerk verwachten. En omgekeerd: wat de kerk van hen verwachten mag. Met opvallend geel gekleurde enveloppen is het materiaal voor deze actie bij u door de bus gekomen. U kunt het eigenlijk niet gemist hebben. Mocht de envelop onverhoopt niet opgehaald zijn, wilt u het antwoordformulier dan zelf alsnog inleveren: in speciale gele doos die daarvoor in de kerk staat of bij een van de ouderlingen. We hopen met de resultaten de komende jaren weer op een zinvolle manier gestalte te kunnen geven aan ons kerk-zijn.

Studieverlof In de maand studieverlof die ik na Pasen genoot, heb ik volop kunnen werken aan de biografie van mijn kerkvader Van der Werf. Hij stond onder andere aan de wieg van het citypastoraat in Utrecht, in 1970 een nieuw fenomeen in de Nederlandse kerk. Maar hij was daarvóór al de man die experimenteerde met doorlopende leesroosters, consequent een leerhuis opzette omdat je als gelovige nooit volleerd bent. Hij trok lijnen vanuit de bijbel naar politiek en maatschappelijke vragen van vandaag door. Kortom, het was eigenlijk een bijna charismatische figuur die veel jonge theologen in die tijd geïnspireerd heeft, en mij dus ook. Door zo’n onderzoek duik je weer helemaal in de kerkgeschiedenis van de twintigste eeuw, de ontwikkeling van de liturgie, en in de theologische achtergronden. Een boeiend avontuur, dat nog niet afgesloten is. Deze zomer hoop ik het werk aan deze biografie in mijn vrije tijd af te kunnen ronden, en later dit jaar bij de uitgever aan te leveren. Uitgeverij Skandalon, die ook de Dordtse Bijbel verzorgde (die overigens nog steeds in de winkel van de Grote Kerk verkrijgbaar is!), zal de uitgave verzorgen en het is de bedoeling dat het boek in de eerste helft van 2013 verschijnt. M.d.D.

-7-

Uit de wijkkerkenraad Jaarrekening Wijkkas 2011 In de vergadering van maart heeft de wijkpenningmeester de heer Aarnoudse de gecontroleerde jaarrekening gepresenteerd. De commissie kascontrole, bestaande uit ouderling de heer Bakker en diaken de heer Van Dijk, heeft de controle samen met de heer Aarnoudse uitgevoerd. De kerkenraad heeft de jaarrekening wijkkas 2011 goedgekeurd. Onder dankzegging voor het voeren van een goede boekhouding heeft de kerkenraad de wijkpenningmeester voor 2011 gedechargeerd.

Gasten wijkkerkenraadsvergadering Door het jaar heen nodigen wij gasten uit om ons te laten informeren over de werkzaamheden van de verschillende commissies, organisaties, enzovoort. Voor de vergadering van april had de kerkenraad het bestuur van het Diaconaal Aandachts Centrum (DAC) uitgenodigd. Namens het DAC waren aanwezig de heer T. van de Minkelis (voorzitter), mevrouw A. van Noppen, (penningmeester) en de heer T. Weiss (coördinator). De heer Van de Minkelis gaf een uiteenzetting van de stand van zaken. Hij ging in op vier onderwerpen, te weten doelstelling/positionering, financiën, vrijwilligers en omgeving. 1. Doelstelling. Het DAC is een verlengstuk van de kerk, met een diaconale taak. Het DAC heeft, zonder aanzien des persoons en in respect, aandacht voor wie daarom verlegen zit. De vraag naar deze aanwezigheid groeit: in 2010 had het DAC 13.000 bezoekers, in 2011 waren dat er 25.000 en voor 2012 verwacht men 30.000 bezoekers te ontvangen. 2. Financiën. Het DAC is volledig afhankelijk van giften; toezeggingen van verbonden kerken (Hervormd Dordrecht voorop), collecten, particuliere giften en fondsen. Men ontvangt geen subsidie. De afgelopen jaren zijn met exploitatietekorten afgesloten. In 2011 kwam men 9.000 euro tekort. Het bestuur stelt zich ten doel het jaar 2012 zonder tekort af te sluiten. Daartoe bezuinigt men allereerst; het bestuur kijkt kritisch naar de noodzaak en omvang van uitgaven. Voorts zoekt men mogelijkheden de inkomsten te vergroten, onder andere fondsenwerving. Het bestuur laat duidelijk blijken de bijdragen vanuit de kerken nodig te hebben, zeer te waarderen en aan te moedigen. Men noemt expliciet de opbrengst van de kerstnachtdienstcollecte in de Grote Kerk.

-8-

3. Vrijwilligers. De vrijwilligers vormen het hart van het Aandachtscentrum. De populatie vergrijst, wat noopt tot werving van nieuwe vrijwilligers. Dit jaar heeft men al tien nieuwe vrijwilligers kunnen aantrekken, het bestuur doet een beroep op (de kerkenraad van) wijk 1 om in de eigen kring actief naar nieuwe vrijwilligers te zoeken. 4. Omgeving. De relatie met de omgeving is op de nieuwe lokatie aan de Singel een punt van aandacht. Kritiek vanuit de buurt richt zich op reële én mogelijke overlast van bezoekers. De impact op de omgeving heeft, van meet af aan, ook de belangstelling van (fracties uit) de gemeenteraad. Er zijn goede contacten met het toezicht, waaronder de politie. Het gesprek werd besloten met de uitnodiging aan alle individuele kerkenraadsleden een dagdeel mee te lopen in het Aandachtscentrum.

Eén PKN-gemeente Van de voorzitters van de drie Algemene Kerkenraden ontvingen wij op 3 mei bericht over de stand van zaken in het verenigingsproces. Het triomoderamen (Hervormd Dordrecht, Hervormd Dubbeldam, Gereformeerde Kerk Dordrecht) had overeenstemming bereikt over de uitwerking van het tweefasenmodel en over de regelingen behorende bij de eerste fase. De wijkgemeente werd gevraagd het voorstel in eigen geledingen, dat is met de gemeente en in de wijkkerkenraad, te bespreken en onze reactie voor 15 juni kenbaar te maken. In zijn vergadering van 24 mei heeft de kerkenraad de stukken van het verenigingsproces inhoudelijk besproken. Op 31 mei is de gemeente via een gemeenteberaad geïnformeerd en geconsulteerd. In het gemeenteberaad is gesproken over de wens tot eenheid in verscheidenheid om de eigen identiteit te kunnen behouden. En over de zekerheid dat in 2019 daadwerkelijk alle wijkgemeenten opgaan in de Protestantse Gemeente Dordrecht. Het besluit om de tweede fase in 2019 in te laten gaan is genomen, omdat sommige wijken het liefst direct al samen wilden gaan, andere wijken meer tijd nodig hebben. Inventarisatie bij alle wijken leverde als compromis het jaar 2019 op. In het tweefasenmodel zal er geen splitsing van het vermogen plaatsvinden. Het huidige financiële stelsel blijft gehandhaafd. Het wordt van belang geacht dat aan de hand van een stappenplan inzicht wordt gegeven in het vervolgproces. En dat er zorg wordt gedragen voor kennisoverdracht binnen de kerkenraden om de continuïteit van het proces te bevorderen.

-9-

De wijkkerkenraad ziet het als zijn taak de voortgang van het proces ook in de eigen gemeente te bewaken en stimuleren: - voortgang en continuïteit in de wijkkerkenraad: het voortgangsproces zal door het moderamen met enige regelmaat op de agenda worden gezet; - het proces levend houden in de gemeente: dit zal met name moeten gebeuren door communicatie vanuit de wijkkerkenraad naar de gemeente. Aansluitend aan het gemeenteberaad heeft de kerkenraad onze definitieve reactie bekrachtigd (zie brief aan het moderamen). Elly van der Hum, scriba Geacht moderamen, Naar aanleiding van uw brief van 2 mei jongstleden heeft de wijkkerkenraad van de Grote Kerk Gemeente in zijn vergadering van 24 mei gesproken over de overeenstemming die het triomoderamen bereikt heeft over de uitwerking van het tweefasenmodel en over de regelingen behorende bij de eerste fase. Op 31 mei is de gemeente over de uitwerking van het tweefasenmodel en over de regelingen geïnformeerd en geconsulteerd en aansluitend heeft de wijkkerkenraad haar reactie naar uw moderamen bepaald. Namens de wijkkerkenraad mag ik u de reactie van de Grote Kerk Gemeente op de voorstellen kenbaar maken. Het stemt ons tot vreugde dat de realisatie van het tweefasen verenigingsmodel met de nu bereikte overeenstemming gestart is. De Grote Kerk Gemeente spreekt zich dan ook positief uit over de voorliggende regelingen. Het vervolg van het verenigingsproces tot de vorming van één Protestantse Gemeente op het Eiland van Dordrecht uiterlijk per 1 mei 2019 ligt ons na aan het hart. Wij weten ons op dat vervolgproces betrokken en willen u vanuit het gemeenteberaad en de wijkkerkenraad daarin het volgende meegeven. Wij vragen u op korte termijn afspraken te maken over en inzicht te verschaffen in een stappenplan voor het vervolgproces. Voorts hecht onze wijkgemeente eraan nu en in de toekomst de eigen identiteit van wijkgemeenten enerzijds en de onderlinge solidariteit tussen wijkgemeenten anderzijds te koesteren. Wij wensen u veel wijsheid in uw werk. Namens de wijkkerkenraad van wijk 1, Met vriendelijke groet, Mevr. P.E. van der Hum, scriba

- 10 -

Van de diaconie Bedankkaart Sri Lanka Support Onlangs ontvingen wij een bedankkaart van mevrouw Netty Tiggelman namens de ‘Stichting Sri Lanka Support’. In het laatste kwartaal van 2011 heeft de diaconie de opbrengst van de zendingsbusjes bij de uitgang van de kerk voor het werk van deze stichting bestemd. Wij hebben u indertijd over dit doel geïnformeerd. Voor wie meer informatie over het werk van Sri Lanka Support wenst, verwijzen wij naar de website www.srilankasupport.nl.

Kledingbank Dordrecht De diaconale collecte op zondag 10 juni was bestemd voor de ‘Stichting Kledingbank Dordrecht en omstreken’ De kledingbank is een stichting met als doel het doorgeven van goede herbruikbare kleding aan mensen die het hard nodig hebben, maar dit niet (meer) kunnen betalen. Ook in Dordrecht en omstreken bestaat deze behoefte. In 2010 maakten 415 volwassenen en 577 kinderen gebruik van de kledingbank, in 2011 was dat gegroeid naar 562 volwassenen en 769 kinderen. De kledingbank werkt met doorverwijzers. Dat zijn organisaties die mensen kunnen doorverwijzen naar de Kledingbank, bijvoorbeeld diakenen. Mocht u goede herbruikbare kleding of schoenen hebben, brengt u deze dan naar de kledingbank.

- 11 -

Deze is gevestigd vlak bij de Grote Kerk, aan de Varkenmarkt 146 en is open op maandag, dinsdag, donderdag en vrijdag van 9.00 uur tot 14.00 uur en op woensdag van 09.00 uur tot 12.00 uur. U kunt tijdens openingstijden gewoon even langs gaan en kleding afgeven. Let op: tijdens schoolvakanties is de kledingbank gesloten. Kort geleden is de diaconie op bezoek geweest en toen hoorden we dat er momenteel met name behoefte is aan kinderkleding. Ook beddengoed, slaapzakken, handdoeken en theedoeken zijn erg welkom. Voor meer informatie zie ook www.kledingbank-dordrecht.nl.

Brief aan de portefeuillehouder Sociale Zaken Afgelopen maand heeft het College van Diakenen (CvD) op initiatief en voorspraak van de diaconie van wijk 1 de portefeuillehouder Sociale Zaken van de Drechtsteden, dat is de Dordtse wethouder E. van de Burgt, een brief gestuurd waarin zij haar zorgen uit over de voorgenomen ‘gezinstoets’ in de nieuwe Wet Werk en Bijstand (WWB). In het navolgende kunt u integraal de brief en het antwoord van de portefeuillehouder lezen. Intussen staat, door de val van het kabinet, de invoering van (onderdelen van) de nieuwe WWB ter discussie. Brief College van Diakenen aan de Portefeuillehouder Sociale Zaken van de Drechtsteden: Geachte heer Van de Burgt, Per 1 juli van dit jaar wordt een nieuwe Wet Werk en Bijstand van kracht. Veelbesproken onderdeel daarvan is dat werkende, thuiswonende kinderen financiële verantwoordelijkheid krijgen voor hun op bijstand aangewezen ouder(s). Immers, voor de bepaling van de bijstandsuitkering van de ouder(s) vormt voortaan het gezinsinkomen inclusief het inkomen van thuiswonende kinderen de grondslag. De implicaties van deze veranderingen worden pas in volle omvang duidelijk nu deze geëffectueerd zijn. De Diaconie van de Hervormde Gemeente te Dordrecht wil u, met respect voor de intenties en overwegingen van de wetgever, haar zorg over de mogelijke gevolgen van deze wetgeving kenbaar maken. In de eerste plaats kan deze wetgeving ertoe leiden dat jonge mensen een onbedoelde, ongewenste en averechtse prikkel krijgen om versneld op zichzelf te gaan wonen. Sociaalemotionele ontwikkeling en overwegingen zouden tot een keuze voor zelfstandig wonen moeten leiden; zelfstandigheid zou niet door financiële motieven moeten worden ingegeven. Bovendien komt door deze wetgeving extra druk te liggen op personen en gezinnen die veelal al met financiële problemen te kampen hebben.

- 12 -

Mochten in deze gezinnen kinderen wel thuis blijven wonen, bestaat het risico dat dat spanningen geeft over de besteding van geld. De intentie – mensen een prikkel te geven betaald werk te verrichten – is te waarderen, maar velen hebben ondervonden hoe lastig het is betaald werk te vinden; in tijden van economische teruggang en na het 50e jaar des te meer. Wij hopen en verwachten dat u onze zorgen deelt en dat u in uw positie in staat zult zijn een sociaal en barmhartig sociale zekerheidsbeleid te voeren, danwel dit bij de rijksoverheid te bepleiten. Daarnaast dringen we erop aan dat er, daar waar deze wetgeving in specifieke gevallen tot schrijnende situaties binnen uw regio leidt, met betrokkenen naar een sociale en barmhartige oplossing wordt gezocht - bijvoorbeeld door een uitzondering te maken. Hoogachtend, C.P.de Boon (voorzitter CvD), A.P. Paans (secretaris CvD)

Antwoord Portefeuillehouder Sociale Zaken van de Drechtsteden: Geachte heer De Boon, In uw brief van 11 april 2012 spreekt u uw zorgen uit over de mogelijke gevolgen van de invoering van de gezinsnorm binnen de nieuwe Wet Werk en Bijstand. In het bijzonder vraagt u aandacht voor jongeren die om financiële redenen gedwongen worden eerder dan wenselijk op zichzelf te gaan wonen en voor de extra druk die op gezinnen met veelal financiële problemen komt te liggen. Ik deel uw zorgen met betrekking tot de kwetsbare positie van deze personen. Hierbij denk ik dan vooral aan diegenen, die enerzijds financieel getroffen worden door een samenloop van de verschillende overheidsmaatregelen en anderzijds moeilijk in staat zijn om door werkaanvaarding hun financiële situatie te verbeteren. Ik verzeker u dat ik al mijn mogelijkheden benut om deze zorgen bij de landelijke politiek kenbaar te maken en te komen tot oplossingen voor deze mensen. Ik kan u vertellen dat binnen de Drechtsteden in de meest schrijnende situaties de zogenoemde stapelingseffecten met het verlenen van bijzondere bijstand zoveel als mogelijk binnen de beperkte financiële en juridische ruimte van de gemeente worden verzacht. Tenslotte wil ik ingaan op uw zorgen met betrekking tot het vinden van werk in deze tijden van economische teruggang. Ik begrijp uw zorgen, maar ik acht het niet onmogelijke om ook in deze tijden werk te vinden. De gemeente zet zich – samen met werkgevers en andere partners – in om zoveel mogelijk mensen naar hun kunnen aan het werk te helpen. Hoewel inderdaad soms lastig, slagen we er nog steeds in om dit voor elkaar te krijgen. Hoogachtend, de heer E. van de Burgt (Portefeuillehouder Sociaal Drechtsteden)

- 13 -

Van de Contactdienst Busreisje naar Giethoorn woensdag 9 mei 2012 Het was weer een gezellige drukte vóór de kerk en zelfs de zon was aanwezig. Nadat wij allen in de bus waren gestapt reden we richting Utrecht. In Houten dronken wij een kopje koffie of thee met appelgebak en daarna reden we verder. De chauffeur, zij had er ook alle zin in, bestuurde de bus over mooie wegen, langs dorpen en weidse vergezichten. Zo ook passeerden we het voormalige eilandje Schokland, onvoorstelbaar dat de Zuiderzee daar eens het hoogste woord had. We reden verder, en wel naar Giethoorn.

In de rondvaartboot door Giethoorn

In Giethoorn aangekomen was het tijd voor het diner en de rondvaartboot lag voor het restaurant al op ons te wachten om ons door het mooie centrum van het rustieke Giethoorn te varen over de Beulaker en Belterwijde. Na de interessante rondvaart gingen we weer op huis aan. Deze mooie en gezellige dag liep wat uit, maar daar zaten wij niet mee. Al om al wil ik namens ons allen degenen die deze reis mogelijk maakten hartelijk bedanken. Mevrouw W.S. Meijer-van Genderen

- 14 -

Van de Werkgroep PR Gemeenteavond: Barbecue op vrijdag 7 september Ook dit jaar organiseert de ‘Werkgroep PR’ weer een barbecue aan het begin van het nieuwe seizoen en wel op vrijdag 7 september vanaf 17.30 uur onder de toren. Het doel van deze avond is: ontmoeting en contact met elkaar. Diegenen die er afgelopen jaren bij waren weten hoe gezellig het is om elkaar te spreken in een andere en ontspannen setting. De kosten van deze avond zijn € 10 per persoon en kinderen € 5. U kunt zich opgeven door de antwoordstrook in te vullen en in te leveren in de speciale doos bij de uitgang van de kerk of via e-mail [email protected]. Voor deze avond kunnen wij nog wel wat hulp gebruiken. Wilt u de handen uit de mouwen steken en helpen met het klaarzetten of opruimen van de spullen, of wilt u één van de barbecues bemannen, vermeld u dat dan ook op de antwoordstrook of in uw e-mail. Wij hopen weer op veel aanmeldingen en een gezellige avond! Namens de PR-commissie: Koos van Veen Mariëtte Overkamp

---------------------------------------------Ik kom/wij komen op vrijdag 7 september naar de barbecue met ____ personen. Naam:_____________________________ Telefoonnummer:____________________

O Ik wil helpen bij de uitvoering. Graag inleveren/mailen uiterlijk 2 september

- 15 -

Ik ga op vakantie en ik neem mee…. Na het succes van de wedstrijd van vorig jaar schrijft de PR-commissie ook dit jaar een fotowedstrijd uit en wel met het thema: “Ik ga op vakantie en ik neem mee…” Nog even en dan begint de grote vakantie. Velen van ons pakken de koffers. Er gaat van alles mee. En als de koffers te vol raken of er kan niets meer bij in de auto, dan moeten we keuzes maken. Wat gaat er wel mee en wat blijft er thuis? Zo dat we het op onze vakantie toch naar de zin hebben. Omgekeerd gebeurt hetzelfde als de vakantie voorbij is en we gaan weer naar huis. Wat neem je dan allemaal mee? Pak je weer gewoon alles in wat je van thuis had meegenomen, of is er dat éne souvenir, dat je in het bijzonder aan deze vakantie doet terugdenken of dat je speciaal voor iemand hebt gekocht? Of neem je een speciale herinnering mee aan een gebeurtenis tijdens je vakantie? Laat uw fantasie de vrije loop, maak een mooie foto die slaat op het thema “Ik ga op vakantie en ik neem mee…”, stuur die uiterlijk 1 september op naar [email protected], en ding mee naar de hoofdprijs. Die bestaat ook dit jaar uit een vergroting op canvas van de winnende foto. En natuurlijk worden de beste foto’s weer tentoongesteld in de Grote Kerk, en wel vanaf 17 september. Op die dag wordt, na de startdienst en onder het genot van een kopje koffie, de uitslag van de wedstrijd bekend gemaakt. Voorwaarden voor deelname zijn als volgt: - u (of jij) bent kerkelijk verbonden met de Grote Kerk Gemeente; - lever uw foto uiterlijk 1 september digitaal aan op [email protected], met vermelding van uw naam en een korte toelichting bij uw foto; - elke deelnemer mag maximaal 3 foto’s opsturen (met een zo hoog mogelijke resolutie); - voor kinderen/jongeren is er een aparte categorie; - de inzendingen worden beoordeeld door een vakjury. We hopen op veel mooie inzendingen! Namens de PR-commissie Mariëtte Overkamp

- 16 -

Van de coördinatiecommissie 25 jaar vrijwilligers in de Grote Kerk Het is dit jaar 25 jaar geleden dat de Grote Kerk opengesteld werd na de grote restauratie. Toen is ook het citypastoraat hier opgezet. Hieronder de verhalen van twee vrijwilligers van het eerste uur. Tryntsje Klein-Schraa In de periode voor de restauratie van de Grote Kerk, in de jaren tachtig van de vorige eeuw, was Tryntsje Klein-Schraa al betrokken bij de voorbereidingen. Dus zij is ruim 25 jaar aan het werk geweest voor de Grote Kerk en was toen nog geen 40 jaren oud. Tryntsje zat in de voorbereidingscommissie samen met onder andere Marinus Tisserand en Govert Veldhuijzen sr. Er werd veel vergaderd in een kamer boven de Augustijnenkerk of het Kerkkantoor met de heer Govert Veldhuijzen. Marinus Tisserand had de eigenschap om uitgebreide en moeilijke rapporten op één A-4 te kunnen weergeven in leesbare en begrijpelijke taal. In deze besprekingen werd de restauratie van de Grote Kerk voorbereid en besproken, en werd gesproken over de sluiting van de kerk tijdens de restauratie. Er werden gesprekken gevoerd met citypastoraten van de kerkelijke gemeenten uit Gouda en Utrecht. Met Lucy en Marinus Bos ging Tryntsje naar Gouda toe om het een en ander te bespreken, en te horen hoe zij het citypastoraat hadden opgezet. Mevrouw Gerbrandy was hier ook bij betrokken en wilde niet dat Tryntsje ook nog meeging naar Utrecht, in verband met haar drukke werkzaamheden. Het citypastoraat in Dordrecht is opgezet naar voorbeeld van dat in Utrecht (de Domkerk). Bij de opening van de Grote Kerk, na de restauratie, moest Tryntsje de entreebewijzen controleren van de bezoekers, die uitgenodigd waren voor de opening. Zo vroeg zij ook aan de vervanger van minister Brinkman, de staatssecretaris Dees om zijn toegangsbewijs en herkende toen de persoon Dees. Uiteraard mocht hij toen doorlopen, want hij moest de openingshandeling verrichten met het houden van een toespraak in aanwezigheid van Prinses Margriet, die koningin Beatrix vertegenwoordigde. Tryntsje heeft altijd op de dinsdag gewerkt. In het begin op de ochtend, want ’s middags was zij leesmoeder op de school van haar kinderen en later ging zij op de middag werken. De dinsdaggroep werd een vriendengroep. Deze groep organiseerde in de winterperiode ook reisjes naar bijvoorbeeld Lelystad en hierbij waren alle medewerkers van de dinsdag aanwezig. Het werd een hechte groep. Toen haar huis in de Denpasarstraat werd

- 17 -

opgeleverd, kwam de dinsdaggroep haar helpen met het schoonmaken en inrichten van het huis. Ook vierde deze groep Oud- en Nieuwjaar met elkaar. Zij zaten dan met de partners meegerekend met zo’n 25 personen bij elkaar. Op de dinsdag werd altijd veel gelachen en plezier gemaakt. Veel moppen werden aan elkaar verteld. Op de dinsdag was ook veelal Arie J. Keijzer, de organist, aanwezig. Hij werd ook betrokken bij de dinsdaggroep. Van de oorspronkelijke groep zijn nu maar weinig mensen meer over. Er was sprake van grote onderlinge samenhang. Mensen van het citypastoraat Utrecht kwamen naar Dordrecht toe om te kijken hoe alles werkte in Dordrecht. Zij vertelden dan hun bevindingen vanuit Utrecht. Ook heeft het citypastoraat eens een lezing gehouden in februari van een bepaald jaar. Maaike Tijssen en Gerard Hovius waren mensen van het eerste uur in het opzetten van het citypastoraat Dordrecht. Hierbij was ook archivaris Theunis W. Jensma betrokken. Jensma kon heel goed vertellen. Tryntsje en Jensma hebben samen in de tentoonstellingscommissie gezeten, maar die was toen nog niet zo professioneel als nu. Bij het tienjarig jubileum werden kazuifels tentoongesteld uit de zestiende en zeventiende eeuw. Hierbij was ook de kazuifel, die was gevonden in de toren van de Grote Kerk. Daar moest voorzichtig mee worden omgegaan; er mocht niet teveel daglicht bijkomen. Die kazuifel is nu in het Catharijneconvent in Utrecht te bewonderen. Ook opmerkelijk was het bezoek van mevrouw Van Meerdervoort (een nazaat van de beroemde familie, die de Meerdervoortkapel heeft laten maken) aan de Meerdervoortkapel. In de afgelopen periode kwamen ook eens twee oude mensen uit Gent in België en die wilden niet dat wij ‘s’il vous plait’ zeiden, maar ‘alstublieft’. Er was toen een taalkundige strijd tussen de Walen en de Vlamingen gaande. Deze mensen stuurden later een kaart van het drieluik (De Aanbidding van het Lam Gods) uit de Sint-Baafskathedraal in Gent met de adressering: Tryntsje-Grote Kerk-Dordrecht. De kaart werd gewoon bezorgd op het goede adres. Herman van Duinen heeft eens een lezing over dit drieluik gehouden in de maand februari voor het Citypastoraat. Eén deel van dat drieluik is vervangen door een replica, want het origineel is gestolen. Tot zover de herinneringen van Tryntsje Klein-Schraa, juni 2012

- 18 -

Peter van der Heide Mijn belangstelling voor de Grote Kerk begon toen mijn leraar de heer Nijman onze klas in 1985 meenam naar de Grote Kerk en hij persoonlijk een rondleiding gaf. Mijn ogen werden geopend toen wij de dooptuin ingingen en de panelen van de preekstoel zagen. Na een korte wandeling over de graven naar het mooi gevormde hek met het wapen er boven zijn wij weer weggegaan. Toen ik thuis kwam vertelde ik alles met vol overgave tegen mijn ouders en mijn broertje. Niet wetende dat zij net in de Periscoop (blad van de Wilhelminakerk) een oproep lazen voor mensen die als vrijwilliger wilde meehelpen een ontmoetingsgroep op te stellen voor de opening van de kerk in 1987. Mijn ouders en ik zijn naar de eerste bijeenkomst gegaan in het Hof en zo rolde ik er in. In 1986 liep mijn vader met de post door de binnenstad, toen hij een pakketje moest afleveren bij de Grote Kerk van 5 kg met een verzekerde waarde van 400 gulden. Mijn vader ging de kerk in (de graven waren open en er stond een kruiwagen met botten waar nu het invalidentoilet is) en de voorman van de werklieden kwam en tekende voor het pakje. Mijn vader was nieuwsgierig wat er in het pakje zat en de voorman maakte het open en het bleek bladgoud voor het hek van de Van Slingelandt- of Sint Anna-kapel te zijn. Prinses Margriet opende in 1987 de Grote Kerk voor bezichtiging en ik zat drie banken achter haar met de heer Nijman en de heer van Beveren. Na de openstelling ging het nog heel stroef voordat er routine in de organisatie kwam. Op 1 april 1988 was de start van een nieuw roosterjaar en de heer Tisserand had mij, na overleg, iedere zaterdag- en zondagmiddag ingeroosterd. Iedere zaterdagmiddag liep ik met de heer van Beveren hij werd al snel mijn leermeester over de kerk en ik zijn leermeester over tuinonderhoud en planten. In 1989 op een zondagmiddag kwam er een man op hoge leeftijd, ondersteund door zijn kleindochters, de kerk in en zodra hij de deur door was stond hij met open mond stokstijf stil en keek richting van het Zuidertransept. Ik ging naar hem toe en heb een praatje gemaakt over de kerk om het ijs te breken, toen zei hij: “Ik ben de schenker van het Kraftraam en nu ik het raam zie, gaan er zoveel emoties door mij heen dat ik niet kan bewegen. Ik moet het nog één keer zien voordat ik de aarde verlaat.” Toen stond ik met mijn mond vol tanden, want wat zeg je daar op? Hij vertelde me over het raam en hoe het gemaakt is en door wie en dat hij het alleen op papier gezien had en niet in de kerk, omdat hij in Oostenrijk woonde, maar hij zou het nog één keer zien. Hij verliet de kerk na handgeschud en met medeneming van wat documenten en folders .

- 19 -

Een week later kreeg ik een brief met mijn naam erop in de kerk uit Oostenrijk van de familie met de mededeling dat hij overleden was in zijn slaap. Hetzelfde jaar liep mijn vader weer met de post bij de Grote Kerk en er werd bestraat naast de Grote Kerk, waar de voormalige kapel van Sint Sura was. Mijn vader maakte een praatje met de stratenmakers, toen een stratenmaker een klomp roest naar boven haalde en aan de kant gooide bij het vuil, mijn vader herkende het onmiddellijk en nam het mee naar huis. Na twee weken bikken en boenen was het schoon en liet hij het aan mij zien. Het was een halve kogel. Toen hebben wij die naar de kerk gebracht en gedoneerd waar het nu nog ligt, naast de Van Slingelandtkapel met het hek met bladgoud. In 1990 en de jaren daarop werden wij professioneler in het omgaan met mensen die de kerk kwamen bezoeken. Maar door de tijd heen worden we ouder en verliezen we veel dierbare collega’s. Eerst de heer Nijman daarna de heer van Beveren en de heer Tisserand en nog velen meer, die ook in 2012 herdacht zullen worden bij het jubileum van de openstelling van de Grote Kerk. Tot zover de herinneringen van Peter van der Heide, juni 2012

Filmsterren gezocht Op vrijdag 8 juni 2012 was de Grote Kerk gesloten in verband met de filmopnamen van het boek van Jan Terlouw De koning van Katoren. Het was een heel spektakel in de Grote Kerk met veel opnames die veelvuldig herhaald moesten worden. In de loop van de middag kregen wij te horen, dat er een groot tekort aan figuranten was ontstaan en of de Grote Kerk hier een oplossing voor wist te vinden. Uiteraard hebben wij de uitdaging ter hand genomen en zijn een aantal vrijwilligers gevraagd om naar de Grote Kerk te komen om als figurant in de film te kunnen optreden. Binnen twintig minuten waren twintig personen aanwezig die wilden helpen. De groep werd verdeeld in vier geloofsgroepen: Orthodoxen; Protestanten; Moslims; Rooms Katholieken.

- 20 -

De Orthodoxen kregen een zwarte outfit en een baard. De Moslims werden als Berbers aangekleed en de Rooms Katholieken hadden een rood kledingvoorschrift. De Protestanten kregen zwarte kleding aan. Het was veel lachen en veel plezier met elkaar.

Even later kregen we te horen, dat de opnames minimaal tot 19.00 uur zouden duren. Op dat moment haakten een paar vrijwilligers af, omdat zij andere afspraken hadden staan. De anderen gingen opgewekt door. Filmopnames worden gemaakt met veel herhalingen en soms eindeloos overdoen. Uiteindelijk duurde het tot 20.15 uur en toen werden we hartelijk bedankt voor onze hulp. Wij hebben als Grote Kerk laten zien, dat wij anderen kunnen helpen, als zij in ‘nood’ verkeren. Je doet nooit tevergeefs een beroep op de vrijwilligers. Een groot compliment aan hun adres. Het blijkt maar weer dat er vele talenten zijn onder de vrijwilligers. Wij dienen zorgvuldig met ‘onze talenten’ om te gaan. Hulde aan iedereen. De film gaat op 5 december 2012 in première in de bioscopen. Kees van der Waal

- 21 -

Dordtse Dom Draait Door Verslag van een geslaagd evenement 2012 is het jaar van ‘25 jaar openstelling Grote Kerk’. Ter gelegenheid van dit heuglijk feit organiseerde de ‘Werkgroep Muziek’ een bijzonder concert. Twee draaiorgels gaan een dialoog aan met het Kam-orgel. Speciaal voor deze gelegenheid heeft Cor Ardesch een stuk gecomponeerd getiteld Twentyfive. Op vrijdag 20 april, rond 10.15 uur, arriveren de Lekkerkerker en de Harlekino, twee draaiorgels van Adri Vergeer uit Gouda, bij de ingang onder de toren. Om de Lekkerkerker de kerk in te krijgen moet het onderstel van het draaiorgel gedemonteerd worden. Een spannend moment! Gaat het lukken het orgel door de deur te krijgen? Met een speling van 1 centimeter aan weerskanten van het orgel lukt het net! Ruim 2,5 uur na aankomst staat het orgel eindelijk voor het koorhek.

Met het instrument nog maar nauwelijks goed op z’n plaats laat de onvermoeibare orgeldraaier Ap de Korte de Lekkerkerker klinken, een machtig geluid vult de kerk. ’s Middags speelt het draaiorgel de eerste keer samen met het Kam-orgel. Cor Ardesch moet alle zeilen bijzetten om het draaiorgel qua volume bij te benen. Op zaterdag wordt er druk geoefend, en ook nog geschaafd aan Cor’s bijzonder compositie, één en ander tot groot plezier van de bezoekers van de kerk.

- 22 -

De avond wordt geopend door de voorzitter van de ‘Stichting Behoud Grote Kerk’, Cees Twigt, waarna een Menuetto van B. Tours als muzikale start van het concert klinkt. Afwisselend spelen de Lekkerkerker, de Harlekino en het Kam-orgel. Centraal en aan het einde van het programma klinkt Twentyfive, waarin alle drie de orgels spelen, na elkaar en met elkaar. En vooral dat laatste is uniek! Daartussenin een rustpunt in de vorm van het prachtige Prélude, Fugue et Variation van César Franck door Cor gespeeld op het Kam-orgel. Na afloop klonk een hartelijk applaus van de ruim 550 enthousiaste bezoekers. De avond werd besloten met een gezellig samenzijn in het Mariakoor, uiteraard onder de klanken van de Lekkerkerker. Als we uiteindelijk in de kleine uurtjes van zondagmorgen de draaiorgels uitzwaaien, kijken we tevreden terug op een geslaagd evenement. Namens de ‘Werkgroep Muziek’ Joop van den Berg

- 23 -

Andere berichten Palestina en Israël Kerk in Actie werkt mee aan het ‘Programma voor Oecumenische Begeleiding in Palestina en Israël’ (EAPPI) in de Palestijnse gebieden. Dit programma begeleidt Palestijnen en Israëli’s bij geweldloze acties, en spant zich in voor bevordering en handhaving van het recht en voor de beëindiging van de bezetting van de Palestijnse gebieden door het Israëlische leger. Oecumenische begeleiders werken in kleine internationale teams op verschillende lokaties en verbonden met de plaatselijke Palestijnse of Israëlische gemeenschappen of organisaties. Hun doel is aanwezig te zijn en bescherming te bieden aan de gemeenschap of organisatie waaraan ze zijn verbonden. Zo is het de taak van de oecumenische begeleiders om door hun aanwezigheid onder andre bij checkpoints bij te dragen aan vrede en naleving van de mensenrechten in Israël en de Palestijnse gebieden. De bevolking in met name de Palestijnse gebieden wordt ernstig in haar bewegingsvrijheid beperkt door de aanwezigheid van deze checkpoints, maar ook op andere wijzen. Verder begeleiden oecumenische begeleiders kinderen onderweg naar school, werken mee in Palestijnse christelijke gemeenten en ondersteunen acties van Israëlische vredesorganisaties. De aanwezigheid van de Oecumenische begeleiders heeft een deescalerend effect. Kerk in Actie zendt steeds twee waarnemers uit voor enkele maanden. Tijdens hun verblijf houden zij een weblog bij over hun ervaringen. U kunt zich abonneren op hun weblog www.kerkinactie.nl/blogeappi of lees hun weblogs onder 'Verhalen uit het veld' op de site van Kerk in Actie. Meer weten? Informatie vindt u op www.eappi.org of kijk op www.kerkinactie.nl.

- 24 -

Hemelse gerechten Zo voor de zomervakantie wil ik graag een paar recepten geven voor wat kleine hapjes, geschikt voor een picknick of als bijgerecht voor de barbecue. De barbecue heeft een lange geschiedenis; in bijbelse tijden werd er immers al vlees geroosterd in de open lucht en aan de oevers van de meren de vis, die daar gevangen werd. Spinaziesalade (Borani Esfanaj) Volgens het bijbelverhaal wilde Daniël aan het Babylonische hof alleen maar vegetarische schotels eten om niet in conflict te komen met de joods spijswetten. Esther zou hetzelfde gedaan hebben als koningin aan het Perzische hof (zie volgend recept). Nodig: 500 gram spinazie, 1 gehakt uitje, scheutje olie, dikke yoghurt, 3 teentjes gehakte knoflook, enkele takjes verse munt of 2 theelepels gedroogde, 2 eetlepels fijngehakte walnoten, zout, peper. Hak de spinazie grof en schep de ui er door. Dit op een niet te hoog vuur roerbakken. Als het vocht verdampt is, voeg je de olie toe en laat roerend de spinazie fruiten, circa 3 minuten. De knoflook kan toegevoegd worden. Schep de afgekoelde spinazie in een kom en roer er zoveel yoghurt door als de spinazie opneemt om een salade te worden (eventueel kan je de yoghurt van te voren laten uitlekken om ze wat dikker te maken). Rooster de gehakte walnoten een paar seconden in een vette pan en strooi ze over de salade, zo ook de gehakte munt. Eventueel verder op smaak brengen met peper en zout Perzische komkommersalade De Joden kwamen in aanraking met de verfijnde Perzische keuken toen Babylonië door de Perzen werd veroverd. De Perzische koning Ahasverus was getrouwd met de mooie, Joodse koningin Esther, die zelf kookte voor de etentjes met de koning (Esther 5:4). Nodig: komkommer, yoghurt, blanke rozijnen, dadels, walnoten, ui Schil een komkommer en snijd hem overlangs door en verwijder de pitten. Rasp hem op de grove rasp. Roer er enkele lepels yoghurt door en voeg naar eigen smaak enkele lepels rozijntjes (geweekt en goed afgedroogd) toe. Tot slot doe je er enkele fijngehakte dadels, gehakte walnoten en een vleugje geraspte ui bij. Eet smakelijk! Leni Verwaal-Versluis Bron: Hemelse recepten van Wina Born

- 25 -

De Grotekerkstuin Nu in gebruik als hondenuitlaatplaats, parkeerterrein, Kerstmarkt of voor een podium voor Big Rivers, maar tot 1704 was ‘de tuin van de Grote Kerk’ echt een begraafplaats. Hoe kon het zo ver komen? In de middeleeuwen wilde ‘men’ begraven worden ‘ad sanctos’, dat wil zeggen in de buurt van heiligen wiens relieken in het altaar van de kerk geplaatst waren. Iets van de heiligheid zou dan afstralen op de overledenen; hoe dichter bij het altaar, hoe sterker de geur van heiligheid en de voorspraak om in de hemel te komen. Toe hoever die geur reikte werd vastgesteld op het Romeinse concilie van 1058: 60 schreden voor hoofdkerken en 30 schreden van kapellen vanaf het altaar. Ook daarom lag het kerkhof als een cirkel rond de kerk. In de kerk, dus ook in onze Grote Kerk, werden de aanzienlijken begraven, op het kerkhof (gewijde grond) de minder gegoeden en de allerarmsten. In tijden van bijvoorbeeld pestepidemieën werden grote kuilen gegraven, waarin de doden werden begraven. Was zo’n massagraf vol dan werd er een laagje aarde over geschept en werd weer een nieuwe kuil gegraven. Om plaats te maken werden na verloop graven geruimd en de botten en schedels geplaatst in een knekelhuis in de buurt van de kerk. De geur van heiligheid bleef wel belangrijk en vaak was op de bovenverdieping van zo’n knekelhuis een kapel met altaar en een reliek of zelfs relieken. Of dat in Dordrecht ook zo was is niet bekend. Wanneer men in de vroege middeleeuwen de Grote Kerk naderde, zag dat er dan ook heel anders uit dan tegenwoordig. De kerk stond op een hoogte die of reeds aanwezig of kunstmatig was. Die verhoging was noodzakelijk omdat er boven het grondwater begraven moest worden. Rond het kerkhof lag een sloot met enkele toegangen die waren afgesloten met bomen en roosters. Die roosters waren zo gemaakt dat er slechts mensen en geen dieren over heen komen lopen. In een middeleeuwse stad lieten zowel burgers als geestelijken bijvoorbeeld hun varkens vrij door de straten lopen. Zo’n (onrein) dier mocht niet op gewijde aarde komen. De Grote Kerk was ook aan de zijde van de Pottenkade door het kerkhof omringd. Opgravingen aan de Pottenkade hebben dat bevestigd. Op een diepte van circa 5 meter onder het huidige maaiveld kwamen de resten van lijkkisten voor de dag. Het kerkhof is in de loop der eeuwen steeds meer opgehoogd in verband met de stijging van het grondwater. Bij opgravingen bij de kerk kwam op ongeveer twee meter diepte ook een oud straatje van veldkeien te voorschijn.

- 26 -

Er is in 2008 archeologisch onderzoek uitgevoerd in de nissen naast het Mariakoor (aan de zijde van het pad en bij de fietsenrekken). Er zijn toen resten van muren gevonden, maar ook twee mogelijke knekelkuilen. In ieder geval is er botmateriaal gevonden en verschillende niveaus van begravingen. Delen van skeletten zijn in vroeger tijd geruimd of opzij geschoven om plaats te maken voor nieuwe begravingen. Dat is ook af te leiden uit het grote aantal niet in anatomisch verband liggende menselijke botten die gevonden zijn. Het is dus niet zo bijzonder dat er tijdens werkzaamheden in verband met de Kerstmarkt in 2011 op het grasveld naast de Grote Kerk een schedel werd gevonden. In 1704 werd dus de begraafplaats naast de Grote Kerk gesloten. In de kerk zelf werd Johanna Lugten op 27 juni 1829 als laatste begraven. En ook in het verleden werd de begraafplaats rondom de Grote Kerk gebruikt voor andere zaken en waren strenge geboden nodig. In 1453 bijvoorbeeld een keur die het de jeugd verbood om op het kerkhof te kaatsen of te ‘balslaan’. Er is dus eigenlijk weinig veranderd!

Bronnen: Wandelingen door oud-Dordrecht door C.J.P. Lips; Knekelhuizen in Europa www.atelier-terreaarde.nl; Dordrecht Ondergronds Briefrapport 4 door M.C. Dorst.

- 27 -

Expositie Niets is zonder waarde Tijdens de zomermaanden is in de Grote Kerk van Dordrecht de expositie Niets is zonder waarde van Hannelieke van de Beek te zien. Haar kunstwerken zijn geïnspireerd op de bijbel. Ook impressies van reizen en ervaringen krijgen een plek in haar werk. Zij werkt vanuit het materiaal, experimenteel, intuïtief en associatief. “Intens kijken, loeren, trillende knieën, en dan het juiste moment vinden, om een beeld vast te leggen wat me raakt.” Door samenvoegingen van verschillende materialen, zoals foto’s, stoffen en borduursels, soms ook gecombineerd met hout, lood en steen, ontstaan verhalen. Hannelieke van de Beek viert dit jaar haar dertigjarig jubileum. Zij is een veel gevraagde kunstenares, in diverse kerken door heel Nederland heeft zij haar werk reeds geëxposeerd. Zij heeft onder andere deelgenomen aan exposities in het Museum Catharijneconvent en de Domkerk in Utrecht. Sommige kerken gebruiken haar kunstwerken als onderdeel van bijzondere kerkdiensten. De expositie is te bezoeken van 1 juni tot 29 augustus 2012 in de Grote Kerk. Openingstijden dinsdag t/m zaterdag van 10.30 uur tot 16.30 uur, zon- en feestdagen van 12.00 uur tot 16.00 uur.

- 28 -

Expositie Toewijding In de Munterskapel is in de zomermaanden een expositie van Ruud Smit te zien. Deze expositie heet Toewijding en bestaat uit zwart-wit foto's van bijvoorbeeld de beide Cisterciënzerabdijen van Staffarda in Italië en Silvacane in Frankrijk en ook de kathedraal van Chartres. Kerken, abdijen en kloosters dus. De titel refereert naar de toewijding van de ambachtslieden die de kerk of de abdij hebben gebouwd of verfraaid. Ook gaat het over plaatsen waar Ruud zijn eigen toewijding aan het leven ervaart. Plekken waar een mens licht en duisternis, humor en ernst, zinloosheid en zin kan beleven. Ruud Smit is in 1949 geboren in Utrecht. Hij heeft theologie en filosofie gestudeerd in Amsterdam, Tübingen en Berlijn. Als fotograaf is hij vrijwel autodidact. Tijdens zijn studietijd heeft hij cursussen gevolgd in zwart-wit fotografie. Bijzonder is de manier waarop Ruud kijkt naar de objecten en de camera's waarmee hij werkt, veelal oudere analoge modellen waarmee authentieke foto's worden gemaakt. Ook het afdrukken van de foto's gebeurt op ambachtelijke manier in een donkere kamer. De expositie is te bezoeken van 1 juni tot 29 augustus 2012 in de Grote Kerk. Op 24 juni zal Ruud een workshop geven na de ochtenddienst over ‘kijken bij fotograferen’, dit ook als voorbereiding op de fotowedstrijd deze zomer georganiseerd door de ‘Werkgroep PR’. Meer informatie over Ruud is te vinden op zijn website: www.galeriediafragma.nl. Koos van Veen

- 29 -

Samen is een beetje minder alleen Tijdens de Holocaust werden circa zes van de negen miljoen Joden in Europa vermoord. Na de bevrijding van West- Europa trokken honderdduizenden Joodse overlevenden naar Israël. Momenteel wonen daar nog ongeveer 220.000 overlevenden van de naziverschrikkingen. Deze Shoah-overlevenden lijden aan gevolgen van traumatische ervaringen: deportatie, vlucht, onderduik, concentratiekampen, ‘medische’ experimenten, honger, angst, verlies van huis en haard en bovenal de moord op familieleden en vrienden. ‘AMCHA’ (‘jouw volk’ in het Hebreeuws) biedt psychosociale hulp in veertien centra in Israël. Meer dan driehonderd professionele hulpverleners zoals psychiaters, psychologen en maatschappelijk werkers staan klaar voor cliënten. Aan bijna alle behandelcentra is een inloophuis verbonden, waar cliënten terecht kunnen om elkaar te ontmoeten en samen de joodse feestdagen te vieren. ‘AMCHA’ is voor velen een tweede huis. De levensverwachting in Israël is hoog. Mannen bereiken gemiddeld een leeftijd van 78 jaar en vrouwen van 80 jaar. Dit betekent, dat ‘AMCHA’ Nog ruim tien jaar moet zorgen voor haar cliënten. Veel cliënten van ‘AMCHA’ zijn arm. De eigen bijdrage voor de behandeling kunnen zij vaak niet betalen. Toch stuurt ‘AMCHA’ nooit een cliënt weg. In aanvulling op de professionele hulp kan de organisatie een beroep doen op achthonderd – veelal jonge – vrijwilligers. Behalve huisbezoeken en hand- en spandiensten in de huishouding organiseren zij tal van sociale activiteiten. In Nederland werd in 1987 een vriendenorganisatie opgericht met het doel fondsen te werven voor ‘AMCHA Israël’. Zowel particulieren, kerkelijke organisaties als charitatieve instellingen zijn ‘Vrienden van AMCHA’ geworden. Stichting ‘Vrienden van AMCHA in Nederland’ heeft het CBFcertificaat (Centraal Bureau Fondsenwerving) en is door de Nederlandse belastingdienst erkend als ANBI (algemeen nut beogende instelling). Voor meer informatie: www.amcha.nl. en mevrouw KlementschitschZoutewelle, telefoon (078) 617 49 17.

- 30 -

Rooster kerkdiensten Grote Kerk Gemeente 24-06 10.30 uur ds. M. den Dekker 01-07 10.30 uur ds. M. den Dekker, Dienst van Schrift en Tafel, met medewerking van ‘Sura Cantat’ 19.00 uur Beeldvespers. De Rembrandtbijbel is uitgangspunt van deze viering. Drie afbeeldingen van deze meester worden u aangereikt. Ds. M. den Dekker geeft uitleg bij tekst èn verbeelding daarvan. Cor Ardesch geeft zijn muzikale interpretatie daarbij op het Kam-orgel. 08-07 10.30 uur dr. A. van den Beld, Laag Soeren 15-07 10.30 uur ds. H.A. van Olst, De Rijp 19.00 uur Vespers. Juist in de zomertijd zou het jammer zijn de deur ’s avonds gesloten te houden. Rust en licht zijn dan zo mooi binnen op zondagavond. Deze keer vespers met als gastvoorganger dhr. A. van Endhoven uit Rotterdam. 22-07 10.30 uur ds. J.P. Kraaijeveld, Zwijndrecht 29-07 10.30 uur pastor H.C. van den Ende (Albert Schweizer Ziekenhuis) 19.00 uur Vespers. Midden in de vakantietijd, met veel bezoekers aan de stad en gasten in de Grote Kerk. Ook deze zondagavond zijn er eenvoudige vespers in het middenschip van de kerk. Gastvoorganger is ds. E. Westrik uit Boskoop. 05-08 10.30 uur ds. M. den Dekker 12-08 10.30 uur ds. M. den Dekker 19.00 uur Gezongen vespers. Organist en predikant van de Grote Kerk hebben hun vakantie er weer op zitten. Vanavond zal Willemijn de Bruijn, sopraan, haar stem laten klinken met begeleiding van het Kam-orgel. Ook de gemeente houdt de lofzang gaande. Voorganger is ds. M. den Dekker. 19-08 10.30 uur ds. M. den Dekker, Doopdienst

- 31 -

26-08 10.30 uur ds. M. den Dekker 19.00 uur Orgelvespers. In het Mariakoor wordt barokmuziek tot klinken gebracht, dit keer niet van Bach, maar van Dietrich Buxtehude. organist en componist in Lübeck rond het jaar 1700. Hij was een voorloper van Bach en heeft hem zeker beïnvloed. Voorganger is ds. M. den Dekker. 02-09 10.30 uur kandidaat N. den Toom, Den Haag 09-09 10.30 uur ds. M. den Dekker, Dienst van Schrift en Tafel, met medewerking van de ‘Thuredrecht Cantorij’ 19.00 uur Muziekvespers. Ooit was hij straatmuzikant, nu speelt Vladimir Shobanov klassieke muziek op de accordeon, samen met Ascon van Westen die de cello bespeelt. Ze waren eerder in de Grote Kerk: een bijzondere ervaring voor wie daarbij was! 16-09 10.30 uur ds. M. den Dekker, Startdienst, met medewerking van ‘Sura Cantat’ 17.00 uur Vespers met Grote Orgelmis. Half september vindt in Dordrecht weer het Bach-festival plaats. In dat kader klinkt de Grote Orgelmis van Bach in de vespers. Met Cor Ardesch op het Bachorgel en Catrien Posthumus Meyjes die de gemeente helpt om de koralen te zingen.

- 32 -

Van de redactie Zoals u gewend bent een Wijkbrief net voor de vakantieperiode. Een Wijkbrief met veel nieuws over mensen: mensen die exposeren in onze Grote Kerk, mensen die in Giethoorn zijn geweest, over hulp aan andere mensen, herinneringen van mensen aan het citypastoraat, enzovoort. Als de vakantieperiode voor u een stille periode is, blijven door middel van de Wijkbrief de mensen van de Grote Kerk toch een beetje bij u. En dat geldt natuurlijk ook als u op uw vakantiebestemming deze Wijkbrief leest. Een mooie zomertijd gewenst! Namens de redactie, Chiel Verwaal

Redactieleden: Manon Kerkveld, Kinkelenburg 206, Dordrecht, (078) 617 68 05 Martha Quarré, Aletta Jacobs-erf 214, Dordrecht, (078) 616 12 16 Corry Verbrugge, Waterman 75, 3328 RC Dordrecht (078) 617 83 93 Chiel Verwaal, Cronjéstraat 22, Dordrecht, (078) 613 12 23

E-mail redactie: [email protected]

Planning wijkbrief 2012 deadline kopij 20 augustus 19 november

bezorging 31 augustus 30 november

De Wijkbrief is de nieuwsbrief van en voor de Grote Kerk Gemeente (wijk 1). Met bijdragen die ten doel hebben informatie te geven en de onderlinge band en betrokkenheid tussen de gemeenteleden te versterken. Bijdragen van de predikant, de kerkenraad, gemeenteleden en hen die zich bij de gemeente betrokken voelen. De Wijkbrief is opgezet in 1997, en verschijnt viermaal per jaar: in maart, juni, september en december.

- 33 -

Wetenswaard predikant: ds. M. den Dekker, Singel 201, 3311 KR Dordrecht, (078) 614 50 64, [email protected] voorzitter wijkkerkenraad: J.C.C. Bruggeman, Grotekerksbuurt 70, 3311 CB Dordrecht, (06) 22 46 87 48 pastoraal werker: mevrouw A.E. de Waard, Louise de Colignylaan 57, 2983 TT Ridderkerk, (06) 36 20 31 37 ouderling-scriba / postadres wijkkerkenraad: mevrouw P.E. van der Hum, Soembastraat 63, 3312 HT Dordrecht, (078) 613 95 63 penningmeester wijkkas: J.J. Aarnoudse, Buiten Walevest 93, 3311 AD Dordrecht, (078) 614 75 20. Gironummer wijkkas 657305 t.n.v. penningmeester wijkkerkenraad 1 der Herv. Gem. Dordrecht diakonale aanspreekpunten voor wijk 1: Arnout van Delden, Kees Boekelaan 3, 3312 KH Dordrecht, (078) 614 04 70, en Wilma Meijer, Orionstraat 76, 3318 TG Dordrecht, (078) 645 23 09 De wijkkas Uit dit eigen spaarpotje van de wijk worden veel wijkgebonden uitgaven gedaan, zoals de zondagse liturgie, maar bijvoorbeeld ook deze wijkbrief. Een bijdrage voor de wijkkas is daarom te allen tijde welkom, het gironummer vindt u elders op deze pagina. Collectebonnen Deze zijn verkrijgbaar op het Kerkkantoor, Hof 15, 3311 XG Dordrecht, (078) 613 40 63 en te bestellen via bankrekeningnummer 50.80.24.390 t.n.v. Kerkvoogdij Hervormde Gemeente Dordrecht. Ook voor een abonnement op de kerkbode, Kerk op Dordt kunt u zich bij het Kerkkantoor aanmelden. Openingstijden: maandag tot en met vrijdag van 8.30-12.30 uur. Contactdienst Grote Kerk Gemeente Contactpersoon van de Contactdienst is mevrouw J. Tholenaars, Thorbeckeweg 270, 3317 EN Dordrecht telefoon (06) 38 75 74 28, e-mail [email protected]. Penningmeester is mevrouw J.H. Buijzert-Kleiberg, Beekenstein 94, 3328 ZD, Dordrecht. Het bankrekeningnummer van de Contactdienst Grote Kerk is 66.34.75.945 t.n.v. de penningmeester. Website Grote Kerk: www.grotekerk-dordrecht.nl

- 34 -

Hier had een advertentie kunnen staan. Van uw bedrijf misschien? Neem contact op met de redactie.

Kies voor Curadomi Thuiszorg! Curadomi geeft met christelijk personeel thuiszorg aan iedereen die dat nodig heeft. Vanwege uitbreiding van onze werkzaamheden in de omgeving van de Drechtsteden zijn we op zoek naar

Alphahulpen Voor deze functie ben je in staat zelfstandig te werken bij onze cliënten in huis en geldt dat je kerkelijk meelevend bent.

Verzorgenden D en Verpleegkundigen Aantal uren in overleg. Voor deze functies ben je gediplomeerd en bij voorkeur in het bezit van een auto. Verder geldt dat je kerkelijk meelevend bent. Ben je geïnteresseerd in een zelfstandige baan bij een inspirerende organisatie? Bel voor meer informatie, kijk op de website of maak een afspraak met de teammanager. Curadomi, organisatie voor thuiszorg Albert Schweitzer Ziekenhuis, locatie Amstelwijck Van der Steenhovenplein 1, 3317 NM Dordrecht tel. 078 – 65 20 190, e-mail: [email protected], website: www.curadomi.nl

- 35 -

VERSTEGEN Accountants en adviseurs WWW. VERSTEGENACCOUNTANTS.NL

Controle van de jaarrekening Verzorgen van financiële administraties Verzorgen van salarisadministraties Administratieve- en fiscale advisering Persoonlijke aandacht en betrokkenheid Ons kantoor in Dordrecht is gevestigd aan de Noordendijk 189, Postbus 574 3300 AN DORDRECHT 078-6481555. E-mail: [email protected]

- 3 6