21-6-2013
Grondstoffen …. de praktijk van de afval- en Recycling sector Max de Vries Regiobijeenkomst NVRD Noord Sturing op grondstoffen
1
20 juni 2013
Aandachtspunten • • • • •
BRBS Recycling Korte historie Nederlandse Recycling De wondere wereld van de Recycling Techniek Grof Huishoudelijk Afval Naar meer recycling!
1
21-6-2013
Missie
BRBS Recycling wil een constructieve bijdrage leveren aan een duurzaam grondstoffenmanagement in Nederland. De verwerking van afval in Nederland bestaat uit recycling, verbranden en storten. BRBS Recycling vindt dat de keuze uit deze verwerkingsopties moet worden bepaald door de Ladder van Lansink. De recycling van afvalstoffen tot grondstof en brandstof heeft daarom het primaat en dient te worden gemaximaliseerd. BRBS Recycling pleit voor een overheidsbeleid dat recycling stimuleert.
3
60 Mton Totaal afvalvolume
5,5 Mton HDO
20 Mton BSA20 inert
6,5 Mton mixed BSA grof HHA
15 Mton Industrieel
2010
6,5 Mton HHA
6,5 Mton rest
Recycling sector
4
2
21-6-2013
5
• 63 Mton afval in totaal per jaar 80% gerecycled • 25 Mton bouw- en sloopafval 96 % gerecycled • 20 Mton inert bouw- en sloopafval 99,8 % gerecycled
6
3
21-6-2013
MKBA-studie • Ook milieuaspecten uitgedrukt in euro’s • Aanbieden aan minister Henk Kamp 2013? Recycling+
Verbranding+
Succesvol huidig beleid Dakafval
25
Beton
Energiebesparing tov 2008 referentie (PJ/jaar)
Hout
20
Drankenkartons PVC PET
15
PS PP PE
10
GFT Koper
5
Aluminium Staal
Textiel
0
Glas Papier en karton
-5
Recycling+ 2500
Verbranding+
Succesvol huidig beleid
Dakafval Beton
CO2 emissie besparing tov 2008 referentie (ktCO2/jaar)
Hout
2000
Drankenkartons PVC PET
1500
PS PP
1000
PE
GFT
500
Koper Aluminium Staal
0
Textiel
7
Glas
-500
Papier en karton
Bouw- en sloopafval Bedrijfsafval
…..maar ook huishoudelijk afval
8
4
21-6-2013
Waarom recyclen? • • • •
Ziekte Milieu Ruimte Grondstoffen
9
Recycling historie • Schandalen / bewustzijn voor milieu – Lekkerkerk – Volgermeerpolder – Teermeren – Groeves
• Hergebruik – Boerenmix, Repac, Puingranulaat, BSA-granulaat, Recyclinggranulaat
• Doelstellingen: Brundtland, Kyoto, …., KRA 10
5
21-6-2013
Paardenmest
- Londen rond 1900 circa 40.000 ton per jaar - New York in 1893 bijna circa 0,5 miljoen ton -
Bedfort Street New York 1893 11
Volgermeerpolder
12
6
21-6-2013
Turkije anno juni 2013
13
14
7
21-6-2013
15
16
8
21-6-2013
De wal keert het schip Grondstoffenschaarste: • in politieke zin • handelstechnisch • grondstoffen zijn er echt niet meer Maatschappelijk: • storten, ruimtebeslag • milieu-klimaatimpact • beleid gericht op recycling 17
Nederlandse Achtergrond • Bevolkingsdichtheid (NL 400/km2) – Consequenties voor bouwen en slopen
• Geotechnische situatie – 1/3 van NL is polder (klei op zand) – Veengronden – Zand
• Natuurlijke hulpbronnen – – – – –
Zand en klei Grind: Noordzee en rivierbeddingen Beetje hout Kolen Gas (+ schalie gas?) 18
9
21-6-2013
19
20
10
21-6-2013
TABLE 5.2 Concentration factors for common metals Crustal abundance (%)
Minimum ore grade (%)
Concentration factor
Aluminum
8.0
25
Iron
5.8
25
3.1
Manganese
0.1
15
150
Chromium
9.6 x 10-3
15
1500
Zinc
8.2 x 10-3
2.5
300
Nickel
7.2 x
10-3
1.0
140
Copper
5.8 x 10-3
0.5
86
Lead
1.0 x 10-3
2.0
2000
Uranium
1.6 x 10-4
0.18
1100
Tin
1.5 x 10-4
0.2
1300
Molybdenum
1.2 x 10-4
0.25
2000
Tungsten
1.0 x 10-4
1.35
13500
Silver
8.0 x 10-6
0.01
1250
Platinum
5.0 x 10-7
0.0003
600
Gold
2.0 x 10-7
0.0008
4000
Mercury
2.0 x 10-8
0.20
4.3
100000
Mean crustal abundance (15 ppm)
US $/t
GJ/t
105
TODAY’S TECHNOLOGY 104
104
103 103 102
$ 600 Market price
OPTIMISTIC FUTURE TECHNOLOGY
102
2002
10 0.001
0.01
0.1
1 2% 10
100
2002 cut-off grade cut-
LEAD [%]
22
11
21-6-2013
Escondida 1.5% copper mine Atacama desert Chile 3050 m.
24
12
21-6-2013
Mining rare earth elements(REE) China
Mining REE in China is coming for 95% from small mines.
13
21-6-2013
Tailings after mining
Production of Lanthanum China
28
14
21-6-2013
‘conclusion’ • Something is rotten in the state of Denmark. W. Shakespeare, Hamlet, Prince of Denmark I, 4
• Hedge funds, trading and lack of vision are the main source of all the excitement about rare earth elements.
ENERGY REQUIREMENT TO PRODUCE PRIMARY AND SECUNDARY METAL Primary metal
Secundary metal
Energy saving
GJ/ton
GJ/ton
Magnesium
400
11
36 x
Aluminum
270
14
20 x
Copper
115
19
6x
Zinc
30
10
3x
Lead
70
18
4x
30
15
21-6-2013
Afvalhiërarchie Motie 15800 nr. 21 1 november 1979 Ladder van Lansink
European Waste Hierarchy 2008
31
Nederlandse situatie in het algemeen • Verbod op storten. • Voorschriften bouwmateriaal voor inert materiaal op en in de bodem. • Nationaal afvalbeheersplan (LAP2) minimumstandaard voor verwerking van afvalstromen (80). • (Hoge) prijzen voor storten! en verbranden? • Goede kwaliteit secundaire producten – – – – –
recyclinggranulaten ferro / non-ferro hout papier et cetera
• Uitbouwen Infrastructuur voor recycling.
32
16
21-6-2013
Productie en verwerking van afval in Nederland 2010 Mton per jaar Afval per doelgroep
Nuttige toepassing
Verbranden Storten Totaal en lozen
Bouw- en sloopsector
23,2
0
0,5
23,7
Industrie
13,1
1,2
0,5
14,8
Huishoudens
4,3
4,5
0,1
8,9
Handel, diensten en overheid
3
2
0,3
5,3
Landbouw, bosbouw en visserij
2,5
0
0
2,5
Energievoorziening
1,2
0
0,1
1,4
Rioolwaterzuivering
0,3
1,2
0
1,5
Verkeer en vervoer
0,6
0,4
0
1,1
Drinkwatervoorziening
0,5
0
0
0,5
Totaal
48,7
9,5
1,6
60
33
Recycling
circulaire conomie 34
17
21-6-2013
Groene groei • Onderdeel regeerakkoord “Bruggen slaan”: “We kiezen voor een realistische, ambitieuze groene groeistrategie…….We willen – met een breed draagvlak in parlement en samenleving – een stabiel en ambitieus beleid voor de lange termijn neerzetten. In internationaal verband zal getracht worden daar zoveel mogelijk landen bij te betrekken, ook om zo de kansen voor het Nederlandse bedrijfsleven te vergroten.”
• En over afval/grondstoffenketens: “Het kabinet streeft naar een circulaire economie en wil de (Europese) markt voor duurzame grondstoffen en hergebruik van schaarse materialen stimuleren.” Bron IenM
Kamerbrief Groene Groei: voor een sterke, Brief aan de Kamer 28 duurzame economie, 28maart maart20132013 2013 Groene Groei: voor een sterke, duurzame economie.
Centrale gedachte en domeinen Innovatiekracht benutten én onze economie meer duurzaam te maken. Concurrentie vermogen NL versterken én belasting milieu en afhankelijkheid fossiele industrie terugdringen. Op de volgende domeinen: 1 Energie: naar een duurzame , betaalbare en betrouwbare energievoorziening 2 Biobased economy: substitutie fossiele door groene grondstoffen (biomassa) 3 Klimaat: naar een ambitieus (inter-)nationaal klimaatbeleid 4 Afval: van afval naar grondstof 5 Bouw: naar een energiezuinige gebouwde omgeving 6 Voedsel: naar een duurzame landbouw en voedselvoorziening 7 Mobiliteit: naar duurzame wijzen van vervoer en transport 8 Water: duurzaam werken met water Bron IenM
18
21-6-2013
Afval als grondstof: scope • Circulaire economie: • duurzaam omgaan met natuurlijke bronnen • zuinig omgaan met onze grondstoffen • slim ontwerpen van producten • voorwerpen langer en meerdere keren gebruiken • optimaal benutten reststromen Bron IenM Uit de brief
Afval als grondstof: Randvoorwaarden Groei • Stijging BNP, werkgelegenheid, gebruiken verworven positie Schoon • Ecosystemen+biodiversiteit beschermen • Aanvaardbare klimaatverandering en emissies, minimaal restafval Voorzieningszeker • Goede marktwerking, open wereldhandel, anticiperen op toekomst • Ecosystemen+biodiversiteit benutten maar geen overexploitatie Bron IenM
19
21-6-2013
Ketens een paar voorbeelden
• • • • • • •
Metalen Hout De kassenteelt PVC Bitumen Beton Kunstgras 39
Verwerking van >50% ferro en nonferro afval tot - hoogwaardige grondstoffen - geen export restafval - nul% stort - nul% AVI
40
20
21-6-2013
Manual Sorting
41
42
21
21-6-2013
Sensor sorting or particle for particle sorting. A
For: • quality control • process control • sorting
B
43
44
22
21-6-2013
Detection principles • Visible Light – Transmission – Reflection – 1 - 3 colours
BW
• Electro-magnetic – Metal detection – Electro-magnetic sensor • Conductivity image
RGB
• Other spectra – Spectometry – UV – Infra-red – X-ray / XRF
• Other – Acoustic – Mass – Volume – Heat capacity
45
Scheidingstechnieken • • • • • • • • • • • •
Schredders Zeven Cyclonen Windzifting Floating Wassers Kamerfilterpers Kleurscheiding-systeem Eddy Current Near Infra Red apparatuur Röntgen Robotten 46
23
21-6-2013
Houtafval • Spaanplaat industrie • Biomassa
47
Hout
recycling
Beleidsfocus te zeer op energieterugwinning. Effect hiervan: - papier en afvalhout niet meer gerecycled, - slechter milieuresultaat. CE Delft augustus 2012
Prof. Dr. Udo Mantau Mai 2012
24
21-6-2013
Geen steenwolafval meer • Grondstof voor de baksteenindustrie • Grondstof voor kunststofindustrie
49
Van gemengd
hard kunststofafval 99,8 % zuivere PVC
50
25
21-6-2013
Bitumineus dakafval
• In nieuwe dakbedekking • Grondstof voor de asfaltindustrie
51
Van teerhoudend asfalt • tot ecogrind, zand en vulstof voor de betonindustrie
52
26
21-6-2013
recyclinggranulaat
Duurzaam en goed gefundeerd 53
Producten • Gemaakt van gebroken materiaal afkomstig van constructies: – menggranulaat – betongranulaat – metselwerkgranulaat – Asfaltgranulaat – Fijn granulaat • zeefzand • Recycling breker zand
– Overig: kalkzandsteen, gips, vulstof, cement
54
27
21-6-2013
Toepassingen • Wegfundering (EN 13242 en EN 13285) – snelwegen – secundaire wegen – tertiaire wegen – vliegvelden – (ongebonden) toplagen • werkvloer • bospaden • voetpaden
– Straatlaag – Paalmatrassen (0/40 – 0/90 mm)
• Betontoeslagmateriaal • Ophogingen en aanvullingen
55
56
28
21-6-2013
Recyclinggranulaat als vervanging voor grind en zand
voor betontoepassingen
57
Slim breken
29
21-6-2013
Sorteerresidu verwerkt tot hoogwaardige brandstof t.b.v. - cementindustrie - energiecentrales uit circa 0,5 Mton niet recyclebaar afval 5 PJ energie binnen handbereik
59
Asbestcement gedenatureerd Grondstoffen voor de cementindustrie
60
30
21-6-2013
Hoogwaardige recycling van kunstgras
producent en recyclingsector in discussie ‘wat is recyclebaar’ Bouwproductenrichtlijn CPR Verordening (EU) Nr. 305/2011 Preambule regel 55 “…..rekening te houden met de recycleerbaarheid van bouwwerken en materialen ………..”.
• Recycling kunstgras – Infill zoals zand en rubber – PP/EP ongescheiden – Lijm • Ten Cate onderzoekt
100% recycling omwikkeling drainage buizen residu
– vervanging van PP en EP door één kunststof – lijm die makkelijker recyclebaar zijn
62
31
21-6-2013
Recycling en beleid in Nederland • R1-formule voor AVI’s negatief voor recycling • Recyclebaar afval wordt nu verbrand • Dubbele subsidiemogelijkheid afvalwarmte per 4 april 2013 geschrapt
• End-of-waste criteria: voor recyclinggranulaat worden juridisch getoetst en komen in WM
•
’Nederland is klaar met afvalbeheer!’ ….?
LAP 2009-2021 .en gaat Nederland dus verder dan de nieuwe Kaderrichtlijn..
63 63
….. zonder of met goed beleid in Nederland ………. • Topindustrie zakt af naar Europese middelmaat! • Andere Europese landen streven Nederland voorbij of Zou het wat minder mogen? • Verdere aanscherping tot bovengemiddeld • • • • •
Beleid gericht op innovatie Export van kennis en kunde Meer werkgelegenheid Meer CO2 reductie Meer energie-besparing
32
21-6-2013
Incineration NW Society
Recycling Society? or ........
Landfill ZOSociety
65 65
Landelijke ambitie afval voor huishoudelijkafval
33
21-6-2013
2010
2015
Afvalstroom
Gescheiden inzameling 2008 (kton)
Prognose effect maatregelen Advies werkgroep (kton)
Procentuele toename gesch. Inzameling/ afname restafval advies werkgroep
Grof restafval
784
-164 -327
-21% tot -42%
-655 tot -1.299
-14% tot -27 %
Restafval Totaal 4.731
Ambitie staatssecretaris 2015 (kton)
-1.500
Bron “Hoe kunnen we 2/3 van het huishoudelijk afval recyclen”.
67
toename recycling
Ambitie uit advies aan staatssecretaris
34
21-6-2013
Stroomschema GHA 2013
35
21-6-2013
Opbrengst aan grondstoffen uit restfractie • 40 tot 70% materiaalhergebruik verschil tussen ‘rijke’ en ‘arme’ bakken • ARN – DAR - Baetsen: GHA restcontainer en kraakperswagen: 50% herbruikbaar • Verdere innovatie van scheidingstechnieken voort.
Voortschrijdende techniek Ingezamelde / teruggewonnen volume kunststofverpakkingen (DKR kwaliteit)
Bronscheiding (gemiddeld) 2010
Nascheiding 2010
Nascheiding 2013
Hergebruik (percentage)
76,4 %
Gemiddeld: 66% Attero: 50% Omrin: 78%
Gemiddeld: Attero: 56% Omrin: -
Bruto (kg/aansluiting)
10,5 (alle gemeenten) 12,7 (excl. stedelijkheidsklasse 1) 15,3 (excl. stedelijkheidsklasse 1 en 2)
Gemiddeld: 10,4 Attero: 8,2 Omrin: 11,9
Gemiddeld: Attero: 21,4 Omrin: -
72
36
21-6-2013
Overheid
Partners ! Producenten
Recyclers
73
74
37
21-6-2013
Wat levert het op? Recycling
Verbranden
Werkgelegenheid
factor 6-10 groter dan verbranden
Grondstofbesparing
50 Mton
1,5 Mton
Energiebesparing
> 73PJ
> 33 PJ
CO2 Reductie
> 4,5 Mton
Nihil
Beleid gericht op recycling Levert nog extra op Werkgelegenheid
10.000 – 20.000 Fte’s
Grondstofbesparing
5 – 10 Mton
Energiebesparing
> 75 PJ
CO2 Reductie
> 4 Mton
75
VNO NCW Overzicht verschillende ontwikkelingen grondstoffenmarkten
BRBS Recycling
Fysieke dimensie Uitputting, verlies biodiversiteit, Onvoldoende renewables, voorraden
Resource efficiency
Analyse
Agenda
bedreigingen en kansen Nederlandse economie (SWOT) op sectorniveau
bedrijfsleven vermindering kwetsbaarheid en benutting kansen.
- Bewustwording
12 december - Praktische handvatten
Sector A - Grondstof - Grondstof
Economische dimensie Niet goed functionerend markten, afstemming vraag en aanbod
Politieke dimensie Handelsbarrières Staatsbedrijven
Sector A
efficiënt omgaan met grondstoffen
Resource scarcity Sector
Zorgen over voldoende en tijdige beschikbaarheid op de juiste plaats in de juiste vorm tegen billijke prijzen
Innovatie en kennisvraagstukken
Sector
Sector
MVO
Aanpak branche
Faciliterend beleid EU en NL
Conflictvrije metalen watergebruik Biodiversiteit
38
21-6-2013
Overleg tussen twee schakels sloop en recyclingbedrijfsleven Maximaal materiaalrecycling • Voor optimale recycling moeten niet de afzonderlijke schakels geoptimaliseerd worden, maar de gehele keten moet in ogenschouw worden genomen. • bronscheiden • gevaarlijke afvalstoffen; • afvalstoffen met negatief effect op het recyclingproces (bijvoorbeeld gips); • stromen waarvoor er een markt is en die in het recyclingproces niet gescheiden kunnen (bijvoorbeeld materiaal dat door handling sterk versnipperd, waardoor recycling niet meer mogelijk is).
Optimale ketenhandhaving • Bouwbesluit sloop en breken gekoppeld.
Maximaal betonrecycling • ketenafspraak beton, samen met betonbranche.
77
Overleg tussen twee schakels gemeenten en recyclingbedrijfsleven • Optimalisering van de lokale schakels. • Mogelijkheden voor inzameling en bronscheiding grof èn fijn huishoudelijk afval. • Verwerking van de droge restfracties van grof èn fijn huishoudelijk afval onder voorwaarden: – scheidingspercentage – werkgelegenheid – klimaatdoelstellingen – Rapportage – • Nu al kan tot 5,5% van de doelstelling (65%) gerealiseerd worden uit de grof HHA restfractie door 78 sorteerders.
39
21-6-2013
Kansen genoeg
Universal everything Recycler!
Dank voor uw aandacht
40
