Groep 1-2
Speel- en ontdekboek Vos en Haas blauw is saai Sylvia Vanden Heede
Inhoud Inleiding ......................................................................................................................... 3 Doel van het project ................................................................................................ 3 Het verhaal ............................................................................................................... 3 Thema’s .................................................................................................................... 4 Tips voor de vijf stappen van interactief voorlezen ................................................ 5 1. Voorbereiding ...................................................................................................... 5 2. Introductie ............................................................................................................ 6 3. Voorlezen en vertellen ....................................................................................... 6 4. Praten / Ingaan op het verhaal ......................................................................... 6 5. Doen / Doorgaan op het thema ........................................................................ 7 Verder lezen ................................................................................................................. 7 Liedjes en versjes........................................................................................................ 8
2
Inleiding Voor u ligt het speel- ontdekboek dat hoort bij het boek “Vos en Haas blauw is saai” van Sylvia Vanden Heede, uitgegeven door Lannoo. We hopen dat u, de leerlingen en de ouders er veel plezier van zullen hebben. Daar gaat het tenslotte om binnen de Rode Draad. In dit speel- en ontdekboek zijn tips, suggesties en verwerkingsbladen opgenomen. Naast meer plezier zullen de verwerkingsactiviteiten ook leiden tot meer verhaalbegrip en uitbreiding van de woordenschat.
Doel van het project Het doel van dit project is; het voorlezen door ouders thuis te stimuleren. Na de introductie van het boek op school, krijgen de leerlingen het boek mee naar huis. Samen met het boek krijgen de leerlingen een brief mee met informatie en een aantal voorleestips. Eventueel kunt u een of meer van de verwerkingsbladen mee naar huis geven om thuis door ouder en kind uit te laten voeren.
Het verhaal Vos en Haas hebben zich uitgebreid geïnstalleerd voor een picknick buiten in het gras. Vos bekijkt zichzelf in een spiegel. Hij zucht en vertelt Haas dat hij blauw een saaie kleur vindt. (Hij draagt een blauwe trui). Haas is het niet met hem eens. Blauw is niet saai want het is de kleur van de lucht. Vos wil graag een groene trui. Dan ben je een kikker, vindt Haas. Dat wil Vos niet. Hij vindt groen mooi. Zo praten Vos en Haas nog door over de kleuren die ze mooi vinden en wat er zoal rood, geel, oranje en paars is. Over de kleur van bosbessen zijn ze het niet eens. Zijn die nou blauw of paars? Uil komt erbij en geeft ook zijn mening. Vooral over de kleur van de lucht. Die kan lichtblauw zijn, of donkerblauw, of zwart, grijs, paars. Vos wil liever een blauwe lucht. Zo blauw als zijn trui. Maar hij vond blauw toch saai? Maar dat vindt Vos nu niet meer. Zijn blauwe trui zit inmiddels vol met vlekken in allerlei kleuren. Dat komt van al het lekkers dat hij ondertussen opgegeten heeft. Over de auteur De Vlaamse schrijfster Sylvia Vanden Heede is geboren op 25 augustus 1961 te Zwevegem in België (WestVlaanderen). Zij volgde verschillende studies waaronder taalwetenschap en kunst. Nu woont ze met man en drie dochters in Brugge. Sylvia Vanden Heede schrijft verhalen waar je lang over na kunt denken: dierenverhalen, fantasieverhalen en historische verhalen. Sinds haar debuut in 1987 zijn er al meer dan twintig kinder- en jeugdboeken van haar hand verschenen. Voor kinderen die pas hebben leren lezen maakte ze bijzondere boeken over Vos en Haas. Zij maakt deze boeken samen met Thé Tjong-Khing. Met haar eerste boek over Vos en Haas sleepte ze veel belangrijke prijzen in de wacht: het boek is bekroond met de Boekenleeuw (de prijs voor het beste Vlaamse kinderboek), een Zilveren griffel en met zowel een Vlag en Wimpel van de griffeljury als van de penseeljury.
3
Over de illustrator Illustrator Thé Tjong-Khing is geboren op 4 augustus 1933 te Puworedjo (Nederlands-Indië). Hij volgde een avondopleiding kunstonderwijs, eerst in Bandoeng, later in Amsterdam. Thé (dat is zijn achternaam) kwam in 1956 naar Nederland. Hij vond werk als striptekenaar bij de Toonder Studio’s en samen met Lo Hartog van Banda maakte hij een aantal stripalbums. Daarnaast tekende hij voor kindertijdschriften als Taptoe en Tina. Hij gaf een aantal jaren les aan de Rietveld Academie. Thé Tjong-Khing maakte tekeningen bij verhalen van Miep Diekmann, Els Pelgrom, Burny Bos, Dolf Verroen, Nannie Kuiper en vele, vele anderen. Thé’s tekenstijl heeft zich in de loop der tijd ontwikkeld van naturalistisch naar een manier van tekenen die dicht bij die van kinderen staat: zogenaamd onbeholpen en naïef. Later worden zijn illustraties soberder, zonder veel detaillering. Naast drie Gouden Penselen won Thé in 1987 de NIC-Illustratorenprijs. In 2005 won hij de Woutertje Pietersen Prijs voor Waar is de Taart? In datzelfde jaar kreeg hij er ook een Zilveren Penseel voor. Meer informatie over deze auteur en illustrator kunt u vinden op www.leesplein.nl
Thema’s o kleur en vorm o eten en drinken Bijzonderheden Het boek Vos en Haas Blauw is saai is een opvallend groot kartonboek en daardoor heel geschikt voor gebruik in een groep. Het thema kleur is het centrale onderwerp in dit verhaal. Dit onderwerp wordt niet alleen benaderd vanuit de kennis van wat welke kleur heeft, maar vooral ook of de kleur gewaardeerd wordt of niet. Bovendien is er een discussiepunt: is de lucht blauw? Of kan de lucht ook een andere kleur hebben? Stof om over na te denken! Daarnaast gebeurt er nog een heleboel dat vooral te bekijken is op de tekeningen en niet expliciet in de tekst is verwerkt. Het hele verloop van de picknick, vanaf het begin tot het opruimen van de restanten, is in beeld gebracht en biedt veel mogelijkheden om op allerlei details te letten. Vos en Haas zijn misschien bij veel kinderen al bekende boekenvriendjes. Er zijn al heel wat boeken over hen verschenen. Dat zijn vooral eerste leesboeken van Vos en Haas vanaf AVI start. Deze boeken zijn ook vaak al interessant voor de oudste kinderen. In het grote kartonboek Vos en Haas Blauw is saai kunnen ze op zoek naar woorden die ze al kunnen lezen. Een aantal kernwoorden zijn vetgedrukt en de zinnen zijn kort. Er is een website van Vos en Haas: www.vosenhaas.be Hier vindt u informatie over alle boeken en cd-roms van Vos en Haas, luisterverhalen, een wedstrijd, tips voor ouders, enzovoorts. Er is ook een tijdschrift”: Het blad van Vos en Haas. Zie de informatie hierover op de website.
4
Tips voor de vijf stappen van interactief voorlezen
1. Voorbereiding Door het boek te lezen en de illustraties op u in te laten werken komt u in de sfeer van het verhaal. Breng de taal- en boekenhoek in de sfeer van het boek door de dierenfiguren Vos, Haas en Uil na te tekenen en groot aan de muur te hangen. Omring hen met plaatsjes van het fruit dat in het verhaal voorkomt: tomaten, bananen en citroenen, sinaasappelen, mandarijntjes en worteltjes, pruimen en bosbessen. Hang foto’s op van verschillende luchten (via internet>Google>afbeeldingen): blauwe lucht met de zon, lucht met witte wolken, lucht met donkere wolken, lucht met donkere wolken, nachtelijke sterrenhemel, de lucht bij ondergaande en opkomende zon. Leg stiften, potloden en papier neer in allerlei kleuren. In de boekenhoek kunt u ruimte vrijmaken voor een boekenmuur. Tijdens het werken met dit speel-ontdekboek kan de boekenmuur gevulde worden met bijvoorbeeld tekeningen van de kinderen. Het prentenboek Vos en Haas Blauw is saai krijgt een prominente plaats op een standaard. In de huishoek legt u een lichtblauwe trui neer om Vos te spelen en een roze jurk om Haas te spelen. Zorg voor een handspiegel zoals Vos in het boek gebruikt. Verzamel picknickspullen zoals een groot tafellaken, rugzakken en een mand met eetgerei en plastic zakken met allerlei imitatiefruit en verpakkingen van levensmiddelen. De illustraties geven de nodige inspiratie hiervoor. In de computerhoek kunt u de website www.vosenhaas.be toegankelijk maken voor de kinderen en het programma Paint zodat ze kunnen tekenen en kleuren. Bij de voorbereiding staat u ook stil bij de moeilijke woorden en begrippen die om uitleg vragen. Een aantal woorden zijn goed uit te leggen door iets te laten zien (echt of aanwijzen op de plaat): - niet rijp zijn (de tomaten en bananen zijn nog groen); blozen (blosjes tekenen op een gezicht), bosbessen, bramen; Of u legt woorden en begrippen uit door met andere woorden te zeggen: - saai (er gebeurt niks spannends), op stap zijn (onderweg zijn), volhouden (doorgaan, ook als het moeilijk wordt), daar is hij een uil voor (wijs zijn), de zon is op (de zon schijnt), Sommige woorden kunt u uitleggen door voor te doen: - vies vinden, dol zijn op, flauw vinden.
5
2. Introductie Kinderen laten zich graag verrassen. Door het boek op een boeiende manier te introduceren wekt u de belangstelling van de kinderen en roept u voorkennis op. U zit met de kinderen in een kring en u begint een gesprek over de kleur van uw kleding. U bent bijvoorbeeld erg enthousiast over uw rode jasje, want rood is uw lievelingskleur. Of u bent juist helemaal niet gelukkig met de kleur van uw kleding. Hoe is dat bij de kinderen? Wat is hun lievelingskleur en dragen ze misschien kleding in hun lievelingskleur? Van welke kleur houden ze minder? Maak daarna de overgang naar het boek op de standaard en laat de kinderen de voorkant van het boek goed bekijken. Wat staat er op de plaat? U wijst op de titel van het boek: Vos en Haas Blauw is saai. Waar zou dit verhaal nu over gaan? Laat de kinderen hun veronderstellingen vertellen. Niets is goed of fout. Pas na het voorlezen zal wellicht meer duidelijk zijn. U bladert daarna door het boek en u laat de kinderen reageren op wat ze zien. Ze vertellen op hun eigen manier wat ze zoal zien gebeuren.
3. Voorlezen en vertellen In de volgende voorleessessie leest u het boek weer voor. U gebruikt de verkleedkleren, de spiegel en de picknickspullen om erbij te halen ter verduidelijking. U sluit aan bij wat de kinderen al weten van het thema: - welke kleur heeft iets altijd? (gras is groen, bloed is rood, een wortel is oranje). En wat kan veranderen van kleur? (de lucht is niet altijd blauw) - als de een een kleur saai vindt, vindt een ander dat dan ook altijd? (Wat je van een kleur vindt, kan heel verschillend zijn). U sluit aan bij de eigen ervaringen van de kinderen en reageert op hun inbreng: - Vos en Haas zijn het in dit boek vaak samen niet eens over wat ze mooi of lekker vinden. Hoe is dat bij de kinderen? - Hoe leggen de kinderen dat aan elkaar uit? U stelt vragen en moedigt de kinderen aan opmerkingen te maken: - Waarom heeft Vos een verbandje om zijn vinger? - Vertel eens over de kleur van de lucht: wanneer is de lucht lichtblauw, donkerblauw, grijs, wit, zwart, paars, roze?
4. Praten / Ingaan op het verhaal U leest het boek weer voor en besteedt deze keer bijzondere aandacht aan de structuur van het verhaal. Hebben de kinderen het verhaal goed begrepen? U gebruikt daarvoor de drie onderdelen van de verhaallijn: Wat is het begin van het verhaal? - Wat vinden Vos en Haas van de kleur van de trui van Vos? Wat gebeurt er allemaal? - Waarover praten Vos en Haas, wat doet Haas met het fruit? Hoe loopt het af? - Wat vindt Vos aan het einde van het boek van de kleur van zijn trui? Hoe komt dat? Neem de tijd bij het praten over het verhaal! Laat gerust stiltes vallen van het stellen van een vraag. Kinderen hebben die tijd hard nodig om hun antwoord te formuleren.
6
5. Doen / Doorgaan op het thema Het boek kan na herhaaldelijk voorlezen op diverse manieren tot leven komen waardoor het plezier in het verhaal en de verwerking extra worden versterkt. Door spelenderwijs bezig te zijn met de begrippen en de taal uit het boek ontstaat er een extra impuls voor de woordenschat- en taalverwerving. ABC-muur Zoek samen met de kinderen over welke kleuren het gesprek van Vos en Haas en Uil gaat. Laat de kinderen stukjes papier in die kleuren verzamelen, of lapjes of laat die kleuren tekenen of schilderen en hang die aan de ABC-muur. Schrijf de juiste naam van die kleur erbij. Picknicken Houd met de hele groep kinderen een echte picknick ergens buiten in het gras (of bij slecht weer in een lokaal). Misschien kan ieder kind iets eetbaars meenemen dat bijvoorbeeld ook bij Vos en Haas op het picknickkleed te vinden is. Laat de kinderen zelf goed nadenken over hoe de picknick georganiseerd moet worden. Waar moeten ze allemaal aan denken? Wat heb je zoal nodig en hoe vervoer je de spullen het gemakkelijkst? Hoe zorg je dat alles ook weer keurig wordt opgeruimd? Een kleurenboek maken In glossy tijdschriften zijn de mooiste foto’s met de mooiste kleuren te vinden. Laat ieder kind een kleur kiezen en uit de tijdschriften die kleur in allerlei nuances zoeken. De bedoeling is dat ze van kleine stukjes papier een vel vol plakken zodat er een bladzijde ontstaat in die kleur in de meest prachtige nuances. Van al die bladzijden samen wordt een kleurenboek gemaakt. Raadseltjes maken Ieder kind denkt na over een raadseltje dat ze de andere kinderen kunnen opgeven. Het moet op de eerste plaats gaan over een kleur en daarna mogen twee of drie andere kenmerken van het object genoemd worden. Bijvoorbeeld: het is geel, heeft de vorm van een ei en is zuur (citroen). Er zijn natuurlijk veel variaties mogelijk van heel gemakkelijk tot heel moeilijk, grappig of vreemd verzonnen, zoals: het is wit en staat in een vaas…. een bosje yoghurt! Het is groen en glijdt van een berg….een skiwi! Het is grijs van boven en rood van onder….. een mol op een rood fietsje!
Verder lezen Bij dit project zitten nog een aantal boeken over allerlei (fantasie-) avonturen. Met deze boeken kunt u een boekenhoek maken en dagelijks één van de leerlingen vragen een boek te pakken om deze voor te lezen. De leerlingen kunnen zelfstandig gebruik maken van de boekenhoek.
7
Liedjes en versjes Wit zijn de wolken Rood rood mannetje Rood rood mannetje, rood is mijn hoed Rood is mijn buik en rood is mijn snoet Rood, alles rood ja rood ben ik vandaag Welke kleur is morgen ben dat is mijn vraag ‘Groen!’….. Ok, zing maar met me mee: groen groen mannetje…enz. Jeroen Schipper Uit: Rood rood mannetje. Uitgeverij Nino 2007
Wit zijn de wolken Geel is de zon Blauw is de lucht En rood de ballon. Groen is het gras Oranje mijn trui Paars is de krokus En grijs is de bui Bruin is chocola Beige de doos Zwart is de kraai En roze de roos Elly van der Linden
Regenboog Rood oranje Geel en groen Blauw en violet Regenboog regenboog Waar is hij gebleven Gesmolten Weggewaaid Of met de wolken meegedreven Ik zoek gekleurde druppels Waar raakte hij de grond Een snipper of een scherf Een stukje van de regenboog Ik wou dat ik die vond. Hans en Monique Hagen Uit: Van mij en van jou, Uitgeverij Querido, 2008
8
