Groenhart vzw Jaarverslag 2009

Groenhart vzw Jaarverslag 2009

Natuurlijk Samenwerken in de Tropen

Voorwoord door de Voorzitter.................................................................................................................................... 2 1.

Visie en missie van Groenhart ....................................................................................................................... 3 1.1 Visie van Groenhart ................................................................................................................................ 3 1.2 Missie van Groenhart ............................................................................................................................. 3

2.

Structuur van Groenhart ................................................................................................................................. 4 2.1 Raad van Bestuur .................................................................................................................................. 4 2.2 Algemene vergadering - leden ............................................................................................................... 4 2.3 Personeel ............................................................................................................................................. 4

3.

Inleiding

............................................................................................................................................. 6

4.

Werkingsverslag 2009.................................................................................................................................... 7 4.1 Activiteiten in het Zuiden........................................................................................................................ 7 4.1.1 Vlaams Fonds Tropisch Bos (VFTB) ........................................................................................... 7 4.1.2 Duurzame ontwikkeling van veetelergemeenschappen in de hooglanden van het deelrivierbekken van de Burgay, met financiering van DGOS (Directoraat-Generaal Ontwikkelingssamenwerking) ................................................................................................................................................... 12 4.1.3 “Save the Trees”, met financiering van Mobistar en eigen middelen van ACPC ....................... 12 4.1.4 Inkomensverbetering en -diversificatie voor de rurale bevolking in Muisne, Ecuador door het .... aanbieden van agrobos alternatieven, met financiering van de provincie Oost-Vlaanderen en de gemeente Oosterzele................................................................................................................. 16 4.1.5 Versterking van de “vereniging van gemeenschappen van het beschermd bos Cubilán” met ..... speciale aandacht voor de bijentelers, te Azogues, Ecuador, met financiering van de provincie .. West-Vlaanderen ....................................................................................................................... 17 4.1.6 Opzetten van boomkwekerijen ter bevordering van kleinschalige boomaanplantingen door ....... landbouwers in het Amazone-bekken, met eigen financiering via fiscaal aftrekbare giften op de projectrekening bij de Koning Boudewijn Stichting .................................................................... 18 4.1.7 Bosuitbreiding in de tropen in het kader van de 1 miljoenbomen-campagne, die door de ........... Vereniging voor Bos in Vlaanderen wordt gecoördineerd, met financiering van de Vlaamse........ Overheid .................................................................................................................................... 19 4.1.8 Bijdragen aan behoud van amazonewoud en duurzame economische groei binnen de inheemse gemeenschappen met FSC-gecertifieerd bos in de regio Uyacali te Peru, met financiering van de Belgische Technische Coöperatie (BTC) ................................................................................... 19 4.1.9 Behoud en duurzaam beheer van strategische ecosystemen in het microwaterbekken van de ... rivier Tabacay (in het zuiden van Ecuador), met financiering van de Nationale Lotterij............. 20 4.2 Activiteiten en initiatieven in het Noorden ............................................................................................ 20 4.2.1 Project-NGO van de provincie Oost-Vlaanderen ....................................................................... 20 4.2.2 Info-avond: Duurzaam bosbeheer in Brazilië met spreker Frans Pareyn .................................. 21 4.2.3 Voordracht over duurzaam bosbeheer en (her)bebossing in de tropen én de klimaatmarkt .... 21 4.2.4 Fototentoonstelling “SPRING EEN GAT IN DE LUCHT want ze zo kan de aarde je niet houden” ................................................................................................................................................... 21

5

Conclusie en blik vooruit .............................................................................................................................. 22

1


Voorwoord van de voorzitter

Beste groenharter, Ik herinner me een recente donkere winteravond in Evergem, Godvergeten plaats in het Gentse, een hol modern bibliotheekgebouw. Een uur later staan en zitten daar meer dan vijftig toehoorders, vergapen zich aan prachtige foto’s van projecten gerealiseerd door en met Groenhart, en verleidt ‘VBV-Bert’ de Minister Joke Schauvliege op een sofamoment tot het doen van wel héél sympathieke uitspraken over de mogelijke vernieuwing van het Vlaams Fonds Tropisch Bos. Ik zit al lang genoeg in het vak om te weten dat de buit niet binnen is, maar ik denk ook en vooral: dit event bewijst toch maar weer eens hoe met een klein team medewerkers, véél inzet en een groot hart er veel gerealiseerd kan worden. We mogen zonder terughoudendheid fier zijn op wat de afgelopen zes jaar gerealiseerd is, en dat zegt niet alleen ikzelf –voorwaar betrokken partij- maar ook ambtenaren van de Vlaamse administratie. Voor u ligt het jaarverslag 2009, voor mij het jaar dat ik me zal herinneren als het jaar waarop de lang besproken diversifiëring van de fondsen een realiteit werd. Onze dank gaat dan ook terecht uit naar Mobistar, DGOS, BTC, de Vlaamse Regering, de Nationale Loterij, de provincie Oost-Vlaanderen, de provincie West-Vlaanderen en zoveel andere kleine en grotere financiers die het mogelijk maakten om ons de nodige slagkracht te geven. 2009 heeft concrete resultaten opgeleverd dankzij de inspanningen van het Groenhart-team, maar daarmee is de kous niet af. In 2010 zal er terug hard gewerkt moeten worden aan de voorbereiding van een opvolger van het VFTB én het uitbouwen van een portfolio aan projecten met overheid- en privéfinanciering. Nu zitten we in de nasleep van Kopenhagen, één van de grote vragen die blijft is of er binnen afzienbare tijd een mechanisme komt dat bosbescherming en herstel financiert. Tot nu toe is het in de praktijk immers zo dat het Noorden vervuilt, en dat het Zuiden de meeste van de schadelijke gevolgen draagt. De kleine boer in het zuiden blijft echter buiten de Grote Geldstromen; zowel zijn levensomstandigheden als zijn leefmilieu dreigen te verslechteren. Dat dat niet hoeft waar te zijn is wat de vele tientallen projecten van het Vlaams Fonds Tropisch Bos en Groenhart aantonen. De voorbeelden op het terrein moeten aanzetten tot meer actie, meer bos en een beter leven voor de bewoners.

Geert Lejeune Voorzitter Groenhart vzw

2


1.

VISIE EN MISSIE VAN GROENHART

1.1

Visie van Groenhart

Groenhart vindt dat de natuurlijke rijkdommen in het Zuiden in eerste instantie toebehoren aan de lokale gemeenschappen die er leven. Groenhart vindt het zinvol om processen te stimuleren die ertoe leiden dat de lokale gemeenschappen optimaal en duurzaam kunnen genieten van de voordelen van deze natuurlijke hulpbronnen.

1.2

Missie van Groenhart

Vanuit deze visie en sterk geïnspireerd door het concept van duurzame ontwikkeling wil Groenhart bijdragen tot de genomen engagementen onder de noemer van de 3 Rio-conventies: •

Conventie inzake Biologische Diversiteit (CBD)

•

Conventie inzake Bestrijding van de Verwoestijning (UNCCD)

•

Conventie inzake klimaatverandering (UNFCCC)

Binnen dit ruime werkingskader, zal Groenhart zich sterker richten op de rol van bos, gezien haar expertise en het belang van bos binnen duurzame ontwikkeling. Bos neemt immers binnen de 3 conventies een belangrijke rol in. Bossen zijn de grootste schatkamers van biodiversiteit; ze spelen een belangrijke rol in het fixeren van bodems en dus het tegengaan van verwoestijning; en ook bij de klimaatverandering, zowel wat betreft het tegengaan van als het matigen van het effect van klimaatverandering staan bossen centraal, zeker in het Zuiden. Groenhart beoogt in het Zuiden activiteiten te ondersteunen met als doel lokale ontwikkeling én: •

Natuur- en biodiversiteitbehoud;

•

Duurzaam beheer van natuurlijke rijkdommen; en

•

Herstel van gedegradeerde gebieden en versterking van de draagkracht van ecosystemen.

In het Noorden wil Groenhart het maatschappelijk draagvlak voor het globaal belang van de bovenstaande thema’s vergroten.

© Steven Heyvaert

3


2.

STRUCTUUR VAN GROENHART

2.1

Raad van Bestuur

Op de algemene vergadering van Groenhart op 7 mei 2009 wwerd de samenstelling van de Raad van Bestuur bestendigd; de bestuursleden zijn Geert Lejeune (voorzitter); Mone Van Geit (penningmeester); Bert De Somviele (secretaris); Frans Pauwels; Joost Van de Velde en Bart Holvoet. In 2009 kwam de Raad van Bestuur van Groenhart 5 maal samen: op 10 februari, 7 mei, 29 juni, 22 september en 17 november.

2.2

Algemene vergadering – leden

Groenhart vzw Vereniging zonder winstoogmerk Maatschappelijke zetel: E. Jacqmainlaan 90, 1000 Brussel Vestigingseenheid: Geraardsbergsesteenweg 267, 9090 Gontrode(-Melle) Ondernemingsnummer: 0479.222.461 Ledenregister 7 mei 2009 (zie tabel op volgende pagina)

2.3

Personeel

In 2009 was de samenstelling van het personeel als volgt:

Dieter Cuypers

jan/09 Coörd 100%

feb/09 Coörd 100%

mrt/09 Coörd 100%

apr/09 Coörd 100%

mei/09 Coörd 100%

jun/09

Hilke Evenepoel Proj.med. 50% Proj.med. 50% Proj.med. 50% Proj.med. 50% Proj.med. 50% Coörd 70% Adm. Med. Adm. Med. Adm. Med. Adm. Med. Adm. Med. Adm. Med. Mariette 20% 20% 20% 20% 20% 20% D’Hulster jul/09 Hilke Evenepoel Coörd 70%

aug/09 Coörd 70%

sep/09 Coörd 70%

Adm. Med. 20%

Proj.med. 50% Proj.med. 50% Proj.med. 50% Proj.med. 50% Adm. Med. Adm. Med. Adm. Med. Adm. Med. 20% 20% 20% 20%

Kobe De Pourcq Mariette D’Hulster Tom Holvoet

Adm. Med. 20%

okt/09 Coörd 70%

Stagiair 40%

nov/09 Coörd 70%

Stagiair 40%

dec/09 Coörd 70%

Stagiair 40%

4


Nr. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36

Naam & Voornaam Aerts Raf Aertsen Wim Bauwens Bram Bellemans Herwig Cuypers Dieter Daoudi Hicham Debonnet Guy Desloover Dries D’Hulster Mariette Douterlugne David De Somviele Bert De Vreese Rik De Pourcq Kobe Evenepoel Hilke Fosselle Sylvie Holvoet Bart Janssen Noah Lauwaert Iris Leemans Sabien Lejeune Geert Martín Silva Paloma Meuleman Lieselotte Muys Bart Pauwels Frans Plessers Philippe Plouvier Dominiek Scheirlinck Hans Thomas Evert Van Camp Nancy Van Crombrugge Mario Van Damme Patrick Van de Velde Joost Van Eynde Karla Van Geit Mone Van Vooren Pieter Verbelen Filip Met veel dank aan Dieter!

5


3.

INLEIDING

De globale financieel-economische crisis heeft 2009 zeker nog parten gespeeld. Daarnaast zullen velen onder ons 2009 herinneren als het jaar waarin de internationale gemeenschap niet tot een definitief akkoord kwam over een mondiaal klimaatakkoord voor het post-Kyoto tijdperk (na 2012). In mineur is wel afgesproken dat een internationaal juridisch bindend akkoord zou worden opgemaakt in 2010. Bovendien zal er een fonds worden opgericht voor arme landen die kampen met de gevolgen van klimaatverandering. Volgens president Obama was de top toch een succes: “voor het eerst in de geschiedenis voeren alle belangrijke industrielanden samen strijd tegen de klimaatverandering”. Voor Groenhart en haar werking in het Zuiden is het vooral jammer dat er op de klimaattop niet meer duidelijke richtlijnen op papier zijn gezet rond de aanpak van ontbossing in het Zuiden. Eén van de belangrijke concepten waar Groenhart namelijk naar uitkeek is REDD (= Reducing Emissions from Deforestation and Forest Degradation in Developing Countries) of m.a.w. het verminderen van de uitstoot van broeikasgassen door het voorkomen van ontbossing en bosdegradatie, “Vermeden ontbossing”. Het REDD-idee gaat uit van de vaststelling dat de ‘makkelijkste’ en ‘goedkoopste’ weg om de wereldwijde CO2-uitstoot te verminderen het behoud van het bos is. Regenwoud slaat immers gigantische hoeveelheden CO2 op. Concreet komt het erop neer dat landen financieel zouden worden beloond wanneer ze hun bossen afdoend beschermen. De idee is dat bosbehoud op die manier lonender wordt dan het wegkappen van diezelfde bossen. De laatste twee jaar hebben vele landen, landencoalities, instituten, middenveldorganisaties en drukkingsgroepen rapporten gepubliceerd, voorstellen gedaan, gedebatteerd en vergaderd rond alle technische en beleidsaspecten van een mogelijk toekomstig internationaal REDD systeem. Nog steeds zijn echter tal van vragen onbeantwoord: Moet het verplicht worden voor landen met grote ontbossing of moet het vrijwillig zijn? Wie gaat een volledig schema op landenniveau beheren? Regeringen? En gaan die regeringen er dan voor zorgen dat de voordelen of de compensaties terechtkomen bij hen die in en van het bos leven? Welke definitie van bos zal gehanteerd worden? Vallen plantages daaronder? En wat met agrobossen? De klimaattop heeft de nood aan een internationaal bindend wetgevend kader mbt REDD dus niet ingelost. Twee aspecten zijn volgens Groenhart cruciaal om van REDD te maken wat het zou moeten zijn: 1) de erkenning van de rechten van lokale gemeenschappen en inheemse volkeren en hun participatie in het tot stand komen van het proces en 2) de correcte bepaling van de drijfveren van ontbossing en wie daarvoor verantwoordelijk is. Recent onderzoek toonde immers aan dat tropische ontbossing (13 miljoen ha per jaar) de laatste 2 decennia sterk van gezicht veranderd is en gedreven wordt door grote industrieën en economische globalisatie in plaats van door kleine rurale landbouwers. Commerciële houtkap, mijnbouw, grootschalige landbouw, veeteelt, agrobrandstoffen en monocultuur plantages maken nu het gros uit van de bosvernietigende praktijken. De toekomst zal uitwijzen hoe dit alles verder evolueert. Bij afwezigheid van een internationaal bindend akkoord kan er ondertussen natuurlijk wel heel veel werk verricht worden op lager niveau. Ook Vlaanderen speelde hier reeds een rol van betekenis: met steun van het Vlaams Fonds voor Tropisch Bos (VFTB) werden sinds 2003 maar liefst 56 projecten ondersteund ter bevordering van bosbehoud in harmonie met duurzame ontwikkeling van lokale gemeenschappen. Groenhart hoopt natuurlijk dat Vlaanderen haar solidariteit met de buitenwereld blijft betonen en zichzelf op de wereldkaart blijft zetten als een beleidsmaker die duurzame ontwikkeling hoog in het vaandel draagt. Ook op dat vlak was 2009 een bewogen jaar. Het 5-jaren contract met de Vlaamse overheid voor het beheer van het VFTB liep ten einde. Na een moeilijke periode waarin Groenhart voorlopig draaide op eigen middelen, schreef de Vlaamse Regering uiteindelijk een overbruggingscontract met

6


terugwerkende kracht uit (t.e.m. eind maart 2010) opdat Groenhart de nog lopende projecten van het VFTB verder zou kunnen beheren. Op basis van een evaluatie van het VFTB, die in maart werd overgemaakt, zal de Vlaamse Regering weldra beslissen of het VFTB al dan niet zal voortgezet worden. Wij hebben er alvast alle hoop op! In al dat tumult bleef Groenhart natuurlijk niet op haar eieren zitten. Het feit dat klimaat hoger staat op de actualiteitsagenda werkt natuurlijk stimulerend voor Groenhart. Daarenboven komen er vanuit de thema’s biodiversiteit en bos ook steeds meer concrete mogelijkheden, gezien deze thema’s actueel internationaal gedragen worden (uitgeroepen door V.N.). Omwille van het blijvend enthousiasme bij het personeel en de Raad van bestuur van Groenhart worden deze impulsen van buitenaf gegoten in verschillende projectvoorstellen voor de tropen. In die zin kunnen we stellen dat 2009 goede resultaten heeft geleverd op vlak van diversifiëring van de financiering. Omdat Groenhart ook in Vlaanderen haar stem stilaan wil laten horen, werd in 2009 een fototentoonstelling opgezet over het leven en de natuur in Ecuador van de hand van fotograaf Steven Heyvaert. De tentoonstelling reist vanaf 2010 rond in Vlaanderen en toont het dagdagelijkse leven van Ecuadoraanse gemeenschappen in een benarde mondiale context van vernietiging van ecosystemen, verlies van biodiversiteit, klimaatopwarming en armoede. Aan de hand van beelden en citaten wil Groenhart wijzen op de noodzaak aan dringende actie met betrekking tot behoud en herstel van onze natuurlijke rijkdommen én de creativiteit en volharding die slachtoffers van natuurbedreigingen aan de dag leggen om toch een toekomst uit te bouwen. 4.

WERKINGSVERSLAG 2009

4.1

Activiteiten in het Zuiden

4.1.1

Vlaams Fonds Tropisch Bos (VFTB)

Ook in 2009 vormde het Vlaams Fonds Tropisch Bos nog het grootste project van Groenhart. Het nakend aflopen van het 5-jaren contract op 31 mei 2009 tussen de Vlaamse Overheid en het consortium WWF, VBV en Groenhart, met zeer veel onzekerheid over de toekomst van het VFTB en de genomen engagementen ervan op terrein, tekende de werking van Groenhart tijdens de maanden maart tot en met mei. Het vertrek van Dieter Cuypers, als coördinator van Groenhart, had plaats in die context en was van aanzienlijke impact, zeker gezien de beperkte personeelsbezetting van Groenhart. De touwtjes werden echter niet gelost, integendeel, er werd vanuit het blijvend personeel, met bevestiging van de Raad van Bestuur, geopteerd om de touwtjes strakker aan te trekken en dus het VFTB als dusdanig en het beheer ervan naar behoren verder te zetten. Alle voorbereidingen werden in mei en juni 2009 getroffen met ANB om een overbruggingscontract tussen de Vlaamse Overheid en het consortium, met de duur van 10 maanden, tussen juni 2009 en 31 maart 2010, op te maken. Omwille van het onbeschikbaar zijn van betalingskredieten bij de Vlaamse Overheid werd op 15 september ll tijdens de AV van Groenhart beslist om de nodige prefinanciering te voorzien tot eind 2009. De Vlaamse Overheid gaf uiteindelijk toch nog eind november 2009 het aanvangsbevel van dit contract aan Groenhart, en gelukkig met terugwerkende kracht, zodat voorziene werkingskosten m.b.t. het VFTB gefinancierd werden (zullen worden) door de Vlaamse Overheid. Sinds juni 2009 doet Groenhart bijgevolg de opvolging van de nog lopende VFTB projecten. Omwille van de onzekerheid van een contractvernieuwing werd er geen nieuwe oproep tot projectvoorstellen gelanceerd.

4.1.1.1 Lopende projecten per 31 december 2009 Tussen 2002 en 2009 werden in het totaal 56 projecten gefinancierd. Hiervan zijn er nog 16 lopende per 31 december 2009. Al de informatie over de projecten kan bekeken worden op onze website www.groenhart.be

7


Tabel lopende projecten: code 78-2006

organisatie-NGO Lonko Kilapang

86-2006

SFA

88-2006

ACCA

100-2006 PRISA/CETEFOR 02-2007

ECOhomode

03-2007

Fun NATURA

05-2007

PROFAFOR

06-2007

AIDER

13-2007

CADEMA

14-2007

CNF

03-2008

PROLIM

04-2008

PROFAFOR

09-2008

CODEFF Chili

13-2008

NCI

14-2008

CODEAMA

17-2008

Fun Ecología de la Tierra

omschrijving van het project Herbebossing en herstel van de gedegradeerde bufferzone van het nationaal reservaat Villarica, Zuid-Chili Promotie en commercialisatie van hout afkomstig van duurzaam beheerd bos, Pastaza, Ecuador Duurzaam oogsten en commercialiseren van de Brazilnoot (Bertholletia excelsa) afkomstig uit bossen van het Nationaal Reservaat Tambopata (NRT) en het Nationaal Park Bahuaja Sonene (NPBS), Madre de Dios, Peru Duurzaam beheer van de natuurlijke grondstoffen in de invloedszones van het Nationaal Park Anmi Madidi en het Biosfeer-reservaat Pilon Lajas, Beni-La Paz, Bolivië Participatieve uitwerking en uitvoering van een groene buffer voor Cubilán te Biblian in de provincie Cañar Integraal beheer voor de bescherming van het Shuar territorium Arutam te Macas, Morona Santiago Gemengde herbebossing voor het herstel van gedegradeerde gronden te Nabón, Oña en Saraguro in Azuay en Loja Duurzaam bosbeheer in 3 inheemse gemeenschappen in het Amazonewoud, Coronel Portillo Aangepaste herbebossing voor specifieke omgevingen in Entre Rios en Padcaya te Tarija Duurzaam beheer van natuurlijke rubberbossen (Shiringa, Hevea brasiliensis) door inheemse gemeenschappen in het Amazonewoud, Padre Abad Herbebossing en beheer van primair bos ter herstel van gedegradeerde gronden in het kader van de CDM te Chiloë, Chili Duurzaam beheer van de natuurlijke bosgrondstoffen onder REDD schema in de Shuar gemeenschap Shaime, Bosque protector Alto Nangaritza, Zamora Chichipe, Ecuador Kleine rurale landeigenaars voor de mitigatie van de klimaatsverandering, Región de la Aruacanía, Chile Alternatieve bosproductiesystemen en landbestemmingsplanning ter reductie van de ontbossing van het bos Tumbesino, Ecuador Instellen van sociaalecologische maatregelen voor het duurzaam beheer van de natuurlijke grondstoffen en water in Pastaza, Ecuador Agroforestry ter voorkoming van de ontbossing van het tropisch regenwoud in de regio Ixiamas, La Paz, Bolivia

land Chili Ecuador Peru

Bolivië Ecuador Ecuador Ecuador Peru Bolivië Peru Chili Ecuador Chili Ecuador Ecuador Bolivië

4.1.1.2 Terreinbezoeken In 2009 werden 4 terreinbezoeken (Chili (1x), Peru (1x), Ecuador (1x) en Bolivië (1x)) gedaan om op het terrein het geleverde werk te bekijken en de verschillende projecten met de uitvoerende organisaties door te nemen. De projectmedewerkers van Groenhart trachten het maximum uit deze reizen te halen door projectbezoeken, -evaluaties en overleg met partnerorganisaties te combineren. Deze reizen blijven echter noodzakelijk, niettegenstaande hun negatieve stempel op het leefmilieu en klimaat. Groenhart compenseerde 3 van haar 4 haar vluchten via Greenseat. Alle missieverslagen van de terreinbezoeken kunnen teruggevonden worden op de website www.groenhart.be onder Groenhart > documenten

8


4.1.1.3 Stories from the ground Zoals ook tijdens eerdere jaren leverden de projecten van het VFTB een verscheidenheid aan ervaringen m.b.t. bosbehoud, - beheer en –bouw op in verschillende landen van Zuid-Amerika. Omwille van de veelheid van projecten worden hierna 3 VFTB projecten vanuit de 3 verschillende partnerlanden van het VFTB wat meer toegelicht. Er wordt eerst even stilgestaan bij een project in Peru dat op terrein per 31 december 2009 reeds was afgerond: Peru: Duurzaam bosbeheer in 3 inheemse gemeenschappen in het Amazonewoud, Coronel Portillo. Het project kort voorgesteld: Het project beoogt de consolidering van duurzaam bosbeheer door 3 inheemse shipibo konibo gemeenschappen in de regio Ucayali met de bedoeling om ontbossing en bosdegradatie te vermijden en een basis te leggen voor de formulering van een REDD project. Om dit te bereiken worden in grote lijnen volgende activiteiten ondernomen: • Het bevorderen van duurzaam bosbeheer, vrijwillige certificering van bosbeheer en agroforestry; • Controle op en het waken over duurzaam bosbeheer; en • Activiteiten die de toegang naar de markt voor ecosysteemdiensten toe kunnen laten. De activiteiten worden door de lokale gemeenschappen uitgevoerd en gecoördineerd door AIDER in de hoedanigheid van bosbeheerder. De bijdrage van het VFTB bedraagt 52.800 € of 41% van het totaalbudget.

De betrokken families beklemtonen de positieve impact van dit project op hun natuurlijke leefomgeving. De gemeenschappen leven voornamelijk van de traditionele landbouw. De barre omstandigheden (zoals armoede en slechte gronden) dwingen hen om hun landbouwgronden steeds verder en verder uit te breiden – ten koste van de omliggende bossen. Deze beweging wordt door dit project, nl. door verbeterde oogsttechnieken en duurzamere landbouw (agroforestry), gedeeltelijk geremd. De begunstigden stellen dat dit project in grote mate heeft bijgedragen tot verbeterd bosbeheer, consolidering van boscertificering, verminderde illegale houtkap en versterking van de sociale organisatie van de gemeenschappen. Mede dankzij dit project wordt hun bos nu productief beheerd. Ze hopen wel dat REDD – via de klimaatmarkt - bijkomende inkomsten zal genereren. Deze extra inkomsten zouden de praktijk van duurzaam bosbeheer ook voor de toekomst moeten kunnen verzekeren. Ze hopen dat het VFTB dergelijke projecten zal blijven steunen: “Alleen met extra steun is het momenteel mogelijk om verantwoord bosbeheer competitiever te maken dan het weghakken van onze bossen.”

Vervolgens zullen de schijnwerpers even gericht worden op nog 2 lopende projecten, het ene in Ecuador en het andere in Bolivia. Aan de hand van citaten van begunstigden wordt een beeld geschetst van wat deze projecten momenteel betekenen voor hen. Ecuador: Ecologisch herstel en bescherming van 3 microbekkens van de rivier Guallupe in het bekken van de Mira

Het project kort voorgesteld: Met Vlaamse financiering zal een Project Design Document (PDD) worden ontwikkeld, i.e. een formeel document dat nodig is binnen de klimaatmarkt om middelen aan te trekken om gedegradeerde terreinen te herbebossen en bijgevolg CO2 op te slaan. De aanplanting wordt voorzien op privéterreinen en zal bijdragen tot de bescherming van microbekkens in het subtropische gedeelte van de provincie Imbabura. Tegelijkertijd zorgen de aanplantingen voor een verbinding tussen 4 belangrijke gebieden voor de bescherming van vogels in de regio Chocó Andino. Deze interventiezone onderging een sterke ontbossing in de jaren 1960 tot 1980. 9


Vandaag de dag worden deze terreinen gebruikt als graasweiden die steeds verder degraderen en de bevolking weinig inkomsten leveren. De bosaanplanting die hopelijk kan gefinancierd worden met een kwaliteitsvolle PDD zal alternatieve inkomsten leveren, vruchtbare bodems, een verzekerde watervoorziening en op langere termijn hout. De bijdrage van het VFTB bedraagt 31.375 € of 66% van het totaalbudget.

De projectregio is zo goed als helemaal ontbost; hier en daar is er nog een stukje groen verscholen.

Enkele reacties van begunstigden: Gerardo Cuasapaz, 63 jaar, vader van 2 kinderen: Ik denk dat dit project enorm belangrijk is: door mijn eigendom te bebossen zal de waarde van de boerderij verhogen en zal de vruchtbaarheid van de bodem verbeteren. Op termijn zullen we bovendien meer inkomsten hebben door de verkoop van hout. Fernando Villaroel, 45 jaar, vader van 5 kinderen: Deze streek is praktisch volledig ontbost, en de zomers duren elk jaar langer en langer. Bovendien is hier geen werk. Deze boerderij bijvoorbeeld produceert zo goed als niets. Dit project biedt ons nieuwe perspectieven. Dankzij dit project zal de streek immers groener en vochtiger worden – en indirect werkgelegenheid creëren. Jammer is wel dat het nog steeds niet zeker is dat er effectief zal worden gestart met de aanplantingen. Misschien blijft het enkel bij een plan zoals bij dergelijke projecten soms het geval is. Yolanda Perez, 39 jaar, moeder van 3 kinderen: Hier zijn geen bossen meer. Alles is gekapt. Dit project is immens belangrijk omdat het praktisch onze enige kans is om nieuwe bossen aan te planten. De nationale en lokale overheid babbelen wel veel over herbebossing, maar er gebeurt nooit iets. Juist daarom is het Vlaams Fonds Tropisch Bos van onschatbare waarde.

Bolivia: Agroforestry ter voorkoming van de ontbossing van het tropisch regenwoud in de regio Ixiamas, La Paz

Het project kort voorgesteld: In het noorden van het departement La Paz, in de provincie Abel Iturralde wordt migratielandbouw bedreven. Na een eerste ontbossing en enkele jaren gewassenteelt, worden de gronden bij gebrek aan vruchtbaarheid terug aan hun lot overgelaten en nieuwe gronden opgezocht om hetzelfde systeem toe te passen. Het project wil op een 600-tal ha, samengesteld uit kleine percelen van lokale boeren jaarlijks 20 ha agroforestrysystemen opzetten en aantonen hoe, naast de verbetering van de levensomstandigheden van deze lokale gemeenschappen, deze systemen kunnen bijdragen tot een vermindering van de ontbossing en duurzame ontwikkelingsprocessen genereren. Dit project ambieert om het vermijden van ontbossing, bebossing en herbebossing te combineren. Met het aangevraagde budget (47.000 €, i.e. 62 % van totaalbudget) zou de ontwikkeling van een PDD voor dit project en de aanplanting van de eerste 20 ha gerealiseerd worden.

10


Ontbossing in Ixiamas, Bolivia

Opmeten van bomen in functie van opmaak van de PDD, Macahua, Bolivia

Enkele reacties van begunstigden: Juana Ecueybari, Macahua, 58 jaar, moeder van 5 kinderen: Ik geloof erin dat dit project positieve impact heeft op mijn leven en dat van mijn kinderen omdat we nu tenminste onderling praten over het belang van bos, klimaatverandering en wat wij er zelf zouden kunnen aan doen. Zo overwegen we bijvoorbeeld om niet meer onze velden af te branden alvorens ze in cultuur te brengen. We leren veel uit de workshops. We zijn overtuigd dat het zeer belangrijk is om bomen aan te planten en goed te onderhouden, want bomen leveren zuurstof om te leven. Maria Cartagena, Macahua, 38 jaar, moeder van 4 kinderen: Dankzij dit project worden wij voorzien van gecertificeerd zaad van maïs, bonen, rijst, … en ook van boomsoorten (fruit en hout). Daarbij krijgen wij de gepaste vorming en uitleg om deze vernieuwde aanpak van duurzame landbouw uit te proberen. De bomen die we aanplanten renderen deels al op korte termijn. We kunnen onze andere gewassen ook nog gewoon verder verbouwen. Dat is belangrijk voor ons. Het zou goed zijn als we nog meer technische begeleiding zouden krijgen rond landbouwmechanisering, kredietverlening om nog meer zaad te kunnen aankopen, veehouderij, beheer van bomen, het verbouwen van veevoeders, … Een verbeterde logistiek voor sensibilisering is ook welkom. Verónica de Mamio, Macahua, 36 jaar, moeder van 3 kinderen: Wij vinden het goed dat we door de workshops heel wat opsteken, algemeen over globale klimaatverandering en specifieker over landbouw- en bosbouwpraktijken. Wat ook sterk is aan dit project is dat het ons, dorpelingen vanuit eenzelfde gemeenschap, samenbrengt en helpt organiseren. Wij worden er actief bij betrokken zodat onze relaties onderling verbeteren en wij de toekomst eerder vanuit onze dorpsgemeenschap dan individueel bekijken. Het is jammer dat ik vaak te weinig tijd heb om de workshops te volgen. Ook laat de logistiek van onze gemeenschap niet toe om de problemen en oplossingen die ze ons voorleggen goed te zien en te begrijpen, want de projectmedewerkers kunnen hier bijvoorbeeld niet goed video’s laten zien. Elsa Ibana, Macahua, 39 jaar, moeder van 4 kinderen: Het is zo belangrijk voor onze kinderen om zorg te dragen voor de natuur. Zij moeten er later nog van kunnen leven. Met nog meer beeldmateriaal zouden de projectmedewerkers hen op het belang van een duurzaam beheer moeten wijzen. Het is goed dat zij oplossingen aanbrengen. Het zou nog beter zijn als er nog meer middelen zouden zijn zodat ze ons nog meer commercieel interessante boomsoorten zouden kunnen aanbrengen. Ik vind het ook belangrijk dat onze leiders goede beslissingen nemen. Via dit soort projecten zouden we tot meer uitwisseling moeten komen tussen wat er leeft bij ons en het beleid, en dit in veel meer dorpsgemeenschappen.

11


4.1.2

Duurzame ontwikkeling van veetelergemeenschappen in de hooglanden van het deelrivierbekken van de Burgay , met financiering van DGOS (Directoraat-Generaal Ontwikkelingssamenwerking)

Dit project is tot hiertoe het enige door DGOS gefinancierde project. Het project is op 1 juni 2009 van start gegaan. Voor een uitgebreide voorstelling van dit project verwijzen we naar het jaarverslag van 2008. Het project situeert zich in de hooglanden in de provincie Cañar. Deze hooglanden zijn van kapitaal belang voor de watervoorziening voor menselijk (drinkwater en energie), dierlijk en agrarisch gebruik, gezien de groeiende bevolkingsaantallen in lagergelegen gebieden in steden zoals de provinciehoofdstad Azogues. In het gebied bevinden zich een aantal dorpsgemeenschappen met een omliggende vegetatie die nog grotendeels ongerept is; het grootste deel van de natuurlijke vegetatie echter wordt bedreigd door kap voor uitbreiding van graasweiden voor melkvee. Het merendeel van de gezinnen die in de hooglanden (over)leven zijn arme extensieve veetelers. Ten gevolge van armoede en vooral de niet duurzame productietechnieken, die de bewerkbare gronden almaar meer uitputten, wordt meer en meer natuurlijke vegetatie gekapt voor aanleg van nieuwe graasweiden. Deze mensen weten jammer genoeg niet beter; ze beschikken over weinig kennis rond veeteelttechnieken en graaslandbeheer. Door de teloorgang van het natuurlijke ecosysteem komen de gemeenschappen vanuit de hele regio in een negatieve spiraal. De beschikbaarheid van zuiver en voldoende water, hout en andere bosproducten wordt meer en meer bedreigd en het landbouw- en veeteeltpotentieel vermindert door landdegradatie. Dit project wil deze vicieuze cirkel doorbreken door zich toe te leggen op duurzaam beheer van de mozaïek van graasgronden en waardevolle ecosystemen van deze hooglandgemeenschappen.

© Steven Heyvaert: Aan de hand van graslandverbetering nemen de melkproductie en zo ook de inkomsten van de veetelers toe.

Dit project sluit onmiddellijk aan bij het intussen afgelopen VFTB-project 02-2007, toch zeker voor wat betreft de eerste 2 verwachte resultaten. Voor resultaten 3 en 4 wordt respectievelijk samengewerkt met thesisstudenten, Thomas Merckx vanwege Hogeschool Gent en Tom Holvoet vanwege ULB, die respectievelijk van juli tot oktober 2009 en gedurende oktober 2009 in de projectregio verbleven. Dit project stelt 4 verwachte resultaten naar voren; de resultaten verwezenlijkt in 2009 zijn als volgt samen te vatten: 1. Hogere inkomsten voor 600-tal veetelersfamilies uit betrokken hooglandgemeenschappen: Er zijn al 114 ha graasland verbeterd volgens de voorziene duurzame methode. Daarbij zijn meer dan 250 families betrokken uit een 10-tal gemeenschappen.

12


2. Behoud en duurzaam beheer van natuurlijke vegetatie in projectregio (hoogland): Het voorbereidend werk, vnl kartering van het gebied op basis van bodem, geologie, vegetatie, … , is voor al meer dan 10 % gebeurd. 3. Valorisatie van ecosysteemdiensten van natuurlijke hooglandvegetatie in projectregio: Thomas heeft data verzameld m.b.t. 2 ecosysteemdiensten, nl water- en C-opslag, van verschillende soorten vegetatie (akkerland, weide, páramo, aanplanting van exoten en natuurlijk bos). Hij werd ter plekke goed ondersteund door PROMAS, Ecohomode en aanverwante personen en instituten. 4. Rapport met ‘best practice’ richtlijnen om ontwikkelingsprojecten te screenen op klimaataspecten: Tom heeft het instrument CRiSTAL, nl. Community-based Risk Screening-Adaptation and Livelihoods, dat ontwikkeld is door IUCN, IISD, SEI en Intercooperation, getest bij verschillende gemeenschappen. Vanuit die ervaring in combinatie met literatuurstudie, wil hij komen tot een set ‘best practice’ richtlijnen.

© Steven Heyvaert: natuurlijke páramo op hoogte van > 3.000 meter die nu gebruikt wordt voor veeteelt

Dit project is een mooi voorbeeld van complementaire financiering door Belgische middelen: het geheel van middelen vanwege Vlaamse Overheid (VFTB) en DGOS garanderen een ondersteuning in een groter gebied en over een langere tijdsperiode. Het projectgebied kan opgedeeld worden in 2 subregio’s die verbonden worden met elkaar door een reeds officieel beschermd gebied, het beschermd bos Cubilán. Westelijke gordel

Machángara Tomebamba

Oostelijke gordel

Cubilán

Dudas Mazar

FASE 1: VFTB + Groenhart FASE 2: DGOS + VFTB + Groenhart

13


4.1.3

Save the Trees’, met financiering van Mobistar en eigen middelen van ACPC

Familiale aanplanting in het Rio Tambo district, Peru

Het project zet in de projectregio in een 4-tal gemeenschappen activiteiten op van duurzaam bosbeheer en de aanplanting van nieuwe bomen. Daarnaast legt men zich ook toe op de bescherming van het lokale natuurreservaat door de strijd tegen de illegale houtkap. a) Duurzaam bosbeheer binnen dorpsgemeenschappen In 2009 heeft men gebotst op een aantal moeilijkheidsfactoren van gemeenschappelijk bosbeheer: -

Het hele proces van bosinventarisatie, opvolging bosbeheerplan, opmaak houtkapplan, hout kappen, transporteren en eerste verwerking is zwaar werk waar slechts een beperkte groep van de gemeenschap zich achter zet

-

Interne spanningen binnen de gemeenschap, die sociaal gerelateerd zijn, maar moeilijk te controleren zijn omwille van de economische dimensie van het bosbeheer. Duurzaam bosbeheer vraagt ondersteuning op socio-economisch en technisch vlak. De uitvoerende NGO moet daartoe ook voldoende capabel zijn.

De projectregio bestaat nog voor 80 % uit natuurlijk woud; grote bedreigingen liggen meer en meer op de loer, Rio Tambo district, Peru

14


-

Economische stimuli zijn logischerwijze overheersend op ecologische motivatie voor deze gemeenschappen; bvb een belofte van een bedrijf om bosbehoud binnen een bepaalde gemeenschap financieel te compenseren remt de ondernemingszin van de gemeenschap op vlak van duurzaam bosbeheer.

Desalniettemin zijn er tegelijk mooie resultaten behaald en interessante lessen geleerd. Eén van de gemeenschappen is intussen zo goed als bekwaam om hun bos zelfstandig te beheren. De werking met de gemeenschappen wordt voortgezet en uitgebreid naar andere gemeenschappen op vraag van hen. Verder wordt degelijk geïnvesteerd in capaciteitsopbouw van de koepelorganisatie van deze inheemse gemeenschappen zodat zij in de toekomst, ook inzake bosbouw en –beheer, de nodige diensten kunnen leveren. Alhoewel dit thema zeer complex is en blijft, bevordert het de ontwikkeling van deze gemeenschappen en het behoud van hun levensomgeving. b) Agroforestry aanplantingen Deze component werd in 2009 een groot succes. Families hebben interesse in aanplantingen van bomen in combinatie van hun gewassen. De meeste belangstelling gaat uit naar permanente cultuurgewassen, zoals koffie, cacao, fruit, … maar ook houtsoorten, met rendement op middellange en lange termijn krijgen bijval. Het vraagt wel veel tijd en energie van de eigenaars om deze aanplantingen te realiseren. Voor meer en grotere aanplantingen is handenarbeid dan ook de belangrijkste limiterende factor, waar in de toekomst dient rekening mee gehouden te worden. Men tracht ook nu al de keten op langere termijn te bekijken en reeds allianties te smeden op vlak van commercialisering van de producten van deze nieuwe aanplantingen. In alle ontplooide activiteiten wordt sterk de nadruk gelegd op de capaciteitsopbouw van de gemeenschappen zelf. Op lange termijn moeten zij zelf in staat zijn om alle technische en administratieve taken uit te voeren.

Vliegende kwekerij in Coriteni, Peru

Cirilo bij één van de recent geplante bomen in Puerto Ocopa, Peru

Cirilo (Puerto Ocopa, 22 jaar): “Mijn vader heeft zijn kleine boerderij in de hogere delen van de vallei. Het is goede grond daar en we produceren er koffie en wat lager cacao. Voordat dit project er was hielden we de plantages puur; we wisten niet hoe ze te associëren met bomen. Nu hebben we samen de plantages van mijn vader en mijn oom aangevuld met bomen zodat onze productie zal verbeteren. Deze bomen dienen als markers van het gebied en zullen de bodem beschermen tegen erosie. We hebben zelfs de rest van de mensen hier overtuigd om meer bomen te planten op hun kleine landgoed. We zullen beter produceren en later zullen we in staat zijn om biologische certificering te bekomen. Op lange termijn zullen we ook hout kunnen verkopen. Die inkomsten zullen het me mogelijk maken om mijn kinderen te laten studeren.” 15


4.1.4 Inkomensverbetering en -diversificatie voor de rurale bevolking in Muisne, Ecuador door het aanbieden van agrobos alternatieven, met financiering van de provincie Oost-Vlaanderen en de gemeente Oosterzele Dries Desloover coördineert dit project in Ecuador. Hij woont en werkt in de provincie Esmeraldas. Geschikte agro-bosbouw productiemodellen zullen geïdentificeerd en kenbaar gemaakt worden aan de doelgroep. Groenhart wil tegemoetkomen aan de problematiek van blijvende verarming en verdergaande ontbossing en landdegradatie door geschikte agro-bosbouw productiemodellen met aangepaste plantschema’s aan te bieden die een goed economische alternatief zijn voor het huidige landgebruik door de lokale landbouwers, in het bijzonder cacao-boeren. De basis voor dit idee ligt in de combinatie van verschillende gewassen die op regelmatige basis en al vanaf korte termijn gediversifieerde en min of meer voorspelbare inkomsten genereren. Deze techniek is helemaal niet nieuw maar helaas verloren gegaan. Een belangrijke component van de modellen die beoogd worden, is Balsa (Ochroma lagopus), de lichtste commerciële houtsoort ter wereld. De soort komt van nature voor in Ecuador en is een snelle pioniersboom die geoogst wordt na 3 tot 6 jaar. Balsahout is een exportproduct dat voornamelijk wordt toegepast in samengestelde materialen (boards en panelen), windmolens, trein , boot, vliegtuigen ... Ecuador voorziet, mede door de superieure kwaliteit van haar balsahout, in ongeveer 95% van de wereldmarkt. De markt voor balsa is de laatste jaren enorm toegenomen en de voorspellingen zijn dat deze trend zal worden doorgezet in de toekomst. Hierdoor kan balsa een nieuwe ‘cash crop’ worden voor de boeren. Door een vergelijkende analyse met aandacht voor socio-economisch en ecologische eigenschappen kunnen de huidige en potentiële systemen worden vergeleken en een set van prioritaire duurzame systemen worden geselecteerd. De nodige terreinvoorbereidingen voor geschikte (kleinschalige) productiemodellen zullen getroffen worden. Hiervoor zal worden gewerkt met voorbeeld-percelen die in een experimenteel stadium worden opgevolgd. Deze soort modelboerderijen zullen een soort multiplicator-effect op gang brengen door inspirerend te werken voor andere landbouwers.

Toepassing van een agroforestry productiemodel, met levende hagen van leguminosen, in Muisne te Ecuador

16


4.1.5 Versterking van de ‘vereniging van gemeenschappen van het beschermd bos Cubilán’ met speciale aandacht voor de bijentelers, te Azogues, Ecuador, met financiering van de provincie West-Vlaanderen In februari 2008 werd dit projectvoorstel ingediend door onze voorzitter, Geert Lejeune. Het kreeg in 2008 een positieve beoordeling, maar werd door de provincie wel op ‘hold’ gezet omwille van een gebrek aan middelen. Het project, met voorziene duurtijd van 1 jaar, ten bedrage van 12.270 € (met een subsidie van 8.250 € vanwege de provincie en de rest vanwege Groenhart en voornamelijk lokale bijdrage) geraakte in 2009 door de selectie en kon in augustus 2009 van start gaan. Het project wordt uitgevoerd door Ecohomode. Binnen de ‘vereniging van gemeenschappen van het beschermd bos’ (d.i. een officieel erkende lokale organisatie die zelfredzaamheid nastreeft) is een krediet-comité operationeel. De directieleden van dit comité hebben behoefte aan technische en administratief-financiële training om het optimaal beheer te voeren. De micro-kredieten worden verleend aan leden van de vereniging en bieden ontwikkelingskansen voor hun kleinschalige landbouwactiviteiten, waarvan deze mensen leven. Om behoud van de natuurlijke rijkdommen te garanderen en migratie naar steden te voorkomen hebben de families een financiële impuls nodig om te investeren in duurzamere landbouwpraktijken. Het huidige beschikbare kapitaal om micro-kredieten te verlenen volstaat niet voor de 218 geïnteresseerde families. Een hoger kapitaal enerzijds en een correct beheer anderzijds in noodzakelijk voor deze lokale gemeenschappen om op duurzame wijze te evolueren naar een betere levensstandaard. Tijdens een eerder samenwerkingsproject tussen Groenhart en Ecohomode (2006-2007) is men begonnen met een bijenwerking op te zetten binnen de ‘vereniging van de gemeenschappen van het beschermd bos Cubilán’. De natuurlijke omgeving biedt veel potentieel. Het is een nieuwe economische activiteit die veel aanhang kent, economische perspectieven biedt, maar nu nog gelimiteerd wordt door gebrek aan technische en commerciële kennis enerzijds en materiaal anderzijds. Daarom wil men een officiële bijentelersvereniging opzetten, bijkomende training organiseren en microkredieten verlenen.

17


4.1.6 Opzetten van boomkwekerijen ter bevordering van kleinschalige boomaanplantingen door landbouwers in het Amazone-bekken, met eigen financiering via fiscaal aftrekbare giften op de projectrekening bij de Koning Boudewijn Stichting In februari 2009 werd het project goedgekeurd, waarvan de projectperiode voorzien wordt tussen maart 2009 en augustus 2012. Dit project beoogt het gefaseerd opzetten en operationaliseren van 3 lokale boomkwekerijen (met een capaciteit van 50.000 plantjes elk) op 3 locaties in het Amazone-gebied, in deze volgorde: Peru, Ecuador en tenslotte Bolivia. In samenwerking met lokale organisaties, waarmee Groenhart een partnerschap heeft in het kader van andere financiering, zullen de volgende projectactiviteiten gedurende de projectperiode van 3,5 jaar worden uitgevoerd: -

-

Aankoop van nodige materiaal voor infrastructuur van de kwekerijen: palen, schaduwnetten, irrigatie- en drainagemateriaal, … De kwekerijen zullen worden opgebouwd en operationeel gemaakt. Aankoop van alle benodigdheden om 20.000 plantjes in elke kwekerij plantklaar te maken: substraat, zaad, zakjes, … Er zullen verschillende soorten van bomen gekweekt worden (met sterke voorkeur voor inheemse soorten), enerzijds houtachtige landbouwgewassen (d.i. agroforestry-soorten) waardoor de landbouwers al inkomsten genereren op korte termijn (cacao, koffie, fruit, …) en anderzijds boomsoorten die eerder op langere termijn renderen (houtproductie). Aankoop van nodige materiaal om het plantgoed in de kwekerij goed te verzorgen, om de aanplantingen voor te bereiden, uit te voeren, te beschermen en te onderhouden: palen en draad voor omheining, kruiwagens, spaden, machetes, kettingzagen, plastiek, handzagen, snoeimateriaal, … Aankoop van moto’s om de organisatie van de kwekerijen en aanplantingen te faciliteren, meer bepaald om noodzakelijke verplaatsingen (naar landbouwers bvb) te doen.

In Peru wordt een boomkwekerij opgezet in samenwerking met een landbouwhogeschool in het Rio Tambo district.

Naast deze noodzakelijke investeringen (welke gefinancierd zullen worden door de projectrekening) voorziet het project in meer dan een eenmalige productie van plantgoed tijdens deze periode van 3,5 jaar alsook de nodige personeelskosten om de kwekerijen en aanplantingen degelijk te beheren. Deze bijkomende kosten zullen door alternatieve financiering gerealiseerd worden, maar maken wel deel uit van het geheel project. Wil u ook uw ‘boompje’ bijdragen aan het herstel van bos in het Zuiden? Steun ons door te storten op het rekeningnummer 000-0000004-04 met vermelding ‘L82261Gontrode-Groenhart’. De Koning Boudewijnstichting verleent haar medewerking aan het project. De giften zijn fiscaal aftrekbaar vanaf € 30 (art. 104 WIB). 18


4.1.7

Bosuitbreiding in de tropen in het kader van de 1 miljoenbomen-campagne, die door de Verenging van Bos in Vlaanderen wordt gecoördineerd, met financiering van de Vlaamse Overheid

In het kader van de ‘Million Tree Campaign’ van de Vereniging voor Bos in Vlaanderen vzw (VBV), ‘deeltaak 6: Uitbreiding naar het Zuiden’, doet VBV sinds februari 2009 beroep op het netwerk en de expertise van Groenhart om bosherstel en bosuitbreiding te realiseren in het Zuiden. De aanpak van Groenhart is dat dit gebeurt door lokale gemeenschappen en inheemse volkeren in samenwerking en technisch ondersteund door lokale organisaties. In 2009 werden meer dan 20.000 bomen, verdeeld over 5 gemeenschappen en een 45-tal eigenaars, aangeplant in Peru . Daarenboven werden de voorbereidingen getroffen om er nog eens 20.000 bomen aan te planten in 2010.

4.1.8

Bijdragen aan behoud van amazonewoud en duurzame economische groei binnen de inheemse gemeenschappen met FSC-gecertificeerd bos in de regio Ucayali te Peru, met financiering van de Belgische Technische Coöperatie (BTC)

In het kader van de projectoproep “Ondersteuning van producenten” van BTC werkte Groenhart in 2009 hard aan 2 voorstellen. Het eerste voorstel, “Diversifiëren en verhogen van de inkomsten van de gemeenschappen van het district Rio Tambo” werd ingediend eind mei, maar jammer genoeg niet weerhouden omwille van de afwezigheid van een verband met ISEAL, of m.a.w. omdat het voorstel geen of weinig direct verband had met één of andere vorm van certificering, zoals FSC bijvoorbeeld. Groenhart schreef, met vrijwillige hulp van toen nog Groenhart-lid Kobe De Pourcq, een tweede voorstel met bovenstaande titel en diende dat in augustus 2009 in. Dit 3-jaren voorstel werd voorlopig in september 2009 en definitief in december 2009 voor wat betreft het eerste jaar weerhouden (ten bedrage van 190.940 €, waarvan een subsidie van 69.940 € vanwege BTC), echter na lang heen en weer vraag- en antwoordspel tussen Groenhart, Aider (de uitvoerende partnerorganisatie in Peru) en BTC. BTC zal op basis van de technische en financiële verslaggeving op einde van jaar 1 beslissen of de financiering voortgezet wordt voor jaar 2 en 3. Het project is op 1 maart 2010 van start gegaan.

19


De 4 cruciale projectpijlers zijn de volgende: -

versterken van bosbouw- en houtverwerkingscapaciteiten binnen de gemeenschappen opdat men voor wat betreft de productie aan de marktvraag qua hoeveelheid en kwaliteit kan voldoen, d.w.z. capaciteitsopbouw, herstel van machines en materiaal, aankoop van bijkomstig materiaal;

-

versterken van organisatorische/administratieve/boekhoudkundige/commerciële capaciteiten binnen de gemeenschappen;

-

opzetten van een commercieel centrum van hout om er hout van de FSC-gecertificeerde bossen van de gemeenschappen op te slagen, te drogen en verder te verwerken (tweede transformatie) en van daaruit verder te transporteren en met toegevoegde waarde te verkopen; en

-

versterken van marketing en commercialisering, d.w.z. marktonderzoek, capaciteitsopbouw m.b.t. marketing en commercialisering van personeel en andere betrokkenen in de gemeenschappen, opzetten van campagnes, deelname aan beurzen en openbare verkoopsacties en uitwerken van handelsakkoorden in het kader van duurzame handel.

Momenteel is FSC het snelst groeiende boscertificeringssysteem ter wereld. In tegenstelling tot grotere bosbedrijven behalen gecertificeerde inheemse gemeenschapsbosbedrijven echter zelden een economisch voordeel uit hun ‘groene’ status. Dit is tot op heden jammer genoeg ook zo voor onze doelgroep, nl. Peruviaanse inheemse Shipibo Conibo gemeenschappen, die in 2005 als eersten in Peru het FSC certificaat behaalden. Dit project ambieert hierin verandering te brengen. 4.1.9

Behoud en duurzaam beheer van strategische ecosystemen in het microwaterbekken van de rivier Tabacay (in het zuiden van Ecuador), met financiering van de Nationale Loterij

In oktober en november 2009 werkte Groenhart aan de uitwerking van het voorstel voor de projectenoproep van de Nationale Loterij m.b.t. de millenniumdoelen. Het voorstel met bovenstaande titel, ten bedrage van 61.900 €, werd gepresenteerd en weerhouden. Dit voorstel is complementair bij de activiteiten die bij dezelfde partnerorganisatie, nl Ecohomode, door DGOS (zullen) worden gefinancierd. De 4 verwachte resultaten zijn de volgende: 1. Versterkt Beheers-Comité van het Microwaterbekken van de rivier Tabacay (BCMT) 2. Overzichtelijke database van alle informatie mbt waterbekken Tabacay 3. Toegenomen betrokkenheid van de middenveldorganisaties (van Azogues en omstreken) voor het belang van behoud en beheer van strategische ecosystemen (zoals waterbekken van de Tabacay is) 4. Verbreed maatschappelijke draagvlak (grote publiek; waterconsumenten) met betrekking tot het belang van behoud en beheer van strategische ecosystemen 4.2

Activiteiten en initiatieven in het Noorden

4.2.1

Project-NGO van de provincie Oost-Vlaanderen

Dankzij de erkenning als Belgische NGO voor ontwikkelingssamenwerking krijgt Groenhart sinds 2008 een structurele ondersteuning van de provincie Oost-Vlaanderen. Deze structurele ondersteuning komt enorm van pas voor allerlei structurele kosten, maar tevens bij verschillende initiatieven die Groenhart ondernam in de provincie OostVlaanderen en daarbuiten. In het voorjaar van 2009 participeerde Groenhart (in persoon van Dries Desloover) ook gedeeltelijk aan het bezoek van de delegatie van de provincie aan hun partnerprovincie, Esmeraldas te Ecuador, met betrekking tot het regiobeleid van de provincie Oost-Vlaanderen.

20


4.2.2

Info-avond: Duurzaam bosbeheer in Brazilië met spreker Frans Pareyn

Frans Pareyn is een Vlaming die al jarenlang in Brazilië woont, waar hij zich wijdt aan duurzaam bosbeheer in een regio waar het bos bijzonder sterk bedreigd is. Een leven op de frontlinie van de wereldwijde ontbossing dus. Frans bracht zijn meeslepende verhaal over de strijd voor bosbehoud in Brazilië. Er is overigens nog een belangrijke link met Vlaanderen: APNE, de organisatie waarvoor Frans al jaren werkt, werd enige tijd geleden via de vzw Groenhart ondersteund met middelen uit het Vlaams Fonds Tropisch Bos.

Plaats: Vormingplus, Reigerstraat 8, 9000 Gent Datum: Dinsdag 15 september om 20u30 Aantal aanwezigen: 16 4.2.3

Voordracht over duurzaam bosbeheer en (her)bebossing in de tropen én de klimaatmarkt

Dieter Cuypers verzorgde 2 presentaties over dit thema met een discussie achteraf: • • 4.2.4

Algemene vergadering van het Overlegcomité Vlaamse Ontginners, Leuven, 30/01/09 Kamer van Maas en Kempen, Maasmechelen, 28/05/09 Fototentoonstelling “SPRING EEN GAT IN DE LUCHT want zo kan de aarde je niet houden”

Steven Heyvaert, fotograaf, bezocht in september 2009, een aantal activiteiten van Groenhart in Ecuador. Hij deed 3 provincies aan, nl. Cañar, Imbabura en Esmeraldas, waar Groenhart actief is en schoot er honderden foto’s van mensen en hun omgeving. Uit deze verzameling van foto’s zouden een 25-tal foto’s geselecteerd worden voor een mobiele fototentoonstelling met korte getuigenissen van mensen. Intussen is de tentoonstelling, met bovenstaande titel, klaar en reist ze door Vlaanderen, met prioriteit voor Oost-Vlaanderen. De tentoonstelling is beschikbaar voor uitleen. Huurprijs: 100 €/maand; waarborg: 350 €.

21


5.

CONCLUSIE EN BLIK VOORUIT

2009 was een spannend jaar. Een jaar van vallen en opstaan. Er waren tal van momenten van ontgoocheling maar tegelijk ook veel momenten van voldoening, tevredenheid en fierheid. Momenten waar Groenhart zich aan optrok. Het einde van het contract met de Vlaamse Overheid in mei 2009, de moeilijkheden met betrekking tot een overbruggingscontract met de Vlaamse Overheid en de onzekerheden over de toekomst van het VFTB en van Groenhart zorgden voor grijze haren. Desalniettemin is Groenhart blijven vechten. Er zijn veel inspanningen geleverd, met redelijk succes, om de inkomsten te diversifiëren. Groenhart beheert momenteel projecten van 8 verschillende financierders. Het VFTB blijft in deze veranderende context van financiering van projecten nog wel de grootste noemer. De Vlaamse Overheid wil graag, op basis van een eindevaluatie van het VFTB 2004-2009, de dialoog aangaan met betrekking tot een eventuele vernieuwing van het VFTB. Dit evaluatieverslag, met bijhorende toekomstvisie, opgemaakt door Groenhart en ANB, is momenteel in beraad bij het Vlaams kabinet voor Leefmilieu. 2010 wordt nog spannender … Thematisch blijft bosbehoud in de tropen, in relatie tot de 3 Rio-conventies, zijnde klimaatverandering, biodiversiteit en strijd tegen de verwoestijning, dé voornaamste pijler van Groenhart. 22


Groenhart wil zich voor wat betreft haar zuidwerking geografisch blijven concentreren op slechts enkele landen. In eerste instantie houdt Groenhart sterk aan haar 5 partnerlanden in Zuid-Amerika, zijnde Ecuador, Peru, Bolivia, Chili en Suriname. Een uitbreiding naar enkele landen in Afrika is niet uitgesloten en hangt samen met de beslissing m.b.t. het VFTB. Groenhart wil zich graag ook een plek toeeigenen in het Vlaams landschap van organisaties die werken aan bewustwording. Met betrekking tot duurzaam lokaal en globaal gebruik en beheer van natuurlijke rijkdommen is er nog behoefte aan sensibiliserend en educatief materiaal. Begin 2010 heeft Groenhart een voorstel van ontwikkelingseducatie voorgelegd aan de Vlaamse Administratie Internationale Samenwerking. De reizende fototentoonstelling is ook een eerste stap in die richting. Groenhart zal ook binnen bestaande fora van milieu- en noord-zuidbeweging haar specifieke ervaringen delen en zo mee lobbyen voor duurzame ontwikkeling. In 2010 liggen er daarenboven belangrijke uitdagingen van financiële aard klaar voor Groenhart: -

Kan Groenhart en haar 2 partners van het consortium (VBV en WWF) de Vlaamse Overheid overtuigen om het VFTB voort te zetten en het beheer ervan in handen te houden?

-

Kan Groenhart samen met VBV in het kader van de 1 miljoenbomen campagne nog meer Vlaamse bedrijven en particulieren motiveren voor bosuitbreiding in de tropen?

-

Zal Groenhart haar netwerk van financierders in de overheidssector nog kunnen uitbreiden?

-

Kan Groenhart voldoende eigen middelen genereren om meerdere projecten bij financierders zoals DGOS voor te leggen?

Binnen tal van sectoren winnen leefmilieu en klimaat aan belang. Ook binnen de verschillende beleidsniveaus van ontwikkelingssamenwerking, mondiaal, nationaal en Vlaams, staan beleidsteksten bol van woorden als leefmilieu en klimaat. De daden blijven meestal nog achterwege. Groenhart kan echter al terugkijken op succesvolle pilootervaringen. Met deze geleerde lessen vliegt Groenhart het internationaal jaar van de biodiversiteit in én blijft vechten voor mooie resultaten. In 2010 hangt er voor Groenhart nog veel onzekerheid in de lucht. MAAR één ding is zeker: Groenhart blijft er tegenaan gaan!

23

Groenhart vzw Jaarverslag 2009

Recommend Documents