Groen op kamp. zeswekelijks tijdschrift VOOR LEIDING & jins JRG 39 EXTRA! Juni 2015

Afzender: Scouts en Gidsen Vlaanderen vzw, Lange Kievitstraat 74, B-2018 Antwerpen - zeswekelijks tijdschrift van Scouts en Gidsen Vlaanderen (uitgezonderd aug & sept) - Afgiftekantoor: Gent X • P409371

EXTRA!

Groen op kamp zeswekelijks tijdschrift VOOR LEIDING & jins

Juni 2015

JRG 39

Groen, gewoon doen!? Natuurlijk! Ik ben best ‘een groene’, eerlijk waar. Ik ben al jaren vegetariër, voor het milieu. Ik neem zoveel mogelijk de fiets, de trein of de bus. Ik wil maximum een keer per jaar het vliegtuig nemen. Ik doe aan upcycling, was met Ecover, neem zelf mijn winkeltas mee naar de winkel,... Leave the world a better place en al. Toch niet slecht, hoewel. Af en toe sneuvelt er al wel eens een principe. Op kamp bijvoorbeeld met mijn gamel in de hand, beteuterd de foerage aanhorend: “Ah oeps, sorry! Ja in de soep zit vleesbouillon. Oh ja, in de spaghettisaus ook. Boterhammen zijn er nog wel. Nee de kaas is op. Er is wel nog hesp en salami?” Nope, honger lijden na een hele dag ravotten terwijl er een pot ongetwijfeld lekkere spaghettisaus voor mijn neus staat - zonder gehakt, want daar was wel aan gedacht, daarvoor een oprechte merci! - zo fanatiek ben ik ook weer niet. Het fanatisme neemt ook af naargelang de tocht naar een bangelijk weekendverblijf langer en langer wordt: “Fiets naar het station - neem de trein - stap over - neem de trein - stap over - neem de bus - stap over - neem de bus - wandel een halve dagtocht - bestemming bereikt”. Pak ik een dag verlof of toch maar de auto? Is carpoolen ook geen groene vorm van reizen? Ook het principe om maar een keer per jaar het vliegtuig te nemen, blijkt moeilijker dan ik altijd denk. Want ineens krijg je in november de kans om op een internationale training te gaan met scouts en gidsen uit heel Europa. Mag ik mijn beurt van volgend jaar al inzetten? Dan maar ineens alle principes laten varen? Met de auto naar de bakker (want het regent), niet wassen met Ecover (want ‘t is precies toch wel duurder), elke dag vlees (hmm, vogelnestjes)? Natuurlijk niet. Want ik ben ook geen plooier. En ik wil de wereld écht een beetje beter achterlaten. En ik geloof ook écht dat alle kleine beetjes helpen. Maar ik ben moeder Theresa niet, af en toe zwicht ik. In deze Over & Weer staan heel veel tips om het groener te doen. Als je alle tips toepast, ben je een groene superheld. Maar zelfs al pak je er maar een paar tips uit, van mij krijg je een schouderklopje. Omdat ik geloof dat alle kleine beetjes helpen. In Vlaanderen en Brussel zijn er zo’n 76.000 scouts en gidsen. En 76.000 beetjes, dat is al één groot, toch? Mieke Heymans Hoofdredacteur Over & Weer

Kampen bouwen en beestjes zoeken.

Groene jungle Spelen over natuur en afval maken welpen bewust.

Beestige kookactiviteit Koken met wormen.

Schone schuim Zelf shampoo en een douche maken. Hoe beperk je het waterverbruik op kamp? Door water te drinken!

Sorteren da’s durven Spelen met afval.

Alles kan beter Test hoe milieuvriendelijk jullie kamp is.

(Eco)logisch koken voor beginners Over windtunneltjes en stoken in een vat. Maak je lokaal ecologisch En bespaar er geld mee.

4 6

22

8

24

10

25

12

Respecteer je kampburen Want respect, dat krijg je terug.

Krak?boem! gaat internationaal.

Zeehonden spotten en je in de tropen wanen.

26

14

28

16

30

18 20

32 33 35

Hoe hou je ook op buitenlands kamp je ecologische voetafdruk klein? Iedereen mee op kamp Beperk de kampprijs en gebruik Fonds op maat.

Duurzame tips over kampeten en -aandenkens.

Bikke Bikke Bik Recepten voor op kamp.

Ik was erbij Op het Zeescoutingcongres, Kempekuren en Objectief.

Zorg dragen voor elkaar Het kan al dansend.

Buiten spelen Hoe meer leuke natuurervaringen kapoenen hebben, hoe belangrijker ze de natuur vinden. Want ze ondervinden aan den lijve dat het leuk is om buiten te spelen. Leuke herinneringen aan spelen in het groen, zorgen er ook voor dat mensen milieutips meer ter harte nemen. Tekst: Bereidwillige Bizon (Lucas Vandeneede) en Wencke De Wolf | Foto: Jeroen Broeckx | [email protected] | fb.com/commissariaatkapoenenzeehondjes

Bosgedicht Weet je wat mij kan plezieren? Een bos vol mooie dieren. Je vindt ze groot en klein. Maar doe ze zeker geen pijn. Je kan beter proberen om veel over hen te leren. Moet je eens wat weten In het bos is er ook eten. Je ziet er kastanjes of een bes. Dieren eten ze zonder vork of mes. Vraag altijd raad want sommigen kunnen kwaad. Maak eens een huis boven de grond met takken in het rond. Levende takken laat je aan de bomen, aan takken op de grond mag je aankomen. En voor je het weet is je kamp gereed. Afval neem je mee naar huis. Dat hoort in de vuilnisbakken thuis. Papiertjes en plastic zakjes vinden dieren minder leuk dan takjes. Denk je hier altijd aan? Zo kan het bos blijven bestaan.

4

Bodembeestjes zoeken

Afval

In het bos vind je veel dieren: spinnen, kevers, lieveheersbeestjes, pissebedden,...

Leer de kapoenen dat afval niet thuishoort in de natuur. Het stinkt, dieren eten het op en worden er ziek van en geraken er in verstrikt. Leer de kapoenen ook sorteren: neem het afval mee uit het bos en gooi het in de juiste vuilbak. Laat de kapoenen een tekening maken over wat er wel en niet in welke soort vuilbak mag en kleef het op de vuilnisbakken.

• Ga met een bodemdierenzoekkaart* en een loep met je kapoenen naar een bos. • Laat de kapoenen in kleine groepjes aan de grond ruiken. Hoe ruikt het? • Laat ze daarna goed kijken en zeggen wat ze allemaal zien. Bekijk op de bodembeestjeskaart of jullie dieren herkennen. • Je kan ook kleine dieren proberen te vangen. Meer info op deboomin.eu – kies voor eerste graad en voor kriebelbeestjes vangen.

Kastanjes poffen In het bos kan je veel vruchten en eetbare planten vinden. Maar als je geen specialist bent, blijf je er beter vanaf. Sommige bessen en planten zijn giftig en je moet ook goed oppassen voor de vossenlintworm. In de herfst kan je wel tamme kastanjes eten en poffen. Kies kastanjes die rond en glanzend zijn. Platte kastanjes zijn nog niet rijp, doffe kastanjes waarschijnlijk al te oud. Haal de bolster er af en snij een kruisje in de schil. Leg ze op een vuurtje in de gloeiende kooltjes. Als ze poffen, haal je ze er met een tang uit.

Kampen bouwen Laat aan de kapoenen zien dat spelen in de natuur dikke fun is. Niets zo leuk als een kamp maken met alles dat ze vinden in het bos. Maak wel meteen duidelijk dat ze geen levende takken van de bomen mogen rukken. Want dan gaan de bomen kapot. Een kamp bouwen is ook het perfecte begin voor een leuk bosspel! Bosmemory sluipspel Verzamel in het bos allerlei voorwerpen (dennenappels, eikels, takjes, bladeren enzovoort) en leg ze op een bepaalde manier op de grond. Laat de kapoenen vanuit hun kamp naar de voorwerpen sluipen. De leiding bewaakt het kamp. Zijn de kapoenen gezien? Dan moeten ze opnieuw proberen. Het team dat gewonnen is, heeft op het einde van het spel de meeste voorwerpen op de juiste plaats gelegd.

Afvalmonster Alle kapoenen zitten in een kring, een halve meter van elkaar. Een stuk afval ligt in het midden van de kring. Eén kapoen is het afvalmonster en verlaat de kring. De andere spelers duiden iemand aan als bewaker van het afval. Het afvalmonster probeert het afval uit de kring te krijgen. De bewaker kan dat voorkomen door het afvalmonster aan te tikken voordat het samen met het afval de kring heeft verlaten. De bewaker mag pas ingrijpen als het afvalmonster het afval heeft aangeraakt.

Uitspraak van de maand We aten kip op kamp en Alexander en Seppe waren met Tijger en mij aan ‘t vechten. Seppe had Tijger haar handen vastgebonden met sjorkoord toen ze keidroog tegen haar zei: ‘Ge bent een lekker kippetje’? Uitspraak van Sifaka van Scouts Sint-Katrom  uit Mechelen.

Elke maand publiceren we een uitspraak van een kapoen die ons hartelijk heeft laten lachen, of even heeft vertederd. Spreekt je moeder nog altijd over iets dat jij er als zesjarige ooit uitflapte? Ligt iedereen in het leiderslokaal op de grond van het lachen met wat één van de kapoenen onlangs zei? Alle hilarische uitspraken zijn meer dan welkom op [email protected] of op fb.com/commissariaatkapoenenzeehondjes. Op dat adres mag je ons ook bestoken met alle vragen, problemen en suggesties.

* Als je googlet op bodemdieren + zoekkaart, vind je er een hele hoop. Je kan ze ook voor 1,5 euro bestellen op lne.be – zoek op zoekkaarten. Of voor 1,5 euro bij jnm.be – kies voor winkel, daarna voor kinderen – zoekkaart bodemdieren

5

Groene jungle Via school en tv krijgen kabouters en (zee)welpen te maken met milieuproblemen: smog in de steden, afvalbergen, dieren die vastzitten in netten. Ze willen dan ook graag op de barricaden springen om de natuur een handje te helpen. Maar hoe hou je dat haalbaar en concreet?

Tekst: Michael Van Craen | Foto: Joris Bulckens [email protected] | fb.com/kabouterswelpen

Bewust worden

Ga samen met de kabouters en (zee)welpen op ontdekking in de natuur. Zoek op wat voor soort bomen* in de buurt van jullie lokaal staan. Of kijk op tocht extra uit naar dieren. Zo worden kabouters en (zee)welpen zich bewust van de omgeving en is de eerste stap naar respect gezet. Bedenk daarna kleine, haalbare dingen die je samen kan doen om de natuur te beschermen: • niet zomaar takken afbreken, • nestkastjes bouwen, • afval beperken en sorteren. * Als je googlet op bomen + zoekkaart, vind je er een hele hoop. Je kan ze ook voor 1,5 euro bestellen op jnm.be – kies voor winkel - daarna voor kinderen en zoekkaart

6

Ecologische pootafdruk

Een ecologische voetafdruk toont hoeveel hectaren grond er nodig is voor wat jij verbruikt in je dagelijks leven. Maak kabouters en (zee)welpen met een spel bewust van hun ecologische voetafdruk. • Geef ze een grote papieren voetafdruk met daarop tekeningen van alles dat je voetafdruk vergroot. • De leiding zit verstopt in het bos. Als je ze kan vinden en hun opdracht goed uitvoert, scheuren ze een stuk van je voetafdruk. Wie op het einde de kleinste voetafdruk heeft, wint. • Geen enkele speler mag twee keer na elkaar bij dezelfde post gaan. Er lopen ook dikke Amerikanen in het bos. Dat zijn gehaaide verkopers. Als ze je aantikken, krijg je weer een deeltje aan je voetafdruk bijgeplakt. Je vindt het volledige spel op opkamp.be/verkleinje-ecologische-voetafdruk

Regenwater opvangen

• Span een zeil tussen palen en leg een niet te zware steen in het midden. Zo kan de wind het zeildoek niet omhoog blazen. • Maak een kleine opening in het zeil met daaronder een regenton. • Hang onder de opening een filter (een afgedankte nylonkous of een stuk stof) die vuildeeltjes of bladeren tegenhoudt.

Let op! Dit is geen drinkbaar water, maar je kan er wel spelletjes mee spelen.

Meer info over milieuvriendelijk op kamp gaan vind je in de boeken Loslopend Wild I en II en op opkamp.be Loslopend Wild is te koop via ambrassade.be voor 15 (I) en 9 (II) euro.

Spelen met afval

Je leden alleen maar vertellen dat ze afval moeten sorteren, is niet genoeg. Geef vooral het goede voorbeeld: Gooi zelf plastic flessen bij de PMD, knutselpapier in de papiermand en groenteafval op de composthoop. En maak een afvalquiz of speel een recyclagespel.

Ten afval

post voeren ze een opdracht uit die symbool staat voor een bepaalde stap in het recyclageproces: papierrollen verzamelen zonder getikt te worden, geblinddoekt flessen met punten bijeenzoeken.

Ten afval is een boeiend groepsspel over afval sorteren en recycleren. In het spel ontdekken de kabouters en (zee)welpen de verschillende stappen van afvalinzameling en -recyclage: glasbak, vuilkar, sorteerfabriek.

In de map zitten ook nog losse spelletjes over afvalbeheer. Je vindt het spel op fostplus.be - jongeren - Ten afval.

Verschillende teams per afvalsoort (de plastic flessen, de drankkartons,…) leggen een parcours af langs posten op het speelveld. Op elke

Door regenwater op te vangen, kan je op een milieuvriendelijke manier waterspelletjes spelen als het warm is.

Regenwaterspelletjes

7

Beestige kookactiviteit Zin in iets avontuurlijkers op je bord dan worst met appelmoes of een fruitbrochette? Serveer je jonggivers dan eens een lekkere portie insecten. Voer voor een grensverleggende en onvergetelijke kookactiviteit.

Tekst: Brecht Vanderstraeten | [email protected] | fb.com/hierleefteenjonggiver

Tien gram lekkers

Ook al eet tachtig procent van de wereldbevolking insecten, bij ons is het fenomeen nog niet echt ingeburgerd. Maar nu de aarde dichter bevolkt geraakt, wordt het krap om iedereen van de nodige dierlijke eiwitten te voorzien. Voeg daaraan toe dat de kweek van insecten veel milieuvriendelijker is dan onze veekweek en je begrijpt waarom sommigen beweren dat insecten eten de toekomst is. Over & Weer trekt de teletijdmachine in gang en reist enkele culinaire jaren vooruit. Neem je je jonggivers mee? Wij Belgen houden van vlees, patatten, groenten en véél te grote porties. We eten vooral wat we lekker vinden in plaats van wat we nodig hebben. Met zes à tien gram insecten per dag vervang je al je dagelijkse nood aan een stuk vlees.

Kies voor gekweekt

Vang niet zomaar insecten in je tuin of op het kampterrein. Je weet nooit waarmee wilde insecten in aanraking zijn gekomen. Gebruik ook geen goedkope wormen die dienen als lokaas voor vissen bijvoorbeeld, ze zijn allesbehalve geschikt om op te eten. De kweekwijze daarvan is helemaal anders. Om te bepalen of een insect al dan niet eetbaar is, moet je er toch wat van kennen. Wil je eens insecten klaarmaken? Koop ze dan in de winkel! Want ook al lijken ze duur, je hebt eigenlijk niet veel nodig: met 50 gram gevriesdroogde insecten heb je voldoende voedingsstoffen voor tien jonggivers. De beestjes zullen in de toekomst ook goedkoper worden. Op dit moment is de vraag ernaar nog niet zo groot en zijn er nog niet veel kwekerijen.

p Op kam en? ov n e e g maar je en met r zelf e t je a w Maak e s e je ers. All jonggiv et weten kan o m r e et hierov den in h terugvin koop in elke e oek (t Buitenb erwinkel voor Hopp ). 20 euro

8

Recepten Chocolademuffins

Pompoensoep

Nodig voor 12 muffins - 50 g boter - 250 g bloem - 1 afgestreken lepel cacaopoeder - 1 zakje bakpoeder - 75 g kandijsuiker - snufje zout - 2 losgeklopte eieren - ½ dl melk - 1 appel, geschild en in kleine blokjes gesneden - 25 buffalowormen - muffinvormpjes

Nodig voor 8 personen - 1 kleine pompoen - 1 ui, grof gehakt - 1 teentje knoflook, in dunne plakjes - 1 rode peper, in dunne ringen - 10 salieblaadjes, in reepjes - 6 eetlepels olijfolie - zeezout - zwarte peper uit de molen - 1,5 liter groentebouillon - 125 ml room - 6 eetlepels yoghurt - 50 gram meelwormen

Stappen

Stappen

1. Verwarm de oven voor op 180°C.

1. Verwarm de oven voor op 180°C.

2. Smelt de boter in de microgolfoven of in een steelpannetje.

2. Was de pompoen goed en droog hem af. Halveer en verwijder de zaden. Snijd de pompoen met schil in grove stukken en leg ze in een braadslee of ovenschaal.

(met buffalowormen)

3. Zeef de bloem, het cacaopoeder en bakpoeder boven een kom. 4. Voeg de kandijsuiker en het zout toe. Meng even en maak in het midden een kuiltje. 5. Doe de eieren met de melk en de gesmolten boter in het kuiltje en roer dit met een spatel door de bloem. Blijf 2 minuten roeren tot het een gladde massa is. 6. Voeg nu ook de appelblokjes en de buffalowormen toe. Meng die door het beslag met de spatel. 7. Verdeel het beslag met een lepel over de vormpjes. Vul ze voor twee derde. 8. Zet ze op een bakplaat en bak ze midden in de oven in 20 minuutjes gaar.

(met geroosterde meelwormen)

3. Strooi de ui, knoflook, rode peper, saliereepjes, de olijfolie en wat peper en zout over de pompoenblokken. Meng alles door elkaar en zet de schaal 40 minuten in de voorverwarmde oven. 4. Doe alle ingrediënten in een kookpan en voeg de groentebouillon toe. Breng aan de kook en pureer de soep met een staafmixer. 5. Rooster de meelwormen 1 minuut in een licht ingevette anti-aanbakpan. 6. Meng de room en yoghurt in een kom. 7. Verdeel de meelwormen over de soepkommen. Giet de hete soep erover en werk af met een lepel van het roommengsel.

Bron: Het Insectenbookboek

9

Schone schuim Stinken op tentenkamp, het hoort erbij. Maar je af en toe wassen, kan deugd doen. In een zelfgemaakte douche of in de rivier? Belangrijk is: hoe belast je de natuur het minst?

Tekst: Eva Bens | Foto: Mariska Schalk | [email protected] | fb.com/gidsenverkenners

Wassen aan een rivier

Hoe zalig het ook is om je te wassen in een rivier, je spoelt zeep en shampoo best niet rechtstreeks af in de rivier. Was je liever op enkele meters afstand van het water. Zo filtert de grond je zeepwater voor het de rivier bereikt.

Tips!hampoo i-

Ecozeep en -shampoo

Als je je wast of doucht in de vrije natuur, gebruik dan ecologische zeep en shampoo. Je kan die kopen in de winkel of zelf maken. Spreek voor een kamp ook af wie wat meebrengt: niet iedereen moet een volledige fles shampoo bijhebben.

Zelfgemaakte shampoo

ru ok rere k an o Je k met and el bijvoo , r d n u n e mak e). Lave oede ge te g e r h n t a e den( voor e m je ha ijn r o d beel ne thee rozema f e o o a r n v n g telle hebt hers je last . als roos

Nodig - 2 theelepels kamillethee of gedroogde kamillebloemen, - 2 theelepels zeep van natuurlijke oorsprong (bijvoorbeeld olijfoliezeep), - eventueel een beetje vitamine E-olie of kokosolie. Je kan al deze ingrediënten kopen bij de drogist of natuurwinkel. Recept 1. Giet een grote tas kokend water over de kamillethee of gedroogde kamillebloemen. 2. Laat 5 minuten trekken. 3. Rasp de zeep en voeg hem toe aan de warme thee. 4. Roer goed. Voeg eventueel een theelepel vitamine E-olie of kokosolie toe.

10

Voordelen - Kamille zorgt voor een mooie glans, heeft een lekkere geur en maakt blond haar nog blonder. - Goed voor het milieu want enkel van natuurlijke stoffen gemaakt. - Vitamine E versterkt het haar en zorgt voor goede haargroei. - Kokosolie geeft volume en glans.

Je eigen douche De zon om water op te warmen De meest ecologische manier om een warme douche te nemen? Laat de zon het water opwarmen. Dat kan bijvoorbeeld met handige douchezakken (te koop in Hopper Winkel voor 8 euro). Het enige wat je moet doen is zo’n zak vullen met water en enkele uren in de zon laten hangen. Je kan natuurlijk ook zelf iets gelijkaardigs maken met een bidon of stevige zak met een groot donker oppervlak. Hoe meer water rechtstreeks contact heeft met het oppervlak, hoe sneller het opwarmt.

11

Hoeveel water verbruik je op kamp? In het dagelijks leven verbruik je ongeveer 120 liter water per dag: wassen, toilet doorspoelen, eten. Op kamp ben je meestal zuiniger: je wast je met ecozeep bij een rivier en gebruikt de hudo. Toch ligt het waterverbruik ook op kamp hoger dan je denkt.

Tekst: Laura Van den Brande, Lara Alboort, Marijntje Broeckx en Marieke Van Broeckhoven | Foto: Lien Vandersteen | [email protected]

Voedsel, kleding en verpakkingen maken, vraagt veel water. Dat ‘verborgen water’ noemen we virtueel water. De hoeveelheid virtueel water die we per dag verbruiken, is veel hoger dan 120 liter en wordt vooral bepaald door wat we eten. We plukken een dag uit drie verschillende jinkampen en vergelijken het totale waterverbruik. Wil je het waterverbruik op jinkamp verkleinen? Hier een paar tips: • Drink water (liefst van de kraan) om je dorst te lessen. Voor een glas frisdrank, fruitsap, bier of wijn heb je minstens 100 liter water nodig. • Las een ‘kampdag zonder vlees’ in. Voor een portie vlees van 125 gram heb je al gauw zo’n 1000 liter water nodig. Voor rundsvlees is dat maar liefst 2400 liter water. • Laat de chocolade een keer links liggen als vieruurtje en kies voor een stukje (lokaal) fruit. • Ruil een bezoek aan het subtropisch zwembad voor een watergevecht of zoek verfrissing in een rivier, meer of zee. Zo haal je het waterverbruik ook fors naar beneden. • Een T-shirt maken vraagt heel veel water, misschien kan je eens nadenken over een ander leuk kampsouvenir. Meer informatie over virtueel water en de watervoetafdruk vind je op www.watervoetafdruk.be.

12

Dorstige gewassen

Van koe tot hamburger Een koe drinkt gemakkelijk 100 liter water per dag en eet dagelijks 70 kilo gras en veevoer. Voor de productie van dat veevoer is veel water nodig. Om die lekkere hamburger op je bord te krijgen, is er maar liefst 2400 liter water nodig.

Cacao en katoen hebben heel veel zoet water nodig om te kunnen groeien. Een katoenen T-shirt slorpt 2700 liter water op voor het in de winkelrekken terechtkomt. En om een reep chocolade te maken is 2400 l water nodig.

Flessenwater versus kraantjeswater

Als je een glas flessenwater naar binnen werkt, verbruik je vijf keer zoveel water dan als je een glaasje van de kraan drinkt. Die extra hoeveelheid water is vooral nodig om de verpakking te maken (glazen of plastic fles).

Kamp 1

Kamp 2

Kamp 3

Wij verkiezen een snel ontbijt: cornflakes en glas fruitsap.

Er gaat niets boven een klassiek ontbijt: boterhammen met kaas en een kopje koffie.

Vandaag stond er een gezond ontbijt op het menu: havermout met banaan en een glas melk.

Na een stevig stadsspelis het hoog tijd om de dorst te lessen.

Een glas kraantjeswater werkt het best tegen de dorst.

Na zo’n intensief spel is een blikje cola wel verdiend.

Water van de kraan is niet overal te vertrouwen, dus wij gaan voor een glas flessenwater.

Het is een warme dag, dus iedereen heeft zin in een wateractiviteit.

Een lang zeil, bruine zeep en een tuinslang. Meer heb je niet nodig om een waanzinnig leuke waterglijbaan te maken.

Wij halen de waterballonnen en waterpistolen boven en starten een mega-watergevecht.

Tijd voor een bezoekje aan het subtropisch zwembad in de buurt: glijbanen, bubbelbaden, een golvenbad. Heerlijk!

Vieruurtje

Vandaag hebben we voor iedereen een zakje chips gekocht, lekker.

Wij kiezen voor vitamientjes in de vorm van een sappige appel.

Na een reep chocolade kunnen we er weer helemaal tegenaan.

De leiding verrast iedereen met een leuke kampsouvenir.

De leiding had T-shirts gemaakt met een kamplogo en onze namen erop. Een beter kampaandenken bestaat er niet.

We kregen allemaal een badge van het land om op ons hemd te naaien.

We gaven iedereen van de groep een kleurentotem. De leiding maakte mooie kleurentotempassen met alle eigenschappen erop.

’s Avonds eten we samen een lekkere maaltijd.

Er gaat niets boven de kampklassieker. Wij maken spaghetti bolognaise.

Een paar groentjes snijden, wat vlees in de pan en vooral weinig afwas. Wij eten pita vanavond.

We kopen frietjes en maken er zelf een heerlijke hamburger bij. Dat wordt smullen.

Vandaag verbruikt elke jin op dit kamp zo’n 6500 liter water.

Deze kampdag is de meest waterzuinige. Elke jin verbruikt hier ongeveer 2000 liter water.

Op dit kamp verbruikt elke jin maar liefst 10.000 liter water.

Ontbijt

Waterverbruik

13

Sorteren, da’s durven Sorteren hoeft niet saai te zijn. Je kunt er een cool spel of leuke activiteiten over maken. Meer nog, wat dacht je van ‘het geheim van de grote AKAsorteermachine’ of ‘Akabe in de puree, de vuilnismannen staken’ als kampthema? Tips en suggesties die anders best helemaal oké zijn. Tekst: Linde Maes, Willemien Anaf en Wim Dioos | Illustraties: Willemien Anaf [email protected] | fb.com/akabescouts

Afvalestafette

Elk team krijgt een vuilzak met ongesorteerd afval. Om beurten neemt een teamlid één stuk afval, volgt een uitgestippeld parcours en gooit het afval in de juiste afvalbak. Teruggekomen bij het startpunt, is de volgende aan de beurt. Het team dat als eerste en met de minste fouten al zijn afval heeft gesorteerd, wint.

Pret met PET

Van petflessen kan je leuke raketten maken die je laat vliegen tot in de vuilbak.

Wat heb je nodig?

Een petfles, een kurk, stevige plakband, een lange dunne stok (of lange satéstok), een dikke naald en een ballenpomp met naald.

Het concept is eenvoudig. • Vul de fles voor een derde met water. Dat is de raket. Stop de kurk in de fles en plak ze dicht met plakband om de raket waterdicht te maken. • Maak met de naald een gat in de kurk en steek daarin de naald van de pomp. • Plak het rietje aan de zijkant van de fles. Steek de (saté)stok in de grond. Doe het rietje rond het stokje en de fles staat recht. Nu nog de pomp aansluiten en pompen, pompen, pompen! De raketfles vliegt de lucht in.

Eenvoudige restafvalkatapult

Maak een wip door een kurk onder het deksel van een botervlootje te lijmen. Katapulteer nu met deze wip het restafval om ter eerst in de vuilbak. Je kan het natuurlijk ook groter zien. Zo vervang je de kurk door een leeg groenten- of tomatenblik en gebruik je een houten plank.

14

Probeer de flessen in de vuilbak te laten landen.

Vliegend papier

Tijd om het papier- en kartonafval te gebruiken: maak vliegtuigjes in alle soorten en maten. Welke ploeg krijgt zijn vliegtuigjes het snelst in de kartonnen doos gemikt?

Eerst recycleren

Voor sorteren, komt natuurlijk recycleren. Wat dacht je van een afvalorkest met een gigantisch drumstel, een flessenxylofoon en een regenstok? Of een vlot of burcht, helemaal uit petflessen gebouwd?

GFT: Geeft ‘Food’ Terug

Hebben jullie al een composthoop aan de lokalen? Nee? Maak er dan één! Met het compost kunnen jullie nadien jullie eigen moestuintje bemesten. Want wat is er beter dan een kookactiviteit waarbij jullie smullen van een heerlijke pompoensoep van eigen kweek? Tip: zorg ervoor dat je een goede composthoop maakt, zodat je geen ratten en ander ongedierte aantrekt. Gooi dus zeker geen vlees op je composthoop. Vraag raad aan de compostmeester in je buurt!

Pimp je vuilbakken

Al een superdruk programma, en geen tijd om afvalspelletjes te spelen? Zorg er dan voor dat sorteren sowieso leuk of uitdagend is! Al eens gedacht aan een basketbalring-vuilbak? Of leg je PMD-vuilbakje op de grond en speel voetbal met een platgestampte fles of blikje.

15

Alles kan beter Hoe ecologisch scoutskampen ook zijn zonder zwembad, vliegtuig, tv of diepvries, ook een tentenkamp is belastend voor de plek waar jullie neerstrijken. Enig idee hoe milieuvriendelijk jullie kampen zijn? Vul de test in en je krijgt meteen tips voor hoe het nóg beter kan.

Tekst: Quinten Quartier, Els Van hove | Foto: Els Van hove | [email protected] | fb.com/ploeggrl

1. Hoe steek je het kampvuur aan? a. Met aanmaakblokjes. b. Met een magnesiumstick. c. We maken het hout eerst droog met een haardroger. d. Met benzine. 2.



Hoe hou je de hudo proper en hygiënisch? a. Met javel. b. Met gebluste kalk. c. Met water. d. Met zand.

3. Wat doe je met etensresten? a. We verwerken ze zoveel mogelijk in het menu van morgen. b. We geven ze aan de kippen. c. We gooien bij het restafval. d. We composteren het.

4. Hoeveel verzekerde auto’s gaan er mee op kamp? a. Elke leid(st)er gaat apart met de wagen op kamp. b. Eén en niet meer. c. Geen, alles met de fiets. d. Twee (voor foeriers en leiding elk één). 5. Met welk hout sjor je? a. Met bomen uit het bos. b. We huren sjorhout in de buurt. c. We brengen het mee van thuis. d. We kopen elk kamp nieuw hout en stoken het op het einde op.

Bereken je score 1 A 1 B 0 C 3 D2 2 A3 B2 C1 D0 3 A0 B0 C3 D1 4 A3 B1 C0 D2 5 A2 B0 C1 D3 6 A0 B1 C3 D0 7 A1 B0 C2 D3 8 A0 B3 C1 D2 9 A3 B2 C1 D0 10 A0 B2 C3 D1

16

0: Groene jongens!

6. Hoe was je je? a. Wassen is voor de Chiro. b. In het zwembad, onder de douche. c. Elke dag uitgebreid met zeep en shampoo. d. Met biologisch afbreekbare zeep. 7.



Waarvoor gebruik je drinkwater? a. Om af te wassen. b. Enkel om te drinken. c. Om spelletjes te spelen. d. Niet, enkel water uit flessen.

Met volgende tips kan je de ecologische impact van je kamp verder verkleinen. • Beperk zoveel mogelijk afval. Koop afvalarme producten of breng eigen boodschappentassen mee. • Koop streekproducten bij de boer en seizoensgebonden groenten en fruit. Dat is misschien iets duurder maar wel lekkerder en milieuvriendelijker. • Leg een boodschappenlijstje aan en vermijd extra ritten naar de winkel. • Vraag op voorhand bij de gemeente van jullie kamp na hoe je het afval moet sorteren. • Vraag bij het invullen van het kampvisum na hoe de leiding zal omgaan met ecologie op kamp. • Bekijk met je leiding hoe jullie zoveel mogelijk met het openbaar vervoer op kamp kunnen gaan.

8.



9.



Hoe hou je eten en drinken koel? a. Bij de boer in de koelkast. b. Via een stroomgroep. c. In een put in de grond. d. In de koelkast op gas.

Hoe verlicht je de leiderstent? a. Met de stroomgroep. b. Met theelichtjes. c. Met gaslampjes. d. Met maanlicht.

10. Hoe ga je winkelen? a. Met de fiets naar de boer. b. Collivery levert. c. Elke dag meermaals naar de hypermarkt. d. Te voet naar de winkel in het dorp.

• Een buitenlands kamp hoeft niet ver te zijn. Trekkampen in de buurlanden zijn ook een heel mooi avontuur. • Geef de voorkeur aan biologisch afbreekbare producten om je was en plas te doen. Die kosten misschien een beetje meer, maar zijn zuiniger in verbruik en minder schadelijk voor het milieu. Bijvoorbeeld: Ecover, Eco-select. Beperk vooral ook de hoeveelheid. Je kan ook zand gebruiken om de smerigste plekken te verwijderen van de afwas. Zelf shampoo maken? Zie p.10. • Vraag bij de gemeente waar je op kamp gaat naar de gemeentelijke reglementering over vuur maken. Meer info over vuur maken op een milieuvriendelijke manier vind je op p.18. • Neem vuilzakjes mee op tocht. • Verspil zo weinig mogelijk drinkwater. Zie op p.7 hoe je regenwater kan opvangen.

Meer info Over regelgeving bos en natuur en milieuvriendelijk op kamp gaan: opkamp.be Sorteren: betersorteren.be

30: Zware ecologische voet

17

(Eco)Logisch koken voor beginners Niets zo typisch scouting als zelf koken op een houtvuur. Maar hoe doe je dat met minder energie, brandstof en moeite?

Tekst: Ondernemende Olifant (Wouter Van Espen) | Foto: Wouter Van Espen | [email protected] | fb.com/ploegtechnieken

Wet en regels

Vuur maken mag niet zomaar. Zowel in Vlaanderen als in Wallonië mag je binnen een straal van 25 meter van een bos of gebouwen geen vuur maken. • Sommige Vlaamse gemeentes hebben hun eigen (strengere) wetgeving over vuur maken. Maak daarom goede afspraken met de eigenaar van het terrein. • In Wallonië heb je sowieso toelating nodig van de eigenaar van de grond. • In de Oostkantons heeft elke gemeente een eigen kampreglement. • Alle informatie over kampvuren op opkamp.be

Basisregels

• Zelf vuur maken kan pas vanaf jonggivers. • Speel nooit met vuur en laat het niet toe bij anderen. • Gebruik nooit ontvlambare producten bij het vuur maken. • Draag geen synthetische kledij in de buurt van een vuur. Vooral fleece is gevaarlijk omdat het smelt en zo in de huid kleeft. • Zet altijd een emmer water en een emmer zand naast je vuur. Zo heb blusmateriaal bij de hand. • Doof het vuur volledig voor je het achterlaat. Een vuur is pas gedoofd als je de kolen met de hand kan vasthouden.

18

Soorten vuren

Er bestaan veel verschillende kookvuren. Elke scoutsgroep heeft zo zijn eigen tradities en gebruiken. Toch loont het de moeite om uit te zoeken of een ander type kookvuur niet beter geschikt zou zijn. In het Buitenboek vind je een uitgebreide beschrijving van meer dan vijftien soorten vuren. Het Buitenboek is te koop in Hopper Winkel voor 20 euro.

Brandhout

• Verbrand enkel onbehandeld droog hout. Zeker geen afval of geschilderd hout. • Er is erg weinig verschil in de hoeveelheid warmte die je uit verschillende boomsoorten haalt. In het algemeen haal je meer energie uit dikkere stukken die je klieft dan uit (dunne) takken. • Gebruik dood en droog hout. Vochtig hout brandt slecht, geeft veel rook en geeft véél minder warmte. • Hoe jonger het hout, hoe vochtiger. • Ideaal gezien laat je brandhout twee jaar drogen onder een afdak. Uiteraard is dat niet mogelijk op kamp, maar al je hout droog bewaren en dikkere blokken eerst klieven, helpt al veel.

Do’s en don’ts bij tafelvuren

• Maak tafelvuren op de hoogte van de kleinste gebruikers. Die moeten de inhoud van de pot kunnen zien zonder opstapje. • Maak met graszoden twee wanden aan je vuur. Zo krijg je een windtunneltje. Stapel de graszoden, zet ze vast met takjes en werk ze af met een dikke laag modder die je laat drogen voor je het vuur gebruikt. • Bouw het tafelvuur met de opening naar de windrichting.

• Een kribbevuur is de veiligste variant van een tafelvuur. Op de warmste plek is het zand immers het dikst en zal het sjorhout niet zomaar doorbranden. • Bevestig de roosters stevig. Zorg dat ze niet kunnen kantelen. • Zorg dat de sjorringen stevig zijn en buiten het bereik van het vuur liggen. Polypropyleen sjortouw smelt al op 60 graden. • Voorzie droge! handdoeken of speciale handschoenen om warme potten en pannen vast te pakken. • Laat de grootste potten niet dragen door de jongste leden. Zware potten draag je beter met twee personen. • Smeer ketels vooraf in met groene zeep. Zo kan je ze op het einde van het kamp gemakkelijk schoonschuren met zand en gras. Tussendoor moet je de roetlaag aan de buitenkant niet afwassen. De roetlaag geleidt de warmte goed en zorgt ervoor dat de pot sneller opwarmt.

Meer met minder

• Belangrijkste regel van (eco)logischer koken: gebruik een deksel. Hierdoor bespaar je minstens de helft energie. • Gebruik de meest geschikte pot voor wat je moet klaarmaken. Beter een lage maar brede pot dan andersom. Zo is er meer oppervlakte die de warmte van het vuur kan doorgeven. • Gebruik juist genoeg water: zet groenten en aardappelen net onder water. • Zorg dat de warmte zo weinig mogelijk verloren gaat. Zet meerdere potten tegelijk op het vuur. En maak zo het afwaswater al warm zonder langer te moeten stoken. • Een van de beste manieren om de warmte niet te laten ontsnappen is stoken in een vat en gaten voorzien op maat van de potten.

Meer van dat

Foto’s en illustraties van duurzame(re) vuren en meer tips over (eco)logisch koken vind je op www.facebook.com/ploegtechnieken Je kan ook een vorming van Ploeg Technieken over Vuren en Woudloperij aanvragen voor je leiding en jins via scoutsengidsenvlaanderen.be/ technieken

19

Goed voor het milieu en de portemonnee Slechts één op vier groepsleid(st)ers vindt dat zijn of haar groep voldoende doet voor het milieu. Toch kan je met kleine, goedkope ingrepen je lokaal veel milieuvriendelijker maken. En tegelijkertijd geld besparen. Aan de slag dus.

Tekst: Peter Wauters & Pieter Nuytinck, ploeg Lokalen | ILLUSTRATOR: Sarah Wouters | [email protected] | fb.com/jeugdlokalen

Verwarming

Oeps, de verwarming niet uitgezet. Als je centrale verwarming met thermostaat hebt, kan je die zo instellen dat de verwarming automatisch uitvalt na bijvoorbeeld een uur. Dat is alvast een zorg minder na een vermoeiende activiteit met de leden. Per uur dat je een deur laat openstaan, daalt de temperatuur met enkele graden. Zorg dus voor deurpompen met haakje. Zo kan je deur ook openzetten als dat wél nodig is.

Sanitair

Elke keer dat je het toilet doorspoelt, vult de spoelbak zich met tien liter water en zoveel heb je zeker niet altijd nodig. Installeer spaarknoppen of leg een baksteen of een volle waterfles in de spoelbak. Die vult zich dan niet meer volledig en je verbruikt veel minder water. Een kraan die tien druppels water per minuut lekt, druppelt per jaar zo’n twintig badkuipen vol. Een lek snel repareren is de boodschap. Of draai gewoon elke keer het toevoerkraantje dicht.

20

Elektriciteit

Het verbruik van een scoutsgroep ligt sowieso veel hoger ’s avonds en in het weekend, waardoor de investering in een tweevoudige meter zeker te merken zal zijn op de elektriciteitsfactuur. Op www.mijnenergie.be kan je elektriciteitsleveranciers vergelijken en een prijssimulatie doen. Veranderen van leverancier is snel geregeld en kan ook een mooie besparing opleveren. Als je echt de beste leerling van de klas wil zijn, kies dan ineens voor groene stroom.

Licht

Het is een fabeltje dat je tl-lampen beter een half uur aanlaat dan even aan en uit te zetten. Wist je trouwens dat er verschillende soorten tl-lampen zijn met een verschillend verbruik? Kijk na welke lampen in je lokaal hangen. Investeren in de zuinige T5-lampen, kan je groep veel geld besparen. Gebruik je al tl-lampen? Kijk je lichtbak dan eens na. Meestal zitten daar twee lampen in. Vaak geeft één lamp al voldoende licht en kan je de andere er gewoon uithalen. Als de armaturen oud zijn, kan je die beter ook ineens vervangen door exemplaren met spiegelreflexrooster. Die zorgen voor efficiëntere verlichting en vragen ook een lager wattage lampen. Twee keer winst!

Meer info

Keuken

De klassieke – verdorie, de cola is bevroren - koelkast met defecte thermostaat trek je best ineens uit de stekker. Als het om een oud model gaat, verbruikt zo’n koelkast jaarlijks meer dan vijfhonderd euro. En dat terwijl een zuinig, recent model amper 15 euro per jaar aan elektriciteit kost en de cola niet doet bevriezen. Opletten dus als een vriendelijke ouder een oude koelkast voor je lokaal komt aanbieden.

• Zoek op http://vibe.be/downloads naar de fiches die specifiek voor jeugdbewegingen zijn gemaakt. De fiche over verf of buitenaanleg gelezen? Of het stappenplan voor een ecologische nieuwbouw op scoutsmaat gevonden? • Op www.energiesnoeiers.net vind je een energiesnoeier die jouw lokaal komt bekijken en tips geeft om energie te besparen. • www.milieukoopwijzer.be geeft je milieu-informatie over zeven verschillende productgroepen: drank en dranktoestellen, papierwaren, kantoormateriaal, maaltijden en tussendoortjes, schoonmaakproducten, duurzaam watergebruik en verlichting. En je vindt er een overzicht van leveranciers uit de buurt. • Op www.energiesparen.be/subsidies vind je misschien de nodige potten met geld om je lokaal te isoleren.

Stilte op kamp, oorverdovend mooi Tekst: Trees Vandenbulcke | Foto: Joke Wouters | [email protected]

Geritsel in het struikgewas Knetterende takjes Gesnurk in de tent Een zachte bons van een tak die doorzakt door ’t vuur. Gemoedelijk gebabbel, geneurie, ’t fluisteren van een spannend verhaal. Een lach. Luisteren naar het samenzijn. Enthousiast fluitende vogels bij ’t krieken van de dag ’t klateren van de beek. Wegstuivende voetstappen bij de aftrap van het bosspel Vrolijk gezang. Uitleven en verstillen meegaan met het ritme van de natuur.

22

Een kampdans, meezingen met de radio, … Het is deel van het kamp en we houden er blijvend goede herinneringen aan over. Maar alles met mate. Laat de festivalgrote boxen thuis. Uit respect voor de dieren in hun holen en de lokale bewoners in hun nest. Want respect, dat krijg je terug!

23

Krak?Boem! juli gaat internationaal. Zoek zelf je weg naar Chakamaka. En maak onderweg kennis met spelletjes uit de wereld.

SCOUTS 2

3

INDE WERELD

4

1

5

C

A

Tijger eet koe (Thailand)

Eliminatie (Australië)

Ga in een cirkel staan en neem elkaars handen vast. Zo vorm je een stal. Eén speler staat in het midden van de ‘stal’ en speelt de koe. Een andere speler staat buiten de cirkel en is de tijger. Als iemand van de cirkel roept: “Vang de koe!” moet de tijger proberen in de stal te geraken en de koe vangen. Als dat gelukt is, moeten twee andere kinderen tijger en koe zijn.

B

Iemand klopt een bal met een hand op de grond. Als de bal iemand raakt tussen zijn knieën en tenen is hij uit. Zo moet je proberen de bal te raken zonder zelf uit te vallen.

Wil jij eens met je kapoenen, welpen of kabouters de grens over? Met een zak vol energie en fantasie de wijde wereld in trekken? Ga dan op kamp naar Chakamaka! Met de brochure Op kamp naar Chakamaka willen we jullie inspireren. Het is een kant-en-klaar kampboekje maar je kan er nog naar hartenlust aan veranderen: Te koop in Hopper Winkel voor 3 euro. Meer info: [email protected] www.scoutsengidsenvlaanderen.be/internationaal

Dichtbij Wie de schoonheid van de natuur ervaart, is gevoeliger voor natuurbehoud. En waar kom je meer in contact met de natuur dan op een zeescoutingkamp?

Tekst EN Foto’s: Vincent Schoenaers | [email protected] | fb.com/ploegzeescouting

Zeehonden spotten

Zeeland en de Delta is ook dit jaar weer de voornaamste bestemming voor veel zeescoutinggroepen. En daar valt heel wat natuur te bewonderen. De Oosterschelde bijvoorbeeld is het grootste nationaal park van Nederland. De wind en de stroming - waar ook wij al varend gebruik van maken - zorgen voor een grote variatie aan planten en dieren. Met een roei- of zeilboot stoor je de dieren niet. Integendeel: ze komen soms zelfs nieuwsgierig een kijkje nemen. De kans is zelfs groot dat je tussen Wemeldinge en Zierikzee zeehonden en bruinvissen tegenkomt. Verwar die laatsten vooral niet met dolfijnen. Bruinvissen springen zelden op uit het water. Ze zullen vaak ook niet meer dan hun rugvin laten zien. Het verschil in getijden is achterin de Oosterschelde veel hoger dan aan de monding. Midden vorige eeuw heeft men de Oosterscheldearm aan landszijde namelijk ingedijkt. Het water “hoopt” daardoor op aan de dichtgemaakte uiteinden. Daardoor is er bijvoorbeeld in de Krabbenkreek aan Sint-Annaland zo’n groot hoogteverschil. Getijden goed nakijken dus voor je vertrekt (al doet uiteraard elke zeescout dat). Want tegen de sterke stroming invaren is geen pretje. Zeehonden hebben daar blijkbaar minder last van. Ze halen tot wel negentien knopen in het water.

De tropen

Een ander mooi gebied is de Biesbosch in Noord-Brabant. Ook wel eens ‘de plek waar de mug is uitgevonden’ genoemd. Je kan er, ondanks een hoge concentratie aan die vervelende beestjes, prachtige tochten maken. Een boswandeling maakt elke scout wel al eens. Een bosvaartocht, dat is ons privilege. De Biesbosch heeft een doolhof van kleine roeierskreekjes. Een open zeescoutingboot kan er nog net langs. Dit bos is uniek in zijn soort. Het is namelijk één van de enige zoetwatergebieden waar eb en vloed een uitwerking op hebben. Eenmaal tussen de kreken, wilgenbossen en op het glasheldere water, waan je je in de tropen.

Ecosysteem

Beide nationale parken zijn van groot belang voor het ecosysteem van de Delta. Ze herbergen zeldzame planten- en diersoorten. Leave no trace is dus ook hier belangrijk. Daarnaast zijn de parken ook voor de mens van groot belang. Het ene is vooral gekend van de mosselen en de visvangst, het ander voorziet een groot deel van Nederland van drinkwater. Ploeg Zeescouting wenst alle groepen een fantastisch kamp en een behouden vaart.

25

Leave the world a little better than you found it Als scouts en gids proberen we bewust om te gaan met de natuur. Maar dat buitenlandse kamp is toch echt wel dé ideale afsluiter van een giver - of jinjaar. Hoe valt zo’n verre verplaatsing naar het buitenland te rijmen met een zo laag mogelijke ecologische voetafdruk? Tekst: Nisse Van Dessel, Stijn Cuypers, Liesbet Huybrechts | Foto: Shannon Versyp | [email protected] | fb.com/internationaal.scoutsengidsenvlaanderen

Met de ecologische voetafdruk kan je de impact berekenen die jouw manier van leven heeft op ons leefmilieu. Vleesconsumptie, slecht geïsoleerde lokalen en exotische hapjes jagen je voetafdruk flink de hoogte in. Helemaal uit den boze zijn (vlieg)reizen. Ploeg Internationaal daagt jullie uit om tijdens je buitenlandse kamp zo bewust mogelijk om te springen met het milieu. Zo maak je die verre verplaatsing misschien toch nog goed? Misschien lukt het je zelfs om je voetafdruk zo te verkleinen dat je onder het gemiddelde zit van het land waar jullie verblijven.

26

minstens voor de jullie aangaan, probeer n ge gin da uit lke we Vink aan met je leden de lijst kan je in samenspraak ard era Uit . an ga te lft he n. Veel succes. : strenger, extra doele aanpassen zoveel je wil t kan je vaak zien gekweekt voedsel. Da aal lok ar ma een all g Eet een da ale boer te kopen. ter is het om bij de lok be g No . ing kk pa ver op de n. e voertuigen te gebruike n geen gemotoriseerd ge da zes s en nst mi er Probe tafval te creëren. e dagen op rij geen res Probeer minstens twe ar jullie verblijven. wa d recycleert in het lan je e ho uit ek Zo : op t Le gebruiken. Staande of staand dood hout te ut ho d en lev en ge er Probe het ecosysteem. rs erg belangrijk voor dode bomen zijn imme vervoer of misschien ing met het openbaar mm ste be je op je je bestemming. k raa Ge je vervoersmiddel naar st wu be s Kie rt? -ca zelfs met de go ter nkbussen. Zuiver het wa ater, maar gebruik dri Koop nooit flessenw als dat nodig is. ieren shampoo. Zeker in riv h afbreekbare zeep en Wassen met biologisc is dit een must. in plaats van warme. Neem koude douches groep het hele en: kom je met de hele em en me lie jul t da al afv Beperk het s shampoo? e tandpasta en één bu kamp toe met één tub vegetarisch. vier dagen met z’n allen Eet minstens om de Of wandel natuurlijk! nog openbaar vervoer. kel en e, ats pla ter s Gebruik, een klein mogelijk. r en hou het ook dan zo vuu mp ka r kee één Hou maximaal her. Gezelliger én ecologisc chts ééntje aan staan. op, elke dag mag er sle Laad nooit een gsm der elektriciteit. Ga voor een dag zon de paden af. Wijk op tocht niet van nd it’. little better than you fou t al: ‘Leave the world a h voor isc log eco s iet e Do Baden Powell zei he . het verschil te maken r kee één s en nst mi Probeer jullie gastland. tuur. e iets terug voor de na vliegtuig of de auto? Do t he t n, me h nte toc pla te lie jul Gaan door een boom e die jullie aanrichten unen. Compenseer de schad milieuorganisatie te ste re de an een of n, lpe he te gje da natuurpunt een ik ze de volgende dag. zelfs geen restjes. Gebru Gooi geen eten weg, ... Laat ons op fb.com/internationaal.scoutsengidsenvlaanderen weten aan hoeveel van deze uitdagingen jullie je hebben kunnen houden. Hebben jullie zelf nog tips voor een ecologisch buitenlands kamp? Deel ze!

27

Iedereen mee op kamp Het scoutskamp is het hoogtepunt van ons scoutsjaar. Maar kan iedereen van je groep wel mee? Voor sommige gezinnen is de kampprijs een (te) grote hap uit hun budget. Omdat geld geen drempel mag zijn, bedacht Scouts en Gidsen Vlaanderen een aantal oplossingen Tekst: Geert Deweerdt en Katrien Ceulemans | Foto: Mats Van Mieghem | [email protected] | fb.com/ploegdiversiteit

Met de groep

Fonds op maat

• Druk met eenvoudige ingrepen de kampprijs: beperk de vervoerskosten, plan geen (dure) uitstappen, … Wil je weten hoeveel andere groepen vragen voor een kamp? Zoek op scoutsengidenvlaanderen.be op Quanta Costa en je vindt een overzicht van de gemiddelde kampprijs

Heb je nog extra steun nodig? Dan is er Fonds op maat. Hiermee kan je met een eenvoudig aanvraagformulier financiële tussenkomst vragen aan Scouts en Gidsen Vlaanderen. Je vindt het formulier op

• Ouders die het financieel moeilijk hebben, kan je voorstellen om in schijven te betalen. Zo kunnen ze de kost spreiden en moeten ze op het einde van het jaar niet plots een groot bedrag ophoesten. • Bouw een uitleendienst voor kampmateriaal uit of zorg zelf voor gamellen en bestek voor al je leden (een eenmalige uitgave waar je jarenlang plezier van hebt), ...

SCOUTSENGIDSENVLAANDEREN.BE op maat

Voorwaarden • Alleen de groep kan een aanvraag doen, niet de ouders. • Een aanvraag is alleen mogelijk voor individuele leden, niet voor de hele groep. • Omdat we solidariteit belangrijk vinden, moet je ook als groep (eventueel samen met de oudervereniging, …) een duit in het zakje doen. De richtlijn is: een derde voor de leden, een derde voor de groep, een derde van Fonds op maat. Je kan ook voor andere jaarlijkse kosten (weekend- en kampprijs, kosten voor bepaalde activiteiten, …) een beroep doen op Fonds op Maat.

Meer Meer tips om de kostprijs van een scoutsjaar te drukken, vind je in de vernieuwde brochure Scouting op Maat, op SCOUTSENGIDSENVLAANDEREN.BE op maat

Vragen? Bel naar Scouts en Gidsen Vlaanderen 03 231 16 20 (vraag naar Hans) of mail naar [email protected].

28

Verlost van de leiding Gidsen en verkenners die al fietsend het halve land doorkruisen op weg naar een fantastisch kamp, kapoenen die voor de eerste keer een dagtocht stappen. Tocht is een essentieel onderdeel van op kamp gaan. Maar wat vinden onze leden er zelf van? En hoe lang mag zo’n tocht eigenlijk zijn? Tekst: Mieke Heymans | Foto: Jeroen Broeckx | [email protected]

Knooppunten

op k “Al ga vrijh an, da amp o s we n p tw e e i d r leid ing . We zij varen w eedaa e n maa n kun even e voo gse r ee nen l nie verl n d lach t moge an din ost van tijdje n gen en m onz , zo e do al et d e le s snoe en die idin p ko n g.” pen oro f “Ons le onderweg ukste spelletje ? bus slagro We hebben eens ee om gekoc ht en zijn n na begon daarnen met slagroom elkaar te op smijten!”

n s toe e wa en de t s ele k leu de h ren “Het sen wa zakken ats id ppla onze ongg we j kenners r de kam !” aa en ver jong g terug n gedrag n e e b w heb

Een leuke dagtocht uitstippelen of een veilige weg naar je kampterrein zoeken kan aan de hand van knooppunten. Die bestaan zowel voor wandelaars als voor fietsers. De knooppunten voeren je langs rustige wegen zonder veel verkeer. Omdat je niet de hele tijd op auto’s hoeft te letten, kan je eens te meer genieten van de natuur om je heen. Je hoeft ook niet te knoeien met kaarten. Schrijf de opeenvolgende knooppunten op en steek ze in je broekzak. Of plak de opeenvolgende knooppunten op de buis van je fiets. Zelfs de regen kan je niet meer tegenhouden.

Hou het veilig

Lore, Hanne en Emilie gidsen bij Scouts Boutersem

De maximale afstand Te voet

Kapoenen: 5 km Kabouters/(zee)welpen: 6-10 km Jonggidsen/jongverkenners/scheepsmakkers: 15-20 km Gidsen/(zee)verkenners: 20-30 km

Met de fiets

Jonggidsen/jongverkenners/scheepsmakkers: 30-40 km Gidsen/(zee)verkenners en jins/loodsen: 65-75 km Jins/loodsen: 80-100 km Verminder de maximale afstanden als je een meerdaagse tocht organiseert.

Een ongeval schuilt in een klein hoekje. Enkele musts om veilig de baan op te gaan: > Draag altijd een fluovestje, ook bij goede zichtbaarheid. > Loop op het voetpad. Als er geen voetpad is, loop dan achter elkaar, helemaal links. > Als je links op de rijbaan loopt en het is donker of de zichtbaarheid is slecht: draag vooraan rechts een rood licht en achteraan rechts een wit licht. Meer tips over veilig op tocht vind je op veiligopstap.be of in de Speel op Veilig (te downloaden op scoutsengidsenvlaanderen.be of gratis af te halen in Hopper Winkel).

29

Duurzaamheid troef Scouting zou een pak saaier worden zonder grote bossen, zandwegeltjes, propere rivieren en al die planten en dieren. Redenen genoeg om ook als scoutsgroep zorg te dragen voor het milieu.

Tekst: Maxime Eeraerts | Foto: jonathan De Maeyer | [email protected]

Restjesdag

Een veggiedag

Eet op kamp of weekend minstens een dag per week vegetarisch. Zo lever je een belangrijke en vaak onderschatte bijdrage tegen klimaatverandering, ontbossing, waterschaarste en dierenleed. Vis en vlees eten heeft namelijk een grote impact op de wereldwijde degradatie van onze planeet. Met een veggiedag hou je geen pleidooi voor een vegetarisch dieet. Je maakt er mensen vooral mee bewust en hopelijk beslissen ze dan zelf om af en toe wat minder vlees te eten.

Lokaal

Kies vooral voor lokaal, biologisch geteelde seizoensgroenten en –fruit. Eet op kamp vooral seizoensgroenten en -fruit die lokaal geteeld zijn. Of haal als geldactiviteit groenten en fruit van het moment bij de lokale boer, deel ze op in pakketten en verkoop ze van deur tot deur.

30

Las ook af en toe een restjesdag in. Jaarlijks gooit elke Vlaming zes kilo perfect eetbaar voedsel in de vuilbak. Wereldwijd gaat een derde van al het voedsel verloren. Laat de patrouilles originele combinaties bedenken met de restjes. Het lekkerste en origineelste gerecht wint een extra dessertje. Etensresten verwerken is een nobele zaak, maar respecteer altijd de basisregels van de voedselhygiëne. Anders riskeer je een voedselvergiftiging. Meer info op opkamp.be -zoek op voedselveiligheid onder regelgeving.

Een houten tandenborstel

Moedig het gebruik van houten tandenborstels aan. Of geef er één als kampcadeau, in de houten steel kan je iets graveren. Hierdoor verklein je onze gigantische afvalberg weer een beetje. Hout is namelijk biologisch afbreekbaar, plastic tandenborstels zijn dat niet, zelfs bioplastics niet. Plastic tandenborstels komen na gebruik in de klassieke restafvalverbrandingsoven terecht of nog erger in onze zeeën en oceanen.

Afvalarm

Groenten en fruit koop je vers en bij voorkeur los of in herbruikbare kratten. Vraag je leden en leiding om een drinkbus en brooddoos mee te nemen als jullie gaan picknicken. Of vraag bij de kampbakker of hij jullie broodzakken wil hergebruiken. Niet alleen goed voor het milieu, ook voor de kampportemonnee dus. Verpakking is onvermijdelijk in onze samenleving, geef de voorkeur aan glas en papier tegenover PMD. Slechts twintig procent van de PETflessen wordt effectief gerecycleerd. Jaarlijkse gaat veertig procent van de metalen in blikjes en drankkarton verloren.

Eet geen tonijn

Tonijn zit namelijk in hetzelfde schuitje als de ijsbeer, de panda en vele fascinerende vlinders. Tonijn wordt overbevist en bepaalde soorten zijn zelfs met uitsterven bedreigd. Met elke hap tonijn zorg je er dus mee voor dat de verschillende tonijnsoorten verder uitsterven.

31

Bikke bikke bik Een held in de keuken, een kampioen in de foerage. Als je nog aan jezelf twijfelde, neem dan de brochure Bikke Bikke Bik bij de hand en je wordt beter dan Sergio Herman, Piet Huysentruyt of Jeroen Meus samen.

In dez lichten e rubriek we te een Gidsen publicatie va lkens n V praktis laanderen d Scouts en keuken che tips, tru oor. Nuttige inf cs mid ting ma deltjes om h , huis-, tuin- o, en kkelijk et spel e Je vind v t ze all r en leuker te an scoumak boeken emaal in h et virt en. rek va senvlaa n scoutsengid ueel nderen .be

Tekst: Janina Maes | [email protected]

Bikke Bikke Bik kost 3,30 euro in Hopper Winkel. • Hoeveel eet een welp? Hoe stel ik een menu samen? Wat is lactose-intolerantie? En wat kan je wel of niet koken voor iemand die halal of koosjer eet? Je vindt in Bikke Bikke Bik een antwoord op al je vragen. • Je leest er ook alles over voedselveiligheid, hygiëne en materiaal. Hoe lang mag je iets bewaren en op welke temperatuur? Hoe pak je het in de winkel het best aan? Wat is het ideale kookmateriaal, met afvinklijst!? • Ook duurzaamheid en ecologie komen aan bod. Je leest er onder andere hoe je afvalarm kan koken of welke meerwaarde streek- of seizoensproducten bieden. • Tot slot volgen er tweeënvijftig bladzijden recepten. Eenvoudig te maken voor grote groepen. Allemaal evenwichtig en gezond. Van wortelsoep, chili con carne tot Provençaalse saus, risotto en gebakken aardappelen. Maar ook klassiekers als tiramisu, spaghetti bolognaise en kip met appelmoes. Alvast veel succes ermee! En laat het smaken.

Meer? • Koken op Kamp. Heerlijke boek met goedkope en originele gerechten voor grote groepen. Geschreven door Toon & Timo, twee oud–scouts. Ze geven je naast recepten ook nuttige tips. Te koop bij Hopper winkel voor 12,50 euro. • www.opkamp.be onder regelgeving. Handige weetjes en tips over o.a. energiezuinig kampvuur, creatief met etensresten of ‘Hoe vermijd ik zoveel mogelijk afval’. • Alles over voedselveiligheid op opkamp.be – zoek op voedselveiligheid onder regelgeving • www.kokenopkamp.be Ultieme gids voor kampkoks, met heel wat recepten en handige weetjes.

32

Ik was erbij

Zeescoutingcongres, 13-15 maart

Kempekuren, 24-26 april

Justine Vanneste (Zeescouts Jan-Bart uit Harelbeke, voor het eerst mee op zeescoutingcongres): “De werkwinkel totemisatie was het meest interessant maar grimeren het leukst. De groepsspelen en de avondanimo waren de max.”

Janne Verhoeven (jin bij Gidsen Sint-Godelieve, Turnhout): “Ik vond Kempekuren geweldig! De spelletjes zaten bangelijk goed in elkaar en het was leuk om te zien hoe iedereen zo geniet van heel het scoutsgebeuren. Het leukste was natuurlijk de fuif en het praatcafé. Zeker iets om naar uit te kijken vanaf dat je kapoen bent.”

Laurens Van Delm (zeescouting Toxandria uit Turnhout): “Ik ben al vaak mee geweest, de sessie motoronderhoud was heel boeiend. En het is ook leuk om met zeescouts uit andere groepen in contact te komen.”

Wist je

Objectief Radio-Actief, 24-26 april Van Elien Sprengers (kapoenenleidster bij Scouts Sint-Joris, Landen): “Toffe massaspelen, leerrijke werkwinkels, nieuwe scoutsvrienden, toffe sfeer en alles afgerond met een vet feestje. Kortom, Objectief was een supertof weekend. Afwezigen hadden ongelijk.”

dat:

erd

erecycle

00% g O&W 1

an apier v • het p orvrij is? rienmilieuv t e en chlo m t rd ukt wo W gedr & O je • l inkt? zetmee delijke &W van ij de O je d hem b lie ron • de fo kt is? Je mag ordt hij mee a a ook . Zo w gem gooien mag de folie l a v f a e dan J r . GFT a d a r n. m ostee ie p o t o m g o c ge oop ompos mposth ger voor hij c o c je p o lan et iets duurt h r ren doo wordt. r bespa turen? ie p a p vers berg ezin te en hele • we e én O&W per g water 00 liter r te maar é .5 7 3 n hout e ycleerd papie 700 kg • we 1 en door gerec bespar en? gebruik

33

Het werd eindelijk wat koeler. Lange schaduwen, oranje gloed. Het moment kwam spontaan. De kabouterleiding daagde de welpenleiding uit. Dancebattle? ”Awoe”, riepen de welpen. ”Jullie durven niet”, riepen de kabouters. Zo begon het. Leider Gus sprong snel in zijn skinny jeans. Leidster Lotte trok een dansjurk aan. De leden volgden hun voorbeeld en trokken hun mooiste kleren aan. De grootste mond als eerste, zij het met een klein hartje, sprong in de kring met een danspasje. Aanmoedigingen en gejoel. Het zelfvertrouwen groeide. Nog een trucje uit de mouw schudden. Meer aanmoedigingen. Om de beurt sprong iemand in de kring. Verlegen kinderen deden een bescheiden kunstje, van koprol tot Macarena, van moonwalk tot salto. Leiding moedigde de leden aan om hun grenzen te verkennen. Je voelde de trots boven de groep uitstijgen. De euforie kende een apotheose in de slotminuten toen iedereen samen wild uit de bol ging.

Getimed heb ik het niet; maar het geheel duurde makkelijk anderhalf uur. Het had alles in zich: spontaniteit, hilariteit en een explosie van enthousiasme bij de voorafgaande verkleedparty. Maar ook: ruimte voor elk kind om het beste van zichzelf te laten zien, groeiende trots bij elk kind, leiding en leden die zorg dragen voor elkaar. Ik gun jullie het hele kamp de volheid die in deze spontane activiteit zat. Je ziet de leden graag. Smijt je er dan ook helemaal voor! Gebruik je expressie, je creativiteit, je ernst of eender welk talent en zet het ten volle in. En vooral: draag zorg voor elkaar. Ze kijken naar je op; het mooiste wat je ze kan meegeven, is dat ze zorg dragen voor elkaar vanzelfsprekend vinden.

[email protected]

Lidgeld 2014-2015: 32 euro

Afzender: Scouts en Gidsen Vlaanderen Nationaal Secretariaat Lange Kievitstraat 74 | 2018 Antwerpen Tel. 03 231 16 20 | Fax 03 232 63 92 [email protected]

Hoofdredactie: Mieke Heymans Eindredactie: Sabine De Schutter V.U.: Christophe Lambrechts, Lange Kievitstraat 74, 2018 Antwerpen Taalcorrectie: Tine Lassuyt, Eline Vander meiren, Alexandre Bazelaire Opmaak: volta | vormgeving Drukkerij: Druk in de Weer Foto kaft: Roel Velkeneers

Over & Weer is een tijdschrift voor leiding en jins die lid zijn van Scouts en Gidsen Vlaanderen. Sinds juli 2014 krijg je nog één O&W per gezin. Wil je een extra Over & Weer? Bel dan tussen 9 en 17 uur naar het Nationaal Secretariaat van Scouts en Gidsen Vlaanderen: 03 231 16 20 of mail naar [email protected] Adreswijzigingen geef je door aan de persoon die zich in jouw groep met de administratie bezighoudt (‘de verantwoordelijke groepsadministratie’). Het heeft geen zin om adreswijzigingen door te geven aan het Nationaal Secretariaat van Scouts en Gidsen Vlaanderen. Al wat wij nationaal aanpassen, wordt vroeg of laat overschreven met informatie uit de groepen. Ook als je geen lid bent van Scouts en Gidsen Vlaanderen, kan je een abonnement nemen op Over & Weer voor 8 euro voor zes nummers. Bel daarvoor naar Scouts en Gidsen Vlaanderen, Lange Kievitstraat 74, 2018 Antwerpen, 03 231 16 20. De betaling van het abonnement wordt per factuur geregeld.

Werkten mee aan dit nummer: Michael Van Craen, Wencke de Wolf, Kevin De Wael, Eva Bens, Wouter Van Espen, Trees Vandenbulcke, Laura Van den Brande, Quinten Quartier, Els Van Hove, Christophe Lambrechts, Hans Van Kerckhove, Maarten Michels, Peter Wauters, Pieter Nuytinck, Linde Maes, Willemien Anaf, Maxime Eeraerts, Wim Dioos, Lucas Vandeneede, Brecht Vanderstraeten, Janina Maes, Geert Deweerdt, Nisse Van Dessel, Liesbeth Cuypers, Stijn Cuypers, Vincent Schoenaers, Tine Smits, Lara Alboort, Marijntje Broeckx, Marieke Van Broeckhoven, Laura Goedertier en Katrien Ceulemans

De persoonsgegevens van alle aangesloten leden werden opgenomen in het ledenbestand van Scouts en Gidsen Vlaanderen, conform de bepalingen van de wet van 8 december 1992 betreffende de bescherming van de persoonlijke levenssfeer. Ze zullen alleen gebruikt worden om je op de hoogte te houden van de activiteiten van de organisatie. Je hebt bovendien het recht jaarlijks je persoonlijke gegevens op te vragen en te laten verbeteren wat eventueel fout is. Meer informatie kan je verkrijgen bij het Nationaal Secretariaat van Scouts en Gidsen Vlaanderen, Lange Kievitstraat 74, 2018 Antwerpen.

Missie: Wij zijn scouts en gidsen, meisjes en jongens, elk met een eigen verhaal. Iedereen kan erbij. We gaan samen op verkenning en durven tuimelen in het leven. De natuur is onze troef. We geloven in onszelf, in elkaar en in iets meer. We spelen een spel dat niet luchtledig is, in vrije tijd die niet vrijblijvend is. Met groot plezier en kleine daden komen we op voor onze omgeving en voor een kleurrijk Vlaanderen. Zo dromen we luidop van gelukkige mensen in een rechtvaardige wereld.

Papier: Over & Weer wordt gedrukt op Cocoon Silk, honderd procent gerecycleerd en chloorvrij. Onze drukker gebruikt zo ecologisch mogelijke producten en procedures zodat we dit blad zo milieuvriendelijk als kan produceren.

Schenkingen aan Scouts en Gidsen Vlaanderen kunnen steeds gestort worden op rekeningnummer (BE 55) 409-6504141-44 BIC KREDBEBB. Giften van minimum 40 euro zijn aftrekbaar van uw belastbaar inkomen.

ZET IN OP

DUURZAAMHEID bio-katoen fair wear

afval sorteren

hergebruik regenwater

warm water DOOR de zon fair trade

hout met FSC-label

bio-afbreekbaar

groene stroom

www.hopper.be

lokale produCten minder transport

Kleef hier je groepsfoto

Deze pagina is van?

Scouts en Gidsen Haegepoorters uit Destelbergen

Wie vult dit in? De drie groepsleidsters: Laura , Elien en Nele.

Hoeveel leden en leid(st)ers telt jullie groep? 181 leden en 28 zalige leid(st)ers. Van wanneer is de groep?

De Haegepoorters zijn opgericht in 1944 en herboren in 1967.

In 2017 vieren we dus ons vijftigjarig bestaan, hoera!

Bijnamen? HP (bijnaam voor onze scouts), Kuiken (Sander), Miertje (Elizabeth), Meisjes-son (Michiel M.).

De gekste totem in je groep? De langste totem is Levenslustige Stekelstaartzwaluw, wat ook een mooie tongtwister is. Met de adjectieven zijn we creatief: fleurig, intens, selectief, indolent.

Welke activiteit maakt jullie groep uniek? Elk jaar organiseren we een Open Scouts Weekend,

afgekort OSW. De leiding sjort een hele week aan een kampvuurkring en eventueel iets speciaals,

zoals de Vliegende Hollander uit Het Buitenboek. Tijdens het weekend zelf spelen ouders en leden een groot spel en ’s avonds eten we varken aan het spit. Het stiekemste kusplekje in/rond de lokalen? Ons bosje.

Het zotste kampthema ooit bedacht? “Teleflits, alles kits” met een teletijdmachine die maki genoemd werd. En Frituur Freddy, van iAAP tot iMAN, HP TV-idee, Sexpeditie Flobbinson, een EI als geen

ander, De waas van turquoise.

Wat zou je kiezen als je één ding zou mogen veranderen aan je groep? Meer tijd om leuke dingen te doen met de leidingsgroep en minder tijd moeten steken in financiële acties en opruimdagen. Maar die zijn nu eenmaal nodig voor de bouw van ons nieuwe lokaal.

Wat is de beste kampmaaltijd ooit klaargemaakt? Verse hamburgers met frietjes. En carpaccio van

watermeloen gevolgd door gehaktballetjes met pasta (van Michiel en Kurts papa). Kuikens kan er ook wat van met heerlijke vijfde maaltijden en zijn beroemde cocktails.

Wat is de domste traditie binnen jullie groep? Onze jongens hebben er een traditie van gemaakt

om hun T-shirts uit te trekken op openstamfeestjes van andere scoutsgroepen. Onze scouts is dus op een feestje altijd herkenbaar door opmerkelijk veel bloot.

Waar zijn jullie niet zo trots op? We hebben ons oud lokaal de afgelopen zes jaar gebruikt als materiaalkot/dumpplaats. Het was waarschijnlijk het grootste materiaalkot van Gouw Gent,

maar dus ook een heel erg groot stort. Gelukkig heeft het oude lokaal intussen plaats gemaakt voor onze nieuwbouw.

Wat wens je je groep toe tegen 2025? Een heel erg mooi nieuw lokaal en heel erg veel leute! Elke Over & Weer laat een scouts- en gidsengroep het achterste van zijn tong zien. Zelf invullen? [email protected]