Grieks- versus Hebreeuws denken • Wat is het Griekse denken exact? • Wat is het verschil met het Hebreeuwse denken van de Bijbelschrijvers? • Wat betekent dit voor ons als volgelingen van Jezus de Messias?
Willem Pluym december 2012
1
Probleem
De westerse cultuur is Grieks Wij spreken Nederlands, maar we denken Grieks. Dit blijkt bijvoorbeeld uit onze focus op: competitie, het dualisme tussen een natuurlijk en geestelijk leven en onze manier van analyseren en redeneren. Ook als het om zaken van het Christelijk geloof gaat, hanteren wij bewust of onbewust deze Griekse oriëntatie. Dit is niet vreemd, want ook de kerkvaders – zij leefden tussen 200 tot 500 na Christus en legden de basis voor een Christelijke theologie – hadden doorgaans deze Griekse filosofische oriëntatie. De Bijbel is een Hebreeuws boek De Bijbel is bijna helemaal geschreven door Hebreeuwse mannen. Zij schreven geïnspireerd door de Eeuwige. Zij schreven met het doel het doorgeven van hun ervaringen in het dienen van de Eeuwige. Zij schreven: – Het Oude Testament in het Hebreeuws. Dit was de basis van Jezus en de apostelen; – De vier evangeliën en Handelingen zijn waarschijnlijk eerst in het Hebreeuws geschreven en later in het Grieks vertaald. De overige Bijbelboeken van het Nieuwe Testament zijn in het Grieks geschreven; – Vanuit de Hebreeuwse cultuur; – Vanuit de toen en in Israel geldende geografische en historische context; – Gericht tot bepaalde personen of doelgroepen. Conclusie Indien wij de Bijbel als het woord van God beschouwen, moeten wij deze ook leren begrijpen en toepassen zoals oorspronkelijk door de Hebreeuwse schrijvers is bedoeld en de Bijbeluitleg ontdoen van onterechte Griekse manier van denken en uitleggen.
2
Inhoud
1.
Korte uitleg van de kern van het Griekse denken
2.
De Hebreeuwse taal tegenover het Grieks en onze westerse talen.
3.
Kijk op de Bijbeluitleg vanuit een Hebreeuws en een Grieks perspectief.
4.
Uitwerking van de Hebreeuwse en Griekse zienswijze op: • God • Het kennen van de Eeuwige • De waardering voor het leven op aarde • Geest en ziel • Het toekomstbeeld • Wat gebeurt er na het sterven? • Almacht • Tijden en plaatsen
5.
Ontwikkeling van de infiltratie van het Griekse denken in het Christendom (komt nog) 3
1. Grieks denken
De invloed van de Griekse denken op het Christendom steunt op twee pijlers 1. De Griekse filosofie van Plato Er zijn twee werkelijkheden: • De aardse werkelijkheid. Dit is een lagere werkelijkheid en slechts een schaduw van die andere hogere werkelijkheid. Deze aardse werkelijkheid is gebrekkig, slecht en onvolmaakt. Het lichaam behoort hiertoe. Het is belangrijk de dingen op aarde te beschouwen vanuit de hogere werkelijkheid. • De hogere werkelijkheid. Dit is de hogere, onzichtbare, geestelijke werkelijkheid. Hier is alles perfect. Voorbeeld: op aarde treffen wij wel een paard, een democratie, het goede aan maar die zijn imperfect. Het zijn slechts gebrekkige afbeeldingen van het volmaakte paard, de ideale democratie en het absolute goede van de hogere werkelijkheid. Dit wordt de ideeënleer van Plato genoemd. Met de rede heeft de ziel van de filosoof deel aan deze volmaakt hogere wereld. 2. Het Griekse rationele denken Er was een streven om alle mogelijke zaken door redeneringen, analyses, definities en indelingen te kunnen begrijpen. Er werden regels opgesteld om te achterhalen wat een juiste redenering was. Dit vereist uiteraard strak gedefinieerde begrippen. Deze rationele manier van benaderen van zaken werd niet alleen op het materiële, waarneembare toegepast, maar ook op zaken betreffende: God, Jezus, schepping, zonde, dood, hemel, hel, enz. Voorbeeld: Bewijs van kerkvader Athanasius dat Jezus niet geschapen is maar eeuwig is. • Met het scheppen van de wereld is ook de tijd ontstaan; • De wereld en de tijd zijn door de Zoon geschapen; • Dus de Zoon staat buiten de tijd en is net als de Vader eeuwig.
4
2. Opbouw van de taal (1)
Hebreeuws • Ieder werkwoord heeft een stam die bestaat uit 2 of 3 medeklinkers Zelfstandige naamwoorden zijn vaak hiervan afgeleid. Door klinkers toe te voegen aan de stam ontstaan verschillende woorden. De betekenis van deze woorden behoren bij elkaar. Bij het lezen van Hebreeuwse lettertekens heeft de lezer associaties met al deze betekenissen. Voorbeelden: – ‘av: vader, stamvader, voorvader, leraar, raadsman, priester, God – rosh: hoofd, kop, top, het hoogste, beste, voornaamste, afzonderlijke stromen, troep, afdeling totaal van een telling, aantal • Voorbeeld: “In den beginne schiep God de hemel en de aarde.” (Genesis 1:1). In den beginne moet vertaald worden of associeert met: In een begin, met een beginsel, met een principe, met een eersteling. Grieks • Ieder woord heeft net zoals het Nederlands een zeer beperkt aantal veelal verwante betekenissen. De taal leent zich daarom tot het nauwkeurig definiëren van begrippen en tot exact ondubbelzinnig taalgebruik. Consequenties • Het is veelal niet goed mogelijk om een Hebreeuwse zin met al zijn associaties te vertalen in een zin in een westerse taal. Met de vertaling gaat veel van de oorspronkelijke diepgang verloren. • Het vertalen van een Hebreeuwse tekst in een westerse taal leidt tot een eenduidigheid die in de oorspronkelijke Hebreeuwse tekst nooit is bedoeld. Deze eenduidigheid vindt zijn oorspong in de theologische bril die vertalers droegen en nog steeds dragen (Herziene Statenvertaling en de Nieuwe Bijbelvertaling). • Bijbelvertalers hebben op basis van de geldende theologie een begrijpelijke Bijbeltekst gemaakt, waarbij vaak woorden zijn toegevoegd, volgordes van woorden zijn veranderd of gewoon verkeerd vertaald is.
5
2. Opbouw van de taal (2)
Woorden kunnen in het Hebreeuws een totaal andere betekenis hebben dan in onze taal. Hieronder enkele voorbeelden. Woord
Hebreeuws
Grieks / Nederlands
Dag
ongeveer 24 uur (van zonsondergang tot zonsondergang de volgende dag), jaar, 1000 jaar
24 uur (van middernacht tot middernacht 24 uur later)
Allen
een representatieve meerderheid
niemand uitgezonderd
Eeuwig
een ongedefinieerde zeer lange tijd
op een tijdas van min oneindig tot plus oneindig
Geest, ziel
zie sheet 12
zie sheet 12
Hart
zetel van denken, motivatie, overwegen zetel van gevoel
Consequenties • Door deze afwijkende betekenis van woorden in het Hebreeuws ontstaat er gemakkelijk een verkeerde uitleg van Bijbelteksten. • Omdat de meeste kerkvaders geen Hebreeuws kenden en zich ook niet wilden conformeren aan een Hebreeuwse wijze van denken, is de meeste kerkleer gebaseerd op de Griekse betekenis van woorden. Hierdoor heeft de traditionele kerkleer een gebrekkig Bijbels fundament.
6
3. Kijk op Bijbeluitleg (1) Hebreeuws • De openbaring van God in de Tenach staat centraal. God kan alleen door openbaring gekend worden. God is zeer ver boven ons verstand verheven. • Hoogste vorm van openbaring in het Oude Testament is de Thora, daarna de profeten en tot slot de geschriften (Tenach). • Jezus en de apostelen conformeerde zich volledig aan de Thora. Het Nieuwe Testament steunt volledig op het Oude Testament. • Er is ruimte voor verschillende interpretaties van het woord van God. Later op de jongste dag zullen wij de waarheid echt leren kennen. • De tekst is alleen te begrijpen vanuit de tijd en cultuur waarin het geschreven is en de personen waarop de tekst zich richt. • De tekst is heel associatief en staat bijna nooit op zichzelf maar verwijst naar eerder gehanteerde begrippen en gebeurtenissen zonder historische volgorde. • Er dient integraal en in samenhang naar Bijbelteksten te worden gekeken. Hierbij komen verschillende gezichtpunten aan de orde. • Het gaat om het volk Israel - de gemeente – waar heidenen bij zijn ingevoegd door Jezus.
Grieks • De analyse van de openbaring staat centraal. Alleen door een juiste analyse kan het woord van God worden begrepen. • De hele Bijbel is het geopenbaarde woord van God, maar het Nieuwe Testament is belangrijker dan het Oude Testament. • Jezus en in navolging van Hem de apostelen brachten een heel nieuwe leer die niet overeenkwam met de Thora. • Er is geen ruimte voor verschillende interpretaties van het woord van God. Immers er is maar een waarheid. Anders klopt de analyse niet. • De tekst is vaak toegepast zonder goed begrip van tijd, plaats, cultuur en context waarin de tekst moet worden gezien. • De tekst is een juiste en op zichzelf staande weergave van gebeurtenissen in historische volgorde. • De neiging bestaat heel sterk om een enkel aspect los van andere aspecten te bestuderen. Voorbeeld: bestuderen van de liefde van God, los van de straffende en rechtvaardige God. • Het gaat altijd eerst om het individu. Het individu staat centraal
7
3. Kijk op Bijbeluitleg (2) Hebreeuws • Alles wat wij moeten weten om God te kennen is reeds geopenbaard. Door de heilige Geest gaat God ons kenbaar maken wat God dienen voor ieder inhoudt. • Alle geopenbaarde boodschappenv an God moeten altijd consistent zijn. • Het gaat altijd om het horen en het doen van het woord van God. Begrijpen is in eerste instantie niet essentieel. • Naarmate een uitspraak vaker voorkomt, is die belangrijker. Echter iedere rare letter in de Hebreeuwse tekst is belangrijk en heeft een betekenis. • De Bijbelteksten gelden op een natuurlijke manier. Zij hebben soms een diepere verborgen betekenis. Er zijn 4 niveaus van uitleg. Hiervoor bestaan strikte regels. Als een allegorie wordt gebruikt is dat om ingewikkelde dingen heel duidelijk te maken, bijvoorbeeld de gelijkenis van de zaaier. • Ieder woord en leesteken is essentieel en kan niet veranderd worden. Het is waar, ook al begrijpen wij het niet.
Grieks • Door analyse kan een nieuwe “openbaring” worden ontdekt zoals de leer van de drieeenheid en “de opname van de gemeente voor de grote verdrukking”. • De tekst van verschillende Bijbelgedeelten moet altijd consistent zijn. • Het gaat vooral om het begrijpen van het woord van God. Want pas dan kan het juist worden toegepast. • Alle teksten in de Bijbel zijn in principe even belangrijk. Zij kunnen worden gebruikt als bouwstenen voor redeneringen. • Bijbelteksten over natuurlijke (lagere) zaken hebben vaak een diepere (hogere) geestelijke betekenis. Voorbeelden van deze allegorische uitleg: –
–
•
Toen het volk Israel uit Egypte trok nam het schatten mee (Exodus 12:35,36). Uitleg: Toen wij ons bekeerden namen wij de Griekse filosofie mee en pasten die toe op de Bijbel (bijna alle kerkvaders) Israël wordt kerk, Jeruzalem wordt het geestelijke Jeruzalem en doden worden geestelijke doden.
De neiging bestaat om vanuit theologische visies de Bijbel te interpreteren zodat er een theoretisch kloppend verhaal ontstaat.
8
4. God Hebreeuws • JHWH. Dit is de eigennaam van de Allerhoogste, de Eeuwige (hij die buiten de tijd staat), de “Ik ben”, de Schepper van hemel en aarde, Hij die woont in een ontoegankelijk licht, God de Vader, de Vader van Jezus de Messias en de Vader van de mensen die wederom geboren zijn. Alleen tot Hem mag worden gebeden. • Adonai. Dit is meestal de aanspreektitel van JHWH in het Oude Testament. • Elohim. Dit is de aanduiding van het algemene begrip (ambt van) God. Het heeft bijna altijd betrekking op JHWH en op allen die namens Hem optreden, of namens Hem taken uitvoeren zoals engelen en sommige mensen. Jezus als zoon van God is ook een elohim. Afgoden worden ook elohim genoemd. • Jezus. De mens die zich perfect hield aan de wet, de vleesgeworden Thora, voor onze zonden is gestorven en is opgestaan. Hij is de weg tot de Eeuwige. Door Hem kunnen wij een relatie met de Eeuwige krijgen.
Grieks • Zeus. Dit is de oppergod die volgens de Grieken regeerde over de godenwereld. . • Goden. Daarnaast bestonden er vele goden met elk specifieke karaktereigenschappen en functies (god van de liefde, handel, oorlog, drank enz.). • Halfgoden. Dit zijn sterfelijke wezens die voortkomen uit gemeenschap tussen een god en een mens. • Drie-eenheid. Dit was in de oudheid een bekend begrip. Er zijn in de oude culturen reeksen van goden te vinden met een aanduiding van:vader god, moeder god en zoon god. Ook Plato had een eigen drieeenheid bedacht. • Logos. Dit is een Griekse term voor "het woord“. Het heeft ook betekenissen als: het rationele principe dat over alle dingen heerst, de goddelijke rede of het goddelijke plan dat het hele universum coördineert en een goddelijk instrument waarmee de wereld was geschapen. Pan, Hermes, Helios of de Dioscuren werden met “logos” geïdentificeerd.
Conclusie: • JHWH, de Eeuwige, Hij alleen is God. In de Bijbel gaat het om Hem kennen en dienen. • De leer van de drie-eenheid heeft een heidense oorsprong en komt niet in de Bijbel voor. • Jezus met logos aanduiden mag niet ontaarden in het overnemen van de Griekse denkwijze. Let op: in de Bijbel duidt 9 het “woord” bijna altijd op de Thora.
4. De Eeuwige kennen Hebreeuws • In de Thora, de profeten, de geschriften en vooral door de Messias Jezus heeft God zich geopenbaard. • Ook door dromen, visioenen en profetieën kan de Eeuwige zich openbaren. Dergelijke openbaring moet altijd in overeenstemming zijn met de Bijbel. • Alleen door openbaring is de Eeuwige te kennen. Het gaat om geloof hechten aan de openbaring en er naar handelen. Het gaat in eerste instantie niet om gevoel en begrijpen. • Bij kennen gaat het om het hebben van een wederzijdse relatie. Deze relatie ontstaat door bekering van zonden, wedergeboorte en het doen van de wil van de Eeuwige zoals geopenbaard.
Grieks • Kennen van God betekent: het volgens de juiste definities, formuleringen en logica beschrijven van God. Het gaat om begrijpen. • De kerkvaders hebben veel inspanning zich getroost om te komen tot een juiste geloofsbelijdenis volgens bovenstaande beschrijving. • Een relatie met God in de Hebreeuwse zin van het woord is in het Griekse denken onmogelijk. • Het enige wat je dan kunt doen is het brengen van offers om God gunstig te stemmen zodat je daar voordeel van hebt en om je te verzekeren van een goede positie in het “hiernamaals”.
Conclusie • De Eeuwige is ver boven ons verstand verheven. Hem trachten te begrijpen door analyse is een onzinnige bezigheid. • Door de Bijbel op een Griekse manier uit te leggen doen Christenen vaak dingen die een goed religieus gevoel geven door studie, analyse, trachten te begrijpen, offeren van tijd of geld etc. Dit leidt niet tot een relatie met de Eeuwige.
10
4. Waardering voor leven op aarde
Hebreeuws • De Eeuwige heeft de wereld geschapen en het was buitengewoon goed. Alleen door de zonde is dood, verderf en slechtheid in de wereld gekomen. De hele schepping leidt daaronder. • Alles wat God geschapen heeft en wat volgens de Thora rein is mag worden gebruikt en er mag van worden genoten. Dit geldt voor eten, drinken, relaties, goederen, het huwelijk, enz. • Een mens die zich niet heeft bekeerd en dus zonden doet (overspel, liegen, stelen, jaloers zijn, enz.) wordt “de oude mens” genoemd. Dit in tegenstelling tot de mens die zich heeft bekeerd en wederom geboren is, “de nieuwe mens”. Deze doet de wil van de Eeuwige.
Grieks • Plato: de wereld is verre van volmaakt. De volmaaktheid is te vinden in de “hogere zijnsfeer”, de hemel. Oorzaak van deze onvolmaaktheid is de demiurg, een soort lagere godheid die zo goed en zo kwaad als het ging uit materie de wereld schiep. • Om de volmaaktheid te bereiken moet je je toeleggen op de rede, de analyse, de logica, de wetenschap. Want die behoren tot de hemelse sfeer en hieraan hebben filosofen al deel. • Leg alles wat aards is af. Dat wil zeggen niet genieten van eten, drinken, veel vasten, weinig waarde hechten aan bezit, geen seks, enz. Door deze versterving aan het aardse krijg je deel aan het hemelse.
Conclusie: • Iets geestelijk voor elkaar krijgen door het afwijzen van het genieten van aardse zaken als eten, drinken, goederen en het huwelijk is typisch Grieks. De Bijbel leert dat van dergelijke aardse zaken zeker genoten mag worden. • Het afwijzen van de oude mens wordt door sommige uitleggers van de Bijbel verward met de filosofie van Plato die genieten van aardse zaken afwijst. • Vasten in Bijbelse zin is niet om te versterven aan het aardse, maar om ”je stem in de hoge” te laten horen.
11
4. Geest en ziel Hebreeuws • De mens is een eenheid. Geest, ziel en lichaam zijn een eenheid. Zonder het één is het ander niet bestaanbaar. • Geest (Ruach). Het wezen van de mens, zijn actieve geest, initiatieven,denken, beweegredenen, aard, karakter, mentale gesteldheid. De geest is onzichtbaar en kan veranderen in de tijd. • Geest (Neshamah). Adem van alle levende mensen, het leven van de mens, onveranderlijk totdat de geest (neshamah) terugkeert tot God. • Ziel (Nephesh). adem, levensgeest, levende ziel, geest, inzicht. De mens is een sterfelijke ziel. Aanduiding voor de zichtbare mens, “ik “ als je het wil benadrukken. Soms ook een aanduiding van de oude mens, zondaar. Een dode ziel is een lijk.
Grieks. • De mens is geen eenheid, maar bestaat uit een sterfelijk lichaam en een onsterfelijke ziel aldus Plato. Het lichaam is de kerker van de ziel. • Geest. Een geest is een onzienlijke wezen. God, engelen, demonen en cherubs zijn geesten. • Ziel. De mens heeft een onsterfelijke ziel. De ziel woont in het lichaam. Onderdelen van de ziel zijn: kennis, inzicht, ratio, doorzettingsvermogen, lust, enz. aldus Plato.
Conclusie: • De kerkvaders introduceerden ten onrechte de Griekse begrippen voor geest en ziel. Tot op de dag van vandaag worden deze on-Bijbelse begrippen in bijna alle kerken en kringen gehanteerd. • In het licht van de Hebreeuwse context moeten Bijbelteksten opnieuw worden uitgelegd. Voorbeelden: –
–
David zegt in Psalm 84:3 HSV: “mijn ziel (hart en mijn lichaam) roepen het uit naar de levende God”. Wij begrijpen nu dat hier staat: ik sterfelijk mens, met heel mijn wezen roept het uit tot God. Dit roepen is zichtbaar. Paulus zegt in Hebr. 4:12,13 HSV dat het woord scherper is dan enig twee snijdend zwaard scheidend ziel en geest. Betekenis is dus dat het woord scheiding maakt tussen de zichtbare mens, dat wat je aan de buitenkant ziet en de onzichtbare verborgen zaken van de mens zoals zijn denken, beweegredenen, mentale gesteldheid.
12
4. Toekomstbeeld
Hebreeuws • Denken is cyclisch. Een paar voorbeelden: – De Bijbel begint met Adam die met God wandelt in het Paradijs. Dan ontwikkelt zich de geschiedenis met diepe dalen tot Openbaring 21 het einde van de tijd. Johannes ziet een nieuwe hemel en een nieuwe aarde en God woont bij de mensen. – Slavernij in Egypte, bevrijding en 40 jaar woestijn, eigen land, koning David, afval en zware zonde, slavernij in Babel. – Werken, misoogsten, landverkopen, armoede, tot het jubeljaar – 50ste jaar – waarin alle land weer terug gaat naar de oorspronkelijke eigenaar/ familie, werken enz.
Grieks • Denken is lineair. Dat wil zeggen: – Door onderzoek, redeneren, definiëren en analyseren wordt een proces van ontwikkeling in gang gezet dat leidt tot vooruitgang. – Deze vooruitgang heeft betrekking op alle aspecten van de samenleving maar ook op het innerlijk van de mens. – Op den duur komt door ontwikkeling alles goed. Natuurlijk speelt de filosofie – wij zouden zeggen de wetenschap – hierin een leidende rol.
Conclusie: • Het vooruitgangsgeloof - de mens wordt in de loop van de ontwikkeling van de geschiedenis door ervaring en nieuwe inzichten een beter mens - is een Griekse manier van denken. • Hoewel de wereld door de ogen van God door diepe dalen gaat, er komt altijd weer een betere tijd en uiteindelijk voor de mensen die Jezus volgen een nieuwe aarde, dat wil zeggen de mens die wederom geboren is ontvangt een nieuw lichaam en keert terug in het Paradijs.
13
4. Wat gebeurt er na het sterven? Hebreeuws • Mensen die sterven gaan slapen in het stof. Gelovigen gaan naar de schoot van Abraham. Op de Bazuinendag wanneer Jezus terug komt naar de aarde, ook wel de Jongste Dag genoemd, worden mensen weer levend. • De gelovigen in Jezus krijgen een nieuw en onvergankelijk lichaam (een geheel) en gaan naar het herstelde paradijs op de nieuwe aarde. • De ongelovigen worden geoordeeld door de Eeuwige. Veroordeelden gaan naar Gehenna, waar de worm niet sterft en het vuur niet dooft. Dit is de tweede dood. • Gehenna is niet het beeld van de Griekse hel, maar is een plaats van pijnlijke, onvermijdelijke en volledige vernietiging. .
Grieks • Plato beschrijft dit als volgt. Het lichaam gaat dood, maar de onsterfelijke ziel leeft door en wel als volgt: – De zielen van zeer slechte mensen worden eeuwig gekweld in de hel; – De zielen van zeer goede mensen zoals filosofen gaan direct naar de hemel; – De zielen van goede mensen gaan naar een volgend lichaam; – De ziel van een slecht mens gaat naar een apart deel van de hel waar reiniging plaats vindt. Daarna gaat deze ziel naar een volgend lichaam.
Conclusie • Plato’s beschrijving komt nauwkeurig overeen met de praktijken van de Rooms Katholieke kerk met uitzondering van de reïncarnatie leer. Heilig verklaarden gaan naar de hemel, eeuwige kwelling in de hel van ongelovigen en zuivering in een vagevuur van gelovigen die zonden hebben gedaan. • De moderne mens en ook veel christenen kunnen zich goed vinden in het beeld van Plato van de onsterfelijke ziel die naar de hemel gaat. • De angstwekkende gereformeerde hel vindt eerder zijn oorsprong in het denken van Plato dan in de Bijbel.
14
4. Almachtig Hebreeuws • God de Eeuwige is almachtig, dat wil zeggen Hij is soeverein, altijd in staat uitredding te bieden, komt altijd Zijn beloften na. • Zou voor de Eeuwige iets te wonderlijk zijn? • Bij de schepping heeft God een deel van Zijn macht aan de mensen afgestaan. Hij heeft ruimte gemaakt voor de mens. • De mens heeft de macht zijn leven in te richten zoals hij dat zelf wil. • God heeft de Thora en de Messias Jezus gegeven. De mens kan dus weten hoe God wil dat hij leeft. God kan echter altijd ingrijpen. • God is een goede vader die van zijn kinderen houdt, geduld heeft, wijs is, ze opvoedt, waarschuwt en als dat nodig is straft.
Grieks • Zowel de Vader als de Zoon en de heilige Geest zijn elk almachtig. Dat wil zeggen onbeperkt in mogelijkheden, macht en kracht. • Almacht is hier in feite een filosofisch begrip dat in de strikte Grieks filosofische zin niet kan bestaan. • Kerkvaders hebben nagedacht over almacht op de Grieks filosofische manier: – God is almachtig en alwetend; – Dit impliceert dat de mens zelf geen enkele macht heeft; – Als de mens kiest voor God dan is dit dus schijn, die macht heeft hij niet; – Want God heeft vooraf vastgesteld wie zich wel en niet zal bekeren: de leer van de uitverkiezing. • Alles is dus voorbeschikt. Echter deze conclusie leidde weer tot veel discussies over de eigen verantwoordelijkheid van de mens.
Conclusie: • Door de Griekse filosofie van de kerkvaders is een totaal on-Bijbels Godsbeeld ontstaan dat ook in de reformatie niet is losgelaten.
15
4. Plaatsen en tijden Hebreeuws • Heilige tijden zijn door de Eeuwige ingesteld en zijn aan Hem gewijde dagen. Datum, duur en invulling van deze tijden zijn nauwkeurig in de Thora vastgesteld. Jezus en de apostelen hielden deze tijden / feesten. Deze tijden zijn: – Jubeljaar – Sjabbat – Nieuwe maan feesten – De Bijbelse feesten: • Pésach • Feest van de ongezuurde broden • Eerstelingen feest • Pinksterfeest • Feest van de bazuinen • De grote verzoendag • Loofhuttenfeest • De laatste grote dag • Heilige plaatsen kent de Bijbel niet behalve de tabernakel, de tempel in Jeruzalem en de berg Horeb.
Grieks • In het Griekse denken zijn tijden niet heilig. Een gevolg hiervan is dat de door de Eeuwige gegeven tijden gemakkelijk werden losgelaten en zijn vervangen door eigen feesttijden die vaak een heidense oorsprong hebben. Deze tijden zijn: – Zondag – Algemene Christelijke feesten: • Goede vrijdag, Paasfeest • Hemelvaartsdag • Pinksterfeest • Kerstfeest – Rooms Katholieke feesten • Aller heiligen, aller zielen • Naamdagen van heiligen • Etc. • Heilige plaatsen zijn er in overvloed: kerken, kathedralen en plaatsen waar Maria of een heilige is verschenen. Israel het Heilige land, etc.
Opmerking: • Waar haalt de Christenheid het lef vandaan om Gods tijden niet te houden en daarvoor in de plaats een eigen heidense tijdsindeling te hanteren.
16
