Goede voorgangers van de Juridische faculteit. Welverdiend is de goede naam, waarin de Leidsche zich op het gebied der rechtswetenschap mag verheugen, en groot is het aantal beroemde rechtsgeleerden, wier naam aan de Academie verbonden is, Doch ook in een tijd, lang voordat er van een school gedroomd werd, stond Leiden op juridisch gebied hoog in aanzien, gelijk uit het volgende zal In de middeleeuwen was de rechtspraak in handen Elke stad had haar schepenen, die uit de van burgerij gekozen werden en in de dorpen spande de schout met azing en geburen of elders met schepenen zijn vierschaar. De eenvoudiger rechtsverhoudingen om zonder juridische opleimaakten het ding als rechters op te treden en de praktische blik van onze voorouders stelde hen in staat om de
46 beslissing te vinden, die voor elk geval de meest gewensthte scheen. Somtijds echter waren de zaken te verward of was de rechtskwestie te ingewikkeld om een besluit te nemen en dan werd de hulp ingeroepen van eene andere schepenbank, die somtijds door de privileges zelf was aangewezen of die wegens het hoog aanzien, waarin die stond, hiertoe werd uitgekozen. Wanneer de saak ofte questie leden van het gerecht aldus, als zij inzien sijt niet niet vroet en waren”, of als naar een ander gerecht gaan om een vroet en bindend advies en verklaring over de hen voorgelegde rechtskwesties in te winnen, wordt dit in het genoemd, De kwamen ten laste kosten van een dergelijke welke ten in het werd van die gesteld. Soms werd, reeds vermeldden, de stad voorgeschreven, waarheen men ter moest gaan. werd Amsterdam in 1355 aangewezen voor Naarden, Deventer in 1298 voor Leiden in 1355 voor Weesp, om slechts enkele voorbeelden te noemen. Ook geheele landstreken werden naar stad verwezen, Amstelland in 1387-1388 naar Amsterdam en Rijnland naar baljuw en welgeboren mannen ter vierschaar van Rijnland te Leiden Volgens prof. als een
Leiden,
ging ook Woerden ter
te
47 van een bepaalde bank berustte veelal op het feit, dat aan het recht dier stad dat van de ontleend (zoogenaamd moederrecht). andere plaats Daarnevens bleef echter, waar geen bepaalde plaats voor was aangewezen, de keuze vrij, hetwelk ook zelfs niet geheel was uitgesloten, waar de plaats voor was voorgeschreven, daar hierbij somtijds eenige bepaalt het reeds aangehaalde speling was gelaten. Amsterdamme, privilege van Naarden de lande”, en van Weesp of elders binnen Leyden oft daer sijs beste wijs mogen worden binnen lande”. Waar de keuze vrij stond levert het kiezen van een bepaalde stad het bewijs, dat het gerecht aldaar als zeer kundig bekend stond, en waar wij nu zien in Leiden meermalen andere gerechten ter gaan, ook van verder afgelegen plaatsen, is hiermede het bewijs geleverd van het hooge aanzien, waarin het Leidsche gerecht zich toen mocht verheugen. De voorbeelden leveren ons de oude stadsrekeningen, waarin uitvoerig elke post van uitgaaf wordt omschreven, dus ook geregeld melding gemaakt en waarin die toen van stadsvinden van de vereeringen in wege aan de bezoekers werden geschonken. In 1413-1425, waarover ik eenige aanteekeningen verzamelde, vond ik vereeringen in wijn aan schepenen uit de navolgende plaatsen: Alkmaar (eens), Den Brie1 (eens), Delft (driemaal), Gouda (zevenmaal), Haarlem (eens), Naarden (eens) en Rotterdam (tweemaal). Niet alle posten
48 te Leiden te slaan, daar ook behoeven op een aan vreemde schepenen, die om andere redenen Leiden kan geschonken doch voor de doortrokken, meeste gevallen is het bewijs te leveren uit de verdere in de rekeningen. vertoeft het gerecht si om een vonnesse hier van Alkmaar in 1413 en vinden dat van Delft in hetzelfde jaar raet van vonnissen”. Van Gouda zien hier het gerecht in 1413, 1420, 1424 en 1425 alhier een vonnesse”, evenals van Naarden in of 1413 en Rotterdam in 1413 en 1424. de bezoeken van het gerecht van Den Brie1 in 1420 en 1425, van Haarlem in dezelfde jaren en van Delft in 1424 en 1425 wordt de reden van het bezoek niet nader vermeld. Merkwaardig is het, dat in die jaren van geen bezoek van het gerecht uit Weesp wordt gewag gemaakt, toch op grond van het privilege van 1355 dit college in de eerste plaats hier verwacht zouden dient er echter aan gedacht te worden, hebben. dat een dergelijke alleen noodig was, wanneer rechtsvragen te beslissen vielen, die er in dien te Weesp niet voorgekomen. Ook liet het privilege vrijheid om ook een andere stad te kiezen en kan Weesp b.v. naar voor de het dichter Amsterdam zijn gegaan, evenals Naarden naar Leiden kwam, ofschoon Amsterdam was aangewezen. bij voorkeur als plaats voor de Wanneer omgekeerd te Leiden de beslissing aan het
49 gerecht te moeilijk viel, werd door het Leidsche gerecht naar een ander gerecht geen gehouden, maar werd het advies gevraagd van het Hof van Holland te ‘s-Gravenhage. Men vindt hiervan twee voorbeelden in de door Prof. Dr. P. J. Blok uitgegeven Rechtsbronnen in de Middeleeuwen” venhage, 1884) bl. 141 81 en bl. 293 386. In het eerste geval, dat ontleend is aan het oudste zien wij het advies kenningboek van Leiden fol. van Poelgeest, die de beinwinnen van Heer slissing van raet” (lid van het hof) mededeelt, hier de die waarschijnlijk de betrokken rechtsvraag, van een land, aan het al of niet oordeel van het Hof van Holland had onderworpen. In eeuw het tweede voorbeeld, dat uit het eind der dateert, antwoordt het Hof van Holland op een vonnis, te hobben verclaringe”. dat toegezonden was dat wil zeggen Het betrof hier een een vonnis waarbij de schepenen bij hun oordeel niet eensgezind waren. J. C.
