Goede voorbeelden. van Grensoverschrijdende, interregionale en transnationale samenwerking. augustus 2008

VNG De Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) is de koepelorganisatie van de Nederlandse gemeenten. De VNG is de vereniging van en voor alle mensen, die bestuurlijk en ambtelijk in de Nederlandse Gemeenten werken. Samen met alle gemeenten stáát de VNG voor kracht en kwaliteit van het lokale bestuur. De VNG heeft in Brussel een ambtelijke voorpost. Daarnaast werkt de VNG samen met veel andere organisaties en is lid van o.a. de Europese koepel van verenigingen, de Council of European Municipalities and Regions (CEMR) en de internationale koepel United Cities and Local Governments (UCLG). Vereniging van Nederlandse Gemeenten Postbus 30435 2500 GK Den Haag Tel. +31 (0)70 373 82 00 www.vng.nl Servicebureau Europa Europa biedt gemeenten kansen: Europa als inspiratiebron, als kennisnetwerk en als financier ter versterking van lokaal bestuur. Vanzelfsprekend richten meer en meer gemeenten zich dan ook op deze Europese dimensie, maar de kennis en ervaring om effectief in te spelen op de kansen die Europa biedt, blijkt in voorkomende gevallen nog niet altijd toereikend. Om dit kennis- en ervaringsgat te dichten biedt het Servicebureau Europa een uitgebreid pakket betaalde en onbetaalde diensten ter ondersteuning en ontwikkeling van een volwassen Europees beleid op lokaal niveau. VNG Servicebureau Europa Postbus 30435 2500 GK Den Haag Tel. +31 (0)70 373 86 94 www.servicebureau-europa.nl

Goede voorbeelden van Grensoverschrijdende, interregionale en transnationale samenwerking augustus 2008

KEMADE!LKMAAR!LMELO!LMERE!LPHENAANDEN2IJN!LPHEN #HAAM!MBT-ONTFORT!MELAND!MERS M!SSEN!STEN"AARLE .ASSAU"AARN"ARENDRECHT"ARNEVELD"EDUM"EEK"EEMSTER"EESEL"ELLINGWEDD ODENRIJS"ERKELLAND"ERNHEZE"ERNISSE"EST"EUNINGEN"EVERWIJK"INNENMAAS"LADEL"LARICUM"LEISWI R"OXTEL"REDA"REUKELEN"RIELLE"RONCKHORST"RUMMEN"RUNSSUM"UNNIK"UNSCHOTEN"UREN"USSUM# R"OXTEL"REDA $E"ILT$E-ARNE$E2ONDE6ENEN$E7OLDEN$ELFT$ELFZIJL$EN(AAG$EN(ELDER$EURNE$EVENTER$ $E"ILT$E-ARNE$E2ONDE MELEN$RONTEN$RUTEN$UIVEN%CHT 3USTEREN%DAM 6OLENDAM%DE%EMNES%EMSMOND%ERSEL%IJSDEN% $UIVEN%CH ERL@N 3LEAT'EERTRUIDENBERG'ELDERMALSEN'ELDROP -IERLO'EMERT "AKEL'ENNEP'IESSENLANDEN'ILZEE ERL@N 3LEAT'EERTRUIDENB DERMALSEN GEN'ROOTEGAST'ULPEN 7ITTEM(AAKSBERGEN(AAREN(AARLEM(AARLEMMERLIEDEEN3PAARNWOUDE(AA GEN'ROOTEGAST'ULPEN 7ITTEM( BERGEN (ARLINGEN(ATTEM(EEL(EEMSKERK(EEMSTEDE(EERDE(EERENVEEN(EERHUGOWAARD(EERLEN(EEZE , EEL(EEMSKERK(EE TEDE( EN(EUSDEN(EUVELRUG(E YSEN(ILLEGOM LVAREN EN(EUSDEN(EUVELRUG(EYTHUYSEN(ILLEGOM(ILVARENBEEK(ILVERSUM(OFVAN4WENTE(OOGEVEEN(OO PEN+APELLE+ATWIJK+ERKRADE+ESSEL+OLLUMERLANDCA+ORENDIJK+RIMPENAANDEN)*SSEL,AARBEEK,AN PEN+APELLE+ATWIJK+ERKRADE+ES +OLLUMERLAN CA+ ERDORP,EIDSCHENDAM 6OORBURG,ELYSTAD ,EMSTERLAN ,EUSD ERDORP,EIDSCHENDAM 6OORBURG,ELYSTAD,EMSTERLAND,EUSDEN,IEMEER,IESVELD,INGEWAAL,INGEWAARD EL-AASSLUIS-AASTR HT-ARGR TENSBREE-AASDONK-AASDRIEL-AASSLUIS-AASTRICHT-ARGRATEN-ARUM-EDEMBLIK-EERLO 7ANSSUM-EE THE-ILLEN3T(UBERT-ILLIN AANDE2IJN-O RDIJK-O TFERLA THE-ILLEN3T(UBERT-ILLINGENAANDE2IJN-OERDIJK-ONTFERLAND-ONTFOORT-OOKEN-IDDELAAR-O ERKAANDEN)*SSEL.IEUWKOOP.IEUW ,EKKERLAND.IJEFURD.IJKERK.IJMEGEN.OORD "EVELAND.OORDEN ERKAANDEN)*SSEL.IEUWKOOP.IEU ,EKKERLAND. EFURD.I KERK /BDAM/EGSTGEEST/IRSCHOT/ISTERWIJK/LDEBROEK/LDENZAAL/LST 7IJHE/MMEN/NDERBANKEN/OST /BDAM/EGSTGEEST/IRSCHOT/ISTERWIJK LDEBROEK/ ENZAAL/LST 7 E)*SSELSTREEK/UDER !MSTEL/UDERKERK/UD WATER/VERBETUWE 0APE E)*SSELSTREEK/UDER !MSTEL/UDERKERK/UDEWATER/VERBETUWE0APENDRECHT0EKELA0IJNACKER .OOTDO NWAARDEN2IJNWO DE2IJSSEN (OLTEN2IJSW HEDEN2HENEN2IDDERKERK2IJNWAARDEN2IJNWOUDE2IJSSEN (OLTEN2IJSWIJK2OERDALEN2OERMOND2OGGE EL3CHIEDAM3CHIERMONNIKOOG3CHIJNDEL3CHINNEN3CHOONHOVEN3CHOUWEN $UIVELAND3EVENUM@S 'RAV IJNDEL3CHINNE 3CHOONHOVEN3C OUW ARSTERLAN3LIEDRECHT3LOCHTEREN3LUIS3MALLINGERLAND3NEEK3OEST3OMEREN3ONEN"REUGEL3PIJKENISSE3 RLAN3LIEDRECHT3LOCHTER MALLINGERLAND 3NEEK3O ST3OMEREN EUZEN4ERSCHELLING4EXEL4EYLINGEN4HOLEN4HORN4IEL4ILBURG4UBBERGEN4WENTERAND4YNAARLO4YTSJERK EUZEN4ERSCHELLING4EXEL4EYLINGE EN4HORN4IE 4ILBURG4 BBERG N4 NDAM6EENENDAAL6EERE6EGHEL6ELD N6ELSEN6EN O6ENRA 6IANEN6L NDAM6EENENDAAL6EERE6EGHEL6ELDHOVEN6ELSEN6ENLO6ENRAY6IANEN6LAARDINGEN6LAGTWEDDE6LIE EN7ASSENAAR7ATERLAND7EERT7EESP7ERKENDAM7ERVERSHOOF7EST-AASEN7AAL7ESTER +OGGEN EN7ASSENAAR7ATERLAND7EERT7EESP KENDAM7E VERSHOO 7EST -AA MEER7IJCHEN7IJDEMEREN7IJKBIJ$UURST 7INSCHOTEN 7INSUM 7INT RSW MEER7IJCHEN7IJDEMEREN7IJKBIJ$UURSTEDE7INSCHOTEN7INSUM7INTERSWIJK7OENSDRECHT7OERDEN DVOORT:EDERIK:EEVANG:EEWOLDE:EIST:EVENAAR:EVENHUIZEN -OERKAPELLE:IJPE:OETERMEER:OETERW DVOORT:EDERIK:EEVANG:EEWOLDE:EIST:E AR:EVENH IZEN - ERKAPELLE R!ALTEN!BCOUDE!CHTKARSPELEN!LBLASSERD LBRANDSW ARD!LKEMADE !LK R!ALTEN!BCOUDE!CHTKARSPELEN!LBLASSERDAM!LBRANDSWAARD!LKEMADE!LKMAAR!LMELO!LMERE!LP AULOWNA!PELDOORN!PPINGEDAM!RCENEN6ELDEN!RNHEM!SSEN!STEN"AARLE .ASSAU"AARN"ARENDR AULOWNA!PELDOORN!PPINGEDAM!RCENEN EN!RNHE !SSEN!STEN AA N,B"ERGEN.("ERGENOP:OOM"ERGSCHEN K"ERKELE 2ODEN JS"E ELL N,B"ERGEN.("ERGENOP:OOM"ERGSCHENHOEK"ERKELEN2ODENRIJS"ERKELLAND"ERNHEZE"ERNISSE" EKEL"OLSWARD"ORGER /DOORN"ORNE"ORSELE OOP"OXMEER"OX EL"RE A" EKEL"OLSWARD"ORGER /DOORN"ORNE"ORSELE"OSKOOP"OXMEER"OXTEL"REDA"REUKELEN"RIELLE"RONCKH EN#RANENDONCK#ROMSTRIJEN#UIJK#ULEMBO LFSEN$AN UMADE $E" T$ EN#RANENDONCK#ROMSTRIJEN#UIJK#ULEMBORG$ALFSEN$ANTUMADEEL$E"ILT$E-ARNE$E2ONDE6ENEN ETINCHEM$ONGEN$ONGERADEEL$ORDRECHT$RECHTERLAND$RIMMELEN$RONTEN$RUTEN$UIVEN%CHT 3UST ETINCHEM$ONGEN$ONGERADEEL$ORDRECHT HTERLAND$ IMMELE $RON EN CHEDE%PE%RMELO%TTEN ,EUR&ERWERDERAD ANEKERADEEL'AAST RL@N 3 EAT CHEDE%PE%RMELO%TTEN ,EUR&ERWERDERADIEL&RANEKERADEEL'AASTERL@N 3LEAT'EERTRUIDENBERG'ELDERM INCHEM'OUDA'RAAFSTROOM'RAFT $E2IJP'RAVE'ROESBEEK'RONINGEN'ROOTEGAST'ULPEN 7ITTEM(A INCHEM'OUDA'RAAFSTROOM'RAFT $E2IJP VE'ROESBE K'RONI GEN'ROO ENBERG(ARDERWIJK(ARDINXVELD 'IESSEN (AREN(ARENKARSPEL (ARLIN EN ENBERG(ARDERWIJK(ARDINXVELD 'IESSENDAM(AREN(ARENKARSPEL(ARLINGEN(ATTEM(EEL(EEMSKERK( ETSLUIS(ELMOND(ENDRIK )DO !MBACHT(ENGELO/V(ET"ILDT(EUMEN(EUSDEN(EUVELRUG(EYTHUYSEN ETSLUIS(ELMOND(ENDRIK )DO !MBACH GELO/V(E "ILDT(EUMEN EUS -AAS(OUTEN(UIZEN(ULST(UNSEL)*SSELSTEIN*ACOBSWOUDE+AMPEN+APELLE+ATWIJK+ERKRADE+ESSEL -AAS(OUTEN(UIZEN(ULST(UNSE STEIN*ACOBSWOUDE+AMPEN+APE ,EEK,EERDAM,EEUWARDE ARDERADEEL,E DEN,EID RDORP EIDS REN,EEK,EERDAM,EEUWARDEN,EEUWARDERADEEL,EIDEN,EIDERDORP,EIDSCHENDAM 6OORBURG,ELYSTAD P:AND,OPIK,OPPERSUM,OSSER-AARSSEN-AASBRACHT-AASBREE-AASDONK-AASDRIEL-AASSLUIS-AAST AARSSEN-AASBR CHT-AAS REE-AASDO ARNIS-IDDEN $E AND-IDDEN $REN HE-EPPEL-IDDELBURG-IDDELHARNIS-IDDEN $ELFLAND-IDDEN $RENTHE-ILLEN3T(UBERT-ILLINGENAAN WE.EDERLEK.EDERWEERT.EERIJNEN.IEDORP.IEUWEGEIN.IEUWERKERKAANDEN)*SSEL.IEUWKOOP.IEU WE.EDERLEK.EDERWEERT.EERIJNEN.IEDORP .IEUWEGEIN .IEUW RKER DOOSTPOLDER.OORDWIJK.OORDWIJKERHOUT.UENENCA.UNSPEET.UTH/BDAM/EGSTGEEST/IRSCHOT/IS DOOSTPOLDER.OORDWIJK.OORDWIJKERHOU .UENENCA.UNSPEE .UT TSTELLINGWERF/OSTZAAN/PMEER/PSTERLAND/SS/UD "EIJERLAND/UDE)*SSELSTREEK/UDER !MSTEL/UDER TSTELLINGWERF/OSTZAAN/PMEER/PS RLAND/SS/UD "EIJERLA D/U WIJK2EIDERLAND2EIMERSWAA KUM2ENSWOU E2EUSEL E-I WIJK2EIDERLAND2EIMERSWAAL2ENKUM2ENSWOUDE2EUSEL $E-IERDEN2HEDEN2HENEN2IDDERKERK2IJN PHEN3CHAGEN3CH MDA3CH MER3 2OZENBURG2OZENDAAL2UCPHEN3CHAGEN3CHEEMDA3CHERMER3CHERPENZEEL3CHIEDAM3CHIERMONNIKOOG LD3INT!NTHONIS3INT -ICHIELSGESTEL3INT /EDENRODE3ITTARD 'ELEEN3KARSTERLAN3LIEDRECHT3LOCHTEREN3 LD3INT!NTHONIS3INT -ICHIELSGESTEL3INT EDENRODE TTARD NBERGEN3TEENWIJKERLAND3TEIN3TRIJEN3WALMEN4EN"OER4ER!AR4ERNEUZEN4ERSCHELLING4EXEL4EYLING NBERGEN3TEENWIJKERLAND3TEIN3T N3WALMEN N"OE THOORN5RK5TRECHT6AALS6ALKENBURGAANDE'EUL6ALKENSWAARD6EENDAM6EENENDAAL6EERE6EGHEL6 THOORN5RK5TRECHT6AALS6 NBURGAANDE EUL6AL CHOTEN6OORST6UGHT7AALRE7AALWIJK7ADDINXVEEN7AGENINGEN7ASSENAAR7ATERLAND7EERT7EESP 7AALRE7AALWIJK7 DDINXVE ESTSTELLINGWERF7ESTVOORNE7IERD 7IERINGE ESTSTELLINGWERF7ESTVOORNE7IERDEN7IERINGEN7IERINGERMEER7IJCHEN7IJDEMEREN7IJKBIJ$UURSTE

Goede voorbeelden van Grensoverschrijdende, interregionale en transnationale samenwerking

Samenvatting an aandachtspunten…………………………….................................................... ………………..3 27 goede voorbeelden van Grensoverschrijdende, interregionale en transnationale samenwerking…...... 5 1. Archway…….…………………………………………………………………...................................................... 6 2. Beleef het water….………………………………………………………….................................................….. 7 3. BioSmile Sciences Cluster….………………………………………….……..................................................…. 8 4. Coastal Practice Network (CoPraNet)……….………………………...............................................……….. 9 5. Connections…………………………………….………………………...................................................…….. 10 6. Common Information to European Air (CITEAIR)………….………………............................................... 11 7. Crossing the Lines……………………………………………….………..................................................……. 12 8. ECCE (Developing Economic Clusters of Cultural Enterprises….…………….....................................….. 13 9. ELAt………………………………………………………….………………....................................................... 14 10. GEMAAL……………………………………………………….………….....................................................….. 15 11. Grensoverschrijdend Fietsroutenetwerk……………………….……………............................................... 16 12. Havenachterlandverbindingen…………………………....…………………................................................ 17 13. HST Connect Maastricht-Luik-Brussel…………………...…………...............................................……...… 18 14. Manouvres I…………………………………………………...…………..................................................……. 19 15. Marktgericht innoveren en implementeren………………………….........................................…………. 20 16. Musiskwartier……………………………………………………………….................................................….. 21 17. Planning for Urban-Rural River Environtments North Sea Region (PURE North Sea)........................... 22 18. Quercus………………………………………………………………………..................................................… 23 19. REVIT………………………………………………………………………....................................................….. 24 20. Septentrion…………………………………………………………................................................................. 25 21. Waterfront Communities Project…………………………………………............................................……. 26 22. Water in Historic City Centre………………………………………………................................................… 27 23. Young Professionals………………………………………………………….................................................... 28 24. Bastionder………………………………………………………………….................................................….... 29 25. Biopartner Center Maastricht……………………………………………..............................................…..… 30 26. Keurmerk veilig ondernemen…………………………………………………................................................ 31 27. Stedelijk Hart Enschedé………………………………………………………................................................... 32 Contactpersonen............................................................................................................................................... 33

1

Samenvatting en aandachtspunten 1. Inleiding Grensoverschrijdende interregionale en transnationale samenwerking binnen de Europese Unie maakt Nederlandse gemeenten meer en meer Europese gemeenten. Deze Europese samenwerking is een breed begrip en omvat zowel grensregio’s als andere vormen van grensoverschrijdende samenwerking. De Europese Unie biedt gemeenten kansen. Het cohesiebeleid is voor gemeenten een uitgelezen instrument om de vruchten van deze Europese dimensie te plukken. Vanzelfsprekend richten meer en meer gemeenten zich dan ook op de mogelijkheden van het cohesiebeleid: als financier van locale economische en sociale ontwikkeling, maar ook Europa als inspiratiebron en als kennisnetwerk. In dit paper presenteren wij 27 goede voorbeelden en bespreken wij een aantal aandachtspunten die voor de Nederlandse gemeenten van belang zijn. Eind 2008 zal het VNG Servicebureau Europa online een database 1 beschikbaar stellen met goede praktijkvoorbeelden voor alle voor Nederlandse decentrale overheden relevante grensoverschrijdende Europese fondsen. 2. Aandachtspunten Voor de Nederlandse gemeenten en provincies is het Europees cohesiebeleid in het bijzonder van belang door de methodiek van het beleid:

1. Lokale en regionale partnerschappen

De structuurfondsprogramma’s zorgen er voor dat verschillende sociale, economische en sociale partners uit de regio’s en gemeenten bijeen worden gebracht (het governance aspect). Hierdoor worden lokale en regionale partnerschappen gecreëerd, die ook voor andere beleidsprogramma’s kunnen worden ingezet.

2. Internationale samenwerkring

Uit de gegeven voorbeeld blijkt dat het cohesiefonds veel mogelijkheden biedt om samen te werken met andere regio’s en gemeenten over de landsgrenzen heen. Het is een belangrijke stimulans voor grensoverschrijdende samenwerking, waarmee zowel het belang van de grensregio’s als de lidstaten wordt gediend.

3. Samenhangende gestructureerde aanpak van problemen

Het meerjarig karakter van de programma’s zorgt voor continuïteit en schept daarmee ruimte voor een samenhangende gestructureerde aanpak van problemen op het daarvoor meest geëigende niveau (subsidiariteit).

4. Stimulans voor investeringen

De Europese fondsen zorgen bovendien voor een vliegwieleffect. Met het ter beschikking stellen van middelen uit de structuurfondsen komen er sneller middelen uit de markt vrij voor gerichte investeringen in de lokale en regionale markten.

5. Uitwisseling van kennis en goede praktijkvoorbeelden

Het cohesiefonds bevordert de uitwisseling van kennis en goede praktijkvoorbeelden. Daarmee dragen provincies en gemeenten rechtstreeks bij aan de zichtbaarheid van de EU in de Nederlandse samenleving.

1 De online database wordt beschikbaar gesteld op www.servicebureau-europa.nl. Hier vindt u ook onze online Europese subsidiewijzer en een uitgebreid overzicht van voor decentrale overheden relevante Europese kennisnetwerken.



3

3. Toekomst Hoewel wij grensoverschrijdende, interregionale en transnationale samenwerking als een belangrijk onderdeel zien van het structuurfondsenbeleid en verheugd zijn over de positie van het kabinet om ook ná 2013 deze vorm van samenwerking te ondersteunen herhalen wij ons pleidooi om ook voor de overige onderdelen van het structuurfondsenbeleid ná 2013 middelen ter beschikking te stellen. In onze reactie op het cohesiebeleid ná 2013 2 hebben wij al aangegeven dat de structuurversterking en omschakeling van lokale en regionale economieën een continu proces is, dat ook ná 2013 nog een aanzienlijke inzet vraagt. De toenemende concurrentie van opkomende economische machten buiten de EU zorgt hierbij voor een nieuwe dimensie. Daarnaast zullen de klimaat- en energiedoelstelling van de EU voor 2020 nieuwe eisen stellen op het gebied van duurzaamheid van de regionale en lokale economieën. Ook de demografische ontwikkelingen vragen om bijzondere aandacht bij de toekomstige ontwikkeling van regio’s en gemeenten. Het Cohesiebeleid levert een wezenlijke bijdrage in de totstandkoming van regionale groei en werkgelegenheid. Gemeenten en provincies ervaren de bijdrage uit de structuurfondsen als een belangrijke aanvulling op de nationale beleidsinzet, neergelegd in de nota’s Ruimte, Pieken in de Delta, Agenda Vitaal Platteland en de eigen lokale en regionale economische programma’s. De uitdagingen waar we voor staan tot 2020 vereisen een inzet van alle lidstaten. Een gemoderniseerd Cohesiebeleid is daartoe een geëigend instrument. Dat biedt de Nederlandse provincies en gemeenten de gelegenheid om een bijdrage te leveren aan de doelstellingen van de Unie op het gebied van welvaart, welzijn en duurzaamheid en daarmee aan de verbetering van de concurrentie positie van Europa in de wereld.

2

VNG-IPO position paper, “De toekomst van het Europese Cohesiebeleid ná 2013: regio’s en gemeenten werken samen aan een sterk en duurzaam Europa”, Januari 2008: http://www.vng.nl/smartsite.dws?id=76278. Zie ook VNG-IPO position paper over de toekomst van de Europese meerjarenbegroting na 2013, “De Europese Unie ná 2013: samen werken aan een sterker en duurzamer Europa”, april 2008: http://www.vng.nl/smartsite.dws?id=77566.

4

27 goede voorbeelden van Grensoverschrijdende, interregionale en transnationale samenwerking

5

1. Project ‘Archway’ Partners Lucca en Verona (IT), Valletta (MT), Lörrach (D), Chester (UK), Piran (SL), Araarri (groep verenigde Baskische steden, ES), Universiteit van Bristol (UK), ’s-Hertogenbosch (NL) Doel Kennisuitwisseling en oplossingen vinden voor problemen binnen vestingssteden. Resultaat • Coördinatie en organisatie van gezamelijke evenementen als het slotevenement van het ‘Vestingjaar 2005’ en workshops in het kader van innovatie. • Uitbrengen van vijf ‘good practices guides’ waarin advies wordt gegeven over het omgaan met bepaalde problemen. Totale kosten Totaal projectkosten: €110.343,72 Financiële bijdragen EFRO: Interegg IIIC €58.000,Website http://www.archway-interreg.com/

6

2. Project ‘Beleef het water’ Partners Turnhout, Boom, Willebroek, Rupelmonde, Neerpelt, Mechelen, Herentals, Maasmechelen (B), Drimmelen, Woudrichem, Wessem, Maasbracht, Arcen, Thorn, Venlo, ’s-Hertogenbosch (NL) Doel Steden aantrekkelijker maken voor het vaartoerisme. Door de ontwikkeling van zgn. waterfronten ontstaan interessante verblijfsplaatsen voor zowel de inwoners van de stad als de toerist. Resultaat In het kader van ‘Versterkt Den Bosch’ is de Draaibrug in oude glorie hersteld. De gietijzeren ballusters die na de verwoestingen van WOII bewaard zijn gebleven, zijn teruggeplaatst. Ook zijn er nieuwe natuurstenen pilaren vervaardigd en zijn de armaturen voor de verlichting opnieuw gegoten. Totale kosten Totaal projectkosten: €600.000,Financiële bijdrage EFRO: Interreg IIIA €185.000,Website http://www.europawerkt.eu/download/Projectfiche%20Beleef%20het%20Water.pdf

7

3. Project ‘BioSmile Sciences Cluster’ Partners Aansturing: Maastricht (NL) Provincie Limburg (NL), Regio Nordrhein-Westfalen (D), Regio Wallonië en Vlaanderen (B), Regio Nord-Pas-de-Calais (F), Regio Zuidoost-Engeland (UK) Doel Opzetten van een transnationaal cluster van life science regio’s, met als doel de concurrentiepositie van Noordwest-Europa op dit gebied te versterken. Resultaat • Transnationaal netwerk van Business Developers dat matches maakt tussen bedrijven,





(Research&Development) instellingen, instituten en overheden in de betrokken regio’s. • Database van bedrijven, inzicht in venture capital fondsen • Gezamenlijke promotie Website -

8

4. Project ‘Coastal Practice Network’ (CoPraNet) Partners Aansturing: Kustvereniging EUCC (NL) Zandvoort, Rijksinstituut voor Kust en Zee, Stichting IHE-Delft (NL) Atlantic Andalusian District Office van de Nationale Kust Authoriteit, Instituut voor Zeewetenschappen, Calvia (SP) Sefton Metropolitan Borough Council, Down District Council, University of Aberdeen (UK) Regionale Ontwikkelingscommissie voor Centraal Portugal, Hydraulic and Water Resources Insituut (PT) Storstrøm (DK), Ministerie van Binnenlandse Zaken van deelstaat Schleswig-Holstein (D), Samothraki en Mediterranean SOS Network (GR), Gironde Aquitaine (FR), Stepnica (PL), University College Cork (IE), Kust Management Onderzoekscentrum (SE) Doel • Opzetten van een samenwerkingsverband voor de bevordering van uitwisseling van praktische ervaringen van planologen, managers en onderzoekers, om op lokaal en regionaal niveau een geïntegreerde planning van kustzones te stimuleren. • Interregionale uitwisseling van goede praktijkvoorbeelden op het gebied van duurzaam toerisme, kustafslag en veiligheid. Resultaat Er is een bijdrage geleverd aan een transparant internationaal kwaliteitskeurmerk voor duurzame toeristische kustbestemmingen, door te voorzien in een betere communicatie en informatie voor toeristen in een kustbestemming. Door deelname aan het ‘Quality Coast’ programma verplichten gemeenten en regio’s zich om objectieve en juiste informatie te geven aan mogelijke bezoekers, wat ook kan dienen als deel van een promotiestrategie. Totale kosten Totale projectkosten: €1.800.000,Financiële bijdrage EFRO: €994.400,00 Website http://www.coastalpractice.net

9

5. Project ‘Connections’ Partners Aansturing: ’s-Hertogenbosch (NL) St. Reg. Instituut voor Educatie en Beroepsonderwijs, RK St. Hervion College, St. Agrarisch onderwijs Zuidoost Nederland, Ondernemersvereniging Hartje ’s-Hertogenbosch, ROC Aventus, Apeldoorn, CWI Ede, CWI ’s-Hertogenbosch, MKB-Oost Nederland, Technocentrum De Vallei, Regio de Vallei, Chr. Scholengemeenschap Venendaal (NL), Vilnius (LT), Skelleftea (SE), Ljubljana (SI) Doel Het ontwikkelen van een integrale regionale aanpak en een structurele samenwerking tussen de betrokken partijen, teneinde een goede plaats in het onderwijs en op de arbeidsmarkt te garanderen aan jongeren. Resultaten • Verminderde voortijdige uitstroom op VMBO-scholen en ROC’s, realisatie van passende werkplekken, publicatie van het handboek ‘Acquisitie Leerbanen’, oprichting van een Platform Onderwijs Arbeidsmarkt, regionale samenwerking tussen bedrijven, onderwijsinstellingen en gemeenten, oprichting van een ambassadeursnetwerk, ontwikkelde alternatieven voor structurele tekorten aan leerbanen en ontwikkelde werknemersvaardigheden voor jongeren met tekorten. • Verspreiding van informatie d.m.v. een nieuwsbrief, website, chatroom, regionale publiciteit, artikelen in vakbladen en een conferentie. Totale kosten Totale projectkosten: €1.654.677,Financiële bijdrage UNIT EQUAL: €822.085,Financiële bijdrage ’s-Hertogenbosch: €335.233,Financiële bijdrage drie VO-scholen en een ROC ’s-Hertogenbosch: €163.910,Financiële bijdrage Regio de Vallei: €189.999,Financiële bijdrage Regio de Stedendriehoek: €143.450,Website http://www.equal-connections.nl

10

6. Project ‘Common Information to European Air’ (CITEAIR) Partners Aansturing: Leicester (UK) Rotterdam, Den Haag en Milieudienst Rijnmond (NL) Regio Emilia-Romagna, Rome en STA Mobiliteitsdienst Rome (IT) Airparif (FR), Stadsontwikkeling Autoriteit Praag (CZ), München (D), Coventry (UK), Bratislava (SK), Instituut voor Milieumanagement (B) en POLIS (Europees netwerk van steden en regio’s) Doel • Ontwikkeling van verbeterde en efficiëntere oplossingen om de impact van verkeer op luchtkwaliteit in stedelijke gebieden te bepalen. • Ondersteuning van Europese steden en regio’s om de grenswaarden te halen en de luchtkwaliteit voor burgers te verbeteren. Resultaat Ontwikkeling van de eerste Europese luchtkwaliteitindex, een interactieve website waar de luchtkwaliteit in verschillende steden wordt weergegeven en vergeleken kan worden en een voorstel voor het schrijven van een jaarlijks luchtkwaliteitrapport. Deze zijn ook uitgewisseld met de Europese Commissie (DG Milieu) en het Europees Milieu Agentschap. Totale kosten Totale projectkosten: €1.988.000,Financiële bijdrage EFRO: Interreg IIB €994.000,Website http://citeair.rec.org http://www.airqualitynow.eu

11

7. Project ‘Crossing the Lines – Sustainable Redevelopment of Former Defence Lines in Northwest Europe’ Partners Aansturing: Utrecht (NL) Mortsel (BE), Count of Essex (UK) Doel • Ontwikkeling van innovatieve restauratie technieken, evenals het gebruik van duurzame energie. • Concrete investeringen om de vestingwerken open te kunnen stellen voor publiek. • Versterking van de samenwerking tussen vestingwerken in Noordwest-Europa uit de tijd van Napoleon, om de resultaten van het project te kunnen overdragen aan stakeholders en de mogelijkheden te onderzoeken voor de ontwikkeling van een strategie voor de bescherming van verdedigingslinies in heel Noordwest-Europa. • Uitwisseling van kennis en informatie. Resultaat • Succesvolle restauratie van de forten in Utrecht, Mortsel, Essex d.m.v. innovatieve restauratietechnieken (met aandacht voor aangenaam binnenklimaat in de forten, gebruik van duurzame energie en herstel van het metselwerk met behoud van monumentale waarde). • Openstelling van de forten voor het publiek, tentoonstellingen en publicaties over de toegepaste restauratietechnieken, de geschiedenis van de verdedigingslinies en de gerestaureerde forten. • Ontwikkeling van een gezamenlijk actieplan ‘Marketing en Toerisme’ en een ‘Toolkit Marketing’ voor de marketing van forten en verdedigingslinies. Totale kosten Totale projectkosten: €3.250.000,Financiële bijdrage EFRO: Interreg IIIB €1.625.000,Website http://www.crossingthelines.com

12

8. Project ‘ECCE’ (Developing Economic Clusters of Cultural Enterprises) Partners Aken (D), Eindhoven en Utrecht (NL), Nantes, Angers en Rennes (FR), Creative Industries Development Agency (Huddersfield, UK) Doel • Versterking van de economische groei en werkgelegenheid in de culturele en creatieve industrie van de partnersteden • Bevordering en promoting van de concurrentiekracht van midden- en kleinbedrijven in de culturele en creatieve industrie Resultaat In kaart brengen van verschillende sectoren in de deelnemende steden en regio’s, meer zicht op elkaars stimuleringsinstrumentarium en datgene wat nodig is of nog ontbreekt. Totale kosten Financiële bijdrage EFRO: Interreg IIIB €220.000,Financiële bijdrage Eindhoven: €220.000,Website http://www.connectedcreatives.eu/ecce/cDU18_ECCE.aspx

13

9. Project ‘ELAt’ (Eindhoven, Leuven, Aachen triangle) Partners Eindhoven en SRE Brainport (NL), Leuven en KU Leuven Research&Development (B), Aken en AGIT (D) Doel ELAt een toptechnologische regio op Europese schaal maken, d.m.v. publiek-private samenwerking en coördinatie, betrokkenheid van het kennisinstellingen en het bedrijfsleven. Resultaat • Een gezamenlijke, gedragen innovatiestrategie en een uitvoeringsplan. • Analyses van de prestatie van ELAt op het Europese Innovatie Scorebord, wetenschappelijke- en technologie indicatoren en de Lissabondoelstellingen. • Creatie van een open innovatie cultuur d.m.v. technologie- en businessgemeenschappen. • Coaching van (potentiële) ondernemers en starters in de hightech, d.m.v. kleinschalige, hoogwaardige masterclasses. Totale kosten Totale projectkosten: €1.650.000,Financiële bijdrage EFRO: Interreg IIIB €1.650.000,Website http://www.elat.org

14

10. Project ‘GEMAAL’ (creatieve industrie in voormalige industriële gebouwen) Partners Maastricht (NL), Genk en Eupen (B), Alsdorf (D) Doel Voormalige industriële gebouwen een nieuwe, culturele bestemming geven. Resultaat Herbestemming van voormalige industriële gebouwen voor de creatieve industrie, zoals een voormalige opslagloods in Maastricht (AINSI, Art Industry Nature Science Innovation) dat onder meer als atelier en theater wordt gebruikt. Totale kosten Totale projectkosten: €4.268.623,Financiële bijdrage EFRO: Interreg IIIA €1.752.326,Financiële bijdrage projectpartners: €2.516.297,Website http://www.ncmaastricht.nl http://www.sam-ateliers.nl/ http://www.theateraanhetvrijthof.nl/

15

11. Project ‘Grensoverschrijdend Fietsroutenetwerk’ Partners Aansturing: Gemeentelijk havenbedrijf Antwerpen (BE) Antwerpen, Provincie Vlaams-Brabant en Limburg (BE) Provincie Limburg en Noord-Brabant (NL) Doel Het ontwikkelen van een optimale fietsinfrastructuur teneinde het fietsgebruik te verhogen, het autogebruik te verminderen en de algemene mobiliteit te verbeteren. Resultaat • Het opzetten van een expertisenetwerk om oplossingen te vinden voor knelpunten bij de realisatie van grensoverschrijdende infrastructuur. • Verbetering van alle fietspaden, aanpak van onveilige plaatsen en publicatie van een handboek met tips en handvaten voor grensoverschrijdende samenwerking. Totale kosten Totale projectkosten: €6.940.117,Financiële bijdrage EFRO: Interreg IIIA €1.299.870,Website http://www.euromosa.eu/fietsroute/

16

12. Project ‘Havenachterlandverbindingen’ Partners Aansturing: Osnabrück (DE) Münster (DE), Hengelo en Enschede (NL) Doel Onderzoek door het ‘Institut für Seeverkehrswirtschaft und Logistik’ (ISL, Bremen) naar de mogelijkheden voor een functionele logistieke samenwerking tussen de Stedendriehoek Münster, Osnabrück, Hengelo/Enschede en de Duitse en Nederlandse Noordzeehavens. Resultaat Het onderzoek heeft uitgewezen dat het beter is om een aanbodgerichte strategie te volgen (waarbij ook de infrastructurele voorwaarden verbeterd moeten worden) i.p.v. een vraaggeoriënteerde impuls van goederenverkeer. Er worden een aantal aanbevelingen gedaan zoals de instelling van regionale strategische of operatieve netwerken en het zoeken naar ‘nichefuncties’, waarin de stedendriehoek zich op basis van specialisatie in de concurrentiestrijd kan positioneren. Om deze aanbevelingen te realiseren zijn er verkennende gesprekken met logistieke bedrijven en hun organisaties gevoerd en is er een workshop georganiseerd, met het oogmerk een nauwere samenwerking te bewerkstelligen. Totale kosten Totale projectkosten: €131.913,55 Financiële bijdrage EFRO: Interreg IIIA €65.956,78 Financiële bijdrage Ministerie van EZ: €19.787,03 Financiële bijdrage deelstaat Nordrhein-Westfalen (DE): €9.893,52 Financiële bijdrage deelstaat Niedersachsen (DE): €9.893,52 Regionale eigen middelen: €26.382,70 Website -

17

13. Project ‘HST Connect Maastricht-Luik-Brussel’ Partners Diverse partners uit een groter samenwerkingsverband op Noordwest-Europese schaal. Doel Het realiseren van een rechtstreekse hogesnelheidstreinverbinding (max. 200 km/u) tussen Maastricht, Luik en Brussel. Resultaat • Treinverbinding is gerealiseerd op 11 december 2006 • Diverse promotiecampagnes • Technische upgrading baanvak Totale kosten Totale projectkosten: €1.814.000,Financiële bijdrage EFRO: Interreg IIIB €861.650,Financiële bijdrage VROM: €20.000,Financiële bijdrage VVV & toeristische organisaties: €150.000,Financiële bijdrage Maastricht: €391.175,Financiële bijdrage Provincie Limburg: €391.175,Website -

18

14. Project ‘Manouvres I’ Partners Mortsel (voorstad Antwerpen, B), ’s-Hertogenbosch (NL) Doel • Het creëren van meerwaarde door uitwisseling van ervaring en deskundigheid tussen projectpartners met betrekking tot culturele en sportieve evenementen. • Het programma plaatsen op een locatie met een militair verleden, zodat er een eigentijdse invulling



wordt gegeven aan militair erfgoed en het toegankelijker wordt voor een breed publiek. Resultaat • Uitwisseling van kennis en ervaring over evenementen, communicatie over de activiteiten en ontwikkeling van een nieuw sportevenement ‘de Vestingloop’ in ’s-Hertogenbosch. • Beide steden hebben een nieuw Interreg IVA projectvoorstel voorbereid. Totale kosten Totale projectkosten: €60.000,Financiële bijdrage EFRO: Interreg IIIA €15.000,Financiële bijdrage Stichting ’s-Hertogenbosch Vestingwerken: €20.000,Financiële bijdrage ’s-Hertogenbosch: €25.000,Website http://www.s-hertogenbosch.nl/

19

15. Project ‘Marktgericht innoveren en implementeren’ Partners Midden en kleinbedrijven (MKB’s) Doel Stimulatie en financiële ondersteuning van MKB’s in het gebied Arnhem Kern bij vernieuwingen inzake technologie-, organisatie- en marktontwikkeling, om vernieuwingen aan te wakkeren en de concurrentiepositie te versterken. Het project biedt subsidies op het gebied van marktverkenning, (technisch of economisch) haalbaarheidsonderzoeken, productie van prototypes, commercialiseringskosten voor nieuwe producten of diensten, strategische/(inter)nationale marketingsplannen, verbetering van logistiek, informatie, communicatie, kwaliteit en processen, personeels- en opleidingsbeleid. Resultaat Organisatie van een wervingscampagne en informatieve bijeenkomsten (40 deelnemers), product- en procesinnovaties (40 innovaties), creatie van arbeidsplaatsen (40 plaatsen), financiële bijstand aan MKB’s (40 bedrijven), startende ondernemingen (6 ondernemingen), uitgelokte private investeringen (€665.000,-) Totale kosten Totale projectkosten: €1.135.000,Financiële bijdrage EFRO: €235.000,Financiële bijdrage deelnemende bedrijven: €665.000,Financiële bijdrage Arnhem: €235.000,Website -

20

16. Project ‘Musiskwartier’ Partners Diverse marktpartijen Doel De attractiviteit, werkgelegenheid, leefbaarheid en bereikbaarheid van het gebied Musiskwartier verbeteren, door middel van de bouw van een tunnel naar de parkeergarage, een fietsenkelder en de herinrichting van de openbare ruimte. Resultaat • Toevoeging van 11.000 m2 aan winkeloppervlakte en ca. 55 woningen, gerealiseerd door marktpartijen. • Herinrichting van de openbare ruimte (8000 m2), creatie tijdelijke arbeidsplaatsen (105 plaatsen), creatie vaste arbeidsplaatsen (308 plaatsen). Totale kosten Totale projectkosten: €17.000.000,Financiële bijdrage EFRO: €2.500.000,Financiële bijdrage private partijen: €6.100.000,Financiële bijdrage Arnhem: €8.400.000,Website -

21

17. Project ‘Planning for Urban-Rural River Environments, North Sea Region’ (PURE North Sea) Partners Aansturing: Provincie Groningen (NL) Deventer en Groningen (NL), Göteborg (SE), Environmental Agency (UK) Doel Ontwikkeling en implementatie van duurzame oplossingen voor overstromingen, droogte, slechte waterkwaliteit en gebrek aan kwaliteit van de buitenruimte en identiteit in stadsrandsgebieden van middelgrote steden. Door verbetering van het waterbeheer wordt een standsrandgebied aantrekkelijker, duurzamer en veiliger. Resultaat • Uitvoering van verschillende projectplannen, waarbij kennis en ervaring is uitgewisseld. • Ontwikkeling van de aanpak ‘Water Connects’, wat leidt tot veilige, aantrekkelijke, gewaardeerde stadsrandgebieden met een hogere, duurzame ruimelijke kwaliteit. • Participatie van burgers en belanghebbenden heeft geleid tot meer draagvlak en verantwoordelijkheidsgevoel. • De inzet van water als karakteristieke kwaliteit van een gebied. Totale kosten Totale projectkosten: €11.557.836,Financiële bijdrage EFRO: Interreg IIIB €5.778.918,Website http://www.purenorthsea.com

22

18. Project ‘Quercus’ Partners Londen en Chester (UK), ’s-Hertogenbosch (NL) Doel Realisatie van een sociaal veilige inrichting van kanaalzones, door implementatie van het ‘designing-out crime model’, ontwikkeld door Engeland. Resultaat Realisatie van het Bergbezinkbassin ‘Bastion Maria’ langs de Stadsdommel. Totale kosten Totale projectkosten: €110.000,Financiële bijdrage Leader+: €50.000,Financiële bijdrage ’s-Hertogenbosch: €60.000,Website http://www.quercus-project.eu/

23

19. Project ‘REVIT’ Partners Aansturing: Stuttgart (DE) Tilburg en Hengelo (NL), Nantes (F), Medway en Torfaen (UK) Doel • Revitalisering van bestaande bedrijventerreinen door herontwikkeling op de volgende gebieden: participatie van belanghebbenden, financiële mogelijkheden, modellen voor publiek private samenwerking, marketing en promotie van de herontwikkelde gebieden, behoud en hergebruik van industrieel erfgoed, sanering van bodem en grondwater, uitwerking van concepten en indicatoren voor duurzame herontwikkeling. • Installatie van werkgroepen voor elk thema om methoden te ontwikkelen en de toepasbaarheid op revitaliseringsprojecten aan te tonen. • Samenwerking op het gebied van pilot-projecten, kennisoverdracht, workshops en jaarlijkse bijeenkomsten. Resultaat Ontwikkeling van een toolbox voor de revitalisering van bedrijventerreinen, uitwisseling van kennis, ervaring en culturele verschillen, basis voor toekomstige samenwerking. Totale kosten Totale projectkosten: €20.000.000,Financiële bijdrage EFRO: Interreg IIIB €10.000.000,Financiële bijdrage deelnemende gemeenten: €10.000.000,Website http://www.revit-nweurope.org

24

20. Project ‘Septentrion’ (Van Vestingstad naar duurzame stad) Partners Aansturing: departement Du Nord, Lille (FR) Air-sur-la-Lys, Bergues, Bouchain, Cambrai, Condé sur l’Escaut, Gravelines, Landrecies, Le Quesnoy, Lille, Saint-Omer, Watten (FR) Brussel, Charleroi, Ieper, Lanaken (B) Maastricht, ’s-Hertogenbosch (NL) Doel • Duurzame ontwikkeling en instandhouding van de vestingwerken, inclusief herstel en ecologische inpassing. • Creëren van draagvlak bij de bevolking • Aanvraag van de Unesco werelderfgoedstatus. Resultaat Innovatieve restauratie van de vestingsmuren van de Parklaan, Spinhuiswal en Bastion Sint-Anthonie, realisatie van eigentijdse toevoegingen als de ‘zwevende borstwering’ langs de Parklaan en de ‘bypass’ aan de Spinhuiswal. Totale kosten Totale projectkosten: €2.077.934,03 Financiële bijdrage EFRO: Interreg IIB €649.000,Financiële bijdrage RACM: €900.00,Financiële bijdrage ’s-Hertogenbosch: €528.934,03 Website www.septentrion-nwe.org

25

21. Project ‘Waterfront Communities Project’ (WCP) Partners Aansturing: Edinburgh (UK) Heriot Watt University, Gateshead, Hull (UK) Götheborg (SE), Schiedam (NL), Hamburg (DE), Oslo (NO), Aalborg en Odense (DK) Doel • Ontwikkeling van een netwerk voor stedelijk management en herstel van processen in havensteden in de Noordzee regio. • Ontwikkeling van een conceptueel raamwerk voor het integreren van kennis over belangrijke aspecten van duurzame stedelijke ontwikkeling en de vereisten hiervoor van beleid. • Het opstellen van een database met goede praktijkvoorbeelden op het gebied van verbetering van de ontwikkeling van aan het water gelegen steden uit de hele wereld, teneinde partnersteden te informeren over de mogelijkheden. • Onderzoek uitvoeren naar het systematisch testen, monitoren en evalueren van de gebruikte technieken bij goede praktijkvoorbeelden, om zo de meest relevante technieken en methoden te selecteren. • Ontwikkeling van een ‘best practice toolkit’, gebaseerd op de database met goede praktijkvoorbeelden, studiebezoeken en gedane tests door partnersteden. Resultaat Een digitale database met goede praktijkvoorbeelden, twee rapporten met aanbevelingen voor sociale supervisors en managers, organisatie van diverse (culturele) activiteiten. Totale kosten Totale projectkosten: €4.024.000,Financiële bijdrage EFRO: Interreg IIIB €2.012.000,Financiële bijdrage Schiedam: €400.000,- (waarvan €200.000,- gemeentelijke co-financiering) Website http://www.waterfrontcommunitiesproject.org

26

22. Project ‘Water in Historic City Centre’ (WIHCC) Partners Mechelen, Gent (B), Chester (UK), Limmerick (IE) Breda, ‘s-Hertogenbosch (NL) Doel ‘Historisch’ water als basiskwaliteit voor ruimtelijke herontwikkeling van historische stadscentra gebruiken en integraal waterbeheer gericht op de versterking van ruimtelijke kwaliteit en duurzaamheid van de binnensteden realiseren. Resultaat • Uitwisseling van kennis en ervaring door middel van een website, expositie, handboek, folder, professionele film en een internationale WIHCC slotconferentie in Breda. • Uitvoering van diverse projecten waarbij water als startpunt voor ruimtelijke ordeningsplannen is gebruikt. Totale kosten Totale projectkosten: €9.400.000,Financiële bijdrage EFRO: Interreg IIIB €5.000.000,Financiële bijdrage Ministerie van VROM: €412.000,Financiële bijdrage IPSV: €500.000,Website http://www.wihcc.eu/

27

23. Project ‘Young Professionals’ Partners Aansturing: Tilburg (NL) ‘s-Hertogenbosch, RK St. Hervion College, ROC Koning Willem I College, ROC Midden Brabant College Educatie, Samenwerkingsverband SVO-VO Midden Brabant, St. Agrarisch Onderwijs Zuidoost Nederland (Helicon), St. Beroeps- en voortgezet onderwijs voor ’s-Hertogenbosch en omstreken (NL) Graz (AT), Helsinki (FI), Olhao (PT) Doel Het terugdringen van voortijdig schoolverlaten en de vergroting van de gekwalificeerde uitstroom van zorgleerlingen op minimaal niveau 1 van de Kwalificatiestructuur Beroepsonderwijs in de gemeenten Tilburg en ’s-Hertogenbosch. Resultaat • 203 deelnemende jongeren en 75 docenten zijn getraind in motivationele technieken, EVC/portfolio, werken met leerarrangementen op maat en de methode casemanagement. • De ontwikkelde lesmaterialen en coachingtechnieken zijn direct in de praktijk toegepast (mainstreaming). • Informatieverspreiding via verschillende nieuwsbrieven, een website en een conferentie met workshops voor alle doelgroepen. Totale kosten Totale projectkosten: €1.320.862,Financiële bijdrage UNIT EQUAL: €633.086,Financiële bijdrage ’s-Hertogenbosch: €260.427,Financiële bijdrage vier VO-scholen ’s-Hertogenbosch: €132.790,Financiële bijdrage Tilburg: €259.040,Financiële bijdrage Coördinatieteams gemeenten en scholen: €35.520,Website -

28

24. Project ‘Bastionder’ Partners Doel • Vesterken van cultuurtoerisme in de regio, met aandacht voor de natuurwaarden en het functioneren van de watersystemen. • Verlenging van de verblijfsduur van het bezoek aan de stad door ontwikkeling van toeristische arrangementen in de regio. • Het spreiden van de druk op de binnenstad naar de stadsrand en de streek, door realisatie van een pleisterplek in een aantrekkelijk linear stadspark annex vestingboulevard om het historisch stadspark heen. • Educatie door professionele inzet van onderwijsinstellingen bij het beheer en informatieaanbod ‘op maat’ aan bezoekers. Resultaat • Realisatie van interpretatiecentrum met bijzondere architectuur. • Participatie van Staatsbosbeheer in de educatieve invulling van het interpretatiecentrum, vanwege het aangrenzende natuurgebied ‘de Bossche Broek’ dat deeluitmaakt van het ‘Nationale landschap Het Groene Woud’, hoge natuurwaarden heeft en beschermd is onder de (Europese) Nature2000 regeling. Totale kosten Totale projectkosten: €1.700.000,Financiële bijdrage EFRO: doelstelling 2, Programma OP-Zuid €600.000,Financiële bijdrage Provincie (bestuursakkoord): €450.000,Financiële bijdrage Ministerie van VROM: €200.000,Financiële bijdrage IPSV: €100.000,Financiële bijdrage ’s-Hertogenbosch: €350.000,Website http://www.s-hertogenbosch.nl/

29

25. Project ‘BioPartner Center Maastricht’ Partners Doel Realisatie van een BioPartner Center, een bedrijfsverzamelgebouw voor starters en bestaande bedrijven in de life sciences sector. Naast huisvesting biedt het Center tevens begeleiding en andere faciliteiten aan bedrijven. Resultaat • Realisatie van het BioPartner Center, zodat startende life sciencebedrijven in Limburg de mogelijkheid hebben om, omringd door een kwalitatief hoogwaardige kennisinfrastructuur en op life sciences gerichte faciliteiten en ondersteuning, te kunnen doorgroeien naar een succesvol bedrijf met een toegevoegde waarde voor de consument en de sector. • Geleverde bijdrage aan de acquistie van nieuwe bedrijvigheid en het stimuleren, ondersteunen en faciliteren van gevestigde bedrijvigheid en (door)starters. Totale kosten Totale projectkosten: €9.230.278,Financiële bijdrage EFRO: €1.199.936,Financiële bijdrage Rijk: €2.268.901,Financiële bijdrage Provincie Limburg: €961.000,Financiële bijdrage Maastricht: €1.179.829,Financiële bijdrage semi-overheid: €80.400,Financiële bijdrage privaat (bancaire lening): €3.540.212,Website -

30

26. Project ‘Keurmerk veilig ondernemen’ Partners Doel Versterking van de veiligheid in en rond de binnenstad van Arnhem, door de uitvoering van veiligheidsbevorderende maatregelen en het ontwikkelen en borgen van structurele samenwerking. Hierdoor wordt een bijdrage geleverd aan een duurzame economische ontwikkeling van de binnenstad. Resultaat • Hercertificering van de eerste KVO (Keurmerk Veilig Ondernemen) ster. • Opzetten van een veiligheidsproject met een nieuwsbrief, informatiemappen, graffitibestrijding, sensibiliseren van winkelcriminaliteit, coördinatie en projectmanagement. • Zestien deelnemende bedrijven aan gemeenschappelijke beheerprojecten. Totale kosten Totale projectkosten: €196.000,Financiële bijdrage EFRO: €98.000,Financiële bijdrage Arnhem: €98.000,Website -

31

27. Project ‘Stedelijk Hart Enschede’ Partners Doel Realisatie van een duurzame, vitale stedelijke samenleving, gelijke kansen voor alle bewoners, samenhangende aanpak van stedelijke verniewing en economische/sociale revitalisering. Resultaat Revitalisering van bedrijfsterrein (10 ha), vernieuwing van openbare ruimte (6,5m2), bijstand aan midden- en kleinbedrijven (55 MKB’s), uitvoering milieuprojecten (2), matchingsprojecten (30 deelnemers) en begeleidingsprojecten (150 deelnemers), creatie van arbeidsplaatsen (440 plaatsen). Totale kosten Totale projectkosten: €44.000.000,Financiële bijdrage EFRO: €15.000.000,Financiële bijdrage Provincie Overijssel: €66.000.00,Financiële bijdrage Enschede: €105.000.00,Financiële bijdrage private instaties: €35.000.00,Financiële bijdrage Rijk: €6.000.000,Website http://cms3.enschede.nl/ariadne/loader.php/root/extern/subwebs/stedelijkhart/stedelijk_hart_enschede/

32

Vereniging van Nederlandse Gemeenten Postbus 30435 2500 GK Den Haag Tel. +31 (0)70 3738200 www.vng.nl

VNG Servicebureau Europa Postbus 30435 2500 GK Den Haag Tel. +31 (0)70 3738694 www.servicebureau-europa.nl

Contactpersonen Frank Hilterman Directie Europa & Internationaal [email protected] Tim te Pas VNG Servicebureau Europa [email protected] Martine Kersten VNG Servicebureau Europa [email protected]

33

VNG De Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) is de koepelorganisatie van de Nederlandse gemeenten. De VNG is de vereniging van en voor alle mensen, die bestuurlijk en ambtelijk in de Nederlandse Gemeenten werken. Samen met alle gemeenten stáát de VNG voor kracht en kwaliteit van het lokale bestuur. De VNG heeft in Brussel een ambtelijke voorpost. Daarnaast werkt de VNG samen met veel andere organisaties en is lid van o.a. de Europese koepel van verenigingen, de Council of European Municipalities and Regions (CEMR) en de internationale koepel United Cities and Local Governments (UCLG). Vereniging van Nederlandse Gemeenten Postbus 30435 2500 GK Den Haag Tel. +31 (0)70 373 82 00 www.vng.nl Servicebureau Europa Europa biedt gemeenten kansen: Europa als inspiratiebron, als kennisnetwerk en als financier ter versterking van lokaal bestuur. Vanzelfsprekend richten meer en meer gemeenten zich dan ook op deze Europese dimensie, maar de kennis en ervaring om effectief in te spelen op de kansen die Europa biedt, blijkt in voorkomende gevallen nog niet altijd toereikend. Om dit kennis- en ervaringsgat te dichten biedt het Servicebureau Europa een uitgebreid pakket betaalde en onbetaalde diensten ter ondersteuning en ontwikkeling van een volwassen Europees beleid op lokaal niveau. VNG Servicebureau Europa Postbus 30435 2500 GK Den Haag Tel. +31 (0)70 373 86 94 www.servicebureau-europa.nl

Goede voorbeelden van Grensoverschrijdende, interregionale en transnationale samenwerking augustus 2008

KEMADE!LKMAAR!LMELO!LMERE!LPHENAANDEN2IJN!LPHEN #HAAM!MBT-ONTFORT!MELAND!MERS M!SSEN!STEN"AARLE .ASSAU"AARN"ARENDRECHT"ARNEVELD"EDUM"EEK"EEMSTER"EESEL"ELLINGWEDD ODENRIJS"ERKELLAND"ERNHEZE"ERNISSE"EST"EUNINGEN"EVERWIJK"INNENMAAS"LADEL"LARICUM"LEISWI R"OXTEL"REDA"REUKELEN"RIELLE"RONCKHORST"RUMMEN"RUNSSUM"UNNIK"UNSCHOTEN"UREN"USSUM# R"OXTEL"REDA $E"ILT$E-ARNE$E2ONDE6ENEN$E7OLDEN$ELFT$ELFZIJL$EN(AAG$EN(ELDER$EURNE$EVENTER$ $E"ILT$E-ARNE$E2ONDE MELEN$RONTEN$RUTEN$UIVEN%CHT 3USTEREN%DAM 6OLENDAM%DE%EMNES%EMSMOND%ERSEL%IJSDEN% $UIVEN%CH ERL@N 3LEAT'EERTRUIDENBERG'ELDERMALSEN'ELDROP -IERLO'EMERT "AKEL'ENNEP'IESSENLANDEN'ILZEE ERL@N 3LEAT'EERTRUIDENB DERMALSEN GEN'ROOTEGAST'ULPEN 7ITTEM(AAKSBERGEN(AAREN(AARLEM(AARLEMMERLIEDEEN3PAARNWOUDE(AA GEN'ROOTEGAST'ULPEN 7ITTEM( BERGEN (ARLINGEN(ATTEM(EEL(EEMSKERK(EEMSTEDE(EERDE(EERENVEEN(EERHUGOWAARD(EERLEN(EEZE , EEL(EEMSKERK(EE TEDE( EN(EUSDEN(EUVELRUG(E YSEN(ILLEGOM LVAREN EN(EUSDEN(EUVELRUG(EYTHUYSEN(ILLEGOM(ILVARENBEEK(ILVERSUM(OFVAN4WENTE(OOGEVEEN(OO PEN+APELLE+ATWIJK+ERKRADE+ESSEL+OLLUMERLANDCA+ORENDIJK+RIMPENAANDEN)*SSEL,AARBEEK,AN PEN+APELLE+ATWIJK+ERKRADE+ES +OLLUMERLAN CA+ ERDORP,EIDSCHENDAM 6OORBURG,ELYSTAD ,EMSTERLAN ,EUSD ERDORP,EIDSCHENDAM 6OORBURG,ELYSTAD,EMSTERLAND,EUSDEN,IEMEER,IESVELD,INGEWAAL,INGEWAARD EL-AASSLUIS-AASTR HT-ARGR TENSBREE-AASDONK-AASDRIEL-AASSLUIS-AASTRICHT-ARGRATEN-ARUM-EDEMBLIK-EERLO 7ANSSUM-EE THE-ILLEN3T(UBERT-ILLIN AANDE2IJN-O RDIJK-O TFERLA THE-ILLEN3T(UBERT-ILLINGENAANDE2IJN-OERDIJK-ONTFERLAND-ONTFOORT-OOKEN-IDDELAAR-O ERKAANDEN)*SSEL.IEUWKOOP.IEUW ,EKKERLAND.IJEFURD.IJKERK.IJMEGEN.OORD "EVELAND.OORDEN ERKAANDEN)*SSEL.IEUWKOOP.IEU ,EKKERLAND. EFURD.I KERK /BDAM/EGSTGEEST/IRSCHOT/ISTERWIJK/LDEBROEK/LDENZAAL/LST 7IJHE/MMEN/NDERBANKEN/OST /BDAM/EGSTGEEST/IRSCHOT/ISTERWIJK LDEBROEK/ ENZAAL/LST 7 E)*SSELSTREEK/UDER !MSTEL/UDERKERK/UD WATER/VERBETUWE 0APE E)*SSELSTREEK/UDER !MSTEL/UDERKERK/UDEWATER/VERBETUWE0APENDRECHT0EKELA0IJNACKER .OOTDO NWAARDEN2IJNWO DE2IJSSEN (OLTEN2IJSW HEDEN2HENEN2IDDERKERK2IJNWAARDEN2IJNWOUDE2IJSSEN (OLTEN2IJSWIJK2OERDALEN2OERMOND2OGGE EL3CHIEDAM3CHIERMONNIKOOG3CHIJNDEL3CHINNEN3CHOONHOVEN3CHOUWEN $UIVELAND3EVENUM@S 'RAV IJNDEL3CHINNE 3CHOONHOVEN3C OUW ARSTERLAN3LIEDRECHT3LOCHTEREN3LUIS3MALLINGERLAND3NEEK3OEST3OMEREN3ONEN"REUGEL3PIJKENISSE3 RLAN3LIEDRECHT3LOCHTER MALLINGERLAND 3NEEK3O ST3OMEREN EUZEN4ERSCHELLING4EXEL4EYLINGEN4HOLEN4HORN4IEL4ILBURG4UBBERGEN4WENTERAND4YNAARLO4YTSJERK EUZEN4ERSCHELLING4EXEL4EYLINGE EN4HORN4IE 4ILBURG4 BBERG N4 NDAM6EENENDAAL6EERE6EGHEL6ELD N6ELSEN6EN O6ENRA 6IANEN6L NDAM6EENENDAAL6EERE6EGHEL6ELDHOVEN6ELSEN6ENLO6ENRAY6IANEN6LAARDINGEN6LAGTWEDDE6LIE EN7ASSENAAR7ATERLAND7EERT7EESP7ERKENDAM7ERVERSHOOF7EST-AASEN7AAL7ESTER +OGGEN EN7ASSENAAR7ATERLAND7EERT7EESP KENDAM7E VERSHOO 7EST -AA MEER7IJCHEN7IJDEMEREN7IJKBIJ$UURST 7INSCHOTEN 7INSUM 7INT RSW MEER7IJCHEN7IJDEMEREN7IJKBIJ$UURSTEDE7INSCHOTEN7INSUM7INTERSWIJK7OENSDRECHT7OERDEN DVOORT:EDERIK:EEVANG:EEWOLDE:EIST:EVENAAR:EVENHUIZEN -OERKAPELLE:IJPE:OETERMEER:OETERW DVOORT:EDERIK:EEVANG:EEWOLDE:EIST:E AR:EVENH IZEN - ERKAPELLE R!ALTEN!BCOUDE!CHTKARSPELEN!LBLASSERD LBRANDSW ARD!LKEMADE !LK R!ALTEN!BCOUDE!CHTKARSPELEN!LBLASSERDAM!LBRANDSWAARD!LKEMADE!LKMAAR!LMELO!LMERE!LP AULOWNA!PELDOORN!PPINGEDAM!RCENEN6ELDEN!RNHEM!SSEN!STEN"AARLE .ASSAU"AARN"ARENDR AULOWNA!PELDOORN!PPINGEDAM!RCENEN EN!RNHE !SSEN!STEN AA N,B"ERGEN.("ERGENOP:OOM"ERGSCHEN K"ERKELE 2ODEN JS"E ELL N,B"ERGEN.("ERGENOP:OOM"ERGSCHENHOEK"ERKELEN2ODENRIJS"ERKELLAND"ERNHEZE"ERNISSE" EKEL"OLSWARD"ORGER /DOORN"ORNE"ORSELE OOP"OXMEER"OX EL"RE A" EKEL"OLSWARD"ORGER /DOORN"ORNE"ORSELE"OSKOOP"OXMEER"OXTEL"REDA"REUKELEN"RIELLE"RONCKH EN#RANENDONCK#ROMSTRIJEN#UIJK#ULEMBO LFSEN$AN UMADE $E" T$ EN#RANENDONCK#ROMSTRIJEN#UIJK#ULEMBORG$ALFSEN$ANTUMADEEL$E"ILT$E-ARNE$E2ONDE6ENEN ETINCHEM$ONGEN$ONGERADEEL$ORDRECHT$RECHTERLAND$RIMMELEN$RONTEN$RUTEN$UIVEN%CHT 3UST ETINCHEM$ONGEN$ONGERADEEL$ORDRECHT HTERLAND$ IMMELE $RON EN CHEDE%PE%RMELO%TTEN ,EUR&ERWERDERAD ANEKERADEEL'AAST RL@N 3 EAT CHEDE%PE%RMELO%TTEN ,EUR&ERWERDERADIEL&RANEKERADEEL'AASTERL@N 3LEAT'EERTRUIDENBERG'ELDERM INCHEM'OUDA'RAAFSTROOM'RAFT $E2IJP'RAVE'ROESBEEK'RONINGEN'ROOTEGAST'ULPEN 7ITTEM(A INCHEM'OUDA'RAAFSTROOM'RAFT $E2IJP VE'ROESBE K'RONI GEN'ROO ENBERG(ARDERWIJK(ARDINXVELD 'IESSEN (AREN(ARENKARSPEL (ARLIN EN ENBERG(ARDERWIJK(ARDINXVELD 'IESSENDAM(AREN(ARENKARSPEL(ARLINGEN(ATTEM(EEL(EEMSKERK( ETSLUIS(ELMOND(ENDRIK )DO !MBACHT(ENGELO/V(ET"ILDT(EUMEN(EUSDEN(EUVELRUG(EYTHUYSEN ETSLUIS(ELMOND(ENDRIK )DO !MBACH GELO/V(E "ILDT(EUMEN EUS -AAS(OUTEN(UIZEN(ULST(UNSEL)*SSELSTEIN*ACOBSWOUDE+AMPEN+APELLE+ATWIJK+ERKRADE+ESSEL -AAS(OUTEN(UIZEN(ULST(UNSE STEIN*ACOBSWOUDE+AMPEN+APE ,EEK,EERDAM,EEUWARDE ARDERADEEL,E DEN,EID RDORP EIDS REN,EEK,EERDAM,EEUWARDEN,EEUWARDERADEEL,EIDEN,EIDERDORP,EIDSCHENDAM 6OORBURG,ELYSTAD P:AND,OPIK,OPPERSUM,OSSER-AARSSEN-AASBRACHT-AASBREE-AASDONK-AASDRIEL-AASSLUIS-AAST AARSSEN-AASBR CHT-AAS REE-AASDO ARNIS-IDDEN $E AND-IDDEN $REN HE-EPPEL-IDDELBURG-IDDELHARNIS-IDDEN $ELFLAND-IDDEN $RENTHE-ILLEN3T(UBERT-ILLINGENAAN WE.EDERLEK.EDERWEERT.EERIJNEN.IEDORP.IEUWEGEIN.IEUWERKERKAANDEN)*SSEL.IEUWKOOP.IEU WE.EDERLEK.EDERWEERT.EERIJNEN.IEDORP .IEUWEGEIN .IEUW RKER DOOSTPOLDER.OORDWIJK.OORDWIJKERHOUT.UENENCA.UNSPEET.UTH/BDAM/EGSTGEEST/IRSCHOT/IS DOOSTPOLDER.OORDWIJK.OORDWIJKERHOU .UENENCA.UNSPEE .UT TSTELLINGWERF/OSTZAAN/PMEER/PSTERLAND/SS/UD "EIJERLAND/UDE)*SSELSTREEK/UDER !MSTEL/UDER TSTELLINGWERF/OSTZAAN/PMEER/PS RLAND/SS/UD "EIJERLA D/U WIJK2EIDERLAND2EIMERSWAA KUM2ENSWOU E2EUSEL E-I WIJK2EIDERLAND2EIMERSWAAL2ENKUM2ENSWOUDE2EUSEL $E-IERDEN2HEDEN2HENEN2IDDERKERK2IJN PHEN3CHAGEN3CH MDA3CH MER3 2OZENBURG2OZENDAAL2UCPHEN3CHAGEN3CHEEMDA3CHERMER3CHERPENZEEL3CHIEDAM3CHIERMONNIKOOG LD3INT!NTHONIS3INT -ICHIELSGESTEL3INT /EDENRODE3ITTARD 'ELEEN3KARSTERLAN3LIEDRECHT3LOCHTEREN3 LD3INT!NTHONIS3INT -ICHIELSGESTEL3INT EDENRODE TTARD NBERGEN3TEENWIJKERLAND3TEIN3TRIJEN3WALMEN4EN"OER4ER!AR4ERNEUZEN4ERSCHELLING4EXEL4EYLING NBERGEN3TEENWIJKERLAND3TEIN3T N3WALMEN N"OE THOORN5RK5TRECHT6AALS6ALKENBURGAANDE'EUL6ALKENSWAARD6EENDAM6EENENDAAL6EERE6EGHEL6 THOORN5RK5TRECHT6AALS6 NBURGAANDE EUL6AL CHOTEN6OORST6UGHT7AALRE7AALWIJK7ADDINXVEEN7AGENINGEN7ASSENAAR7ATERLAND7EERT7EESP 7AALRE7AALWIJK7 DDINXVE ESTSTELLINGWERF7ESTVOORNE7IERD 7IERINGE ESTSTELLINGWERF7ESTVOORNE7IERDEN7IERINGEN7IERINGERMEER7IJCHEN7IJDEMEREN7IJKBIJ$UURSTE