GOED GEZIEN? HANDLEIDING

D E GO ? N E I Z E G

HANDLEIDING Veilig fietsen in de buurt van vrachtwagens

INHOUD VOORWOORD

5

HANDLEIDING Voor wie? Hoe deze handleiding te gebruiken?

6 6

EEN BOEIENDE THEORIELES OVER DE DODE HOEK Inleiding Hoofdstuk Hoofdstuk Hoofdstuk Hoofdstuk Hoofdstuk Hoofdstuk

1 2 3 4 5 6

-

Zwakke en sterke weggebruikers Wat is de dode hoek? Op zoek naar de dode hoek Hulpmiddelen? Samen veilig op weg Levensbelangrijke tips

8 10 15 18 32 36 40

EEN PRAKTIJKLES IN EN ROND EEN VRACHTWAGEN Inleiding Hoofdstuk 1 - Een handige checklist Hoofdstuk 2 - Verkeersles rond een vrachtwagen

43 44 48

BIJLAGEN

57

COLOFON

73

3

VOORWOORD De dode hoek bij vrachtwagens blijft ook vandaag nog erg actueel en jammer genoeg vallen er nog steeds te veel dodehoekslachtoffers te betreuren. Het contact tussen zwakke weggebruikers en vrachtwagens is immers onvermijdelijk. Op weg naar school, in de omgeving van hun woning of zelfs te voet op straat komen kinderen regelmatig in de buurt van vrachtwagens. De dode hoek van vrachtwagens zorgt voor gevaarlijke situaties. Hoeveel aandacht de vrachtwagenbestuurder ook heeft voor de andere weggebruikers, eens die in de dode hoek staan of fietsen zijn zij helemaal onzichtbaar. Bij elk manoeuvre van de vrachtwagen is er dan ook kans op een dodehoekongeval. Bij een aanrijding kunnen vooral fietsers onder de wielen van de vrachtwagen terechtkomen, met vaak tragische gevolgen. Zwakke weggebruikers zijn zich niet altijd bewust van de gevaren in de buurt van vrachtwagens. Het is letterlijk van levensbelang dat voetgangers en fietsers zelf goed inschatten welk risico zij lopen in de buurt van vrachtwagens. Verkeerseducatie over het probleem van de dode hoek op school, in de jeugdvereniging of op verkeersdagen is daarom onmisbaar geworden. De Vlaamse overheid ondersteunt die initiatieven. De grootschalige Vlaamse sensibilisatiecampagne ‘Goed Gezien?’ is op touw gezet om hieraan tegemoet te komen. De Fietsersbond vzw en Transport en Logistiek Vlaanderen zijn gekende gangmakers voor de sensibilisering rond de dodehoekproblematiek. Op vraag van de Vlaamse overheid werkten ze samen een nieuw educatief project uit voor kinderen van 10 tot 12 jaar. Deze handleiding is daarvan het resultaat. De Fietsersbond vzw wil als belangenvereniging van alle fietsers meer mensen veilig op de fiets. Vanaf 2001 brengt de Fietsersbond het probleem van de gevaren van vrachtwagens blijvend onder de aandacht van media en beleidsmakers. De Fietsersbond ontwikkelde de voorbije jaren diverse didactische middelen (o.a. de gekende leskoffer dode hoek) en succesvolle educatieve projecten om fietsers te sensibiliseren over de gevaren van groot vrachtverkeer. Door de vele jaren praktijkervaring staat de Fietsersbond garant voor leerrijke dodehoeklessen op het niveau van elke doelgroep. Transport en Logistiek Vlaanderen is de beroepsvereniging van ondernemingen in transport en logistiek. Transport en Logistiek Vlaanderen (vroeger SAV) heeft in het verleden verschillende initiatieven genomen om bij te dragen aan een verhoogde verkeersveiligheid. Op het vlak van dodehoekongevallen lanceerde Transport en Logistiek Vlaanderen (TLV) in 2001 de campagne ‘Veilig op weg’ in samenwerking met Transport en Logistiek Nederland. Vrijwillige TLV—leden bezoeken lagere scholen in Vlaanderen om er theoretische en praktische tips te geven over alle gevarenzones rond vrachtwagens. Deze nieuwe handleiding kadert in de campagne ‘Goed gezien?’. In deze handleiding vind je uitgebreide informatie om kinderen veilig fietsen stapgedrag in de buurt van vrachtwagens aan te leren. De Fietsersbond vzw, Transport en Logistiek Vlaanderen en de Vlaamse overheid wensen je veel succes en veilig oefenplezier.

5

Theorieles In het eerste deel krijg je uitleg over hoe je de theorie van de dode hoek visueel aantrekkelijk en begrijpelijk kan maken voor kinderen. De kinderen maken de oefeningen in het bijhorende werkboekje. De lesopbouw en bijhorende uitleg staan in deze handleiding. De oefeningen en de oplossingen staan steeds in een kader. Elke les heeft ongeveer dezelfde opbouw, met toelichting over het thema voor de lesgever en een aantal oefeningen. Het is aan te raden deze oefeningen zeker te maken. Daarbij staan soms extra oefeningen vermeld. Hieruit kan je er zelf enkele kiezen. Op die manier stel je zelf een korte of langere les samen.

Praktijkles In het tweede deel vind je alle informatie om een leuke en leerrijke les bij een echte vrachtwagen op te zetten.

HANDLEIDING Voor wie? De handleiding is bedoeld om leerkrachten, verkeersgangmakers, leiders van jeugdverenigingen, monitoren, politieagenten, startbaners verkeersveiligheid en andere educatieve krachten al het nodige aan te reiken om een boeiende verkeersles over de dode hoek op te zetten.

Verkeerslessen sluiten best steeds aan bij de ervaringen van de kinderen. Kies dus, naast een theorielesje, ook voor een praktische les waarbij de kinderen zelf kunnen ondervinden wat de dode hoek van een vrachtwagen is. In deze handleiding vind je terug wat een praktijkles inhoudt. Welke voorbereidingen tref je best, voor welke opstelling kies je best, welke leerrijke oefeningen kan je met de kinderen doen? Praktijklessen over de dode hoek zijn zeer leerrijk. Het is dan ook ten zeerste aangeraden om een praktijkgerichte dodehoekles te geven!

Werkbalk Bij elke oefening staat rechts een werkbalk met informatie over: de timing

Ben je leerkracht? In bijlage 1 vind je verwijzingen naar de eindtermen voor de derde graad basisonderwijs. Per hoofdstuk worden ook de lesdoelen vermeld. De lessen zijn uitgewerkt voor kinderen van 10 tot 12 jaar. Deze jonge fietsers zullen binnenkort meer en meer zelfstandig gaan fietsen in het verkeer; bijvoorbeeld wanneer ze naar de middelbare school of de sportclub gaan. Niets belet je echter om uit deze handleiding inspiratie te putten voor een groep jongere kinderen of tieners. Je kan de werkvormen aanpassen aan de noden van je doelgroep.

de werkvorm: · invuloefening · groepsgesprek · proefje · leesoefening · creatieve opdracht

Hoe deze handleiding gebruiken? het nodigde materiaal

De combinatie van theorie- en praktijkoefeningen

een verwijzing naar de pagina in het werkboekje

3

De handleiding bestaat uit twee grote delen: een theoretisch deel en een praktijkdeel. Een korte toelichting.

6

7

EEN BOEIENDE THEORIELES OVER DE DODE HOEK

Hallo! Ik ben Thomas. Ik wil je graag vertellen wat me dit weekend overkomen is.

Op weg naar de scouts moest ik met mijn fiets een druk kruispunt oversteken. Aan het verkeerslicht stond een vrachtwagen te wachten om rechts af te slaan.

Ik fietste verder rechtdoor, maar de vrachtwagen draaide naar rechts zonder mij voor te laten!

Ik kwam bijna onder de wielen van de vrachtwagen terecht! Gelukkig kon ik net op tijd remmen. Ik was verschrikkelijk geschrokken. Mijn hart bonsde in mijn keel.

Einde

INLEIDING Het verhaal van Thomas

2

Het werkboekje start met het verhaal van Thomas. Hij kwam niet zo lang geleden bijna onder de wielen van een vrachtwagen terecht. Laat de kinderen het stripverhaal lezen.

8

Het licht sprong op groen.

Het scheelde geen haar! Had die chauffeur mij dan niet gezien?

Ondertussen heb ik al één en ander geleerd over de gevaren van de dode hoek van vrachtwagens. Ik weet nu dat fietsers heel erg moeten uitkijken in de buurt van vrachtwagens. In dit werkboek leer je hoe je veilig kan fietsen in de buurt van vrachtwagens. Zeker doen, want het is echt levensbelangrijk!

9

A. HOE GA JIJ NAAR SCHOOL? Oefening 1 Wie komt er met de fiets?

3

Laat de kinderen vertellen hoe ze meestal naar school komen. Breng alle antwoorden samen. Rijden de meeste kinderen met de fiets naar school? Of worden er meer kinderen met de auto afgezet aan de schoolpoort?

met de fiets ¦ met de auto ¦ te voet ¦ met de bus ¦ met de trein ¦ met de step ¦¦… naar school. Ik ga meestal

Extra oefening Waarom neem je de fiets (niet)?

HOOFDSTUK 1

ZWAKKE EN STERKE WEGGEBRUIKERS

Heb je meer tijd om stil te staan bij de woon-schoolverplaatsingen van de kinderen? Probeer dan in een groepsgesprek uit te zoeken waarom de kinderen wel of niet met de fiets naar school komen. Wonen ze te ver van de school of wonen ze te dichtbij? Waarom is het soms wel interessant om de auto te nemen? Voor lange afstanden? Wat vinden zij ver?

B. HET VERKEER IN JOUW BUURT Voor je kan starten over de gevaren van de dode hoek, moeten de kinderen duidelijk het verschil kennen tussen zwakke en sterke weggebruikers. Jonge fietsers beseffen vaak niet dat zij de zwakke weggebruikers zijn. Ze zijn zich niet bewust van de risico’s die ze lopen in de buurt van zwaar vrachtvervoer. Leer ze het verkeer juist inschatten!

Doelen: ➜ De kinderen kunnen een aantal gevaarlijke verkeerssituaties in de ruimere omgeving benoemen. ➜ De kinderen kunnen met eigen woorden uitleggen dat voetgangers en fietsers zwakke weggebruikers zijn. ➜ De kinderen weten dat er elk jaar veel fietsers sterven in het verkeer.

Oefening 2 Waar zie je veel vrachtwagens?

3

Zoek uit in welke straten de kinderen veel vrachtwagens tegenkomen. Zijn er transportbedrijven, fabrieken of winkels in de buurt waar regelmatig vrachtwagens moeten laden en lossen?

In welke straat in de buurt van je huis rijden veel grote vrachtwagens? .........................................................................................................................................................................

In welke rustige straat in de buurt van je huis zie je bijna nooit vrachtwagens rijden? .........................................................................................................................................................................

10

Hoofdstuk 1 - Zwakke en sterke weggebruikers


11

Extra oefening Drukke en gevaarlijke wegen

stratenplan stiften

Verzamel alle kinderen rond een stratenplan van de buurt. Welke routes gebruiken de fietsers meestal? Langs waar stappen de voetgangers? Is de snelste weg ook altijd de veiligste? Kennen de kinderen kruispunten waar vaak ongevallen gebeuren? Duid op de kaart de gevaarlijke punten voor zwakke weggebruikers aan. Duid aan waar de kinderen veel vrachtwagens tegenkomen.

Interessant om weten!

De volgende oefeningen gaan dieper in op de verschillen tussen zwakke en sterke weggebruikers.

Oefening 4 Op de weegschaal!

4

Laat de kinderen het vraagstuk oplossen. Hoeveel keer zwaarder is een vrachtwagen in verhouding tot Charlotte? Zo leer je de kinderen begrijpen dat ongevallen tussen fietsers en vrachtwagens meestal een dodelijke afloop kennen voor de fietser.

Schoolbereikbaarheidskaart Ken je de schoolbereikbaarheidskaart? Op die kaart staan in kleur de veilige en gevaarlijke routes naar de school aangeduid. De kaart heeft ook speciale markeringen voor zwakke weggebruikers en voor duurzame verplaatsingen. Misschien heeft jouw stad of gemeente ook zo’n schoolbereikbaarheidskaart? www.mobielvlaanderen.be/vademecums/schoolroutes

Charlotte en haar fiets wegen veel minder dan de vrachtwagen. Kan jij het vraagstuk oplossen? De vrachtwagen weegt 16 ton. De lading weegt 9 ton.

C. FIETSERS EN VRACHTWAGENS Oefening 3 Zwakke weggebruikers

3

Zwakke weggebruikers zijn kwetsbaar. Bij een verkeersongeval zijn fietsers of voetgangers er meestal het ergst aan toe. Vandaar de naam ‘zwakke of zachte weggebruiker’. Een vrachtwagen is een zeer sterke weggebruiker. Hij neemt veel plaats in, is robuust en veel groter dan de andere weggebruikers. Elk jaar sterven er ongeveer 20 fietsers bij verkeersongevallen tussen vrachtwagens en fietsers. Als fietsers de gevaren van vrachtwagens in het verkeer kennen, kunnen heel wat ongevallen vermeden worden.

Charlotte weegt 30 kg. Haar fiets weegt 10 kg. Haar boekentas weegt 10 kg.

50 kg. 25.000 kg.

Charlotte, haar boekentas en haar fiets wegen samen Waarom heten fietsers en voetgangers ‘zwakke’ weggebruikers? Waarom is een vrachtwagen een heel ‘sterke’ weggebruiker? Kruis de drie juiste redenen aan:

De vrachtwagen en lading wegen samen 25 ton of De vrachtwagen weegt dus (tip:

25.000 kg : 50

kg =

500 keer meer dan Charlotte op haar fiets. 500 kg)

✔ fietsers en voetgangers wegen minder dan vrachtwagens (zie oefening 4) T fietsers en voetgangers zijn stiller dan vrachtwagens T fietsers en voetgangers zijn milieuvriendelijker dan vrachtwagens

✔ fietsers en voetgangers zijn kleiner dan vrachtwagens (zie ‘info’) ✔ fietsers en voetgangers zijn minder beschermd dan vrachtwagens (zie ‘fietshelm’)

12


Interessant om weten! Wist je dat een vrachtwagen 18 meter lang is? Een lege vrachtwagen weegt ongeveer 16 ton. Een volle vrachtwagen mag maximum 44 ton wegen. Dat is evenveel als 11 olifanten of 22 neushoorns!


13

Oefening 5 Ken je de onderdelen van een vrachtwagen?

5

Laat de kinderen kennis maken met de belangrijkste onderdelen van de vrachtwagen. Deze benamingen worden ook in de verdere hoofdstukken gebruikt. De zijafscherming voorkomt dat een fietser onder de wielen terecht komt bij een ongeluk.

Teken pijltjes vanaf de woorden naar het juiste onderdeel van de vrachtwagen. spiegels

cabine

oplegger zijafscherming

richtingaanwijzers

Extra oefening Fietshelm Een vrachtwagenchauffeur zit in een cabine: hij is goed beschermd door een metalen constructie en een airbag. Wat kan een fietser doen om zich te beschermen? Dragen sommige kinderen een fietshelm? Goed zo, dat geeft de zwakke weggebruiker extra bescherming. Als fietser loop je bij een ongeluk een groot risico op hoofdletsels.

Klaar voor het verkeer! Fietsers en voetgangers zijn zwakke weggebruikers. In het verkeer kijk je extra goed uit, zeker in de buurt van vrachtwagens. Elk jaar sterven er nog teveel fietsers onder de wielen van een vrachtwagen.

14


HOOFDSTUK 2

WAT IS DE DODE HOEK? De dode hoek is een abstract begrip. Het is dan ook niet vanzelfsprekend om de theorie rond de dode hoek begrijpelijk uit te leggen aan kinderen. Controleer voldoende of de kinderen je uitleg begrijpen en help misverstanden de wereld uit.

Doel: ➜ De leerlingen kunnen in hun eigen woorden uitleggen wat de dode hoek van een vrachtwagen is.

Hoofdstuk 2 - Wat is de dode hoek?

15

Oefening 1 Ken jij de dode hoek van een vrachtwagen?

5

DVD: Veilig op Weg Wil je de les illustreren met een film over de dode hoek? Toon dan de dvd ‘Veilig op Weg’ van Transport en logistiek Vlaanderen.

Weten de kinderen wat de dode hoek is? Misschien hebben een aantal kinderen vage of verkeerde opvattingen over de dode hoek. Maak tijd om hen duidelijk uit te leggen wat de dode hoek is.

Anneleen, Bart, Anneke en Charlotte laten zien dat de chauffeur van een vrachtwagen niet alles rond z’n cabine kan zien. De film duurt 10 minuten en overloopt alle vuistregels om veilig te fietsen in de buurt van vrachtwagens. De kinderen leren dat een chauffeur beperkt zicht heeft voor en achter de vrachtwagen. Ze leren waarom het belangrijk is om mooi achter de stopstreep te wachten. De film legt zeer duidelijk uit dat de chauffeur niet alles kan zien aan de rechterkant van de vrachtwagen en waarom dat gevaarlijk is. De dvd schenkt veel belang aan het maken van oogcontact. Na het bekijken van de dvd kunnen de leerlingen oefeningen uit het werkboekje oplossen.

Hoofdstuk 3 legt uit waar en waarom fietsers in de dode hoek onzichtbaar zijn.

Kruis aan wat correct is: T De dode hoek is de straathoek waar veel ongelukken gebeuren.

✔ De dode hoek is de ruimte rond de vrachtwagen waar de chauffeur je niet kan zien. T De dode hoek is de plaats rond de vrachtwagen waar je best een

fluo hesje draagt.

Wat is de dode hoek? De dode hoek is de ruimte rond de vrachtwagen waar de chauffeur je niet kan zien. Het is uiterst belangrijk dat de kinderen weten dat de dode hoek alles te maken heeft met onzichtbaarheid. De chauffeur kan jou niet zien – niet door de ramen én niet in de spiegels. Daardoor weet hij niet of er een fietser in de buurt van zijn vrachtwagen is! Andere benamingen voor dode hoek zijn: blinde hoek, gevarenzone of onzichtbare zone. Een vrachtwagen heeft een aantal dode hoeken: vooraan, achteraan en naast de vrachtwagen. Bij elk manoeuvre van een vrachtwagen, is er een kans op een dodehoekongeval. De gevaarlijkste situatie doet zich voor bij een vrachtwagen die rechtsaf draait. Fietsers die zich in de dode hoek aan de rechterkant bevinden, kunnen onder de wielen van de vrachtwagen terecht komen. Een levensgevaarlijke situatie! Elk jaar sterven er in België tussen de 15 en 20 fietsers bij dodehoekongevallen. Ook grote bestelwagens, kleinere vrachtwagens, vuilniswagens, lijnbussen of autocars hebben een dode hoek. Houd er rekening mee dat die dode hoek vaak iets kleiner is of een andere vorm heeft. Dit lespakket gaat uit van een vrachtwagen met oplegger. Sommige kinderen denken dat je best een fluo hesje draagt in de dode hoek. Het is een veel voorkomend misverstand. Met opvallende kledij heb je wel meer kans dat de chauffeur je gezien heeft vóór je in de dode hoek verdwijnt. Wie in de dode hoek staat, is helemaal onzichtbaar, zelfs met een fluo hesje aan.

16

Extra oefening Krantenartikel ‘Jonge fietser komt om’

bijlage 2 eigen artikel

In de bijlagen - achteraan de handleiding - vind je een recent artikel uit de krant. Misschien vind je zelf ook artikels over een dodehoekongeval in je eigen streek. Laat de kinderen een krantenartikel over een dodehoekongeval lezen en bespreek het in groep. Wat is er misgelopen? Wat onthouden de kinderen na het lezen van dit artikel? Welke vragen blijven nog onbeantwoord?

Voor de volledige versie, zie bijlage 2.

JONGE FIETSER KOMT OM Een elfjarige fietser is gisteren doodgereden door een vrachtwa gen. De jongen was met zijn fiets op weg naar school.

Een vrachtwagen die in deze lfde richting reed, draaide op het verkeerde moment naar rechts. De chauffeur had de jonge fietse r niet gezien. De jongen werd door de vrachtwagen gegrepen en overleed ter plaatse aan zijn verw ondingen. De chauffeur had niet gedr onken en reed volgens de vaststell ingen van de politie ook niet te snel. Meer dan waarschijnlijk reed de

jonge fietser in de dode hoek van de vrachtwagen. De probleme n met zichtbaarheid rond vrac htwagens hebben de jongste jare n al veel levens gekost. ”Dit dramatische ongeval is een ramp voor iedereen, in de eers te plaats voor de familie”, reag eerde de bedrijfsleider van de tran sportfirma. “Vandaag zit iedereen in het verliezende kamp. Ook onze chauffeur. Na het ongeval belde de man me op. Hij had de jong en niet gezien. Hij is kapot van wat er gebeurd is.”

Hoofdstuk 2 - Wat is de dode e hoek?

17

A. WAAR BEN JE ONZICHTBAAR? Oefening 1 Verschillen tussen auto’s en vrachtwagens

6

Laat de kinderen de oefening invullen. Overloop samen alle termen. Drie eigenschappen van de cabine veroorzaken de dode hoek. Tijdens de les geef je bij elk van deze drie cruciale kenmerken meer uitleg. Bij stap één bespreek je de gevolgen van het ontbreken van een achterruit, bij stap twee de gevolgen van de hoge cabine en bij stap drie bespreek je hoe spiegels toch niet alles zichtbaar maken. Deze drie stappen brengen ons bij de oorzaken en de exacte plaats van de dode hoek (zie oefening 7).

Deze woorden horen bij de vrachtwagen of bij de auto. Teken pijlen van elk woord naar de juiste prent. Er is al één pijl getekend als voorbeeld. Welk voertuig is het ‘minst zwaar’? De auto.

HOOFDSTUK 3

OP ZOEK NAAR DE DODE HOEK

Minst zwaar Binnenspiegel Geen achterruit (stap één) Dodehoekspiegel Hoge cabine (stap twee)

Wil je veilig fietsen in de buurt van vrachtwagens, dan moet je weten dat de dode hoek bestaat. Maar nog belangrijker is het om te weten waar de dode hoek zich bevindt en waarom je net op die plekken onzichtbaar bent voor de chauffeur.

10 wielen Meeste ramen Trottoirspiegel en breedtespiegel (stap drie)

Doelen: ➜ De kinderen kunnen in hun eigen woorden het belang van oogcontact uitleggen. ➜ De kinderen begrijpen nieuwe woorden die verband houden met vrachtwagens (zoals bijvoorbeeld trottoirspiegel en breedtespiegel). ➜ De kinderen kunnen de drie gevaarlijke zones rond een vrachtwagen aanduiden op een schema. ➜ De kinderen kunnen het gevaar van een vrachtwagen op kruispunten en een rotonde inschatten.

Stap één: geen achterruit Oefening 2 Juist of fout?

6-7

Een personenwagen heeft een achterruit, waardoor de bestuurder het verkeer achter zich kan zien. Een vrachtwagen heeft geen achterruit. Achter de oplegger ben je onzichtbaar voor de chauffeur en sta je in de dode hoek.

18

Hoofdstuk 3 - Op zoek naar de dode hoek


19

Je weet dat een vrachtwagen geen achterruit heeft. Kijk goed naar de volgende foto. Wie staat er veilig?

Klaar voor het verkeer! Zet je nooit vlak achter de oplegger. Achter de vrachtwagen ben je helemaal onzichtbaar voor de chauffeur.

Stap twee: hoge cabine Een vrachtwagenbestuurder zit hoog in zijn cabine. Daarom ziet hij een hele zone vlak voor en naast de cabine niet. Vlakbij de cabine sta je in de dode hoek!

Extra oefening Voor- en nadelen van een hoge cabine Staat Max hier veilig?

Ja / Nee

Staat Liesje hier veilig?

Ja / Nee

Wie heeft al eens met een vrachtwagen meegereden? Die kinderen zullen zeker gemerkt hebben dat je moet klimmen om in de cabine van een vrachtwagen te geraken. De chauffeur zit heel hoog.

In de dode hoek! (stap één):

Een vrachtwagen heeft geen achterruit. Daardoor kan de chauffeur je niet zien achter de oplegger. Kleur of arceer op de tekening de zone waar je

Bespreek de voor- en nadelen van een hoge cabine: · Voordeel: als je hoog zit, kan je verder kijken: over alle auto’s heen. · Nadeel: als je hoog zit, kan je moeilijker zien wat er vlak voor en naast je gebeurt. De vrachtwagenchauffeur ziet je letterlijk ‘over het hoofd’. De hoogte van de cabine veroorzaakt een dode hoek.

onzichtbaar bent. Hier sta je in de dode hoek.

Extra oefening Een vrachtwagencabine nabootsen een voorwerp tafel/lessenaar

voor een uitvergrote versie = dode hoek

20


zie bijlage 3

Met een korte proef kan je de kinderen zelf laten ondervinden dat je in een rechte lijn kijkt. Eén kind speelt de vrachtwagenchauffeur en zet zich aan een tafel. De tafel stelt de cabine voor. Leg een voorwerp op de grond, vlak voor de tafel. Kan de chauffeur het voorwerp zien? Nee, het voorwerp is niet zichtbaar, omdat wij niet in een boogje naar de grond kunnen kijken. Verplaats het voorwerp nu – stap voor stap – verder weg van de tafel. Pas op ongeveer twee meter zal het kind het voorwerp wél kunnen zien. Voor een chauffeur is het nog erger: pas op vier meter kan hij de grond zien. Fietsers of voetgangers moeten dus meer dan vier meter voor de cabine staan, anders ziet de chauffeur hen niet volledig staan.


21

Oefening 3 Oogcontact

8-9 bijlage 4 en 5

ben voorrang op het zebrapad. Maar veiligheid komt eerst! Kan je geen oogcontact maken met de chauffeur? Wacht dan en steek niet zomaar het zebrapad over.

Oogcontact maken is uiterst belangrijk om dodehoekongevallen te vermijden. De fietser kijkt in de ogen van de chauffeur en de chauffeur kijkt terug. Nog beter is dat de fietser of voetganger en de chauffeur een teken naar elkaar geven: zwaaien of de duim opsteken bijvoorbeeld.

Maak altijd oogcontact met de chauffeur. Als jij naar de chauffeur kijkt en hij kijkt terug, heeft hij je zeker gezien. Let op! Mensen kunnen niet in een boogje kijken. Wie van deze kinderen kan oogcontact maken met de chauffeur? Wie kan de chauffeur zien? Omcirkel op de foto’s de kinderen die de chauffeur kan zien. Teken een kruisje over de kinderen die onzichtbaar zijn voor de vrachtwagenchauffeur.

Foto 2

Foto 2: De chauffeur zit links in zijn cabine en kan daardoor moeilijk aan de rechterkant naar buiten te kijken. De voetganger is zichtbaar voor de chauffeur, maar de fietser niet. Ga nooit te dicht naast de cabine staan! Wil je het met je eigen ogen zien? De foto in bijlage 5 bewijst dat de fietser onzichtbaar is voor de chauffeur.

Klaar voor het verkeer! Maak altijd oogcontact. Jij kijkt naar de chauffeur en hij kijkt terug. Geef een teken als je elkaar gezien hebt.

Foto 1

Foto 1: Enkel twee kinderen zijn zichtbaar voor de chauffeur. De drie kinderen die het dichtst bij de cabine staan, zijn onzichtbaar. De chauffeur ziet ze over het hoofd! Wil je het met je eigen ogen zien? De foto in bijlage 4 bewijst dat er inderdaad slechts twee kinderen zichtbaar zijn voor de chauffeur. Steek op een zebrapad dus nooit te dicht tegen de cabine over. Voetgangers heb-

22


Oefening 4 Fietsopstelvak

9

Al gehoord van een fietsopstelvak? Op een kruispunt met verkeerslichten staat op de grond een vak met een fietsje geschilderd. Bij rood licht mag de fietser zich in dit vak opstellen. Bij groen licht vertrekt hij dan als eerste om het kruispunt over te steken of links af te slaan.

Hoofdstuk 3 - Op zoek naar de e dode hoek

23

Omcirkel het verkeersbord dat het fietsopstelvak aanduidt.

Klaar voor het verkeer! Vlak voor en rond de cabine ben je onzichtbaar. Blijf er weg.

Stap drie: trottoirspiegel en breedtespiegel Komt er een vrachtwagen achter je staan, stel je dan zover mogelijk vooraan in het vak op. Kijk even achterom. Als jij de chauffeur kan zien, dan

Oefening 5 Wat ziet de chauffeur in zijn spiegels?

10

kan hij jou ook zien. Ga nooit voorbij de stopstreep staan. Twee fietsers staan naast de vrachtwagen: één staat achteraan de vrachtwagen en de andere naast de cabine.

In de dode hoek! (stap twee):

De vrachtwagen heeft een hoge cabine. Daardoor ziet de chauffeur je letterlijk over het hoofd vlak voor en naast de cabine. Kleur of arceer op de tekening de zone waar je onzichtbaar bent. Hier sta je in de dode hoek.

Hoeveel fietsers kan de chauffeur in zijn spiegels zien?

een fietser

De fietser die ver achter de vrachtwagen wacht, staat veilig. De chauffeur kan hem of haar zien in de lange achteruitkijkspiegel. De fietser vooraan naast de cabine is helemaal onzichtbaar voor de chauffeur. Als de vrachtwagen rechts afslaat, kan de fietser onder de wielen terecht komen. Druk de kinderen op het hart dat ze nooit op deze gevaarlijke plek mogen fietsen.

Extra oefening De spiegels van een vrachtwagen

bijlage 7


24


zie bijlage 6

Gebruik bijlage 7. Toon de kinderen de foto van de spiegels. Verduidelijk de functie van de drie spiegels.


25

er een grote ruimte onzichtbaar aan de rechterkant van het voertuig. Dit is de onzichtbare zone of dode hoek.

In de dode hoek! (stap drie):

trottoirspiegel

Spiegels tonen nooit alles! Daarom ziet de chauffeur je niet in een grote zone rechts naast de oplegger. Kleur of arceer op de tekening de zone waar breedtespiegel

je onzichtbaar bent. Hier sta je in de dode hoek.

lange achteruitkijkspiegel

· De lange achteruitkijkspiegel geeft een beeld langs het voertuig, tot helemaal achteraan. · De breedtespiegel is een kleinere bolle spiegel die het gezichtsveld naast de vrachtwagen een stukje vergroot. · In de trottoirspiegel kan je recht naar beneden kijken, naast de rechterdeur. Een trottoirspiegel is vooral bedoeld om manoeuvres te maken. Bijvoorbeeld als de chauffeur moet parkeren, kan hij in de spiegel kijken of hij niet over het trottoir rijdt. Het is niet veilig om in het zicht van deze spiegel te staan, want je staat dan vlak naast de enorme wielen.


Een vrachtwagen heeft verschillende spiegels. Toch maken die niet alles zichtbaar voor de chauffeur. Een grote ruimte rechts naast de vrachtwagen blijft onzichtbaar! Let dus goed op dat je niet in de dode hoek terecht komt. Je vindt meer achtergrondinformatie over de spiegels in hoofdstuk 4.

Extra oefening Spiegeltje, spiegeltje aan de wand

Oefening 6 Rebus

Plaats een spiegeltje en een stoel vooraan in het lokaal (bijvoorbeeld op de rand van het bord). De spiegel stelt de lange achteruitkijkspiegel voor. Eén van de kinderen zet zich vooraan met de rug naar de andere kinderen en kijkt in de spiegel. Hij of zij is de chauffeur. De chauffeur roept alle namen af van de kinderen die hij ziet in de spiegel. Een deel van de groep zal onzichtbaar blijven. Zo gaat het ook bij de echte vrachtwagenbestuurder. Ondanks zijn achteruitkijkspiegels blijft


11

voorwerp, lang smal spiegeltje (15x25cm), stoel

Laat de kinderen zelf ondervinden dat je met spiegels niet alles achter je ziet!

26

zie bijlage 8

+ -n

r=n

t = it

g = ll, nt = s

spiegels tonen nooit alles Hoofdstuk 3 - Op zoek naar de dode hoek

27

B. SAMENVATTEND: BLIJF UIT DE DODE HOEK! Oefening 7 Op zoek naar de dode hoek van vrachtwagens

C. IN HET VERKEER

11 bijlage 9

Oefening 8 Vrachtwagens op een kruispunt

12

Er zijn drie zones waar fietsers en voetgangers onzichtbaar zijn voor de

Een vrachtwagen en drie fietsers staan aan het rode licht te wachten.

chauffeur. Kleur alle onzichtbare plekken rond de vrachtwagen. Blijf er

De vrachtwagen wil rechts afslaan.

weg, want je bevindt je in de dode hoek! Staat de fietser goed? Schrijf er dan ‘veilig’ bij. 1. Omdat een vrachtwagen geen achterruit heeft kan de chauffeur je

Staat de fietser op een gevaarlijke plaats? Schrijf er dan ‘gevaarlijk’ bij.

niet zien achter de oplegger. 2. De vrachtwagen heeft een hoge cabine. Daarom ziet de chauffeur je over het hoofd vlak voor en naast de cabine. 3. Spiegels tonen nooit alles! De chauffeur ziet je niet in een grote zone rechts naast de oplegger.

1.

veilig

2.

gevaarlijk

3.

gevaarlijk

De fietser achteraan staat veilig want is zichtbaar in de lange achteruitkijkspiegel. voor een uitvergrote versie zie bijlage 9

De fietser in het midden is ook zichtbaar in de lange achteruitkijkspiegel. Toch is het geen goed idee om hier te fietsen of te staan. Je komt te dicht in de buurt van de dode hoek. Misschien kijkt de chauffeur net even niet in z’n spiegel. Én je rijdt vlak naast de enorme wielen. Blijf daar dus beter weg! De fietser vooraan staat op een gevaarlijke plek: hij staat in de dode hoek naast de cabine en is onzichtbaar. Het meest voorkomende botspunt tussen vrachtwagens en fietsers is rechts vooraan. Leer de kinderen dat rechtsafslaande vrachtwagens een groot gevaar vormen!

28



29

➜ Ik rijd naast de vrachtwagen op een rotonde.

Hoe zie je dat vrachtwagens naar rechts willen draaien?

Ze gebruiken hun richtingaanwijzers. Is dat altijd zo?

Niet altijd!Soms vergeten bestuurders hun richtingaanwijzers te gebruiken. Fietsers blijven best ruim achter de vrachtwagen.

Klaar voor het verkeer!

gevaarlijk

Slaat een vrachtwagen rechtsaf? Blijf achter de vrachtwagen. Fiets nooit tot naast de cabine!

➜ Een vrachtwagen wil een rotonde oprijden. Ik wacht even achter de vrachtwagen tot die de rotonde heeft verlaten.

Oefening 9 Vrachtwagens op een rotonde

12

Schrijf ‘veilig’ bij elke foto als de fietser op een veilige plaats staat. Schrijf ‘gevaarlijk’ als de fietser op een gevaarlijke plaats staat. ➜ Een vrachtwagen wil een rotonde oprijden. Ik wacht mee vooraan naast de cabine om voorrang te verlenen aan be-

veilig

stuurders op de rotonde. Omdat de dode hoek meedraait met de cabine, ziet een chauffeur heel weinig op een rotonde. Het fietspad wordt bijna volledig onzichtbaar. Als je op een rotonde naast een vrachtwagen fietst, blijf je de hele tijd onopgemerkt. De situatie wordt gevaarlijk wanneer de vrachtwagen rechts afslaat om de rotonde te verlaten. Op kleine rotondes is het voor vrachtwagens ook extra moeilijk om bochten te nemen. De wielen van de vrachtwagen komen soms voor een deel op het fietspad. Blijf dus altijd ver achter vrachtwagens op een rotonde.

Klaar voor het verkeer!

gevaarlijk

30


Geef veiligheid altijd voorrang. In bochten, op rotondes en aan kruispunten blijf je uit de buurt van de vrachtwagen. Voor een chauffeur is het ontzettend moeilijk om alles te zien rond zijn vrachtwagen.


31

A. VERPLICHTE SPIEGELS Interessant om weten! De wetgeving Grote vrachtwagens zijn verplicht uitgerust met volgende spiegels: • Lange achteruitkijkspiegel (hoofdspiegel) • Breedtespiegel • Trottoirspiegel • Dodehoekspiegel of -camera (verplicht in België sinds 2003) • Vooruitkijkspiegel (verplicht voor alle nieuwe vrachtwagens sinds 2008)

Interessant om weten! (enkel voor de lesgever) Spiegels en hun gezichtsvelden 1. 2. 3. 4.

HOOFDSTUK 4

HULPMIDDELEN? De dode hoek is een technisch probleem. Er zijn allerlei hulpmiddelen om het beperkte zicht van de chauffeur te verbeteren. Maar een échte oplossing voor het probleem is er niet. Leer de kinderen dat zij ondanks de aanwezigheid van hulpmiddelen niet altijd zichtbaar zijn.

zichtbaar via de lange achteruitkijkspiegel zichtbaar via de breedtespiegel zichtbaar via de trottoirspiegel dode hoek voor de cabine (kan deels zichtbaar gemaakt worden door een vooruitkijkspiegel) 5. dode hoek rechts van de cabine (kan zichtbaar gemaakt worden door een dodehoekspiegel of –camera) 6. dode hoek achter de vrachtwagen

4 3 5

2 6

1

B. HULPMIDDELEN, GEEN OPLOSSINGEN Oefening 1 Zoek de verschillen

14

Doelen: ➜ De kinderen kunnen enkele technische hulpmiddelen bespreken die de dode hoek kleiner maken. ➜ De kinderen weten dat de hulpmiddelen het gevaar van de dode hoek niet volledig uitschakelen.

32

Hoofdstuk 4 - Hulpmiddelen?

Niet elke vrachtwagen heeft evenveel hulpmiddelen om fietsers beter te zien. Omcirkel alle verschillen.


33

Op de linkse foto zie je drie verplichte spiegels: een lange achteruitkijkspiegel, een bolle breedtespiegel en een trottoirspiegel bovenaan. extraatjes Ten eerste zie je de vooruitkijkspiegel vooruitkijkspiegel. Op de rechtse foto zie je twee extraatjes. Deze spiegel is verplicht voor alle nieuwe vrachtwagens sinds 2008. Ten tweede zie je de dodehoekcamera dodehoekcamera. Deze camera is een goed hulpmiddel. Toch heeft de meerderheid van de vrachtwagens geen camera. Ze beschikken eerder over een dodehoekspiegel of een verbeterde breedtespiegel. Op onze wegen zie je slechts enkele vrachtwagens die met deze twee speciale hulpmiddelen zijn uitgerust.

Extra oefening Zelf creatieve hulpmiddelen zoeken Misschien hebben de kinderen zelf creatieve ideeën om dodehoekongevallen te vermijden. Inspiratie nodig? · Momenteel wordt onderzocht of het gebruik van sensoren kan helpen. Wanneer een fietser rechts naast de cabine in de dode hoek staat, horen de chauffeur en de fietser een geluidssignaal. · Sommige vrachtwagens hebben aan de zijkant een sticker met ‘Opgelet fietser, je staat in m’n dode hoek!’. Laat de leerlingen zelf zo’n sticker ontwerpen en een tekst zoeken. · In Japan is er een systeem uitgevonden dat beelden van buiten de vrachtwagen op de binnenwanden projecteert. Zo kan je door de deur kijken!

Interessant om weten! (enkel voor de lesgever) Let altijd op! Zelfs als vrachtwagens uitgerust zijn met alle bestaande hulpmiddelen, moeten fietsers in hun buurt altijd heel erg opletten. Waarom? ➜ De verplichte spiegels maken niet alles zichtbaar! De meeste botsingen gebeuren rechts voor aan de cabine. Die plek is met geen enkele van de gebruikte systemen zichtbaar. Zelfs niet met een dodehoekcamera! Met de invoering van de vooruitkijkspiegel op nieuwe vrachtwagens, is een grotere zone vooraan wel beter zichtbaar. Jammer genoeg hebben nog niet alle vrachtwagens zo’n spiegel. ➜ Nóg meer spiegels op een vrachtwagen hangen, is zeker geen oplossing. De spiegels staan vaak niet gegroepeerd en dus moet de chauffeur naar verschillende spiegels op verschillende plaatsen kijken. En ondertussen moet hij nog op het verkeer voor zich letten. Zo goed als onmogelijk! ➜ In vuile en verkeerd afgestelde spiegels kan een chauffeur niet voldoende zien. Ook bij regenweer is het vaak zeer moeilijk om te vertrouwen op spiegels of een camera. ➜ Elektronisch of multimediamateriaal (zoals bijvoorbeeld een dodehoekcamera) is duur en nog steeds zeldzaam. ➜ Op de Belgische wegen rijden ook veel buitenlandse vrachtwagens. Het is niet altijd duidelijk welke anti-dodehoekapparatuur ze hebben en welke niet.

Extra oefening Vind een verbeterde vrachtwagen uit

bijlage 10

Kopieer de kleurplaat uit bijlage 10 voor alle kinderen. Het is de bedoeling dat ze een verbeterde vrachtwagen tekenen. Zet de kinderen aan het werk en laat hen zelf hun uitvindingen op papier zetten.

Extra oefening Schrijf een brief naar een transportbedrijf Laat de kinderen een brief schrijven naar een transportbedrijf uit de omgeving. Op www.transportenlogistiekvlaanderen.be vind je een zoekmachine waarmee je transporteurs uit jullie buurt kan opzoeken. Enkele richtvragen voor een leuke brief: · Welke goederen vervoert u? · Wat is de verste bestemming waar u al bent geweest met de vrachtwagen? · Hoe ziet een doordeweekse werkdag van een vrachtwagenchauffeur eruit? · Heeft u op de vrachtwagen een dodehoekspiegel of een dodehoekcamera? Indien ja, hoe lang al? · Is het makkelijk om met een vrachtwagen te rijden? Doe de brief snel naar de post. Hopelijk krijgen jullie gauw antwoord. En misschien wil er binnenkort wel eens een vrachtwagenchauffeur op bezoek komen?

C. SAMEN NADENKEN OVER HULPMIDDELEN Klaar voor het verkeer! Wil je met de kinderen meer tijd besteden aan de mogelijke hulpmiddelen om dodehoekongevallen te voorkomen? Op de volgende pagina vind je drie extra oefeningen.

34


Heel wat vrachtwagens hebben geen extra hulpmiddelen! Let als fietser altijd goed op. Alleen als je oogcontact hebt met de chauffeur, ben je 100 procent zeker dat hij je gezien heeft.


35

A. RIJGEDRAG VAN VRACHTWAGENS Oefening 1 Pas op: zwenkt uit!

15

Een vrachtwagen die naar rechts draait, is gevaarlijk omdat je als fietser in zijn dode hoek kan verdwijnen. Maar of ze nu naar rechts of naar links afslaan, draaiende vrachtwagens kunnen ook op een andere manier gevaarlijk zijn.

Soms zie je op de achterzijde van een vrachtwagen of bus een sticker: ‘Pas op! Zwenkt uit’. Weet jij wat dat betekent?

PAS OP! ZWENKT UIT!

HOOFDSTUK 5

SAMEN VEILIG OP WEG Veilig fietsen in de buurt van vrachtwagens vraagt nog heel wat meer dan goed uitkijken voor de dode hoek. Samen veilig op weg, betekent ook opletten voor speciale manoeuvres van vrachtwagens én jezelf zichtbaar maken!

Doelen: ➜ De kinderen kunnen verwoorden dat vrachtwagens op een andere manier bewegen dan personenwagens. ➜ De kinderen kunnen minstens drie zaken opsommen die de zichtbaarheid van fietsers in het verkeer verbeteren (fluohesje, lichten, reflectoren,…). ➜ De kinderen weten dat veiligheid belangrijker is dan voorrang.

Om rechts of links te kunnen afslaan, wijkt een vrachtwagen uit naar de tegenovergestelde richting. Bij die beweging zwenkt de achterzijde van de oplegger vaak uit. Soms komt een stuk van de oplegger zelfs tot over het voetpad of het fietspad. Door de lange onplooibare oplegger kan een vrachtwagen niet eenvoudig rechts of links draaien. Om een grote bocht naar links te kunnen maken, wijkt de vrachtwagen eerst even uit naar rechts. Om een grote bocht naar rechts te kunnen maken, wijkt de vrachtwagen eerst uit naar links. Fietsers moeten zeer goed letten op die tegenovergestelde bewegingen van een vrachtwagen. Daar komt nog eens bij dat het achterste deel van de oplegger uitzwenkt. Dat wil zeggen dat de achterkant van de vrachtwagen (het stuk achter de achterwielen) een stuk over het voetpad of het fietspad kan komen.

Extra oefening Speelgoedvrachtwagen

speelgoedvrachtwagen, zelfgetekende plattegrond

Toon met een speelgoedvrachtwagen aan wat uitzwenken en uitwijken is. Laat de vrachtwagen bochten maken op een zelfgetekende plattegrond. Neem de speelgoedvrachtwagen bij de cabine en probeer een bocht te maken van 90°. Je zal merken dat je de bocht enkel correct kan maken als je eerst uitwijkt naar de andere richting. Laat de kinderen zelf proberen te manoeuvreren met de vrachtwagen.

36

Hoofdstuk 5 - Samen veilig op weg


37

B. SNELHEID Oefening 2 Een vrachtwagen steekt je voorbij

T fietsbel

15

✔ wimpel ✔ achterlicht Wanneer je met de fiets wordt voorbijgereden door een vrachtwagen, voel

✔ reflector

je heel veel wind. Dat komt door de luchtverplaatsing. Om je evenwicht te

✔ voorlicht

bewaren kan je deze tips opvolgen. Duid aan of de tips juist of fout zijn. Fiets zoveel mogelijk rechts

✔ hesje T helm

JUIST / FOUT

Als je rechts fietst, rijd je verder weg van de vrachtwagen.

Kijk achterom

Oefening 4 Kruiswoordraadsel

JUIST / FOUT

Blijf vooruit kijken, dan verlies je minder snel je evenwicht.

Houd beide handen aan je stuur

17

1) Een heel belangrijke verkeersregel: wie van

JUIST / FOUT

rechts komt, heeft voorrang.

2) Heb je als fietser voorrang?

Met twee handen aan het stuur, houd je meer controle over je stuur.

oogcontact met de vrachtwagenbestuurder. 3) Voetgangers die oversteken op het zebrapad hebben voorrang. Maak zeker ook

Let wel op dat je niet vlak bij de cabine oversteekt! Misschien kan de

Interessant om weten!

chauffeur je niet zien.

Een grote stopafstand

4) Neem niet zomaar je voorrang, 3

Z

2

O

O 1

Oefening 3 Laat je zien!

R 16

Fietsers moeten opvallen in het verkeer! Zorg ervoor dat je gezien wordt. Zeker in de winter en de herfst, als het vroeger donker is en ook ’s nachts is het belangrijk dat je fietsverlichting perfect werkt en je reflectoren in orde zijn. Maar je kan je ook nog extra laten zien: met een fluo hesje bijvoorbeeld. Vergeet niet dat een fluo hesje je niet zichtbaar maakt in de dode hoek. Eens in de dode hoek, is ook je fluo hesje onzichtbaar.

38


komt eerst!

4

Wist je dat een vrachtwagen bij een snelheid van 50 km/u een stopafstand heeft van 35 meter? Een vrachtwagen weegt veel en komt daardoor heel traag tot stilstand! Houd daar als fietser rekening mee.

C. VEILIG OP DE FIETS

veiligheid

V E B I L I G C H E C I D

R

A P

O

N

T

H

T

S

A D

A

C T

Klaar voor het verkeer! Veiligheid gaat altijd voor op voorrang.


39

LEVENSBELANGRIJKE TIPS Maak altijd oogcontact! Kijk naar de chauffeur en controleer of hij terugkijkt. Heeft hij je gezien? Geef elkaar een teken met de hand.

Ga nooit vlak achter een vrachtwagen staan. Je bent er helemaal onzichtbaar voor de chauffeur.

Ga nooit net voor of naast de cabine van een vrachtwagen staan. Je verdwijnt helemaal uit het zicht van de chauffeur.

HOOFDSTUK 6

LEVENSBELANGRIJKE TIPS

Gaat een vrachtwagen rechts afslaan? Blijf ver genoeg achter de vrachtwagen.

Een samenvatting van alles waar fietsers op moeten letten als er vrachtwagens in de buurt zijn. Letterlijk van levensbelang!

Doel: ➜ De kinderen kennen de levensreddende tips en zijn zo gewapend om veilig de rijbaan op te gaan.

40

Hoofdstuk 6 - Levensbelangrijke tips

Geef veiligheid altijd voorrang. In bochten, op rotondes en kruispunten blijf je uit de buurt van de vrachtwagen. Voor een chauffeur is het ontzettend moeilijk om alles te zien rond zijn vrachtwagen.

Hoofdstuk 6 - Levensbelangrijke tips

41

EEN PRAKTIJKLES IN EN ROND EEN VRACHTWAGEN INLEIDING Het hoogtepunt van een project over de dode hoek is voor veel kinderen een les bij een echte vrachtwagen. Zelf instappen in een vrachtwagencabine is een zeer belangrijk onderdeel van een ervaringsgerichte les. Alleen zo kunnen de kinderen ervaren waar ze niet zichtbaar zijn in de buurt van een vrachtwagen. Zelf achter het stuur plaatsnemen, is niet alleen leuk maar ook zeer leerrijk!

42

43

✔ ZOEK EEN VRACHTWAGEN Een vrachtwagen met oplegger is het handigst om de praktijkles boeiend en leerrijk te maken. Ook grote bestelwagens, kleinere vrachtwagens, vuilniswagens, lijnbussen of autocars hebben een dode hoek. Houd er rekening mee dat die dode hoek vaak iets kleiner is of een andere vorm heeft. Dit lespakket gaat uit van een vrachtwagen met oplegger. Contacteer transportfirma’s of bedrijven uit de buurt: zij zullen graag meewerken aan een project voor verkeersveiligheid, want dat is mooie reclame voor hen. Op de website www.transportenlogistiekvlaanderen.be kan je gemakkelijk alle transporteurs in je omgeving opzoeken. Spreek ouders aan. Misschien rijdt één van hen wel met een wegreus! Bekijk op voorhand of de vrachtwagen een dodehoekcamera of –spiegel heeft. Een correcte afstelling is onontbeerlijk!

✔ KIES EEN GOEDE LOCATIE

HOOFDSTUK 1

EEN HANDIGE CHECKLIST Een praktijkles organiseren met een vrachtwagen vraagt wat extra voorbereiding. Deze handige checklist zorgt ervoor dat je niets vergeet.

Zoek een verkeersvrije ruimte van ongeveer 250m² (een plein of een parking). Het is aan te raden om de lokale politie op de hoogte te brengen. Belangrijk: de ondergrond van je locatie moet het gewicht van de vrachtwagen (16 tot 44 ton) kunnen dragen. Bekijk of de locatie vlot bereikbaar is voor de vrachtwagen. Denk er ook aan dat manoeuvreren in smalle straatjes voor een vrachtwagen een lastige en onveilige karwei is!

✔ ZORG VOOR VOLDOENDE BEGELEIDERS Eén begeleider geeft de les rond de vrachtwagen. Eén begeleider helpt de kinderen in en uit de cabine. Deze begeleider geeft best ook een woordje uitleg in de cabine.

✔ KIES EEN OPSTELLING Plaats de vrachtwagen op een manier dat er voldoende ruimte is voor de oefeningen die vooral rechts en vooraan de vrachtwagen plaatsvinden. Zorg ervoor dat de vrachtwagen in een rechte lijn staat. Maak de opstelling klaar voor de kinderen in de buurt zijn. Zonder kinderen kan de vrachtwagen rustig en veilig manoeuvreren en parkeren.

44

45

De dode hoek visualiseren of niet? Als je wilt vertrekken vanuit de ervaring van de kinderen, kies je er misschien voor om geen markeringen rond de vrachtwagen te maken. Anderzijds kan het interessant zijn om de dode hoek op de grond uit te tekenen. Zo kan je de omvang extra in de verf zetten.

CHECKLIS

T

achtwagen Zoek een vr

Je kan je baseren op bovenstaande schets. Eenduidige maten voor de dode hoekzijn er niet. De omvang van de dode hoek is afhankelijk van de hoogte van de vrachtwagen, de hoogte van de ruiten, de grootte van de chauffeur en de grootte van de omstaander. Deze schets is dus een leidraad. Controleer altijd zelf vanuit de cabine wat al dan niet zichtbaar is.

ede locatie Kies een go leiders ldoende bege Zorg voor vo

✔ PLAN DE LES

stelling Kies een op

In het volgende hoofdstuk vind je een aantal leuke oefeningen. Kies de oefeningen die bij jouw doelgroep en timing passen. Een les rond een grote vrachtwagen met oplegger zullen de kinderen niet snel vergeten.

Hoe baken je de dode hoek Plan de les af? De afmetingen moet je zelf nagaan vanuit de cabine. Één persoon plaatst enkele kegels op een rechte lijn voor de cabine op de grond. Een tweede persoon kijkt vanachter het stuur of de kegels zichtbaar zijn of niet. Waar de kegels onzichtbaar worden, begint de dode hoek. Trek op deze plekken lijnen. Verplaats de kegels vervolgens naar de rechterkant, en doe hetzelfde. Zo bepaal je de omtrek van de dode hoek.

Veel plezier!

46

47

A. CHAUFFEURS NODIG! Zelf achter het stuur

per groepje van 2 kinderen

Laat elk kind zelf ervaren wat een vrachtwagenbestuurder kan zien. Begeleid hen bij het in- en uitstappen van de cabine. Plaats de kinderen niet op de passagierszetel, maar op de chauffeurszetel.

HOOFDSTUK 2

VERKEERSLES ROND EEN VRACHTWAGEN Een praktijkles met een echte vrachtwagen kan op heel wat enthousiasme van de kinderen rekenen. Vraag de kinderen toch om aandachtig te blijven. Het is de bedoeling dat zij iets bijleren over de gevaren van de dode hoek. Speels gedrag in de buurt van vrachtwagens mag niet aangemoedigd worden. Zorg voor afwisselende oefeningen. Het is aangeraden om de lesopbouw te volgen, maar je kan natuurlijk zelf oefeningen selecteren of aanpassen. Er zijn vaak extra oefeningen of andere lesvarianten voorzien. Laat zeker alle kinderen zelf achter het stuur van de vrachtwagen plaatsnemen. Rond de vrachtwagen zoom je best in op de drie dode hoeken (vooraan, achteraan en rechts naast de vrachtwagen). Als afsluiter kan je een groepsoefening kiezen en eventueel een fietsparcours klaarleggen.

Toon hen het beperkte zicht vanuit de cabine: · Wat is er anders dan in een gewone wagen? · Wat zien ze in de spiegels? Wat niet? Vat samen dat grote zones voor, naast en achter de vrachtwagen onzichtbaar zijn. · Toon tenslotte de dodehoekspiegel of -camera. Kunnen ze nu alles zien? Nee, vlak voor de cabine blijft een groot deel onzichtbaar.

Speurtocht vanachter het stuur

per groepje van 2 kinderen

Geef de kinderen-bestuurders mee dat ze oogcontact moeten maken met de kinderen buiten. Oogcontact maken is één van de belangrijkste elementen van de praktijkles! Laat de kinderen speuren vanuit de cabine. Je kan een aantal fietsen rond de vrachtwagen plaatsen, zowel in als uit de dode hoek. Voor de kinderen in de vrachtwagen stappen, tellen ze de fietsen rond de vrachtwagen. Vanuit de cabine kunnen ze dan opnieuw speuren naar de fietsen. Hoeveel fietsen zijn onzichtbaar? Hoeveel fietsen kunnen ze opmerken via de dodehoekspiegel of -camera?

B. DODE HOEK ACHTER DE VRACHTWAGEN Doelen: ➜ De kinderen ervaren dat een vrachtwagenbestuurder een beperkt zicht heeft. ➜ De kinderen kunnen als fietser of als voetganger oogcontact maken met de vrachtwagenbestuurder. ➜ De kinderen kunnen zich veilig en zichtbaar opstellen rond een vrachtwagen. ➜ De kinderen kunnen een aantal fietsvaardigheden uitvoeren die belangrijk zijn in de buurt van vrachtwagens.

48

Blijf uit de dode hoek achter de vrachtwagen Start rechts achter de vrachtwagen. Ga zelf pal achter de oplegger staan. Op deze plek ben je onzichtbaar voor de chauffeur. Als de vrachtwagen plots achteruit begint te rijden, kan de chauffeur je niet opmerken. Dit is de eerste dode hoek. Verplaats je met de groep en ga ruim rechtsachter staan. Sta je daar veilig? Ja!

49

Want je staat ver weg van de vrachtwagen en in het zicht van de lange achteruitkijkspiegel. Duid meteen op het belang van oogcontact via de spiegels!

Schatten en meten

Variant: Beeld je in dat je een kleutertje bent op een driewieler. Vraag de kinderen zich te bukken. Je moet nu een heel stuk van de cabine weggaan om oogcontact te maken met de chauffeur. Hoe kleiner je bent, hoe makkelijker je in de dode hoek verdwijnt!

meetlint

Probeer samen met de kinderen de lengte van de vrachtwagen te schatten en te meten. Als één paslengte 1 meter is, hoeveel meter lang is de vrachtwagen dan? Stap samen met de hele groep langs de vrachtwagen. Hoe lang schatten ze de vrachtwagen? Meet daarna de exacte lengte op. Het verschil in lengte tussen fietsers en vrachtwagens kan de kinderen een beeld geven van de kwetsbaarheid van fietsers in het verkeer.

Variant: Wat is een fietsopstelvak? Het is een vlak waar fietsers kunnen gaan staan bij rood licht. Waar moet je best gaan staan? Dicht tegen de cabine of ver weg van de cabine? Ver weg natuurlijk, zorg steeds dat je oogcontact kunt maken. Zwaai desnoods maar eens naar de chauffeur.

Te voet oversteken krijt

C. DODE HOEK VOOR EN ROND DE CABINE Blijf uit de dode hoek voor de vrachtwagen Verzamel voor de vrachtwagen, ver genoeg van de cabine. Hier sta je goed, want je bent zichtbaar voor de vrachtwagenchauffeur. Door de voorruit kan je oogcontact maken.

Boots een echte verkeerssituatie na door met krijt een zebrapad te tekenen vlak voor de cabine. Vraag vier kinderen om over te steken op het zebrapad. Twee van hen geef je de opdracht om onzichtbaar over te steken. De andere twee moeten zichtbaar en veilig oversteken. Dat betekent: kijk links en rechts, blijf ver genoeg weg van de cabine en zoek oogcontact, kijk nog eens rechts voor andere auto’s. Zwakke weggebruikers doen er best aan om in de buurt van vrachtwagens hun voorrang soms af te staan en te kiezen voor hun veiligheid.

In groep (on)zichtbaar worden Een magische verdwijntruc is het niet, maar je kan met een hele groep verdwijnen in de dode hoek voor de vrachtwagen. Nodig alle kinderen uit om heel dicht tegen de cabine te gaan staan. Kan de vrachtwagenchauffeur jullie hier zien staan? Nee, jullie zijn onzichtbaar en de chauffeur ziet jullie letterlijk ‘over het hoofd’. Vraag de kinderen om enkele stappen achteruit te zetten tot ze wél in de ogen van de kind-chauffeur kunnen kijken. Je zal opmerken dat niet iedereen op dezelfde plek oogcontact zal maken. Kleinere kinderen zullen verder van de cabine moeten staan dan grotere kinderen.

50

D. DODE HOEK RECHTS VAN DE VRACHTWAGEN Langzaam de dode hoek binnenwandelen krijt/touwen /kegels

Markeer met krijt, touwen of kegels een voetpad rechts langs de oplegger. Iedereen verzamelt achter de vrachtwagen. Kunnen jullie in de ogen van de chauffeur kijken? Ja, in de lange achteruitkijkspiegel. De kinderen krijgen de opdracht langzaam naar voor te wandelen en oogcontact te maken met de chauffeur in de lange achteruitkijkspiegel. Stel je dus voor dat je op

51

het voetpad rechts naast de vrachtwagen loopt. Vraag de kinderen om de exacte plek te onthouden waar ze het oogcontact met de chauffeur verliezen. De meeste kinderen zullen ter hoogte van de cabine (meer bepaald ter hoogte van het rechter voorwiel) geen oogcontact meer kunnen maken. Vanaf hier zijn ze onzichtbaar en staan ze in de dode hoek.

De breedtespiegel toont de ruimte rechtsachter verder weg van de oplegger. De trottoirspiegel toont de stoeprand. Kan de chauffeur je zien als je onder de trottoirspiegel staat? Ja, maar dit is geen veilige plaats om te staan. Je staat vlak naast de enorme wielen!

Lange achteruitkijkspiegel en de breedtespiegel

Voorbijrijdende fietsers krijt/touwen fiets(en)

Het is ook interessant om de vorige opdracht al fietsend te doen. Laat de kinderen één voor één in een rechte lijn langs de vrachtwagen fietsen: van achter naar voor. Op die manier boots je dus een echte verkeerssituatie na. Ter hoogte van de cabine zal elke fietser opmerken dat er geen oogcontact meer mogelijk is. Hier komt de fietser in de dode hoek terecht.

Verdeel de klas in twee groepen. Elke groep vormt een cirkel en de kinderen geven elkaar handen. De eerste groep krijgt de opdracht om met z’n allen zichtbaar te gaan staan in de breedtespiegel. De tweede groep mag enkel zichtbaar zijn in de lange achteruitkijkspiegel. Teamspirit, samenwerken en oogcontact maken via de juiste spiegel is dus de opdracht. Zo wordt duidelijk dat elke spiegel zijn eigen gezichtsveld heeft.

Gezien worden reflecterend/ fluorescerend materiaal

Laat één van de kinderen een fluohesje, fluorescerende slapwraps of reflecterende gadgets aantrekken. Ben je nu wel zichtbaar in de dode hoek? Het antwoord is natuurlijk neen. Eens je in de dode hoek staat, ben je volledig onzichtbaar. Fluorescerende of reflecterende kledij helpt niet in de dode hoek. Wel zal je beter opvallen in het verkeer. Dat blijft een goede zaak!

E. LEUKE GROEPSOEFENINGEN Opgelet! Toch stoppen de meeste fietsers in het verkeer net op deze plek als ze moeten wachten aan het rode licht. Ze staan op een onveilige plek en denken vaak dat de chauffeur hen wel kan zien. Jullie weten beter! Vat samen dat fietsers best nooit een vrachtwagen inhalen langs de rechterzijde. Fiets nooit naast de cabine, maar wacht rechts achteraan op de veilige plek, waar je zichtbaar bent. Ook hier weer dezelfde regel: fietsers blijven best ver rechts achter de vrachtwagen.

Spiegeltje, spiegeltje aan de wand… Stel de kinderen enkele vragen over de spiegels. Wie kent de achteruitkijkspiegels? De lange achteruitkijkspiegel toont de ruimte rechts, vlak naast de oplegger.

52

Zichtbaar – Onzichtbaar Vraag de kinderen om duo’s te vormen. Tijdens de oefening moet elk duo handen geven. De opdracht luidt als volgt: zoek een plek rond de vrachtwagen waar één kind zichtbaar is en het andere kind onzichtbaar. En hoe weet je dat je zichtbaar staat? Als je oogcontact kan maken met de chauffeur. Laat een kind-chauffeur vanuit de cabine de namen van alle zichtbare kinderen omroepen. Geef feedback aan de kinderen die op een verkeerde plek staan.

53

G. AFSLUITEN MET LEVENSREDDENDE TIPS!

Stippenlopen krijt fluitje

Teken met krijt een aantal stippen rond de vrachtwagen. De kinderen wandelen rustig rond. Bij een fluitsignaal gaan ze op zo’n stip staan. Wie kan oogcontact maken met de chauffeur? Wie staat in de dode hoek? Wie erin staat, mag 5 stappen zetten naar een plaats waar ze niet meer in de dode hoek staan.

Op het einde van de praktijkles herhaal je best nog eens de tips uit deze handleiding. Zo kunnen de kinderen met een stevige dosis theorie én praktijkervaring veilig de rijbaan op.

Levensreddende tips

F. AANSLUITEND FIETSPARCOURS Fietsparcours

Maak altijd oogcontact! Kijk naar de chauffeur en controleer of hij terugkijkt. Heeft hij je gezien? Geef elkaar een teken met de hand. kegels, touwen, krijt, houten latten, voorwerpen, tafels

Wanneer fietsers worden ingehaald door een vrachtwagen kunnen ze maar beter de fiets goed onder controle hebben. Niet alle kinderen tussen 10 en 12 jaar hebben de basisvaardigheden van het fietsen al helemaal onder de knie. Je kan hen een heel eind op weg helpen door een fietsvaardigheidsparcours op te zetten. Als je het parcours laat aansluiten op de oefening ‘voorbijrijdende fietsers’, houd je de actieve leertijd hoog. Leuke onderdelen van een fietsparcours: · Op een veilige manier op en van de fiets stappen Bij het vertrek sta je best aan de rechterkant van je fiets. Zo staat je fiets tussen jezelf en het verkeer in. Als je struikelt bij het afstappen, val je naar de kant van de stoep, en niet naar de kant van de rijbaan. · Zonder slingerbewegingen rechtdoor kunnen fietsen Baken een rechte strook van 1 meter breed af (met kegels, krijt, ...). De kinderen fietsen binnen deze strook. Maak het parcours geleidelijk aan moeilijker door de strook te versmallen. · Combineren van rechte stukken met bochten. Zet met enkele kegels een slalom op. · Laat de kinderen ook oefenen op het uitsteken van de arm. Je kan ze voorwerpen al fietsend laten verplaatsen van tafel naar tafel.

Ga nooit vlak achter een vrachtwagen staan. Je bent er helemaal onzichtbaar voor de chauffeur.

Ga nooit net voor of naast de cabine van een vrachtwagen staan. Je verdwijnt helemaal uit het zicht van de chauffeur.

Gaat een vrachtwagen rechts afslaan? Blijf ver genoeg achter de vrachtwagen.

Geef veiligheid altijd voorrang. In bochten, op rotondes en kruispunten blijf je uit de buurt van de vrachtwagen. Voor een chauffeur is het ontzettend moeilijk om alles te zien rond zijn vrachtwagen.

54

55

BIJLAGEN

56

57

BIJLAGE 1: EINDTERMEN EN LESDOELEN Ben je leerkracht? Hieronder vind je verwijzingen naar de eindtermen en mogelijke lesdoelen.

EINDTERMEN De vijf voornaamste eindtermen die richting geven aan de verkeers- en mobiliteitseducatie in de lagere school vinden we onder wereldoriëntatie: 6.12: De leerlingen kunnen de gevaarlijke verkeerssituaties in de ruimere schoolomgeving lokaliseren en er zich veilig verplaatsen. 6.13: Ze beschikken over voldoende reactiesnelheid, evenwichtsbehoud en gevoel voor coördinatie en ze kennen de verkeersregels voor voetgangers en fietsers, om zich zelfstandig en veilig te kunnen verplaatsen langs een voor hen vertrouwde route. 6.14: Ze tonen zich in hun gedrag bereid rekening te houden met andere weggebruikers. 6.15: Ze kennen de belangrijkste gevolgen van het groeiend autogebruik en kunnen de voor- en nadelen van mogelijke alternatieven vergelijken.

LESDOELSTELLINGEN Hieronder vind je een oplijsting van mogelijke lesdoelen, opgesplitst per hoofdstuk. Afhankelijk van de oefeningen die je uitkiest, zal je andere lesdoelstellingen bereiken. Hoofdstuk 1 ➜ De leerlingen kunnen een aantal gevaarlijke verkeerssituaties in de ruimere schoolomgeving benoemen. ➜ De leerlingen kunnen met eigen woorden uitleggen dat zij, als voetganger of fietser, zachte weggebruikers zijn. ➜ De leerlingen weten dat er jaarlijks nog veel fietsers sterven in het verkeer.

➜ De leerlingen kunnen de drie gevaarlijke zones rond een vrachtwagen aanduiden op het schema. ➜ De leerlingen begrijpen nieuwe woorden die verband houden met vrachtwagens (zoals bijvoorbeeld trottoirspiegel en breedtespiegel). ➜ De leerlingen weten waar ze moeten op letten in de buurt van een rechtsafslaande vrachtwagen. ➜ De leerlingen kunnen het gevaar van een vrachtwagen op een rotonde inschatten. Hoofdstuk 4 ➜ De leerlingen kunnen enkele technische hulpmiddelen bespreken die de dode hoek kleiner maken. ➜ De leerlingen weten dat de hulpmiddelen het gevaar van de dode hoek niet volledig uitschakelen. Hoofdstuk 5 ➜ De leerlingen kunnen verwoorden dat vrachtwagens op een andere manier bewegen dan personenwagens. ➜ De leerlingen kunnen minstens drie zaken opsommen die de zichtbaarheid van fietsers in het verkeer bevorderen (fluohesje, lichten, reflectoren,…). ➜ De leerlingen weten dat veiligheid belangrijker is dan voorrang. Hoofdstuk 6 ➜ De leerlingen kennen de levensreddende tips en zijn zo gewapend om veilig de baan op te gaan. Praktijkles ➜ De leerlingen ervaren zelf dat een vrachtwagenbestuurders een beperkt zicht heeft. ➜ De leerlingen kunnen als fietser of als voetganger oogcontact maken met de vrachtwagenbestuurder. ➜ De leerlingen kunnen zich veilig en zichtbaar opstellen rond een vrachtwagen. ➜ De leerlingen kunnen een aantal fietsvaardigheden uitvoeren die belangrijk zijn in de buurt van vrachtwagens: - Ze kunnen rechtdoor fietsen op een smalle strook zonder het evenwicht te verliezen. - Ze kunnen slalommen. - Ze kunnen achterom kijken zonder het evenwicht te verliezen en tegelijkertijd mooi rechtdoor fietsen. - Ze kunnen al fietsend oogcontact zoeken met de vrachtwagenchauffeur.

Hoofdstuk 2 ➜ De leerlingen kunnen met eigen woorden uitleggen wat de ‘dode hoek’ van een vrachtwagen is. Hoofdstuk 3 ➜ De leerlingen kunnen minstens drie verschillen opsommen tussen een gewone personenwagen en een vrachtwagen. ➜ De leerlingen kunnen oorzaken van de dode hoek opsommen. ➜ De leerlingen kunnen in eigen bewoording het belang van oogcontact uitleggen.

58

Bijlage 1 - Eindtermen en lesdoelen

Bijlage 1- Eindtermen en lesdoelen

59

BIJLAGE 2: KRANTENARTIKEL

BIJLAGE 3: DE DODE HOEK ACHTER DE OPLEGGER

JONGE FIETSER KOMT OM Een elfjarige fietser is gisteren doodgereden door een vrachtwagen. De jongen was met zijn fiets op weg naar school.

Een vrachtwagen die in dezelfde richting reed, draaide op het verkeerde moment naar rechts. De chauffeur had de jonge fietser niet gezien. De jongen werd door de vrachtwagen gegrepen en overleed ter plaatse aan zijn verwondingen. De chauffeur had niet gedronken en reed volgens de vaststellingen van de politie ook niet te snel. Meer dan waarschijnlijk reed de

jonge fietser in de dode hoek van de vrachtwagen. De problemen met zichtbaarheid rond vrachtwagens hebben de jongste jaren al veel levens gekost. ”Dit dramatische ongeval is een ramp voor iedereen, in de eerste plaats voor de familie”, reageerde de bedrijfsleider van de transportfirma. “Vandaag zit iedereen in het verliezende kamp. Ook onze chauffeur. Na het ongeval belde de man me op. Hij had de jongen niet gezien. Hij is kapot van wat er gebeurd is.”

Dit artikel werd herschreven op basis van het artikel “Jonge fietser komt om” uit De Standaard van woensdag 3 december 2008.

60

Bijlage 2 - Krantenartikel

Bijlage 3 - De dode hoek achter de oplegger

61

62

BIJLAGE 4: VOOR DE CABINE

BIJLAGE 5: NAAST DE CABINE

Dit zie je buiten:

Dit zie je buiten:

Dit ziet de chauffeur:

Dit ziet de chauffeur:

Bijlage 4 - Voor de cabine

Bijlage 5 - Naast de cabine

63

BIJLAGE 6: DE DODE HOEK VOOR EN ROND DE CABINE

BIJLAGE 7: SPIEGELS

trottoirspiegel

breedtespiegel

lange achteruitkijkspiegel

64

Bijlage 6 - De dode hoek voor en rond de cabine

Bijlage 7 - Spiegels

65

BIJLAGE 8: DE DODE HOEK RECHTS VAN DE VRACHTWAGEN

66

Bijlage 8 - De dode hoek rechts van de vrachtwagen

BIJLAGE 9: DE DODE HOEKEN VAN DE VRACHTWAGEN

Bijlage 9 - De dode hoeken van de vrachtwagen

67

Gebruik je fantasie en maak een tekening van jouw eigen verbeterde en veilige vrachtwagen. Wat heb je nodig om deze vrachtwagen te verbeteren? Camera’s, zwaailichten, kerstversiering, een extra zachte bumper, stickers, reflecterende banden,…? Geef je vrachtwagen ook een nieuw laagje verf!

69 Bijlage 10 - Verbeterde veilige vrachtwagen

68

Notities

BIJLAGE 10: VERBETERDE VEILIGE VRACHTWAGEN

VEILIG OP WEG

LID WORDEN VAN DE FIETSERSBOND?

Veilig op Weg is een verkeersveiligheidscampagne die zich toelegt op de dodehoekproblematiek. Jaarlijks bezoeken tientallen transporteurs circa 100 basisscholen in Vlaanderen om er aan de kinderen van het derde tot en met het zesde leerjaar theoretisch en praktisch onderricht te geven over alle gevarenzones (dode hoeken) rond een vrachtwagen. In het theoretisch gedeelte krijgen de kinderen een DVD te zien, waarin de gevarenzones aan de hand van reële verkeerssituaties worden toegelicht. De scholieren maken in de DVD kennis met de vier vuistregels van de campagne. De vuistregels vormen de rode draad in het gehele pedagogische concept van Veilig op Weg.

De Fietsersbond zet zich in om de belangen van alle fietsers te verdedigen. De Fietsersbond is ervan overtuigd dat de fiets heel wat oplossingen kan bieden voor de mobiliteitsknoop die zich aan ons opdringt.

PRAKTISCH ONDERRICHT

De Fietsersbond is de stem van alle fietsers. ‘Veiliger fietsen’ en ‘meer mensen op de fiets’ vormen dé twee doelstellingen die de Fietsersbond vervuld wil zien. Met bijna twintigduizend leden worden beleidsmakers verplicht te luisteren naar de vragen en adviezen van de Fietsersbond. De voorbije jaren werkte de Fietsersbond heel wat vernieuwende ideeën uit en behaalde tastbare resultaten. Zo kwamen er meer, betere en veiligere fietspaden, betere fietsenstallingen aan treinstations en in winkelbuurten, meer zones 30 in dorpskernen, richtlijnen voor de aanleg van fietspaden, aangepaste mobiliteitsplannen met aandacht voor duurzaam vervoer, een belastingsvrije fietsvergoeding, enzovoort.

Na de theorie gaan de kinderen naar de parking of de speelplaats van de school, waar ze praktisch onderricht krijgen, opnieuw gefocust op de vuistregels. Zo gaan ze één voor één achter het stuur van een vrachtwagen zitten om op die manier een beter inzicht te krijgen in de beperkingen waarmee een chauffeur, qua zichtveld, wordt geconfronteerd. Het unieke van het project is dat het de transporteurs (de werkgevers) zelf zijn die de lessen op vrijwillige basis geven. De campagne wordt gecoördineerd door Transport en Logistiek Vlaanderen, de Beroepsvereniging van ondernemingen in transport en logistiek. Tijdens de eerste zeven schooljaren van de campagne (2001-2008) werden 653 basisscholen bezocht, waarbij 64.914 kinderen les kregen.

VOORBEELD Veilig op Weg in Vlaanderen wordt gesponsord door Volvo Trucks Belgium, Van Hool NV en Randstad die respectievelijk een motorvoertuig, een oplegger en een chauffeur ter beschikking stellen. Sinds september 2005 sponsort ook KBC Bank en Verzekeringen de campagne. Voor haar campagne ‘Veilig op weg’ ontving Transport en Logistiek Vlaanderen (het toenmalige SAV) in 2005 de prijs van de Veiligheid van de Belgische Automobiel Journalisten van België. De campagne werd in 2005 ook weerhouden als voorbeeldfunctie op het vlak van educatie in het Jaarboek Verkeersveiligheid van de Vlaamse Stichting Verkeerskunde.

Fietsen heeft alleen maar voordelen: de fiets is voor korte afstanden het snelste verplaatsingsmiddel, het verbruikt geen energie en het is goed voor het milieu. Dus goed voor de portefeuille en bovendien prettig en gezond!

DE STEM VAN ALLE FIETSERS

LAAT JIJ JE STEM HOREN? Maar om dat te kunnen blijven doen, heeft de Fietsersbond nood aan jouw steun. Want er zijn nog heel wat problemen en knelpunten waarvoor de Fietsersbond blijft zoeken naar oplossingen. Elk bijkomend lidmaatschap is een duwtje in de rug en stimuleert ons om te blijven ijveren voor de rechten van fietsers. Elk extra lid doet de stem van de Fietsersbond vzw krachtiger klinken. Laat jij je stem horen?

DE VOORDELEN VOOR JOU? Fietsersbondleden genieten van de verzekering rechtsbijstand voor het hele gezin. Ze krijgen korting bij meer dan 100 fietshandelaars, korting op Cambio autodelen en op diverse fietstijdschriften. Elke drie maanden valt de Fietsersbondnieuwsbrief in je brievenbus.

MEER INFORMATIE? MEER INFORMATIE? Meer informatie over Veilig op weg kan u terugvinden op de website van TLV. Transport en Logistiek Vlaanderen Land van Rodelaan 20 – 9050 Gent - Tel. 09 210 82 10 – fax 09 232 22 79 [email protected] www.transportenlogistiekvlaanderen.be

70

Surf naar onze website, stort jouw lidmaatschapsbijdrage en geniet weldra van de vele voordelen. Fietsersbond vzw Boomgaardstraat 22 bus 57 – 2600 Berchem tel. 03 231 92 95 - fax 03 231 45 79 [email protected] - www.fietsersbond.be

71

COLOFON Deze handleiding is een initiatief van de Fietsersbond vzw en Transport en Logistiek Vlaanderen en past in de campagne ‘Goed gezien?’ die tot stand kwam met de steun van de Vlaamse overheid en de Vlaamse Stichting Verkeerskunde. Samen met de Vlaamse overheid willen de Fietsersbond vzw en SAV (jonge) weggebruikers permanent sensibiliseren voor de gevaren van grote vrachtwagens.

Deze handleiding kwam mede tot stand dankzij de enthousiaste inbreng van verschillende kinderen en ouders. Onze dank gaat uit naar Bo, Emma, Ine, Ine, Joke, Stijn, Wouter en hun ouders. Colruyt NV, Van Den Berghe NV (Oxford), Groover International BVBA, de Politiezone HEKLA, de Gemeente Schoten en de Lokale Politie Schoten verleenden verleenden logistieke ondersteuning bij de ontwikkeling van deze handleiding en de campagne ‘Goed gezien?’. De Vlaamse Stichting Verkeerskunde leverde inhoudelijke ondersteuning bij de realisatie van deze handleiding. Concept en coördinatie: Redactie: Eindredactie: Fotografie: Vormgeving: Illustraties: Druk:

Fietsersbond vzw Fietsersbond vzw Geert Delanghe (tekstopmaat.be) Stefan Dewickere en Fietsersbond vzw Wils & Peeters Graphic Design Lectrr (www.lectrr.be) Drukkerij De Bie

Eerste druk: april 2009 V.U. Jan Treunen - Boomgaardstraat 22 bus 57 - 2600 Berchem Je vindt deze handleiding goed en wenst er kopieën van te maken? Besef dan dat deze handleiding de vrucht is van intense arbeid: auteur en uitgever hebben er heel wat geld en energie in gestoken. Alle rechten voorbehouden. © Fietsersbond vzw en Transport en Logistiek Vlaanderen Deze handleiding mag worden verveelvoudigd, openbaar gemaakt of geciteerd mits schriftelijke bronvermelding ‘Handleiding ‘Goed gezien?’ van de Fietsersbond vzw en Transport en Logistiek Vlaanderen‘ en zonder commercieel oogpunt. Op de websites www.fietsersbond.be en www.transportenlogistiekvlaanderen.be kan u een digitale code aanvragen om deze handleiding en het bijhorend werkboek gratis te downloaden. Fietsersbond vzw Boomgaardstraat 22 bus 57 – 2600 Berchem tel. 03 231 92 95 – fax 03 231 45 79 [email protected] - www.fietsersbond.be Transport en Logistiek Vlaanderen Land van Rodelaan 20 – 9050 Gent Tel. 09 210 82 10 – fax 09 232 22 79 [email protected] www.transportenlogistiekvlaanderen.be 73

Deze handleiding is een initiatief van de Fietsersbond vzw en TLV en past in de campagne ‘Goed gezien?’ die tot stand kwam met de steun van de Vlaamse overheid.

GOED GEZIEN? HANDLEIDING

Recommend Documents