Gids voor Goede Praktijken voor een duurzame woon-werkmobiliteit

Gids voor Goede Praktijken voor een duurzame woon-werkmobiliteit

INHOUDSTAFEL I N L E I D I N G ........................................................................................................................................... Context .................................................................................................................................................. De Gids .................................................................................................................................................. 1.

A L G E M E N E M A A T R E G E L E N ............................................................................................ 1.1 Communicatie, sensibilisering en informatie .................................................................................. (a)

Sensibiliseringscampagnes ....................................................................................................

(b)

Communicatie- en informatiemiddelen ................................................................................

1.2 Vervoerplannen ............................................................................................................................... (a)

De bedrijfsvervoerplannen ....................................................................................................

(b)

Schoolvervoerplannen...........................................................................................................

1.3 Financiële maatregelen en transversale stimulansen ..................................................................... (a)

Het mobliteitsbudget ............................................................................................................

(b)

Financiële stimulansen ..........................................................................................................

1.4 Organisatie en delokalisatie van het werk ...................................................................................... (a)

Telewerk ................................................................................................................................

(b)

Gedeelde lokalen ...................................................................................................................

(c)

Beheer van de werkuren .......................................................................................................

1.5 Bijzondere aandacht voor PBM ....................................................................................................... Referenties ............................................................................................................................................ 2.

D E T W E E W I E L E R S .................................................................................................................. 2.1 Communicatie, sensibilisering en informatie .................................................................................. (a)


(b)

Het fietsplan ..........................................................................................................................

2.2 Voordelen en faciliteiten bij de aankoop, verkoop en terbeschikkingstelling van tweewielers .... (a)

De levering van tweewielers .................................................................................................

(b)

De andere tegemoetkomingen van de onderneming ...........................................................

2.3 Maatregelen om de gebruiksvoorwaarden van tweewielers te verbeteren .................................. (a)

Veiliger verkeersomstandigheden voor tweewielers ............................................................

(b)

Financiële stimulansen ..........................................................................................................

(c)

Maatregelen voor de inrichting .............................................................................................

(d)

Terbeschikkingstelling van materieel, ateliers of reparatiediensten ....................................

(e)

Stallingen voor tweewielers ..................................................................................................

Referenties ............................................................................................................................................

3.

H E T O P E N B A A R V E R V O E R ............................................................................................... 3.1 Communicatie, sensibilisering en informatie .................................................................................. (a)


(b)


3.2 De financiële stimulansen ............................................................................................................... 3.3 Maatregelen voor betere gebruiksvoorwaarden van het openbaar vervoer ................................. (a)

Verkorting van de afstand tussen de inrichting en de halte van het openbaar vervoer ......

(b) De kwaliteit van de lijnen die de halte bedienen (vervoerwijze, frequentie, dienstregeling, commerciële snelheid, stopplaatsen) ...................................................................... (c) De middelen die worden gebruikt om de afstand tussen de inrichting en de halte af te leggen en de intermodaliteit te bevorderen ..................................................................................... (d)

Het comfort en de veiligheid van het traject naar de halte en aan de halte zelf..................

Referenties ............................................................................................................................................ 4.

D E V O E T G A N G E R S ................................................................................................................. 4.1 Communicatie, sensibilisering en informatie .................................................................................. (a)


(b)


4.2 De financiële stimulansen ............................................................................................................... 4.3 Maatregelen om de omstandigheden voor voetgangers te verbeteren ........................................ (a)

De levering van materiaal......................................................................................................

(b)

De plaatsing van signaletiek ..................................................................................................

(c)

Organisatie van de voetgangersroutes .................................................................................

Referenties ............................................................................................................................................ 5.

D E A U T O ’ S ................................................................................................................................. 5.1 Communicatie, sensibilisering en informatie .................................................................................. 5.2 De financiële stimulansen ............................................................................................................... 5.3 Zoeken naar alternatieven voor het autosolisme ........................................................................... (a)

Carpooling .............................................................................................................................

(b)

Autodelen ..............................................................................................................................

(c)

Maatregelen ter bevordering van de intermodaliteit ...........................................................

5.4 Schonere wagens............................................................................................................................. Referenties ............................................................................................................................................

1

INLEIDING CONTEXT De mobiliteitsbehoeften nemen voortdurend toe en dat heeft uiteraard zijn gevolgen voor het verkeer en de hinder die daarmee gepaard gaat: verkeersopstoppingen, ongevallen, lawaai, luchtvervuiling … Aan de gevolgen van deze hinder werden al tal van studies gewijd. Niet alleen het milieu (diverse vervuilingen) wordt daarbij onder de loep genomen, maar ook de economie (verlies van werkuren in de files, energieverbruik, …) en de samenleving (gezondheid, veiligheid, welzijn, …). Een belangrijk aandeel van het verkeer wordt vertegenwoordigd door de woon-werkverplaatsingen. Om de drie jaar houdt de FOD in bedrijven met minstens 100 werknemers een enquête over de “woon-werkverplaatsingen” van de werknemers in inrichtingen met minstens 30 werknemers. Deze enquête heeft betrekking op zowel de privésector (kantoren, fabrieken, werkplaatsen, magazijnen, enz.) als de overheidssector (federale, gewestelijke, provincie- of gemeentebesturen, politiekantoren, scholen, administraties en zetels van het openbaar vervoer, enz.). Uit de laatste enquête, van 2011, blijkt dat het aandeel van de verplaatsingen met de auto (als belangrijkste vervoermiddel) stagneert of licht is toegenomen sinds 2008. De maatregelen voor een meer duurzame woon-werkmobiliteit blijven dus een belangrijke uitdaging. Uit de enquête van 2011 bleek ook dat bijna 90% van de inrichtingen al maatregelen heeft genomen om een duurzamer woon-werkverkeer te bewerkstelligen. De werkgever is dus een belangrijke speler voor de algemene verbetering van de kwaliteit van de verplaatsingen. Deze gids wil de mobiliteitsuitdaging aangaan door een overzicht te geven van de goede praktijken die de bedrijven toepassen om de woon-werkverplaatsingen te verbeteren. Hij steunt op de resultaten van de enquêtes van de FOD en op de goede voorbeelden van werkgevers in zowel België als het buitenland.

D E GIDS G IDS Deze gids richt zich tot inrichtingen, maar ook tot groeperingen van inrichtingen, ongeacht of de groepering is samengesteld op vrijwillige basis (bijvoorbeeld een akkoord tussen inrichtingen die bij elkaar in de buurt liggen) of gereglementeerd is (reglementen van toepassing in een industriegebied of opgelegd door een intercommunale of een ontwikkelingsmaatschappij). Om de tekst vlotter leesbaar en minder zwaar te maken, worden hierna de volgende algemene termen gebruikt, behalve indien anders is aangegeven of gespecificeerd: -

De inrichtingen zijn de plaatsen waar de praktijken worden ingevoerd en toegepast; De werkgevers zijn diegenen die beslissen over de invoering van de praktijken; Woon-werkverplaatsingen zijn hier de verplaatsingen tussen de gebruikelijke woonplaats (meestal het domicilie) vanwaar de werknemer naar zijn werk vertrekt en de inrichting (de term “domicilie” wordt hier gebruikt in zijn etymologische betekenis – hij is afkomstig van “domus” wat het Latijnse woord is voor huis – en niet in zijn juridische betekenis die impliceert dat de werknemer op dit adres is gedomicilieerd).

De gids richt zich hoofdzakelijk tot inrichtingen met meer dan 30 werknemers. Onder hen bevinden zich ook een groot aantal scholen. De gids richt zich daarbij niet alleen tot het al dan niet onderwijzend personeel van deze inrichtingen, maar in extenso ook tot de zeer talrijke leerlingen en studenten. Het is namelijk erg nuttig om de scholen tegelijk tips te geven voor enerzijds de Gids voor Goede Praktijken voor een duurzame woon-werkmobiliteit Februari 2014 – FOD Mobiliteit en Vervoer

2 werknemers en anderzijds de leerlingen en studenten, maar vaak ook voor deze beide groepen samen. De praktijken die we in deze gids voorstellen mikken op de korte termijn, dwz dat ze binnen tweedrie jaar moeten worden ingevoerd. België heeft immers dringend nood aan een duurzame mobiliteit. Hoe sneller er maatregelen worden doorgevoerd, hoe groter de kans dat diegenen die ze invoeren ze ook opvolgen. We stellen ook enkel maatregelen voor die uitvoerbaar zijn ten aanzien van de instellingen, de wetten en de reglementen, maar ook ten aanzien van de kosten die ze genereren. Enkel praktijken die aan deze criteria voldoen werden weerhouden. Te dure of te ingewikkelde maatregelen die niet beantwoorden aan het Belgische reglementaire kader, komen niet aan bod. Om de gids makkelijker te kunnen raadplegen en efficiënter te kunnen gebruiken, werd hij gestructureerd per vervoersmodus. We onderscheiden: - de tweewielers, - het openbaar vervoer, - de voetgangers, - de auto’s. De presentatie van de goede praktijken voor een bepaald vervoermiddel, geeft een totaalbeeld van dit soort verplaatsing en laat ons toe om een coherent geheel van acties voor te stellen. Het is immers noodzakelijk dat de gebruiksvoorwaarden van het betreffende vervoermiddel op ieder ogenblik bevredigend zijn. Voor tweewielers moet meer bepaald worden gelet op: -

de aankoop of terbeschikkingstelling (voorwaarden, voordelen) het gebruik: de trajecten (afstanden, reliëf, staat van de wegen), de weersomstandigheden; de reparatie: reparatieatelier, kosten, frequentie; de stallingplaats, parking: op de woonplaats en de werkplaats; en de wederverkoop: voorwaarden en plaats van verkoop.

De opportuniteit en de impact van elke maatregel hangen dus nauw samen met de integratie van deze maatregel in een globalere visie van het beoogde vervoermiddel. Losse maatregelen, die niet kaderen in een globale bezinning, dreigen immers alleen maar te leiden tot nutteloze kosten, ontmoedigde gebruikers, energieverlies en, bijgevolg, mislukking bij de ontwikkeling van een duurzaam mobiliteitsbeleid. Voordat we de verschillende modi bespreken, stellen we maatregelen voor die betrekking hebben op alle verplaatsingswijzen. Dat zijn de “transversale” maatregelen. De gids geeft systematisch: -

een inleiding die de uitlegt welk type maatregelen de werknemers kunnen nemen; concrete voorbeelden van praktijken die worden toegepast in België of het buitenland; meer avantgardistische ideeën of denkpistes die nog niet werden verwezenlijkt of waarvoor het nog te vroeg is om er de nauwkeurig de efficiëntie van te kunnen meten. De geselecteerde ideeën of denkpistes beantwoorden uiteraard aan alle doelstellingen inzake duurzame mobiliteit.

De praktijken die we in deze gids voorstellen worden gesitueerd in de specifieke Belgische context. Daarvoor maken we gebruik van de resultaten van de enquête 2011 over het woon-werkverkeer. We geven (in de ballonnen aangeduid met een loep en met het logo van de FOD): -

statistieken die het belang van de voorgestelde maatregelen rechtvaardigen; statistieken over het aantal inrichtingen die dergelijke maatregelen hanteren en over de evolutie van dit aantal; inrichtingen die een voorbeeld stellen; Gids voor Goede Praktijken voor een duurzame woon-werkmobiliteit Februari 2014 – FOD Mobiliteit en Vervoer

3 -

evaluaties van de maatregelen die de inrichtingen doorvoeren.

Elk hoofdstuk eindigt met een overzichtstabel van de beschreven maatregelen.

Interpretatie van de enquêteresultaten: De statistieken in de ballonnen aangeduid met een loep zijn afkomstig van de resultaten van de enquête over het woon-werkverkeer van 2011. Deze enquête, die om de drie jaar wordt gerealiseerd, richt zich tot bedrijven en overheidsinstellingen die gemiddeld meer dan 100 werknemers tewerkstellen (voor de sites (inrichtingen) met meer dan 30 werknemers moet een vragenlijst worden ingevuld). De gegevens uit deze enquête hebben betrekking op 33,3 % van de actieve bevolking. Hoewel dit aandeel significant is, moeten de cijfers voorzichtig worden geïnterpreteerd: de geselecteerde steekproef heeft immers enkel betrekking op bedrijven met meer dan 100 werknemers en de resultaten kunnen niet gewoon worden geëxtrapoleerd naar de hele actieve bevolking of zelfs naar alle werkgevers.

Er dient benadrukt dat deze gids: -

-

in geen enkel opzicht volledig is; het is een illusie om te denken dat alle praktijken, met al hun varianten, van over de hele wereld kunnen worden beschreven. Bovendien komen er elk jaar nieuwe praktijken en nieuwe experimenten bij. Sommige praktijken bevinden zich nog in de fase van het voorontwerp, terwijl andere al geëvalueerd worden; zich tot doel stelt om een breed panel te geven van voorbeeldpraktijken die recent werden toegepast door de werkgevers. Het accent ligt dus eerder op diversiteit dan op de toelichting van een beperkt aantal voorbeelden. Voor een werkgever is het uiteraard belangrijk dat er een idee wordt gegeven. Dat idee kan hem inspireren en op weg helpen naar een toepassing voor zijn inrichting. Op de uitvoering van de ideeën wordt in het vervolg van de gids niet in detail ingegaan. Bij een gedetailleerde beschrijving moeten we immers te veel rekening houden met lokale, specifieke en tijdsgebonden beperkingen van de uitvoering, zodat een dergelijke beschrijving slechts zelden beantwoordt aan de welbepaalde behoeften van de werkgever voor zijn inrichting. Bovendien biedt deze gids de lezer de mogelijkheid om meer informatie te vinden over een maatregel die hem interesseert via de bibliografie en de websites die worden vermeld.

Sommige maatregelen die nochtans een belangrijke rol spelen in de promotie van duurzame mobiliteit, komen in deze gids niet aan bod. Zij vallen onder de bevoegdheid van de overheid (de federale staat, de gemeenten, de gewesten…) en kunnen dus niet rechtstreeks worden doorgevoerd door de werkgevers zelf. Hetzelfde geldt voor maatregelen in verband met: -

-

-

wijzigingen van het juridisch kader en de fiscaliteit (belasting van natuurlijke en rechtspersonen), bijvoorbeeld de kwestie van de bedrijfswagens of de aftrekbaarheid van de verplaatsingskosten van de werknemers; ruimtelijke ordening, een fundamentele hefboom om een coherent en doeltreffend duurzaam mobiliteitsbeleid te ontwikkelen: de lokalisatie ten opzichte van mobiliteitsinfrastructuren en –voorzieningen en de bevolkingsdichtheid op de werkplaats (werknemers) en de woonplaats (inwoners) bepalen de mobiliteitsbehoeften en beïnvloeden de keuze van de bevoorrechte verplaatsingswijzen; de kwaliteit van de infrastructuur en de inrichting van de openbare ruimten, doorslaggevende elementen voor de aantrekkelijkheid van een verplaatsingswijze omdat ze betrekking hebben op drie fundamentele eigenschappen van de verplaatsing: het comfort, Gids voor Goede Praktijken voor een duurzame woon-werkmobiliteit Februari 2014 – FOD Mobiliteit en Vervoer

4 de verplaatsingsduur en de veiligheid. De invoering van een zone 30 bijvoorbeeld bevordert het comfort en de veiligheid van de zachte verplaatsingswijzen (voetgangers, fietsers) en bestraft het gebruik van de auto, met name door de snelheidsbeperking.

Gids voor Goede Praktijken voor een duurzame woon-werkmobiliteit Februari 2014 – FOD Mobiliteit en Vervoer

5

1.

ALGEMENE MAATREGELEN

De transversale maatregelen hebben betrekking op de verschillende vervoersmodi en worden uitgewerkt met het doel de negatieve gevolgen van het verkeer te verminderen. Het betreft informatie- en sensibiliseringsacties of acties die een aantal praktijken bundelen zoals de invoering van een verplaatsingsplan of een mobiliteitsbudget binnen een bedrijf, of het beheer van de arbeidstijd van de werknemers. De voorgestelde maatregelen spelen, op verschillende niveaus, een rol in de integratie van duurzame maatregelen in ons dagelijkse leven en vormen tevens een uitdaging om het imago van een bedrijf op te waarderen. Deze vaak aanmoedigende maatregelen kunnen allemaal worden doorgevoerd door eenzelfde inrichting: -

Maatregelen om te communiceren en informeren over en te sensibiliseren tot de belangen van duurzame mobiliteit; Vervoerplannen voor het beheer van de mobiliteit; Transversale financiële en aanmoedigende maatregelen; Maatregelen met betrekking tot de arbeidsorganisatie, glijdende werkuren en de werkplaats; Bijzondere maatregelen voor PBM ten voordele van een duurzame mobiliteit.

Zoals we zullen zien in bepaalde voorbeelden, kunnen de oprichting, de verhuis van een inrichting of de sterke toename van het aantal werknemers een gelegenheid zijn om een duurzaam mobiliteitsbeleid te vestigen in de onderneming. De maatregelen waartoe de werkgever bij deze gelegenheid beslist, kunnen beter overkomen bij de werknemers die hun gedrag op het vlak van woon-werkverplaatsingen moeten veranderen. De nieuwe organisatie van het woon-werktraject kan nieuwe praktijken inluiden op het vlak van duurzame mobiliteit. Het succes van die mobiliteit hangt grotendeels af van de voorbereiding van de werknemers op de veranderingen. Het is dus belangrijk dat er tijdig, en al zo vroeg mogelijk, wordt gecommuniceerd en overleg wordt gepleegd. Bij de installatie van een mobiliteitsbeleid in een inrichting, wordt bij voorkeur een mobiliteitscoördinator of -beheerder aangesteld. Deze treedt op als aanspreekpunt voor zowel de oprichting en opvolging van bijvoorbeeld een BVP als voor de lancering van een geïsoleerde maatregel. De mobiliteitscoördinator vervult de essentiële rol van drager van het “duurzame mobiliteitsproject” De aanstellling van voor de directie en organiseert het overleg met de een werknemers. Hij bepaalt de doelstellingen en middelen om de mobiliteitscoördinator is mobiliteitsmaatregelen te organiseren en begeleiden en een van de meest coördineert de informatieverspreiding en de sensibiliseringstoegepaste en de communicatieacties. Verder is hij degene die het maatregelen :in 2011 mobiliteitsbeleid continu evalueert en opvolgt en er de nodige beschikte 11% van de aanpassingen in doorvoert in een context van permanente veranderingen.


6

1.1 COMMUNICATIE, SENSIBILISERING SENSIB ILISERING EN INFORMATIE Deze maatregelen zijn erop gericht de duurzame verplaatsingswijzen te bevorderen en het gebruik ervan te vergemakkelijken. Ze bestaan in verschillende vormen: - sensibiliseringscampagnes; - de invoering van middelen die makkelijker toegang bieden tot duurzame verplaatsingswijzen.

(a) Sensibiliseringscampagnes

Sensibiliserings- en informatiemaatregelen zijn de eerste stap naar verandering richting duurzamer verplaatsingswijzen. Ze mikken op een zo groot mogelijk publiek binnen de inrichting en stellen zachte verplaatsingsformules voor die geschikt zijn voor de inrichting. De werkgever kan testfasen doorvoeren en vervolgens een eerste evaluatie maken, maar ook voorbeeldeffecten om het vertrouwen van de werknemers te winnen. Met deze initiatieven kan dus rekening worden gehouden met het wedervaren van de personen en beter worden beantwoord aan hun mobiliteitsbehoeften.

12% van de inrichingen heeft campagnes opgezet over alternatieven voor het autosolisme

In Vlaanderen nemen bijna twee basisscholen op tien deel aan de campagne “Safe & Environmentally Friendly Schools” om de leerlingen via ludieke en educatieve acties te sensibiliseren tot duurzame woon-schoolverplaatsingen. Sinds 2000 organiseert de vzw “Mobiel 21” in de basisscholen de campagne “Veilig en Milieuvriendelijk naar School”. In dit kader biedt ze twee soorten activiteiten aan: - Het spel “Sam de Verkeersslang”. Het belangrijkste doel bestaat erin om de leerlingen te sensibiliseren tot een duurzaam woon-schoolverkeer. Het spel verloopt als volgt: de leerlingen krijgen punten telkens als ze op een duurzame manier naar school zijn gekomen. Elk punt wordt gekleefd op een persoonlijke fiche van elke leerling, die op zijn beurt op een spandoek in de vorm van een slang komt te hangen. Als de slang helemaal bedekt is met de fiches van de kinderen, wint de klas een prijs. - Educatieve projecten in de scholen over vervoer en mobiliteit. De sleutel van het succes van deze campagne ligt in het feit dat het spel en de educatieve projecten elkaar perfect aanvullen. Beide concentreren zich op de lokale en zeer concrete behoeften inzake mobiliteit. Vóór de campagne maakten duurzame woon-schoolverplaatsingen 51% uit van alle trajecten. Tijdens de campagne steeg dit aandeel met 29 %. Aan het eind van de campagne kon 63% van de verplaatsingen van de leerlingen als “duurzaam” worden beschouwd. Bijkomende informatie vindt u hier of zie blz 30


7

Deelname van de bedrijven aan de campagnes “Naar het werk zonder auto’ die Mobiel Brussel lanceert sinds 2008. Deze actie, die zich rechtstreeks wendt tot de Brusselse bedrijven, wordt jaarlijks georganiseerd in het kader van de Europese Week van Vervoering. Doel: alternatieven voor het autogebruik in de stad promoten en beter bekend maken. Om de bedrijven te mobiliseren, lanceert Mobiel Brussel via een elektronische informatiebrief van de cel die de bedrijfsvervoerplannen opvolgt (de E-News) maandelijks een oproep om deel te nemen aan de Week van Vervoering en, als het bedrijf geselecteerd wordt, gratis tickets te ontvangen om de MIVB, de NMBS, De Lijn, de TEC en Villo een week lang gratis uit te proberen. De bedrijven worden hoofdzakelijk geselecteerd op basis van hun motivatie om deel te nemen aan de Week van Vervoering en tijdens die week acties te organiseren ten aanzien van hun werknemers. In 2012 deelden de geselecteerde bedrijven 450 Try Passes uit van de MIVB, 200 abonnementen van de NMBS en 100 TEC-paspoorten voor één week, evenals 1000 dagkaarten van De Lijn en 1000 weekabonnementen van Villo. De werknemers konden dus een week lang een andere verplaatsingswijze uitproberen om naar het werk te gaan. Het aantal bedrijven dat een vervoerplan opstelt en deelneemt aan de actie “Naar het werk zonder auto” is sinds de lancering alleen maar toegenomen. In de week van 16 tot 22 september 2013 namen 62 bedrijven deel, tegenover 22 in 2008. Elk bedrijf dat dit wil kan, met of zonder vervoerplan, deelnemen aan de Week van Vervoering. Mobiel Brussel ondersteunt elk bedrijf dat een aanvraag doet en kan het nodige materieel leveren (gratis tickets voor het openbaar vervoer, informatiemiddelen, stap- en fietskaarten,…). Bijkomende informatie vindt u hier of zie blz 30


8

Verzekeringsgroep P&V startte in 2010 een affichecampagne en richtte in zijn zetel een informatiestand op over mobiliteit. Deze actie kadert in de campagne “ Naar het werk zonder auto” van Mobiel Brussel. Naast een ruime verspreiding via het internet, kregen de medewerkers ook toegang tot informatiedocumenten over zachte verplaatsingswijzen, vooral de fiets en het openbaar vervoer: - De agenda van de Week van Vervoering - De praktische vervoersgids “Uw Mobiliteitstroef” - De brochure “Fietsen naar je werk” - 3 informatiefiches over de fiets (beperkt eenrichtingsverkeer, verlichting en diefstal). Om zijn engagement extra in de verf te zetten, heeft P&V de parkings van zijn maatschappelijke zetel (P&V toren en gebouw VIVIUM) gesloten. Ze is enkel nog toegankelijk voor personen met beperkte mobiliteit, carpoolers en tweewielergebruikers. Wie met het openbaar vervoer naar het werk kwam kreeg gratis tickets en de gebruikers van de “zachte verplaatsingswijzen” (met de fiets, te voet) mochten aanschuiven aan een ontbijt. Deze sensibiliseringsactie is een goede oefening in informatie en om de automobilisten aan te moedigen nieuwe verplaatsingswijzen uit te proberen om zich naar hun werk te begeven. Bijkomende informatie vindt u hier of zie blz 30

In 2013 namen 50 Brusselse scholen deel aan de Week van Vervoering. Ze organiseerden acties om hun leerlingen, de ouders en de leerkrachten aan te moedigen de auto thuis te laten en een alternatieve verplaatsingswijze uit te proberen. Tijdens de Week van Vervoering werd een campagne georganiseerd die zich specifiek richtte tot de Brusselse scholen: ” Naar school zonder auto”. De aandacht ging daarbij naar dezelfde thema’s als bij de actie “Naar het werk zonder auto” voor de bedrijven (zie hoger). Bijkomende informatie vindt u hier of zie blz 30

(b) Communicatie- en informatiemiddelen Dankzij de technologische doorbraken in het domein van communicatie en informatie konden krachtige tools worden ontwikkeld die meer en meer worden gebruikt door en toegankelijk zijn in de bedrijven. Deze tools, die specifiek betrekking hebben op mobiliteit, nemen verschillende vormen aan die helpen om duurzame mobiliteit te bevorderen. Enkele voorbeelden: -

-

De virtuele platformen: de werknemers van een bedrijf kunnen hierop ideeën, trukjes en tips uitwisselen voor duurzame mobiliteit en hun wedervaren met hun eigen verplaatsingswijze vertellen… De websites over duurzaam verkeer: ze informeren de bedrijven en werknemers over de bestaande praktijken die al worden toegepast in andere bedrijven. Gids voor Goede Praktijken voor een duurzame woon-werkmobiliteit Februari 2014 – FOD Mobiliteit en Vervoer

9

-

-

-

-

Terbeschikkingstelling van een telefoonnummer (groen nummer) dat de werknemers kunnen bellen om informatie te vragen of ideeën voor te stellen voor hun verplaatsingen in het kader van duurzame mobiliteit. De documentatiekit die de inrichting aan haar werknemers overhandigt, met informatie over de duurzame vervoermiddelen voor personen (woon-werkverplaatsingen, afspraken, klanten, nazorg, enz.) en goederen. De documentatiekit is een efficiënt informatiemiddel in de mate dat hij: o specifiek betrekking heeft op de inrichting (met name op de locatie); o regelmatig wordt bijgewerkt; o wordt verspreid op papier en eventueel via een intranetsite (te downloaden of af te drukken documenten). Ook een rubriek “mobiliteit” in de interne documentatie van het bedrijf die aan het personeel wordt verspreid en regelmatig wordt bijgewerkt (driemaandelijkse publicatie) kan het personeel informeren over duurzame verplaatsingswijzen. Deze rubriek zou kunnen worden aangewend om recente innovaties voor de bedrijven te verspreiden en op een gepersonaliseerde manier de mogelijkheden en initiatieven toe te lichten die het bedrijf lanceert voor zijn medewerkers. Tegelijk zou ze het bewijs leveren dat de werkgever zich inzet voor het welzijn van zijn personeel. De mobiliteitscafés en -kiosken: informatiestands in bedrijven of activiteitszones waar het personeel zijn ervaringen en praktijken op het vlak van mobiliteit kan uitwisselen (gezellige plek en hefboomeffect ten gunste van alternatieve praktijken). Winkels die speciaal gericht zijn op duurzame mobiliteit en alternatieven aanbieden voor de traditionele auto, leveren de bedrijven het nodige materieel en advies over de verschillende vervoerwijzen die het bedrijf ter beschikking kan stellen van zijn medewerkers.

De Parijse vereniging Human Village ontwikkelde het ludieke informatieplatform “Green is good “ om de goede praktijken op het vlak van duurzame ontwikkeling te verspreiden. “Green is Good” is een website die in 2009 werd opgestart door Human Village, een Parijse vereniging die streeft naar ecosolidariteit. Bedoeling is om werknemers te mobiliseren tot duurzame ontwikkeling in het bedrijf. “Green is good” is een communicatieplatform en verspreidt dus informatie, maar geeft de werknemers ook de kans om zich te uiten. Het platform bevat nieuwtjes over duurzame ontwikkeling maar ook getuigenissen, commentaren en interviews met werknemers over hun “groene” gedragingen in het dagelijkse leven. De oprichting van zo’n site in een onderneming laat enerzijds toe om de werknemers te sensibiliseren tot duurzame ontwikkeling en anderzijds om hen aan te moedigen om hun verantwoordelijkheid op te nemen op ecologisch en menselijk vlak. Steunend op een bottom-up aanpak, geeft deze site de werknemers de mogelijkheid om de bedrijfsleiders te mobiliseren. De werknemers worden zelf de motoren van verandering in hun bedrijf. Hun bijdrage wordt opgewaardeerd zonder verplichtingen en creëert een solidariteit in de onderneming. Bijkomende informatie vindt u hier of zie blz 30


10

Colruyt richtte een “groen nummer” in waar de werknemers hun suggesties, tips en opmerkingen over woon-werkverplaatsingen kwijt kunnen. Het belangrijkste doel van dit “ groene nummer” bestaat erin om de werknemers te betrekken bij een strategie van de onderneming op het vlak van duurzaam verkeer. Iedereen kan voorstellen doen of oplossingen aanreiken om het gebruik van de personenwagen te vervangen door een alternatieve verplaatsingswijze. Via hetzelfde nummer kunnen de werknemers ook communiceren met de buitenwereld (de overheid, de pers, enz.). Bijkomende informatie vindt u hier of zie blz 31


11

Elke onderneming kan een beroep doen op de website “TOOLBOX Mobiliteitsmanagement voor ondernemingen” Deze tool werd in 2000 ontwikkeld met de steun van de Europese Commissie in het kader van het programma SAVE II. Het geeft voorbeelden en reikt oplossingen aan om het hoofd te bieden aan de mobiliteitsproblemen van de ondernemingen en is dus een hulpmiddel bij de beslissing om beheersmaatregelen te kiezen die het best aansluiten bij de mobiliteit van de onderneming en om er de impact van te evalueren. De tool is als volgt georganiseerd: - Rechtstreeks toegang tot de databank van de maatregelen: lijst van de maatregelen en gedetailleerde toelichting; - Snelle oplossingen om onmiddellijk te kunnen antwoorden op een specifiek probleem; - Voorbeelden van bedrijven die deze voorgestelde maatregelen toepassen, met een overzicht van de mogelijke impact; - Toegang tot meer gedetailleerde en gepersonaliseerde tips: hulp bij de beslissing voor de bedrijven. Meer dan 40 verschillende maatregelen, mogelijke acties en tal van voorbeelden worden beschreven en toegelicht. Elke maatregel wordt gedetailleerd beschreven en gekoppeld aan voorbeelden van geslaagde implementaties. Deze voorbeelden worden overgenomen in heel Europa. Enkele van deze maatregelen: - De infrastructuur voor fietsers en voetgangers verbeteren - Aangepast collectief vervoer aanbieden - De nood aan trajecten buiten het werk gecombineerd met woonwerkverplaatsingen verminderen - Alternatieven aanreiken voor het autogebruik voor beroepsdoeleinden - Parkingmanagement Onder de voorbeelden van bedrijven die een beroep hebben gedaan op Toolbox, bevindt zich ook de Ford-fabriek van Gent. Die ontwikkelde een tool om het autoverkeer van haar 12 000 werknemers te verminderen (frequente files), de trajecten beter te beveiligen (regelmatig ongevallen tussen fietsers en automobilisten) en het gebruik van de bedrijfsbussen op te voeren. Al deze maatregelen vertaalden zich in: - Een betere service van de bedrijfsbussen (tracé en duur van de routes, betere lokalisatie van de haltes, gebruik van de service mogelijk voor werknemers van naburige bedrijven, terugkeergarantie in geval van laat werken); - Een geslaagde promotie van carpooling waarvan meer gebruik wordt gemaakt dan van individuele wagens (databank en contacten tussen de werknemers via de mobiliteitscoördinator); - Veiliger fietspaden in samenwerking met de lokale overheden (bouw van een tunnel buiten de fabriek zodat fietsers veilig kunnen oversteken zonder conflict met de automobilisten). Bijkomende informatie vindt u hier of zie blz 31


12

In drie vestigingen in Frankrijk (Rijsel, Lyon en Marquette-lez-Lille) kunnen bedrijven voor de woonwerkverplaatsingen van hun werknemers een beroep doen op Altermove, een vervoerdienst die op één locatie alle alternatieven voor de traditionele auto verenigt. Altermove werd in 2010 opgestart en biedt de bedrijven: - producten (fietsen, scooters, driewielers, elektrische wagens, accessoires, uitrustingen); - diensten (huur, fietstaxi, autodelen, carpooling, TEC-tickets, technische werkplaats); - expertises (advies aan particulieren en bedrijven, contacten met specialisten). Via AlterMove Pro biedt de winkel ook diensten aan voor bedrijven: Elke onderneming vindt bij Altermove innoverende mobiliteitsideeën en – oplossingen die speciaal zijn aangepast aan haar situatie. In 2012 startte Altermove in Rijsel een mobiel atelier voor fietsreparaties. Altermove profiteert van deze activiteit om fietsers en voorbijgangers te sensibiliseren tot duurzame mobiliteit, vooral voor hun woon-werkverplaatsingen. De ontmoetingen en uitwisselingen met de animator over ecomobiliteit voegen een menselijke dimensie toe aan het repareren van fietsen. Bijkomende informatie vindt u hier of zie blz 31

In Vlaanderen, Wallonië en Brussel bieden steeds meer bedrijven hun werknemers, bezoekers of klanten een bereikbaarheidsfiche aan waarop het gebruik van zachte verplaatsingswijzen gepromoot wordt (vooral de fiets en het openbaar vervoer). De bereikbaarheidsfiche is een document dat alle vervoerswijzen om een bedrijf te bereiken voorstelt in een stedelijk landschap. Ze toont de middelen om het bedrijf te bereiken met de fiets, met het openbaar vervoer (lijnen, haltes en dienstregeling van de MIVB, de NMBS, De Lijn, de TEC), maar ook de Cambio-stations, de fietsparkings, de haltes van Taxistop, enz. Bij deze fiche hoort een plan dat de mogelijke routes aangeeft, afhankelijk van de weerhouden verplaatsingswijze, en vooral andere vervoermiddelen promoot dan de auto. Dit plan kan worden uitgehangen in het bedrijf (hall, ad valvas, liften, …), op de website worden geplaatst of worden uitgedeeld aan de bezoekers. Bijkomende informatie vindt u hier of zie blz 31


13


14

1.2 VERVOERPLANNEN De vervoerplannen omvatten verschillende acties die - als ze samen worden gelanceerd - efficiënter, beter en duurzamer zijn dan afzonderlijke acties.

(a) De bedrijfsvervoerplannen Het bedrijfsvervoerplan is een complete benadering om de verplaatsingen die een bedrijf genereert te optimaliseren. Alle mogelijke maatregelen kunnen er op geïntegreerde wijze in gecoördineerd worden, van de analyse over de toepassing tot aan de opvolging ervan1. Dit soort meer globale acties kan zowel worden toegepast op schaal van een onderneming als op schaal van een geheel van ondernemingen (complex, industriezone). De realisatie ervan verloopt in verschillende etappes, van de analyse van de verplaatsingen en de huidige bereikbaarheid van het bedrijf tot de uitwerking, toepassing, evaluatie en opvolging van een actieplan. Het BVP moet worden gezien als een cyclisch en dynamisch proces dat regelmatig wordt aangevuld en bijgewerkt. Het is geen louter tijdelijke oplossing voor de mobiliteitsproblemen van een bedrijf, maar een instrument om de processen en kosten permanent te optimaliseren. Dankzij een samenwerking tussen bedrijven en de bundeling van middelen om duurzame mobiliteit te promoten, kunnen bedrijven de kosten delen en een efficiënt en coherent plan uitvoeren op schaal van een bedrijvencomplex. In dat geval spreken we van Plans de Déplacements Inter-Entreprises (PDIE), in Wallionië Plans de Mobilité des Zones d’Activités (PMZA) genoemd. De Overheidsdienst Wallonië heeft al verschillende instrumenten opgelijst en ter beschikking gesteld om de BVP-benadering te begeleiden2. Ze zette met name een inventaris online van alle bestaande BVP’s in het Gewest.

1

Mobiliteitscel UWE (2003). « Clé de votre mobilité durable, entreprises et déplacement de personnes, mesures et partenaires », http://www.promobilite.fr/exemples-europeens/ 2

Bijgewerkte hulpprogramma's beschikbaar voor bedrijven in het Waalse Gewest (SPW) http://mobilite.wallonie.be/home/outils/plans-de-mobilite/les-plans-de-deplacement-entreprise.html


:

15

Ter gelegenheid van haar verhuis, bood De Post haar bedienden alternatieven aan voor het gebruik van de individuele wagen. Na de verhuis van het Luikse postsorteercentrum in 1996, nam het aantal werknemers die met hun privéwagen naar het werk kwamen met 50% toe. Met deze negatieve mobiliteitsbalans voor ogen, werden ter gelegenheid van de nieuwe verhuis van het postsorteercentrum naar Awans in 2007, waarbij bijna 700 werknemers betrokken waren, verschillende initiatieven ondernomen. Er werd onder meer een collectieve pendeldienst ingericht tussen het station van Luik-Guillemins en de nieuwe vestiging in Awans: tien voertuigen leggen op vaste tijdstippen en in elke richting 31 trajecten af per dag. Tijdens de spitsuren worden er bussen ingelegd (50 personen). Deze verplaatsingen worden aangevuld door een systeem “on demand”. Dankzij dit mobiliteitsbeheer vanwege De Post laten meer werknemers de auto thuis, hoewel het openbaar vervoersaanbod niet beantwoordt aan de behoeften van de werknemers (lange verplaatsingen en gebrekkige aansluitingen). Overigens werd ook het parkeeraanbod voor tweewielers uitgebreid, terwijl dit aanbod voor auto’s hetzelfde is gebleven met ongeveer 400 parkeerplaatsen. Bijkomende informatie vindt u hier of zie blz 31

Om het hoofd te bieden aan de verkeers-en parkeerproblemen in Brussel, lanceerde Dexia Bank (inmiddels omgedoopt tot Belfius Bank) in 2000 een aantal acties om de mobiliteitsvoorwaarden van haar 5550 bedienden (sites Congres – Noordstation in het centrum van Brussel) te verbeteren. In het kader van het BVP dat werd uitgewerkt in overleg met de sociale partners, ontwikkelde de onderneming een aantal coherente maatregelen voor alle verplaatsingswijzen. Bedoeling was enerzijds om het autogebruik te ontraden en anderzijds om de werknemers aan te moedigen om zachte verplaatsingswijzen te gebruiken: -

-

-

aanduiding van een “mobiliteitscoördinator” ; gratis openbaar vervoer: de bank betaalt alle abonnementskosten voor het openbaar vervoer via een derdebetalersysteem (rechtstreeks door de bank aan de openbaar-vervoermaatschappij). De werknemers mogen daarbij verschillende vervoerwijzen van verschillende maatschappijen combineren (bus – tram – trein – metro); voor intermodale verplaatsingen, financiële tegemoetkoming voor de verplaatsing tussen woonplaats en vertrekplaats voor alle vervoerwijzen; betaling van de parkeerkosten aan het vertrekstation; betalend parkeren voor automobilisten die niet aan carpooling doen; aanmoediging van carpooling door lidmaatschap van Carpoolplaza, gratis parking en de toekenning van een gelijke vergoeding voor de bestuurder en elk van zijn passagiers ; ter beschikking stellen van een gepaste infrastructuur en uitrusting voor tweewielers: bewaakte fietsstalling, kleedkamers met persoonlijke lockers en douches, uithanging van de fietskaart van Brussel, stopcontacten voor het opladen van elektrische fietsen, spiegels, vuilnisbakken, zadels en reparatiemateriaal; bovendien ontvangt elke nieuwe fietser een fluohesje in de kleuren van de onderneming en een fietskaart van Brussel; jaarlijks organiseert


16

-

-

de onderneming ook een opleiding ‘fietsen in de stad” om de veiligheid van de fietsers te verbeteren; kilometervergoeding (0,22 €) voor wie dagelijks met de fiets of te voet naar het werk komt; glijdende werkuren of zelfs vierdagenweek en aanmoediging van telewerk thuis of in een telecentrum; bewustmaking van het personeel door toegankelijkheidsfiches ter beschikking te stellen en via informatiecampagnes: “Middagen van de Mobiliteit”, “Autoloze werkdag”, vervolgens “ Week naar het werk zonder auto”, “Friday Bikeday” met elke vrijdag van april tot september gratis ontbijt voor de 400 fietsers in Brussel tijdens de werkuren, lidmaatschap van “Bike to Work” (700 deelnemers), Carpoolplaza, Cambio (als dienstvoertuig) en Villo (als dienstfiets); gebruik van schonere voertuigen: “Green Car Policy” die de toegestane CO2emissie voor bedrijfswagens plafonneert.

Het BVP had een reële impact op de verplaatsingswijzen van de werknemers. De verhouding werknemers, bij de 4141 die in Brussel werken, die alleen met de auto naar het werk komen daalde van 55 % in 2000 tot 21% in 2013. Dit stemt overeen met 1500 minder wagens in het dagelijkse verkeer. De maatregelen resulteerden in een aanzienlijke modal shift van de personenwagen naar de alternatieve verplaatsingswijzen. In 2013 ontving Belfius de “Business Mobility Award” voor de inspanningen die de bank al meer dan 12 jaar levert om haar personeel aan te moedigen om op een meer duurzame manier naar het werk te komen. De maatregelen die geleidelijk aan werden ingevoerd wierpen hun vruchten af: 79% van de werknemers van Belfius laat de auto thuis staan en komt met een alternatief vervoermiddel naar het werk. Bijkomende informatie vindt u hier of zie blz 31

Sinds 1996 hanteert Infineon Technologies in Dresden (Duitsland) een mobiliteitsplan ten gunste van fietsers (met reparatieatelier) en gebruikers van het openbaar vervoer, naast een communicatie- en sensibiliseringsplan voor duurzame mobiliteit. Dankzij dit nieuwe mobiliteitsbeleid: - kon de onderneming vermijden dat 500 extra parkeerplaatsen moesten worden aangelegd; - daalde de verhouding werknemers die alleen met hun eigen auto naar het werk komen tussen 1996 en 2005 van 68% naar 55%. Dat stemt overeen met een besparing van 12 miljoen autokilometers per jaar, 400 kg CO2-uitstoot en 325 euro per werknemer per jaar; - 26% van de personeelsleden die sinds 2000 werden aangeworven hebben hun vervoerwijze veranderd; - In het algemeen is het absenteïsme afgenomen, de stiptheid verbeterd, de stress van de woon-werkverplaatsingen verminderd en het aantal ongevallen gedaald. Bijkomende informatie vindt u hier of zie blz 31


17

Het Business Park Quorum, een groot kantoorcomplex in het Verenigd Koninkrijk (Newcastle) waar bijna 8000 werknemers samenzitten, stelde in 2008 een interbedrijfsvervoerplan op. Het Business Park werd geconfronteerd met een tekort aan parkeerplaatsen. Om dat probleem op te lossen, voerde het maatregelen in om duurzame mobiliteit te bevorderen: terbeschikkingstelling van pendelbusjes aangevuld met openbaar vervoer, parkeermanagement, autodelen, informatie over en gebruik van de fiets, gepersonaliseerde trajecten, voordelen voor wie gebruik maakt van het openbaar vervoer,… Sinds de invoering van al deze maatregelen, zijn de belangrijkste resultaten: - daling van het autogebruik van 65% in 2008 tot 55% in 2012; - stijging van het gebruik van het openbaar vervoer van 19% in 2008 tot 38% in 2012; - in 2012 reden er 49 bussen naar het business park, tegenover 6 in 2008; - het gebruik van de fiets verdubbelde, van 2 % in 2011 tot 4% in 2012; - het aantal pendelaars steeg van 97.373 aan het eind van het eerste jaar tot 148.410 in het begin van het tweede jaar, dit betekent een stijging met 50%. Sleutel van dit succes was de communicatie met de werknemers om hun noden beter af te bakenen. Er werden discussiegroepen opgericht waarin de werknemers hun ervaringen op het vlak van duurzame mobiliteit kunnen delen. Bijkomende informatie vindt u hier of zie blz 32

(b) Schoolvervoerplannen

Het schoolvervoerplan promoot duurzame mobiliteit in het kader van woon-schoolverplaatsingen via maatregelen die gericht zijn op drie actieterreinen3: -

De leerlingen en hun ouders bewust maken van mobiliteit en verkeersveiligheid; De weg naar school en de schoolomgeving veiliger en leefbaar maken; De verplaatsingsgewoonten veranderen maar de leerlingen ook leren om autonomer te worden in hun verplaatsingen.

De initiatieven die de scholen kunnen nemen zijn erg gevarieerd: velobus, pedibus, carpooling, aanleg van een kiss-and-ridestrook, enz.

3

Brussel Mobiliteit : http://www.mobielbrussel.irisnet.be/partners/scholen/schoolvervoerplan Gids voor Goede Praktijken voor een duurzame woon-werkmobiliteit Februari 2014 – FOD Mobiliteit en Vervoer

18

De Saint-Henrischool in Brussel (Sint-Lambrechts-Woluwe): dynamisch op het vlak van schoolmobiliteit. Sinds enkele jaren stelt de Saint-Henrischool zich bijzonder dynamisch op als het gaat om schoolmobiliteit: inrichting van een kiss-and-ridestrook, een fietslokaal en zelfs een buggyrek. Een project dat in 2013 werd opgestart, is de pedibus. Deze praktijk ontlast het verkeer in de schoolomgeving door opstoppingen te vermijden. Bedoeling is om een vast traject uit te stippelen (+/- 1.5 km) naar de school. De kinderen kunnen worden afgezet aan het begin van het parcours of onderweg, waarna een personeelslid ze veilig naar school begeleidt. Aanvankelijk wordt er gerekend op een tiental kinderen om een rij te vormen. Als het project verder groeit, kunnen verschillende pedibussen op verschillende trajecten worden overwogen. Bijkomende informatie vindt u hier of zie blz 32


19

1.3 FINANCIËLE MAATREGEL EN EN TRANSVERSALE STIMULANSEN S TIMULANSEN Met deze maatregelen worden de werknemers financieel aangespoord om hun verplaatsingswijzen te veranderen. De maatregelen die we hier beschrijven zijn niet gericht op een bepaalde verplaatsingswijze, maar zijn globaler en laten de werknemer toe om op een geïntegreerde, geïndividualiseerde en autonome wijze alle mobiliteitsoplossingen die hem worden aangeboden te beheren. Maatregelen die zich specifiek richten op een bepaald vervoermiddel, komen verder in dit onderdeel nog aan bod. Een alternatief voor de bedrijfswagen dat recent werd ontwikkeld is het “mobiliteitsbudget”, dwz een maandelijks vast bedrag dat de werknemer kan gebruiken om al zijn vervoerskosten te betalen, ongeacht het vervoermiddel dat hij gebruikt4. Als dit bedrag aan het eind van de maand niet volledig is opgebruikt, mag hij het saldo houden en gebruiken voor andere voordelen. Hij kan het bijvoorbeeld omzetten in een vakantiedag. Werknemers zullen daardoor geneigd zijn om vaker voor duurzame verplaatsingswijzen te kiezen aangezien daar minder kosten aan verbonden zijn. Ze zullen vaker met de fiets komen werken of het openbaar vervoer gebruiken, of de verplaatsing zelfs vermijden door deel te nemen aan een telefonische conferentie of thuis te werken. De invoering van een mobiliteitsbudget houdt voordelen in voor de beide partijen5: -

-

voor de werknemers: financiële voordelen, meer flexibiliteit en beheersing van de verplaatsingswijzen en alle voordelen verbonden aan het gebruik van zachte verplaatsingswijzen, door het gebruik van de individuele wagen te vermijden. voor de werkgevers: beheersing en verlaging van de vervoers- en parkeerkosten, vooral voor werkgevers die bedrijfswagens ter beschikking stellen; het mobiliteitsbudget draagt bij tot de opwaardering van het imago van de onderneming (moderne werkgever die oog heeft voor de milieuproblematiek en een voorbeeld is voor anderen).

(a) Het mobiliteitsbudget

Yacht, een Nederlands uitzendkantoor (Amsterdam), voerde in 2007 het mobiliteitsbudget in. Vroeger kregen de werknemers van Yacht een leasingwagen van het bedrijf: 2000 voertuigen legden toen samen 85 miljoen kilometers af per jaar. Sinds de invoering van het mobiliteitsbudget krijgen de werknemers de keuze tussen twee opties: - Hun bedrijfswagen inleveren en 120% van de leasingprijs ontvangen om hun verplaatsingskosten te betalen; - Een gratis jaarabonnement op het openbaar vervoer krijgen en het verschil tussen de leasingprijs van de bedrijfswagen en het abonnement houden als een aanvulling op hun loon. In 2010 was al 15,4% van de werknemers overgeschakeld op het mobiliteitsbudget, goed voor een verlaging van de CO2-uitstoot met 19% per jaar. Bijkomende informatie vindt u hier of zie blz 32 4

5

CRB (Centrale Raad voor het Bedrijfsleven) (2010). « Sociaal-economisch nieuwsbrief». n°158 EPOMM (2012). « Mobility Budget ». (http://epomm.eu/newsletter/electronic/0312_EPOMM_enews_FR.pdf


20

In België geniet het mobiliteitsbudget momenteel nog geen wettelijk kader dat de fiscaliteitsstelsels van de verschillende modi uniformiseert en vereenvoudigt. Alleen de bedrijfswagens hebben een sociaal en fiscaal statuut dat voor alle soorten gebruik hetzelfde is, of het nu gaat om verplaatsingen in het kader van het werk, woon-werkverplaatsingen of privéverplaatsingen. Daarom neemt het principe van het “mobiliteitsbudget” in sommige bedrijven de vorm aan van extralegale voordelen die à la carte worden verstrekt aan de werknemers. Belgacom voerde in 2010 het principe van het “mobiliteitsbudget” in voor zijn werknemers in de hoofdzetel die beschikten over een bedrijfswagen. Op voorwaarde dat ze hun bedrijfswagen minder zouden gaan gebruiken, genoten ze extralegale voordelen naast het gepersonaliseerde beheer van hun verplaatsingen. Belgacom startte voor zijn werknemers van de hoofdzetel (de twee torengebouwen in de Brusselse wijk van het Noordstation) een overleg in verschillende fasen met het doel een mobiliteitsbeleid in te voeren dat een beter beheer van het woonwerkverkeer zou mogelijk maken : - Grondige analyse van de globale manier van werken in de onderneming; - Analyse van het gedrag van de houders van een bedrijfswagen; - Bepaling van de modaliteiten van het mobiliteitsbudget; - Bepaling van de modaliteiten van het mobiliteitsbudget in overleg met de sociale partners; - Ontwikkeling van een e-tool om het keuzeproces voor de medewerkers te automatiseren en vereenvoudigen; - Intensieve communicatie ten aanzien van de medewerkers; - Begin van de tenuitvoerlegging voor alle houders van een bedrijfswagen. Na bespreking en onderhandeling bood Belgacom de medewerkers die tot dan toe een bedrijfswagen hadden de keuze aan tussen: - Verder gebruik maken van de bedrijfswagen, met onbeperkte tankkaart en een vaste parkeerplaats, zonder andere voordelen (status quo); - Afzien van de parkeerplaats in ruil voor 900 euro, d.i. ongeveer de helft van de geraamde parkeerkost; - Een onbeperkte tankkaart compenseren met een abonnement voor het openbaar vervoer; - Afzien van de bedrijfswagen en een hoger nettoloon genieten, en omzetting van de tankkaart in een budget voor het gebruik van het openbaar vervoer. De aanpak werkt en kan steeds meer medewerkers overtuigen. In 2012 had 44% van de medewerkers met een bedrijfswagen besloten om over te schakelen op een van de formules die het mobiliteitsbudget aanbiedt, tegenover een derde bij de lancering in 2010. Bijkomende informatie vindt u hier of zie blz 32


21

Het bedrijf SWIFT, dat zijn hoofdzetel heeft in Ter Hulpe, lanceerde enkele jaren geleden een zeer actief mobiliteitsbeleid om alternatieven voor de auto te promoten. Een van de maatregelen is het principe van het “mobiliteitsbudget”. Geleidelijk aan voerde SWIFT de volgende maatregelen in: - Volledige terugbetaling van de abonnementskosten verbonden aan het gebruik van het openbaar vervoer; - Terbeschikkingstelling van douches en kleedruimtes, overdekte en bewaakte stallingplaatsen voor tweewielers, reparatiepunten en verdeling van fluohesjes; - Fietskilometervergoeding volgens het fiscaal barema van het huidige aanslagjaar; - Evenementen om het fietsgebruik te promoten (“Friday Bike Day”, één vrijdag in de maand in de lente en de zomer), financiering van het lidmaatschap van GRACQ (Groupe de Recherche et d'Action des Cyclistes Quotidiens, een vereniging die het gebruik van de fiets promoot); - Terbeschikkingstelling van elektrische fietsen voor de verbinding tussen de vestigingen van de onderneming; - Toegang tot een VIP-parking voor carpoolers en vorming van carpoolteams via de rubriek “Who’s who” op het intranet van de onderneming die de woonplaats publiceert van de werknemers die dit wensen; - Ontwikkeling van een tool “mobiliteitsbudget” waarmee de werknemer individueel en autonoom alle mobiliteitsoplossingen kan beheren die hem worden aangeboden via een intranetplatform. In 2012 won SWIFT de prijs voor initiatieven van bedrijven die een duurzame transgewestelijke mobiliteit bevorderen (Brussels Hoofdstedelijk Gewest, Vlaanderen en Wallonië) vanwege de investering in duurzame mobiliteit, in het bijzonder: - De geïntegreerde benadering van mobiliteit die geen enkele mogelijkheid onbenut laat; - Het belang dat ze hechten aan de samenwerking met verschillende mobiliteitsspelers (met name via een actieve betrokkenheid bij de aanleg van fietspaden); - De duidelijke doelstelling om het verkeerslast in het dorp Ter Hulpe te verlichten; - De voortrekkersrol bij het lanceren van een mobiliteitsbudget voor de werknemers; - Het beschouwen van alle maatregelen in hun transgewestelijke aspect (met name op het vlak van zachte verplaatsingswijzen). In 2013 kreeg SWIFT vier van de 5 mogelijke sterren tijdens de audit Tous Velo-Actifs die het Waalse Gewest organiseert in samenwerking met Pro-Velo. Bijkomende informatie vindt u hier of zie blz 32


22

In het kader van haar plan “Let’s choose” voerde Electrabel een systeem van extralegale voordelen in voor haar medewerkers die beschikten over een parkeerplaats en besloten daar afstand van te doen bij de verhuis van de onderneming naar de Brusselse Noordwijk. Deze medewerkers ontvangen een budget gelijk aan de kost van de vrijgekomen parkeerplaats en kunnen kiezen uit verschillende voordelen, met name op het vlak van alternatieve mobiliteit. Er worden voldoende mogelijkheden aangeboden opdat iedereen een package op maat kan samenstellen dat ieder jaar kan worden aangepast: een abonnement voor het openbaar vervoer, een parkeerplaats aan het vertrekstation, een elektrische scooter, een abonnement op Villo, Cambio of ZenCar, enz. In 2011, het jaar van de lancering, gaf 54 % van de medewerkers hun parkeerplaats op om met het openbaar vervoer naar het werk te komen. Het programma ‘Let’s Choose’ voor duurzame mobiliteit verlaagde de CO2-uitstoot met 1 098 ton, d.i. het equivalent van 564 auto’s die 15 000 km per jaar afleggen. In 2012 heeft 68% van de werknemers afstand gedaan van hun parkeerplaats. 13% koos voor een parking dichtbij hun vertrekstation of overstapstation of voor een plaats op een overstapparking. Zij hebben dus besloten om voortaan met het openbaar vervoer te komen werken. Bijkomende informatie vindt u hier of zie blz 32

(b) Financiële stimulansen

Naast de invoering van een mobiliteitsbudget, kan de onderneming de werknemers ook sensibiliseren door premies of financiële voordelen toe te kennen die verschillen naargelang het gebruikte vervoermiddel. Deze praktijk kan de werknemers stimuleren, maar ook bewust maken van de impact van zijn verplaatsingskeuzes.


23

ECOVER, gevestigd in Malle (Vlaanderen), moedigt haar 30 werknemers aan om voor hun woonwerkverkeer een duurzamer verplaatsingswijze te kiezen. Het bedrijf combineert daarvoor verschillende financiële stimulansen. Ecover voerde een terugbetalingssysteem in samen met begeleidende maatregelen. De kosten worden terugbetaald naargelang de gebruikte verplaatsingswijze: - 0.45 euro per km voor de fietsers; - 0.27 euro/km voor de bromfietsers ; - 0.13 euro/km voor de carpoolers (voor de chauffeur en voor elke passagier, ongeacht de grootte van de auto); - 0.13 euro/km voor de werknemers die de auto gebruiken voor woonwerkverplaatsingen (deze terugbetaling geldt niet voor kleine auto’s en bestelwagens); - De gebruikers van het openbaar vervoer genieten de wettelijke terugbetaling van 0.05 euro/km. Voor de fietsers worden specifieke inspanningen geleverd: douches, overdekte fietsenstallingen, materiaal voor kleine reparaties, reservefietsen,…. De verplaatsingswijzen worden gecontroleerd door validatie van een badge aan de paal die overeenstemt met het gebruikte vervoermiddel. Slechts 45% van de werknemers van Ecover komt nog alleen met de auto, de andere verplaatsen zich met de fiets, doen aan carpooling… Bijkomende informatie vindt u hier of zie blz 33


24

De groep P&V voert een zeer doorgedreven mobiliteitsbeleid voor zijn medewerkers in zowel Brussel als Antwerpen. Er werd een mobiliteitscoördinator aangesteld die verantwoordelijk is voor de initiatieven ter bevordering van de duurzame mobiliteit van de medewerkers. De zetels van Antwerpen en Brussel beschikken elk over een multimodale bereikbaarheidsfiche en regelmatig worden informatie- en sensibiliseringscampagnes met punctuele acties georganiseerd. De Groep verspreidt informatie over mobiliteit, die regelmatig wordt bijgewerkt, via het intranet. Werknemers die de afstand tussen woonplaats en werk verkleinen, met name door van werkplek te veranderen – Antwerpen of Brussel, kunnen aanspraak maken op een verhuispremie. Om het fietsgebruik te promoten neemt de groep ieder jaar deel aan “Bike Experience” en sinds 2013 ook aan “Bike to Work”. De fietsers krijgen een fietsvergoeding en kunnen beschikken over speciale infrastructuren (bewaakte overdekte parking, kleedruimtes, lockers en douches), en ontvangen kleine accessoires (fluohesjes, fietsbellen, …). Bij de renovatie van het gebouw in Antwerpen, ontvingen ze een “fietskit” (fluohesje + fluoband + regenponcho + lamp + stuurtasje). Kaarten van “Velo Antwerpen” werden uitgedeeld voor de verplaatsing tussen het station van Berchem en de zetel van Antwerpen (ook fietshelmen werden voorzien). De Groep biedt aan om het abonnement op Villo! In Brussel en op Velo in Antwerpen terug te betalen als het wordt gecombineerd met het openbaar vervoer. De openbaarvervoerkosten worden volledig terugbetaald (ook voor aanvullende trajecten naast de auto). De Groep moedigt aan om zich tussen de zetels van Antwerpen en Brussel te verplaatsen met de trein. Daarvoor voorziet hij een “ contractual ticket online”, waarbij het vervoerbewijs per mail wordt verstuurd en rechtstreeks wordt gefactureerd aan de onderneming. Aan de verschillende onthaaldesks vinden de werknemers tickets van de MIVB en De Lijn om het gebruik van het openbaar vervoer voor hun verplaatsingen in het kader van hun werk aan te moedigen. Tussen de zetels van Antwerpen en Brussel en tussen het station en de zetel van Antwerpen werden verschillende pendelformules uitgeprobeerd. Via de “Green Car Policy” spoort de Groep zijn werknemers aan om bedrijfswagens te kiezen met een lage CO2-uistoot, de bedrijfswagen te combineren met het openbaar vervoer (Railease) en het aantal afgelegde kilometers te verminderen. Op dezelfde manier sensibiliseert de Groep ook tot het gebruik van carpooling dat werd geofficialiseerd. Bijkomende informatie vindt u hier of zie blz 33


25

1.4 O RGANIS RGAN ISATI IS ATIE ATI E EN DELOKALISATIE VAN V AN HET WERK Sommige bedrijven hebben een flexibele werkstrategie goedgekeurd. Dankzij de nieuwe technologieën kunnen de meeste bedrijven vandaag aan minstens een deel van de werknemers oplossingen voorstellen om een beter evenwicht tussen werk en privéleven te garanderen. De voorgestelde maatregelen impliceren veranderingen in de werkorganisatie, de manier van werken en de gewoonten van de werknemers, met name op het vlak van verplaatsing: -

telewerk ; gedeelde lokalen; glijdende werkuren.

Een van de doelstellingen van deze maatregelen bestaat erin om de nadelige effecten van druk verkeer, zowel op de weg als in het openbaar vervoer, te verminderen. Files vormen een groot probleem in vooral Brussel en Antwerpen, en in mindere mate ook in andere grote Belgische steden zoals Gent en Namen.

(a) Telewerk Bij telewerk is het werk zo georganiseerd dat het buiten de gewone werkplek (de inrichting) kan worden uitgevoerd. Vaak gaat het gepaard met flexibele werkuren en tegenwoordig wordt het aanzienlijk vergemakkelijkt dankzij ITC (informatie- en communicatietechnologie). Telewerk wordt uitgevoerd: -

thuis; in een satellietkantoor van de onderneming (telecottage); op een mobiele plaats (vanuit de wagen die daarvoor kan worden uitgerust, vanuit een hotel).

Telewerk biedt een oplossing voor verschillende vaststellingen: de toenemende verkeersopstoppingen tussen de woonplaats en het werk, het ontstaan van functies die geen voltijdse aanwezigheid in de onderneming vereisen en de aanvaarding van een evaluatie die eerder gebaseerd is op kwantificeerbare criteria betreffende het uit te voeren werk en niet zozeer op gepresteerde uren. Om de organisatie van telewerk in de bedrijven te vergemakkelijken, specialiseerden sommige informaticabedrijven zich in het aanbod van beheerstools (voor het beheer van uurroosters, mobiliteit, videoconferenties, …). Via de ontwikkeling van virtuele kantoren trachten deze bedrijven een snelle en efficiënte oplossing te bieden voor gedelokaliseerde werkposten, met het oog op een optimale dienstverlening.

8% van de inrichtingen organiseert telewerk

De effecten van het telewerk in al zijn verschillende vormen maken het voorwerp uit van debatten die soms tot zeer uiteenlopende conclusies leiden: de globale balans op het vlak van mobiliteit en energieverbruik is maar positief als deze bijzondere werkorganisatie veranderingen induceert in de Gids voor Goede Praktijken voor een duurzame woon-werkmobiliteit Februari 2014 – FOD Mobiliteit en Vervoer

26 verplaatsingspraktijken, in de keuze van de locaties of op het vlak van energieverbruik (geval van de dubbele werkposten). Telewerk kan een oplossing zijn voor het fileprobleem tijdens de spitsuren, maar naargelang van de vorm kan het ook veel verplaatsingen genereren, ook buiten het werk. En waar telewerk het gebruik van zachte verplaatsingswijzen (te voet, met de fiets) bevordert voor korte trajecten, lijkt het weinig impact te hebben op het gebruik van het openbaar vervoer voor langere trajecten. Om een reële positieve impact te hebben op de duurzame mobiliteit, moet de ontwikkeling van telewerk dus gepaard gaan met een meer doorgedreven mobiliteitsbeleid in de onderneming, met aanvullende maatregelen die een alternatieve mobiliteit bevorderen. In 2013 breidde Belgacom de mogelijkheden voor haar personeel om thuis te werken aanzienlijk uit. Telewerk is mogelijk voor 7.000 van de 14.000 werknemers van Belgacom, tegenover 4.700 voorheen. Deze nieuwe maatregelen waarvoor de helft van het personeel van een van de grootste bedrijven in België in aanmerking komt, werden uiteraard pas genomen na uitvoerig onderzoek en tests. Uit recente enqûetes is gebleken dat voor bijna 7 van de 10 verantwoordelijken de productiviteit toeneemt. 91% van de thuiswerkers is bovendien van oordeel dat het thuis werken positieve effecten heeft op hun welzijn. De maatregelen van Belgacom betreffen steeds meer personeelsleden (het aandeel steeg van 4.700 naar 7.000 van de 14.000 werknemers), maar ook een steeds groter deel van de werktijd: waar de telewerkers eind 2013 gemiddeld slechts drie dagen per maand thuis werkten, zullen ze in de toekomst tot 40% van de tijd thuis presteren, dwz twee dagen per week. Deze revolutie impliceert culturele omwentelingen en aanzienlijke veranderingen in de werkorganisatie en de manier van communiceren. Telewerk kan namelijk maar succesvol zijn als aan de volgende minimumvoorwaarden wordt voldaan: - thuiswerk is voor Belgacom aanvaardbaar op voorwaarde dat het gaat om functies met meetbare individuele doelstellingen en dat de werknemer thuis over een gepaste werkruimte beschikt; - het sociaal contact tussen de medewerkers moet worden behouden om de eenheid tussen de werknemers van de onderneming te garanderen; dat is overigens één van de redenen waarom de onderneming de tijd dat er thuis wordt gewerkt tot 40 % heeft beperkt; - de kwaliteit van de communicatie tussen de collega’s en met de oversten moet op een hoog niveau worden gehouden; dat is mogelijk dankzij vergaderingen op de werkplek, maar ook dankzij videoconferenties en de nieuwe communicatietechnologieën die Belgacom ter beschikking stelt. Aangezien de maatregelen van Belgacom betrekking hebben op een groot aantal werkdagen die thuis worden gepresteerd, is de impact op het wegverkeer en het gebruik van het openbaar vervoer tijdens de spitsuren aanzienlijk. Telewerk heeft ook een grote rechtstreekse milieu-impact: volgens Belgacom kon in 2013 dankzij telewerk bijna 26.000 liter brandstof worden uitgespaard (dat is 70 T CO2equivalent). Voor 2014 verwacht de onderneming een besparing van ongeveer 120.000 liter brandstof (of 322 T CO2-equivalent). Bijkomende informatie vindt u hier of zie blz 33


27

IBM France lanceerde eind jaren 90 in de Parijse regio een mobiliteitsprogramma dat leidde tot de installatie van proximiteitscentra voor de werknemers. Het gebruik van deze centra voor deeltijds telewerk gebeurt op vrijwillige basis. De werknemers blijven aan de zetel verbonden via het satellietkantoor. Ze hoeven zich dus niet dagelijks naar de zetel te begeven en hebben geen eigen bureau of parkeerplaats meer nodig. De locatie van deze centra in de Parijse regio werd gekozen volgens de geografische verspreiding van de werknemers. Telewerk betekent voor de werknemers meer vrijheid, een betere verzoening tussen werk en privé, tijdwinst en minder tijdverlies door woon-werkverplaatsingen, vooral tijdens de spitsuren, en dus verkeersopstoppingen. Het bedrijf kan dankzij telewerk besparen op infrastructuren in de hoofdzetel. De kost van de kantoren in de hoofdzetel is namelijk veel hoger dan de kost van de kantoren in de stadsrand. Bijkomende informatie vindt u hier of zie blz 33

(b) Gedeelde lokalen

In eenzelfde streven naar een grotere flexibiliteit van het werk, worden er tegenwoordig nieuwe soorten werkplaatsen ontwikkeld: - Gedeelde kantoren: verschillende bedrijven zitten samen in één ruimte en delen de diensten infrastructuurkosten; - Ruimtes voor “coworking”, gebaseerd op het principe van informatie-uitwisseling tussen bedrijven in eenzelfde activiteitendomein; - Gehuurde ruimtes per dag, per week of per jaar waar bedrijven en hun werknemers toegang hebben tot tal van diensten. Deze werkruimtes, die volop in ontwikkeling zijn, laten bedrijven toe om zich minstens voor een deel van hun activiteiten, tijdelijk of parttime, dichtbij de verblijfplaats te vestigen van een deel van hun personeel, maar ook dichtbij het cliënteel of de zakenrelaties.


28

Gedeelde ruimtes en “coworking”

In de drie Belgische gewesten zijn er al heel wat van dergelijke sites waarvan de activiteit volop in ontwikkeling is: - 8 Waalse coworkingprojecten werden in 2012 geselecteerd en gesubsidieerd door “Creative Wallonia”, op initiatief van het ministerie van Economie; - Deze sites zijn volop in ontwikkeling in Brussel (Mobispot, BetaGroup, Mundob om er slechts enkele te noemen); - Het “ClubHouse Coworking Space” van Aurelium in Antwerpen focust in zijn promotie op het aanbod van een flexibele werkplek. Bijkomende informatie vindt u hier of zie blz 33

(c) Beheer van de werkuren Flexibele werkuren zijn een van de middelen om te verhelpen aan fileproblemen, vooral tijdens de spitsuren. Ze laten de werknemers toe om de verkeerspieken tijdens hun woonwerkverplaatsingen te vermijden. Dat geldt niet alleen voor de individuele voertuigen, maar ook voor het openbaar vervoer en de tweewielers.

De verhouding werknemers die werken volgens vaste uren of in ploegverband is sinds 2005 gedaald, terwijl de glijdende of onregelmatig werkuren steeds meer opgang maken


29

1.5 BIJZONDERE AANDACHT VOOR PB PBM Bij het beheer van de woon-werkverplaatsingen, moet ook aandacht worden besteed aan de verplaatsingen van personen met beperkte mobiliteit. De verplaatsing naar de werkplaats zelf is de eerste of de laatste etappe van de woonwerkverplaatsingen. De voorzieningen en infrastructuren moeten dus ook worden aangepast aan deze categorie van werknemers. Met gepaste ingrepen kan de kwaliteit van de voetgangerswegen op de site worden verbeterd. De ontwerper van de ruimtes moet rekening houden met: - hoogteverschillen, trappen, toegangen tot de liften; - veilige trajecten; - keuze van de wegdekmaterialen (niet glad en desgevallend voorzien van markeringen, bijvoorbeeld podotactiele stroken) en kwaliteit van de inrichting (zonder gaten of reliëf); - hindernissen: geen gevaarlijk meubilair; - signalisatiesystemen (meubilair, verlichting, geluid) in de inrichtingen voor voetgangers. Ook over de toegankelijkheid van andere vervoermiddelen moet worden nagedacht, bijvoorbeeld de toegang tot de haltes van het openbaar vervoer of tot parkeerplaatsen die perfect gedimensioneerd en terug te vinden zijn. In 2008 gaf het Brussels Hoofdstedelijk Gewest een vademecum uit over “Personen met beperkte mobiliteit in de openbare ruimte”6. Het legt de vinger op de verplaatsingsproblemen voor verschillende soorten handicaps en de technische oplossingen die worden aanbevolen voor de inrichting van de openbare ruimte. In het kader van de Staten-Generaal van de Verkeersveiligheid van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, worden er aanbevelingen gedaan voor tal van inrichtingen voor PBM. Er worden bijvoorbeeld bijzondere aanbevelingen uitgevaardigd voor de wegbeheerders en de openbaarvervoermaatschappijen. De PBM worden daarin als referentie genomen voor de aanleg van voetpaden, de lokalisatie van de haltes van het openbaar vervoer, … Hoewel deze aanbevelingen zijn gericht aan de beheerders van de openbare ruimte, kunnen de bedrijven zich er ruimschoots op inspireren bij de inrichting van hun bedrijfszetels.

6

Website Brussel Mobiliteit. « Voorzieningen voor PBM» : http://www.mobielbrussel.irisnet.be/articles/pbm/voorzieningen-voor-pbm Gids voor Goede Praktijken voor een duurzame woon-werkmobiliteit Februari 2014 – FOD Mobiliteit en Vervoer

30

REFERENTIES 1.1 Communicatie, sensibilisering en informatie (a) Sensibiliseringscampagnes

Safe Environmentally Friendly Schools •

• • •

IDAE (2005). « Gestion de la mobilité, des nouvelles habitudes de déplacement » http://www.energies-davenir.com/bibliothequeea/deplacement_infrastructures_de_transport/management_mobilite.pdf Mobiel 21, Sam de Verkeersslang, Handleiding. http://www.verkeersslang.be/publicaties/sam_zet_je_school_in_beweging http://www.epomm.eu/index.php?id=2771&lang1=fr&study_id=784 www.trafficsnakegame.eu

Actie « Naar het werk zonder auto»: •

Leefmilieu Brussel (2013). « Infofiches ecomobiliteit ».

•

Brussel Mobiliteit : Actie « Naar het werk zonder auto» http://www.mobielbrussel.irisnet.be/partners/bedrijven/dag-naar-het-werk-zonder-auto

Verzekeringsgroep P&V : •

Bruxelles mobilité : « Action sans voiture », groupe P&V http://www.mobielbrussel.irisnet.be/partners/bedrijven/dag-naar-het-werk-zonder-auto

Actie « Naar school zonder auto » : •

Bruxelles mobilité : « Action sans voiture » : http://www.mobielbrussel.irisnet.be/partners/scholen/dag-naar-school-zonder-auto

(b) Communicatie- en informatiemiddelen Green is good : • • • •

Sequovia, facilitator duurzame ontwikkeling. http://www.sequovia.com/actualites/1190-lancement-officiel-du-site-green-is-goodfr.html Website de Green is good : Greenisgood.fr Website Human Village: http://www.humanvillage.com/a-propos/qui-nous-osmmes/ http://fr.viadeo.com/fr/groups/detaildiscussion/?containerId=002i0ah8na5qw0x&forumId=0 021ibd882j4itpr&action=messageDetail&messageId=002ml39vjigry62


31

Groen nummer Colruyt •

GRACQ (2010). « La ville à vélo ». http://www.gracq.be/files/uploads/VAV-2010/VAV146.pdf

•

Website du GRACQ : www.gracq.org

Toolbox •

•

IDAE (2005). « Gestion de la mobilité, des nouvelles habitudes de déplacement » http://www.energies-davenir.com/bibliothequeea/deplacement_infrastructures_de_transport/management_mobilite.pdf http://www.mobilitymanagement.be/nederlands/index.htm

Altermove • •

Altermove, la boutique du déplacement urbain (2012): http://www.altermove.com/ Persartikel (2013). « L’atelier vélo mobile au service des cyclistes urbains » http://www.mobiviagroupe.com/IMG/pdf/CP_Altermove_Atelier_velo_mobile_VF.pdf

bereikbaarheidsfiche • •

Website van de MIVB (2013) http://www.stib-mivb.be/FAE.html?l=nl Bereiksbaarheidsmap, Evere, BRAT

1.2 Vervoerplannen

(a) De bedrijfsvervoerplannen

De Post •

Union Wallonne des Entreprises : http://www.mobilite-entreprise.be/mobiliteentreprise/personnes/exemples-de-bonnes-pratiques/La-Poste.pdf

Bank Dexia •

Brussel Mobiliteit: http://www.mobielbrussel.irisnet.be/ partners/bedrijven/bedrijfsvervoerplan

Infineon Technologies •

Institut d’aménagement et d’urbanisme de la région d’Ile-de-France, IAU (2010) « Fiches PDE Europe ».


32

Business Park Quorum •

•

Website Eltis (The Urban Mobility Portal), « Encouraging sustainable travel at Quorum Business Park, Newcastle, UK » : http://www.eltis.org/index.php?id=13&lang1=en&study_id=3636 Website Quorum Business Park: http://www.quorumbusinesspark.co.uk/

(b) Schoolvervoerplannen

Saint-Henrischool « pedibus» • •

Brussel Mobiliteit: http://www.mobielbrussel.irisnet.be/partners/scholen/schoolvervoerplan Website COREN (Coordination et Environnement) : http://www.coren.be/ en door S. Lanthier gecommuniceerde informatie (COREN)

1.3 Financiële maatregelen en transversale stimulansen (a) Het mobiliteitsbudget Yacht •

EPOMM (2012). « Mobility Budget ». http://epomm.eu/newsletter/electronic/0312_EPOMM_enews_FR.pdf

Belgacom •

« Aller simple vers une meilleure mobilité », SCOOP n°37, SD WorX, déc. 2012

Swift •

Mobilité-entreprises.be / Dynamisme (Décembre 2010 – Janvier 2011)

Electrabel •

« Let’s Choose, un plan de mobilité durable au bénéfice du personnel », Persmap, nov. 2012 : http://www.ledialogue.be/2012/11/le-soir-electrabel-lets-choose-un-plan-de-deplacementqui-marche/


33

(b) Financiële stimulansen Ecover • • • •

www.APESA.FR: Les PDE, thematischemap, 2008 « Ecover lave plus blanc et roule plus vert », Fleet&Business, n°150, 2006 La chambre des représentants de Belgique (document) : http://www.lachambre.be/FLWB/pdf/49/0619/49K0619004.pdf Persmap : « Ecover lave plus blanc et roule plus vert ». http://www.imustbe.be/mmm/jq/files/8/pdf_00000436fr.pdf Toolbox : http://www.mobilitymanagement.be/francais/famous/fmsecov.htm

P&V •

Contact met de mobiliteit Manager : C.Vigneron

1.4 Organisatie en delokalisatie van het werk (a) Telewerk Belgacom •

E. Vanbrussel (2014). “Helft Belgacom-personeel mag thuiswerken”. De Tijd

IBM •

« Télétravail : IBM, le culte de la mobilité » : http://www.journaldunet.com/management/dossiers/050166teletravail/ibm.shtml

(b) Gedeelde lokalen

Het “ClubHouse Coworking Space” van Aurelium. •

http://www.aurelium.be/nl/home/

Télétravail •

Map « A la découverte des tiers-lieux » http://blog.neo-nomade.com

(c) Beheer van werkuren

Spitsuren vermijden •

EPOMM (2012). Newsletter, http://www.epomm.eu/newsletter/electronic/0912_EPOMM_enews_FR.pdf


Gids voor Goede Praktijken voor een duurzame woon-werkmobiliteit

Recommend Documents