GGZ-vernieuwing in België: welke plaats kan de gezinsverpleging hierbij innemen?

GGZ-vernieuwing in België: welke plaats kan de gezinsverpleging hierbij innemen? Prof. Dr. Chantal Van Audenhove Vermaatschappelijking van zorg: gezinsverpleging als inspirerend model Congres van OPZ Geel,16 mei 2014

Overzicht 1. Trends in de GGZ – – – –

Wereldwijd en in België Vermaatschappelijking van de GGZ De visie op herstel Naar een betere GGZ met Artikel 107

2. De toekomstige rol van de gezinsverpleging – –

Nieuwe vormen Resultaten LUCAS onderzoek in Geel 2010

3. Vooruitzichten – – –

Kwetsbaarheid als generiek probleem Nieuwe zorgvormen voor kwetsbare mensen Risico’s van zorg in de samenleving

Trends in de GGZ • Deïnstitutionalisering: – Afbouw van aantal bedden – Reductie van aantal ligdagen

• Vermaatschappelijking: – Integratie en inclusie van mensen met psychische problemen • Rehabilitatie • Acceptatie als volwaardig burger

– Humanisering van de zorg • Maatschappelijk geïntegreerde voorzieningen • Normalisatie

– Aandacht voor maatschappelijke determinanten • Stigmatisering, discriminatie en victimisatie

Monaco Belgium Malta Netherlands Latvia Russian Fed Lithuania Czech Republic Switzerland Croatia France Ukraine Norway Germany Luxembourg Slovenia Finland Romania Hungary Ireland Slovakia Bulgaria Belarus Fmr Yugoslav Rep Macedonia Kazakhstan Rep of Moldova Montenegro Denmark Poland Armenia Israel Iceland Spain Serbia Austria Azerbaijan Sweden Kyrgyzstan Georgia Portugal Greece Bosnia & Herzegovina Tajikistan Albania Cyprus Uzbekistan Andorra Italy Turkey

Aantal psychiatrische bedden per 10.000 inwoners WHO, 2011

20

18

16

14

12

10

8

6

4

2

0

Aantal opnames per 100.000 in GGZ-voorzieningen WHO, 2011

Mental Health Programme

Trends Deïnstitutionalisering voltrekt zich • Daling in het aantal ziekenhuisbedden zwakt af • De grootschalige instituten worden vervangen ddoor kleinschaligere voorzieningen • Toegenomen erkenning voor de rol van de Familie en bekommernis over het evenwicht tussen de controle over patiënten en hun autonomie • Re-allocatie van hulpverleners naar de thuiszorg • Nieuwe nadruk op teamwerking Ook:  Promotie van evidence-based psychiatrie in farmacologische, sociale en psychologische behandeling  Toename persoonlijke bijdrage in behandeling en zorg  Nadruk op efficiëntie en kostenbeperking

“Balanced care” Evenwichtige zorg met een waaier aan zorgvoorzieningen in de maatschappij die alle zorg biedt die nodig is, zonder de negatieve impact van opname:     

in de natuurlijke omgeving mobiel gericht op beperkingen en symptomen specifieke zorg voor omschreven diagnose en problemen in overeenstemming met de internationale verklaring van de mensenrechten  gefocust op de prioriteiten van de gebruikers  gecoördineerd

Evolutie in richting van Balanced care WHO Alle noodzakelijke voorzieningen: – Gespecialiseerde residentiële units voor specifieke patiëntengroepen (bijv. eetstoornissen, adolescenten..) – Gespecialiseerde Community MHC, ACT en snelle interventieteams – Alternatieven voor acute opname: psychiatrische thuiszorg, crisisinterventieteam, daghospitalisatie, respite care – Gedifferentieerd begeleid wonen – Rehabilitatie in arbeid, educatie en vrije tijd (Thornicroft &Tansella, 2003)

“The Diamond of Change” (M. Kmita 2005) “De Gekken”

gevaarlijke personen, uitgesloten uit de samenleving STIGMA

Gebruikers van voorzieningen

Burgers

rol van de zorgverstrekkers aanvaard, zelfactualisatie, strij d tegen stigma en machteloosheid

Mensenrechten, verantwoorde lijkheden, participatie en inclusie in de samenleving

Patiënten

Slachtoffers, passieve ontvangers van zorg of behandeling, ontvangen zorg van experten die weten ‘wat het beste is’

Implicaties voor behandeling • zelfhulp en informele hulp (lotgenoten) worden zeer belangrijk • professionele hulp is niet noodzakelijk, kan wel een faciliterende rol spelen • naast GGZ ook vele andere voorzieningen mogelijk

Het belang van werken !  Mensen met psychische problemen die werken hebben beter zelfwaardegevoel, minder psychiatrische symptomen, minder sociale beperkingen, betere subjectieve kwaliteit van leven (Bond et al., 2001; Burns & Catty, 2008; Mueser et al. 1997)

 De wil om te werken is groter bij mensen met psychische problemen dan bij algemene populatie. Men wil inclusief werk: in de samenleving en nuttig ! (Wheat, Brohan, Henderson & Thornicroft, 2010)

 Voor degenen die vast werk hebben, dalen de kosten van zorg en behandeling drastisch (Bush, Drake, Xie, Mc Hugo, & Haslett, 2009)

Kortom: werk helpt mensen te ontsnappen uit de rol van beperkte psychiatrische patiënt en een nieuwe identiteit uit te bouwen waarbij men bijdraagt tot de samenleving

Basisprincipes van IPS 1. Focus op regulier betaald werk: competitieve job met een loon en niet afzonderlijk met enkel mensen met beperking

2. Willen werken is het enige inclusiecriterium 3. Snel een job zoeken, begeleiding en assessment op de werkvloer 4. De voorkeur van de cliënt staat centraal bij belangrijke keuzes : programma, type van werk 5. Geïndividualiseerde lange termijn ondersteuning aan cliënt én werkgever 6. Integratie van ATB en GGZ hulpverlening 7. Persoonlijk advies en ondersteuning in uitkeringskwesties bij werkhervatting

Onderzoeksresultaten •

IPS is effectiever dan alternatieve benaderingen

•

Minder lang werkloos: in IPS vs in controle conditie

•

Op lange termijn: – na 2 jaar dubbel zoveel mensen aan het werk – meer dan de helft van de IPS deelnemers worden reguliere werkers: in reguliere job

•

Resultaten op vlak van inkomen: gematigd / negatieve incentives door sterke arbeidsongeschiktheidsuitkeringen

Percentage

(Crowther, ea 2001,Salyers ea 2004, Becker, ea 2007, Bond ea 2008)

90 80 70 60 50 40 30 20 10 0

London

Ulm

Rimini

Zurich Groningen Sofia

IPS Vocational Service

Evoluties van de GGZ in België

Trends in België: jaren 90

Overlegplatforms

PZ

PAAZ

PVT

BW

CGG

RIZIV Conv.

Trends in België : sedert 2000

Overlegplatforms Kinderen en jongeren

Volwassenen PZ Ouderen

PAAZ

PVT

BW

CGG

RIZIV Conv.

Beleidsmaatregelen Vlaams en federaal niveau

Vanaf 2000 20032004 Vanaf 2005

Doelgroepgericht beleid in ambulante en residentiële sector

Preventie van suicide

Pilootprojecten “Psychiatrische zorg in de thuissituatie”

Pilootprojecten “Activering in reguliere tewerkstelling en educatie”

Primaire samenwerking in “Therapeutische Projecten”

Secundaire samenwerking in Transversaal Overleg

Integratie en gerichtheid op samenleving

Patiënten- en familieparticipatie op meso en macro niveau

vanaf 2010: Projectkader van Artikel 107  FOD volksgezondheid  “Gids naar een betere GGZ door de realisatie van zorgcircuits en zorgnetwerken” www.PSY107.be  Experiment voor doelgroep 16-65 jaar  Duur: 3 jaar  Intenties van 107 – – – –

Beddenreductie Vermaatschappelijking Participatie en patiëntgerichtheid Integratieve benadering van zorg

Artikel 107: basisprincipes • Intensieve en gespecialiseerde ambulante en mobiele zorg als alternatief voor ziekenhuisopname • Readaptatie en rehabilitatie in een samenwerking over sectoren heen: zorg, arbeid, educatie, cultureel werk, huisvesting • Ontwikkeling van zorgcircuits en zorgnetwerken van samenwerking gericht op doelgroepen zoals kinderen, volwassenen, ouderen, forensische, gehandicapten .. • Intensieve zorg in ziekenhuizen • Consolidatie in de regelgeving van de pilootprojecten • Samenwerking tussen federale en regionale overheden

Artikel 107: 5 kernfuncties die GGZ omvattend zijn

Regionale verdeling van projecten ‘artikel 107’ regio Halle-Vilvoorde

Arrondissement Antwerpen Netwerk GGZ Kempen

Kernactoren regio Gent-Eeklo

Regio arrondissement Leuven + zorgregio Tervuren

Netwerk GGZ Regio Noord West-Vlaanderen

Regio Zuid-West Limburg & West Limburg

Regio IeperDiksmuide

Noolim – Netwerk OostLimburg

Regio Midden WestVlaanderen

Réseau Santé Namur Fusion Liège

Regio Zuid WestVlaanderen Hainaut occidental – CRP les Marronniers Région Hainaut (Mons – Leuze-en-Hainaut & Wez-Velvain)

Cliniques Psychiatrique des Frères Alexiens – Henri-Chapelle

Centre Hospitalier Jean Titeca et les Cliniques Universitaires St Luc Hermes Plus

Réseau de la Région du Centre - Manage

Paradigma shift

De stap naar burgerschap blijft een uitdaging Gebruikers van voorzieningen

Burgers die leerkansen ontwikkelen

van bedden naar stoelen

een actief persoonlijk bestaan

van grootschalig naar kleinschalig

keuzemogelijkheden

van veel naar minder

ergens bijhoren

van algemeen naar specifiek

„stepping up and down„

van beperkingen naar sterktes

praktische steun bij dagelijks functioneren in leven en werk

Structurele verbeteringen Kwaliteit van zorg

Anders kijken naar de persoon Kwaliteit van leven en relaties

Herstel of ‘recovery’ als centraal concept “Een intens, uniek, persoonlijk proces van verandering in iemands houding, waarden, doelen, vaardigheden en rollen. Het is een manier van leven, om een leven te leiden dat voldoening geeft, dat hoopvol is, en een bijdrage levert aan de samenleving, ondanks de beperkingen die de ziekte met zich meebrengt. Herstellen is het ontgroeien van de catastrofale gevolgen van de ziekte en de ontwikkeling van een nieuwe betekenis en een nieuw doel in iemands leven Herstel impliceert de ontwikkeling van nieuwe betekenissen en doelen in het leven, een groeien over de grenzen van de ziekte.” Anthony, (1993). Recovery from mental illness: the guiding vision of the mental health service system in the 1990s

Sleutelelementen van het proces van herstel CHIME raamwerk (Leamy et al., 2011)     

Connectedness Hope and optimism Identity Meaning and purpose Empowerment

 Naar een nieuwe benadering van zorg in de samenleving  Zorg die sterktes ondersteunt en versterkt  Inspiratie in zorg voor ouderen en voor personen met handicap

Tegemoet komen aan basale zorgbehoeftes ( /15) Vaststellen van zorgbehoeftes Basale zorg Tijd en persoonlijke aandacht Breed aanbod van diensten ( /10) Breed aanbod van diensten Toegankelijkheid aanbod Sociale contacten en participatie ( /20) Bevordering netwerkcontacten Betrokkenheid omgeving Maatschappelijke re-integratie Stigmabestrijding Medezeggenschap en participatiemogelijkheden ( /10) Medezeggenschap Participatie in behandel- en begeleidingsplan Zorg gebaseerd op de mogelijkheden van de cliënt ( /15) Vaststellen van wensen en kwaliteiten Begeleidingsdoelen gebaseerd op mogelijkheden Begeleidingsdoelen gebaseerd op rollen Cliëntgerichtheid en keuzemogelijkheden ( /10) Visiedocumenten, jaarplannen en brochures Variatie in zorgverlening Zelfbepaling van de cliënt ( /25) Cliënt in regie Ziektemanagement (illness management) Financieel beheer Terugdringen van dwangmaatregelen Zelfbepaling in crisissituaties Focus op herstel en ervaringsdeskundigheid ( /25) Visie op herstel Ondersteuning persoonlijk herstelproces Inzet van ervaringsdeskundigen Deskundigheidsbevordering Herstelwerkgroepen en lotgenotencontact

P3 7 1 2 4 7 3 4 9 2 3 2 2 3 2 1 4 2 1 1 5 1 4 10 3 2 2 2 1 8 1 3 1 1 2

P4 8 3 2 3 6 3 3 8 1 2 2 3 3 1 2 5 2 2 1 3 1 2 11 1 3 3 3 1 7 1 3 1 1 1

P6 11 3 4 4 7 4 3 13 4 3 4 2 9 4 5 14 4 5 5 8 4 4 23 4 4 5 5 5 15 3 5 1 3 3

P7 11 4 4 3 7 3 4 12 3 2 4 3 7 3 4 11 4 4 3 9 4 5 16 5 2 4 3 2 15 4 4 2 3 2

P8 11 4 3 4 6 3 3 11 3 2 3 3 5 3 2 9 4 2 3 5 2 3 17 3 3 3 4 4 9 1 3 1 3 1

P9 8 2 3 3 6 3 3 10 2 4 2 2 5 3 2 5 2 2 1 4 1 3 11 3 2 2 3 1 6 1 2 1 1 1

P10 9 3 3 3 6 3 3 9 2 2 2 3 5 2 3 7 2 3 2 6 2 4 9 2 3 2 1 1 8 2 2 1 2 1

Minimun 7 1 2 3 6 3 3 8 1 2 2 2 3 1 1 4 2 1 1 3 1 2 9 1 2 2 1 1 6 1 2 1 1 1

Maximum Gemiddelde Mediaan 11 9,3 9 4 2,9 3 4 3,0 3 4 3,4 3 7 6,4 6 4 3,1 3 4 3,3 3 13 10,3 10 4 2,4 2 4 2,6 2 4 2,7 2 3 2,6 3 9 5,3 5 4 2,6 3 5 2,7 2 14 7,9 7 4 2,9 2 5 2,7 2 5 2,3 2 9 5,7 5 4 2,1 2 5 3,6 3 17 13,9 11 5 3,0 3 4 2,7 3 5 3,0 3 5 3,0 3 5 2,1 1 15 9,7 8 4 1,9 1 5 3,1 3 2 1,1 1 3 2,0 2 3 1,6 1

De toekomstige rol van gezinsverpleging in de GGZ

Psychiatrische gezinsverpleging: een lange geschiedenis… • Psychiatrische gezinsverpleging in Geel – 14e eeuw: legende Sint-Dimpna – Pionier wereldwijd – Zette Geel (en België) op de wereldkaart • “Foster care has its historical foundations in Belgium, where over 600 years ago families in Geel took mentally ill persons into their home” – in Journal of Mental Health, 2006 van Canadese auteur Myra Piat – Sinds 19e eeuw ook in Lierneux

De wereld kleurt “Geel”

In al deze landen wordt nu psychiatrische pleegzorg aangeboden

…maar welke toekomst? • In Canada en Verenigde Staten wordt psychiatrische pleegzorg in vraag gesteld door beleidsmakers ten voordele van meer autonome vormen van wonen • In Duitsland, Engeland en Italië breidt psychiatrische pleegzorg zich juist verder uit • In België: – Dalend aantal patiënten en pleeggezinnen – Georganiseerd op slechts twee plaatsen – Vraagtekens over wettelijke omkadering

Bronnen: Piat et al (2008); Haveman & Maaskant (1990); De Groof et al (2010)

Tegenstrijdige tendensen op internationaal vlak?  Dalingen omdat…

 Stijgingen omdat…

– Meer gebruikers verkiezen zelfstandig te wonen

– Er grote tevredenheid is bij “pleeggasten”

– Geen economische nood bestaat bij gezinnen om zich kandidaat te stellen

– Mogelijkheid tot sociale integratie bestaat

– Scepsis heerst in geestelijke gezondheidszorgsector over mogelijkheden van psychiatrische pleegzorg

– Mogelijkheid tot destigmatisatie bestaat

Bronnen: Piat et al (2008); Goldstein & Godemont (2003); Haveman & Maaskant (1990)

Nieuwe vormen van pleegzorg  Flexibilisering en differentiatie: – Perspectief biedende pleegzorg: voor volwassenen en ouderen Gestabiliseerde chronische problematiek – langdurig verblijf in gezin

– Behandelende pleegzorg voor alle doelgroepen Beperkt verblijf voor mensen tijdens de behandeling in ziekenhuis

– Ondersteunende pleegzorg (voor volwassenen en ouderen) Bijvoorbeeld weekendverblijf of bezoek zondagnamiddag

Ervaringen in het buitenland zijn positief en er is veel variatie mogelijk Niet iedereen is voorstander van deze vormen, maar de diversiteit van vormen sluit aan bij de veelheid aan doelen en mogelijkheden

Welke plaats kan pleegzorg innemen in de vernieuwde GGZ ? Wat is er nodig ? Degroof et al 2010

Onderzoek i.o.v. FOD Volkgezondheid Degroof et al, 2010

Online bevraging bij: •Personeel OPZ Geel (n=63) •GGZ hulpverlener (“externe experten”, n=29) •Pleeggezinnen Geel (n=30) •Bewoners Geel en omstreken (n=82)

Paneldiscussie met: •“Experten” in onderzoek naar psychiatrische gezinsverpleging en rehabilitatie (n=4)

Persoonlijke bevraging bij: •Pleeggasten (n=27)

1. Plaats in de toekomstige GGZ

• Is er nog een plaats voor pleegzorg ? • Welke functies vervult het nu? • Voor welke doelgroep is het een goede oplossing?

Psychiatrische gezinsverpleging verdient een volwaardige plaats • Zinvolle schakel in het continuum van zorgvormen tussen IBW en PVT in het nieuwe kader 107:

IBW individueel

IBW groep

Gezinsverpleging

PVT

• Raakvlak met functie 2, 3 en 5 van artikel 107

Psychiatrische gezinsverpleging verdient een volwaardige plaats • Verantwoording: – Elke woonvorm heeft een eigenheid – Aanvullend karakter – Keuzemogelijkheid

• Draagvlak: – De bewoners in Geel zelf zijn zeer tevreden – De meerderheid van personeelsleden in Geel, experten en bevolking is voorstander

Beter herstel in een gezin • Werken aan rehabilitatie en een waardig leven leiden (hulpverleners OPZ Geel en extern) – “Er is meer ruimte voor hun eigenheid, hun persoonlijke ontwikkeling in vergelijking met een klassieke opname in een psychiatrisch zorgcentrum” • Grotere vrijheid dan in residentiële zorg (patiënten) – “Hier staan ze open en laten ze de persoon vrij. Ze proberen te werken aan de mogelijkheden die de patiënt heeft en daar gaan ze voor. Het is positief dat ze aanvaarden wie je bent. Op andere plaatsen denken ze ‘oh, die is ziek, we gaan die eens medicatie geven’. Ik was toen wel ziek, maar ik vind het er wel over wanneer ze je volledig plat leggen en je zelfs niet meer kan opstaan.” • Volledige arbeidsrehabilitatie wordt bemoeilijkt door hospitalisatiestatuut

Pleegzorg voor mensen met sociale nood, zonder netwerk • Doelgroep: – – – –

chronische of langdurige psychische stoornis gestabiliseerd? enige zelfstandigheid, maar niet voldoende.. Ontbreken van sociaal netwerk, maar voldoende sociale vaardigheden om in gezin in te passen • “Voor de groep van mensen wier eigen deficiënt sociaal netwerk, in combinatie met hun psychiatrische problematiek, destabiliserende opnames in psychiatrische ziekenhuizen en het daarbij horend isolerend effect, er voor gezorgd hebben dat ze verbinding verloren hebben met hun omgeving, of deze beperkt zagen tot de binnen de muren van de instelling” (OPZ Geel)

– Niet vergeten: De wens van de patiënt !

2. Wat is er nodig ?

• Hoe kan men interesse wekken bij de betrokken partijen? – In andere regio’s – Bij kandidaat gezinnen – Bij kandidaat patiënten

• Welke aanpassingen aan het huidige model kunnen hiertoe bijdragen? • Welke omkadering is hiervoor nodig?

Voorwaarden voor uitbreiding: • Erkenning van deze zorgvorm, • Aanpassing van de regelgeving • Gepaste financiële voorwaarden voor organiserende diensten • Statuut van pleeggezin : gepaste onkostenvergoeding Uitbreiding in kader van afbouw van bedden en opnames? • Reconversie van personeel in stedelijke omgeving met groot ziekenhuis aanbod bv. van nachtdienst, administratie, onderhoud... naar diverse vormen van pleegzorg

Stigma staat zorg in de samenleving in de weg  Nood aan uitbreiding omdat… Dit nodig is om patiënten zorg in hun vertrouwde omgeving te kunnen aanbieden

 Barrières voor uitbreiding door… – Stigma, taboe en onverdraagzaamheid – Is kwestie van traditie in Geel die men elders niet heeft – Gebrek aan erkenning van gezinsverpleging als zorgvorm (vooral ervaren in OPZ Geel)

 Geen nood aan uitbreiding omdat… – Eerst het huidige aanbod beter verder wordt uitgewerkt

Overwegingen bij bevolking om zich kandidaat te stellen als gezin Zou u het overwegen zelf patiënten op te vangen in uw gezin? Zeker wel

Eerder wel

Eerder niet

Zeker niet 1%

25%

NEEN

12%

Weet het niet

JA

23%

Gezinslast, geen tijd, geen geduld, geen plaats, te oud, alleenstaand en werkend, gesteld op privacy, slechte indruk (misbruiken), zorg al voor eigen familie

39%

Om rehabilitatie mogelijk te maken, in hun natuurlijke omgeving, omdat wij ermee opgegroeid zijn, het zo gewoon zijn

Warmte van het gezin is cruciaal in motivatie zich kandidaat te stellen • Meerderheid positief, slechts 1 gezin staat negatief t.o.v. psychiatrische gezinsverpleging als vorm van zorgverlening – “We vinden het fijn om voor anderen te zorgen en ze op deze manier een thuis te geven om toch ook gelukkig te zijn”. (gezin)

• Gezinnen zien een probleem in: • Te weinig opvang voor patiënt, permanentie in ziekenhuis • Verlies van privacy, extra zorg en verantwoordelijkheid

• Andere gezinnen aanspreken op het delen van hun positieve familiale invloed met patiënten?

Visie van pleeggasten : • Meerderheid is tevreden: – “Het is 100% positief. Het zijn vriendelijke mensen. – En mijn pleegouders zien ons graag.” • Kritische geluiden van gasten: 1/7 – – – – – –

Verdeeldheid : “deel uitmaken van gezin” versus “op doorreis zijn” Liever zelfstandiger wonen, worden hierin niet gesteund Gevoel misbruikt te worden als arbeidskracht in het huishouden Niet met iedereen in familie een goede band Geen steun van wijkverpleegkundige Belang van goede screening en matching

Deze verdeeldheid merkt men ook in andere landen waar psychiatrische pleegzorg georganiseerd wordt. Bron: Piat et al (2008)

Vooruitzichten

Kwetsbaarheid is een generiek probleem ! Goede praktijken met vrijwilligers in de ouderenzorg Cera projecten ‘Anders ouder worden’.

• Vernieuwing komt tot stand door een bottomup-aanpak met sterke aandacht voor samenwerking en ontschotting. DE ZAVEL: NET EEN BEETJE ANDERS Mensen met psychische Problemen in RVT

Gemeenschappelijke kernaspecten van effectieve zorg voor diverse doelgroepen ouderen met dementie, EPZ Regelluwe zorgomgevingen en mentale beperking  Zorg kan generiek opgevat 1. Outreachende hulpverlening1 worden in 2. Teambenadering1 3. Kleine caseload1  Woonzorgzones met 1 4. Geen drop out “onzichtbare zorg” 5. 24 uurs bereikbaarheid en crisis1 Projecten Vlaamse Bouwmeester 6. Shared decision making 7. Medicatiebeleid1  Voor diverse doelgroepen 1 8. Familie interventie 9. Training van praktische vaardigheden2  Zwevende bedden 10.Training van sociale vaardigheden2 11.Preventie Afhankelijk van zorgbehoefte van de bewoner krijgt de kamer of wooneenheid een label M.Vereecken, 2014, Effecftieve gemeenschapsgerichte zorg Steunpunt WVG project in ontwikkeling

Zorg in de samenleving heeft eigen risico’s : hierop anticiperen

111

Reductie van stigmatisering ? Evidence based practice

•

Direct contact en ontmoeting met mensen met psychische problemen meest effectief op lange termijn

•

Contactinterverventies brengen grootste effect teweeg op attitude en bereidheid tot hulp bieden

•

Burgers die zelf mensen kennen met psychische problemen, oordelen gunstiger over de hele groep

Collectieve strategieën: 1. 2. 3. 4.

Voorlichting geven Protesteren Antidiscriminatie-wetten en -maatregelen Contact bevorderen

Individuele strategieën: 5. 6.

Voorkomen en tegengaan van zelfstigma Bevorderen van persoonlijke empowerment

Discriminatie thuis en in gezin Wat is het ?  Negatieve beoordeling van ziektegedrag  Familieleden : stigma door associatie  Thuisloosheid  Negatieve reactie van buren op ziekenhuisopname

 Negatieve discriminatie: 47% – – – –

Familieleden: 43% Job vinden: 29 % Job behouden: 29% Intieme of seksuele relatie aangaan: 27%

 Positieve discriminatie: uiterst zeldzaam

INDIGO-onderzoeksgroep, Discriminatie van mensen met schizofrenie (Thornicroft, et al, Lancet, 2009) 113

Victimisatie  Een onderschat probleem  Mensen met ernstige en langdurige psychische problemen zijn at risk om slachtoffer te worden van geweld  2,3 tot 140 maal zoveel als algemene bevolking (Maniglio, 2009; Choe, Teplo & Abram, 2008)

 Focus van onderzoek en pers ligt ten onrechte op psychiatrische patiënt als dader

114

Normalisatie: leven in een gewoon gezin Erkenning van  Helende kracht van een gewoon gezinsleven  Dagstruktuur, burgerschap en controlefunctie  Voor personen wiens kwaliteit van leven erdoor verbetert Betekent ook:  Goede matching tussen gezin en kwetsbare persoon  Ondersteuning van het wonen  Ondersteuning van de familierelaties  Bewaking van de kwaliteit 115

Dank voor uw aandacht

Meer info www.kuleuven.be/LUCAS [email protected] 116