Gezondzwangerworden. be PASCALE MOKANGI, ILSE DELBAERE, HANS DE STEUR
Hoe word je gezond zwanger? De eerste 8 weken van de zwangerschap zijn cruciaal Alle organen vormen en ontwikkelen zich in deze periode (organogenese). In deze ontwikkelingsfase is de foetus erg gevoelig. Vrouwen gaan gemiddeld rond de 6de week van hun zwangerschap (postconceptie) voor het eerst op prenatale controle. Veel vrouwen krijgen pas op dit moment uitleg over het nut van foliumzuur, gezonde voeding en mogelijk schadelijke invloeden op de zwangerschap. Foliumzuur dient ingenomen vanaf minstens één maand voor de conceptie. Leefstijlaanpassingen gebeuren best voor de zwangerschap. Schadelijke invloeden dienen vermeden te worden in de eerste kwetsbare weken van de zwangerschap.
Waarom foliumzuur? Door de dagelijkse inname van 400 μg/dag foliumzuur tijdens de zwangerschap, verlaagt het risico op neurale buisafwijkingen drastisch (- 50/70%). Neurale buisdefecten ontstaan door het onvolledig sluiten van de neurale buis (de voorloper van de hersenen en het ruggenmerg) binnen de vier weken na de conceptie. Een voorbeeld van een neurale buisdefect is spina bifida of open ruggetje. Foliumzuur is een vitamine (B9) dat aanwezig is in onze voeding, maar niet in voldoende mate. Vrouwen die zwanger willen worden, dienen een foliumzuursupplement in te nemen vanaf actieve kinderwens en stoppen met anticonceptie tot en met de 3de maand van de zwangerschap
Wat is het probleem? JOnG!- studie (2010): 86,4% van de Vlaamse moeders heeft foliumzuur tijdens de zwangerschap ingenomen 13,6% neemt geen foliumzuur tijdens de zwangerschap slechts 36,3% neemt foliumzuur correct in 40,8% van de vrouwen start te laat 7,2% van de vrouwen stopt te vroeg Risciogroepen voor het niet of niet correct innemen van foliumzuur: Vrouwen die ongepland zwanger worden (+/- 30%, Sexpert 2013) Vrouwen met lagere socio-economische status
Waarom leefstijlaanpassingen voor de zwangerschap? Roken: Invloed op de vruchtbaarheid, ook IVF is minder succesvol bij rokers (dit geldt ook voor de mannen) Rokende zwangere vrouwen hebben 23% meer kans op een miskraam (Pineless 2014) en 50% meer kans op perinatale sterfte (NHG). Andere complicaties die zich vaker voordoen bij rokende zwangeren: vroeggeboorte (70% meer kans), laag geboortegewicht (2 tot 3 maal meer kans) en loslating van de placenta. Het risico neemt af, indien men (liefst) voor of vroeg in de zwangerschap stopt met roken. Drinken: Alcoholgebruik is nadelig voor de vruchtbaarheid en de ontwikkeling van de foetus tijdens de zwangerschap. Dagelijks gebruik van 1 tot 2 eenheden alcohol per dag tijdens de zwangerschap leidt tot een toename van het aantal miskramen en doodgeboorten. Geen veilige ondergrens -> vermijd alcohol en stop alcohol tijdens de zwangerschap Binge drinken is zowel preconceptioneel als tijdens de zwangerschap afgeraden
Waarom deze website? Voor koppels met een kinderwens: Koppels dienen voor hun zwangerschap geïnformeerd te worden over het belang van foliumzuur en de gevolgen van roken, alcohol en andere schadelijke leefstijlfactoren op hun vruchtbaarheid en hun prille zwangerschap. Vrouwen met vooraf bestaande epilepsie, hypertensie en diabetes mellitus moeten geïnformeerd worden over het belang van specialistische begeleiding voor de conceptie. Deze website is een laagdrempelig communicatieplatform, waar koppels gericht informatie kunnen opzoeken.
Waarom deze website? Voor zorgverleners: Deze website heeft eveneens tot doel om zorgverleners (huisartsen, gynaecologen, vroedvrouwen, apothekers) te ondersteunen bij preconceptionele consultaties en adviezen. Zorgverleners vinden er evidence based informatie rond topics waar ze mogelijks niet dagdagelijks mee worden geconfronteerd, bijvoorbeeld: preconceptionele voedingsadviezen voor veganisten of vrouwen die bariatrische chirurgie hebben ondergaan advies rond vitamine D suppletie preconceptionele adviezen bij bepaalde aandoeningen (rheumatoïde artritis, lupus e.a.)
Methode Bundelen van informatie uit nationale en internationale richtlijnen. Bij gebrek aan preconceptionele richtlijnen werden eveneens prenatale richtlijnen gebruikt. Selectie van relevante topics met behulp van experten Uitschrijven van de inhoud website aan de hand van geselecteerde richtlijnen Validering van deze inhoud met behulp van experten Opmaak van de website Pilootstudie: test van de website bij doelpubliek Aanpassing van de website Lancering website voorjaar 2015
Belangrijkste boodschappen Vrouwen die zwanger willen worden of pas zwanger zijn:
Neem foliumzuur Vermijd alcoholgebruik vóór de zwangerschap en stop tijdens de zwangerschap Stop met roken Leef gezond (algemene gezondheidsinformatie)
Partners van vrouwen die zwanger willen worden: Een gezonde leefstijl heeft een positief effect op de vruchtbaarheid Ondersteun je partner om gezond te leven, dat werkt voor beide partners motiverend: Een gezonde leefstijl komt de vruchtbaarheid en de gezondheid van jullie toekomstige baby ten goede.
www.gezondzwangerworden. be
Aanbevelingen voor verder onderzoek Monitoring van foliumzuurgebruik: nood aan middelen Zoeken naar manieren om vrouwen met lagere SES te bereiken met medewerking van Kind & Gezin): nood aan middelen en geschikte methodiek. Zoeken naar manieren om het aantal ongeplande zwangerschappen te reduceren (Feasibility nagaan van een ‘Reproductive Life Plan’, zoals in VS of Zweden).
