Gezondheidsmonitors en bijdrage aan interventies
Input voor tussenevaluatie Beleidskader Welzijn, Maatschappelijke Ondersteuning en Zorg 2012-2015 Gemeente Bladel
17 juli 2013
Yvonne Meertens, onderzoeker Ellen van Bree, adviseur lokaal gezondheidsbeleid
Aanleiding De GGD Brabant Zuidoost heeft de gemeente Bladel eind 2010 - begin 2011 voorzien van informatie voor het Beleidskader Welzijn, Maatschappelijke Ondersteuning en Zorg 2012-2015. Dit betrof vooral resultaten van de diverse gezondheidsmonitors in de periode 2007-2009. De monitorgegevens zijn gebruikt om voor een aantal WZM-beleidsthema’s vast te stellen welke onderwerpen en doelgroepen in de beleidsperiode 2012-2015 extra aandacht nodig hebben.
Rapportages als vertrekpunt voor Beleidskader Welzijn, Maatschappelijke Ondersteuning en Zorg De GGD verzamelt jaarlijks gegevens die aansluiten op de negen prestatievelden van de Wmo. Dit gebeurt door het afnemen van een aantal gezondheidsmonitors waarmee de gezondheidssituatie en het welbevinden van de Bladelse burger in beeld wordt gebracht. Op deze manier krijgt de gemeente inzicht in de gezondheid en het welbevinden van de ‘gewone’ burger, maar ook in de kwetsbare groepen. Hoe is zijn leefstijl (roken / drinken / bewegen)? Hoe zit het met de sociale contacten en maatschappelijke participatie? Welke zorg en voorzieningen worden nog gemist? De gemeente heeft de WMO-prestatievelden vertaald naar een 4tal beleidsprogramma’s WZW en vervolgens aangegeven welke thema’s van de gezondheidsmonitors hierop aansluiten. 1. Sociale samenhang en leefbaarheid. 2. Opgroeien en Opvoeden. 3. Maatschappelijke Participatie. 4. Preventie en opvang. Per programma is achtereenvolgens beschreven wat volgens de GGD de kernpunten zijn voor het toekomstige beleid. Daarbij is rekening gehouden met visie en doelstellingen. Dit is onderbouwd met gegevens uit de monitors. Deze informatie is samengevoegd in de notities: • Kernpunten gezondheidsmonitors, 9 februari 2011 • Bijlage Onderbouwing kernpunten gezondheidsmonitors GGD Brabant Zuidoost Naast deze input heeft de gemeente meer bronnen geraadpleegd, zoals de praktijkervaringen van hulp- en dienstverleners, vrijwilligersorganisaties, belangenvertegenwoordigers, politiek en de burgers. De gemeente heeft de monitorgegevens gebruikt om een nulsituatie te beschrijven en een aantal objectief meetbare outcomedoelstellingen over het welbevinden van de Bladelse burger te formuleren.
Huidige stand van zaken Het beleidskader is eind 2011 vastgesteld inclusief een bijbehorend Uitvoeringsplan ‘De maatschappelijke agenda 2012-2015’. De speerpunten in het uitvoeringsplan zijn zoveel mogelijk SMART geformuleerd. Daarbij is in percentages vastgelegd welke prestaties in 2016 gerealiseerd moeten zijn. Zie hoofdstuk 5 van het beleidskader (pag. 66-67) Beschikbaarheid monitorcijfers vanaf 2011 Om te kunnen bepalen of de gemeente op de goede weg is vindt medio 2013 een tussenevaluatie plaats. De GGD is graag bereid om daarvoor de beschikbare monitorcijfers aan te leveren. Hiervoor kan op dit moment gebruik worden gemaakt van: • de monitorgegevens 12 t/m 18 jarigen 2011/2012 (let op: het nieuwe beleid is op dat moment nog niet ingezet, maar de resultaten kunnen wel worden gebruikt om de trend 2007-2011 vast te stellen. Dit kan van belang zijn om de haalbaarheid van de beoogde prestatie in 2016 opnieuw tegen het licht te houden.)
2
• •
• •
Update van gegevens WMO/OGGZ monitor 2010-2011: te raadplegen via www.ggdgezondheidsatlas.nl. In www.regionaalkompas.nl staan de prestatievelden 7,8 en 9 verder uitgewerkt. Vanaf 2012 wordt periodiek een factsheet uitgebracht met daarin risicofactoren voor sociale uitsluiting en de update van registraties van klantgegevens van instellingen Cijfers uit de Volwassenenmonitor 19-64 jaar, met daarbij ook trends voor de periode 2009-2012 Cijfers uit de Ouderenmonitor 65+, met daarbij ook trends voor de periode 2009-2012
Informatie over interventies waar de GGD bij betrokken is vanaf 2012 (vooral procesmatig) Daarnaast heeft de GGD in 2012 en 2013 ook op een aantal programma-onderdelen een bijdrage geleverd aan de uitvoering van het beleidskader. Dit betreft o.a.: • Het schrijven van de beleidsnota LGB waarin een aantal speerpunten verder zijn uitgewerkt: - Psychische problemen bij (schoolgaande) jongeren - Overgewicht / gezonde voeding bij jongeren - Verslaving - Gezondheidseffecten intensieve veehouderij Hiervoor zijn opnieuw specifieke doelen en bijbehorende prestaties (smart) geformuleerd waarbij al gebruik is gemaakt van de resultaten van de jeugdmonitor 12 t/m 18 jarigen 2011/2012 • Leveren van een bijdrage aan de evaluatie van het sportbeleid • Uitvoering van activiteiten op het gebied van alcohol en jongeren (o.a. Uit met ouders) depressiepreventie, aanpak overgewicht en versterken sociale weerbaarheid (op Kempenniveau) • Inventariseren van de huidige aanpak ‘Gezondheidsverschillen a.g.v. Sociaal Economische Status (armoede) en het komen tot matches van organisaties die hun activiteiten met elkaar willen delen. • Ondersteuning GOW De Kempen bij procesevaluatie project familiezorg in de Kempen: eindrapportage juni 2012.
Input vanuit de gezondheidsmonitors In onderstaande tabel staat de huidige stand van zaken gepresenteerd wat betreft de gestelde prestatieindicatoren in 2016. In de tabel wordt op basis van de Gezondheidsmonitors van de GGD Brabant-Zuidoost een overzicht gegeven van de meest recente cijfers voor Bladel en de regio Zuidoost-Brabant. Om een indicatie te geven of de gemeente op weg is om de gestelde prestatiedoelstellingen te bereiken, worden ook de cijfers van de vorige meting en een trendaanduiding weergegeven. Jeugdmonitor 0 t/m 11 jarigen Jeugdmonitor 12 t/m 17 jarigen Volwassenenmonitor 19 t/m 64 jarigen Ouderenmonitor 65 +
peildatum peildatum peildatum peildatum
2008 / 2009 2011 / 2012 2012 / 2013 2012 / 2013
Leeswijzer tabel: Het recente cijfer van Bladel wijkt significant af van het recente regionale cijfer Het recente cijfer van Bladel wijkt significant af van vorige meting in Bladel Het recente cijfer van Bladel ligt op of beneden het niveau van de gestelde prestatie-indicator in 2016
3
Sociale samenhang en leefbaarheid
Prestatie tot en met 2011/2012
Prestatie in 2016
Voorgaande monitor Bladel %
Recente monitor Bladel %
Bladel trend
Recente monitor regio %
%
Lidmaatschap van een vereniging Kinderen 4 t/m 11 jaar Jongeren 12 t/m 18 jaar Volwassenen van 19 t/m 64 jaar Ouderen 65+
75 87 62 nvt
* 87 61 74
* = = nvt
* 81 53 60
80 90 65 nvt
Lidmaatschap van een sportvereniging Kinderen 4 t/m 11 jaar Jongeren 12 t/m 18 jaar Volwassenen 19 t/m 64 jaar Ouderen 65+
61 76 39 nvt
* 74 36 24
* = = nvt
* 70 38 25
70 80 45 nvt
Doet vrijwilligerswerk Jongeren 12 t/m 18 jaar
8
15
↑
11
15
Volwassenen 19 t/m 64 jaar Ouderen 65+
33 33
29 39
= =
28 29
40 40
Bezoekt verenigingsbijeenkomsten Ouderen 65+
72
72
=
59
75
Mist één of meer ontmoetingsplaatsen in de buurt Jongeren 12 t/m 18 jaar
49
44
=
43
40
Ontevreden over voorzieningen in de buurt voor jongeren Volwassenen 19 t/m 64 jaar
19
**
**
**
* **
10
Meest recente cijfer is gemeten eind 2008. Nieuwe cijfers over kinderen beschikbaar medio 2014 Indicator is niet nagevraagd in de Volwassenenmonitor 2012
Vrijwilligerswerk door jongeren bijna verdubbeld In de afgelopen vier jaren is het percentage jongeren in Bladel dat vrijwilligerswerk doet bijna verdubbeld, van 8% naar 15%. Hiermee zit de gemeente momenteel op het gewenste niveau in 2016. Ook regionaal zien we een toename, maar deze is kleiner dan in Bladel (van 8% naar 11%). Een mogelijk verklaring voor de stijging is de invoering van de verplichte maatschappelijke stage in het schooljaar 2011-2012. Voorafgaand aan de invoering van de maatschappelijke stage was het percentage jongeren dat vrijwilligerswerk verricht stabiel rond 8% (periode 2003-2007). Op het Pius X College in Bladel ligt het percentage jongeren dat vrijwilligerswerk verricht hoger dan op het Rythovius College in Eersel. Regionale analyses laten zien dat jongeren in de leeftijd van 15 tot 16 jaar vaker wekelijks vrijwilligerswerk doen dan 12 t/m 14-jarigen en 17 t/m 18-jarigen. Op het voortgezet onderwijs in Zuidoost-Brabant doen VWO-leerlingen in de regio het vaakst wekelijks vrijwilligerswerk.
4
Lidmaatschap van jongeren bij (sport)verenigingen stabiel De overgrote meerderheid van de jongeren in Bladel is lid van een vereniging of sportvereniging. De percentages liggen ook hoger dan het regionale gemiddelde, al zijn de verschillen niet significant. In de periode 2007-2012 is de groep jongeren die lid is van een (sport)vereniging ongeveer gelijk gebleven en is een stijgende lijn richting de doelstelling in 2016 (nog) niet zichtbaar. In het bevorderen van een gezond gewicht is het sporten (bij verenigingen) natuurlijk van belang. Maar veel jongeren die lid zijn van een sportvereniging halen desondanks niet de dagelijkse beweegnorm. Daarom is het van belang om naast sportstimulering ook het (veilig) bewegen in de buurt en op en rondom school te bevorderen. Maar deze aanbeveling is wel al meegenomen binnen het lokaal gezondheidsbeleid en (evaluatie van het) sportbeleid. Circa 44% van de jongeren geeft aan één of meer ontmoetingsplaatsen in de buurt te missen. Dit percentage ligt lager dan in 2007, maar de daling is niet significant. De plekken die jongeren het meest noemen die zij missen, zijn een voetbalveld, pleintjes of een jeugdhonk.
Volwassenen in Bladel willen zich minder ‘vastleggen’ aan vrijwilligerswerk dan in regio Bijna drie op de tien volwassenen (19 t/m 64 jaar) in Bladel verricht vrijwilligerswerk. Dat is vergelijkbaar met het aantal in de gehele regio. In 2009 lag het percentage vrijwilligers in Bladel nog significant hoger dan in de regio. Dat is dus nu niet meer het geval. Dit hangt samen met een stijging van het vrijwilligerswerk in de gehele regio. In Bladel lijkt het percentage juist licht af te nemen, maar er is geen sprake van een significante trend. Circa 15% van de volwassenen in Bladel doet vrijwilligerswerk bij een sportvereniging. Aan de mensen die geen vrijwilligerswerk verrichten, is gevraagd naar de reden. De grootste groep geeft ‘geen tijd’ als belangrijkste reden (21%). Wat voor Bladel opvalt is dat ook 16% aangeeft zich niet te willen vastleggen. Dit cijfer ligt significant hoger dan gemiddeld in de regio Zuidoost-Brabant (9%). Naar verhouding zijn veel volwassenen in Bladel lid van één of meer verenigingen. Het verschil met de regio is groot, namelijk 61% versus 53%. Het cijfer van Bladel is daarmee de afgelopen jaren stabiel gebleven. Ruim één op de drie volwassenen is lid van een sportvereniging. Dit ligt in lijn met het regionale beeld. Maar de doelstelling in 2016 (45%) ligt voor Bladel flink hoger.
Ouderen in Bladel sociaal actief In vergelijking met het gemiddelde in de regio zijn in Bladel aanzienlijk meer ouderen lid van een vereniging, 74% versus 60%. Ook het aandeel ouderen dat vrijwilligerswerk doet ligt fors hoger. In Bladel verricht 39% van de ouderen vrijwilligerswerk ten opzichte van 29% in de regio. Daarmee wordt de gestelde doelstelling voor 2016 in Bladel reeds benaderd. De toename in het vrijwilligerswerk door ouderen in Bladel is echter (nog) niet statistisch significant. De tendens in Bladel ligt wel in lijn met de gehele regio Zuidoost-Brabant, waar ook een toename zichtbaar is van het vrijwilligerswerk door ouderen.
5
Opgroeien en opvoeden
Voorgaande monitor Bladel %
Prestatie tot en met 2011/2012 Recente Bladel monitor trend Bladel %
Recente monitor regio %
Prestatie in 2016 %
Ouder ervaart soms tot vaak problemen bij opvoeding
*
Kinderen 0 t/m 11 jaar
42
*
*
*
35
Ouder ervaart (zeer) veel stress bij de opvoering Kinderen 0 t/m 11 jaar
16
*
*
*
10
Heeft één of meer problemen die dag en nacht spelen Jongeren 12 t/m 18 jaar
12
12
=
18
10
Zoekt nooit informatie /hulp bij problemen Jongeren 12 t/m 18 jaar
2
0,9
=
2
0
Zoekt bij problemen (ook) informatie /hulp bij professional Jongeren 12 t/m 18 jaar
40
47
=
49
50
Meest recente cijfer is gemeten eind 2008. Nieuwe cijfers over kinderen beschikbaar medio 2014
Aandeel jongeren met problemen stabiel ondanks regionale stijging Het percentage jongeren in Bladel dat één of meer problemen heeft waar ze dag en nacht over piekeren ligt met 12% significant lager dan het regionale percentage van 18%. De omvang van deze groep is tussen 2007 en 2011 stabiel gebleven en ligt nog iets boven de vastgestelde doelstelling van 10% in 2016. Daarentegen zien we in de regio een toename van het percentage jongeren dat dag en nacht met problemen zit. De stabilisatie in Bladel is vanuit dat oogpunt zeker positief. De twee problemen waar jongeren in Bladel het meeste over piekeren zijn schoolprestaties/cijfers en keuzes die ze moeten maken. Ook het aandeel jongeren dat nooit hulp/ informatie zoekt bij problemen is kleiner dan gemiddeld. Slechts 0,9% zoekt geen hulp voor problemen. De groep jongeren die bij problemen informatie of hulp zoekt bij professionals kent bovendien een stijgende tendens. De stijging is statistisch echter (nog) niet significant. Ook regionaal zien we een toename bij jongeren die een vraag om informatie of hulp bij professionals neerleggen. Net als in de regio kloppen de meeste jongeren in Bladel met hun vraag aan op school: 25% van de jongeren heeft in het afgelopen jaar hulp gezocht bij een leerlingbegeleider of mentor. Dit lag in 2007 iets lager, maar deze stijging is niet significant. Daarnaast zien we in Bladel dat jongeren in toenemende mate voor hulp of advies aankloppen bij de huisarts. Circa 18% heeft dat in het afgelopen jaar gedaan, in 2007 was dit nog 12%. Kinderen en echtscheiding Uit regionale en landelijke cijfers blijkt dat kinderen en jongeren die een echtscheiding van de ouders hebben meegemaakt of nog meemaken, aanzienlijk vaker (op korte en langere termijn) kampen met onder meer gedragsproblemen, emotionele problemen, moeilijkheden in sociale relaties en schoolproblemen. Momenteel wordt een GGD-rapport over de gevolgen van echtscheidingen voor kinderen specifiek aangepast op de situatie in de Kempen. Dit rapport biedt een handvat voor o.a. de CJG’s in de Kempen om de ondersteuning voor deze groep kinderen te verbeteren.
6
Maatschappelijke participatie
Voorgaande monitor Bladel %
Prestatie tot en met 2011/2012 Recente Bladel monitor trend Bladel %
Recente monitor regio %
Prestatie in 2016 %
Is matig tot (zeer) ernstig eenzaam Volwassenen 19 t/m 64 jaar Ouderen 65+
41 36
34 39
= =
38 46
35 30
Geeft momenteel mantelzorg Jongeren 12 t/m 18 jaar Volwassenen 19 t/m/ 64 jaar
9 9
10 15
=
↑
10 14
15 15
Ouderen 65 +
13
14
=
14
15
Wil informatie over de Wmo maar weet voor 1 of meer Wmovoorzieningen niet waar deze te verkrijgen zijn Ouderen 65+
18
11
nv
17
10
Heeft nog geen extra hulp maar weet niet waar men deze hulp kan aanvragen Ouderen 65+
2
***
***
***
0
Heeft nu of in de toekomst bij gezondheidsproblemen geen hulp beschikbaar van iemand in de omgeving Ouderen 65+
nvt
16
nvt
20
nvt
*** Nv
Indicator is niet nagevraagd in de Ouderenmonitor 2012 Statistische toets voor een trend is niet mogelijk voor deze overkoepelende indicator vanwege samenvoegen van enkele items in 2012
Mantelzorg door jongeren neemt niet toe Het aandeel jongeren in Bladel dat momenteel mantelzorg verleent, is de afgelopen jaren stabiel gebleven rond 10%. Deze jongeren geven zelf niet of nauwelijks aan dat ze dat zwaar vinden. Ook dat is de afgelopen jaren niet veranderd. Leeftijd lijkt geen rol te spelen. Over de verschillende leeftijden is het percentage mantelzorgers ongeveer gelijk. Ook indien we kijken naar de cijfers op schoolniveau, dan blijkt dat het percentage mantelzorgers op het Pius X College en op het Rythovius College ongeveer gelijk is (circa 9%). Ruim één op de zeven volwassenen in Bladel verleent mantelzorg Het percentage volwassenen dat mantelzorg verleent is tussen 2009 en 2012 gestegen naar 15%. Daarmee zit de huidige situatie op het gewenste niveau van 2016. In voorafgaande periode (2005-2009) was de groep mantelzorgers stabiel in omvang. Het percentage mantelzorgers in Bladel is momenteel vergelijkbaar met de regio. Regionaal zien we dat het percentage mantelzorgers vanaf een leeftijd van 40 jaar sterk toeneemt. Eén op de drie volwassenen in Bladel is eenzaam Uit de volwassenenmonitor van de GGD blijkt dat circa 34% van de 19-64-jarigen in Bladel eenzaam is. Bij het grootste deel van deze groep is er sprake van matige eenzaamheid (26%). Bij 8% is er (zeer) ernstige eenzaamheid. Het huidige cijfer ten aanzien van eenzaamheid bij volwassenen ligt daarmee momenteel iets onder de gestelde doelstelling in 2016. De trend tussen 2009 en 2012 ten aanzien van eenzaamheid is niet eenduidig. De groep matig eenzamen is significant afgenomen van 37% naar 26%. Hierdoor zien we het percentage ‘niet eenzamen’ stijgen. Maar tegelijkertijd lijkt er een tendens naar een toename van de groep (zeer) ernstig eenzamen. Beide verschillen zijn echter niet statistisch significant.
7
Eenzaamheid onder ouderen lager dan in de regio Het percentage ouderen in Bladel dat eenzaam is, ligt lager dan gemiddeld in Zuidoost-Brabant, namelijk 39% versus 46%. Zowel de groep matig eenzamen als de groep (zeer) ernstig eenzamen is in Bladel relatief kleiner. Er is geen sprake van een significante verandering tussen 2009 en 2012. In Bladel geeft 16% van de 65-plussers aan dat zij nu of in de toekomst bij (eventuele) gezondheidsproblemen geen hulp van iemand in de omgeving beschikbaar hebben. Ouderen in Bladel weten beter de weg naar Wmo-informatie dan ouderen in regio Ouderen in Bladel weten beter dan ouderen in de regio waar ze binnen hun gemeente terecht kunnen voor vragen of informatie over Wmo-voorzieningen. Elf procent van de ouderen in Bladel heeft behoefte aan informatie, maar weet niet waar ze hiervoor terecht kunnen binnen de gemeente. In de regio is dit 17%. Bijna 6% in Bladel weet niet waar ze terecht kunnen voor een aanvraag voor ondersteuning of hulp vanwege gezondheidsproblemen (woningaanpassing, vervoersvoorziening of hulp in huis). Ruim 5% heeft behoefte aan informatie over de ondersteuning bij mantelzorg, maar weet niet waar deze te verkrijgen is. Twee procent zou graag informatie willen hebben over de mogelijkheden voor ondersteuning vanwege vrijwilligerswerk. De trend ten aanzien van de bekendheid bij ouderen over de informatievoorziening door de gemeente Bladel lijkt gunstig te zijn. Een statistische toets tussen 2009 en 2012 is echter niet voor alle items mogelijk vanwege het samenvoegen van enkele items in 2012.
8
Preventie en opvang
Voorgaande monitor Bladel %
Prestatie tot en met 2011/2012 Recente Bladel monitor trend Bladel %
Recente monitor regio %
Prestatie in 2016 %
Voelt zich psychisch ongezond Jongeren 12 t/m 18 jaar Volwassenen 19 t/m 64 jaar Ouderen 65+
12 17 19
8 16 17
= = =
13 19 19
10 10 15
Matig/hoog risico angststoornis of depressie Volwassenen 19 t/m 64 jaar Ouderen 65+
35 39
37 36
= =
41 41
30 30
10 10,4
* 5,4
*
↓
* 9
8 10
Volwassenen van 19 t/m 64 jaar Ouderen 65+
50 62
50 60
= =
45 59
45 55
Heeft alcohol gedronken in de afgelopen 4 weken Jongeren 12 t/m 18 jaar
51
45
↓
41
45
Drinkt meer dan 20 glazen alcohol per week Jongeren 12 t/m 18 jaar
8
6
=
5
5
Is de afgelopen 4 weken dronken of aangeschoten geweest Jongeren 12 t/m 18 jaar
23
23
=
19
20
Probleemdrinker Volwassenen 19 t/m 64 jaar
12
11
=
8
nvt
Kwetsbare ouderen Ouderen 65+
22
21
=
21
20
Heeft overgewicht Kinderen 2 t/m 11 jaar Jongeren 12 t/m 18 jaar
Jongeren in Bladel minder vaak psychisch ongezond dan in de regio Acht procent van de 12 tot en met 18 jarigen in Bladel voelt zich psychisch ongezond, hetgeen lager is dan gemiddeld in de regio (13%). In 2007 lag het percentage nog op 12%. Deze daling is echter (nog) niet statistisch significant. Maar de tendens lijkt in ieder geval gunstig te zijn met betrekking tot het gewenste niveau in 2016.
Nota Lokaal gezondheidsbeleid 2013-2016 Psychische problemen bij (schoolgaande) jongeren is inmiddels ook opgenomen als een van de speerpunten in de nota Lokaal gezondheidsbeleid. In deze beleidsnota is al gebruik gemaakt van de resultaten van de gezondheidsmonitor 12 -18 van 2011. Prestatie-indicator is daarbij nog scherper gesteld: met het vastgestelde LGB beleid moet de gemeente Bladel in staat zijn het aantal jongeren dat zich psychisch ongezond voelt terug te brengen van 8% naar 5% eind 2016.
9
Overgewicht bij jongeren fors afgenomen Het percentage jongeren met overgewicht is in Bladel tussen 2007 en 2012 afgenomen van 10,5% naar 5,4%. Daarmee scoort Bladel ook gunstiger dan het gemiddelde in de regio. Met dit percentage zit Bladel momenteel bovendien ook ruim onder de gestelde doelstelling voor 2016. Toelichting: de landelijke afkapwaarden voor overgewicht bij kinderen zijn onlangs bijgesteld. Om de trend tussen 2007 en 2012 bij de jongeren te kunnen berekenen is ook het oude percentage van 2007 (12%) op basis van de nieuwe afkapwaarden herberekend. Voor de meeste gemeenten in de regio leverde dit eenzelfde cijfer op of is er een kleine afwijking. Voor Bladel is die afwijking relatief groter, namelijk 1,5%. Vermoedelijk hebben er in Bladel relatief veel jongeren op de grens van het afkappunt gezeten, waardoor het verschil door deze herberekening groter is.
Nota Lokaal gezondheidsbeleid 2013-2016 ‘Overgewicht/gezonde voeding bij jongeren’ is inmiddels ook opgenomen als een van de speerpunten in de nota Lokaal gezondheidsbeleid. In deze beleidsnota is al gebruik gemaakt van de resultaten van de gezondheidsmonitor 12 -18 van 2011. Prestatie-indicator is daarbij nog scherper gesteld: Met bovenstaand beleid moet de gemeente Bladel in staat zijn het aantal jongeren dat overgewicht heeft terug te brengen van 5% naar 3% eind 2016.
Minder jongeren drinken, maar de drinkers drinken fors De dalende trend in het alcoholgebruik zet door. In 2007 had 51% van de jongeren in Bladel in de afgelopen 4 weken alcohol gedronken. Nu is dat 45%. Met deze significante daling is momenteel de gewenste doelstelling voor 2016 bereikt. Ook regionaal zien we een duidelijke afname in het percentage jongeren dat alcohol drinkt. Belangrijk aandachtspunt hierbij is dat deze daling vooral wordt veroorzaakt door een daling van het percentage drinkers onder de 16 jaar. De aanbevolen norm (geen alcohol onder 16 jaar) wordt steeds meer nageleefd. Maar zodra de jongeren eenmaal beginnen met drinken, dan drinken ze nog steeds heel veel. Zo heeft in Bladel 82% van de drinkers recent 5 of meer glazen bij één gelegenheid gedronken (binge-drinken), hetgeen een forse toename is ten opzichte van 2007 (71%). En 13% van de recente drinkers drinkt 20 glazen per week. Van de gehele groep 12-18 jarigen in Bladel drinkt 6% 20 glazen per week of meer.
Nota Lokaal gezondheidsbeleid 2013-2016 ‘Alcohol- en drugsgebruik jongeren’ is inmiddels ook opgenomen als een van de speerpunten in de nota Lokaal gezondheidsbeleid. In deze beleidsnota is al gebruik gemaakt van de resultaten van de gezondheidsmonitor 12 -18 van 2011. Prestatie-indicator is daarbij nog scherper gesteld: Met bovenstaand beleid moet de gemeente Bladel in staat zijn het aantal jongeren dat alcohol en/of drugs gebruikt te laten dalen. Streefcijfers: • Aantal 12 t/m 18 jarigen dat wel eens alcohol heeft gedronken daalt van 53% naar 45%. • Het percentage jongeren dat recent alcohol heeft gedronken daalt van 45% naar 40%. • Het percentage jongeren dat hun eerste glas dronk op de leeftijd van 12 of 13 jaar is verder gedaald van 23% naar 10% en het percentage jongeren dat hun eerste glas alcohol drinkt bij een leeftijd van 16 jaar of ouder stijgt van 17% naar 25%. • Het percentage binge drinkers daalt van 82% naar 70%. • Het percentage jongeren dat in de afgelopen maand softdrugs gebruikt heeft daalt van 2% naar 1%.
10
Ook bij volwassenen blijft aandacht voor leefstijlpreventie nodig Niet alleen bij de jongeren, maar ook bij de volwassen bevolking levert ongezond gedrag risico’s op voor de gezondheid. Zo heeft de helft van alle 19 t/m 64-jarigen in Bladel overgewicht. Dit aantal is de afgelopen jaren niet gedaald. Bij 14% is zelfs sprake van obesitas. Maar ook het alcoholgebruik is bij een deel van de bevolking een bron van zorg. Eén op de negen volwassenen in Bladel valt onder de noemer probleemdrinker. Een probleemdrinker is iemand die veel drinkt en ook problemen heeft die gerelateerd zijn aan het drinken, zoals problemen in de thuissituatie. Het percentage probleemdrinkers is de afgelopen jaren in Bladel stabiel.
Gezondheidsverschillen en Sociaal Economische Status (SES) Vormen van een ongezonde leefstijl, zoals alcohol, roken en overgewicht, komen niet in alle bevolkingsgroepen in gelijke mate voor. We zien verschillen naar achtergrondkenmerken zoals leeftijd en geslacht, maar ook naar opleidingsniveau en inkomen. Zo hebben mensen uit lagere sociaal-economische klassen gemiddeld een minder gezonde leefstijl en een minder goede gezondheid dan mensen uit de hogere sociale klassen. Deze gezondheidsverschillen doen zich niet alleen in steden voor, maar ook in kleinere gemeenten in onze regio. Het vergroten van gezondheidsvaardigheden is juist bij deze groep van groot belang. Binnen het lokaal gezondheidsbeleid wordt hier aandacht besteed
Ruim één op de drie volwassenen heeft een matig tot hoog risico op angststoornis of depressie De recente cijfers van de volwassenenmonitor laten zien dat 16% van de 19 tot en met 64-jarigen zich psychisch ongezond voelt. Circa 37% heeft een matig tot hoog risico op een angststoornis of een depressie; bij 4% is er sprake van een hoog risico. De situatie in Bladel is hiermee vergelijkbaar met het regionale gemiddelde. Het niveau van deze indicatoren voor de geestelijke gezondheid is tussen 2009 en 2012 ongeveer gelijk gebleven. Ruim één op de vijf ouderen is kwetsbaar De meerderheid van de ouderen voelt zich gezond, kan zich prima redden en is betrokken bij het maatschappelijke leven. Maar dit geldt niet voor alle ouderen. Bij een deel van de ouderen zorgt een opeenstapeling van lichamelijke, psychische en sociale problemen voor toenemende kwetsbaarheid. Ouderen zijn in de Gezondheidsmonitor van de GGD als kwetsbaar aangemerkt als er sprake is van een hoge draaglast in combinatie met een lage draagkracht. Op basis van een aantal indicatoren is berekend dat zo’n 21% van de ouderen in Bladel kwetsbaar is. Dit percentage is de afgelopen jaren stabiel en komt overeen met het regionale gemiddelde.
Bronnen: Gezondheidsmonitors GGD Brabant-Zuidoost: • Jeugdmonitor 0 t/m 11 jarigen (2008-2009) • Jeugdmonitor 12 t/m 18 jarigen (2007-2008, 2011-2012) • Volwassenenmonitor 19 t/m 64 jarigen (2009-2010, 2012-2013) • Ouderenmonitor 65 jaar en ouder (2009-2010, 2012-2013) Regionaal kompas GGD Brabant-Zuidoost, www.regionaalkompas.nl GGD Gezondheidsatlas, www.ggdgezondheidsatlas.nl
11
