Gezondheid telt! Infectieziektebestrijding

Infectieziektebestrijding

Gezondheid telt!

Feiten en cijfers 2010

Infectieziektebestrijding: Taak van de GGD

Meldingsplichtige infectieziekten

Nu al hebben gemeenten een belangrijke rol in het bevorderen

de ontwikkelingen van het landelijk gebied in de gaten en werken

Een van de taken van de GGD is het beschermen van de bevolking

van de gezondheid van hun inwoners. De verantwoordelijkheid

ook intensief samen met de provincie en onderzoeksinstituten zoals

tegen infectieziekten. Dit kan alleen optimaal als bekend is

van gemeenten op dit terrein is de laatste jaren uitgebreid door de

de academische werkplaats in Nijmegen. Het gaat erom contact

dat iemand een infectieziekte heeft. Er zijn 43 ziekten die

invoering van Wet Publieke Gezondheid (2008). Deze wet beschrijft

te houden met alle betrokkenen zoals veehouders, huisartsen,

het laboratorium en/of de behandelend arts na vaststelling

onder andere de taken die de gemeente heeft bij de bestrijding van

dierenartsen, regionale instanties en ziekenhuizen. Zo kunnen we

moeten melden aan de GGD. Deze ziekten zijn vastgelegd

infectieziekten zoals soa, legionella en tuberculose. De GGD heeft

met elkaar tijdig signalen herkennen van een mogelijke ziekte. Als er

in de Wet Publieke Gezondheid. Bij iedere melding bekijkt

hierbij een uitvoerende en adviserende rol. Bij een uitbraak, zoals

aanleiding toe is kunnen we direct preventieve maatregelen nemen en

de GGD welke preventieve maatregelen, zoals vaccinatie,

diarree in een verpleeghuis of schurft in een ziekenhuis, gaan we op

als het echt moet sturen we aan op meer drastische maatregelen.

profylaxe of voorlichting, zinvol zijn. De meldingen die voldoen

zoek naar de bron. We doen onderzoek, geven advies en zo nodig

aan laboratoriumvoorwaarden en een passend klinisch beeld

vaccinaties. Als een uitbraak of epidemie nationale of internationale

In dit verslag leest u wat de GGD Hart voor Brabant in 2010 heeft

geeft de GGD anoniem door aan het Rijksinstituut voor

gevolgen krijgt, neemt de minister van VWS de regie van de

gedaan op het gebied van infectieziektebestrijding. Het afwegen

Volksgezondheid en Milieu (RIVM). Voor professionals is een arts

infectieziektebestrijding over. Een voorbeeld hiervan is de uitbraak van

van risico’s voor de gezondheid tegen de effectiviteit en de gevolgen

infectieziektebestrijding ook buiten kantoortijden bereikbaar.

de “Mexicaanse griep” in 2009-2010.

van de bestrijding is een complex proces. De GGD is bij uitstek de

In de afgelopen jaren steeg in onze regio het aantal meldingen van

organisatie die deze afweging kan aanreiken aan zijn gemeenten,

Meldingen per infectieziekte

infectieziekten. De dichte bevolking van mens en dier in onze regio

integraal én lokaal.

In 2010 kreeg de GGD 783 meldingen en gaf deze door aan het RIVM. Door de sterke afname van het aantal Q-koortspatiënten en

zal de kans op besmetting tussen dieren en mensen in de komende jaren vergroten. De Q-koorts kan een voorbode zijn van andere ziekten

J.C.A.M. van de Sande, arts Maatschappij en Gezondheid

kinkhoestgevallen zijn dit er veel minder dan in 2009 (2558). Ook

die overgaan van dier op mens (zoönosen). In Brabant zijn en blijven

Manager Algemene Gezondheidszorg

nieuwe Influenza A (H1N1) kwam in 2010 minder vaak voor.

landbouw en veeteelt economisch van groot belang. De risico’s blijven bestaan. We moeten soms accepteren dat we ziek kunnen worden van een dier, maar we moeten er ons dan ook op voorbereiden. Hoe voorkomen we dat zich hier nieuwe zoönosen ontwikkelen? Zolang we nog onvoldoende kennis hebben om de gezondheidsrisico’s goed in te schatten, moeten we in de eerste plaats alert zijn. We dragen veel bij aan het bewustzijn van deze ziekten bij de overheid en bij de medische sector. We adviseren over maatregelen en communiceren

Aantal meldingsplichtige ziekten in 2010 en 2009 Ziekte

2010 (2009)

Bof

4 (3)

Hantavirus

1 (-)

Hepatitis A

21 (9)

Hepatitis B

79 (84)

Hepatitis C, acuut

3 (2)

Kinkhoest

372 (743)

Legionellose

37 (13)

Leptospirose

1 (-)

Listeriose

4 (2)

Malaria

8 (11)

Mazelen

2 (-)

Meningokokkose

4 (11)

Nieuwe Influenza A

9 (271)

Pneumokokkose invasief, kind

4 (3)

Psittacose

9 (5)

Q-koorts

176 (1338)

Shigellose

28 (22)

STEC/Enterohaemorragische E.coli-infectie

14 (7)

Streptokokken A invasief

5 (24)

Tetanus Tuberculose Voedselinfectie, cluster Totaal

1 (-) 59 (55) 1 (2) 783 (2558)

met de gemeente, ook als er geen maatregelen nodig zijn. We houden

2

Infectieziektebestrijding - 2010


3

heeft deze personen zo veel mogelijk voorgelicht. Ook

met chronische Hepatitis C. De GGD adviseerde de behandelaars

of langer dan drie maanden geleden ziek waren. De GGD kreeg

zijn alle contacten geïnventariseerd; zij kregen advies over

om deze patiënten bij een positieve Hepatitis C-RNA te

in 2010 veel vragen over Q-koorts van particulieren, gemeenten,

preventieve vaccinatie. De screening en vaccinatie van de

verwijzen naar een MDL-arts. Dit om na te gaan of behandeling

huisartsen en andere GGD’en. Gemeenten ontvingen regelmatig

contacten vond grotendeels plaats bij de eigen huisarts.

mogelijk is. De GGD gaf patiënten die dit wilden voorlichting

een update over Q-koorts. Huisartsen ontvingen hierover

De ziektekostenverzekering vergoedt deze vaccinatie.

over hun ziekte.

tweemaal een brief.

2 0 december

Het ging om mensen die geen koorts of longontsteking hadden

4

november

37 personen (vijf vrouwen en 32 mannen tussen 18 tot 85 jaar)

oktober

door onveilig seksueel contact. Ook meldde het laboratorium

mensen met een niet-Nederlandse oorsprong. De GGD

september

risicogedrag, terwijl chronische Hepatitis B voorkomt bij

voldeden en daarom niet aan het RIVM werden doorgegeven.

augustus

500 laboratoriummeldingen die niet aan de klinische criteria

6

juli

hiv-positief en hebben de infectie waarschijnlijk opgelopen

juni

Drie mannen met acute Hepatitis C werden gemeld. Zij zijn

40 jaar. Acute Hepatitis B komt het meest voor na seksueel

mei

acute hepatitis B-patiënten waren mannen tussen 30 en

waren dat er nog maar 178. Wel ontving de GGD ongeveer

april

In 2009 kreeg de GGD ruim 1300 Q-koortsmeldingen, in 2010

Aantal meldingen hepatitis A

maart

Hepatitis C

februari

Deze aantallen zijn vergelijkbaar met de jaren ervoor. Alle

januari

Q-koorts: minder meldingen, wel veel informatie

Hepatitis A Er waren in 2010 opvallend veel patiënten met Hepatitis A.

Legionellose

Een aantal patiënten liep het virus in de zomer op tijdens een

Er waren in 2010 bijna drie keer zoveel meldingen van patiënten

reis in een van de landen rond de Middellandse zee. Daarnaast

met legionellose als in 2009. In totaal ging het om 14 vrouwen

waren er twee clusters: in het voorjaar drie patiënten die

en 23 mannen van 44 tot 86 jaar. Het grootste deel (25) had

en andere professionals. Ook werkte de GGD mee aan

16

besmet waren in een restaurant; in het najaar elf patiënten die

geen recente reis naar het buitenland gemaakt. Ook in 2008

negen wetenschappelijke publicaties, waarvan vier als eerste

14

een infectie opliepen in de familie- en vriendenkring. De GGD

waren er veel meldingen van legionellose bij mensen die in

auteur. Tien keer ontvingen gemeenten een GGD-advies over

12

bezocht alle patiënten met hepatitis A om voorlichting te geven

Nederland besmet zijn. Een warme maand juli, gevolgd door een

over besmettelijkheid en hygiëne. Om de verspreiding van dit

natte periode in augustus kan hiermee te maken hebben. Bij alle

virus te voorkomen, zette de GGD 19 vaccinaties of vergoedde

patiënten zijn mogelijke bronnen in kaart gebracht. Het RIVM

deze als de huisarts de vaccinatie toediende.

geeft locaties in het buitenland door aan de Europese databank

In het voorjaar organiseerde de GGD acht voorlichtings-

Leeftijdsverdeling chronische hepatitis B

bijeenkomsten over Q-koorts voor burgers en twee voor patiënten. Daarnaast werden presentaties gegeven over dit onderwerp aan verloskundigen, arts-microbiologen, huisartsen

evenementen met dieren.

18

10 8

aantallen telefonische vragen over Q-koorts

6

2007

113

4

2008

400

2

2009

1100

2010

761

>70 jaar

<70 -70 jaar

<50 -60 jaar

<40 -50 jaar

<30 -40 jaar

<20 -30 jaar

<10 jaar

<10 -20 jaar

Hepatitis B: blijvende aandacht

0

In 2010 kreeg de GGD 79 meldingen van Hepatitis B: zeven personen hadden een acute infectie, 72 waarschijnlijk een chronische infectie (47 mannen en 25 vrouwen).

4


vrouw

man

Mazelen: import uit Frankrijk In de zomer kreeg de GGD te maken met een opvallende melding: een man die in Frankrijk mazelen had opgelopen. Direct zijn alle contacten in kaart gebracht en gevraagd of zij tweemaal gevaccineerd waren of mazelen doorgemaakt hadden. De GGD heeft zes mensen voor wie dit niet gold, zo snel mogelijk gevaccineerd met BMR.


5

(ESDLnet). Locaties in Nederland worden geregistreerd,

Informatie aan burgers

norovirus de verwekker. Kinderopvang meldde 51 uitbraken van

geïnventariseerd en bij clustering onderzocht. Een aantal

De GGD organiseerde in 2010 grote voorlichtingscampagnes:

vlekjesziekten (24), krentenbaard (5) en gastro-enteritis (17). Van

patiënten behoorde tot een cluster: op een cruiseschip, op

over Q-koorts en over teken en de ziekte van Lyme. Zo

de basisscholen ontving de GGD 24 meldingen van uitbraken:

een camping in Frankrijk en in een wellnesscentrum.

waren medewerkers van de GGD aanwezig op Tuinidee,

vooral vlekjes (11) en krentenbaard (9). Zoals verwacht komt

een tuinevenement in ’s-Hertogenbosch, om bezoekers te

gastro-enteritis vooral in de wintermaanden voor, krentenbaard

informeren over de risico’s en preventie van tekenbeten.

vooral in de zomermaanden.

Uitbraken in instellingen

Rol van de GGD

Het is verplicht een infectieziekte-uitbraak in een instelling

Bij een uitbraak adviseert de GGD de instelling over te nemen

(zoals kinderopvang, basisschool, verpleeg- of verzorgingshuis)

maatregelen en diagnostiek. Ook zijn informatiematerialen

Aantal legionellose meldingen 40 30

te melden: “artikel 26 melding”. In 2010 werden bij de GGD

(folders, flyers, conceptpersbericht) beschikbaar die de instelling

20

133 uitbraken gemeld. Verpleeg- of verzorgingshuizen meldden

kan gebruiken. Sinds 2010 stuurt de GGD een digitale nieuwsbrief

10

48 uitbraken van gastro-enteritis; bij minimaal 26 was het

over infectieziekten naar verpleeg- en verzorgingshuizen.

2010

2009

2008

2007

2006

2005

2004

2003

0

Veel vragen over infectieziekten In 2010 kreeg de GGD ruim 2100 vragen over infectieziekten,

Infectieziekte-uitbraken in 2010

bijna de helft van particulieren (972). Organisaties in de kinder-

20

Top 10 Onderwerpen Vragen

82

Vijfde ziekte (parvovirus)

78

Bof

75

MRSA

57

Waterpokken

54

Scabiës (schurft)

46

Buitenland


december

november

oktober

september

augustus

juli

juni

mei

april

maart

februari

januari

Nederland

december

Kinkhoest

0

0 november

95

oktober

Impetigo (krentenbaard)

september

2

5 augustus

98

juli

112

Hepatitis B

juni

Gastro-enteritis

4

10

mei

762

april

Q-koorts

maart

6

15

februari

8

januari

10

6

25

opvang stelden 253 vragen, scholen 175 en huisartsen 170.

Verdeling legionellose patiënten 2010

Gastro-enteritis

Krentenbaard

Pneunomie

Vlekjesziekte

Influenza

Overig


7

BESTRIJDING VAN SEKSUEEL OVERDRAAGBARE AANDOENINGEN

Aantal consulten

Aantal consulten De laatste jaren stijgt het aantal soa-consulten. In 2010 waren dit er 6153 (9,6% hoger dan in 2009). De man-vrouwverdeling

7000

was nagenoeg gelijk.

5250

Vindpercentage

3500

Het vindpercentage is het percentage consulten waarbij minimaal één soa wordt aangetoond uit de zogenaamde “Big Five”: chlamydia, gonorroe, recent opgelopen syfilis (< 1 jaar

1750 0 2007

geleden), hepatitis B en hiv. In 2013 was het vindpercentage

2008

2009

2010

13,2%. Dit is een sterke stijging ten opzichte van 2009

Consulten naar leeftijd en geslacht

(10,4%). Een mogelijke verklaring hiervoor is het verscherpte toelatingsbeleid.

Seksuele voorkeur

2000 1500

Mannen die seks hebben met mannen (MSM) In 2010 zijn 809 consulten (13,2%) geregistreerd met MSM (2009: 617). Het vindpercentage onder MSM was 22,0%. Heteroseksuelen 5132 consulten (83,4%) waren met heteroseksuele mannen

1000 500 0 <=14 15-19 20-24 25-29 30-34 35-39 40-44 45-49 50-54 >=55

en vrouwen. Het vindpercentage betrof in deze groep 12,1% (heteroman 12,9%, heterovrouw 11,5%).

De GGD houdt zich van oudsher bezig met de preventie en curatie van seksueel overdraagbare aandoeningen (soa). Cliënten kunnen terecht in de GGD-vestigingen in Tilburg, ’s-Hertogenbosch en Oss, maar ook op locatie organiseert de GGD spreekuren en preventieactiviteiten. Per 1 januari 2010 zijn de eisen voor toelating op het soa-spreekuur van de GGD verscherpt: alleen mensen die behoren tot een risicogroep of per se anoniem willen blijven, kunnen naar het spreekuur. Anderen worden verwezen naar de huisarts. Voor de bevordering van de seksuele gezondheid heeft de GGD speciaal voor jongeren tot 25 jaar ‘Sense-spreekuren’.

8


man

vrouw

Risicogroepen •m annen die seks hebben met mannen (MSM) • jongeren tot 25 jaar •p rostituees en hun klanten • ( partners van) personen afkomstig uit een soaendemisch gebied


9

Risicogroepen

Percentage positieve testen gonorroe naar seksuele voorkeur

Allochtonen Tijdens het consult vragen we tot welke etnische origine de

Gonorroe In 2010 is 6017 keer op gonorroe getest, waarvan 123 positieve

Jongeren tot 25 jaar

cliënt zichzelf rekent. In 2010 gaf 95% van zowel de mannen

In 2010 registreerde de GGD 3086 consulten met cliënten tot

als vrouwen aan van Nederlandse komaf te zijn. In 2009 was

25 jaar (50,2%): vergeleken met 2009 een stijging van 8%. Er

dit 96%. Niet-Nederlandse cliënten kwamen met name uit de

9,6

van de afgenomen testen was positief (idem 2009). Bij hetero-

kwamen beduidend meer vrouwen dan mannen: 62,7%. Dit

Nederlandse Antillen en Sub-Saharisch Afrika.

8,3

seksuele mannen is dit percentage sterk gestegen naar 0,9%

is vergelijkbaar met voorgaande jaren. Bij de jongeren trof

testen (2,0%). Dit aantal is opnieuw gestegen (2009: 86 (1,6%);

11,0

2008: 1,3%). Gonorroe kwam het meest voor bij MSM: 10,1%

(2009: 0,4%, 2008: 0,9%). Bij vrouwen was 0,8% van de testen

6,9

de GGD 443 soa uit “The Big Five” aan. Het vindpercentage

Eerder doorgemaakte soa

binnen deze groep is 13,7%. Gesplitst naar seksuele voorkeur

De GGD vond opnieuw een soa bij 18% van de mensen die de

en afgezet tegen volwassenen is het vindpercentage:

afgelopen twee jaar chlamydia, gonorroe en/of syfilis heeft

4,1

gonorroe kwam het meest voor: 38 keer. In 28 gevallen betrof

• Heteroseksuele man: 14,1% (> 25 jaar 12,0%)

gehad. Waarschijnlijk komt dit door seksueel risicogedrag.

2,8

het een combinatie.

• Heteroseksuele vrouw: 13,1% (>25 jaar 8,6%) • MSM: 21,1% (> 25 jaar 22,2%)

Seropositieve cliënten cliënten. Dit aantal is bijna verdubbeld ten opzichte van 2009

In 2010 hield de GGD 159 consulten waarbij de cliënt aangaf

(45). Het vindpercentage binnen deze groep is zeer hoog: 58,3%

seks te hebben voor geld en/of goederen. Het (jaarlijks

(2009: 42%).

anale gonorroe, 29 keer om orale gonorroe. Vaginale/urethrale

1,4

GRAS-project

0

De GGD registreerde 84 consulten met al bekende hiv-positieve

Prostituees

positief (2009: 0,7%, 2008: 0,5%). In 28 gevallen ging het om

5,5

MSM

2008

Man-hetero

2009

(Gonococcen Resistentie tegen Antibiotica Surveillance)

vrouw

Er zijn 57 gonorroekweken gedaan waarvan 19 (33,3%) positief. Bij 18 kweken is een resistentiebepaling uitgevoerd in het kader

2010

van het GRAS-project.

wisselende) vindpercentage was 13,2%.

Prostituanten

Diagnosen

In 186 consulten gaf de klant aan dat hij/zij in het half jaar voorafgaande aan het consult één of meerdere prostituees

Chlamydia

had bezocht. Vindpercentage: 11,8%. Ook dit wisselt per jaar.

In 2010 testte de GGD 6019 keer op chlamydia; in 698 consulten werd deze soa vastgesteld. Dit is een percentage positieve

Swingers

testen van 11,6%, een stijging ten opzichte van 2009 (9,4%) en

Dit zijn meestal man-vrouwstellen die andere stellen

2008 (10,3%). Dit percentage opgesplitst naar seksuele voorkeur,

ontmoeten voor seks of blijvende intieme vriendschappen,

levert het volgende beeld op:

vaak met partnerruil. Het afgelopen jaar registreerde de

• MSM: 12,9% (2009: 12,1%, 2008: 8,1%)

GGD 352 consulten met een swinger. Het vindpercentage

• Heterovrouwen: 10,5% (2009: 9,6%, 2008: 10,7%)

in deze groep was 8,0%. Zowel het aantal consulten als het

• Heteromannen: 12,7% (2009: 8,3%, 2008 8,3%)

vindpercentage stijgt ten opzichte van voorgaande jaren.

Vooral bij vrouwen tot 25 jaar komt veel chlamydia voor. Van alle

Percentage positieve testen chlamydia naar seksuele voorkeur

Percentage positieve testen chlamydia naar leeftijd 13,0

60

10,4

45

7,8

30

5,2

15

2,6

0

0 <15

15-19 20-24 25-29 30-34 35-39 40-44 45-49 50-54

>=55

MSM

Man-hetero

vrouw

chlamydiadiagnoses bij vrouwen is 73,8% jonger dan 25 jaar. Eenmaal is de diagnose lymfogranuloma venerum (LGV) gesteld.

10


man

vrouw

2008

2009

2010


11

HIV

penitentiaire inrichtingen waren verantwoordelijk voor 108

Per 1 januari 2010 is het landelijke hiv-test beleid gewijzigd.

vaccinaties.

Waar voorheen hiv op indicatie getest werd, is het vanaf 2010 verplicht deze test uit te voeren. Alleen op basis van

Sense

zwaarwegende bezwaren of een reeds bekende hiv-besmetting

Tijdens het Sense-spreekuur kunnen jongeren tot 25 jaar vragen

kan hiervan worden afgeweken. In 2010 deed de GGD 6036 hiv-

stellen over seksualiteit, soa en anticonceptie. Als het nodig

testen. Er zijn 13 nieuwe besmettingen aangetroffen (0,2%). In

is, verwijst de GGD door, bijvoorbeeld naar een seksuoloog,

2009 werd “slechts” 4330 keer op hiv getest. Ook toen werden

of wordt medicatie voorgeschreven. In 2010 registreerde de

er 13 nieuwe besmettingen geconstateerd (0,3%). In 2008 was

GGD 387 Sense-consulten. Dit is een forse stijging ten opzichte

het vindpercentage 0,4%. Bij de GGD Hart voor Brabant lijkt het

van 2009 (137 consulten). Het zijn vooral vrouwen die naar dit

gewijzigde testbeleid dus niet te leiden tot een hoger aantal

spreekuur komen (77%), net zoals in 2009. Een groot deel van de

hiv-positieven. Tevens lijkt het aantal cliënten waarbij hiv wordt

vragen gaat over anticonceptie (42%).

vastgesteld de laatste jaren te dalen. Ook opvallend is dat we in voorgaande jaren vooral bij MSM een nieuwe hiv-infectie

Spiraaltjes en Implanon®

aantroffen, en nu meer bij bi- en heteroseksuelen.

In juli 2010 is gestart met het plaatsen van spiraaltjes en het inbrengen van het anticonceptiestaafje Implanon®. Dit project

Hepatitis B

is gestart om in het kader van Sense een zo compleet mogelijk

De volgende resistenties werden gevonden:

steeg het aantal positieve testen naar 0,4% (in 2009 en 2008

In 2010 werden zes gevallen van infectieuze hepatitis B

aanbod te hebben, in aanvulling op de huisarts. Van de start

• driemaal tegen penicilline (17%)

was dat 0,3%). Vroege syfilis wordt vrijwel alleen bij MSM

vastgesteld (2009: 1) bij bezoekers van het soa-spreekuur.

in juli tot eind 2010 zijn 17 spiraaltjes en 11 Implanonstaafjes®

• achtmaal tegen tetracycline (44%)

aangetroffen.

26 mannen en vijf vrouwen hadden hepatitis B doorgemaakt.

geplaatst. Zowel cliënten als medewerkers zijn positief over deze

Deze getallen zijn echter niet representatief. Hepatitis B wordt

aanvullende vorm van dienstverlening.

• achtmaal tegen ciprofloxacine (44%)

Aantal diagnosen syfilis

• tweemaal tegen cefotaxim (11%) Ten opzichte van 2009 nemen alle resistenties toe, behalve voor ciprofloxacine. Het gaat om een zeer beperkt aantal kweken; hieraan kunnen geen harde conclusies verbonden worden. Eerstekeusbehandeling voor gonorroe is ceftriaxon, een antibioticum uit de derde generatie cephalosporines (waaronder cefotaxim).

namelijk alleen bepaald bij personen die mogelijk voor (gratis) vaccinatie in aanmerking komen, of die zelf (of (één van) hun

30

een meldingsplichtige ziekte. De GGD verzorgt ook vaccinaties hepatitis B voor risicogroepen:

18

in 2010 waren dat 671 vaccinaties (2009: 682). Het

12

opvolgpercentage voor de tweede vaccinatie was 60%, voor

6

Syfilis Opnieuw steeg het aantal syfilisgevallen ten opzichte van

0

de derde vaccinatie 93%. Zoals verwacht worden de meeste vaccinaties aan MSM gegeven (83,9%). Voor deze groep, maar

2008

2009

2010

voorgaande jaren. In 2010 werden 27 gevallen van recent

inrichtingen, zijn de vaccinaties gratis. Novadic-Kentron,

opgelopen syfilis vastgesteld (2009: 16, 2008: 12). Procentueel

centrum voor verslavingszorg, biedt ook hepatitis B-vaccinaties


200 150 100 50

ook voor prostituees, drugsverslaafden en mensen uit justitiële

aan; hier is afgelopen jaar 159 keer gebruik van gemaakt. De

12

Hulpvraag tijdens Sense spreekuur

ouders) uit een hepatitis B-endemisch land komen. Hepatitis B is

24

0 seksualiteit

man

anticonceptie

seksueel geweld

soa

(ongeplande) anders zwangerschap

vrouw Infectieziektebestrijding - 2010

13

INFECTIEZIEKTEN EN HYGIENE

Peuterspeelzalen worden ook onderzocht

Preventie bij evenementen

Sinds augustus 2010 vallen ook peuterspeelzalen onder de

Bij de vergunningsaanvraag voor evenementen wordt bekeken

wet Kinderopvang. Er zijn in 2010 142 peuterspeelzalen

of een risico-inschatting door de GGD noodzakelijk is. De GHOR

geïnspecteerd op verzoek van de gemeente, op basis van

en de gemeente kunnen aangeven dat een beoordeling op

een gemeentelijke verordening. Vanaf 2011 worden de

hygiënische aspecten nodig is. Dit geldt vooral voor meerdaagse

peuterspeelzalen op basis van de Wet onderzocht.

evenementen met overnachtingfaciliteiten (zoals kamperen). In 2010 beoordeelde de GGD zeven evenementen: muziekfeesten,

Tatoeëren en piercen heeft risico’s

motorcross en een kermis. De hygiëne-inspecteur trof diverse

Sinds vier jaar is wettelijk vastgelegd dat ondernemers een

mankementen aan, zoals slechte afvalwaterlozing, vies sanitair

vergunning nodig hebben voor tatoeëren, piercen en/of het

en slecht uitgevoerde schoonmaakwerkzaamheden. Maar

aanbrengen van permanente make-up. Deze vergunning

ook een slecht geregelde aanvoer van drinkwater door het

moet elke twee tot drie jaar verlengd worden. Voor de

gebruik van verkeerde slangen of ongezuiverd grondwater. De

vergunning is een onderzoek van de GGD noodzakelijk, mede

organisatoren hebben dit na de inspectie verbeterd.

ter voorkoming van infecties als Hepatitis B en hiv. In het

14

werkgebied van de GGD zijn 109 shops die deze handelingen

Hygiënewerkzaamheden voor instellingen

uitvoeren. In 2010 heeft de GGD 43 onderzoeken uitgevoerd

Onze hygiënisten zijn ook op contractbasis verbonden aan een

vanwege een aanvraag of verlenging van de vergunning. Bij

aantal instellingen. Aan deze instellingen brachten zij 74

de inspecties is vier keer een tekortkoming geconstateerd,

bezoeken voor advies over algemene hygiëne, legionella-

zoals onvoldoende reiniging van steriele producten en inkt

beheersing en keukenhygiëne. Daarnaast gaf de GGD cursussen

of pigment dat over de datum is. Na verbetering kregen de

over hygiëne aan hygiënecontactpersonen (drie maal 10-15

shops alsnog een vergunning.

personen) en voedingsmedewerkers (12 cursussen).

Inspecties in de kinderopvang

kinderopvang al ruim 6 jaar bestaat, zijn er nog overtredingen.

In de kinderopvang is een veilige omgeving belangrijk. De GGD

Er zijn helaas nog niet veel locaties die voldoen aan alle

Shops en controles 2010

voert jaarlijks inspecties uit op basis van de Wet Kinderopvang.

door de wet gestelde eisen. Sinds 2010 vindt een deel van de

Soort shop

Dit gebeurt bij kindercentra en gastouders. Er wordt gekeken

inspecties onaangekondigd plaats. Deze onaangekondigde

naar veel verschillende aspecten, waaronder hygiëne en

bezoeken geven in sommige gevallen een beter beeld van

veiligheid.

de werkelijkheid. De organisatie kan dan niet zorgen dat

In 2010 voerde de GGD 797 inspecties uit. Het ging om 599

op de dag van de inspectie alles spic en span is en dat er

reguliere inspecties en 94 inspecties na een melding. In 104

voldoende beroepskrachten zijn ingezet. De GGD publiceert alle

gevallen deed de GGD nader onderzoek. Ondanks dat de Wet

inspectierapporten op: www.ggdhvb.nl.


Totaal in regio

Controle in 2010

Permanente make-up

61

27

Tatoeages

25

7

Piercings

6

5

17

4

109

43

Combinatie Totaal


15

TUBERCULOSEBESTRIJDING

Werkwijze tuberculosebestrijding De verpleegkundigen en artsen van de GGD hebben het

OVERZICHT Verrichtingen 2010

afgelopen jaar veel tuberculosescreeningen verricht. De

Nieuwe patiënten met tuberculose

verpleegkundige neemt contact op met een patiënt zodra deze bij de GGD is aangemeld. De patiënt wordt tijdens de behandeling intensief begeleid om te controleren of de behandeling op de juiste wijze verloopt. Dit om resistentie te voorkomen. De verpleegkundige voert ook het bron- en contactonderzoek uit. De arts behandelt de tuberculosepatiënten die gevonden worden tijdens een screening, contactonderzoek of verwijzing vanwege klachten. Deze behandeling duurt minimaal zes maanden. De arts geeft profylaxe aan patiënten met een positieve mantoux en/of een Quantiferon TB Gold test. De GGD behandelt ook een nieuwe risicogroep, gebruikers van TNF-alfablokkers, preventief vanwege een hoog risico op tuberculose. Tenslotte krijgen ook reizigers naar landen met

Overname patiënten uit andere regio’s

Risicogroepen

458

Immigranten

1412

Patiënten

276

Bron- en contactonderzoek

794

Reizigers

100

Overig

73

Emigranten

73

Mantoux

tbc-gevallen zijn overgenomen uit andere regio’s, met name uit regio Groningen. Tweederde had een niet-Nederlandse nationaliteit; het aandeel mannen en vrouwen was gelijk.

805

X-thorax

afhankelijk van reisduur, bestemming, reisdoel en de (medische)

In 2010 zijn 59 nieuwe gevallen van tuberculose gemeld. Acht

60

Preventie door BCG-vaccinaties

Röntgenfoto's totaal

Aangiften

8

Nieuwe patiënten met recente besmetting

tuberculose een individueel advies. Of maatregelen nodig zijn, is achtergrond van de reiziger.

59

3186

Risicogroepen

161

Immigranten

285

Bron- en contactonderzoek

664

Reizigers

654

Overig

103

Mantoux totaal

1867

Quantiferon TB Gold test De diagnose tuberculose werd negen keer (15%) door de GGD gesteld, 37 keer door een longarts (64%), zeven keer door een internist (12%) en vijf keer door een andere klinisch specialist (8%). Tuberculose werd het meest aangetroffen bij de bekende risicogroep van mensen afkomstig uit hoog prevalente landen.

16


140

Consulten Arts

566

Verpleegkundige

865

Verpleegkundige reizigers

387


17

Door het screenen van asielzoekers werd 7% van alle patiënten

positief reageert op atypische bacteriën of bij BCG-status.

gevonden. De klinisch longarts/specialist diagnosticeert vooral

De Quantiferon-bloedtest is wel specifiek en geeft aan of

tuberculose bij immigranten die al langer in Nederland wonen

iemand besmet is met de tuberkelbacil. De bloedtest is

en bij oudere Nederlanders. Het betreft veel extrapulmonale

geschikt als aanvulling op de Mantouxtest om bij positieve

vormen van tuberculose. De incidentie is vergelijkbaar met de

uitslag een besmetting te bevestigen of uit te sluiten. Van

rest van Nederland.

de 140 Quantiferon TB Gold testen in 2010 waren er 38 positief. Hierdoor kon de GGD de onnodige behandeling van 102 patiënten met een vals-positieve uitslag voorkomen. De

Specificatie herkomst aangiften tuberculose Herkomst /risicogroep

contacten van besmettelijke tuberculose met BCG-status konden ook beter getest worden met de nieuwe test. aantal

%

Asielzoeker screening

4

7

Latente tuberculose-infectie (LTBI) en profylaxe

Gedetineerden screening

2

3

Door de introductie van een nieuwe profylaxekuur gedurende

44

74.5

drie maanden is de therapieduur gehalveerd. Zowel de patiënt

Contactonderzoeken

4

7

TNF remmer gebruik

1

1.6

Overige/geen risico

4

7

59

100%

N.a.v. klachten

Totaal patiënten 2010

Testen op tuberculose In 2010 voerde de GGD 1867 Mantouxtesten uit. Hierbij hadden 60 mensen een uitslag die paste bij een recente infectie (een latente tuberculose-infectie, LTBI). Zij zijn profylactisch behandeld (25 met INH, 17 met alternatieve medicatie) of blijven onder controle (18). Veertig van deze patiënten met LTBI

als de GGD worden hierdoor minder belast. Bij 28% van de LTBI is een alternatieve profylaxekuur aangeboden.

Leeftijd/nationaliteit TB-patienten 2010 14 12 10 8 6 4 2 0 0-4

5-14 15-24 25-34 35-44 45-54 55-64 65-74 75-84

werden gevonden bij contactonderzoek rondom besmettelijke patiënten, twintig bij overige screeningen.

Nederlands

Niet-Nederlands

In 2008 introduceerde de GGD de Quantiferon TB Gold Test. Om tuberculose vast te stellen wordt in Nederland standaard de Mantouxtest gebruikt, maar die is niet specifiek. De kans

De drie mobiele röntgenunits van de GGD hebben in 2010

op een vals-positieve uitslag is groot omdat de test ook

8930 screeningen gedaan bij diverse risicogroepen door heel Nederland op aanvraag of contractbasis.

18



19

REIZIGERSZORG:

voorkomen van infectieziekten voor, tijdens en na de reis

Reizigersspreekuur De GGD heeft reizigersspreekuren in ’s-Hertogenbosch,

Aantal toegediende vaccins aan reizigers in 2010

Tilburg, Oss, Veghel en Boxtel. Afspraken kunnen telefonisch

Hepatitis A

gemaakt worden met het afsprakenbureau of via de website:

dTP

9.676

www.ggdreizigerszorg.nl. In 2010 werden 6682 afspraken

Hepatitis B

5.030

via internet gemaakt.

Typhus

5.012

Gele koorts

2.784

Aantal consulten

Rabiës

1232

In 2010 vonden 25.964 reizigersconsulten plaats. Tijdens het

Meningitis ACWY

317

consult staat de beoordeling van de gezondheidsrisico’s van de

Tekenencephalitis

129

geplande reis centraal aan de hand van het intakeformulier.

Hepatitis A gammaglobuline

75

De risico’s voor verschillende soorten reizen lopen erg uiteen.

Japanse encephalitis

32

Daarnaast gaan ook personen met een verhoogd risico

Totaal

16.426

40.713

steeds vaker op reis, zoals personen met een verminderde afweer, zwangere vrouwen, kleine kinderen en bejaarden. Bij gezondheidsproblemen beoordeelt de GGD in de eerste

overige adviezen en recepten in 2010

plaats de geschiktheid voor de geplande reis. Daarna worden

Tuberculoseadvies

met de klant de belangrijkste gezondheidsrisico’s voor de reis besproken. Deze zijn afhankelijk van de bestemming, de soort reis, de duur, de ervaring van de reiziger, de leeftijd enzovoorts. Daarna worden de geadviseerde vaccins toegediend. In 2010 ging het om 40.713 vaccins. Tijdens de spreekuren worden tegen marktcomforme prijzen gezondheidsbeschermende producten verkocht zoals DEET,

Reizigerszorg heeft als doel klanten te beschermen door hen voor te lichten over hygiëne en gezond gedrag en door het toedienen van vaccinaties en/of medicijnen immuun te maken voor de meest voorkomende risicovolle infectieziekten.

20


geïmpregneerde muskietennetten, ORS en loperamide.

Vraagbaak en informatie

795

Recepten malaria Malarone

4437

Lariam

352

Doxycycline

8

Paludrine

259

Totaal

5056

Recepten antibiotica voor noodbehandeling van diarree bij risicogroepen

1052

Recepten acetazolamide voor preventie of behandeling van hoogteziekte

384

Via de website kunnen (potentiële) reizigers vragen stellen: in 2010 gebeurde dat 887 keer. Elke zomer en winter ontvangen

Via www.ggdhvb.nl wordt het publiek op de hoogte gehouden

de reisbureaus en huisartsen in de regio een nieuwsbrief over de

van de meest recente uitbraken en eventuele gevolgen daarvan

belangrijkste risico’s en uitbraken.

voor het reisadvies.


21

Vaccinatie beroepsgroepen

Vaccinatie intradermale rabiës

rabiësvaccinatie. Dit spreekuur is een groot succes, in een paar

De GGD voert ook niet-reisgebonden vaccinaties uit, vooral

Veel reizigers die in aanmerking komen voor de preventieve

maanden tijd werden 158 vaccins intradermaal toegediend.

voor een aantal risicoberoepsgroepen. De GGD doet dit zowel

rabiës-vaccinatie, bijvoorbeeld omdat ze meerdere maanden gaan

op verzoek van individuen, zoals een tandartsassistente, als

rondtrekken in Azië, kiezen hier door de hoge kosten toch niet voor.

Spreekuur Mekkagangers

van bedrijven. Het gaat voornamelijk om de vaccinatie tegen

Door de vaccinatie niet in de spier maar in de huid te spuiten, kan

Elk jaar organiseert de GGD op woensdagochtend na het

hepatitis B; indien nodig wordt ook tegen andere beroepsrisico’s

een lagere dosis (0,1 ml) gebruikt worden. Dit biedt tóch een goede

Suikerfeest een speciaal inloopspreekuur voor moslims die op

gevaccineerd zoals influenza, tetanus of hepatitis A.

bescherming maar is aanzienlijk goedkoper. Omdat de geopende

bedevaart naar Mekka gaan. De meningitis ACWY-vaccinatie is

In 2010 diende de GGD 731 hepatitis B- , 80 hepatitis A- en 461

vaccins niet bewaard kunnen worden, startte de GGD eind 2010

verplicht; zonder deze vaccinatie wordt geen visum verleend.

influenza-vaccins toe aan beroepsgroepen.

in ’s-Hertogenbosch met een wekelijks spreekuur intradermale

Daarnaast krijgen deze Hadjgangers, afhankelijk van de gezondheidstoestand en duur van verblijf, advies over andere vaccinaties. Omdat er vaak sprake is van een taalbarrière zet de GGD tijdens deze spreekuren Voorlichters Eigen Taal en Cultuur (VETC) in. In 2010 bezochten 256 moslims het inloopspreekuur in ‘s-Hertogenbosch. Hadjgangers die niet naar dit spreekuur kunnen komen, kunnen terecht op het reguliere reizigersspreekuur.

Wetenschappelijk onderzoek De wetenschappelijke kennis binnen de reizigersgeneeskunde is de laatste twintig jaar enorm toegenomen en is dan ook uitgegroeid tot een apart kennisgebied. De GGD doet daarom sinds 2005 in samenwerking met het Instituut voor Tropische Geneeskunde in Antwerpen onderzoek op het gebied van reizigersadvisering. Afgelopen jaren werd een onderzoek uitgevoerd naar het seksueel risicogedrag van reizigers die een reisadvies kregen en het effect van dit advies op het risicogedrag1. In 2010 rondde de GGD het onderzoek af naar het voorkomen en de risicofactoren van Acute Hoogteziekte bij reizigers die een reisadvies kregen.

1

Sexual risk behavior of travelers who consulted a pretravel clinic. Croughs M, Van Gompel A, de Boer E, Van Den Ende J. Journal of Travel Med. 2008 JanFeb;15(1):6-12.

22



23

Colofon

Gezondheid telt!

Uitgave: juni 2011 Organisatie: GGD Hart voor Brabant Teksten: Ariëne Rietveld, Masja van de Pas, Mieke Croughs, Trudie van der Staak Eindredactie: Linda Toet Vormgeving: De Code, ‘s-Hertogenbosch Oplage: 450 GGD Hart voor Brabant Postbus 3166, 5203 DD ’s-Hertogenbosch T 0900 463 64 43 (lokaal tarief) F (073) 641 86 53 I www.ggdhvb.nl E [email protected]

Gezondheid telt! Infectieziektebestrijding

Recommend Documents