geonieuws maandblad van de mineralogische kring antwerpen v.z.w. 25(6), juni 2000

afgiftekantoor afgiftekantoor : antoor : 2140

geonieuws maandblad van de mineralogische kring antwerpen v.z.w. 25(6), juni 2000 in dit nummer : meteoriet 2000 - ensisheim (frankrijk) belgisch kampioenschap goudpannen fields museum - chicago (usa) pyroxmangiet

mineralogische kring antwerpen vzw Oprichtingsdatum : 11 mei 1963 Statuten : nr. 9925, B.S. 17 11 77 BTW-nummer : 687 082 474 Zetel : Ommeganckstraat 26, Antwerpen Wettelijk depot : Kon. Bib. België BD 3343 Verschijningsdata : maandelijks, behalve in juli en augustus. Redakteur en verantwoordelijke uitgever : H. DILLEN, Doornstraat 15, B-9170 Sint-Gillis-Waas. Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, mikrofilm of op welke wijze dan ook zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Betalingen kontributie : bankrekening 789-5809102-81 Belgie : andere betalingen : bankrekening 789-5809102-81 of postrekening 000-1155095-19. alle betalingen : girorekening (NL) 51 91 10 (betalingen in gulden). Nederland : Al deze rekeningen staan op naam van M.K.A. v.z.w., Marialei 43, B-2900 Schoten.

NUTTIGE ADRESSEN * BALCK F., Rustoordlei 58, B-2930 Brasschaat. Tel. 03 6515879 Bestuurder. * BENDER H., Pieter Van den Bemdenlaan 107, B-2650 Edegem. Tel. en fax 03 4408987. Bestuurder, sekretaris, ledenadministratie. * BENDER P., Pieter Van den Bemdenlaan 107, B-2650 Edegem. Tel. en fax 03 4408987. Bestuurder, technische realisatie Geonieuws. * CORNELIS G., Schijfstraat 81, B-2020 Antwerpen. Tel. 03 2386262. Bestuurder, mineraal van de maand, jeugdwerking, excursies. * DILLEN H., Doornstraat 15, B-9170 Sint-Gillis-Waas. Tel. 03 7706007. Bestuurder, redakteur Geonieuws. * EMMERMANN A., Lobbesplein 12, B-2640 Mortsel. Tel. 03 2953554. Werkgroep technische realisaties, werkgroep fluorescentie. * JENSEN J., Petrus Delenstraat 3, B-2390 Westmalle. Tel. 03 3117347. Uitleendienst, Werkgroep Fotografie. * OP DE BEECK E., Churchilllaan 38, B-2900 Schoten. Tel. 03 6585434. Vergaderingen RVB. * PAUWELS M., Boskouter 70, B-2070 Burcht. Tel. en fax 03 2531379. Samenaankoop. Bankrekening 833-4694067-10 t.n.v. MKA vzw / Samenaankoop. * PELCKMANS H., Cardijnstraat 12, 3530 Helchteren. Tel. 011 727715. Organisatie vergaderingen, contacten met sprekers. * REYNDERS H., Van de Reydtlaan 5, B-2960 Brecht. Tel. 03 6360606. Aktiviteiten Sint-Job-in-'t-Goor. * ROGIEST G., Prins Kavellei 86, B-2930 Brasschaat. Tel. 03 6520232. Bestuurder, ondervoorzitter, public relations. * SCHUYBROECK E., Karel de VIe straat 11, B-2030 Antwerpen. Tel. 03 5424087. Bibliotekaris. * TAMBUYSER J. Jan Samijnlaan 37, B-2100 Deurne. Tel 03 3250393 Determinatiedienst. * TAMBUYSER P. Surmerhuizerweg 23, NL-1744 JB Eenigenburg. Tel. 00 31 226 394231. Fax 00 31 226 393560. <[email protected]>. Werkgroep edelsteenkunde. Webmaster homepage. * VAN GOETHEM L., Boterlaarbaan 225, B-2100 Deurne. Tel. en fax 03 3215060. Opvang nieuwe leden, public relations, vertegenwoordiging stads- en provinciebestuur. * VAN HEE P., Marialei 43, B-2900 Schoten. Tel. en fax 03 6452914. Bestuurder, voorzitter, koördinator beurzen en tentoonstellingen. * VAN HEE-SCHOENMAEKERS A., Marialei 43, B-2900 Schoten. Tel. en fax 03 6452914. Penningmeesteres. * VERCAMMEN A., Palmanshoevestraat 21, B-2610 Wilrijk. Tel. en fax 03 8273211. Exposantenadministratie Minerant. E-mail adres : [email protected]

URL (WWW) : http://www.minerant.org/

mka-kalender V Vrriijjddaagg 99 jjuunnii 22000000 Maandelijkse vergadering in zaal “OP-SINJOORKE” van de Vlaamse Jeugdherberg, Eric Sasselaan 2 te Antwerpen (d.i. langs de Singel/E17, tussen uitrit 4 en 5). Openbaar vervoer : tram 2 of 4. 19.30 h

gelegenheid tot transakties, identifikaties, tombola, afspraken voor privéekskursies, raadplegen van de biblioteek, uitleendienst of... gewoon een gezellig babbeltje... Deze maand wordt als mineraal pyroxmangiet aangeboden. Meer details hierover vindt U elders in dit nummer.

20.30 h

Een antwoord op al uw mineralogische vragen leer-avond door een panel onder leiding van Herwig Pelckmans

Ieder van ons zit waarschijnlijk wel verveeld met één of meerdere mineralogische vragen waarop hij of zij niet direct een antwoord kan vinden. Boeken, tijdschriften, CD-ROM's, Internet, voordrachten, andere leden, enz. zijn niet altijd en voor iedereen even toegankelijk. Met als gevolg dat men op zijn honger blijft zitten… De MKA wil daar verandering in brengen. Het is de bedoeling is om eens een avond te organiseren waar (al) deze vragen aan bod komen en zo goed mogelijk door een MKA-panel beantwoord worden. Om zo’n avond voor te bereiden is jullie medewerking natuurlijk vereist. Daarom : zit je met één of meerdere vragen betreffende onze hobby, laat het ons dan weten ! Stuur ze naar de coördinator : Herwig PELCKMANS (te bereiken via e-mail: [email protected], tel: 011/72.77.15, adres: Cardijnstraat 12, B-3530 Helchteren, België). Uiteraard mogen het ook eenvoudige vragen zijn van jeugdige leden. Best mogelijk dat de doorwinterde verzamelaars er ook nog iets van opsteken !

Z Zaatteerrddaagg 1100 jjuunnii 22000000 Vergadering van de werkgroep edelsteenkunde in het lokaal Ommeganckstraat 26 te 2000 Antwerpen, van 9.30 tot 12.00 h. Onderwerp : Synthetische edelstenen In de gemmologie heeft men regelmatig met synthetische edelstenen te maken. Er zijn diverse methodes (o.a. Verneuil procédé, Czochralski methode, hydrothermale synthese, flux groei methodes enz.) om ze te synthetiseren. Vooraleer men er zich aan waagt om ze te onderscheiden van hun natuurlijke soortgenoten, is het van belang om de synthese van dergelijke materialen te bekijken en een overzicht te hebben van welke edelstenen het meest gesynthetiseerd worden. Tijdens deze vergadering vertelt Erwin Aelbrecht er ons meer over.

Geonieuws 25(6), juni 2000

3

Z Zaatteerrddaagg 2244 jjuunnii 22000000 Jaarlijkse barbecue in het Kultuurcentrum Reinaert, Eikenlei 41 te 2960 Sint-Job-in-'tGoor, vanaf 19.30 h. Koks zijn deze keer ingehuurd, en zij garanderen kwaliteit. In de prijs is inbegrepen : aperitief, barbecue en nagerecht. Wie dit festijn niet wil missen maakt 600 BEF per persoon over op de postrekening van de MKA 000-1155095-19 t.n.v. Mineralogische Kring Antwerpen, Marialei 43, B-2900 Schoten (vanuit Nederland : 33 NLG op onze Nederlandse postgirorekening - zie binnenkaft).

Z Zaatteerrddaagg 2244 jjuunnii 22000000 Initiatievergadering in het lokaal Ommeganckstraat 26 te 2000 Antwerpen, van 10.00 h tot 12.30 h. Initiatievergadering, waarop iedereen, jongeren zowel als volwassenen, welkom is. De vroegere "jeugdvergadering" werd door een beslissing van de Raad van Bestuur aangepast tot een vergadering-nieuwe-stijl waarop iedereen, jongeren zowel als volwassenen, welkom is. Er is een uiteenzetting voorzien, maar het is vooral de bedoeling eerder informeel te praten over problemen en vragen i.v.m. het onderwerp dan een voordracht ex-cathedra. Onderwerp : chemie van de mineralen

Z Zaatteerrddaagg 11 jjuullii 22000000 Excursie voor de hele familie naar de storthoop van de slakkenmineralen in Sclaigneaux. Voor verdere informatie over deze vindplaats verwijzen we naar het artikel van R. De Nul en H. Reynders in Geonieuws 23(5), 108-128 (1998). We ontmoeten elkaar om 9.30 h stipt op de parking langs de E411 Brussel-Namur. De parking bevindt zich even voorbij uitrit # 12. De verplaatsing gebeurt individueel, samenrijden kan natuurlijk mits onderlinge afspraak. Inschrijven voor deze uitstap is niet verplicht, maar om onnodig wachten te vermijden toch aan te raden : graag een seintje vooraf aan de heer Guido Cornelis (coördinaten : zie binnenkaft). De liefhebbers die 's morgens toch nog zin krijgen (als zij de zon zien... die uiteraard uitbundig zal schijnen) kunnen er dan alsnog op uit trekken. Jongeren onder 16 moeten begeleid zijn door een volwassene. Je kan best het volgende materieel meebrengen : stevige schoenen, kledij die vuil mag worden, hamers, beitels, graafmaterieel, loupe, inpakpapier, opbergdozen, rugzak, lunch, drank.

132


Z Zoonnddaagg 99 jjuullii eenn zzoonnddaagg 2200 aauugguussttuuss 22000000 Excursie "Goudpannen voor beginners" in Faymonville. Op zondag 09 juli en zondag 20 augustus organiseert de MKA telkens een excursie voor “goudzoekers in wording”. Onder andere in het vooruitzicht van het Belgisch Kampioenschap Goudzoeken (zie elders in dit nummer van Geonieuws), voorzien we voor een beperkt aantal leden in beide vakantiemaanden een initiatiedag goudpannen. Tijdens deze excursie is het de bedoeling om leken de principes van het goudpannen ter plaatse aan te leren en ze tijdens hun eerste pogingen met raad en daad bij te staan. Om iedereen op een efficiënte en volwaardige manier te kunnen begeleiden, zien we ons genoodzaakt het aantal deelnemers te beperken tot 15 effectieve onervaren goudpanners. Vooraf inschrijven is dan ook VERPLICHT ! (zie verder) Mocht dit initiatief veel succes kennen, kan er mogelijks nog een extra excursie gepland worden. Jongeren (<16 jaar) moeten vergezeld zijn van ouder(s) of een andere volwassen persoon. Wie vooraf inschreef wordt op zondag 9 juli of 20 augustus om 9.30 h verwacht aan de kerk van Faymonville. De verplaatsing gebeurt individueel, samenrijden kan mits onderlinge afspraak. De excursie wordt verzorgd door Herwig Pelckmans en Bart de Weerd, wat ze al meteen een internationaal allure geeft ! Bruno Van Eerdenbrugh, de organisator van het Belgisch Kampioenschap Goudzoeken, komt ook een woordje uitleg geven. Je kan best het volgende materieel meebrengen : waterdichte laarzen (“botten”; hoe hoger hoe beter !), goudpan of iets dat er kan voor dienen (bv. een wok of een diepe braadpan... vergeet niet hier thuis beleefd toelating voor te vragen...), kledij die vuil mag worden, graafmateriaal, loupe (eventueel), inpakpapier (voor de optimisten), een glazen bokaal of waterdicht plastic doosje om de buit in te doen, rugzak, lunch. Droge reservekledij kan mogelijks ook van pas komen. Verder rekenen we op ieders goed humeur en goede wil. Er zal een beperkt aantal goudpannen ter beschikking zijn van de deelnemers. Het belooft zeker een bijzonder leuke ervaring te worden. Snel inschrijven is dus de boodschap ! Verdere inlichtingen en inschrijving bij Herwig Pelckmans, Cardijnstraat 12, B-3530 Helchteren Tel 011 727 715, liefst na 20 h of via e-mail: [email protected]

Onze website nog nooit bezocht... ? Ge meent dat toch niet ! http://www.minerant.org/ Geonieuws 25(6), juni 2000

133

beurzen en tentoonstellingen Beurzen vóór 22/6/00 : raadpleeg ook het vorige nummer van Geonieuws op p.105. 22-25/6

F

25/6

A

2/7 2/7 8-9/7 8-9/7 8-9/7 9/7 9/7 14-16/7 15-16/7 15-16/7 16/7 21-22/7

A A D F F F A F DK FIN CH A

21-23/7 21-26/7 22-23/7 22-23/7 22-23/7 23/7 29-30/7 29-30/7 30/7 30/7 4-6/8 4-6/8 4-6/8

N I F F CH A D GB CH A F F RO

4-6/8 4-6/8 5-6/8 5-6/8 5-6/8 5-6/8 5-6/8 5-6/8 5-6/8 5-6/8 7-13/8

CH PL S F F CH D D A H S

12/8 12-13/8 12-13/8 12-15/8 12-15/8 13/8 13/8 13/8 15/8 18-20/8

D F F F F F D I A CH

134

SAINTE-MARIE-AUX-MINES. Overal in het stadje beurs (M-F-J-E). http://www.minerapole.com. BRUCK A.D. MUR. Eduard-Schwarz-Haus, Schillerstrasse 22. 9-16 h. Beurs (uitsluitend Oostenrijkse mineralen - incl. Süd-Tirol ; geen juwelen) HÜTTENBERG. Am Schachtplatz des Schaubergwerks Hüttenberg. 9-17 h. Beurs (M). KUFSTEIN. Hauptschule. 9-16 h. Beurs (M-F). OBERSTDORF. Oylbelehalle. 10-18/10-17 h. Beurs (M-J-E). SAINT-AMBROIX (30). Beurs. TARBES (64). Parc des Expositions, Boulevard Kennedy. Beurs. SAINTES (17). Maison des Associations S. Brouard, 31 rue du Cormiers. Ruil-beurs. OBERZEIRING. Handwerkshaus, Bachstr. 12. 9-17 h. Beurs (M). SOULAC-SUR- MER (33). Salle Notre Dame. Beurs. SKAGEN. Badmintonhallen, Holger Drachmannsvej. 10-17 h. Beurs (M-F). YLÄMAA. Beurs (M). FIESCH. Zaal Rondo. 8.30-17 h. Beurs (M). RADENTHEIN (KÄRNTEN). Kultursaal, Hauptstr. 65. 16-20/10-18/10-16 h. Beurs (M). . EIDSFOSS. 10-17 h. Beurs. ALGHERO (SS, Sardinië). cuola Elem., via Giovanni XXIII. Beurs (M-F). MILLAU (12). Salle du Parc de la Victoire. Beurs. CHAILLAC (36). Musée de Minéralogie - Route de Tilly. DAVOS. Kongresszentrum. 11-18/10-16 h. Beurs (M). MITTERSILL. Hauptschule. 10-16 h. Beurs (M) ANNABERG. Silberlandhalle. 9-16 h. Beurs (M). SUNBURY-ON-THAMES (Middlesex). Kempton Park, Renbaan Sunbury. Beurs. BINN. 9-17 h. Beurs (M, enkel Zwitserse mineralen). VORDERNBERG. Barbarasaal. 9-17 h. SALLANCHES (74). Salle de l'ancienne Poste. EYMOUTIERS (87). Halle des sports. Beurs. (4/8 's avonds). BAIA MARE. Liceul Vasile Lucaciu, Str. Culturii 2. 9-18/9-18/9-17 h. Beurs (M-F-E). http://people.goplay.com/ampgar CELERINA. Mehrzweckhalle. 9-21/10-16/10-16 h. Beurs (M). SZKLARSKA POREBA. Ul. Kilinskiego 20. Beurs (M-F). LANGBAN. Beurs (M). CHAMONIX (74). Centre sportif. Beurs. NARBONNE (11). Parc des Expositions, Avenue de la Mer. Beurs. DISENTIS. Mehrzweckhalle (richting Oberalp). 13-18/10-16 h. Beurs (M). OBERMAISELSTEIN. Haus des Gastes. 10-18 h. Beurs (M-F-J-E). UTZENFELD/LÖRRACH. Gemeindehalle. 10-18/11-17 h. Beurs (M). ZELL AM SEE. Hotel Metzgerwirt. 17-22/9-16 h. Beurs (M). KÖSEZEG. Köszeger Burg, Jurisics Str. 9. 9-18/9-17 h. GELLIVARE. Mineral 2000 event, met beurs, tentoonstelling, symposium, excursies en diverse andere activiteiten. Meer informatie via Internet http://www.mineral2000.gellivare.se. Kontakteer FLÖHA. Schloss Augustusburg. 9-16 H. Beurs (M). AURILLAC (15). Espace Pierre Mendès, rue des Carmes. Beurs. PONT-AVEN (29). Salle Gauguin. Beurs. ALPE D'HUEZ (38). Office du Tourisma. Beurs. ROQUEFORT-SUR-SOULZON. Salle des Fêtes. Beurs. TARBES (64). Local du Groupe Minéralogique des 3B, 21 av. A. Briand. Ruil-beurs. HETTSTEDT. Mansfeld-Museum. 10-17 h. Beurs (M-F). AGORDO. Suola Media A. Pertile. Beurs (M-F). BRAMBERG. Hauptschule. Beurs (M). SILS i.E. Furschellas, Bergrestaurant "La Chüldera". Beurs (enkel CH-mineralen),


19-20/8 19-20/8 19-20/8 19-20/8 19-20/8 20/8 20/8 20/8

F D SR D D CH CH D

26-27/8 26-27/8 27/8 27/8 28/8 2/9 2/9 2/9 2-3/9

CH NL D D A NL CZ CZ F

2-3/9 2-3/9 2-3/9 2-3/9 2-3/9 3/9 3/9 3/9 3/9 8-9/9

B CH DK A D D D A NL SR

8-9/9 9/9 9-10/9 9-10/9 9-10/9 9-10/9 9-10/9 9-10/9 9-10/9 10/9 10/9 10/9

D F A F F F GB F D D D A

9-10/9

B

excursie. CHATEL-GUYON (63). Salle de la Mouniaude. Beurs. MILTENBERG. Altes Rathaus, Stadtmitte. 10-18 h. Beurs (M-F). PEZINOK. Kulturzentrum. 9-17 h. Beurs (M-F). SPEYER. Stadthalle. 10-18/11-17 h. Beurs (M-F-J-E). ÜTERSEN. Museum Lange Tannen. 10-17 h. Beurs (M-F). MARTIGNY. Salle communale, 6 Av. du Grand-Saint-Bernard. 8.30-17.30 h. Beurs (M). BRISTEN. Schulhaus. 9-17 h. Beurs (M). WIETZE. Deutsches Erdölmuseum. 10-17 h. "Mijnbouw"-beurs. http://www.kulturserver.de/home.demw, <[email protected]> INTERLAKEN. Casino-Kursaal Kongresszentrum. 10-18/10-17 h. Beurs (M-F). RIJSWIJK (bij Den Haag). 10-18 h. OBERTHAL. Güdesweiler Schützenhalle. 9-19 h. Beurs (M-F). BAD HOMBURG. VHS, Elisabethenstr. 4. 10-17 h. Beurs (M-F, geen handelaars). TULLN. AK-Haus, Rudolf-Buchinger-str. 27. Beurs (geen handelaars, geen juwelen) AMERSFOORT. Centrum "De Flint", Coninckstraat 60. Beurs. MOST. KD Repre. Beurs (M). BRNO. Kongresové centrum Brno-Vsstavisti. 9-16 h. Beurs (M-F). TROYES/SAINT-JULIEN-LES-VILLAS (10). Salle polyvalente, Allée du Château des Cours. Beurs. BERNISSART. Zaal "Omnisports du Préau". ALTDORF. Personalhaus Dätwyler, Gotthardstrasse.13-18/10-16 h. Beurs (M). RY. Ry-Hallerne. 10-17 h. Beurs (M-E). <[email protected]> WIEN. Schulgebäude, Längenfeldgasse 13. 10-18/10-17 h. Beurs (M). MAINZ-KASTEL. Mainz-Kastel am Rheinufer. 11-19/10-19 h. Beurs CHEMNITZ. Veranstaltungszentrum Forum, Brückenstr. (hoek Mühlenstr.) 9-16 h. Beurs. NEUBULACH. Festhalle. 9-17 h. Beurs (M). SAALFELDEN. Festsaal. 8-16 h. Beurs (M). NIJMEGEN. Jan Massinkhal, Nieuwe Dukenburgseweg 5. Beurs. BANSKA STIAVNICA. Salamander, Stredna priemyselna skola chemicka, Akademicka 11. 14-19/9-16 h. Beurs (M). ERDING. Stadthalle. 10-18/10-17 h. NEVERS (58). Maison des Eduens - Quai des Mariniers. Ruil-beurs. LINZ. Volkshaus Bindermichl. 10-18/10-17 h. Beurs (M). MULHOUSE-BOURTWILLER. Sporthal. 9-19 h. Beurs (M-MM). FREJUS (83). Salle des Fêtes, Place Maugin. <[email protected]> GRANDE-SYNTHE (59). Ruil-beurs. NEWTON ABBOT. Renbaan. 10-17 h. Beurs. CLAMART (92). Salle des Fêtes de l'Hôtel de Ville. Beurs. VILLINGEN-SCHWENNINGEN. Messegelände. 10-18/10-17 h. Beurs (M-F). AUGSBURG. Reischleschen wirtschaftsschule. 10-17.30 h. Beurs (M). DARMSTADT-EBERSTADT. Ernst-Ludwig-Saal, Schwanenstrasse. 10-17 h. Beurs. LIENZ. Volkshaus, Beda-Webergasse 20. 9-16 h. Beurs (M).

Brussel. Museum Autoworld, Jubelpark. 10-18 h. Beurs (M-F). Info : De heer R. Leemans, Felix Delhassestraat 36, 1060 Brussel Tel./fax : 02/538 71 30. http://www.multimania.com/cmpb/

15-17/9 23-24/9

USA USA

24

DE HAAN. Hotel ATLANTA, Koninklijke Baan 34. 10-18 h. Beurs (M-F-J-E). Info : De heer Swaenen, Hoge Kaart 73, B-2930 Brasschaat. Tel. 03/651 7926. http://acam.be/fairs/minerama/en.htm -

9

DENVER (CO). Beurzen (M-F-J-E). FRANKLIN (NJ). Franklin School, Washington Ave. Beurs en diverse andere activiteiten, o.a. mineralen zoeken op de beroemde Buckwheat storthoop.


135

Gebruikte afkortingen : M S J

mineralen schelpen juwelen

F E MM

fossielen edelstenen micromounts

Belgische beurs

Hoewel deze beurzenkalender met de grootste zorg wordt samengesteld neemt de redaktie van Geonieuws geen enkele verantwoordelijkheid met betrekking tot de juistheid van de gegevens. Vooraleer een reis te ondernemen om een beurs te bezoeken raden wij U aan kontakt op te nemen met de organisatoren of de gegevens op een andere manier te verifiëren. Gegevens m.b.t. de organisatoren van beurzen kan U in de meeste gevallen bekomen bij het sekretariaat of de redaktie van Geonieuws

mka-nieuws W Wiiee iiss w wiiee ?? Nieuwe leden weten uiteraard niet wie zich in de vereniging met wat bezighoudt… Om de integratie van deze leden in de MKA-familie te vergemakkelijken, hebben de medewerkers van de MKA besloten om éénmaal per jaar een naamkaartje te dragen tijdens de vergadering (in 2000 tijdens de vergadering van 9 juni). Tevens zullen ze een woordje uitleg geven over wat ze juist doen voor de MKA en haar leden. Een prima gelegenheid om “de binnenkaft van Geonieuws ook eens in levende lijve te zien !”

PPeerrssoonnaalliiaa Professor Dr. Severin AMELINCKX ontvangt binnenkort een belangrijke onderscheiding op het gebied van microscopisch onderzoek : de Distinguished Scientist Award van de Microscopical Society of America (M.S.A.). Hij krijgt de onderscheiding voor zijn verzameld werk, en ze zal hem uitgereikt worden op 14 augustus in Philadelphia, USA, tijdens de jaarvergadering van de M.S.A. Professor Amelinckx was van 1972 tot 1987 directeur van het Studiecentrum voor Kernenergie (S.C.K.) in Mol, en is hoogleraar emeritus aan de universiteiten van Antwerpen en Gent. Hij is "sinds mensenheugenis" ere-voorzitter van de Mineralogische Kring Antwerpen. Langs deze weg bieden de Raad van Bestuur en de leden van de MKA hem hun hartelijke gelukwensen aan met deze uitzonderlijke onderscheiding. Minder benijdenswaardig, maar ook belangrijk is het feit dat Professor Dr. Renaat VAN TASSEL zeer goed en snel hersteld is van een meervoudige bypass-operatie die hij in april onderging. Wij wensen hem langs deze weg een snelle en volledige revalidatie toe !

136


IInn m meem moorriiaam m Op 6 december 1999 overleed Professor Dr. Jos BOUCKAERT. In het najaar van 1995 organiseerde hij nog een geologisch-historische verkenningstocht van het Carboon en het Devoon in de provincie Namur voor leden van de MKA (het verslag door A. Quadens kan u nog eens nalezen in Geonieuws 21(10), 201-205 (1996). Opmerkelijk was zijn diepe overtuiging dat academici, naast hun leeropdracht en wetenschappelijke ambities, ook een vorm van sociaal dienstbetoon als taak hebben. Dat verklaart zijn bijzonder vriendschappelijke omgang met alle liefhebbers van de geologie, ook amateurs. Wij bieden langs deze weg onze oprechte blijken van medeleven aan aan de getroffen familie.

H Haannddbbooookk ooff m miinneerraallooggyy Het is zover : Handbook of Mineralogy: Volume IV: Arsenates, Phosphates and Vanadates van ANTHONY, BIDEAUX, BLATH, NICHOLS, Mineral Data Publishing, 680 p., is een feit. Dit deel bevat de beschrijvingen van 680 arsenaten, fosfaten en vanadaten. De meeste van deze mineralen zijn kleurrijk en gegeerd als verzamelobject. Eind maart is het voorlaatste volume van deze prestigieuze reeks ter perse gegaan. Dat was wel wat later dan de voorziene publicatiedatum, die in 1999 gepland was. De voornaamste reden om het boek niet te snel te publiceren, is echter het voortdurend streven van de auteurs naar een werk zonder fouten. Een opzet waarin ze tot hiertoe al schitterend geslaagd zijn. Het is dan ook niet zonder enige trots dat ze vijf Amerikaanse dollar beloning bieden voor elke fout die je in een van hun handboeken kan aantonen ! Volume V, dat voornamelijk de boraten, carbonaten en sulfaten zal behandelen, wordt tijdens de volgende 3 jaar afgewerkt. Verwacht wordt dat dit deel meer dan 800 species zal bevatten. Volumes I, II en III werden reeds eerder gepubliceerd en beschreven voor de MKA (Vol. I: elementen, sulfiden en sulfozouten, Vol. II: Silica en silicaten (zie Geonieuws 21(2), 34 (1996), Vol. III: haliden, hydroxiden en oxiden (Geonieuws 22(10), 233 (1997). Ter gelegenheid van de publicatie van het vierde volume biedt de uitgever van het Handbook of Mineralogy een korting aan van 15% op de prijs van de volumes I, II en/of III, indien deze samen besteld worden met het nieuwe vierde deel. Voor alle duidelijkheid nog eens de prijzen van de diverse delen op een rijtje: Vol. I: Elements, Sulfides and sulfosalts, 588 p., 94 USD + 6 USD verzendingskosten. Vol. II: Silica and Silicates, 904 p. in 2 boeken, 144 USD + 7,5 USD verzendingskosten Vol. III: Halides, Hydroxides and Oxides, 628 p., 100 USD+ 6 USD verzendingskosten. Vol. IV: Arsenates, Phosphates and Vanadates, 680 p., 108 USD + 6 USD voor verzendingskosten. Zoals vroeger wordt er ook van dit volume (en eventueel van de vorige volumes) een samenaankoop georganiseerd. Geïnteresseerden storten BEF 4500 per volume op rekening nr 000-1603921-26 op naam van Herwig Pelckmans, met de vermelding “HOM VOL IV” (en/of andere nummers), voor 31 juli ! Eindafrekening bij afhalen van de boeken op een vergadering of beurs. Wie bijkomende informatie wil kan steeds terecht bij Herwig Pelckmans (coördinaten zie binnenzijde kaft Geonieuws).


137

BBeellggiisscchhee kkaam NEEN N 22000000 mppiiooeennsscchhaappppeenn G GO OU UD DPPA AN NN Op 16 en 17 september 2000 zullen er voor de allereerste keer in België goudzoekerskampioenschappen plaatsvinden, in samenwerking met de VVV van Faymonville. Het goud zoeken op zich in eigen land is echter niet nieuw. Het werd reeds zo’n 2000 jaar geleden gedaan door onze Keltische voorouders, op verschillende plaatsen in de Ardennen. Rond 1875 wordt het goudpannen “herontdekt” en ontaardt het zelfs in een mini goldrush naar de omgeving van Recht, Montenau en … Faymonville. Men vindt er zeer mooie goudschilfers in alle riviertjes van de streek. Joseph Paquay, toekomstig burgemeester van Faymonville, en Julius Jung, de herontdekker van de goudader, worden al snel de boegbeelden van de goldrush. Door hun invloed wordt het zoeken naar goud in de streek opnieuw een waardige activiteit. Spijtig genoeg is de goudconcentratie te laag om rendabel te zijn. Het enthousiasme is dan ook van korte duur en de hele affaire raakt enkele jaren later reeds in de vergetelheid. De laatste tijd wordt het goudpannen echter nieuw leven ingeblazen door enkele gepassioneerde goudzoekers, die weer en wind trotseren om goudschilfers te gaan zoeken… . Om u ook eens te laten proeven van het avontuur en de opwinding van het goud zoeken, organiseren zij dit evenement. Iedereen wordt dan ook van harte uitgenodigd om als bezoeker of als deelnemer aanwezig te zijn op deze unieke gebeurtenis. Op zaterdag 16 september zullen de beste goudzoekers van België het tegen elkaar opnemen. Eerlijkheidshalve wordt er voor de kampioenschappen een onderscheid gemaakt tussen de junioren, de beginners en de gevorderden. De drie winnaars van elke categorie zullen beloond worden met echte goudklompjes. Na het uitreiken van de prijzen wordt de avond stijlvol afgesloten met een goudzoekers-BBQ (anecdote : de spellingchecker vond dat dit eigenlijk een "goudzoekers-BH" moest zijn) met muzikale omlijsting. Demonstraties goudpannen bewonderen en gratis zelf een poging wagen is eveneens mogelijk. De toegang voor de bezoekers is overigens volledig gratis. Voor de deelnemers begint de wedstrijd om 9.30 h stipt (einde voorzien om 17.30 h). Op zondag 17 september zal de grote “wedloop naar de goudnugget” van start gaan om 14.00 h. De demonstraties en het zelf goudpannen zijn de ganse dag voor iedereen toegankelijk. Het aantal deelnemers aan de kampioenschappen is beperkt; snel inschrijven d.m.v. onderstaand formulier is dan ook de boodschap. Inlichtingen en inschrijving : Bruno Van Eerdenbrugh, Rue Bassenge 4, B-4000 Liège, tel : 04/221.39.19 of Janine Rocroix, tel : 081/21.03.33 of VVV Faymonville, tel : 080/67.90.02

138


Het bedrag voor inschrijving voor de kampioenschappen per categorie : Juniors (6 tot 14 jaar) : 150 BEF/persoon Beginners (maximum 1 jaar ervaring) : 200 BEF/persoon Gevorderden (meer dan 1 jaar ervaring) : 300 BEF/persoon Het inschrijvingsgeld voor de grote “wedloop naar de goudnugget” bedraagt 100 BEF/persoon. De toegang is gratis voor alle bezoekers. Ook parkeren is gratis. Het inschrijvingsgeld dient gestort te worden op de bankrekening van het Championnat d’Orpaillage 2000, nr. 340-4418927-33, met vermelding van de naam en de categorie van de deelnemer. DE INSCHRIJVING IS SLECHTS GELDIG INDIEN ZE BETAALD IS !

Inschrijvingsformulier (één formulier per persoon) Naam ………………………………... Voornaam ………………………… Straat ………………………………… Nr ……. Postnummer …….. Gemeente …………………………… Geboortedatum …………………… Tel…………………………………….. wenst zich in te schrijven voor de kampioenschappen op 16/9 in de categorie :   

Junior (150 BEF per persoon) Beginner (200 BEF per persoon) Gevorderde (300 BEF per persoon) (een junior kan ook inschrijven voor een 2de categorie)



wenst zich in te schrijven voor de “wedloop” op 17/09 “wedloop naar de goudnugget” (100 BEF per persoon)

en stort het overeenkomstig bedrag op de rekening van het Championnat d’Orpeillage 2000, nr. 340-4418927-33. Gelieve dit fomulier naar (hoger vermeld adres van) Bruno Van Eerdenbrugh te sturen.


139

Reglement 1. Het Belgisch Kampioenschap Goudzoeken is voor iedereen open voor zover de deelnemers binnen onze landsgrenzen wonen (*). De deelnemers moeten minimum 6 jaar oud zijn (uitzonderingen zijn mogelijk). 2. Een ERVAREN goudzoeker heeft minimum één jaar ervaring. Een BEGINNER heeft minder dan één jaar ervaring. Een JUNIOR is 6 tot 14 jaar oud. Deelname aan twee categorieën is mogelijk voor de juniors, mits bijkomende betaling van de helft van het inschrijvinggeld voor de andere categorie. 3. De deelnemers mogen zitten of staan in de boxen. 4. De deelnemers mogen enkel een goudpan gebruiken. Deze moet voldoen aan de internationale normen (50 cm , 10 cm diep en geen oneffenheden van meer dan 1 cm). Andere werktuigen of hulpmiddelen zijn verboden. 5. De goudpan moet leeg op de bank rusten voor het startsignaal gegeven wordt. 6. De goudschilfers zullen in een emmer met zand gemengd worden. De rechter is de enige die het aantal schilfers kent Dit aantal is hetzelfde voor iedere deelnemer van een reeks. Na het pannen moeten de schilfers in een buisje gestoken worden. 7. Iedere verloren goudschilfer zal leiden tot een straftijd van 5 minuten op de totale tijd (bv. : totale tijd 5 min. en één schilfer verloren : tijd voor het klassement = 10 minuten). De maximum toegelaten tijd om zijn zand te pannen is 20 minuten. 8. Het gewassen zand mag niet opnieuw in de pan worden gedaan. Als de deelnemer klaar is met pannen moet hij/zij zijn/haar buisje dichtdoen en de chrono laten stoppen door zijn/haar goudpan boven het hoofd te steken. In geen enkel geval mag het buisje weer opengedaan worden na het stoppen van de chronometer. 9. Het buisje dat de goudschilfers bevat moet aan de rechter overhandigd worden en het tellen van de schilfers moet vlot kunnen verlopen. Indien de rechter beslist dat de hoeveelheid zand in het buisje te groot is om de schilfers gemakkelijk te kunnen tellen, zal de deelnemer 5 minuten extra straftijd krijgen. 10. Zodra het aantal schilfers is bepaald, tekent de deelnemer voor akkoord. In geval van een meningsverschil wordt het buisje opengedaan om de schilfers te tellen. 11. Iedere deelnemer die de andere stoort, die zijn colt gebruikt, die het reglement niet volgt of in wiens buisje een hoger aantal schilfers dan dat van de reeks is gevonden, zal worden uitgesloten. 12. In geval van betwisting of voor ieder punt dat door dit reglement niet is gedekt heeft de rechter de volmacht om te beslissen. Iedere persoon die dan nog protesteert zal aan de Sheriff overgedragen worden. (*) Deze beperking werd louter om organisatorische redenen ingevoerd

140


ensisheim (frankrijk) météorite 2000 zelimir gabelica Op 17 en 18 juni 2000 organiseert de "Confrérie Saint-Georges des Gardiens de la Météorite d'Ensisheim" in het Palais de la Régence, Ensisheim, Alsace, Frankrijk een kulturele en wetenschappelijke manifestatie :

"Ensisheim - Météorite 2000" Achtergrondinformatie Wat is een meteoriet ? Waar komt hij vandaan ? Hoe oud is hij ? Waaruit bestaat hij ? Hoe herken je een meteoriet ? Waarom valt hij uitgerekend op de aarde ? Heeft een meteoriet enig nut ? Is hij misschien zelfs... gevaarlijk ? Waarom is hij zo gegeerd door wetenschappers en verzamelaars ? Een hele reeks mysteries ! Schrikwekkend of fascinerend, deze blokken gesteente, die na een reis van vele miljoenen jaren door de ruimte, dagelijks op onze aarde terechtkomen, waarbij ze (gelukkig slechts zelden) enorme inslagkraters kunnen veroorzaken. De wetenschappers verzamelen meteorieten voor onderzoek, dat gegevens moet opleveren in verband met het ontstaan van het zonnestelsel. Maar meteorieten worden ook verzameld door amateurs. Dat is geen gemakkelijke bezigheid Enkele avonturiers


141

reizen de wereld rond naar specifieke gebieden, gekend voor de aanwezigheid van brokstukken van meteorieten, al dan niet gewapend met metaaldetectoren. Zij spelen in op de steeds toenemende vraag naar al wat zeldzaam is. Een van de belangrijkste doelstellingen van de manifestatie in Ensisheim is contacten te provoceren tussen wetenschappelijke onderzoekers, verzamelaars en handelaars van meteorieten. Men wil de nieuweling ervan overtuigen dat het mogelijk is een stukje van een asteroïde te verwerven soms voor een hoge, soms voor een zeer redelijke prijs. Ruilen van meteorieten wordt gestimuleerd. Een tentoonstelling van meteorieten zal de bezoekers overtuigen van de pracht en het wetenschappelijk belang van een meteorietenverzameling. En uiteraard mag de meteoriet van Ensisheim niet op het appèl ontbreken ! Op 7 november 1492, het jaar dat Colombus Amerika ontdekte, viel een meteoriet van ongeveer 127 kg in een korenveld in de buurt van Ensisheim. Gedurende meer dan 500 jaar werden stukjes van deze meteoriet weggeschonken aan diverse personen en musea. Een blok van 55 kilo wordt nog altijd bewaard en met fierheid tentoongesteld in het Palais de la Régence van Ensisheim, onder het strenge toezicht van de "Confrérie Saint-Georges des Gardiens de la Météorite".

Locatie en reisroute Ensisheim is gesitueerd op 15 km ten noorden van Mulhouse en 90 km ten zuiden van Strasbourg. Het is een klein stadje met ongeveer 6500 inwoners, en het centrum van de zoutwinning van de Alsace. Het imposante Palais de la Régence, op de Place de l'Eglise, symboliseert het rijke historische verleden van de stad. Het gebouw in Renaissance stijl werd in 1535 voltooid onder impuls van door keizer Ferdinand van Oostenrijk. Het museum dat er is in ondergebracht omvat voorwerpen uit de archeologie, mijnbouw en geschiedenis.

Programma Vrijdag 16 juni 2000 In de namiddag kunnen de exposanten van 14 tot 18 h opstellen, en 's avonds, vanaf 18 h vindt de officiële opening plaats met receptie. Zaterdag 17 en zondag 18 juni 2000 Beurs van meteorieten, tectieten enz. (10-18 h). Discussies, expertises, wedstrijd, tentoonstelling met de collecties van Zelimir Gabelica (meteorieten) en S. Valange (tectieten) Voordrachten :    

La météorite d'Ensisheim : 500 ans d'histoire (M. Costa, Ensisheim) Les météorites et leurs impacts (Alain Carion, Paris) Les astéroides : corps parents des météorites (J.C. Lefebvre, Olne, België) Chasseur de météorites au Sahara (M. Franco, Chamonix)

142


Praktische informatie Er zijn in Ensisheim slechts 3 hotels, die uiteraard volzet zullen zijn. Contacteer bij voorkeur de "Office du tourisme à Mulhouse", 9, avenue du Maréchal Foch, F-68100 Mulhouse. Tel. 00 33 3 89354848, fax. 00 33 3 89456616. De toegangsprijs voor alle manifestaties bedraagt forfaitair 20 FRF (kinderen < 12 jaar gratis). De tafelhuur voor de beurs bedraagt 450 FRF voor 2 m, 800 FRF voor 4 m, 1100 FRF voor 6 m. Het aantal beschikbare plaatsen is beperkt tot 106 m. Personen die wensen deel te nemen aan deze manifestatie bezorgen de volgende informatie aan de heer Z. Gabelica : Komt u als exposant of als bezoeker ? Naam - voornaam - adres - tel. - fax - e-mail - aard van het tentoongestelde materiaal aantal m tafel (2, 4 of 6). Voor meer informatie kan men terecht bij De heer Zelimir GABELICA Groupe Sécurité et Ecologie Chimiques (GSEC) - ENSCMu, Université de Haute-Alsace 3, Rue A. Werner, F-68093 Mulhouse Cedex. Tel. 00 33 3 89336894 - fax 00 33 3 89336815 - e-mail


143

boekbespreking G Geem mssttoonneess qquuaalliittyy aanndd vvaalluuee Yasukazu Suwa, "Gemstones quality and value. Volume 1", 32 X 21 cm, 143 pp., Sekai Bunka Publishing Inc., Tokyo, Japan, 1e editie 1993 (Japans), 2e editie 1999 (Japans en Engels). Prijsindicatie 4160 BEF. Voor de kwaliteits- en daaraan gekoppelde prijsbepaling van diamant volstaat het de steen te toetsen aan de hand van de 4 C's. Voor kleurstenen is deze kwaliteitsbepaling echter veel complexer. In een eerste stap stelt de auteur dat eerst de identiteit van de te klasseren edelsteen moet worden nagegaan, gevolgd door de herkomst ervan. In Volume 1 worden 24 edelstenen getoond (aquamarijn, amethist, alexandriet, rondbriljant diamant, melee diamant, Colombiaanse, Zambiaanse en Sandawana smaragden, jade, lapis lazuli, maansteen, witte en zwarte opaal, peridoot, Mogok en Thaise robijn, rhodoliet, Sri Lanka en Kashmir saffier, roze topaas, tanzaniet, groene en Paraiba toermalijn en turkoois - met vermelding 'behandeld' of 'onbehandeld') waarop het klassificatiesysteem wordt toegepast. De essentie van het systeem berust op de schoonheidsgraad versus de kleurtoon. Dit levert een rooster met vakjes op waarin door middel van zeer duidelijke foto's verschillende kwaliteiten van een edelsteen worden weergegeven. De auteur maakt in elk rooster het onderscheid tussen drie kwaliteiten, namelijk: 'Gem Quality' (edelsteenkwaliteit), 'Jewel Quality' (stenen geschikt voor juwelen) en 'Accessory Quality' (minder mooie stenen). In de sectie 'How to choose' wordt een richtprijs per karaat weergegeven van een steen van 'jewel Quality. Met het rooster is het dan mogelijk richtprijzen te bepalen voor de verschillende kwaliteitsgraden. Commentaar : 'Gemstones Quality and Value Volume l' is een prachtig boek dat het probleem van kwaliteitsbepaling bij kleurstenen, overigens een vak apart, tracht aan te pakken op een zeer visuele manier. Hoewel het idee goed overkomt, is het bijna onmogelijk op foto weer te geven wat men in werkelijkheid met het blote oog ziet. De smaragd van 0.72 ct die op pagina's 36 en 40 wordt getoond is hier een voorbeeld van. De kleurtoon, één van de grote leidraden doorheen dit boek, is in beide foto's merkbaar verschillend, een negatief punt wat de exacte weergave van een kleurtoon op foto betreft. Mijn vriendin maakte de opmerking om, zoals de stenen zelf, ook het boek onder een daylight-lamp te bekijken, overigens met merkelijk resultaat! Het eerder beperkte aanbod van de verschillende soorten stenen voorgesteld in Volume 1, zou moeten worden gecompenseerd door Volume 2 (nog niet verkrijgbaar) waar fancycolour diamant, zoals rose en blauw, fancy-shaped diamant, chrysoberyl katoog, sterrobijn en -saffier, padparadscha en (niet nader gespecifieerde) cabochonstenen in worden beschreven. De auteur liet blauwe topaas en rode toermalijn weg omdat ze meestal worden bestraald, kunziet omdat het verkleurt en bruine diamanten omdat ze minder mooi zouden zijn! 144


Overzichtelijkheid, duidelijkheid en organisatie (de schrijver heeft de Japanse nationaliteit !) zijn positieve punten waardoor het boek conceptueel gezien toch een goed beeld schetst van het ei waarmee de schrijver zit. Niettegenstaande de talrijke opmerkingen die over dit werk gemaakt zouden kunnen worden, is het toch een aanrader om aan de weg van het kennis vergaren te timmeren. [Erwin Aelbrecht]


145

mineraal van de maand pyroxmangiet rik dillen

Pyroxmangiet, met als formule MnSiO3, vormt een mengreeks met pyroxferroiet, (Fe2++,Mn2+,Ca)SiO3. Indien Fe > Mn spreekt men van pyroxferroiet, indien Fe < Mn gaat het om pyroxmangiet. Dit leidde ertoe dat zelfs het type-materiaal van pyroxmangiet, afkomstig van Iva, South Carolina, moest omgedoopt worden tot pyroxferroiet. Pyroxmangiet lijkt zeer goed op bepaalde variëteiten van rhodoniet. Reken er dan ook maar niet op dat je het op zicht van rhodoniet zou kunnen onderscheiden. Toch is de structuur wezenlijk verschillend. Beide behoren tot de inosilicaten. De ketens van rhodoniet zijn opgebouwd uit Si5015 structurele eenheden, pyroxmangiet bevat Si7O21groepen.

Figuur 1. Panorama van het schilderachtige Silverton, aan de voet van de San Juan Mountains. Foto Paul Tambuyser (1996).

146




Figuur 2 De Sunnyside mine, heropgevuld met afbraakmateriaal en herbegroeid met alpiene vegetatie. Foto Liz Fodi.



Figuur 3 Overblijfselen van de Sunnyside mine. Naar L. Florin (1971) Pyroxmangiet is triklien en vormt (uiterst zelden weliswaar !) tabulaire kristallen volgens {001} tot wel 10 cm groot (Japanse vindplaatsen). Meestal vormt het echter microkristallijne of korrelige aggregaten, mooi zachtroze van kleur. De splijtvlakken, o.a. volgens {110} kunnen in de aggregaten nauwelijks of niet onderscheiden worden. Het is zeer hard (6 in de schaal van Mohs), en de densiteit is ongeveer 3.75. Pyroxmangiet komt voor in regionaal-metamorfe mangaanertsen, en wordt vermoedelijk bij iets lagere temperatuur gevormd dan rhodoniet. Pyroxmangiet is eerder zeldzaam. De belangrijkste vindplaatsen zijn :      

Taguchi mine, Shidara, Aichi Prefecture, en Iwaizumi, Iwate Prefecture, in Japan, met uitzonderlijk grote kristallen. Grote kristallen komen ook voor in Broken Hill, New South Wales, Australia Simsiö, Lapua, Finland Fillinge, Zweden Glen Beag, Glenelg district, Inverness-shire, Schotland, Groot-Brittannië Verschillende plaatsen in Colorado, USA, o.a. American Tunnel en Sunnyside mine, in de buurt van Silverton en Eureka, San Juan County, in Galena District, Hinsdale County, en de Idarado mine in Ouray County.

De naam is afgeleid van PYROXeen en MANgaan, in allusie op enerzijds de structuur, en anderzijds de samenstelling. Zoals vermeld is er in feite geen echt type-materiaal, omdat dat noodgedwongen later moest omgedoopt worden tot pyroxferroiet. Het verwante pyroxferroiet, dat meer ijzeratomen bevat dan mangaan, en daarenboven enkele % calcium, werd op een nogal ongebruikelijke vindplaats ontdekt, namelijk op de Geonieuws 25(6), juni 2000

147

maan. Het komt voor als kleine, maar goed te onderscheiden korrels in gesteenten, die door de Apollo 11 missie werden verzameld in de Mare Tranquillitatis. Het gaat om microgabbro's en diabaas, met vooral clinopyroxeen, plagioclaas en ilmeniet, en kleine hoeveelheden pyroxmangiet, cristobaliet, tridymiet, fayaliet, fluorapatiet en kaliumveldspaat. Type-materiaal wordt bewaard in het Lunar Science Institute, Houston, Texas. Ondertussen werd dit mineraal ook op enkele aardse plaatsen aangetroffen ;    

Iva, Anderson county, South Carolina, USA (van hier kwam het oorspronkelijke "type"-materiaal voor pyroxmangiet) Väster, Silfberg, Värmland, Zweden Simsiö, Lapua, Finland Isanago mine, Kyoto Prefecture, Japan

Voor het mineraal van de maand hebben we stukken uitgekozen van de Sunnyside mine, 12 km ten noordoosten van Silverton, San Juan County, Colorado, USA. De mijn ligt op een hoogte van meer dan 4000 m boven de zeespiegel ! De pyroxmangiet van deze vindplaats werd jarenlang fout geïdentificeerd als rhodoniet. De specimens kunnen naast het roze pyroxmangiet ook bevatten : alabandiet, alleghanyiet, calaveriet, calciet, enargiet, fluoriet, friedeliet, galeniet, goud, helviet, hübneriet, petziet, pyriet, kwarts, rhodochrosiet, sfaleriet en tephroiet. "Onze" specimens bevatten vooral, naast pyroxmangiet, galeniet en een microkristallijne kwarts.

148


Literatuur Anthony J.W. et al. (1995), "Handbook of mineralogy, vol. II, part 2 : silica, silicates", p. 668-669. Chao E.C.T. et al. (1970), "Pyroxferroite, a new Ca-bearing iron silicate from Tranquillity Base", Geochim. Cosmochim. Acta Suppl. Proc. apollo XI lunar science conference, 1, 65-79 Eckel E.B. (1997), "Minerals of Colorado", Fulcrum Publishing, Colorado, USA, p. 27 en 393. Florin, L.. (1971), "Ghost towns of the west", Promontory Press, Kosnar R.A., Miller H.M. (1978), "Crystallized minerals of the Colorado mineral belt", Mineralogical Record 7(6), 278-307. Strunz H. (1977), "Mineralogische Tabellen", Akademisches Verlagsgesellschaft Heest und Portig, Leipzig, Duitsland, p. 427. [Titelfoto : Paul Tambuyser, 1996]. Dankwoord - acknowledgement Onze dank aan Paul Tambuyser voor foto's en Herwig Pelckmans voor de foto uit Ghost Towns of the West. We owe our sincere thanks to Mrs. Liz Fodi (USA) for providing us with photos of the Sunnyside mine.


149

uit onze tijdschriften *

GEA 32(4), 12.99

119-127 Asbest : een ongezond mineraal ? 128-133 De geologie van Uluru (Ayers Rock), Kata Tyuta (de Olga's) en Kings Canyon (Northern Territory, Australië) 134-136 "Stralende" verzamelingen : tussen veiligheid en overdreven angst. 142-144 Thorium en thoriummineralen 144 Een rijk sulfide-erts in een onderzeese vulkaan 150 Fotograferen met de flatbedscanner 154 Mineralen in stereo op uw PC 155 Nieuw moedergesteente van diamant ontdekt. 155 Goudaders verklaard met PT-proeven *

ROCKS AND MINERALS 75(1), 02.00

16-30 On the road to Minas Gerais, Brazil 32-39 Minerals of the Brumado magnesite deposits, Serra das Eguas, Bahia, Brazil 40-42 Brazilianite 44-46 Minerals for which Brazil is the type locality 47-48 Who's who in mineral names : people after whom type minerals from Brazil have been named 50-53 Collecting tales from Brazil, part 1 54-61 The Rogerley mine, Weardale, County Durham, England. *

LE REGNE MINERAL HS 5, 12.99

Themanummer : minéralogie du Massif du MontBlanc (78 pp.). *

MINERAUX ET FOSSILES 26(280), 01.00

Themanummer : "L'or en France : les gisements aurifères en France métropolitaine et en Guyane française" (64 pp.). *

*

LAPIDARY JOURNAL 53(8), 11.99

26/92-93 Refraction : single, double, triple ? *


36-42 Turquoise in the sky (Cripple Creek, CO, US) *


*

LE REGNE MINERAL nr. 31, 02.00

GRONDBOOR EN HAMER 53(6), 12.99

131-139 Zwerfstenen in de kwartaire formaties van het Nederlands deel van de Noordzee. *

37-40 Neue Mineralien aus Kamchatka 41-46 Die Münchener Mineralientage 1999 - eine Bildreportage 47-48 Silvialith aus Thüringen - ein Neufund für Deutschland

LAPIS 25(1), 01.00

7 Lengenbach : IGL IM Internet 9-12 Botallackit 13-15 Sulvanit, Colusit und Wurtzit aus den Marmorbrüchen bei Carrara, Italien 16-20 Mineralbildung an Fumarolen : die Vulkane Tolbachik und Kudriavy im fernen Osten Russlands 21-24 Vom vulkan Kudriavy, Kurilen : das erste Rhenium-Mineral

150

5-7 Compte-rendu des premières journées françaises des amateurs de géologie, minéralogie et paléontologie 9-36 Les pegmatites gemmifères à éléments rares du Sud de la Californie 37-44 Une géode de barite à Avellan, Fréjus, Var, France. *

LE REGNE MINERAL nr. 32, 04.00

5-12 Le massif de Costabonne, 2464 m (PyrénéesOrientales) : 2. Minéralogie du gisement. 13-30 Le massif de Costabonne, 2464 m (PyrénéesOrientales) : 3. Les gisements satellites de skarns autour des massifs du Canigou-Carança, Quérigut et des Albères. 31-43 Le thallium, ses minéraux, son utilisation. *

HONA 35(1), 02.00

21-26 Metamorfe mineralen : andalousiet sillimaniet - kyaniet *

THE SPAR BOX 10(1), 01.00

2 pp. Fluorochemistry of calcite 2 pp. Calcite 12 pp. The Sterlingbush calcite cave reconstruction of the N.Y. State Museum, albany, New York *

LITHORAMA 27(2), 02.00

1-5 La fluorine 6-7 L'Oisans aux 6 vallées (deel 2) *


6 Tucson 2000


*

ROCKS AND MINERALS 75(2), 04.00

92-105 Mines and minerals of Michigan's Iron County 106-111 Collecting tales from Brazil, part 2. 112-114 Orpiment, Twin Creeks mine, Humboldt county, Nevada, USA 116-119 The W.M. Keck Museum of the Mackay School of Mines, Reno, Nevada, USA 120-125 Garnet and clinozoisite drom the Nightingale Mining District, Nevada, USA 126-129 Who's who in mineral names : Nevada mineral names 131 A field trip to the Trotter mine dump *

*

MINERALOGICAL ABSTRACTS 51(1), 03.00

*

MINERAL. TIJDSCHRIFT 31(1), 12.99

7 Duitse mineralen - Grube Clara - claraiet 8-11 Reisverslag Harz, anno 1999 13-15 Kunnen mieren diamant ontginnen ? *

1 Een rotswand in het Valsertal 2-3 Het "Geologisch monument Bouwepet" te Mûnein (Friesland, NL) 16-18 Een smeltwatertunneldal bij Olst en andere smeltwaterafzettingen

NAUTILUS INFO 24(6), 02.00 *

133-142 Skye, Schotland... hier vindt men nog rust én mineralen *

MINERAL NEWS 15(12), 12.99

1/2 Barrerite from Alaska 1/4 A New Mexico collecting venture 5 An occurrence of hydroxypyromorphite from the Pea Ridge Mine, Washington County, Missouri 10 Not what the label said, but very interesting (anataas, brookiet e.a.) *

MINERAL NEWS 16(1), 01.00

1/2/6-7 New mineral finds in the second half of 1999 1/4-7 New England collecting - 1999 *

MINERALIEN WELT 11(3), 06.00

6-7 CD-ROM : photographic guide to mineral species 12-13 Montgomeryit 14-15 Mein bester Eigenfund (Eifel - 12 spectaculaire foto's !) 17-32 Der Kupferschieferbergbau bei Mansfeld, Eisleben und Sangerhausen - Geschichte, Geologie und Mineralien (1) 33-38 Neufunde aus dem östlichen Bayerischen Wald (IV) 39-54 Lazulithvorkommen in Österreich 55-60 Über Achate und vergleichbare Hohlraumfüllungen in Sedimentgesteinen 61-64 Neu aus Afghanistan : Bastnäsit-(Ce) von Kugliany, Nuristan *

NAUTILUS INFO 24(7), 03.00

*

NAUTILUS INFO 24(8), 04.00

172-176 Mineralen van Llechwedd Hellyg (Wales) 181-186 Wulfeniet *

GRONDBOOR EN HAMER 54(1), 01.00


1-4 Les gemmes du Brésil 8-10 Vanoise


GEOLOGY TODAY 15(6), 12.99

204 Lava bench collapse on Hawaii 217-220 Man as geological agent 221-229 Revisiting the Charnian supergroup : new advances in understanding old rocks *

MINERAL. TIJDSCHRIFT 31(2), 02.00

25-26 Laurion (Griekenland) 28-31 Een nieuwe manier om edelstenen te determineren. *

MINERALIEN WELT 11(2), 04.00

10-11 1. "Klippenbörse" in Namibia 16-17 Phosphuranylit 18-21 Mineralien einer Bleivererzung von Belecke bei Warstein im Sauerland 22-27 Zinnerzlagerstätte Altenberg in Sachsen - die Mineralienfunde in der letzten Betriebsperiode von 1978 bis 1991. 28-36 Interessante Neufunde für den Basaltbruch Liley bei Üdersdorf in der Westeifel. 37-54 Die Eisen- und Manganerzlagerstätte Langban bei Filipstad in Mittelschweden 55-58 Die Entdeckung des Wermlandits 59-62 Pentagonit und cavansit aus Indien 63 Ein Besuch beim grössten Opal Australiens *

GEODE 24(9), 02.00

4-21 Elementen en enkele belangrijke verbindingen *

RIV. MINERAL. ITALIANA 24(1), 03.00

4-11 La natrolite del Vicentino 12-14 Le pseudomorfosi su spinello dei Monzoni, Val di Fassa (TN) 16-35 Geologia, mineralogia e storia della "Himalaya mine" (CA, USA) 37 La weddellite di Cherchiara 38-39 Aggiornamento sulle zeoliti delle cave di Passo, Valle Antigorio (VB) 40-43 Rooseveltite e "agardite-(Ce)", Sardegna sudoccidentale 44-45 Mostre Verona 1999

151

46-48 Koninckite e altri fosfati della miniera del Pollone (Valdicastello Carducci, Lucca) 53 Gorceixite di Crevadossola (VB) 54-56 Filatelia mineralogica

*

CANADIAN MINERALOGIST 37(6), 12.99

Bariet, fluoriet, calciet, kwarts, sfaleriet, albiet, anataas (diverse Belgische vindplaatsen)

1321-1322 An electronic version of "The Canadian Mineralogist" 1323-1342 Nomenclature of the alunite supergroup 1343-1362 Ludwigite from the type locality, Ocna de Fier, romania : new data and review 1439-1444 Magnesiofoitite, a new alkali-deficient tourmaline 1445-1452 Ferrokinoshitalite, a new species of brittle mica from the Broken Hill mine, south Africa. 1453-1462 Coskrenite-(Ce), a new rare earth oxalate mineral from Alum Cave Bluff, Tennessee. 1493-1498 Orlandiite, a new mineral species, and an associated lead-copper selenite chloride from the Baccu Locci mine, Sardinia, Italy

*

*

*

LAPIS 25(2), 02.00

9-11 Jeremejewit 13-30 Reichenbach im Odenwald 31-38 Neufunde aus dem Bergrevier Schneeberg/Sachsen, 1995-1999 (I) 39-41 Amethyst/Eisenkiesel - Quarze vom OrangeFluss in Namibia *

MINERALCOLOR 01.00

MINERALIEN WELT

Register 1990-1999 *

Themanummer (136 pp.): "The Joseph A. Freilich Collection"

AGAB MINIBUL 33(2), 02.00 *

1-10 L'or en Bretagne 11-17 L'huile de roche ou pétrole *

AGAB MINIBUL 33(3), 03.00

1-14 Le volcanisme 15-18 Visite au nouveau gisement de saphir de Madagascar

LAPIS 25(3), 03.00

6 Erste Mineralienbörse in Namibia 8-11 Strontianit 13-23 Der Beryllpegmatit der Feldspatgrube Maier, Püllersreuth 24-29 Okorusu : Fundstelle attraktiver Fluorite in Namibia 30-36 Roméit aus dem Val Ferrera (Graubünden, Schweiz) 36-39/41 Neue Mineralien (Bariosincosiet, bismutopyrochloor, kalium-ferrisadanagaiet, khomyakoviet, manganokhomyakoviet, kuzmenkoiet, lemmleiniet, onealliet, pushcharovskiet, scainiiet, springcreekiet)

1-6 Die Eisenrose vom Gotthard 7-9 Zum stabilisieren von Edelsteinen 9-20 Schwarze Turmaline aus der Val Bavona (Valle Maggia) (TI) und Quarze, Fluoritkristalle und ein Pyrit 25-28 Wind und Unwetter beim Ilmenitrosen-Fund 1987 28-37 Les quartz de Ploemeur, Bretagne (F)

*


11-14 Un volcan, le mont Signon (Haute-Loire), a-t-il tué ? 15-18 Voyage minéralogique à travers les cartes postales anciennes (2) 29-37 Le nettoyage des minéraux (deel 3 : I - Z) *


5-15 Païlin : rubis et saphirs khmers 16-18 Avez-vous vu Idar (D) 31-33 L'effondrement du mont de sel de Slànic (Prahova, Roumanie) *

*

SCHWEIZER STRAHLER 12(1), 02.00

DER AUFSCHLUSS 51(2), 04.00

65-66 Werner Lieber, 75. Geburtstag 67-70 Was Leopold von Buch vom Brocken holte 71-123 Die Minerale der Grube Wildermann bei Müsen im Siegerland - erstnachweis eines primären, sowie zweier sekundärer Uranminerale im Rheinischen Schiefergebirge 124-128 Die Paragenese Kaolinit-Pyromorphit der Grube Josephine in Velbert. *

MINERALIENFREUND 38(1), 02.00

1-4 strahlerportrait : Fidel Levy 5-8 ein Rückblick auf die Urner Strahlersaison 1999 9-15 Die "Christbaum"-Kluft am Winteregg (Göscheneralp) [100 kg kwarts-XX !] 16-18 Mineralientage München 1999 19-24 Arbeitsplatz Nordwand (deel 2) *

*

MINERALOGICAL RECORD 31(1), 02.00

AGAB MINIBUL 33(4), 04.00

AMERICAN MINERALOGIST 85(2), 02.00 1-19 Les pyroxènes et les amphiboles

8-23 Verweringsmineralen

152


field museum, chicago hh.. bbeennddeerr Wat gedaan als uw vlucht in Chicago strandt en u er ‘noodgedwongen’ een dagje Chicago bijkrijgt ? Uiteraard als rechtgeaard mineraloog zoekt u onmiddellijk het adres op van het lokale ‘Natural History Museum’. In elke Amerikaanse stad die zichzelf respecteert is immers een dergelijk museum te vinden. In Chicago blijkt dit ‘The Field Museum’ te zijn (1400 South Lake Shore Drive, Chicago, Illinois 60605-2496). Dus de volgende ochtend alle bagage ingescheept en spoorslags met de metro naar het stadscentrum. Dit is een reis van 18 mijl, maar kost toch slechts 1.5 US$ (ziet u wel dat Zaventem de luchthaven van Antwerpen is …). In het centrum even ‘The Loop’ bekijken, een lusvormige metalen bruggenconstructie waarover een aantal metrolijnen bovengronds lopen (u allicht wel bekent van allerlei spannende achtervolgingsscènes). Na een vage blik op de ‘skyline’ laten we de drukke zaken- en winkelstraten achter ons en wandelen langs het Michiganmeer richting ‘Museum Campus’. Buiten het Field Museum bevinden zich hier ook nog het Shedd Aquarium en Adler Planetarium. Vanop de trappen aan de noordelijke ingang van het Field Museum heeft men een voortreffelijk uitzicht op het Michiganmeer en de skyline van de stad. Links de Sears Tower (gebouwd in 1973, 422 m hoog, 110 verdiepingen, nog steeds het hoogste gebouw van de VS maar niet meer van de wereld) – maar zoals vaak ook met mineralen : ‘groot’ is geen garantie voor ‘schoon’ … (voor de Nederlandse lezers : ‘groot’ is geen garantie voor ‘mooi’). Navraag bij de inkom of er mineralen in het museum zijn, leert dat die er inderdaad zijn, maar de reactie doet wel vermoeden dat het geen top-collectie is. ‘Initiatie’ is een belangrijk aspect in Amerikaanse musea. In de inkomhall wordt een didactische show opgevoerd om de jeugd warm te maken voor de natuurwetenschappen. En in het hele museum komt men ook jongeren tegen die vragenlijsten over de expositie trachten in te vullen. In de museumfolder is speciaal aangeduid in welke afdelingen er wat kan “gevoeld” worden. Een omvangrijke ‘Museum-shop’ (in totaal zijn er 4) en een ‘MacDonald’s’ dragen bij tot de commercialisatie. Naast allerlei andere topics (plant- en dierkunde, antropologie, …) zijn er een aantal afdelingen onder de noemer : ‘Rocks and fossils’, allemaal op de eerste verdieping gelegen. De verzameling “fysische geologie” (mineralen, gesteenten, edelstenen, meteorieten) omvat een 63000 specimens, uiteraard niet allemaal in de permanente tentoonstelling.

Edelstenen : “Grainger Hall of Gems” De edelstenencollectie is vrij omvangrijk en toont zowat alle mogelijke slijpbare mineralen. De geslepen (half-)edelstenen worden er geconfronteerd met hun ongeslepen voorvaderen. Pronkstuk van de verzameling is de geslepen “Chalmers” topaas van 5890 karaat. Buiten de klassieke edelstenen komen ook de ongewone edelstenen aan bod. Aandacht wordt ook besteed aan slijptechnieken en –vormen (o.a. voor diamant). Geonieuws 25(6), juni 2000

153

De opstelling is modern met een verduisterde zaal en individuele belichting van de specimens.

“Hall of Jades” De jade-tentoonstelling bestaat voornamelijk uit allerlei jade beeldhouwwerkjes uit oosterse landen. De verduistering in deze zaal is wel wat overdreven, om de informatiepanelen te lezen brengt men best zelf een zaklamp mee …

Gesteenten en mineralen De edelstenencollectie is vrij omvangrijk en toont zowat alle mogelijke slijpbare mineralen. De geslepen (half-)edelstenen worden er geconfronteerd met hun ongeslepen voorvaderen. Pronkstuk van de verzameling is de geslepen “Chalmers” topaas van 5890 karaat. Buiten de klassieke edelstenen komen ook de ongewone edelstenen aan bod. Aandacht wordt ook besteed aan slijptechnieken en –vormen (o.a. voor diamant).De afdeling “mineralen” is volledig didactisch opgebouwd met klassieke thema’s als :  kristalsystemen  classificatie : bemerk hier de verpoederde realgar, en de pseudomorfose zwavel na dennenappel. Het specimen met realgar staat al zo lang in de kast, dat het gele verweringsproduct pararealgar een poedervormig laagje heeft gevormd op het schab waarop het specimen ligt ! In 1991 was het zo, en in 1999 nog steeds... (zie foto )  fysische eigenschappen : breuk, streek, kleur, glans, hardheid, magnetisme, lichtbreking  speciale eigenschappen : tweelingvorming (o.a. geïllustreerd met stauroliet, Japanse tweelingen, rutiel, gips), insluitsels en paragenese  UV-mineralen  “economische” mineralen en de producten die er uit gemaakt worden  de gesteentevormende mineralen De mineralen zijn zelden spectaculair en meer dan de klassieke basismineralen zijn er niet te vinden. Ook in de enige kast met grotere specimens zijn er nauwelijks stukken die echt kunnen bekoren (rekening houdend met het feit in een groot museum te staan). Het zwaarste specimen is een kwarts van Hot Springs, Arkansas van ~120 kg. De afdeling “gesteenten” geeft een overzicht van alle soorten gesteenten en een toelichting bij de cyclus van de gesteenten. Hier wordt men geregeld uitgenodigd om eens “te voelen”. Anderzijds wordt men bij de fossiele boomstronken wel gewaarschuwd : “voelen mag maar er opkruipen is gevaarlijk”. Verscheidene expositiekasten zijn gewijd aan meteorieten. Het Field Museum heeft dan ook de 7de grootste meteorietencollectie in de 154


wereld. De meteorietencollectie is gestart in 1893 met de aankoop door Marshall Field van 170 meteorieten op de “World’s Columbian Exposition” en is daarna verder aangegroeid door aankoop, ruil en giften. Een belangrijke aankoop was de Ward-Coonley collectie in 1912 voor 80000 USD. De huidige verzameling omvat 1284 meteorieten waarvan 409 ijzermeteorieten, 45 steen-ijzer-meteorieten en 830 steenmeteorieten. Bij deze laatste zouden er 6 van Mars afkomstig zijn. De meteorietencollectie is een belangrijke referentieverzameling voor wetenschappelijk onderzoek. Uiteraard is slechts een deel van de meteorietencollectie in de expositie opgenomen. De volledige cataloog van de verzameling kan op het internet geraadpleegd worden, en leert dat er een aantal Belgische meteorieten aanwezig zijn :  Lesves, Namur, gevallen op 4/13/1896 7:30u, stukken van 10.6g en 31.80g  Sint Denijs Westrem, gevallen op 6/7/1855 19:45u, 2 stukken in totaal 12.80g  Deurne bij Tienen (in de cataloog heet dit “Tourinnes La Grosse, Tirlemont”), gevallen op 12/7/1863 11:30u, 5 stukken van o.a. 11.40g , 8.85g en 228.75g Het betreft allemaal meteorieten van het type L6 : chondrieten (steenmeteorieten). In het museum is ook de auto te zien die in 1938 het slachtoffer werd van de inslag van de Benld-meteoriet (Benld, Macoupin County, Illinois). De meteoriet van 1770.5 g (circa een kubieke decimeter) doorboorde het dak van de garage van Ed. McCain en vervolgens het dak van zijn auto om tenslotte in de veren van de zetelkussens te blijven steken. De afdelingen mineralen, gesteenten en meteorieten hebben spijtig genoeg de gemeenschappelijke eigenschappen “oubollig” en niet te best onderhouden. Het fotomateriaal bij de gesteenten ziet er niet bepaald fris uit en de elektricien voor het herstellen van de meer dan een kwart defecte lampen in de mineralenkasten kwam allicht pas op maandag (het was net zaterdag). Paleontologie “Elizabeth Morse Genius Dinosaur Hall” De paleontologische collectie omvat miljoenen (!) gefossiliseerde organismen en behoort daarmee bij de 10 belangrijkste in de wereld. Dinosaurussen liggen duidelijk beter in de markt dan mineralen. De afdeling paleontologie is uitgerust met moderne snufjes zoals een video-toelichting bij de verschillende onderwerpen die netjes getimed is met de doorstroomsnelheid van de modale bezoeker (vanaf het 2de scherm liep die synchronisatie natuurlijk al mis bij de niet-modale auteur van dit artikel). Verschillende skeletten van sauriers en andere fossiele dieren zijn opgesteld. In de inkomhall van het museum staat het grootste fossiel opgesteld : een brachiosaurus altithorax van 12m hoogte, 23m lengte en die een gewicht tussen 50 en 85 ton zou gehad hebben. Tegen mei 2000 komt hier ook “Sue” te staan, dit is het meest volledige fossiel van een Tyrannosaurus rex dat gevonden is in 1990 nabij Faith (South Dakota). Het fossiel werd in 1997 door het Field Museum aangeschaft en grondig bestudeerd.


155

“McDonald’s Fossil Preparation Laboratory” In dit laboratorium worden de fossiele resten van Sue geprepareerd. Grote plakken aarde waarin de fossielen ingebed zijn, zijn op de vindplaats met een gipslaag verstevigd en naar het museum verhuisd. Men kan hier direct volgen hoe de fossielen worden vrijgemaakt en gekuist. U hoeft daarvoor zelfs niet naar Chicago te gaan, de activiteiten kunnen direct via een camera op het internet gevolgd worden : http://www.fieldmuseum.org/sue/default_ic am.htm (hou wel rekening met het tijdsverschil). Besluit Het Field Museum is beslist een aanrader voor wie in edelstenen of fossielen geïnteresseerd is. De meteorietencollectie zal door kenners ook gesmaakt worden, maar de mineraloog kan enkel hopen dat de mineralencollectie eens een grondige opknapbeurt mag krijgen. Referenties : http://www.fieldmuseum.org/ G.M. Erickson, “Breathing Life into Tyrannosaurus rex”, Scientific American september 34 (1999) H.W. Nichols, "Illinois Meteorite that recently damaged garage and car is exhibited", Field Museum News 10(2) (1939). S.K. Roy, R.K. Wyant, "The Benld Meteorite", Geol. Ser. of F.M. of Natural History VII(11), 145-157 (1951). C.P. Sloan, “Feathers for T. Rex ?”, National Geographic 196(5) 99-107 (1999).

Foto's : Rik Dillen, 1991 Acknowledgement It is our pleasure to acknowledge Clarita M. Nuñez, Geology Department, Field Museum, for providing detailed information concerning the Benld Meteorite

156


geonieuws maandblad van de mineralogische kring antwerpen v.z.w. 25(6), juni 2000

Recommend Documents