Hoofdstuk 1 Extern systeem en klimaatzones Paragraaf 11 t/m 14
AK 4vwo – vrijdag 31 oktober
inhoud • • • •
Het klimaat door de tijd (par. 11) Het klimaat nu (par. 12) Het klimaat in de toekomst (par. 13) Klimaatbeleid (par. 14)
Geologische tijdschaal §11 Het klimaat door de tijd
14:20
Hoofdstuk 1 §11 “Het klimaat door
de tijd” 14:30 14:50 aftekenen // 15:12
BOX 4: De Milankovic-variabelen te verwerken stof // nakijken // controle voortgang // uitdelen nieuwe werkoverzicht [einde]
1
Platentektoniek
Inslag van meteorieten
Oorzaken voor klimaatverandering • • • • • • • •
verschuiving continenten variëren zonkracht vulkaanuitbarstingen meteorietinslagen CO2-huishouding werking van de diepzeepomp Milankovic-variabelen menselijke activiteiten
Berendsen 2000
Berendsen 2000
Datering ijskernen • Jaargelaagheid: C-14 datering van CO2 en O2 in ijs: tot maximaal 40.000 y • Stof / chemische samenstelling
2
Berendsen 2000
Berendsen 2000
Ontstaan ijstijden
Ontstaan van ijstijden
Sturende factoren • Variaties in verdeling zonnestraling (Milankovitch-variabelen): • excentriciteit aardbaan • precessie • nutatie / variatie scheefheid
• Excentriciteit aardbaan – P - 96.600 jaar effect op beide halfronden tegengesteld
• Precessie – P - 26.000 jaar
• Nutatie / variatie in scheefheid (Obliquity) – P - 40.000 jaar
• Precessie van de aardbaan
3
Einde les
BOX 4 – De Milankovic-variabelen •Start de PC op •Ga naar johanvandergaag.nl, >4Vwo •Klik op de
Hoofdstuk 1 Extern systeem en klimaatzones Volgende week, week 9
•Klik op START •Klik bij hoofdstuk 1 / BOX 4 op “De Milankovic-variabelen”
- §12 Het huidige klimaat -Topografie Noord-Amerika
•Noteer je belangrijkste bevindingen in je schrift Immers, de BOX-opdrachten zijn onderdeel van de leerstof!
AK 4vwo – vrijdag 14 november 14:20
bespreking proefwerk Hoofdstuk 1
14:35
Hoofdstuk 1 §12 “Het huidige klimaat ”
14:50
te verwerken stof // nakijken // aftekenen // controle voortgang
15:15
[einde]
- taakwerk
§12
Het huidige klimaat
• concentratie CO2 in atmosfeer van 0,028% naar 0,035% • antropogene invloed (invloed van de mens) • versterkt broeikaseffect
4
‘Hockeystick’-grafiek
CO2 in atmosfeer
at ma i l “K
en
rin de n era tsv a ma k li
g”
5
“Klimaat en klimaatsverandering”
“Klimaat en klimaatsverandering”
klimaatreconstructies
“Klimaat en klimaatsverandering”
“Klimaat en klimaatsverandering” Klimaatverandering in Arctische gebieden
Oorzaken klimaatveranderingen (§11)
6
Gevolgen van toename broeikaseffect
“Klimaat en klimaatsverandering” Waarom zijn verandering in het Arctisch gebied van ons voor belang?
• gemiddelde temperatuur stijgt
Verandering in sneeuw/ijs oppervlak gedurende het jaar Aarde warmt op
Minder sneeuw/ijs oppervlak
Albedo/weerkaatsingsvermogen neemt af Aarde reflecteert minder zonlicht, aarde absorbeert meer licht/energie Aarde warmt verder op
Minder sneeuw/ijs …..
• gevolgen, o.a.: - extreem weer - verschuiving klimaatzones - stijging gemiddelde zeespiegel - verandering thermohaliene circulatie (= klimaatverrassing)
Dit is een voorbeeld van een positieve (zichzelf versterkende) terugkoppeling terugkoppeling
We weten nog niet alles!
Einde les
Remmen wolken het versterkte broeikaseffect af of stimuleren ze het juist?
Hoofdstuk 1 Extern systeem en klimaatzones
Remmen aërosolen het versterkte broeikaseffect af of stimuleren ze het juist?
Volgende week, week 11
Discussie rondom de ‘hockeystick’-grafiek
- §13 en §14: klimaat in de toekomst en klimaatbeleid -Aandachtspunten proefwerk H1 §11 tot en met §14 -Taakwerk !! Vanwege tijdgebrek vervalt voor deze periode de topografie (Noord(Noord-Amerika) !!
7
“Klimaat en klimaatsverandering”
AK 4vwo – vrijdag 21 november 14:20
Hoofdstuk 1 §13 “Het klimaat in de toekomst
14:35
Hoofdstuk 1 §14 “klimaatbeleid”
14:50
te verwerken stof // nakijken // aftekenen // controle voortgang
15:15
[einde]
Waarom zijn verandering in het Arctisch gebied van ons voor belang?
Verandering in sneeuw/ijs oppervlak gedurende het jaar Aarde warmt op
Minder sneeuw/ijs oppervlak
Albedo/weerkaatsingsvermogen neemt af Aarde reflecteert minder zonlicht, aarde absorbeert meer licht/energie Aarde warmt verder op
Minder sneeuw/ijs …..
Dit is een voorbeeld van een positieve (zichzelf versterkende) terugkoppeling terugkoppeling
§13 - Metingen en voorspellingen • Metingen • Voorspellingen: modellen • Veel onzekerheden
Klimaatadepten versus klimaatcritici Uitgangspunten klimaatbeleid? • ‘hockeystick’-grafiek • mens is oorzaak Maatregelen? • uitstoot broeikasgassen • aanpassen
• Ontwikkeling wereldbevolking? Klimaatcritici?
8
§14 Klimaatbeleid Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC) VN rapporten • Rapport 1990: er is een klimaatverandering gaande • Rapport 1995: mens is oorzaak van klimaatverandering • Rapport 2001: wetenschappelijke onderbouwing • Rapport 2007: mogelijkheden van het voorkomen en verminderen van de uitstoot van broeikasgassen Klimaatsceptici: (in beginjaren) wetenschappelijk niveau?
Kyotoverdrag en Kyotoprotocol 1992: Kyotoverdrag VN 1997: Kyotoprotocol VN Ontwikkelingslanden: (nog) geen reductieverplichtingen
Emissiehandel (ET) • Overheid geeft bedrijven emissierechten • Teveel uitstoot: emissierechten bijkopen • Minder uitstoot: emissierechten verkopen • Markt is snel ingestort • Verdere ontwikkeling?
Voor nu •Mogelijkheid vragen stellen •Taken afronden en nakijken
9
Einde les Hoofdstuk 1 Extern systeem en klimaatzones Volgende week, week 12 - afronding Hoofdstuk 1 - Start Hoofdstuk 2 - Wereldbeeld
10
