Gent tegen armoede. Armoedebeleidsplan Gent Groeiactieplan Acties in uitvoering

Gent tegen armoede Armoedebeleidsplan Gent 2014 - 2019 Groeiactieplan Acties in uitvoering 2014 - 2015 Departement Sociale Dienstverlening OCMW Gent Cel armoedebestrijding

INHOUDSTAFEL

Inleiding................................................................................................................................................................... 2

Vertaling van onze ambities naar acties ................................................................................................................. 3 1.

2.

3.

Integrale benadering .................................................................................................................................. 3 1.1.

Toegankelijkheid van dienstverlening en zorg .................................................................................. 3

1.2.

Beleidsparticipatie ............................................................................................................................. 5

1.3.

Sensibilisering .................................................................................................................................... 7

Levensdomeinen ........................................................................................................................................ 8 2.1.

Inkomen ............................................................................................................................................ 8

2.2.

Wonen ............................................................................................................................................. 10

2.3.

Werken en activering ...................................................................................................................... 12

2.4.

Leren................................................................................................................................................ 14

2.5.

Sociale relaties en vrije tijd ............................................................................................................. 14

2.6.

Fysieke en geestelijke gezondheid .................................................................................................. 15

Kinderarmoede ........................................................................................................................................ 16

Armoedebeleidsplan Gent 2014-2019, GROEIACTIEPLAN: acties in uitvoering 2014-2015

1

INLEIDING Het brede kader en de ambities voor het Gentse armoedebeleid van de komende jaren werd geschetst in het armoedebeleidsplan 2014-2019. Hoe het Gentse armoedebeleid er de komende jaren heel concreet uit zal zien, leest u stelselmatig in dit ‘groeiactieplan’. Met dit groeiend of ‘cumulatief’ actieplan geven we een overzicht van de specifieke acties waar we de komende jaren extra op inzetten binnen de ambities en focussen die we samen bepaald hebben. Met ‘extra’ bedoelen we dat we in dit groeiactieplan niet zomaar alle bestaande inzet van de lokale overheid en de vele partners te Gent willen hernemen of oplijsten. Dit groeiactieplan betreft de inspanning die bovenop deze reguliere werking zal gebeuren met verenigde krachten. Sommigen van deze acties zijn reeds in ontwikkeling, anderen moeten nog verder voorbereid en opgestart worden. In deze eerste editie van het groeiactieplan staan de acties die opgestart en uitgevoerd worden in 2014 – 2015. Armoedebeleid werkt enkel als het gebaseerd is op een gedragen armoedebeleidsplan. In de komende jaren werken we gefaseerd en participatief de acties over alle levensdomeinen uit. Deze werkwijze zorgt ervoor dat we een noodzakelijke analyse kunnen maken, contact hebben met betrokken beleidsverantwoordelijken en diensten en vooral om ook de stem van onze doelgroep en andere experts mee te nemen. Het geeft ons ook de mogelijkheid om, volgens de principes van het progressief universalisme, gedetailleerd te kijken of onder bepaalde levensdomeinen of thema’s bijzondere aandacht of inzet nodig is voor specifieke doelgroepen of subgroepen. In dit opzicht onderzoeken we zeker het thema gekleurde armoede, maar ook voor andere subgroepen bijvoorbeeld obv gender of leeftijd, bekijken we dit verder. Per levensdomein dat nog niet (volledig) in concrete acties is vertaald, geven we wel reeds de belangrijkste beleidsaccenten mee die we als lokaal bestuur als prioriteit beschouwen. In eerste fase van het Groeiactieplan gebeurde de sturing nog sterk vanuit het OCMW Gent. We vinden het als regisseur armoedebeleid dan ook belangrijk om een trekkersrol op te nemen en tevens een voorbeeld te stellen, zeker wat het luik ‘integrale benadering’ betreft. Dit betekent echter niet dat er geen sociale actoren als partners worden betrokken in deze specifieke acties, wel integendeel … Wanneer we hieronder in een actie spreken van ‘we’ slaat dit op de nauwe samenwerking tussen de Gentse actoren, we doen deze actie samen. Indien er een of meerdere specifieke actoren zijn die deze actie concreet vorm geven, dan worden deze actoren ook concreet benoemd. De komende jaren focussen we meer en meer op de expertise en inbreng van de partners om tot gezamenlijke acties te komen die uit het werkveld worden gecoördineerd. Het ‘groeiactieplan’ zal dus jaar na jaar aangroeien en zorgt voor een armoedebeleid inspelend op actuele maatschappelijke noden gedurende de hele legislatuur. Een verdere gedetailleerde rapportage en opvolging volgt bij de nieuwe versies van dit groeiactieplan, dus met de acties in uitvoering 2016-2017 en acties in uitvoering 2018-2019. Telkens worden nieuwe of bijgestuurde acties, nieuwe accenten en samenwerkingsverbanden gebundeld en voorgelegd.


2

VERTALING VAN ONZE AMBITIES NAAR ACTIES

1. INTEGRALE BENADERING 1.1.

TOEGANKELIJKHEID VAN DIENSTVERLENING EN ZORG

Ambitie 1. Mensen in armoede hebben een betere toegang tot de sociale dienstverlening en hun sociale rechten.

1.1 Tegen 2019 informeren Stad en OCMW 20 % meer mensen (in armoede) over hun sociale rechten. Acties: 1.

Stad en OCMW bouwen samen een netwerk van infopunten uit

2.

OCMW optimaliseert de verspreiding van informatie over sociale rechten (via informatieschermen, gerichte infocampagnes, …) in nauwe samenwerking met de partners

3.

OCMW bemiddelt bij de Vlaamse Overheid voor een toegankelijke Rechtenverkenner en promoot het gebruik ervan

1.2 Tegen 2019 sporen OCMW en CAW Oost-Vlaanderen, regio Gent-Eeklo via extra acties 250 niet gekende mensen in armoede op en contacteren hen op maat met informatie over hun specifieke sociale rechten. Acties: 1.

OCMW en CAW Oost-Vlaanderen, regio Gent Eeklo onderzoeken hoe we (bv. aan de hand van bestaande databanken of in samenwerking met andere organisaties) mensen in bestaansonzekerheid / nieuwe armen actief kunnen opsporen en informeren over het hulpverleningsaanbod.

2.

OCMW en CAW Oost-Vlaanderen, regio Gent-Eeklo onderzoekt samen met vertegenwoordigers uit de doelgroep of en hoe we bepaalde groepen mensen in armoede (bv ouderen, etnisch culturele minderheden, personen met een handicap) best opsporen en benaderen

3.

We stimuleren outreachend werk van straathoekwerk en OCMW, door aanwezig te zijn op plaatsen waar mensen in kansarmoede zich bevinden

4.

OCMW organiseert een zitdag bij organisaties die mensen in armoede bereiken.

5.

OCMW en CAW Oost-Vlaanderen, regio Gent-Eeklo geeft informatie over haar aanbod en maakt afspraken met mogelijke toeleiders, bv CLB, brugfiguren op scholen, huisartsen en wijkgezondheidscentra, (sociale diensten van) ziekenhuizen, thuisverzorgers, vakbonden, Kind en Gezin,...


3

1.3 Tegen 2019 optimaliseren OCMW en CAW Oost-Vlaanderen, regio Gent-Eeklo, verder de werking van de onthaal en eerstelijnsdiensten Acties: 1.

OCMW verruimt de openingsuren en het aanbod van de onthaaldiensten van de OCMW welzijnsbureaus.

2.

OCMW implementeert zijn visie op versterkende methodiek bij al zijn hulpverleners

3.

OCMW en CAW Oost-Vlaanderen, regio Gent-Eeklo coördineren casemanagement wanneer verschillende hulpverleners bij één cliëntsituatie betrokken zijn

4.

CAW Oost-Vlaanderen, regio Gent-Eeklo implementeert het gebruik van nieuwe media in de onthaalwerking.

1.4 Tegen 2019 verhogen we de toeleiding naar het aanvragen van sociale rechten met 5% Acties: 1.

Stad en OCMW kennen maximaal hun sociale rechten en voordelen automatisch toe

2.

We stimuleren en ondersteunen gezamenlijk het automatisch toekennen van bovenlokale sociale rechten, bv de studietoelage

3.

OCMW zet sociale gidsen in bij het uitputten van rechten: vrijwilligers die we opleiden om mensen in kansarmoede te begeleiden bij het uitputten van hun rechten.

4.

OCMW onderzoekt of het kan samenwerken met andere organisaties met betrekking tot (het principe van) de sociale gidsen.

1.5 Tegen 2019 voert elk departement van Stad en OCMW een verbeteractie uit die de toegankelijkheid van de dienstverlening verhoogt. Acties: 1.

OCMW en Stad stimuleren de aandacht voor (toegankelijkheid van) mensen in armoede binnen de departementen en het management van de Stad. We doen dit o.a. via het regisseursoverleg lokaal welzijnsbeleid, de uitbouw van een netwerk van aandachtsambtenaren, de stedelijke werkgroep dienstverlening en het loket en onthaalbeleid binnen Stad en OCMW.

2.

OCMW werkt verbetervoorstellen uit door de toegankelijkheidsscan van de Vlaamse Vereniging van Steden en Gemeenten (VVSG) in de infopunten in samenwerking met de klantenparticipatie toe te toepassen.

3.

We werken verbetervoorstellen uit in het kader van het project’ lokaal proactief handelen’

4.

OCMW centraliseert informatie over armoedebestrijding in Gent op de website


4

www.armoedebeleidgent.be en stemt hierover af met zijn partners.

1.6 Tegen 2019 geven we minstens 500 meer mensen in armoede toegang tot de digitale wereld

Acties: 1.

OCMW implementeert het project ‘alle gezinnen Online’ (AGO) obv de principes van het project ‘recup pc’s’ en verbreedt de scope territoriaal (naar heel Gent) en kwantitatief

2.

We richten een extra Digitaal Talent Punt (DTP) in op de locatie welzijnsknoop

3.

OCMW en CAW Oost-Vlaanderen, regio Gent-Eeklo onderzoeken alternatieve manieren om de digitale wereld te ontsluiten.

1.2.

BELEIDSPARTICIPATIE

Ambitie 2. Zowel deskundigen uit hun ervaring in armoede als professionele deskundigen hebben invloed op het lokale beleid dat gevolgen heeft voor mensen in armoede.

2.1 Tegen 2019 vragen Stad en OCMW beleidsadvies aan zowel deskundigen uit hun ervaring in armoede als aan deskundigen uit het werkveld en de academische wereld. Stad en OCMW doen dit bij de voorbereiding van belangrijke beslissingen met mogelijke gevolgen voor armoede. Acties: 1.

De armoedeverenigingen (professionelen, vrijwilligers en doelgroep) participeren actief aan de opmaak, uitvoering en evaluatie van het armoedebeleidsplan

2.

Stad en OCMW ontwikkelen een armoedetoets die nieuw, relevant beleid van het lokaal bestuur toetst aan de effecten voor mensen in armoede. We stemmen hierbij af met andere thematische toetsen (gezondheid, jeugd) en koppelen terug wat met de adviezen gebeurde.

3.

Naast onze continue dialoog gaan OCMW en Stad minimaal twee keer per legislatuur in dialoog met het armoedeveld over lokale armoedebestrijding en de aanpak en kwaliteit van de inspraak.

4.

Stad en OCMW houden meer rekening met de leefwereld van kinderen in armoede door hen meer te betrekken in de beleidsparticipatiemomenten (bv. democratie-oefeningen in het Stadhuis)


5

2.2 Stad en OCMW koppelen voldoende terug wat ze met de beleidsadviezen van deskundigen doen. Acties: 1.

We organiseren uitwisselingsdagen tussen beleid, professionele deskundigen en deskundigen vanuit hun ervaring in armoede over de stand van zaken van de Gentse armoedebestrijding. Een eerste uitwisselingsdag organiseren we voor de zomer 2014 met feedback over het goedgekeurde ‘armoedebeleidsplan 2014 -2019’.

2.

OCMW communiceert jaarlijks duidelijk over de vooruitgang van de armoedebestrijding in de stad.

2.3 Tegen 2019 optimaliseren we de participatiekanalen van professionele deskundigen en deskundigen vanuit hun ervaring in armoede. Acties: 1.

OCMW bouwt haar klantenparticipatie verder uit tot een volwaardig beleidsadviserend orgaan binnen het OCMW.

2.

We bouwen een databank uit met een overzicht van (beleids)adviezen en thematische werkstukken van de lokale actoren

3.

OCMW brengt de ervaringsdeskundigen die in Gent werken samen en versterkt hun inbreng bij het overbruggen van de kloof tussen mensen in kansarmoede en middenklasse.

4.

Het OCMW werkt een voorstel uit hoe het Stadsbestuur opgeleide ervaringsdeskundigen in armoede kan inzetten.

5.

We bouwen het academisch armoedeforum verder uit tot een volwaardige advies- en beleidsvoorbereidende groep academici/onderzoekers.

6.

We bouwen het armoedeforum werkveld verder uit tot een volwaardig advies- en beleidsvoorbereidende groep vertegenwoordigers uit het werkveld.

7.

We oefenen invloed uit op de hogere (Vlaamse en federale) overheden door input te geven aan de 1 signalenprocedure van het lokaal welzijnsbeleid .

8.

We onderzoeken verder met de gebiedsgerichte werking (GGW) hoe de toegankelijkheid voor mensen in armoede (bv voor nieuwe armen) kan vergroten bij de beleidsparticipatie binnen de “Wijk van de maand”.

9.

OCMW en Stad organiseren jaarlijks op 17 oktober dialoogtafels over thema’s uit het armoedebeleidsplan.

1

In de schoot van het lokaal welzijnsbeleid (vroeger lokaal sociaal beleid) en onder bevoegdheid van de Stad Gen bestaat sedert 2007 een ‘werkgroep signalen Gent’. De werkgroep bestaat uit diverse Gentse welzijnsorganisaties en hun partnerorganisaties. Het lokaal welzijnsbeleid wil via de werkgroep het proces van beleidsgericht signaleren over organisaties heen naar overheden en besturen ondersteunen.


6

1.3.

SENSIBILISERING

Ambitie 3. We vergroten het maatschappelijk draagvlak in Gent om samen armoede te bestrijden volgens de visie en aanpak van het armoedebeleidsplan.

3.1 Vanaf 2015 lanceert het OCMW in samenwerking met de lokale partners min. drie sensibiliserende acties per jaar naar de brede bevolking. Deze acties zijn gericht op een groter begrip van oorzaken en oplossingen voor armoede. Acties: 1.

Het OCMW stimuleert reportages in de media die Gentenaars helpen aanvoelen hoe iemand in (kans)armoede terechtkomt.

2.

Het OCMW werkt sensibiliseringscampagnes uit naar de“harde” sectoren (bv. de Industrie) en gebruikt hiervoor goede voorbeelden (zoals geslaagde tewerkstellingsprojecten of ’uitbraakverhalen’) .

3.

Het OCMW zet nieuwe sociale media in voor sensibiliserende acties.

4.

Het OCMW stimuleert ontmoetingsmomenten of spreekgroepen tussen mensen die in armoede leven en andere Gentenaren, bv. via het buurtwerk of het verenigingsleven.

5.

Het OCMW geeft informatie over hoe het armoede bestrijdt en hoe het garandeert dat steun terecht komt bij degenen die er recht op hebben.

3.2 Tegen 2019 neemt de medewerking van mensen die zich voor Gent willen inzetten in activiteiten voor armoedebestrijding toe met 30 personen per jaar Acties: 1.

Het OCMW organiseert in samenwerking met de lokale partners mobiliserende acties op en rond de werelddag van verzet tegen extreme armoede (jaarlijks op 17 oktober). Het lokaal bestuur heeft hierbij een voorbeeldfunctie.

2.

Het OCMW ondersteunt verder de armoedeverenigingen, maakt hen bekend en stimuleert de Gentse burger om mee solidariteitsacties op te zetten en uit te voeren voor armoedebestrijding.

3.

Het OCMW inventariseert en ontwikkelt vormende en activerende acties, om in te gaan op vragen van bv. serviceclubs en mogelijke andere sponsors.


7

3.3 Tegen 2019 doen we aan alle Gentse basis-, secundaire en hogescholen een aanbod aan sensibiliserings en vormingsmateriaal Acties: 1.

Het OCMW actualiseert een inventaris van bestaande vormingen en ontwikkelt, in nauwe afstemming met het werkveld, aanvullende vormingen

2.

Het OCMW en CAW Oost-Vlaanderen, regio Gent-Eeklo maken afspraken met onderwijs om vorming rond armoede in hun werking te integreren

3.

Het OCMW en CAW Oost-Vlaanderen, regio Gent-Eeklo organiseren jaarlijks een evenement met de Gentse hogescholen (studiedag, debat, filmvoorstelling, Sociale Trefdag,…)

3.4 Tegen 2019 kunnen alle medewerkers die frequent in contact komen met de burger een vorming krijgen rond inzichten in armoede. Acties: 1.

Tegen 2015 organiseren we een vorming voor alle baliemedewerkers van Stad en OCMW

2.

We onderzoeken hoe we kunnen zorgen dat zoveel mogelijk maatschappelijke sectoren hun verantwoordelijkheid opnemen (werkgevers, zorgsectoren, onderwijsinstellingen, cultuur en sportsector,…) en bereiden gerichte acties voor.

2. LEVENSDOMEINEN 2.1.

INKOMEN

Ambitie 4 Meer inwoners van Gent beschikken over bestaansmiddelen die hen beter toelaten menswaardig te leven.

4.1 OCMW Gent verhoogt tegen 2016 de aanvullende financiële hulp voor zijn cliënten richting budgetstandaard. Het heeft hierbij aandacht voor kinderarmoede en waakt er over dat men er financieel op vooruitgaat wanneer men gaat werken. Acties: 1.

De OCMW-raad beslist in 2014 over een systeem dat het huidig systeem van forfaitaire financiële steun vervangt.


8

4.2 We signaleren jaarlijks verder aan de hogere overheden en andere sectoren dat de laagste uitkeringen en de minimum nettolonen moeten stijgen en/of de kosten voor basisbehoeften (bv wonen) moeten dalen. Acties: 1.

We signaleren aan de federale overheid dat de minimumuitkeringen te laag zijn om menswaardig te participeren aan de samenleving.

2.

We signaleren aan de federale overheid in welke situaties de minimum nettolonen te laag zijn om werk na uitkering financieel lonend te maken.

3.

We signaleren aan de Vlaamse overheid de nood aan voldoende sociale huisvesting.

4.

We signaleren het probleem dat samenwonen/-huizen financieel sterk wordt afgestraft bij mensen die van een uitkering leven.

4.3 Tegen 2019 optimaliseren we de kwaliteit en de toegang tot de schuldhulpverlening via het samenwerkingsverband Budget in Zicht. 2 Acties: 1.

We werken mee aan een laagdrempelige brochure over schulden budgethulpverlening en stellen die op papier en digitaal ter beschikking.

2.

We bouwen mee een regionaal leernetwerk uit met intervisiemomenten en casusbesprekingen voor de hulpverleners.

3.

We signaleren het tekort aan middelen om lokaal een voldoende aanbod aan schuldhulpverlening te verzekeren.

4.4 Tegen 2019 optimaliseren we de preventie van schulden via het samenwerkingsverband Budget in Zicht Acties:

2

1.

CAW Oost-Vlaanderen, regio Gent-Eeklo organiseert lessen op Gentse scholen over budgetteren.

2.

We geven of werken mee aan vormingen en groepswerkingen voor burgers i.v.m. het budgetteren en maken daarbij gebruik van nieuwe tools (zoals een nieuwe budgetmap of een nieuwe visualisatie van het budget).

Het regionaal project kwaliteitsverbetering van de schuldhulpverlening en preventie Gent-Eeklo


9

4.5 We verruimen het aanbod van inkomensgerelateerde dienstverlening zoals karweien aan huis en sociale restaurants. Acties: 1.

OCMW verzekert vanaf 2014 de opening van een sociaal restaurant tijdens het weekend.

4.6 Tegen 2019 hebben mensen met een ontoereikend inkomen voldoende toegang tot materiële ondersteuning Acties: 1.

We optimaliseren de doorverwijzing en samenwerking OCMW-KRAS-diensten.

2.

We gaan in dialoog met grootwarenhuisketens, opdat ze voedseloverschotten maximaal voorkomen. We coördineren mee recuperatie indien die de waardigheid van mensen in armoede respecteert.

2.2.

WONEN

Ambitie 5. We vergroten de toegankelijkheid van een kwaliteitsvolle woning voor mensen in armoede. Hieronder kan u reeds lezen wat de prioritaire beleidsaccenten zijn op dit levensdomein. Concrete acties om deze prioriteiten te bereiken, worden verder uitgewerkt in nauw overleg met de sector en mensen uit de doelgroep en systematisch aangevuld. We bekijken hierbij hoe toegankelijk dit levensdomein is voor mensen in armoede, wat de sector al doet om armoede te bestrijden, waar knelpunten zitten en wat mogelijke oplossingen zijn. We gaan in dialoog met de betrokken beleidsverantwoordelijke(n) en diensten en stimuleren acties mbt toegankelijkheid voor mensen in armoede. Indien nodig ontwikkelen we aanvullende acties.

Waar zetten we zeker op in? Het OCMW neemt reeds diverse initiatieven om Gentenaars in armoede te helpen om duurzaam en kwaliteitsvol te wonen en we maximaliseren verder deze inspanningen. Een aantal concrete realisaties staan in dit opzicht op til. Binnen het werkingsgebied Gent zijn er op heden 2 sociale verhuurkantoren nl. het SVK en vzw Woonfonds actief. Zij werken momenteel samen voor de inschrijving van de kandidaat huurders. We streven naar de oprichting van één performant sociaal verhuurkantoor en voorzien in een stelselmatige uitbreiding van het aantal woningen dat onder het sociaal verhuurkantoor valt. Het sociaal verhuurkantoor van het OCMW Gent (SVK) streeft ernaar om zijn patrimonium uit te breiden met minimaal 25 woningen. In het kader van de betaalbaarheid van de zelfstandige woonvormen voor senioren, werkt het departement ouderenzorg verschillende types van tussenkomsten uit die het minder begoede senioren mogelijk maakt om ook toegang te hebben tot deze woonvormen. Het OCMW zet ook verder in op een aantal projecten zoals het project ‘instapwonen’ dat een aantal dakloze

10


gezinnen met kinderen een stabiele woonsituatie aanbiedt voor een beperkte tijd. In die periode wordt nauw met de gezinnen samengewerkt om hen te begeleiden en te versterken in hun zoektocht naar vast werk en een eigen woning. Het project Housing First zorgt voor actieve begeleiding van mensen die lange tijd dakloos zijn geweest en nu een sociale woning zijn toegewezen. Op die manier vermijden we dat mensen na enkele maanden opnieuw dakloos worden. Binnen dit project worden de mensen begeleid door een wooncoach voor minimaal 6 maand. De permanente woonvorm De Baai wordt eveneens uitgebreid. Er komen 12 nieuwe plaatsten in een aanpalende nieuwbouw bij. Hiermee wordt de drempel voor vrouwen verlaagd o.a. omdat het nieuwe gebouw apart sanitair voorziet. Op deze manier wordt de integriteit en veiligheidsgevoel van de vrouwen beter verzekerd. Een kwaliteitsvolle woning betekent ook een energiezuinige woning. In dit opzicht werd binnen het OCMW een energiecel opgericht om concrete ondersteuning te bieden aan de Gentenaar in het kader van energiearmoede zoals bvb door een energiescan, een stookoliepremie of een tenlastename van achterstallige facturen van water, gas en elektriciteit. We blijven hier maximaal op inzetten, even als op de samenwerking met vzw REGent om samen Gentenaars aan te zetten om rationeel om te springen met energie en water, zonder dat ze daarbij moeten inboeten aan comfort. We blijven ook financieel en logistiek sterk inzetten op de nachtopvang. We willen echter ook dat minder mensen in de nachtopvang of in een opvangcentrum voor dak- en thuislozen moeten verblijven. Daarom is inzetten op het voorkomen van dak- en thuisloosheid even belangrijk. Binnen de dienst woonbegeleiding bemiddelt OCMW bijvoorbeeld om uithuiszettingen te vermijden, vb bij een huurachterstal.

Gelinkt aan het levensdomein wonen werkte het Gentse dak-en thuislozenbeleid eigen ambities uit voor de periode 2014-2016: 5.1 Tegen 2016 ontwikkelen we minimaal één voorstel omtrent alternatieve woonvormen in Gent (waaronder hoe we samenwonen zonder inkomensverlies kunnen realiseren). Acties: 1.

Er wordt binnen de stuurgroep en samen met relevante andere actoren een project uitgewerkt om samenwonen zonder inkomstenverlies mogelijk te maken.

5.2. Tegen 2016 ontwikkelen we minimaal één voorstel omtrent hoe de stad kan omgaan met mensen in dak-en thuisloosheid die in de publieke ruimte vertoeven. Acties: 1. Er worden binnen de stuurgroep good practices uit andere steden en landen geïnventariseerd over hoe er kan omgegaan worden met dak-en thuislozen binnen de publieke ruimte en op basis hiervan worden er beleidsadviezen voorbereid.

11


5.3 Tegen 2016 ontwikkelen we minimaal één nieuwe methodiek in Gent om dakloze grote gezinnen een menswaardig bestaan te garanderen. Acties: 1.

Er wordt binnen de stuurgroep en samen met relevante andere actoren een project uitgewerkt om mensen die niet in een nachtopvangsysteem terecht kunnen op een of andere manier op te vangen

5.4. Tegen 2016 ontwikkelen we minimaal één nieuwe menswaardige ondersteuning van mensen die hun leven grotendeels op straat doorbrengen. Acties: 1.

Er wordt binnen de stuurgroep en samen met relevante andere actoren een project uitgewerkt om in de weekends een vorm van ontmoetingsplaats te kunnen voorzien

2.

Er wordt binnen de stuurgroep en samen met relevante andere actoren nagegaan of samenwerking met derde partners opportuun is en kan opgezet worden in kader van een brede evaluatie van de nacht- en winteropvang.

5.5 Tegen 2016 ontwikkelen we minimaal één nieuwe invulling van woningen die tijdelijk leegstaan met het oog op renovatie. Acties: 1.

Er wordt binnen de stuurgroep en samen met relevante andere actoren een project uitgewerkt om tijdelijk leegstaande sociale woningen in te vullen.

5.6. Tegen 2016 ontwikkelen we minimaal één arbeidszorgproject voor de doelgroep dak-en thuislozen Acties: 1.

2.3.

Er wordt binnen de stuurgroep en samen met relevante andere actoren een project uitgewerkt om arbeid op maat te voorzien voor dak-en thuislozen

WERKEN EN ACTIVERING

Ambitie 6. We vergroten de toegankelijkheid van werk en activering voor mensen in armoede. Hieronder kan u reeds lezen wat de prioritaire beleidsaccenten zijn op dit levensdomein. Concrete acties om deze prioriteiten te bereiken, worden verder uitgewerkt in nauw overleg met de sector en mensen uit de doelgroep en systematisch aangevuld. We bekijken hierbij hoe toegankelijk dit levensdomein is voor mensen in armoede, wat de sector al doet om

12


armoede te bestrijden, waar knelpunten zitten en wat mogelijke oplossingen zijn. We gaan in dialoog met de betrokken beleidsverantwoordelijke(n) en diensten en stimuleren acties mbt toegankelijkheid voor mensen in armoede. Indien nodig ontwikkelen we aanvullende acties. We verwijzen in de levensdomein ook naar de beleidsnota werk en activering 2014-2019. Daarin wordt een bijzondere focus gelegd op activeren van kwetsbare jongeren, een laagdrempelige dienstverlening en ruimte voor een groeiende sociale economie.

Waar zetten we zeker op in? Om werkzoekenden nog beter te bereiken zetten we reeds in op vindplaatsgerichte en wijkgerichte dienstverlening. Gezien VDAB de inbedding van de werkwinkelwerking in de wijken verlaat, zetten Stad Gent samen met VDAB in op de uitbouw van wijkantennes van de werkwinkel, die sterk worden afgestemd met de werking van het OCMW. We bieden ook kansen op werk via de sector van de sociale economie, met aandacht voor de mogelijke doorstroming naar de reguliere economie. De creatie van buurtankers is hierbij belangrijk, waarbij bestaande sociale restaurants worden opgewaardeerd tot socio-culturele bakens in de wijk om te vermijden dat jobs verloren gaan. Gezien het voortdurend tekort aan voldoende arbeidszorg-plaatsen zet het OCMW extra in op de zoektocht naar voldoende werkvloeren. Het Leerwerkbedrijf, dat werkervaring biedt binnen diverse knelpuntprofielen, wordt versterkt. We streven naar een gevoelige stijging van het aantal artikel 60-tewerkstellingsplaatsen, ook in reguliere bedrijven. De sociale tewerkstelling binnen Stad Gent en OCMW wordt gereorganiseerd via de oprichting van een Agentschap Sociale Economie, het “Dienstenbedrijf”. Stad en OCMW Gent gaan structureel met andere organisaties samenwerken rond de ondersteuning en steunverlening aan zelfstandigen, vanuit de idee dat een zelfstandige activiteit een belangrijke vorm van activering kan zijn. De werkgroep zelfstandigen in nood is een werkgroep bestaande uit vertegenwoordigers van verschillende diensten van de Stad Gent en het OCMW Gent waarin kennis en data worden uitgewisseld, noden worden gedetecteerd en acties worden geïnitieerd voor ondernemers in moeilijkheden en armoede. Ondernemers in moeilijkheden worden gericht doorverwezen naar gespecialiseerde organisaties zoals Efrem, Tussenstap, Microstart,… OCMW Gent start ook een proefproject in samenwerking met MicroStart. Het Opleidings-en tewerkstellingscentrum van het OCMW stuurt cliënten die ze kan activeren naar een zelfstandige activiteit door naar MicroStart voor intense begeleiding tijdens deze zelfstandige activiteit en eventueel een microkrediet. Indien nodig zal het OCMW deze cliënten gedurende de startperiode nog een leefloon verlenen in opleg op de inkomsten die ze hebben uit deze zelfstandige activiteit.

13


2.4.

LEREN

Ambitie 7. We vergroten de toegankelijkheid van (levenslang) leren voor mensen in armoede. Hieronder kan u reeds lezen wat de prioritaire beleidsaccenten zijn op dit levensdomein. Concrete acties om deze prioriteiten te bereiken, worden verder uitgewerkt in nauw overleg met de sector en mensen uit de doelgroep en systematisch aangevuld. We bekijken hierbij hoe toegankelijk dit levensdomein is voor mensen in armoede, wat de sector al doet om armoede te bestrijden, waar knelpunten zitten en wat mogelijke oplossingen zijn. We gaan in dialoog met de betrokken beleidsverantwoordelijke(n) en diensten en stimuleren acties mbt toegankelijkheid voor mensen in armoede. Indien nodig ontwikkelen we aanvullende acties.

Waar zetten we zeker op in? Het OCMW wil als actor verder op individuele basis jongeren kansen geven om hun studietraject te voltooien door verder in te zetten op het ondersteunen van studenten. (Jong)volwassenen moeten alle kansen krijgen om hun diploma te kunnen behalen, zowel binnen het secundair onderwijs als binnen het hoger onderwijs. Het OCMW gaat samen met jongeren, die omwille van armoede zelf de studies niet verder kunnen afmaken, een trajectverbintenis aan en ondersteunt hen financieel. Zo willen we mensen de kans geven om binnen een vastgelegde periode de studies succesvol af te ronden. Dit geeft hen op langere termijn meer kansen op een duurzame job en dus meer kansen om de armoedecirkel te doorbreken. Het OCMW ondersteunt in die zin ook diensten die schoolse ondersteuning bieden. Het OCMW is, vanuit zijn regierol armoedebestrijding, de primaire partner binnen de werkgroep armoedebeleid op school van de beleidsgroep Onderwijs Gent. Binnen deze werkgroep worden beleidsaanbevelingen voor het onderwijs opgesteld en actieplannen uitgewerkt. Heel wat reeds geplande acties met betrekking tot kinderen en onderwijs zijn reeds hieronder opgenomen in het derde thematische luik van het actieplan, namelijk kinderarmoede.

2.5.

SOCIALE RELATIES EN VRIJE TIJD

Ambitie 8. We vergroten de toegankelijkheid van kwaliteitsvolle relaties en vrije tijd voor mensen in armoede. Hieronder kan u reeds lezen wat de prioritaire beleidsaccenten zijn op dit levensdomein. Concrete acties om deze prioriteiten te bereiken, worden verder uitgewerkt in nauw overleg met de sector en mensen uit de doelgroep en systematisch aangevuld. We bekijken hierbij hoe toegankelijk dit levensdomein is voor mensen in armoede, wat de sector al doet om armoede te bestrijden, waar knelpunten zitten en wat mogelijke oplossingen zijn. We gaan in dialoog met de betrokken beleidsverantwoordelijke(n) en diensten en stimuleren acties mbt toegankelijkheid voor mensen in armoede. Indien nodig ontwikkelen we aanvullende acties.

14


Waar zetten we zeker op in? Het OCMW zal de komende jaren blijvend verder inzetten op vrijetijdsparticipatie binnen zijn regulier beleid. De tussenkomst in socio-culturele participatie van het OCMW wordt aangepast in functie van de ontwikkeling van de Uitpas. Het OCMW werkt met de cel armoedebestrijding mee aan de ontwikkeling van de Uitpas. Hiermee maken we een breed veld van vrijetijdsactiviteiten binnen jeugd, sport en cultuur toegankelijk voor mensen met een laag inkomen of mensen in schuldhulpverlening. Mensen in armoede genieten met deze Uitpas van specifieke kortingen, waarbij ze 20% van de prijs zelf zullen betalen. In eerste fase zijn alle lokale actoren binnen cultuur, sport en jeugd betrokken, de komende jaren wordt het aanbod uitgebreid met gesubsidieerde en commerciële spelers. De lokale dienstencentra van het OCMW stappen in elk geval mee in met minimum 50% van hun activiteiten. We betrekken op termijn ook de sociale restaurants binnen de Uitpas om zo een automatische tariefbepaling in de sociale restaurants via deze pas mogelijk te maken. Mensen met een verhoogde tegemoetkoming of in schuldbemiddeling worden proactief aangeschreven en aangesproken over de mogelijkheden van de vrijetijdspas. Daarnaast zetten we samen met het middenveld verder in op toeleiding en omkadering. Voor deze verenigingen uit het middenveld worden bvb naamloze passen ter beschikking gesteld om mensen zonder pas toch reeds toe te leiden naar activiteiten. Ook de aanbieders van vrijetijdsactiviteiten kunnen bij het OCMW terecht voor advies en ondersteuning wat betreft de toeleiding van mensen in armoede.

2.6.

FYSIEKE EN GEESTELIJKE GEZONDHEID

Ambitie 9. We vergroten de toegankelijkheid van een goede fysieke en geestelijke gezondheid voor mensen in armoede. Hieronder kan u reeds lezen wat de prioritaire beleidsaccenten zijn op dit levensdomein. Concrete acties om deze prioriteiten te bereiken, worden verder uitgewerkt in nauw overleg met de sector en mensen uit de doelgroep en systematisch aangevuld. We bekijken hierbij hoe toegankelijk dit levensdomein is voor mensen in armoede, wat de sector al doet om armoede te bestrijden, waar knelpunten zitten en wat mogelijke oplossingen zijn. We gaan in dialoog met de betrokken beleidsverantwoordelijke(n) en diensten en stimuleren acties mbt toegankelijkheid voor mensen in armoede. Indien nodig ontwikkelen we aanvullende acties.

Waar zetten we zeker op in? Het Gentse gezondheidsbeleid heeft al vele jaren een sterke focus op het versterken van kansen op een goede gezondheid voor mensen in armoede. De doelstellingen van de Gentse Gezondheidsraad mikken in dat opzicht wel op alle Gentenaars maar hebben verhoogde aandacht voor risicogroepen zoals mensen in armoede. Vanuit het armoedebeleid en als actieve partner in de Gezondheidsraad sluiten we hier dus sterk bij aan en werken we mee aan de acties die van daaruit reeds worden uitgewerkt. OCMW blijft inzetten op het verhogen van de toegang tot gezondheidszorg, onder meer door in te springen

15


voor mensen met betalingsproblemen voor hun medische zorg (eenmalig of structureel). OCMW blijft ook acties voeren om de ziekteverzekering van cliënten in orde te brengen of verhoogde tegemoetkoming aan te vragen. Voor mensen zonder wettig verblijf blijven we gezondheidszorg verzekeren via het systeem van de medische kaart die het OCMW uitreikt. Het OCMW blijft ook psychologische hulp aanbieden aan cliënten of tussenkomsten geven voor begeleiding bij andere psychologen. We werken vanuit het armoedebeleid mee aan diverse informatieve acties rond geestelijke gezondheid over psychisch welzijn, tips en hulpverlening. We gaan extra inzetten op het promoten van gezond gedrag door de sociale restaurants te ondersteunen te bekijken hoe we met voedseloverschotten het aanbod binnen de materiële hulpverlening aan mensen in armoede kunnen uitbreiden met kwalitatieve voeding. (zie ook boven onder 4.5 en 4.6) Een goede start in het leven voor elk kind is erg belangrijk. Maximale kansen op de leeftijd van 0-3 jaar zijn belangrijk voor een goede gezondheid op latere leeftijd. Onder meer via de Huizen van het Kind werken we mee aan een verbeterde afstemming rond preventieve gezondheidszorg en opvoedingsondersteuning. Deze en andere acties rond het recht van kinderen op een goede gezondheid komen aan bod in het luik rond kinderarmoede.

3. KINDERARMOEDE Ambitie 10. Kinderen en hun gezin in armoede krijgen meer kansen en ondersteuning om de armoedespiraal te doorbreken

Waar zetten we zeker op in? Hieronder geven we een uitgebreid overzicht van de ambities die we samen met de partners hebben om in Gent de strijd tegen kinderarmoede op te voeren. Deze brede ambities gaan we de komende maanden samen met de diverse partners nog verder concretiseren en herstructureren onder de kapstok van de rechten van het kind. De inzet op kinderarmoede is niet nieuw en een deel van de acties lopen dan ook reeds, anderen worden nog bijkomend opgestart. We vertrekken hierbij ook van een aantal zaken die reeds goed werken en positieve resultaten hebben zoals schoolse ondersteuning van een aantal diensten en de integrale gezinsbegeleiding van het OCMW. Deze methodieken willen we verder versterken en uitbreiden om meer gezinnen te begeleiden. Het OCMW is, vanuit zijn regierol armoedebestrijding, een primaire partner binnen de werkgroep armoedebeleid op school van de Beleidsgroep Onderwijs Gent. Binnen deze werkgroep worden beleidsaanbevelingen voor onderwijs op gesteld en actieplannen uitgewerkt. Gent wil in elk geval een kindvriendelijke stad zijn en stelt in dat opzicht een kindersecretaris aan. Hij zal niet alleen het aanspreekpunt zijn voor kinderen en jongeren, maar stuurt ook mee de verschillende stadsdiensten en beleidsdomeinen aan. We zullen er op toezien dan de kindersecretaris binnen zijn functie bijzondere aandacht heeft voor kinderen en hun gezinnen in armoede.

16


10.1 Tegen 2019 hebben alle betrokken sectoren (onderwijs, kinderopvang, gezondheidszorg,…) een grotere kennis over (de impact van) kans-, kinderen generatiearmoede, waardoor ze meer kansen creëren en een betere ondersteuning geven aan kinderen en hun gezin. Acties 1.

OCMW Gent, Kind en Gezin, CAW Oost-Vlaanderen, regio Gent-Eeklo, Stad Gent,…maken afspraken over sensibiliseringsacties over armoede naar verschillende sectoren waar kinderen, ouders en gezinnen zich in bewegen

2.

We ontwikkelen aanbevelingen voor beleid- en basiswerkers (bvb onthaalouders) in het omgaan met gezinnen in armoede

3.

Groep Gent ontwikkelt, stimuleert en ondersteunt versterkende methodieken bij elke organisatie in Gent zodat kinderen en hun gezin meer kansen krijgen, bvb integrale gezinsbegeleiding OCMW Gent en laagdrempelige speelpleinwerkingen

4.

We stimuleren en ondersteunen elke organisatie in het voeren van een beleid dat gericht is op het versterken van het kind, de ouder, het gezin, de omgeving,… met bijzondere aandacht voor het optimaliseren van beschermde factoren (bvb sociaal netwerk,…) bij ieder kind.

5.

De Beleidsgroep Onderwijs Gent BOG organiseert een werkgroep armoedebeleid waar het OCMW een actieve rol speelt in flankerend onderwijsbeleid

6.

we ontwikkelen samen met het onderwijsveld vormingspakketten voor de huidige schoolteams en toekomstige leerkrachten over de betekenis van en het omgaan met leerlingen in armoede.

7.

We leveren de juiste informatie aan organisaties die werken met ouders en kinderen zodat ze op dynamische wijze hun beleid kunnen afstemmen op recente maatschappelijke en wetenschappelijke evoluties.

8.

We leren en/of ondersteunen ouders om een deel van het gezinsbudget in te zetten om te voldoen aan de basisbehoeften en noden van het kind

9.

We maken het aanbod van materiële hulpverlening beter bekend bij het personeel van Groep Gent en andere organisaties in het kader van doorverwijzing van hun cliënten en zetten hen aan om zelf ook acties (bvb. inzamelacties van materiaal,…) te ondernemen om deze werkingen te ondersteunen

10. De vakantie werking van het OCMW en de jeugddienst van de Stad wisselen expertise uit zodat ook in het vakantieaanbod van de jeugddienst, de buitenschoolse opvang en in het reguliere jeugdwerk kennis en aandacht is voor armoede onder de kinderen en jongeren die ze bereiken.

17


10.2 Tegen 2019 is er een optimale integrale samenwerking tussen de verschillende betrokken sectoren (hulpverlening, vrije tijd en onderwijs) ihkv de trajecten van kinderen, hun ouders en hun gezin. Acties: 1.

We versterken de werking van de integrale gezinsbegeleiding binnen de welzijnsbureaus. Het recht op onderhoud, bescherming en participatie staat hierbij voorop.

2.

We stimuleren de verschillende partners om in individuele cases meer sectoroverschrijdend overleg te organiseren zodat ze in het belang van het kind gezamenlijk in een dossier werken

3.

Elk welzijnsbureau van OCMW Gent en elke school in Gent duidt contactpersonen aan die de communicatie tussen beide sectoren op individueel dossierniveau faciliteert.

4.

We stimuleren elke organisatie die op huisbezoek gaat (K&G, OCMW, CAW Oost-Vlaanderen, regio Gent-Eeklo …) tot het opnemen van een signaal- en doorverwijsfunctie naar de gepaste hulpverlening bij vaststelling van een woonproblematiek

5.

We realiseren optimale leer- en ontwikkelingskansen voor kinderen in armoede door warme overdracht tussen trajecten van kinderen (en hun gezin) en trajecten maximaal af te stemmen tussen sectoren zoals welzijn, school, ouders, Jeugdwelzijnswerk, Kind en Gezin, CLB en andere betrokken organisaties.

6.

We voegen aan de werkgroep kleuterparticipatie een bijkomende doelstelling van samenwerking over sectoren toe.

7.

Vanuit de werkgroep “ongekwalificeerde uitstroom” van de Beleidsgroep Onderwijs Gent wordt het actieplan “Gekwalificeerde uitstroom” uitgerold, waarbinnen acties opgenomen worden over verschillende sectoren heen rond het sneller, en beter op elkaar afgestemd, anticiperen op signalen van kinderen (en hun ouders) op het gebied van vroegtijdig schoolverlaten of onregelmatig schoolgaan.

8.

We verwezenlijken de Huizen van het Kind door het vormen van een netwerk van Gentse organisaties met aandacht voor het wijkgericht werken

9.

We stimuleren het samenwonen van verschillende sectoren ter bevordering van de afstemming en samenwerking tussen deze diensten.

10. We werken richtlijnen uit (met zorg voor de privacy en het beroepsgeheim) om relevante en noodzakelijke informatie te kunnen delen wanneer dit nodig is voor het kind en zijn gezin. 11. We motiveren alle sectoren om op constructieve manier mee te werken in de nieuwe organisatie van Integrale Jeugdhulp (bvb. het stappenplan kindermishandeling komt tegemoet aan een betere samenwerking over sectoren) 12. We onderzoeken hoe we tot een betere informatie-ontsluiting komen voor scholen en OCMW met betrekking tot de studietoelagen die toegekend worden aan kinderen in het lager onderwijs

18


10.3 Bij het verbeteren van de toegang tot dienstverlening voor mensen in armoede (zie strategische doelstelling 1) hebben we een prioritaire aandacht voor ouders, kinderen en hun gezin. Acties: 1.

We werken mee aan Gent als een kindvriendelijke stad met inclusie van zij die minder toegang hebben tot sociale rechten omwille van armoede. (beleidsplan kindvriendelijke stad).

2.

We verlagen de drempel van de toegang tot het schoolse systeem (vereenvoudiging van de “meld je aan”-procedure).

3.

We stimuleren ouders in armoede om hun kinderen in te schrijven voor initiatieven kinderopvang zodat kinderopvang geen drempel vormt voor activering.

4.

We optimaliseren de toegang tot diensten die een meer accurate inschatting kunnen geven van het meest gepaste onderwijssysteem voor kinderen in armoede (worden nu te vaak onterecht in bijzonder onderwijs gevonden).

5.

We verhogen het aanbod, de kwaliteit en de toegankelijkheid (gekendheid) van het vrijetijdsaanbod voor kinderen in armoede.

6.

We kiezen bij kinderen en gezinnen in armoede voor trajecten en diensten die het best passend zijn en het minst ingrijpend zijn (bvb zoals Integrale Jeugd Hulp).

7.

We zetten integraal in (over verschillende levensdomeinen) met verschillende partners om ongekwalificeerde uitstroom in het onderwijs tegen te gaan en stimuleren projecten voor jongeren die schoolmoe zijn, die probleemgedrag stellen,….

8.

We maken het betalen van schoolfacturen (de maximumfactuur, facturen voor materiaal, voeding op school en buitenschoolse opvang…) meer haalbaar door extra ondersteuning van kwetsbare gezinnen en een transparanter beleid van scholen.  

 

9.

We hertekenen de werking van het Sociaal Steunfonds zodat meer middelen beter worden ingezet en de middelen de kinderen bereiken met de grootste noden OCMW Gent geeft een bijkomende (financiële) ondersteuning voor het betalen van schoolfacturen voor die gezinnen die samen met de hulpverlening de strijd aangaan tegen generatiearmoede We maken alle maatregelen van Stad Gent beter bekend die betrekking hebben op het toekennen van korting op de schoolfacturen voor mensen met een lager inkomen Stad Gent stimuleert alle scholen om meer actief het kostenbewust onderwijs toe te passen zodat de kosten voor ouders minimaal worden gehouden (ook buiten de maximumfactuur)

We stimuleren mensen in armoede om gebruik te maken van initiatieven kinderopvang en maken deze meer laagdrempelig en toegankelijk voor mensen in armoede.

10. We maken bekend bij ouders in armoede dat ze terecht kunnen in de huizen van het kind voor alle vragen met betrekking tot hun kinderen. 11. We stimuleren de doorverwijzing van ouders in armoede naar inloopteams en initiatieven zoals spelotheken, praatgroepen, ontmoetingsplaatsen,…

19


12. We verhogen de ondersteuning aan ouders in hun opvolging van de schoolbegeleiding van hun kinderen. 



3

we zetten in op “taalzones” zodat we kinderen en ouders in armoede meer stimulansen geven in hun leefomgeving, thuis, in de vrije tijd en op school om de Nederlandse taal te stimuleren. We leiden meer gezinnen in armoede toe naar diensten voor schoolbegeleiding

13. In de coördinatie van een kind- en jeugdvriendelijke Stad door de Jeugddienst vormen kinderen in armoede een prioritaire doelgroep. 14. We onderzoeken de haalbaarheid en organiseren automatische toekenning van diensten, zodat deze niet moeten aangevraagd worden en er zich bijgevolg geen toegankelijkheidsprobleem kan stellen (zoals bvb. Kind en Gezin automatisch langskomt bij de geboorte van een kind) 15. We stimuleren afstemming tussen organisaties die hun doelgroep anders afbakenen zodat er geen kinderen uit de boot vallen (bvb kinderen van ouders zonder papieren). 16. We bereiken meer gezinnen in (sociale) isolatie en stimuleren ze tot integratie in de buurt via de gezinsondersteuner van Kind en Gezin, het project Buddy aan de wieg, schoolbegeleiding van Uilenspel, projecten van OCMW Gent, enz … 17. We zetten meer in op generatieoverschrijdende projecten die verbindend werken tussen generaties, maar ook tussen sectoren. 18. We onderzoeken welke acties mogelijke consequenties van de vermaatschappelijking van de zorg in de verschillende sectoren kunnen opvangen. Zo trachten we te vermijden dat organisaties zoals CAW Oost-Vlaanderen, regio Gent-Eeklo, CLB, Centrum Geestelijke Gezondheidzorg (CGG), internaten, Medisch Pedagogisch Instituut, (MPI),… verder dichtslibben en ouders van kinderen in armoede onvoldoende ondersteund worden in de grotere rol die ze krijgen bij de zorg van hun kind met specifieke noden. 19. We verhogen de toegankelijkheid van de fysieke en geestelijke gezondheidszorg voor kinderen in armoede waar de drempel nu hoog is zoals therapie, logopedie, revalidatie,…

3

Met een taalzone bedoelen we een regio binnen Gent waar afspraken en engagementen gemaakt worden tussen alle partners die met kinderen werken om extra in te zetten op taalstimulering

20


Gent tegen armoede. Armoedebeleidsplan Gent Groeiactieplan Acties in uitvoering

Recommend Documents