Genesis 12: 1-9 - de Aartsvaders (preek 3 in de serie het goede nieuws van het Oude Testament)
Liturgie zondagmorgen 30 oktober 2011 - Ds. D. Vonck, Houten Votum: Opwekking 640; Ik hef mijn ogen op zegengroet Psalm 47:1,2,4 Gezang 176a: 1,2 Evangelie van Gods wet Gezang 176a:13 Gebed Lezing Genesis 12:1-9 Hebreeën 11:8-16 Kindermoment Gezang 3 (Abraham, Abraham) Preek Het goede nieuws van het Oude Testament; De God van Abraham, Isaak en Jacob Psalm 105:4,6,21 Dankgebed en Voorbede Gezang 118:1,2 Collecte Zegen
Introductie DIA 1 Deze week en volgende week zullen we weer expliciet stilstaan bij een groter gedeelte uit het Oude Testament. Deze week staan we stil bij het geheel van Gen.12-50 wat ons verteld van Abraham, Isaak, Jacob en ook Jozef. Volgende week staan we stil bij een bijbels thema dat expliciet in deze hoofdstukken naar voren komt; het verbond. Je kunt de bijbel op verschillende manieren lezen en ook op verschillende manieren God daarin tegenkomen. Je kunt een klein gedeelte nemen en dat bestuderen om te ontdekkken wat God daarin zegt. Je kunt een onderwerp nemen en zien wat de bijbel daarover zegt, je kunt een persoon nemen (bijvoorbeeld Abraham of David) en je verdiepen in hoe God en zo iemand met elkaar omgaan. Maar wat we vanmorgen gaan doen is een groot gedeelte nemen, de 39 hoofdstukken van Gen.1250. Misschien heb je het de afgelopen tijd al thuis gelezen met het bijbelleesrooster dat iedere keer weer in het Rondhout staat of dat je voor de cursus gekregen hebt. Misschien heb je het nog niet gelezen, hoe dan ook; ik wil je aanraden om het ook voor jezelf eens in zijn geheel te lezen. Mijn ervaring is dat je dan op een bijzondere manier onder de indruk kunt komen. We worden in deze hoofdstukken als het ware meegenomen in een bijzondere familiegeschiedenis. Een hele bepalende geschiedenis ook want zowel in het Oude als het Nieuwe Testament kom je
geregeld tegen dat er over God gesproken wordt als de God van Abraham, Isaak en Jacob. DIA 2 Deze drie worden wel de patriarchen of ‘aartsvaders’ genoemd. Een term die aangeeft dat ze verre voorouders zijn. Niet zomaar als een weetje, maar omdat het voor jou en mij belangrijk is te beseffen dat je van hen afstamt. Het feit dat je bij deze familie hoort, heeft namelijk veel te zeggen. Maar wat dan? Wat maakt deze drie mannen zo belangrijk? Waarom juist deze drie namen? Wat maakt deze mannen zo bijzonder en speciaal? Wat dat ze dat zijn volgens de bijbel mag duidelijk zijn; God zelf stelt zich bijvoorbeeld aan Mozes in Exodus 3:15 Ook zei hij tegen Mozes: ‘Zeg tegen hen: “De H E E R heeft mij gestuurd, de God van uw voorouders, de God van Abraham, de God van Isaak en de God van Jakob. En hij heeft gezegd: ‘Zo wil ik voor altijd heten, met die naam wil ik worden aangeroepen door alle komende generaties.’”
Deze morgen gaan we samen zoeken naar wat deze geschiedenis ons te vertellen heeft. God maakt zich bekend Genesis 12 begint voor ons met een bekend gedeelte; De Here zei tot Abraham; trek weg uit je land, verlaat je familie, verlaat ook je naaste verwanten en ga naar het land dat ik je zal wijzen. Bijzonder natuurlijk wat God hier zegt maar nog bijzonderder is dat God hier spreekt! DIA 3 We zijn het gewend om te horen dat God spreekt maar dat is niet normaal. Nadat God tot Noach had gesproken duurt het meer dan 400 jaar dat de bijbel ons vertelt dat God weer spreekt. Maar dan 400 jaar! Moet je nagaan dat het eind-middeleeuwen was dat God voor de laatste keer had gesproken en dat er geen bijbel, boeken en google waren. De laatste keer dat God had gesproken in Genesis 9 was de belofte geweest aan Noach dat Hij de aarde nooit weer in zijn geheel zou laten onderlopen met als teken de regenboog. Die herinnering is blijvend geweest en Sem, Cham en Jafeth zullen hun kinderen, kleinkinderen, achterkleinkinderen enz.enz. het verteld hebben. Zo zal ook Abraham het van zijn voorvader Sem gehoord kunnen hebben aangezien Sem 600 jaar geleefd heeft. Bijzonder! Wat een God ook! De hele wereld onder water zetten, Noach redden. Maar ook; ‘onbereikbaar’ want in Babel was het jammerlijk mislukt om een hemelbrug te bouwen. En dan Gen.12:1. God spreekt weer! Hoe? Geen idee! Maar blijkbaar was er iets tussen God en Abraham want Abraham kan de stem van God verstaan, wanneer God weer spreekt. Ik denk dat dat ook verklaart waarom Abraham gehoorzaamt aan de woorden van God. Want laten we eerlijk zijn; het is nogal een opdracht! Verlaat alles wat je hebt en wat je veilig is, en ga op weg naar de plek die ik je wijzen zal. Een heftige oproep. Maar Abraham weet; áls God spreekt, dan gaat er iets gebeuren. Abraham weet voldoende over God om te weten dat als God spreekt, als God zich bekend maakt, dat er heil te verwachten is. Dat God spreekt is goed nieuws, ook hier in het Oude Testament. God spreekt weer; er staat iets nieuws te gebeuren, een nieuw hoofdstuk van Gods handelen gaat begonnen. Met zo’n verlangen mag je de bijbel lezen. Heel anders, wij weten natuurlijk van een veel langere tijd hoe God zich bekend heeft gemaakt. En tegelijkertijd heeft Abraham God ook leren kennen door wat hij van zijn ouders en voorouders heeft overgeleverd gekregen. Zo heeft hij God leren kennen. En dát gaf een verlangen en een hart dat openstond om God zelf te horen spreken. Iets wat God deed tot Abraham, zijn vriend. Iets ook wat God nog steeds wil doen tot u, jou en mij. Zijn kinderen.
God verbindt zich met mensen God maakt zich dus bekend aan Abraham door te spreken; Abraham, laat hier alles achter. Ik ga met jou een nieuwe start maken waarbij ik me op een nieuwe manier bekend ga maken in de wereld. DIA 4 Abraham zal gehoord hebben via zijn vader en zijn opa’s over hoe God de wereld gemaakt had met de mens als kroon op de schepping. Hij zal gehoord hebben dat God de mens maakte om op een gelijkwaardige manier om te gaan, in een relatie. En hij zal gehoord hebben over de ontrouw van de mensen, waardoor er geen gelijkwaardigheid meer overbleef en de relatie kapot ging. Hij zal gehoord hebben dat God tóch verder ging met de mensen en beloofde dat Hij mensen zou redden uit de macht van de zonde en de dood. Dat God sprak tot Adam, dat Henoch wandelde met God, dat Noach door God werd gered en beloftes kreeg. Maar hij zal ook gezien en gehoord hebben hoe mensen ontrouw bleven aan God en van God wegliepen, Kaïn, Lamech, de hele wereld bevolking. En nu zegt God tot Abraham; ik ga een nieuw hoofdstuk beginnen in mijn plan met de wereld. En jij gaat daar de basis van vormen. Die belofte herhaalt God verschillende keren. A. je zult 1. De vader van heel veel nakomelingen worden 2. Die nakomelingen zal ik verenigen tot een volk met een eigen land 3. En daardoor zullen alle volken en mensen op de wereld gezegend worden. DIA 5:
God spreekt tot Abraham en God doet een belofte aan Abraham. God maakt duidelijk; Ik heb een plan met deze wereld en ik ga dat via jouw en je nageslacht doen. DIA 6 Het doel van God is dat alle mensen het goede nieuws horen. Dat alle mensen ontdekken dat God zich bekend maakt aan mensen en dat Hij zich met mensen verbindt. Niet de mensen kunnen God bereiken, God bereikt de mensen. En daarin trekt God zijn plan. Hij kiest Abraham. Waarom? Ik weet het niet. We weten eigenlijk niets van Abraham en als we meer over hem lezen dan blijkt dat Abraham niet echt lekker meewerkt. Verlaat je land spreekt God wanneer Abram in Ur woont. OK, zegt Abram maar met zijn vader en familie stranden ze in Haran lijkt het. Verlaat je familiekring pas als zijn vader Terach overleden is, trekt Abram uit Haran weg maar hij neemt wel zijn neef Lot mee. En pas als ze aankomen in het land dat God hem gewezen heeft neemt Abram uiteindelijk afscheid van Lot omdat het niet langer gaat. En zodra er een hongersnood in het land komt, trekt Abram weg uit het land dat God hem gewezen had en gaat hij naar Egypte toe waar het maar net goed gaat en hij onder escorte later het land wordt uitgezet. God kiest Abraham maar hij lijkt niet de meest geschikte. En dan Jacob! Ook daar laat God een bijzondere keuze doorklinken; niet Esau die als eerste geboren wordt, maar Jacob is degene waar ik mijn plan mee verder ga. Maar als je ziet hoe Jacob door liegen en bedriegen zich door het leven slaat, dan krijg je het idee dat God 10 betere karakters had kunnen verzinnen!
En toch. En toch verbind God zich aan deze mensen. Echte mensen, met herkenbare karaktertrekken en eigenaardigheden en vooral ook onhebbelijkheden. God zegt; deze mensen verbindt ik mijn plan aan. Door deze mensen heen zal ik ervoor zorgen dat de hele wereld gezegend wordt! Iedereen kan teruggrijpen op wat Ik door deze mensen gedaan heb, en het zal goed nieuws zijn. God verbindt zich met ‘gewone’ mensen. God kiest en gebruikt ‘gewone’ mensen. Dat is goed nieuws voor u, jou en mij. God gebruikt een aartsleugenaar als Jacob voor zijn plan, in het Nieuwe Testament gebruikt hij een aartsvijand als Paulus voor zijn plan. Geen zonde, geen karaktertrek, geen fout is te groot om ons te scheiden van God wanneer Hij met zijn Woord tot je komt. Goed nieuws! God leert geloof en vertrouwen Maar hoe zit het dan met de eigen keuze van de mens? Wat is hiervan dan nog van Abraham, Isaak en Jacob? Mijn ervaring met het lezen van deze hoofdstukken over Abraham, Isaak, Jacob en ook Jozef is dat ik onder de indruk kwam hoe menselijk deze mannen waren en tegelijkertijd hoe ze zich iedere keer weer ook door God lieten terechtwijzen en zo bij Hem terugkwamen. DIA 7 Abraham ziet het allemaal niet meer zitten als hij in de 90 is omdat Sara ook al in de 80 zit. Hoe zou hij nu ooit een kind van eigen vlees en bloed kunnen krijgen? Weer zie je de oude reflex, DIA 8 versterkt door Sarah’s voorstel; dan moeten we er zelf maar voor zorgen. Net zoals hij zelf naar Egypte ging, net zoals hij zelf bedacht had om over Sarah te zeggen dat ze zijn zus was in dat vreemde land. OK, God had gezegd dat….. maar het is toch ónmogelijk. En zelfs wanneer God aan hem verschijnt en zegt dat Hij Sara een zoon zal geven, kan hij het niet geloven en lacht hij in zichzelf, net zoals Sara later erom lacht als engelen van God het komen vertellen. En toch wordt een jaar later Izaak geboren. Alleen die naam al; ‘hij die lacht’ = izaak. Een blijvende herinnering voor Izaak. Misschien dat het hem geholpen heeft toen hij daar lag op dat altaar en hem bizar duidelijk werd dat God Abraham opdracht had gegeven om hem te gaan offeren. Mán! Wat een God zeg…. Maar het was er wederom, zoals iedere keer op gericht om te zien of Abraham en ook Izaak écht geloofde in God. Of ze Hem echt volledig vertrouwden. Of ze Hem geloofden op zijn Woord. Steeds weer zie je een pendelbeweging van wél vertrouwen en veel geloof bij de aartsvaders, en dan weer helemaal geen vertrouwen of gehoorzaamheid aan Gods woord. Izaak die ‘vergeten’ is dat God had gezegd dat Jacob de zegen moest ontvangen, waarna Jacob een eigen plan bedenkt om dat toch voor elkaar te krijgen. Waar is God in dit geheel, zowel bij Izaak als Jacob? En toch; God verschijnt onderweg aan Jacob in een droom bij Bethel. En wat hoort Jacob daar, terwijl hij door zijn ongeloof op de vlucht is? De belofte die Abraham had gekregen en die nu aan hem gericht is!!!! Gen. 28:13,14,15 Steeds weer laat God Zijn trouw zien. En ook steeds weer Zijn genade. Ontrouw en ongeloof straft God niet DIA 9 ; ontrouw en ongeloof straffen zelf. Jacobs vlucht is het gevolg van zijn eigen ongeloof en zijn eigen controledrang. Maar God gebruikt het in Zijn Plan. En het vormt Jacob. Als hij teruggaat met zijn nageslacht en Esau gaat ontmoeten. Wat een strijd levert hij daar met zijn eigen zwakke geloof en Gods vertrouwen. En tegelijkertijd, wat brengt die strijd hem dicht bij God. Daar aan de Jabbok krijgt hij een blijvend teken. Van zijn onmacht en van Gods grote kracht. Wanneer God voor ons is, wie zal tegen ons zijn? Die waarheid vanuit Romeinen 8:31 in het Nieuwe testament wordt heel duidelijk bij de aartsvaders. DIA 10
Abraham liegt tegen de koning in Egypte, maar God straft de koning waardoor de waarheid aan het licht komt maar Abraham zijn leven behoudt. En later doet Izaak precies hetzelfde! Maar God zegent hem zelfs wanneer de koning hem veel geschenken meegeeft. Zo vraagt God vertrouwen en geloof, en wil God dat ook zelf geven door op die momenten waarin we onszelf in de moeilijkheden brengen door ongeloof en ontrouw, ons tóch te beschermen. Mét God gaat het leven beter; bescherming en zegen DIA 11 Die boodschap is goed nieuws. Met God gaat het leven beter! Wie wil luisteren naar God leert om zelf de controle over het leven los te laten. God spreekt! Waar Abraham zelf naar Egypte gaat met alle gevolgen van dien laat Isaak zich juist tegenhouden en terwijl Jacob wel naar Egypte gaat omdat God het zegt. Steeds weer klinkt de belofte van God, dezelfde woorden als die Hij tegen de voorouders had gesproken. En ze geven troost en bemoediging, en kracht om door te gaan. Ze geven kracht, ze onderwijzen. Ze Zowel Abraham als Isaak als Jacob krijgen rijke zegen op hun weg zodat andere volken zien; dáár gebeurt iets, ze zijn anders. Abraham die getuigt dat hij alleen rik wil worden door God en en daarom bedankt voor het genereuze aanbod van de koning van Sodom. Izaak die te gast is in het land van de Filistijen maar rijker en machtiger wordt dan de Filistijnen zelf zodat ze hem vragen weg te gaan. Jacob die door de jaloerse Laban steeds weer zijn groeiende kudde wordt afgepakt maar ondanks dat toch enorm rijk wordt. Mét God gaat het leven beter; hij beschermt en zegent wie bij Hem horen. De God van Abraham, Isaak en Jacob Zo stelt God zichzelf voor. De God die hen beloofde dat door hen de hele wereld gezegend zou worden. Wat heeft die naam van God ons nu te zeggen? Wat hebben wij eraan dat God zich ook aan ons voorstelt als de God van Abraham, Isaak en Jacob? Wat maakt hen nu zo zulke supermensen? DIA 12 Niets. Ja, misschien wel in die zin dat ze supermenselijk zijn DIA 13. Zij zijn geen andere mensen dan wie wij zijn. Wie hier zit en twijfelt of God er wel is en wel luistert kan zich herkennen in Abraham of Jacob die soms tijden wachtten tot God sprak. Wie naar Abraham, Izaak en Jacob kijkt herkent ongeduld, ongeloof, eigenwijsheid, verlangen naar meer, twijfel, niets menselijks is hen vreemd. En toch…. Toch zijn ze speciaal en hebben ze ons iets te zeggen. Wat hen speciaal maakt is hun God DIA 14. Hun God die ze roept, die ze beloften doet, die ze beschermt, die oneindig geduld met ze heeft, die ze hun fouten laat maken en hen niet met de gevolgen alleen laat zitten. Een God die door hen heen werkt aan een werk dat oneindig veel groter is dan ze ooit zouden verwachten. Een God die niets menselijks vreemd is en toch oprecht en God blijft. Die God is niet veranderd. Die God laat zien dat Hij de regie heeft. Die God laat Jezus geboren worden als zijn Zoon. Dat maakt God een Vader. En die God zegt door Jezus dat ook u, jij en ik Zijn kind mogen zijn. Dat Hij ons maakt en roept tot zijn kind. Dat Hij net zo omgaat met ons, als dat Hij
dat deed als met Abraham, Isaak en Jacob. Dat ook wij geroepen worden tot geloof en vertrouwen. En tegelijkertijd dat ook ons falen daarin en onze fouten niet bepalend zijn voor Zijn plan. Hij beschermt en redt. DIA 15Zo wordt de God van Abraham, Isaak en Jacob. De Vader van Jezus en de God van Duurt, van Oeds, van…. Van…. Van…. DIA 16 Amen.
