Gemeente Tilburg, afdeling Planning en Control. telefoonnummer (013) Silvia Pauly (Programmaverantwoording) telefoonnummer (013)

Jaarstukken 2011

11

Productie: Informatie:

Gemeente Tilburg, afdeling Planning en Control Marcel Bennenbroek telefoonnummer (013) 542 8927 Silvia Pauly (Programmaverantwoording) telefoonnummer (013) 542 8017

Postadres: Internetadres: Bezoekadres:

2

Postbus 90155, 5000 LH Tilburg www.tilburg.nl Stadhuisplein 130, 5038 TC Tilburg

Jaarstukken 2011 Gemeente Tilburg

Inhoud

3

Voorwoord

5

Samenstelling Stadsbestuur

9

Organisatieschema

10

Kerngegevens

11

Hoofdstuk 1.

JAARVERSLAG Programmaverantwoording

13

Hoofdstuk 2.

Paragrafen

93

2.1 2.2 2.3 2.4 2.5 2.6 2.7

Bedrijfsvoering Risico´s en weerstandsvermogen Treasuryparagraaf Verbonden partijen Lokale Heffingen Onderhoud kapitaalgoederen Grondbeleid

Hoofdstuk 3. 3.1 3.2 3.3 3.4 3.4.1 3.5 3.6 3.7

95 112 116 119 126 129 134

Kengetallen

145

JAARREKENING

149

Grondslagen voor waardering en resultaatbepaling Resultaatbepaling Resultaatbestemming Balans Toelichting op de balans Algemene toelichting Specificaties Programmarekening Analyse verschillen

151 154 154 155 159 164 165 179

Bijlagenboek Jaarstukken 2011 (separaat bijgevoegd) Controleverklaring Accountant

3


181

4


Voorwoord 'Zwaar weer op komst', zo typeerden we in de Programmabegroting 2011 de situatie waar we aan het begin van het jaar voor stonden. Het jaar 2011 heeft dan ook voor een belangrijk deel in het teken gestaan van het daadwerkelijk doorvoeren van de bezuinigingen waartoe in de programmabegroting is besloten. In de begroting 2011 is besloten een bedrag van € 23 miljoen aan structurele bezuinigingen door te voeren. Deze bezuinigingen zijn ook gerealiseerd. Daarnaast hebben we in 2011 hard gewerkt aan een tweede noodzakelijke bezuinigingsronde voor de begroting 2012 waarin voor bijna € 50 miljoen aan bezuinigingsmaatregelen is opgenomen. Bij de invulling van deze forse bezuinigingstaakstelling zijn de burgers in de stad via het stadsdebat 'Tilburg bezuinigt' nadrukkelijk betrokken. Helaas verwachten we dat er wederom bezuinigd zal moeten gaan worden. De economische en financiële situatie waar Nederland zich in bevindt en de keuzes die het kabinet hierdoor gaat maken, zullen ook voor onze gemeente gevolgen hebben. Daarnaast zullen er ook aanvullende maatregelen binnen de grondexploitatie genomen moeten worden, deels ten gevolge van gewijzigde verslaggevingsrichtlijnen met ingang van 2012 maar ook als gevolg van de aanhoudende achterblijvende grondverkopen. Naast de bezuinigingsoperatie heeft de organisatieverandering, onder de naam Tilburg Transformeert, in 2011 veel tijd en energie gekost. De hoofdstructuur van de gemeentelijke organisatie is omgevormd van een dienstenmodel naar een directiemodel binnen een netwerkorganisatie. Met ingang van 1 januari 2012 is deze structuur geëffectueerd en is de nieuwe personele bezetting een feit. Met deze verandering zetten we een eerste stap in de realisatie van de ambitie uit het coalitieakkoord om een krachtig aangestuurde organisatie te ontwikkelen die functioneert als één concern om daarmee de door het bestuur gestelde doelen te realiseren. Sociale stijging Tilburg is een actieve stad waar mensen de kans krijgen sociaal te stijgen. Werk en leren zijn daarbij essentieel. De economische crisis heeft gevolgen voor veel mensen in onze stad. Het aantal mensen met een WWB/WIJ-uitkering is eind 2011 gestegen naar 5.389. De werkgelegenheid is in 2011 toegenomen met 950 (0,9%) en draagt bij aan onze ambitie om 5.000 nieuwe banen te creëren, maar we zien wel dat de echte groei tot stilstand is gekomen. De werkloosheid in Tilburg is met 6,1% gelijk gebleven ten opzichte van 2010. De jeugdwerkloosheid is gedaald naar 919. Hoewel de werkeloosheid en jeugdwerkeloosheid in de andere B5 sterker daalt dan in Tilburg, scoort Tilburg nog steeds laag. Om meer mensen aan een baan te helpen is in 2011 een pilot met werkgevers gestart met als doel mensen met een uitkering eerder aan het werk te krijgen in een reguliere werkomgeving. Ook de oprichting van een gemeentelijk Werkbedrijf per 2012 draagt bij aan het snel weer aan een baan helpen van mensen in een uitkeringssituatie. We streven er naar jaarlijks 400 mensen via het Werkbedrijf aan een baan te helpen. In 2011 is een ondersteuningsprogramma gestart waarbij mensen, voorafgaand aan de daadwerkelijke start van een uitkering, intensief begeleid worden bij het vinden van een baan. Rijksbezuinigingen op het participatiebudget hebben ons ertoe genoodzaakt de gesubsidieerde arbeid in de huidige vorm te stoppen. De mensen die het betreft worden begeleid bij het zoeken naar ander werk en werkgevers zijn middels premies gestimuleerd deze mensen in dienst te houden of te nemen. Voor de wijken Stokhasselt, Groeseind, Groenewoud en Kruidenbuurt zijn impulsplannen vastgesteld waarin onder andere acties zijn opgenomen om jongeren en volwassenen te helpen richting opleiding of werk. De impuls in de wijken leidt tot een positieve ontwikkeling met betrekking tot vroegtijdig school verlaten. Op het gebied van jeugdzorg hebben we samen met Midden-Brabantse gemeenten een

5


convenant getekend waarin een aantal taken op het gebied van jeugdzorg worden overgeheveld naar de gemeenten. Hierbij wordt beoogd de jeugdzorg sneller en laagdrempeliger te maken. De provincie heeft hiervoor aan de regio tot en met 2012 een subsidie van bijna € 900.000 beschikbaar gesteld. Het aantal arme huishoudens is in 2011 stabiel gebleven rond de 10.000 waarbij we een lichte stijging zien in het gebruik van inkomensondersteunende maatregelen. Als een van de maatregelen binnen de Meedoenregeling wordt huishoudens de mogelijkheid geboden een extraatje aan te vragen om mee te kunnen doen aan sporten culturele activiteiten. Het aantal aanvragen is de afgelopen jaren flink gestegen. Kinderen in de leeftijd van 4 tot 18 kunnen met ingang van september 2011 een extra vergoeding krijgen om te sporten, of om muziek-, dans- of toneelles te kunnen volgen. Ook hebben we besloten ongeveer 4.000 kinderen uit minimagezinnen een gratis TJIP-pas cadeau te geven.

Vestigingsklimaat Voor de economische ontwikkeling van Tilburg zijn werkgelegenheid en kwaliteit van vestigingsklimaat van belang. In het kader van het vergroten van de bereikbaarheid van het centrum is met de oplevering van de Cityring een belangrijke mijlpaal bereikt. Praktisch binnen planning en € 3,6 miljoen goedkoper dan begroot is het project afgerond. Verder zijn delen van de Noordwesttangent en verdubbeling van de burgemeester Bechtweg (Noordoosttangent) aangelegd en is de verdubbeling van de Bredaseweg in uitvoering. De lobby rond de A58 heeft middels het initiatief Zuidnet A58 een belangrijke nieuwe impuls gekregen. In de woningbouw zien we duidelijk dat projecten vertraging oplopen als gevolg van de economische crisis. Toch zijn er in 2011 1.036 woningen aan de voorraad toegevoegd (waarvan 815 nieuwbouw) waarmee we boven het voor 2011 verwachte aantal van 500 zijn uitgekomen. Om starters op de woningmarkt te stimuleren hebben we de regeling startersleningen uitgebreid omdat we het belangrijk vinden starters op de woningmarkt te blijven ondersteunen. De criteria om in aanmerking te komen voor deze lening zijn versoepeld. Een van onze ambities is om bestaande woningen energiezuiniger te maken. Om dit te realiseren zijn de Tilburgse woningcorporaties in 2011 gestart met woningverbeteringen voor 800 woningen. Komende jaren staan nog eens 3.200 woningen gepland voor energiemaatregelen. Als gemeente dragen we € 1 miljoen bij aan dit grootschalige energiebesparingsproject. Op het gebied van koopwoningen is een rijkssubsidie van vijf ton beschikbaar gesteld aan het consortium 'samen energie besparen' om ook in de koopsector woningen en appartementen energiezuinig te maken. De binnenstad van Tilburg is in augustus genomineerd voor Beste Binnenstad 20112013. Helaas hebben we deze prijs niet gewonnen, maar de nominatie geeft aan dat de ontwikkeling van de binnenstad de afgelopen jaren met onder andere de Cityring, Pieter Vreedeplein en herstructurering van Heuvel en Piusplein een flinke impuls heeft gekregen. In 2011 hebben we de nota 'Van stad met evenementen naar evenementenstad' vastgesteld. Evenementen zijn belangrijk voor onze stad, zorgen voor levendigheid, media-aandacht en dragen bij aan een aantrekkelijk vestigingsklimaat. Door meer focus in het evenementenbeleid aan te brengen willen we bekend komen te staan als evenementenstad. Dit draagt bij aan het (inter-)nationaal imago van Tilburg. Op cultureel gebied kent Tilburg een aantrekkelijk aanbod waar veel Tilburgers van genieten. Het stimuleren en ondersteunen van het culturele klimaat heeft in 2011 veel aandacht gehad. Met de plannen uit de in 2011 vastgestelde cultuurnota willen we onze positie verder versterken en een top tien plek als cultureel aantrekkelijke stad realiseren. Daarbij willen we ons sterk maken voor een innovatieve, toekomstgerichte en ondernemende cultuursector. In het kader van de

6


kandidaatstelling van Brabantstad als Culturele Hoofdstad 2018 hebben we besloten mee te werken aan de tot stand koming van het Bidbook 2018Brabant. Leefbaarheid Het bevorderen van veiligheid evenals het schoon en heel houden van de stad zijn belangrijk als het gaat om de leefbaarheid van Tilburg. Op het gebied van veiligheid is de eind 2010 opgerichte Taskforce volop aan de slag gegaan in de strijd tegen de georganiseerde misdaad. Daarnaast is samen met de regiogemeenten Goirle, Hilvarenbeek en Oisterwijk en Politie, Openbaar Ministerie en woningcorporaties een convenant getekend waarmee de bestuurlijke aanpak van hennepteelt in het district Tilburg goed geborgd is. De zogenoemde 'henneptrein' rukt wekelijks uit om hennepkwekerijen te ontmantelen. Het in 2009 gestarte initiatief 'Onze buurt veilig' is op basis van positieve ervaringen uitgebreid met vijf wijken. Binnen dit initiatief werken bewoners, ondernemers en enkele partners samen om hun buurt veiliger en leefbaarder te maken. Op basis van cijfers over criminaliteit en veiligheid kan voorzichtig worden geconcludeerd dat de objectieve veiligheid is gestegen. Uitkomsten van het gehouden burgeronderzoek Leefbaarheid en Veiligheid 2011 naar de subjectieve veiligheid laten een stabilisatie zien; nog geen verbetering. Op het bestrijden van zwerfafval en illegale stort hebben we in 2011 fors ingezet. Op tien speciale locaties waar de overlast het ergste was hebben we middels een integrale aanpak de overlast aangepakt. Hierbij is ingezet op gerichte communicatie over regels, boetes en extra reiniging, maar ook meer controle en handhaving maken deel uit van de maatregelen. Op sportgebied is in 2011 de nieuwe kadernota 'Samenspel' vastgesteld voor de periode tot en met 2016. Hiermee zetten we sterk in op een brede samenwerking in de stad met diverse partners zoals sportverenigingen, bedrijfsleven, onderwijs en maatschappelijke instellingen. De nieuwe nota richt zich met de maatregelen weer sterk op sportparticipatie onder de jeugd en jongeren. Bij de ontwikkeling van kwalitatief goede sportaccommodaties zijn flinke stappen gezet. Op hockey-gebied is voortvarend gebouwd aan het nieuwe hockeycomplex waar de gefuseerde verenigingen TMHC Tilburg en Forward nu als Hockeyclub Tilburg hun thuisbasis hebben. Op Stappegoor werd de gerenoveerde atletiekbaan officieel in gebruik genomen en bij roeivereniging TSR Vidar kan, o.a. door het beschikbaar stellen van een subsidie van € 0,25 mln vanuit de gemeente, een toproeilocatie worden gerealiseerd. Een dieptepunt vormde een noodlottig ongeval in zwembad Reeshof in november waarbij een zeer jonge bezoekster om het leven is gekomen doordat een geluidsbox naar beneden viel. Het interne onderzoek is inmiddels afgerond en openbaar gemaakt; personele maatregelen zijn genomen. Duurzaamheid staat bij ons hoog in het vaandel. Tilburg loopt al jaren voorop op het terrein van duurzaam bouwen. In 2011 konden we dan ook weer prijzen uitreiken aan diverse Tilburgse bouwplannen. Samen met Goirle en Waalwijk is een projectregisseur duurzame energie en energiebesparing aangetrokken die gaat onderzoeken of het opwekken van duurzame energie in de regio haalbaar is. Verder ontvingen we in 2011 de OVL-award vanwege onze ambitieuze aanpak en resultaten op het gebied van energiebesparing in de openbare verlichting en het terugdringen van lichthinder. Bestuur Met de uitvoering van Tilburg Transformeert hebben we een belangrijke stap gezet in onze ambitie om eind 2013 een toonaangevende organisatie te hebben. Daarmee kunnen we onze burgers beter van dienst zijn. De vorming van één centraal klant contactcentrum (KCC+) en de invoering van het telefoonnummer 14013 met ingang

7


van 1 januari 2012 als centrale ingang voor alle gemeentelijke vragen zijn hier mooie voorbeelden van. Met de ondertekening van het convenant 'Bewijs van goede dienst' maken we ons ook sterk voor verbeterde dienstverlening aan ondernemers en onderschrijven we afspraken over eenvoudige, duidelijke en toegankelijke regelgeving voor hen. Hiermee maken we het ondernemersklimaat in Tilburg zo aantrekkelijk mogelijk. De dienstverlening aan burgers en ondernemers meten we via benchmarks en klantonderzoeken waarop we goed blijven scoren al blijven er altijd punten die beter kunnen. In diverse samenwerkingsverbanden werken we met regiogemeenten, ondernemers en kennisinstellingen aan de economische ontwikkeling van Midden Brabant omdat we geloven dat de toekomst van de stad in de regio ligt. In 2011 is hard gewerkt aan de tot stand koming van de werkagenda voor regionale samenwerking in het Hart van Brabant, kortweg Regionale Werkagenda. Er zijn 12 prioritaire projecten benoemd waarvan de helft gekoppeld is aan progamma's van Midpoint Brabant. Enkele concrete resultaten betreffen de gemaakte afspraken rondom de ontwikkeling en herstructurering van bedrijventerreinen samen met de Provincie, de realisatie van Gate2 Aerospace & Maintenance Campus in Gilze Rijen, de lobby voor de A58 en A59 en een werkgeversakkoord tussen werkgevers en gemeenten uit het Hart van Brabant om samen te werken aan een gezonde arbeidsmarkt.

Tot slot Het jaar 2011 was een jaar waarin bezuinigingen en de organisatieverandering veel inspanning hebben gekost. Desondanks zijn onze voorgenomen beleidsmatige activiteiten grotendeels tot uitvoering gebracht. Via het traject 'Toekomst Tilburg 2040' is een achttal expedities op pad gegaan om samen met de stad de toekomst van Tilburg te verkennen en zo een basis te leggen voor een strategische agenda voor de toekomst. Met de opbrengsten van de expedities als gezamenlijke stip op de horizon blijven we, ondanks de financieel moeilijke tijden, investeren om onze stad vitaal en leefbaar te houden.

Het college van burgemeester en wethouders van Tilburg,

8

de secretaris,

de burgemeester,

drs. G.G.H.M. Haanen MBA

mr. P.G.A. Noordanus


Stadsbestuur

gemeente Tilburg

Collegeleden 2011 mr. P.G.A. Noordanus , burgemeester drs. G.G.H.M. Haanen MBA, gemeentesecretaris /algemeen directeur. wethouders drs. J. Hamming (loco-burgemeester) mevr. drs. M.A.H. Moorman J.H. Möller mevr. M. Frenk mr. dr. R.G.J. Lauwerier mr. B.R. de Vries drs. E. de Ridder Raadsleden 2011 (fv = fractievoorzitter) PvdA A.A.M. Blaauwbroek (fv) S.C.A. Wilthagen A.M. Pronk mevr. M.T.H. van de Weyer J.H.M. Esman A.R.G. van der Zee H. Chibani O. Baytemir K. Baydar W.H.J.G. Bongaarts M.L.M. Kikstra VVD mevr. C.B.M.E. Franssen (fv) Mevr. J.N. Gerssen N.P.J.M. Verschuuren J.G. Borgesius M.W. van Dalen J.H.W.F. Heijman O. Dusschooten CDA M.A.F.H. van den Hoven (fv) M.W.M. van den Tillaart mevr. M.T.J. Blomme mevr. W.A.C. Stalpers - van der Beek J.J.F.M. Robben J.A.A. van Huijgevoort (tot 24-09-11) D66 mevr. M.A..W. Heuvelmans - van Leuven (fv) M.A.H. van Esch P. van Gool A.J.H. Keijsers E. Logister

9


GroenLinks P.C.M. Oerlemans (fv) mevr. S.J. Franken (tot 25-04-2011) M.A.M. Vintges A. Yenice B.J.J. Bengevoord (v.a. 19-12) SP mevr. V.T.C. Slegers (fv) A.A.P.F. van de Camp J.M.A. Kokke mevr. C. Laming Trots J. van Puijenbroek (fv) mevr. A.T.M. Bertens J.C.P. van Gorp Tilburgse Volkspartij mevr. L.T.M. Dielissen (fv) F.A.P.M. van Dommelen C. Seij Verenigde Senioren Partij Tilburg mevr. P.A. Schoenmakers (fv) Partij voor Tilburg H.P.T. Luijten (fv tot 07-02-11) R.M.J.B. Pol (fv v.a.07-02-11) Fractie Franken mevr. S.J. Franken (fv va 25-04 tot 19-12) Democratisch Appel Tilburg J.A.A. van Huijgevoort (fv v.a.24-09-11)

10


Kerngegevens A Sociale structuur

31 december 2010

31 december 2011

206.234 9.109 28.937 139.280 28.908

207.579 9.086 28.901 139.636 29.956

5.256

5.389

119,2 97.089

119,2 97.411

1.976 2.021

1.908 1.988

D Financiële structuur (in miljoenen euro’s) Resultaten Batig saldo 6,7 Balanstotaal 1.202,2 Eigen Vermogen 843,5 Totale exploitatielasten 1.016,9

61,8 1.219,1 896,5 1.063,3

Aantal inwoners 0 tot en met 3 jaar 4 tot en met 16 jaar 17 tot en met 64 jaar 65 jaar en ouder aantal bijstandsgerechtigden (Wwb/WIJ) B Fysieke structuur Oppervlakte gemeente (in km2) Aantal woonruimten C Personele gegevens Aantal medewerkers Aantal formatieplaatsen

Woonlasten De ontwikkeling van de woonlasten over de laatste 5 jaar is als volgt: Omschrijving

(bedragen in € )

2007

2008

2009

2010

2011

Onroerende zaakbelastingen: *) - eigenaar 170,75 174,16 174,16 174,16 181,13 - gebruiker 0 0 0 0 0 Rioolrechten: - rioolaansluitrecht 51,89 54,43 61,15 69,46 71,12 - rioolafvoerrecht 22,37 23,46 26,36 29,94 30,66 Afvalstoffenheffing 237,24 244,52 260,03 260,03 262,22 LOKALE LASTENDRUK 482,25 496,57 521,70 533,59 545,13 *) De berekeningen in bovenstaande tabel zijn gebaseerd op de waarde van een gemiddelde woning.

11


12


1.

Programmaverantwoording

De begroting en de jaarstukken zijn belangrijke instrumenten voor de raad om invulling te geven aan zijn kaderstellende en controlerende functies. De jaarstukken bestaan uit een jaarverslag en een jaarrekening. Het jaarverslag bestaat uit de programmaverantwoording en de paragrafen. De jaarrekening bestaat uit de programmarekening met toelichting en de balans met toelichting. In de Programmaverantwoording is opgenomen wat is gedaan en wat is bereikt in 2011. Daarbij wordt van alle genoemde onderwerpen uit de begroting een inzicht gegeven in de behaalde resultaten. Daar waar van toepassing aangevuld met aanvullende besluitvorming en actuele ontwikkelingen die gedurende het jaar 2011 hebben plaatsgevonden. De resultaten uit de programmaverantwoording kunnen mede als input dienen voor de strategische vooruitblik. Samen met de jaarstukken 2011 zal de perspectiefnota, waar inhoudelijke en financiële kaders voor de programmabegroting worden uitgewerkt, op 4 juni 2012 in de raad worden besproken.

13


1.

Sociale stijging

1.1

Werkgelegenheid

1.1.1

Doelen en resultaten

Omschrijving doel met indicator

2007

2008

2009

2010

2011

Streefcijfer

106.650

110.250

112.300

111.750

112.700

2014: 116.750

Werkgelegenheid Groei arbeidsplaatsen Aantal werkzame personen

Een arbeidsmarkt waarin vraag en aanbod goed op elkaar aansluiten 1. De ontwikkeling van het aantal WWB'ers (18-65 jaar) houdt in Tilburg minimaal gelijke tred met het

2,2%

Tilburg: Kringgemidd.

2,6%

Tilburg:

39%

kringgemiddelde van de gemeenten aangesloten bij de benchmark WWB 2. De uitstroom naar werk in Tilburg houdt minimaal gelijke tred met het kringgemiddelde van de gemeenten

Kring29%

gemidd.

aangesloten bij de benchmark WWB 3. Het werkloosheidspercentage daalt in Tilburg sterker dan in de andere B5-gemeenten 4. De jeugdwerkloosheid (15 tot 27 jaar) in Tilburg ontwikkelt zich

Tilburg:

6,2%

5,2%

6,7%

6,1%

6,1%

B5:

6,5%

5,8%

7,7%

7,2%

6,5%

766

1.265

998

919

(65,1%)

(-21,1%)

(-7,9%)

Tilburg: B5:

2.392

gunstiger dan in de andere B5gemeenten 5. Tussen 2010 en 2013 is de

nwa:

oververtegenwoordiging van nietwesterse allochtonen t.a.v. de

totaal:

werkloosheid met 10% afgenomen 6. Tussen 2010 en 2013 is de

nwa:

oververtegenwoordiging van nietwesterse allochtonen t.a.v. bijstand

totaal:

met 10% afgenomen

4.076

3.846

3.181

(70,4%)

(-5,6%)

(-17,3%)

1.963

1.739

2.238

1.855

1.979

(10,3%)

(8,8%)

(11,0%)

(8,9%)

(9,3%)

6.051

5.292

6.972

6.141

6.253

(4,3%)

(3,7%)

(4,9%)

(4,3%)

(4,3%)

1.739

1.791

2.238

2.305

2.368

(9,8%)

(9,8%)

(11,5%)

(11,9%)

(12,0%)

4.366

4.327

5.009

5.256

5.389

(3,2%)

(3,2%)

(3,7%)

(3,7%

(3,9%)

Zie (ook op www.tilburg.nl) Bijlagenboek Jaarstukken 2011, paragraaf 4.8, bijlage 1 voor een volledig overzicht van alle indicatoren behorend bij de doelen van het programma.

1. Groei arbeidsplaatsen Streefcijfer: Groei met 5.000 extra arbeidsplaatsen in deze collegeperiode per 1 april 2014 t.o.v. 1 april 2010. Resultaten In 2010 werden de gevolgen van de economische crisis voor de werkgelegenheid zichtbaar. De groei stagneerde en het aantal banen daalde met 550. Inmiddels lijkt in de werkgelegenheidsontwikkeling een licht herstel op te treden. De nieuwste werkgelegenheidscijfers die beschikbaar zijn (zie figuur 2) laten voor Tilburg zien dat tussen april 2010 en april 2011 de werkgelegenheid met 950 banen is toegenomen ondanks de economische crisis. Hierbij speelt een rol dat in 2011 de logistieke sector enigszins hersteld is van de neergang in 2010 en dat Tilburg enkele stabiele werkgelegenheidssectoren heeft, zoals gezondheidszorg en onderwijs.

14


Figuur 2: Ontwikkeling aantal banen in Tilburg 2002-2011, afgerond op vijftigtallen (peildatum 1 april)

115.000 112.300 111.750 112.700 110.250 110.000 106.650 105.000

103.250 99.950

103.500 102.300

101.000

100.000

95.000 2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

Bron: Vestigingenregister

In figuur 3 wordt de groei van het aantal banen in Tilburg afgezet tegen de groei in de andere grote Brabantse steden, de provincie Noord-Brabant en Nederland. Tussen april 2006 en april 2011 is het aantal banen in Tilburg met 8,9% gegroeid, dat is een substantiële groei. Alleen in Helmond was de groei in deze periode sterker (11,3%). In Breda bedraagt de werkgelegenheidsgroei in deze periode 8,1% en in Eindhoven 1,7%. In Den Bosch is de werkgelegenheid tussen 2006 en 2011 met 0,4% gedaald. In Tilburg is in het laatste jaar (april 2010 - april 2011) het aantal banen met 0,8% gestegen. In Eindhoven is het aantal banen gestegen met 1,8% en in Breda met 0,1%. In Den Bosch en Helmond is het aantal banen gedaald, met respectievelijk 0,5% en 0,4%. Al met al doet Tilburg het vergeleken met de andere B5-steden dus bepaald niet slecht. Figuur 3 : Groei van het aantal banen in de vijf grootste Brabantse steden, de provincie Noord-Brabant en Nederland (in %), 2006-2011 en 2010-2011 (peildatum 1 april) 0,8

Tilburg

8,9

0,1

Breda

8,1

‐0,5 ‐0,4

's‐Hertogenbosch

1,8 1,7

Eindhoven

2010 ‐ 2011

‐0,4

Helmond

11,3 0,5

Noord‐Brabant

4,2

0,3

Nederland ‐2

0

2006 ‐ 2011

5,2 2

4

6

8

10

12

14

Bron: Vestigingenregister

Toename aantal banen het grootst in de sector vervoer en opslag Tussen april 2010 en april 2011 is de werkgelegenheid in een aantal sectoren toegenomen. Per saldo is de grootste stijging van het aantal banen te zien in de sector vervoer en opslag (+850 banen). Deze sector wordt gevolgd door de sector gezondheid- en welzijnzorg (+550), mede door een toename van het aantal banen in verzorgingstehuizen en de kinderopvang. De sector industrie groeide met 250 banen. Procentueel is de sector vervoer en opslag met 13,5% de grootste groeier, gevolgd door de sector cultuur, sport en recreatie (6,8%, +200 banen).

15


Daling aantal banen groot- en detailhandel Absoluut gezien is de werkgelegenheid het hardst gedaald in de sector groot- en detailhandel (-750 banen). Ook in de sectoren bouwnijverheid (-300) en financiële instellingen (-250) is sprake van een daling. In de sector productie/distributie van energie is de werkgelegenheid in 2010 met 33% gedaald, maar het betreft slechts een beperkt aantal banen. Analyse groei en daling sectoren In de sector vervoer en opslag zijn er twee bedrijven met meer dan honderd werknemers bijgekomen, maar de grootste toename in werkgelegenheid in deze sector is het gevolg van 'outsourcing'. Een groot bedrijf in de sector groot- en detailhandel heeft zijn logistiek uitbesteed aan een gespecialiseerd vervoersbedrijf. Het betreft dus niet zozeer nieuwe banen, maar meer een verschuiving in werkgelegenheid van de ene naar de andere sector. Figuur 4:Het aandeel van de verschillende sectoren in het totaal aantal banen in Tilburg, 2006-2011 (peildatum 1 april)

100% 90%

17,0

17,3

17,4

17,9

18,1

17,7

Overig

80%

6,5

6,1

6,5

6,6

6,3

6,0

Financiële instellingen

8,0

8,4

8,4

8,2

7,4

8,1

9,8

9,8

9,7

9,8

10,1

10,1

10,1

10,7

11,0

10,7

10,5

10,7

Onderwijs

14,2

14,0

13,4

12,4

11,8

11,9

Zakelijke dienstverlening

16,5

16,4

16,5

16,8

16,9

16,1

70% 60% 50% 40% 30%

Industrie Groot‐ en detailhandel

20% 10%

Vervoer/opslag/communicatie

17,9

17,3

17,2

17,6

19,0

19,3

2006

2007

2008

2009

2010

2011

Gezondheids‐ & welzijnszorg

0% Bron: Vestigingenregister

Het aandeel van de verschillende sectoren in de totale werkgelegenheid is niet sterk veranderd in de afgelopen jaren (zie figuur 4). De gezondheids- & welzijnszorg, de groot- en detailhandel en de industrie zijn de drie sectoren die het grootste aandeel in de werkgelegenheid hebben. Samen zijn deze sectoren goed voor bijna de helft van de werkgelegenheid (47%). Het aandeel van deze drie grootste sectoren in de totale werkgelegenheid is de laatste jaren redelijk constant. Sinds 2005 is de gezondheids- & welzijnszorg de grootste werkgelegenheidsverschaffer in Tilburg. De zakelijke dienstverlening komt in Tilburg op de vierde plaats als het gaat om het aandeel in de totale werkgelegenheid, op de voet gevolgd door de sector onderwijs. De aandacht vanuit Midpoint Brabant en dus ook vanuit de gemeente Tilburg voor de sectoren Logistiek, Maintenance en Care loont; dit zijn allemaal sectoren die groei vertonen. De detailhandel staat onder druk vanwege de economische crisis, maar zeker ook vanwege de opkomst van e-commerce. Uiteraard heeft de groei van het aantal banen ook een relatie met het Bruto Stedelijk Product (BSP); de som van de lonen is één van de elementen in de vaststelling van het BSP. 2. Een arbeidsmarkt waarin vraag en aanbod goed op elkaar aansluiten Aan dit doel is de ambitie verbonden om in 2011 een Werkbedrijf op te richten. Streefcijfers:

16


1

2 3 4 5 6

De ontwikkeling van het aantal WWB'ers (18-65 jaar) houdt in Tilburg minimaal gelijke tred met het kringgemiddelde van de gemeenten aangesloten bij de benchmark WWB De uitstroom naar werk in Tilburg houdt minimaal gelijke tred met het kringgemiddelde van de gemeenten aangesloten bij de benchmark WWB Het werkloosheidspercentage daalt in Tilburg sterker dan in de andere B5gemeenten De jeugdwerkloosheid (15 tot 27 jaar) in Tilburg ontwikkelt zich gunstiger dan in de andere B5-gemeenten Tussen 2010 en 2013 is de oververtegenwoordiging van niet-westerse allochtonen t.a.v. de werkloosheid met 10% afgenomen Tussen 2010 en 2013 is de oververtegenwoordiging van niet-westerse allochtonen t.a.v. bijstand met 10% afgenomen

Resultaten: 1. Voor wat de bestandsontwikkeling betreft scoort Tilburg 2,2% stijging en ligt het kringgemiddelde op 2,6%. Tilburg voldoet dus aan deze doelstelling. Deze ontwikkeling is vanuit de verschillende regelingen als volgt opgebouwd: Tabel 1

Bestandomvang per 31‐11 in aantal BBZ

2010 65

2011 54

IOAW

155

162

4,5%

IOAZ

19

18

‐5,3%

WIJ

690

559

‐19,0% ‐8,6%

WIK

2.

Ontwikkeling in % ‐16,9%

70

64

WWB

4.566

4.830

5,8%

TOTAAL

5.565

5.687

2,2%

Als het gaat om de uitstroom naar werk, scoort Tilburg 40% (van de totale uitstroom) waar het kringgemiddelde uitkomt op 29%. Ook hier voldoet Tilburg aan de doelstelling. De gemeente scoort ver boven de vooraf gecalculeerde norm om financieel in de pas te lopen met de beschikbare uitkeringsbudgetten (norm uitstroom: 625, gerealiseerd: 1.000). Bij de berekening van deze norm zijn aannames gemaakt voor de instroom van nieuwe klanten in de bijstand. Doordat deze instroom in 2011 sterk hoger ligt dan verwacht, is er in 2011 ondanks de hoge uitstroom toch sprake van een bestandstoename. Tilburg scoort in vergelijking met de gemeenten aangesloten bij de benchmark WWB (zie tabel 2) met 40% van de totale uitstroom stukken beter dan het kringgemiddelde van 29%. Tabel 2

Reden uitstroom Aanvaarden Aanvaarden Verhuizing (in %) regulier gesubsidieerde werk arbeid

Studie

Relatie

Bereiken 65 jaar

Start als Ander zelfstandige inkomen

Overigen

Groningen

40

0

14

6

0

5

3

1

32

Enschede

29

0

12

3

10

8

2

3

34

Arnhem

18

0

10

3

4

6

3

5

52

Utrecht

20

3

11

2

4

5

2

5

49

Amsterdam

26

0

8

2

3

11

4

7

40

Rotterdam

25

75

Breda

35

1

9

1

4

3

2

6

38

Eindhoven

Den Bosch

27

1

10

2

2

7

2

4

45

Tilburg

39

0

8

2

2

5

1

3

39

Kringgemiddelde

29

1

10

3

3

7

2

4

45

17


Onder "overige" redenen van uitstroom (39%) wordt t.a.v. BBZ en WWIK (uitkering ter ondersteuning en stimulering van zelfstandig ondernemerschap) eveneens meegenomen die personen waarvan de maximale uitkeringsduur bereikt is, maar die hierna wel hun zelfstandig ondernemerschap continueren. Ten aanzien van de WWB zijn onder "overige" redenen van uitstroom eveneens die personen opgenomen die zijn uitgestroomd door middel van het starten van een eigen bedrijf met behulp van een ondersteuning vanuit de BBZ. 3.

Het werkloosheidspercentage is niet sterker gedaald dan in de andere B5gemeenten. De doelstelling is niet gehaald. Tabel 3 Ontwikkeling in percentage werkzoekenden in Tilburg en de andere grote Brabantse steden

Mutaties

jan‐08

jan‐09

jan‐10

dec‐10

jan‐11

dec‐11

Tilburg

6,0%

5,5%

7,0%

6,1%

6,1%

6,1%

0,00%

Breda

6,3%

5,8%

7,3%

6,8%

6,7%

5,8%

‐0,90%

Eindhoven

6,2%

6,5%

9,0%

8,4%

8,3%

7,1%

‐1,20%

Helmond

9,5%

9,1%

10,5%

9,5%

9,4%

8,2%

‐1,20%

s‐Hertogenbosch

5,6%

5,4%

6,5%

6,1%

6,1%

6,0%

‐0,10%

Gemiddelde B5

6,4%

6,2%

7,8%

7,2%

7,1%

6,5%

‐0,60%

Noord‐Brabant

5,0%

4,9%

6,2%

5,8%

5,8%

5,4%

‐0,40%

Nederland

5,9%

5,7%

6,7%

6,3%

6,3%

6,0%

‐0,30%

jan‐11 ‐ dec11 %

Bron: UWV Werkbedrijf (aantal Niet-Werkende Werkzoekenden, gerelateerd aan de beroepsbevolking)

Tabel 3 laat zien dat Tilburg in 2011 minder goed scoort in het laten dalen van de werkloosheid dan de andere B5-gemeenten. Overigens scoort Tilburg met 6,1% werkloosheidspercentage nog steeds laag/gemiddeld (Eindhoven 7,1%, Helmond 8,2%, Den Bosch 6,0%, Breda 5,8%). In 2010 scoorde Tilburg met de werkloosheidontwikkeling met name in de tweede helft van 2010 sterk beter dan de andere B5-gemeenten. Dat kan een deel van de verklaring zijn voor de relatief vlakkere lijnen voor Tilburg in 2011 (omdat het werkloosheidspercentage relatief laag is in verhouding hebben de meest kansrijken op de arbeidsmarkt in 2010 voor Tilburg al geprofiteerd). 4.

18

Het jeugdwerkloosheidspercentage heeft zich niet gunstiger ontwikkeld dan in de andere B5-gemeenten. Ook deze doelstelling is niet gehaald.


Tabel 4 Jeugdwerkloosheidpercentage Tilburg van totaal NWW'ers t.o.v. B5 (< 27 jaar)

Bovenstaande tabel laat zien dat de jeugdwerkeloosheid in 2011 in Tilburg weliswaar is gedaald, maar minder sterk dan in de andere B5-steden. Een mogelijke verklaring hiervoor kan zijn dat de andere gemeenten het beleid ten aanzien van WIJ hebben aangepast in 2011. De gemeente Tilburg biedt jongeren al sinds 2010 een baan in plaats van een uitkering. Dit heeft net als 2010 ook in 2011 een dempend effect op het bijstandbestand, maar laat in verhouding tot de andere B5-steden in 2011 dus geen sterkere daling zien. Niet in tabel 4 weergegeven, maar wel opvallend is dat het aandeel jeugdigen in de groep werklozen in Tilburg in vergelijking met de andere steden het hoogst is. Tilburg scoort hier 3% hoger dan het gemiddelde aandeel van de B5. De regio Midden-Brabant heeft in vergelijking met andere regio's overigens nog steeds het laagste aantal niet werkende jeugdige werkzoekenden. In 2010 scoorde Midden-Brabant voor de regionale aanpak jeugdwerkeloosheid de beste cijfers. Dat is in 2011 niet meer zo, maar de score blijft goed. Ook dit kan een verklaring zijn voor de sterke daling van de jeugdwerkeloosheid die door de andere steden in 2011 is ingezet.

19

5.

De doelstelling om het percentage werkloze niet-westerse allochtonen af te laten nemen in 2011 is niet behaald. Het is hierbij van belang om te melden dat het UWV Werkbedrijf sterk minder middelen heeft om werkloze werkzoekenden te re-integreren op de arbeidsmarkt. Daarnaast voert de gemeente geen specifiek doelgroepenbeleid om personen uit de bijstand te krijgen (zie ook doel 6).

6.

Voor wat betreft het percentage niet-westerse allochtonen in de bijstand is in plaats van de beoogde dalende trend juist een licht stijgende trend te zien. Momenteel voert de gemeente geen specifiek doelgroepenbeleid om personen uit de bijstand te krijgen. Al naar gelang talenten, motivatie, scholingsmogelijkheden en eventuele belemmeringen krijgen mensen een traject op maat aangeboden. De vraag of iemand allochtoon is of niet speelt hierbij geen rol. In de toekomst verwacht de gemeente de inzet van middelen strenger af te moeten wegen tegen de arbeidsmarktkansen die een betrokkene heeft. Als de inzet van Nederlandse taal relevant is voor het functioneren in een dienstverband, moet het mogelijk zijn om gericht op die functie hierin geschoold te worden.


Ambitie oprichten/ontwikkelen Gemeentelijk werkbedrijf In 2011 is volgens planning de voorbereiding van de start van het gemeentelijk werkbedrijf afgerond. Dit jaar is al werkende weg een start gemaakt met het concept. Zo zijn bijvoorbeeld al enkele bestaande contractafspraken met Diamant groep van 2011 doorgetrokken naar 2012 onder de noemer van het Gemeentelijk werkbedrijf. Het jaar 2012 wordt gezien als overgangsjaar voor het Gemeentelijk werkbedrijf, omdat we zijn geconfronteerd met ingrijpende bezuinigingen en nieuwe vergaande wetgeving. We gaan naar een nieuw model voor de ondersteuning van de arbeidsmarkt, waarin private en publieke partners nieuwe taken en rollen krijgen en de verbindingen met onderwijs en zorg opnieuw worden gedefinieerd. Binnen dit model wordt het Gemeentelijk werkbedrijf in 2012 definitief gepositioneerd. 1.1.2

Majeure projecten en andere relevante ontwikkelingen in 2011

Aansluiting onderwijs en bedrijfsleven Met werkgevers en kennisinstellingen zijn activiteitenprogramma's ontwikkeld om de aansluiting tussen arbeidsmarkt en onderwijsinstellingen (met name HBO en WO) te verbeteren. Daartoe behoren gemeenschappelijk kennis- en accountmanagement, verbeterde techniekpromotie, modelontwikkeling (bijvoorbeeld traineeships voor MKB), benutting van het potentieel aan (internationale) kenniswerkers. Op het gebied van ondernemerschap is een ketenbenadering ontwikkeld, waarin meerdere partijen een samenhangend pakket voor met name kennisintensieve en creatieve startende ondernemers hebben ontwikkeld. Een onderzoek naar specifieke bedrijfsruimtes zal in 2012 de onderlegger vormen voor nader beleid op het gebied van startershuisvesting in deze sector. Om de instroom van studenten tenminste te waarborgen is een gemeenschappelijke marketingcampagne ontwikkeld waarin de drie instellingen voor hoger onderwijs participeren. De in dit project ontwikkelde aanpak wordt grotendeels onderdeel van reguliere stadspromotie, waarin studenten een speciale aandachtsgroep vormen en waarin beleidsontwikkeling en werkpraktijken in afstemming met de kennisinstellingen plaatsvinden. Taskforce regionaal programma arbeidsmarkt Met werkgevers, onderwijs en belangrijke partners op de arbeidsmarkt is in samenwerking met de Universiteit van Tilburg (onderzoeksinstituut ReflecT) een regionale agenda ontwikkeld die de belangrijkste arbeidsmarktvraagstukken voor de regio Midden-Brabant identificeert. Op basis van deze agenda zijn een aantal actielijnen in een programma gepresenteerd waarover begin 2012 in de regio besluitvorming plaatsvindt. Als alle partijen het eens worden, is dit een mijlpaal in de geschiedenis in Midden-Brabant op het gebied van samenwerking op de arbeidsmarkt. De actielijnen zetten in op een innovatief en onderscheidend regionaal beleid. Bestrijding werkloosheid en ondersteunen van starters In 2011 zijn extra crisismaatregelen ingezet om het aantal WWB-uitkeringen te verminderen. Doel was om een structurele besparing op het I-deel van € 2,9 mln. (230 x € 12.630,- uitkeringslast op jaarbasis) te realiseren. Enkele crisismaatregelen waren: I. beperken van instroom in de uitkering; II. inzetten van verloningstrajecten (werk in plaats van uitkering); III. stimuleren van ondernemerschap; IV. voorkomen van faillissement van ondernemers. Al deze crisismaatregelen hebben hun doelstelling gehaald. Maatregel I (beperken instroom) is per september 2011 structureel gemaakt ('Tilburg Actief'). Maatregel II (verloning doelgroepen WIJ en WWB) wordt na 2011 niet structureel voortgezet vanwege de teruglopende middelen in het Participatiebudget. Maatregel III en IV (stimuleren en behouden ondernemerschap) worden na 2011 tijdelijk voortgezet.

20


Plan van aanpak jeugdwerkloosheid en jongerenloket BLINK De doelstelling van het regionale actieplan jeugdwerkloosheid was een maximale populatie van 2.300 niet werkende, werkzoekende jongeren in Midden-Brabant per eind 2011. Deze doelstelling is ruimschoots behaald; eind 2011 zijn er 1.343 niet werkende, werkzoekende jongeren in Midden-Brabant. De regionale stuurgroep jeugdwerkloosheid bekijkt in 2012 op welke manier de voor de regio succesvolle aanpak kan worden geborgd. Het jongerenloket BLINK heeft in 2011 een betere vervlechting met bestaande zorgstructuren bereikt door de aansluiting met het Centrum voor Jeugd en Gezin te borgen. Ook is de verbinding met de wijkaanpak geborgd door inzet van functionarissen in de wijk. Zij leiden jongeren die zijn uitgevallen of niet goed in beeld zijn toe naar BLINK.

1.2

Jeugd en onderwijs

1.2.1



2007

2008

2009

2010

2011

Streefcijfer

Jeugd en onderwijs Verminderen van het voortijdige schoolverlaten zonder startkwalificatie 1. Reductie van het aantal voortijdige

911

727

655

685

630

2010/2011: 417

schoolverlaters (in VO, VAVO en MBO) met 50% in het schooljaar 2010-2011 t.o.v. 2005-2006 2. Eind 2013 is de oververtegenwoordiging van niet-

301

223

196

211

226

(33%)

(31%)

(29%)

(35%)

(36%)

westerse allochtonen t.a.v. schooluitval teruggebracht

Verhogen van het doelgroepenbereik van de voorschoolse educatie 1. Verhoging van het %

(70%)

83%

2011: 80%

doelgroepkinderen dat een programma

2012: 85%

voorschoolse educatie heeft genoten

2013: 90%

met 5% per jaar t.o.v. 2009

2014: 95%

Verminderen van de instroom van jeugdigen in de geïndiceerde jeugdzorg 1. Reductie van de instroom van nieuwe jeugdigen in de gespecialiseerde jeugdzorg met 5% in 2012 t.o.v. 2009 2. Uitstroom van 5% meer jeugdigen uit de gespecialiseerde jeugdzorg in 2012 t.o.v. 2009 Zie (ook op www.tilburg.nl) Bijlagenboek Jaarstukken 2011, paragraaf 4.8, bijlage 1 voor een volledig overzicht van alle indicatoren behorend bij de doelen van het programma.

1. Verminderen van het voortijdige schoolverlaten zonder startkwalificatie Aan dit doel zijn ook twee ambities verbonden, te weten: Eind 2013 heeft Tilburg een sluitende aanpak voor jongeren. Zodat alle jongeren aan het werk kunnen zijn of onderwijs volgen. In 2011 wordt een strategische agenda jeugd voor Tilburg vastgesteld.

21


Streefcijfers: Reductie van het aantal voortijdige schoolverlaters (in VO, VAVO en MBO) met 50% in het schooljaar 2010-2011 ten opzichte van 2005-2006. Eind 2013 is de oververtegenwoordiging van niet-westerse allochtonen t.a.v. schooluitval teruggebracht Resultaten: In de periode 2010-2011 zijn er 630 voortijdige schoolverlaters (voorlopige cijfers). Het waren er 655 in 2009-2010. Daarmee heeft de gemeente weliswaar de ambities van de minister niet gehaald, maar hebben de samenwerkende scholen in de regio duidelijk werk gemaakt van het terugdringen van de uitval. Zo heeft de regio Midden Brabant een grotere reductie behaald ten opzichte van het schooljaar 2005-2006 dan het landelijke gemiddelde (-27,3% tegenover -26,7%). Tilburg haalt met een reductie van -24,5% een hoger percentage dan steden van vergelijkbare grootte (-21,3%). De gewenste reductie van 50% in het schooljaar 2010-2011 ten opzichte van het schooljaar 2005-2006 is echter niet gehaald. Zoals hierboven aangegeven is dit een landelijke trend, ten opzichte waarvan Tilburg positief scoort. 2. Verhogen van het doelgroepenbereik van de voorschoolse educatie Streefcijfer: Verhoging van het percentage doelgroepkinderen dat een programma voorschoolse educatie heeft genoten met 5% per jaar ten opzichte van 2009 (70%). In 2011 een bereik van 80% beogen, in 2012 85%, in 2013 90% en in 2014 95%. Resultaat Het voornemen om in 2011 80% van de doelgroepkinderen te bereiken voor een programma voorschoolse educatie is met 83,19% ruimschoots gerealiseerd. Ontwikkelingsstimulering 12-minners: VVE Bij de begrotingsvaststelling 2009 werd de volgende motie aangenomen: "De raad draagt het college op om een onderzoek te starten naar de mogelijkheden, haalbaarheid en betaalbaarheid van een nieuw subsidiesysteem waarbij peuterspeelzaalwerk en kinderopvang geïntegreerd kan plaatsvinden." De achtergrond voor de motie was onder andere het tegengaan van segregatie. (De gangbare inrichting van de verschillende voorschoolse voorzieningen (kinderdagverblijven en peuterspeelzalen) roept vanwege de doelstellingen en openstellingen een verschil op in bezoekers. Dit werkt segregatie in de hand. Omdat uit allerlei onderzoeken blijkt dat juist achterstandkinderen het meest gebaat zijn bij gemengde groepen is dit een ongewenst gevolg.) Dit onderzoek heeft plaatsgevonden en heeft geleid tot een pilot harmonisatie van voorschoolse voorzieningen. Deze pilot is nu, na anderhalf jaar, geëvalueerd. Ontwikkelingsstimulering 12-minners: Schakelklassen Schakelklassen zijn voorzieningen voor basisschoolleerlingen uit groep 3 en hoger die vanwege een taalachterstand onder hun eigenlijke niveau presteren. Zij hebben in het verleden al dan niet een VVE-programma gevolgd. In Tilburg zijn sinds het schooljaar 2008-2009 drie varianten van schakelklassen actief. De vierde variant, de topklas, is in het schooljaar 2010-2011 van start gegaan en in 2011-2012 gecontinueerd. Ontwikkelingsstimulering 12-minners: Brede scholen Tilburg telt tien Brede Scholen - een dekkend stedelijk netwerk - die worden aangestuurd door de stichting Brede School Tilburg (BST). In de Brede Scholen vindt de uitvoering van de impuls ‘Brede Scholen, sport en cultuur’ plaats. Deze impuls, die mede mogelijk wordt gemaakt door cofinanciering

22


van het Rijk, wordt ingezet om de koppeling tussen binnen- en naschoolse activiteiten op het gebied van sport en cultuur te versterken via de invoering van combinatiefuncties in zowel het primair als het voortgezet onderwijs. In 2011 zijn reeds 27 fte’s (het streven voor 2012) gerealiseerd. 3. Verminderen van de instroom van jeugdigen in de geïndiceerde jeugdzorg In de begroting 2011 was nog geen indicator en streefcijfer bij dit doel benoemd. Met de vaststelling van de begroting 2012 is dit wel gebeurd. Streefcijfers: Reductie van de instroom van nieuwe jeugdigen in de gespecialiseerde jeugdzorg met 5% in 2012 ten opzichte van 2009. Uitstroom van 5% meer jeugdigen uit de gespecialiseerde jeugdzorg in 2012 ten opzichte van 2009. Resultaten De wijze en uitvoering van metingen is onderwerp van een lopend proces waarin de gemeente en provincie betrokken zijn. Daardoor zijn nog geen resultaten bekend over dit doel. 1.2.2


Centrum Jeugd en Gezin, algemeen Het CJG is een omvangrijk en complex project. Het is een brede beweging om het preventieve jeugdveld van opvoed- en opgroeiondersteuning te versterken volgens de uitgangspunten ‘Eerder zien, sneller en beter handelen’. CJG: Frontoffice In 2011 is een dekkende structuur van decentrale CJG-inloopvoorzieningen gecreëerd. Daarbij worden de bestaande inlooppunten zoals consultatiebureaus, voorzieningen van maatschappelijk werk en jongerenwerk, op wijkniveau benut als inlooppunt (specifieke inlooppunten of loketten zijn niet gerealiseerd). In 2011 hebben ruim 2.000 burgers een vraag gesteld bij het CJG centraal (Frontoffice). Daarnaast hebben instellingen een onbekend aantal burgers (naar schatting een veelvoud) geholpen met opvoedingsondersteuning en -advies vanuit hun reguliere taken (doorgaans op wijkniveau). In 2012 en verder is het de bedoeling de herkenbaarheid van het CJG te verbeteren. CJG: Gereedschapskist Om tot één zorgen ondersteuningsaanbod te komen op het gebied van opvoed- en opgroeiondersteuning moet het huidige en het gewenste aanbod inzichtelijk zijn. In 2011 heeft de gemeente dan ook dit aanbod en de basis van financiering uitgebreid geïnventariseerd. Deze inventarisatie heeft nog niet volledig als basis gediend voor subsidiering en programmasturing in 2012, maar het college heeft al wel bij het opstellen van programma's van eisen voor 2012 bijgestuurd. CJG: Netwerksamenwerking Bij de organisatie van de persoons- en gezinsgerichte ketenregie bij meervoudige problematiek zijn de professionele instellingen primair verantwoordelijk voor de zorgcoördinatie. Vanuit onze verantwoordelijkheid om toe te zien op een samenhangende aanpak per casus en zo nodig in te grijpen, neemt de gemeente de procesregie zelf ter hand en belegt deze bij het Zorg- en Veiligheidshuis. De jeugdnetwerken zijn omgezet in stedelijk dekkende Zorg Advies Teams (ZAT's). Alle scholen voor voortgezet onderwijs en MBO hebben een eigen ZAT en er heeft een kwaliteitsslag plaatsgevonden. Lokaal Educatieve Agenda (LEA) De LEA 0-12 is op 4 oktober 2011 vastgesteld voor de periode 2011 tot en met 2014.

23


De LEA voortgezet onderwijs 2011-2013 is vastgesteld op 19 april 2011. De LEA's bevatten afspraken met schoolbesturen over wederzijdse verwachtingen bij het ontwikkelen van nieuw gemeenschappelijk beleid en de aanpak van gezamenlijke knelpunten. Deze afspraken zijn zwaarder aangezet en gericht op onze sociale stijgingsdoelstellingen. Opstellen Strategische agenda Jeugd Het huidige beleidskader voor het jeugdbeleid, Opgroeien in Tilburg, Kadernota Jeugd, stamt uit 2001 en kan steeds minder goed worden benut als koepelnota voor recente ontwikkelingen en tendensen binnen het jeugdbeleid. Vandaar het eerdere voornemen tot een nieuwe strategische agenda. Het college heeft na consultatie van de raad, besloten voorlopig af te zien van het opstellen van een kadernota jeugd of strategische agenda voor de jeugd. Wel zijn de decentralisatie van de jeugdzorg, de aanpak van voortijdig schoolverlaten en het actieplan taal en Voor- en Vroegschoolse Educatie benoemd tot de majeure opgaven op het gebied van jeugd en onderwijs in de huidige bestuursperiode. 1.3

Bevorderen en zelfredzaamheid en meedoen

1.3.1



2007

2008

2009

2010

2011

Streefcijfer

Bevorderen zelfredzaamheid en meedoen Verbetering Nederlandse taal en kennis 2012:

van de Nederlandse samenleving onder

300 Nieuwe

allochtonen 1. Aantal gestarte trajecten inburgering 2. Van de mensen die aan een

1.132

756

297

trajecten

80%

83%

70%

75%

7.057

7.836

8.484

2012: 7.000

43%

2012: 50%

inburgeringstraject deelnemen slaagt 75% Bevorderen van maatschappelijke participatie van alle burgers 1. De ontwikkeling van het aantal WWB'ers laat voor 2012 een stijging van het aantal klanten zien op de treden van de participatieladder 2.

De gemiddelde verblijfsduur in de bijstand houdt minimaal gelijke tred met het kringgemiddelde van de gemeenten aangesloten bij de benchmark WWB

3. Toename van de deelname aan de

4.920

6.631

meedoenregeling 4. Toename van participatie door inkomensgroep tot € 1.300,- aan minimaal één van een viertal voorzieningen

24


42%

43%


2007

2008

2009

2010

2011

Streefcijfer

Bevorderen zelfredzaamheid en meedoen Vergroten van zelfredzaamheid van daklozen en deelname aan het maatschappelijk leven 1. In 2013 zijn vrijwel alle daklozen in

85%

87,5%

89%

90,5%

86,6%

2013: 100%

61%

68%

70%

71%

76%

2013: 80%

een traject ondergebracht 2. Van het aantal opgevangen daklozen is in 2013 voor 80% van deze groep passende huisvesting en zinvolle dagbesteding geregeld


1. Verbetering Nederlandse taal en kennis van de Nederlandse samenleving onder allochtonen Streefcijfers: In 2012 starten 300 mensen met een traject inburgering Van de mensen die aan een inburgeringstraject deelnemen slaagt 75%. Resultaten In 2010 zijn 738 mensen daadwerkelijk gestart. Hiervan hebben er tot op heden 304 hun inburgeringsdiploma behaald en 51 hun diploma NT II (Staatsexamen). Het is te vroeg om het definitieve slagingspercentage te beoordelen, omdat er nog steeds mensen bezig zijn met hun inburgeringstraject. Het gaat dan om mensen die eind 2010 zijn gestart met een 18 maanden traject. Een andere reden waarom het percentage geen 75% is, is het verdwijnen van de inburgeringsplicht voor Turken (zij maken 50% uit van de hele groep), waardoor een aantal is gestopt met het traject. In 2011 zijn 297 nieuwe inburgeringstrajecten gestart. 2. Bevorderen van maatschappelijke participatie van alle burgers (waaronder nietwerkenden, mensen onder een minimum inkomen, niet-westerse allochtonen, ouderen en mensen met een beperking) Aan dit doel zijn twee ambities verbonden: In 2013 is de WMO in 6 wijken in op orde De WMO financieel duurzaam maken Streefcijfers: 1. De ontwikkeling van het aantal WWB'ers laat voor 2011 een stijging van het aantal klanten zien op de treden van de participatieladder. 2. De gemiddelde verblijfsduur in de bijstand van klanten tussen 18 en 65 jaar houdt minimaal gelijke tred met het kringgemiddelde van de gemeenten aangesloten bij de benchmark WWB 3. Toename van de deelname aan de meedoenregeling naar 7.000 personen (eind 2011). 4. Toename van participatie door inkomensgroep tot € 1.300,- aan minimaal één van een viertal voorzieningen van 42% van de doelgroep (in 2007) naar 50% (eind 2011). Resultaten 1. Om te monitoren of er stijging gerealiseerd wordt van WWB-klanten op de participatieladder zijn alle bijstandsklanten in 2011 ingedeeld op een trede in deze ladder. Hierdoor is in 2012 meer te vertellen over de ontwikkeling van

25


klanten ten aanzien van deze inschaling. De tabel hieronder laat de indeling in de ladder zien. Tabel 5

Positie op de ladder stand 31‐12‐2011 1

2

3

4

5

6

Niet gevuld

Totaal

411

2.378

1.386

614

426

52

478

5.745

Dit is een overzicht van de WWB populatie (excl. WIJ) op cliëntniveau. De aantallen in deze tabel kunnen niet vergeleken worden met tabel 1 (Werkgelegenheid, bestandsontwikkeling WWB). Eind 2011 was 92% van de klanten ingedeeld. Het belangrijkste deel van de klanten die nog niet zijn ingedeeld wordt verklaard door nieuwe instroom van klanten; er is minimaal 6 weken nodig om een beeld te vormen en een klant in te kunnen delen op de participatieladder. 2.

Ten aanzien van de gemiddelde verblijfsduur in de bijstand kunnen geen conclusies worden getrokken omdat de benchmark WWB hier niet in voorziet. In onderstaande tabel is wel een indeling van het bijstandbestand naar verblijfsduur te zien per deelnemende gemeente, maar hiermee kan geen uitspraak gedaan worden over de gemiddelde verblijfsduur van een klant in de uitkering. Daarom wordt aan alle bij deze benchmark aangesloten gemeenten voorgesteld om deze indicator voor 2012 (en verder) voor alle gemeenten inzichtelijk te maken, zodat hier in de toekomst op verantwoord kan worden. Tabel 6

26

Verblijfsduur bijstand (% van het totale bestand)

< 1jr

1‐2 jr

2‐3jr

3‐5jr

>5jr

Groningen

24,2

14,7

9,4

11,0

40,6

Enschede

30,0

14,9

8,8

10,6

35,8

Arnhem

27,4

14,1

7,9

10,6

40,0

Utrecht

31,2

16,1

7,9

9,8

35,0

Amsterdam

28,2

17,8

9,4

12,7

32,0

Rotterdam

30,1

12,2

8,2

10,5

39,0

Breda

21,7

14,4

8,2

11,4

44,2

Eindhoven

Den Bosch

29,0

17,8

10,4

6,0

36,8

Tilburg

21,6

14,8

9,6

14,2

39,8

Kringgemiddelde

27,0

15,2

8,9

10,8

38,1

3.

Toename meedoenregeling In 2011 hebben 8.484 personen deelgenomen aan de Meedoenregeling, ruim boven het streven van 7.000 personen.

4.

Toename participatie inkomensgroep tot € 1.300,In 2011 heeft 43% van de inkomensgroep tot € 1.300,- deelgenomen aan minimaal één van de vier voorzieningen. Dit is weliswaar een stijging ten opzichte van 2007, maar niet in lijn met het streven te stijgen naar 50%. Daarmee lijkt de genoemde 50% ambitieus, maar door de gemeentebrede inzet de komende jaren op het bevorderen van participatie, wil de gemeente de ambitie om 50% te behalen handhaven.


Ambitie maatschappelijke ondersteuning met behulp van wijkgericht werken in zes wijken op orde In 2011 is aan deze ambitie gewerkt onder andere in het kader van de pilot WMO in de wijk (zie verder). In 2012 en de volgende jaren wordt aan deze ambitie verder gewerkt in het kader van de bredere structuur Ondersteuning Dichtbij, waarin samenwerkingsverbanden tussen professionals en vrijwilligers in wijken en buurten een rol spelen. In 2012 wordt een scan van bestaande samenwerkingsverbanden op wijkniveau uitgevoerd, vanuit de wetenschap dat er naast de uitgevoerde pilots verschillende voorbeelden van dergelijke samenwerking op wijkniveau zijn. De ervaringen van de burgers met zorgen hulpverlening zijn onderwerp van een aantal onderzoeken, waaronder het kwalitatieve onderzoek van het PON in twee wijken. Deze onderzoeken leveren een indicatie op voor de mate waarin zorg en hulp in wijken 'op orde zijn'. Ambitie Wmo financieel duurzaam maken De kosten voor maatschappelijke ondersteuning stijgen en dreigen boven de draagkracht van de samenleving uit te groeien. We proberen de kosten voor maatschappelijke ondersteuning te drukken door zorg en ondersteuning niet langer als een vanzelfsprekend recht aan te bieden, maar als een vangnet te reserveren voor burgers die het niet op eigen kracht of met hulp van anderen kunnen redden. De eigen kracht van burgers staat voorop. En de toekenning van individuele voorzieningen is niet meer vanzelfsprekend. Hierdoor ontstaat een verschuiving van dure individuele voorzieningen naar oplossingen in eigen kring en naar goedkopere collectieve en algemene voorzieningen. We monitoren dit. In de eerste plaats door inzichtelijk te maken wat de kosten zijn voor individuele, algemene en collectieve voorzieningen. Immers, het financiële effect van de verschuiving naar goedkopere vormen van zorg en ondersteuning moet na verloop van tijd terug te zien zijn in de ontwikkeling van deze kosten. Daarnaast is het van belang dat vrijwilligers die informele zorg verlenen en mantelzorgers in voldoende mate ondersteund worden. Daarom wordt ook inzichtelijk gemaakt in hoeverre de uitgaven ten behoeve van mantelzorg, vrijwilligerswerk en sociale netwerken zich ontwikkelen. Zie voor 0-meting op basis van de subsidietoekenningen 2010 het volgende overzicht: Indicator Ondersteuning vrijwilligers, mantelzorgers en netwerken Algemene voorzieningen Apparaatskosten

Lasten in euro's 2010 2.381.546 38.887.736 5.829.575

Individuele voorzieningen

33.351.143

Totale kosten zorg en welzijn

80.450.000

Wmo in de wijk Sinds de vaststelling van Wmo in de wijk zijn verschillende resultaten behaald en processen in gang gezet. Enkele voorbeelden zijn: Er is extra ingezet op de ondersteuning en werving van vrijwilligers in de wijk. Contour heeft een extra subsidie ontvangen voor het rekruteren van vrijwilligers in 10 wijken. Een eerste actie heeft vooralsnog 280 potentiële nieuwe vrijwilligers bij Contour opgeleverd. Er is een nulmeting uitgevoerd op de indicatoren van Wmo in de wijk met de volgende resultaten.  80% van de 75+ers woont thuis. Van deze groep voelt 54% zich eenzaam, waarvan 11% zeer eenzaam.  39% van de Tilburgers zet zich in georganiseerd verband in als vrijwilliger.  11% van de Tilburgers zet zich in als mantelzorger.

27


 



82% van de mantelzorgers voelt zich voldoende ondersteund in hun eigen netwerk en/of door vrijwillige en professionele hulp. Percentage mensen met een beperking dat zich eenzaam voelt of weinig sociale contacten heeft en zelfstandig thuis woont. De meting van deze indicator ontwikkelt de gemeente in 2012 in overleg met het Tilburgs Overlegorgaan Gehandicapten en voert deze met hen uit. Percentage Tilburgers dat zich buiten georganiseerd verband als vrijwilliger inzet (niet mantelzorgers). De meting van deze indicator vindt in 2012 plaats.

Het beroep op vrijwilligers en mantelzorgers en hun feitelijke inzet blijkt groot te zijn. Het beleid is gericht op een optimale ondersteuning van deze informele zorg. Enerzijds dient zoveel mogelijk hulp en ondersteuning in de civil society zelf plaats te vinden. Anderzijds dient met name in geval van meervoudige problematiek en onvoldoende zelfredzaamheid tijdig signalering, analyse en interventie door professionals plaats te vinden. Aan deze sturing op de frontline in relatie tot civil society werken we in het kader van het project Ondersteuning Dichtbij. Aan de eenzaamheid van ouderen wordt enerzijds gewerkt via onder andere het ouderenwerk, anderzijds ligt de focus niet op het bestrijden van eenzaamheid als zodanig, maar vooral aan het behoud en vergroten van de zelfredzaamheid. -

-

De doorlooptijd van indicaties bij loket Z is verkort. Begin 2010 was de gemiddelde doorlooptijd ±40 dagen en in september 2011 is de gemiddelde doorlooptijd ±17 dagen. Dit komt door een betere aansluiting tussen back en frontoffice en indiceren in eigen hand. Het systeemgericht werken volgens de methode familiezorg is door een toenemend aantal organisaties in Tilburg omarmd. Het gaat onder meer om Contour, Amarant (deels), De Twern (deels), De Wever en Thebe (deels).

Twee pilots WMO in de wijk In 2011 hebben in de pilotwijken Korvel/St. Anna en Stokhasselt (twee) wekelijkse werkoverleggen plaatsgevonden van beroepskrachten die in deze wijken werken op het terrein van zorg, ondersteuning en dienstverlening van ouderen en mensen met beperking. De bijeenkomsten in de wijk én de gezamenlijke scholing hebben ertoe geleid dat de deelnemende beroepskrachten elkaar kennen en daardoor snel en eenvoudig passende zorg en hulp regelen voor hun cliënten. De beroepskrachten hebben nu een groter netwerk en een aanspreekpunt bij andere organisaties. Ze kunnen met elkaar meedenken en advies vragen. Kortom: ze vinden elkaar en verbinden zich met elkaar. In de pilotwijken Korvel/St. Anna en Stokhasselt is een kwalitatieve nulmeting uitgevoerd onder inwoners. Hieruit blijkt dat cliënten over het algemeen heel tevreden zijn over de zorg en ondersteuning die zij ontvangen. De aanbevelingen die uit het onderzoek voortkomen sluiten aan bij de projecten die al in gang zijn gezet. Ze betreffen onder meer:  Professionele zorg en ondersteuning moeten dichtbij en herkenbaar voor de burger georganiseerd worden.  De bureaucratie moet verminderen: toegankelijk en vraagverhelderend werken.  Bij zorg en hulpverlening moet er integrale aandacht voor het systeem van de cliënt zijn, waaronder ondersteuning van mantelzorgers.  Professionals moeten de cliënt ondersteunen bij het versterken en mobiliseren van het eigen netwerk. 3. Vergroten zelfredzaamheid van daklozen en deelname aan het maatschappelijk leven Streefcijfers: In 2013 zijn vrijwel alle daklozen in een traject ondergebracht.

28


-

Van het aantal opgevangen daklozen is voor 80% van deze groep passende huisvesting en zinvolle dagbesteding geregeld.

Resultaten Gezien de resultaten in 2011 (zie doelentabel) heeft de gemeente de verwachting dat de streefcijfers in 2013 gehaald worden. De positieve resultaten zijn mede toe te schrijven aan reorganisatie binnen Traverse, die ook bedoeld was om adequater en meer op maat op behoeften van aangemelde cliënten in te spelen.

Feitelijk daklozen (nachtopvang) Residentieel daklozen Opvang daklozen totaal Passende Huisvesting en zinvolle dagbesteding van daklozen Passende Huisvesting en zinvolle dagbesteding op totaal aantal daklozen 1.3.2

2008

2009

2010

153

132

129

2011 Streefcijfer 117 -

918

930

1.010

945

1.071

1.062

1.139

1.062

837

838

963

837

84%

> 80% aantal daklozen eind 78% 2014

78%

79%


Het participatiebudget: volwasseneneducatie, re-integratie en inburgering Het Participatiebudget is op 1 januari 2010 in werking getreden waarmee middelen voor volwasseneneducatie (Wet Educatie Beroepsonderwijs), re-integratie (Wet Werk en Bijstand) en inburgering (Wet Inburgering) zijn geïntegreerd. In 2010 is de Participatievisie vastgesteld; de implementatie is gestart in 2011. Binnen de nieuwe kaders van het Participatiebudget is een nieuw arrangement van participatiediensten en -producten ontwikkeld. Het gaat onder andere om het creëren van werk als tussenstap naar regulier werk of als mogelijkheid om verdere competenties te ontwikkelen in afwachting van een kans op de arbeidsmarkt. Daarbij gaat het niet om structureel gesubsidieerde arbeidsplaatsen, maar kortcyclische trajecten (Work First/WIJ). Ook is de afbouw van gesubsidieerde banen in 2011 ingezet. Sociale activering: effectief en efficiënt Sociale activeringstrajecten zijn in 2011 ingezet om burgers die niet kunnen deelnemen aan de arbeidsmarkt te ondersteunen in hun ontwikkeling naar een zinvolle deelname aan de samenleving. Per 1 januari 2011 zijn er nieuwe contracten afgesloten met zeven uitvoerders sociale activering. In de contracten zijn duidelijke resultaatafspraken benoemd in combinatie met ‘no cure less pay’. Doel van de trajecten is minstens maatschappelijk nuttige deelname voor drie dagdelen in de week. Ook wordt gestuurd op verbetering van de (onderlinge) samenwerking. De trajecten hebben een looptijd van 1 tot 2 jaar. Over 2011 zijn er nog geen prestaties/mijlpalen te benoemen. In 2011 zijn initiatieven ontstaan op het gebied van werkgeversbenadering (met name gericht op vrijwilligerswerk) en onderlinge uitwisseling van trajectactiviteiten en deelnemers. Op 31 oktober 2011 heeft de raad de ontwikkelopdracht sociale activering vastgesteld als onderdeel van de ontwikkeling naar een nieuw model ondersteuning arbeidsmarkt. De vraag over de toekomst van sociale activering wordt in dat bredere proces beantwoord. Visietraject sociale werkvoorziening De strategische visie van de Diamantgroep is in 2011 tijdelijk stilgelegd vanwege de komst van de Wet Werken naar Vermogen. Omdat nog veel onduidelijk was hoe die wetgeving er in 2011 uitziet is de strategische visie tijdelijk ‘on hold’ gezet. Inmiddels is dit proces weer opgepakt en maakt is de visie integraal onderdeel uit van de inrichting van het nieuwe model ondersteuning arbeidsmarkt, het NOMA

29


proces. Het gaat hier om de plannen in het kader van het transitieproces van de Sociale Werkvoorziening en het hiermee samenhangende governance model, de sturingsfilosofie. Het transitieproces wordt in juni aan de raad ter kennisgeving voorgelegd. Maatschappelijk participatie is vrijwillig, maar niet vrijblijvend In een pilot Thuisadministratie is ervaring opgedaan met het principe dienstwederdienst. Maatschappelijke participatie blijft daarmee vrijwillig, maar niet vrijblijvend. De pilot bestaat uit drie stappen: 1. zelf in staat zijn iets te veranderen aan eigen situatie, in staat zijn eigen financiën op de rit te houden 2. stap zetten naar hulpverlening of deelnemen aan activiteiten in de wijk (bijvoorbeeld contactcirkels) 3. vrijwilligerswerk, bijvoorbeeld via de talentenbank van de Twern en Contour. Voorop staat dat mensen in staat zijn om zelf weer regie te krijgen over de eigen (financiële) situatie (stap 1). De vervolgstap (2) om ook iets voor anderen te betekenen is vanwege complexe leefsituaties van cliënten lang niet altijd haalbaar. Stap 3 naar vrijwilligerswerk is in deze fase voor de betreffende cliënten in hun leefsituatie nog een brug te ver. Er zijn echter wel voorbeelden van mensen die zelf goed geholpen zijn en vanuit die dankbaarheid zich in willen zetten voor anderen. Het college trekt hieruit de conclusie dat het principe dienst-wederdienst vooralsnog met name zit in de vrijwilligers die zich inzetten voor anderen en niet in directe wederdiensten van klanten voor anderen. Ook komt de wederkerigheid terug in het herpakken van de regie, jij hebt hulp nodig, wat doe je er zelf aan om je situatie te verbeteren? Tot slot worden mensen in contact gebracht met het wijken buurtwerk, waarbij ook vrijwilligerswerk aan de orde kan komen. In 2012 wordt door de uitvoerende organisaties per klant geregistreerd of het voor klanten haalbaar is om een wederdienst te verrichten en wat deze inhoudt. Meedoenregeling en Jeugdsportfonds Het meedoen door minima wordt in het kader van het armoedebeleid bevorderd door de Meedoenregeling en Stichting Leergeld (Jeugdcultuurfonds en het Jeugdsportfonds). De deelname aan de Meedoenregeling is in paragraaf 1.3.1 weergegeven. De Stichting Leergeld heeft naast het Jeugdsportfonds een Jeugdcultuurfonds opgericht. Dit geeft kinderen uit minimagezinnen de gelegenheid actief deel te nemen aan culturele activiteiten. Tweehonderd kinderen hebben hier in 2011 gebruik van gemaakt. De TJIP-pas (sportstimulerende kortingspas voor kinderen) is geïntegreerd binnen de Meedoenregeling. Via de Meedoenregeling kunnen minima eenmalig de aanschaf van de in 2011 ingevoerde OV-chipkaart vergoed krijgen. Deze actie loopt door in 2012. Het gebruik van de Meedoenregeling is gestegen naar 8.484 gebruikers. Het streefcijfer voor 2011 was 7.000. Stedelijk Kompas Het Stedelijk Kompas is een prima instrument om daklozen onderdak te bieden en maatwerk begeleidingstrajecten in te zetten. Verder kan met het Stedelijk Kompas de overlast die deze groep veroorzaakt terugdrongen worden Traverse heeft in 2011 een reorganisatie doorgevoerd die er toe leidt dat per alleenstaande persoon, paar of gezin één trajectplan wordt geformuleerd. In dit trajectplan zijn de thema's wonen, werken en gezondheid geïntegreerd. Op elk van de terreinen zijn op hoofdlijnen de doelen, aanpak en tijdsplanning vastgelegd. In 2011 werden 322 van deze plannen vastgesteld. In april 2012 hebben alle bijna 550 cliënten (hoofdaanmelders) van Traverse een trajectplan.

30


Nieuw Meerjarenbeleidskader Wmo 2012-2015 De raad heeft het WMO beleidskader 'Vitaliteit en Veerkracht' op 23 mei 2011 vastgesteld. Het bestaat uit drie pijlers: 1. Preventie en Gezondheidsbeleid. De uitwerking hiervan is op 13 december 2011 door het college vastgesteld. 2. WMO in de wijk. Het in 2010 vastgestelde projectplan is in het beleidskader opgenomen en doorontwikkeld. Onderdeel daarvan zijn twee pilots in de wijken Stokhasselt en Korvel/St .Anna. Zie hierboven. Op 21 november 2011 is de 'Voortgangsrapportage WMO in de wijk' besproken in de raadscommissie. Daarbij is ook aangegeven dat 'WMO in de wijk' onderdeel uitmaakt van de verder te ontwikkelen brede structuur voor 'Ondersteuning Dichtbij'. De onderdelen van het project WMO in de wijk en de ervaringen en resultaten van de pilots worden meegenomen bij de doorontwikkeling van 'Ondersteuning Dichtbij'. Voor inhoudelijke resultaten van WMO in de wijk in 2011 zie bij: Toekomstbestendige WMO: een wijkgerichte aanpak: twee pilots 3. Zorgcoördinatie (zie Stedelijk Kompas).

1.4

Armoede bestrijden

1.4.1

Doelen en resultaten 2007


2008

2009

2010

2011

10.134

10.500

Streefcijfer

Armoede bestrijden Verminderen aantal Tilburgers dat in armoede leeft 10.065

1. Het aantal Tilburgers dat in armoede

9.719

9.838

Op

leeft is lager dan in andere

Utrecht

vergelijkbare steden

na klopt dit

2. Tussen 2010 een 2013 is de oververtegenwoordiging van niet-

nwa:

27,1%

28,8%

29,6%

30,6%

totaal:

9,9%

9,9%

10,2%

10,4%

westerse allochtonen t.a.v. armoede met 10% afgenomen

Toename gebruik van inkomensondersteunende maatregelen 1. Bereikpercentage bijzondere bijstand

51,8%

49,6%

46,0%

54,8%

58%

2011: 55%

2. Bereikpercentage

48,6%

56,6%

58,5%

63,6%

67%

2011: 55%

58,3%

54,1%

56,0%

54,3%

49%

2011: 65%

76,5%

60,9%

53,0%

52,8%

51%

2011: 75%

langdurigheidstoeslag 3. Bereikpercentage ziektekostenverzekering 4. Bereikpercentage kwijtschelding


1. Verminderen aantal Tilburgers dat in armoede leeft Streefcijfer: Het aantal Tilburgers dat in armoede leeft is procentueel lager dan in andere vergelijkbare steden. Tussen 2010 een 2013 is de oververtegenwoordiging van niet-westerse allochtonen t.a.v. armoede met 10% afgenomen.

31


Resultaten Verminderen aantal Tilburgers dat in armoede leeft Streefcijfers: Het aantal Tilburgers dat in armoede leeft is procentueel lager dan in andere vergelijkbare steden G 10 % minima huishoudens 105% soc.min. -

Landelijk Amsterdam Rotterdam Den Haag Utrecht Eindhoven Tilburg Almere Groningen Breda Nijmegen

2011 9% 15% 16% 13% 8% 10% 9% 9% 10% 9% 10%

Het percentage Tilburgers dat in armoede leeft is in de meeste vergelijkbare steden hoger en is gelijk aan het landelijke gemiddelde. Het percentage van 9% is niet gelijk aan de 10,4% dat de gemeente Tilburg hanteert, omdat in de vergelijking met andere steden net wat andere definities gelden. 2. Toename gebruik van inkomensondersteunende regelingen Streefcijfers per eind 2011 zijn gebaseerd op doelgroep 105% van het sociaal minimum: Bijzondere bijstand 55% Langdurigheidstoeslag 55% Collectieve Ziektekostenverzekering 65% Kwijtschelding 75% Resultaten Percentage gebruik van bijzondere bijstand en langdurigheidstoeslag gestegen. Van collectieve ziektekostenverzekering en kwijtschelding gedaald.

1.4.2


Op weg naar basisdienstverlening armoede 1. Vormgeven aan outreachende preventieve dienstverlening Bij de bezuinigingsoperatie van 2010 is besloten om de formulierenbrigade vanaf 1 januari 2012 op te heffen. Een deel van de taken van de formulierenbrigade is ondervangen doordat in de loop der jaren de dienstverlening van de gemeente is uitgebreid met onder andere Loket Z waar burgers ook terecht kunnen voor dit soort vragen. Verder is het versimpelen van aanvraagformulieren continu in ontwikkeling. De resterende taken van de formulierenbrigade zijn vanaf 1 januari 2012 opgenomen bij het project thuisadministratie en geïntegreerd in de reguliere dienstverlening van de gemeente. Verdere uitwerking van de outreachende preventieve dienstverlening wordt opgepakt in de nadere uitwerking van de frontlineaanpak zoals besloten in de nota 'ondersteuning dichtbij'. In 2011 zijn samenwerkingsafspraken gemaakt met 15 werkgevers over armoedebestrijding op de werkvloer om werkende armen te bereiken en waar nodig ondersteuning te bieden. Er zijn afspraken gemaakt over

32


armoedesignalering, preventie, begeleiding en ondersteuning aan werknemers bij financiële problemen. Binnen het personeelsbeleid van deze organisaties staat armoedebestrijding inmiddels goed op de agenda. Tijdens de pilot is duidelijk geworden welke dienstverlening vanuit de gemeente geboden kan worden aan werkgevers om via hen werkende armen te bereiken en te ondersteunen. In 2012 wordt deze dienstverlening vanuit het Werkgeversakkoord verder geïmplementeerd in de uitvoering. Er is een praktische tool ontwikkeld om te bepalen op welke wijze met specifiek onderscheiden doelgroepen gecommuniceerd kan worden om het bereik van inkomensondersteunende maatregelen te vergroten. Anders gezegd: de boodschap wordt op maat van de doelgroep gebracht, in een vorm die bij de doelgroep past. 2.

Vereenvoudiging en harmonisatie inkomensondersteunende regelingen Voor mensen met een laag inkomen is de complexiteit van regelgeving vaak de oorzaak dat ze te weinig gebruik maken van de middelen waar ze recht op hebben. De volgende maatregelen zijn getroffen om regelingen te vereenvoudigen en harmoniseren en daarmee het gebruik te vergroten. - Bijzondere bijstand: Op 1 december 2011 is gestart met het project 'herziening werkproces bijzondere bijstand'. Het werkproces wordt doorgelicht met als toetscriterium de 'toegevoegde waarde' voor de klant. Einddatum van dit project (en de concrete verbeteringen) is vastgesteld op 1 mei 2012. Verwachtte opbrengst voor de klant: onder andere vereenvoudigde formulieren/vermindering van bewijslast/vereenvoudigde procedures/controles achteraf/verlaging van doorlooptijd. - Langdurigheidtoeslag (LDT): Er is meer gebruik gemaakt van bij de gemeente bekende gegevens over de cliënt. Dit leverde 9% meer automatische toekenningen op in 2011 ten opzichte van 2010 (van 1.759 naar 1.920). Een vereenvoudigde procedure heeft geleid tot een stijging in aanvragen van 35% ten opzichte van 2010 (van 1.319 naar 1.780). - Kwijtschelding (KWS): Optimalisatie van gegevensgebruik en toetsing door een inlichtingenbureau levert een accuraat en betrouwbaar bestand voor kwijtschelding. Totaal 3.415 automatische toekenningen (55% van alle toekenningen). Dit is minder dan de 4.073 automatische toekenningen (69,7%) van vorig jaar. Daar tegenover staat wel dat in 2011 het voor het eerst mogelijk was voor 'uitvallers' van automatische KWS om een verkorte aanvraag te doen. Verdere optimalisatie van de digitale aanvraagmogelijkheid met een 'intelligent' formulier en gedeeltelijke koppelvlakken zorgt voor een efficiënt digitaal aanvraagproces bij klant en organisatie en vermindering van bewijsstukken noodzakelijk bij aanvraag.

Armoedeval Armoedeval betekent dat het verschil tussen uitkering en betaald werk of tussen lager betaald werk en hoger betaald werk zo klein wordt dat de prikkel om te gaan werken of om meer te werken/door te stromen vervalt. De gemeente wil deze armoedeval tegengaan. Één van de manieren om dat te doen is om te werken met glijdende schalen in de toekenning van inkomensondersteunende regelingen. Dat betekent bijvoorbeeld dat iemand met een inkomen van 105% van het sociaal minimum meer langdurigheidtoeslag krijgt uitgekeerd dan iemand met 120% van het sociaal minimum. Omdat begin 2011 al bekend was dat het kabinet het voornemen had om per 1 januari 2012 de inkomensgrens voor inkomensondersteunende regelingen op 110% te leggen is echter besloten de glijdende schalen vooralsnog niet in te voeren. Vaste lasten: woon- en energielasten Besloten is om geen nieuwe acties te ondernemen, maar de bestaande te intensiveren, zoals:

33


-

Gebruik huurtoeslag vergroten; Deskundigheidsbevordering verhuurders, zodat zij in gesprekken met bewoners de inkomensondersteunde regelingen (huurtoeslag, kwijtschelding etc.) actief onder de aandacht kunnen brengen en mensen doorgeleiden (niet doorverwijzen); Speciale acties woningbouwcorporaties voor alle drie de corporaties gelijk trekken, bijvoorbeeld het verstrekken van voorschotten op huur/woonkostentoeslag (toegepast door Tiwos/TBV Wonen); Doelgroepgericht benaderen voor bevorderen gebruik inkomensondersteunende regelingen. Mede in het licht van de woonlastenbeheersing voeren wij ook maatregelen uit op het vlak van het energetisch verbeteren van de bestaande (huur)voorraad. (zie par. 2.5) 1.5

Impulswijken

1.5.1


Overzicht Doelen Impulswijken: indicatoren, cijfers en vergelijking met Tilburgs gemiddelde Verbeteren van de sociaal-economische positie van mensen in de vijf impulswijken

jaar

Groenewoud

Groeseind-

i.r.t.

Hoefstraat

index

i.r.t. index

Tb:100

Tb:100

Tb:100

Kruidenbuurt

Stokhasselt

Trouwlaan

i.r.t.

i.r.t.

Uitvindersbuurt

index

index

i.r.t.

Tb:100 Voortijdig schoolverlaters

Werkzoekenden (NWW) 15 t/m 64 jr

Uitkeringsgerechtigden (o.a. WWB) 18 t/m 64 jr

Armoede huishoudens

index Tb:100

2005/06

126

101

151

172

137

2006/07

149

114

152

146

172

2007/08

163

132

164

156

162

2008/09

175

148

119

180

242

2009/10

130

108

113

165

179

2010/11

115

121

190

137

134

2006

139

106

208

216

124

2007

142

105

230

242

123

2008

151

100

230

235

114

2009

140

94

202

231

131

2010

137

84

198

219

114

2011

139

92

193

227

109

2006

177

105

269

305

146

2007

170

97

270

308

143

2008

181

94

275

322

142

2009

181

81

257

312

140

2010

178

63

241

305

151

2011

178

71

245

326

153

2007

168

96

221

265

138

2008

174

93

217

265

128

2009

177

87

217

269

128

2010

169

77

216

281

138

2011

176

77

218

288

136


34


1. Verbeteren sociaal-economische positie van mensen in de vijf impulswijken De doelen en streefcijfers voor de impulswijken zijn in 2011 herijkt en sterker gekoppeld aan de bestaande beleidsvelden arbeidsmarkt, onderwijs en armoede. De ambities blijven gefocust op leren en werken. Leren en werken zijn de sleutels voor sociale stijging. Bestrijding van armoede is een belangrijke randvoorwaarde voor sociale stijging. Deze ambities worden voor de lange termijn vastgehouden. De aanpassing van de doelen is verwerkt bij de actualisering van de Programmabegroting 2012. In deze programmaverantwoording wordt op de oude wijze gerapporteerd. Dit houdt in dat de verbetering van de sociaal-economische positie van mensen in de vijf impulswijken aan de hand van de volgende drie subdoelen gemeten wordt: jongeren doen het goed op school en halen een diploma; elk huishouden heeft een kostwinner (werken); inwoners leven boven de armoedegrens (armoede bestrijden). Streefcijfer: In 2018 is de ambitie dat alle impulswijken per doelstelling (werk, armoede en onderwijs) op het stedelijk gemiddelde zitten. In 2013 moet ten aanzien van het subdoel werk een kentering zichtbaar zijn ten opzichte van de verslechtering van de afgelopen jaren. Streefcijfer is halvering van het aantal werklozen in 2013 in de wijken Stokhasselt, Kruidenbuurt en Groenewoud. Resultaten Halfjaarlijks (mei en november) geeft het Databoek Impulswijken informatie over de voortgang op de verschillende doelen. Het Databoek van november 2011 laat zien dat in de impulswijken toch vooruitgang is geboekt, ondanks het minder gunstige sociaal economische klimaat. De hoofdlijnen zijn: In de vijf impulswijken is het percentage voortijdige schoolverlaters t.o.v. het jaar daarvoor gedaald. In drie van de vijf impulswijken (Groenewoud, GroeseindHoefstraat en Trouwlaan-Uitvindersbuurt) is eveneens sprake van een daling van het indexcijfer (t.o.v. het gemeentelijk percentage). In alle vijf de impulswijken is sprake van een daling van het percentage niet werkende werkzoekende jongeren t.o.v. het jaar daar voor. Bij twee van de vijf wijken (Kruidenbuurt en Trouwlaan- Uitvindersbuurt is ook sprake van een daling van het indexcijfer (t.o.v. het gemeentelijk percentage). Bij zowel het percentage werkzoekenden als het percentage uitkeringsgerechtigden is sprake van een daling ten opzichte van het jaar daarvoor. Ook de indexcijfers (t.o.v. het gemeentelijk percentage) laten een verbetering zien. Ten aanzien van de derde ambitie zijn nog geen recente gegevens beschikbaar. De armoedemonitor van 2010 laat zien dat er wat de armoedegrens betreft nog geen verbetering is opgetreden.

1.5.2


Leren In de impulswijken heeft bij op één na alle scholen een schoolanalyse plaats gevonden. Op basis daarvan zijn plannen van aanpak ontwikkeld die nu worden uitgevoerd. Armoede bestrijden In 2011 heeft de gemeente in de vorm van zogeheten ‘verbindende schakels’ in wijken 350 personen/huishoudens geholpen en als dat nodig was doorgeleid naar de goede vormen van dienst/hulpverlening. Deze werkwijze wordt nog één jaar vanuit het Tilburg Akkoord gefinancierd. In 2012 wordt deze werkwijze meegenomen in de doorontwikkeling van een 'sterke frontlijn'.

35


Werken De doelstelling is dat in 2014 50 % van de huidige populatie aan werkzoekenden (zoals beschreven in de nulmeting uit 2011) in de impulswijken Groenewoud, Kruidenbuurt en Stokhasselt is uitgestroomd naar werk. Daarnaast wordt het percentage werkzoekenden t.o.v. het stedelijk gemiddelde en de totale in- en uitstroom in alle impulswijken (waaronder ook de verhuisbewegingen) gemonitord. Hiermee bestaat ook een goed beeld van (de ontwikkeling van) het totaal aan werkzoekenden in de impulswijken t.o.v. de gehele stad. Resultaten Tussentijdse meting van de load van zowel SoZa als UWV op 15 november 2011 laat zien dat er een daling is in het aantal werkzoekenden in de Kruidenbuurt, Groenewoud en Stokhasselt: Wijken

Afname tgv uitstroom load SoZa

Kruidenbuurt

8.1% = 32 personen

Afname tgv load UWV 50,4% = 113 personen

Groenewoud

15,7%= 96 personen

45,1% = 105 personen

Stokhasselt

15,7%= 96 personen

45,9 %= 124 personen

Bewoners met een uitkering in Stokhasselt en Groenewoud (inclusief Vogeltjesbuurt) moeten de Nederlandse taal beheersen. Van alle uitkeringsgerechtigden uit de caseload van SoZa in deze wijken wordt het ontwikkelperspectief in kaart gebracht en hier wordt, indien mogelijk, een doelgericht traject op ingezet. Dit ontwikkelperspectief, de stijging op de participatieladder plus het hebben van een aanbod, is in 2011 inzichtelijk gemaakt in een spreadsheet. Bijsturing Er is sprake van veranderende wetgeving en een forse bezuinigingsopgave. Ook UWV WERKbedrijf moet bezuinigen waardoor de dienstverlening aan WW-ers gaat veranderen (onder andere door het uitbreiden van e-dienstverlening en afname van het persoonlijk contact). Toch laat de meting een positief beeld zien in de afname van de populatie werkzoekenden. Aan de hand van de uitkomsten van de vervolgmeting in mei bepaalt de gemeente of bijsturing noodzakelijk is. 1.6

Integratie

In 2011 heeft de raad het uitvoeringsprogramma Allemaal Tilburgers vastgesteld. Hierin staat het terugbrengen van de oververtegenwoordiging van niet-westerse allochtonen ten aanzien van werkloosheid, schooluitval en criminaliteit centraal. Via de reguliere beleidsvelden (arbeidsmarkt, onderwijs en veiligheid) pakt de gemeente dit aan. Het huis van de Wereld en haar partners voeren het programma uit. In het Uitvoeringsprogramma is aangegeven activiteiten aan te bieden voor de groep nieuwe Nederlanders die nog onvoldoende in staat is gebruik te maken van bestaande regelingen en voorzieningen. Deze activiteiten moeten er voor zorgen dat de doelgroep zelfredzaam wordt en zo mogelijk doorstroomt naar reguliere trajecten richting werk of scholing of andere voorzieningen. Daarbij zijn de volgende activiteiten te onderscheiden: laagdrempelige ontmoetingsfunctie; informatie en advies; individuele begeleiding;

1.7 

36

trainingen en cursussen; vrijwilligerswerk. Kadernota's Kadernota Werken aan sociale stijging is uitgesteld in verband met vertraging landelijke wetgeving. Nu in de planning voor tweede kwartaal 2012.








1.7

Strategische agenda jeugd Na consultatie van de raad heeft het college besloten voorlopig af te zien van het opstellen van een kadernota jeugd of een strategische agenda voor de jeugd, zie paragraaf 1.2.2 bij Strategische agenda Jeugd. Nieuw beleidskader Wmo en evaluatie oude nota Het Wmo beleidskader 'Vitaliteit en Veerkracht' is op 23 mei 2011 in de raad vastgesteld. Uitvoeringsprogramma Allemaal Tilburgers Er is geen vigerend kader, wel een nieuw Uitvoeringsprogramma Integratie 20112014 (college 20 september 2011). Bezuinigingen en intensiveringen

Bezuinigingen Bij de Programmabegroting 2011 is besloten binnen het thema Sociale stijging € 5,5 miljoen te bezuinigen. Dit is het uiteindelijk structureel te bezuinigen bedrag in 2014. Niet alle bezuinigingen worden in hetzelfde tempo gerealiseerd. Hieronder zijn voor het thema Sociale stijging per programma de te bezuinigen bedragen en de realisatie daarvan in 2011 weergegeven. Bezuinigingen (bedragen x € 1 miljoen)

Onderwijs en Jeugd Zorg en Welzijn Integratie Armoedebeleid Arbeidsmarktbeleid

Begroot 2014 1,8 2,3 0,3 0,1 1,0 5,5

Begroot Gerealiseerd 2011 2011 1,19 1,37 0,10 0,11 0,98 3,75

1,32 1,37 0,10 0,34 0,98 4,11

Binnen dit thema is in 2011 € 0,36 miljoen meer bezuinigd dan begroot.  Onderwijs en Jeugd: Beperking leerlingenvervoer (voordeel € 0,13 miljoen)  Armoedebeleid: Beëindiging bijdrage tegemoetkoming ziektekosten (voordeel € 0,23 miljoen). Ruimtescheppende maatregelen Bij de Programmabegroting 2011 is besloten bij het thema Sociale stijging voor € 1,5 miljoen ruimtescheppende maatregelen te treffen. Hieronder zijn voor het thema Sociale stijging de bedragen van de besloten maatregelen en de realisatie daarvan in 2011 weergegeven. Ruimtescheppende maatregelen (bedragen x € 1 miljoen)

Gratis peuteren, financieren via rijksmiddelen Herstructureringsfonds inzetten voor armoedebeleid

Begroot 2014

Begroot Gerealiseerd 2011 2011

0,1

0,1

0,1

1,4

1,4

1,4

1,5

1,5

1,5

Intensiveringen Bij de Programmabegroting 2011 is besloten tot onderstaande intensiveringen bij het thema Sociale stijging. Niet alle intensiveringen worden in hetzelfde tempo gerealiseerd. Hieronder zijn voor het thema Sociale stijging de bedragen van de besloten intensiveringen en de realisatie daarvan in 2011 weergegeven.

37


Intensiveringen (bedragen x € 1 miljoen)

Vroegtijdig schoolverlaten: intensiveren maatregelen Structurele financiering Wmo uitvoeringskosten Structurele financiering armoedebeleid incl. uitbreiding norm 120% 





Begroot 2014


0,5

0,5

0,0

0,8

-0,2

-0,3

1,8

2,7

2,5

Vroegtijdig schoolverlaten: intensiveren maatregelen In 2011 is gelet op beschikbare rijksmiddelen voor gemeente en onderwijs geen concrete invulling gegeven aan dit budget. Deze middelen zijn vrijgevallen (najaarsbericht 2011). Vanaf 2012 is het structurele budget meegenomen bij de bezuinigingen. Structurele financiering Wmo uitvoeringskosten De intensivering hiervoor wordt volgens planning pas substantieel gerealiseerd vanaf 2012. Het voordeel in 2011 betreft BTW-aftrek voor vervoer van gehandicapten. De gerechtelijke procedure hierover is positief uitgevallen voor de gemeente Tilburg. Het voordelig effect hiervan voor 2011 en verder wordt geschat op € 311.000,-. Structurele financiering armoedebeleid incl. uitbreiding norm 120% Doelgroepuitbreiding naar 120 % voor de Collectieve Ziektekostenverzekering Minima (CZM) is niet succesvol. Vooralsnog geen bijsturing op dit beleidsveld in afwachting van de uitkomst van de vastgestelde bezuinigingsmaatregel programmabegroting 2012, waarbij de CZM als voorliggende voorziening aangemerkt gaat worden in het kader van de bijzondere bijstand (meerkosten CZM ingeschat op € 50.000,-).

Conclusie De bezuinigingen en ruimtescheppende maatregelen binnen dit thema liggen op koers. De intensiveringen binnen dit thema laten in 2011 incidentele afwijkingen zien ontwikkelingen zien die op zich geen invloed hebben op structurele realisatie. Voor “Vroegtijdig schoolverlaten” is inmiddels besloten op het structurele budget te bezuinigen en voor “Structurele financiering armoedebeleid incl. uitbreiding norm 120%” is structurele realisatie nog onzeker.

38


2.

Vestigingsklimaat

2.1

Economie

2.1.1



2008

2009

2010

2011

Streefcijfer

Economie Toename economische kracht 1. In 2011 is de groei van het Bruto Stedelijk Product (BPS) groter of

Tilburg:

3,0%

B5:

-0,7%

-3,0%

1,4%

Juni

1,9%

-3,8%

2,3%

2012

gelijk aan 2010 (ECORYS/ABF) 62%

2. In 2013 is de Tilburgse Kermis de

In de nota

beste kermis van Europa; %bezoekers

"Evenementen-

met positieve beleving 3. Tilburg moet eind 2013 bekend

-

-

-

stad" is als

6,3

streefcijfer

staan als een evenementenstad;

opgenomen

rapportcijfer G50

een stijging in

evenementenmonitor

de ranglijst van de Response G50 monitor. In 2011 staat Tilburg op plaats 9

Waardering ondernemingsklimaat 1. Rapportcijfer algemeen oordeel over

6,9

-

-

6,8

6,7

6,8

ondernemingsklimaat Zie (ook op www.tilburg.nl) Bijlagenboek Jaarstukken 2011, paragraaf 4.8, bijlage 1 voor een volledig overzicht van alle indicatoren behorend bij de doelen van het programma.

1.   

Toename economische kracht In 2011 is de groei van het Bruto Stedelijk Product (BSP) groter of gelijk aan 2010 (ECORYS/ABF) In 2013 is de Tilburgse Kermis de beste kermis van Europa; %bezoekers met positieve beleving Tilburg moet eind 2013 bekend staan als een evenementenstad; rapportcijfer G50 evenementenmonitor

Resultaten Bruto Stedelijk Product Als eerste indicator voor de economische kracht is gekozen voor het zogenoemde Bruto Stedelijk Product (BSP). Dit is een kengetal dat het rijk heeft ontwikkeld, afgeleid van het Bruto Nationaal Product (BNP). Het BSP is de totale toegevoegde waarde van alle economische activiteiten die in een stad worden gecreëerd, dat wil zeggen de som van lonen, loonbelasting en sociale premies van alle werknemers (incl. ambtenaren), niet-productgebonden belastingen (WOZ, heffingen en rechten) en loonsubsidies, winsten en afschrijvingen. Via de lonen, loonbelasting en sociale premies vormt de werkgelegenheid een belangrijk element in het BSP. Ecorys levert de BSP-cijfers. De BSP-cijfers over 2011 worden medio 2012 verwacht, vandaar dat hier gerapporteerd wordt over de cijfers van 2010. In de gemeente Tilburg is het BSP in 2010 weer enigszins gestegen na een daling in 2008 en 2009. Gecorrigeerd voor

39


prijsveranderingen sinds 1995 is er sprake van een BSP in 2009 van 4,939 mld. euro en in 2010 van 5,009 mld. euro. In 1995 bedroeg het vergelijkbare BSP nog ruim 3,4 mld. euro. De BSP-cijfers van de B5-steden zijn niet bekend. Ter vergelijking worden daarom in onderstaande tabel de BSP-cijfers van de totale regio Midden-Brabant opgevoerd. Figuur 1: BSP in Tilburg, Midden-Noord-Brabant en Nederland in mld. euro*

Stad/regio

2007

2008**

Tilburg

5,130

5,094

4,939

5,009

nnb

Midden‐Noord‐Brabant

9,111

9,166

8,781

8,904

nnb

384,703

392,397

379,055

387,015

‐

Nederland

2009***

2010***

2011

*

bruto toegevoegde waarde tegen basisprijzen, totaal bedrijfsactiviteiten, prijsniveau 1995

**

nader voorlopig

***

voorlopig

Bron: CBS/Statline, Regionale economische jaarcijfers en Banen van werknemers regio, bewerking ECORYS (ruimtelijk-economisch prognosemodel)

Sociaal-economische index Atlas voor gemeenten Een andere indicator voor de economische kracht van een stad is de sociaaleconomische index uit de publicatie Atlas voor gemeenten. In de Atlas voor gemeenten 2011 staat een vergelijking op een aantal indicatoren voor de vijftig grootste gemeenten van Nederland. Ondanks het feit dat er in de Programmabegroting 2011 geen streefcijfers uit de Atlas zijn opgenomen, is het een belangrijke benchmark om de economische kracht van de stad Tilburg te kunnen duiden. Tilburg liet in de periode 1997-2008 een grote verbetering zien van de sociaaleconomische positie en klom maar liefst 19 plaatsen in de ranglijst van plaats 37 naar plaats 18. Dit kwam vooral door de sterke toename van het aantal banen in deze periode. In 2009 was sprake van een terugval en daalde Tilburg van plaats 18 naar plaats 23. Vooral in verband met het werkloosheidcijfer. In de Atlas voor gemeenten die in 2011 is uitgekomen scoort Tilburg vooral goed op het percentage groeisectoren (plaats 5). Minder goed doet Tilburg het op het gebied van de armoede (plaats 35), werkloosheid (plaats 34) en bijstand (plaats 33). Voor wat betreft de werkgelegenheidsontwikkeling, de ontwikkeling van het aantal banen in de periode 2000-2010, staat Tilburg op plaats 11. Tilburgse kermis Uitgaande van de huidige situatie heeft de kermis in Tilburg een unieke positie vanwege zijn omvang in grootte (aantallen attracties en bezoekers) en publicitaire waarde (de kermis staat als 2e op de ranglijst van de top 100 evenementen in Nederland en als 1e als het gaat om kermissen) Deze positie komt ook door zijn binnenstad locatie, de verschillende belangen van betrokkenen die per geval een afweging vragen en de link met horeca en de bekendheid van Roze Maandag. Net zoals in 2010, heeft de NHTV ook in 2011 in opdracht van ons een onderzoek gehouden naar met name de beleving van de kermis. Hieruit komt naar voren dat de uitkomsten van onze kermis qua beleving erg goed zijn. Dit houdt in dat er voldoende draagvlak en committent is voor dit evenement. De ambitie om de beste kermis van Europa te worden zal de komende jaren verder worden uitgewerkt. Voor de kermis 2012 zijn leuke nieuwe initiatieven in voorbereiding, zoals een roze maandag camping, de Roze Maandag Express vanuit Amsterdam en de single Friday.

40


In 2011 is een Raadsvoorstel toekomst Tilburgse Kermis vastgesteld waarin een aantal maatregelen worden voorgesteld om tot een verdere versterking te komen. De maatregelen betreffen: - Diverse kwaliteitsverbeteringen van het product kermis: o.a. met ingang van de kermis 2013 de verpachting te vervroegen, zones aan te wijzen waar de gemeente plaatsen kan uitgeven aan innovatieve attracties - verbeteren van de verpachting consumptieve zaken - Beter draagvlak en communicatie over de Tilburgse kermis door onderzoek naar de mogelijkheden om de horeca en de winkeliers in de diverse winkelgebieden inhoudelijk en financieel te laten participeren. Voorts de kermis bij uitstek te gebruiken als een evenement om het publiek in aanraking te laten komen met culturele activiteiten; - De promotionele activiteiten voor de Tilburgse kermis te verbeteren door deze meer te benutten voor stadspromotie/citymarketing,

-

beter gebruik maken van initiatieven van de stad om te komen tot een gezamenlijke en goed op elkaar afgestemde programmering voor de kermis en inzet van media middelen. De raad heeft ingestemd om met ingang van 2012 extra uitgaven voor de Tilburgse kermis te kunnen doen mits daar extra opbrengsten tegenover staan en onder de voorwaarde dat er een batig saldo is voor de Tilburgse kermis van € 900.000,-, welk bedrag jaarlijks wordt geïndexeerd. De indicator voor het doel beste kermis: % bezoekers met een positieve beleving. is het afgelopen jaar niet gemeten. Er wordt overlegd om dit wel weer te gaan doen. Evenementen Met de nota "Van stad met evenementen naar evenementenstad 2012-2016 " die in maart 2011 uitkwam is een nieuw evenementenbeleid vastgelegd. Het nieuwe evenementenbeleid houdt in dat we scherpere keuzes gaan maken en in gaan zetten op een aantal sterke evenementen die bijdragen aan het profileren van de stad. Er worden drie categorieën evenementen onderscheiden: beeldbepalend, onderscheidend en gangbaar. deze worden op verschillende wijzen ondersteund, om zo maximaal effect voor Tilburg als evenementenstad te verkrijgen. Als streefcijfer opgenomen een stijging in de ranglijst van de Response G50 monitor. In 2011 staat Tilburg op plaats 9. 2. Waardering ondernemersklimaat Streefcijfer: het totale rapportcijfer van de benchmark Ondernemingsklimaat is een 6,8 Resultaten: Het Ministerie van Economisch Zaken verzorgt tweejaarlijks een monitor om de kwaliteit van het ondernemingsklimaat in de grote steden te meten: de Benchmark Gemeentelijk Ondernemingsklimaat (BGO). In 2004/2005 heeft ECORYS de nulmeting uitgevoerd. Het Ministerie van EZ heeft ECORYS gevraagd eveneens de tussenmeting 2007 en de eindmeting van 2010 uit te voeren. Kern van het benchmarkonderzoek is een enquête onder ondernemers naar hun waardering en wensen met betrekking tot het ondernemingsklimaat. Het algemene oordeel van ondernemers over het ondernemingsklimaat in Tilburg is gestegen van een 6,6 in 2005 naar een 6,9 in 2007. In 2010 is het oordeel iets gedaald naar gemiddeld een 6,8. Met dit gemiddelde rapportcijfer is het streven van een eindscore van 6,7 eind 2009 (en op termijn een 6,8) gehaald. De gemeente Tilburg scoort met een 6,8 precies even hoog als de G31 en G27. In 2005 en 2007 scoorde Tilburg gemiddeld iets beter dan de G31 en G27. Ook scoorde Tilburg zowel in 2005, 2007 als 2010 iets hoger dan gemiddeld in vergelijking met de overige B5steden.

41


Omdat de BGO in 2010 waarschijnlijk voor het laatst door het Ministerie is uitgevoerd (bezuinigingen), is een aantal vragen uit de meting opgenomen in een vragenlijst die de gemeente Tilburg maart/april 2011 heeft uitgezet onder het Bedrijvenpanel Tilburg. Dit panel telt zeshonderd Tilburgse bedrijven. In totaal hebben 322 bedrijven meegedaan aan de enquête (respons 53%). Gemiddeld geeft het bedrijvenpanel begin 2011 als rapportcijfer een 6,7 voor het vestigingsklimaat in Tilburg. Met name de onderwerpen 'verkeer en parkeren' en 'dienstverlening en vergunningverlening' wegen zwaar bij het bepalen van dit rapportcijfer. Net als de BGO wordt het Bedrijvenpanel Tilburg eens in de twee jaar benaderd voor onderzoek naar het Tilburgse ondernemersklimaat. Ontwikkelingen uitgedrukt in cijfers zijn in kortere termijnen namelijk nauwelijks meetbaar. Een volgende enquête wordt maart/april 2013 uitgezet. De waardering van het ondernemersklimaat ligt op schema, maar blijft de aandacht houden.

Ecorys

Ecorys

Ecorys

Bedrijvenpanel Tilburg

2004/05

2007

2010

2011

6,6

6,9

6,8

6,7

Rapportcijfer economisch klimaat Vestigingsklimaat gemeente Tilburg 2.1.2


Bedrijventerreinen De beschikbaarheid van voldoende uitgeefbare bedrijventerreinen zegt iets over de economische mogelijkheden/kracht van een stad. De centrale doelstelling van het bedrijventerreinenbeleid is het creëren van voldoende en gevarieerd aanbod van ruimte voor verschillende typen bedrijvigheid. Figuur 5: Uitgifte* op bedrijventerreinen in Tilburg in hectare, 2001-2011

25 18,5

20 15

18,9 12,7

11,5

10,9

10 5,0 5

1,5

2,8

4,5 0,4

2,5

0 2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

Bron:Grondzaken gemeente Tilburg *Definitie: Vanaf 2011 wordt de grond als uitgegeven beschouwd en geregistreerd op het moment dat de akte is getransporteerd bij de notaris. Voor de jaren 2001-2010 werd de grond als uitgegeven beschouwd en geregistreerd op het moment dat het mandaatbesluit door het Hoofd Vastgoed werd genomen.

In 2010 is op de Tilburgse bedrijventerreinen 0,4 hectare grond uitgegeven. In december 2010 heeft de Raad van State het bestemmingsplan voor het nieuwe bedrijventerrein Vossenberg West II vernietigd. Op dat moment was het bedrijventerrein al bijna bouwrijp opgeleverd. Deze werken zijn in 2011 voltooid. De gemeente heeft begin 2011 de procedures gestart om in de tweede helft van 2012 in een onherroepelijk bestemmingsplan te voorzien. Half 2011 is het noordelijke deel van Tradepark58 bouwrijp opgeleverd. In 2011 heeft de gemeente 2,46 hectare bedrijventerrein verkocht (Vossenberg, T58), verspreid over 7 kavels. Een aantal transacties kon net niet meer in 2011 worden afgerond, deze volgen dus in 2012.

42


De lage gronduitgifte is veroorzaakt door de economische crisis en de uitloop van planologische procedures. Desalniettemin is bij de sector vervoer en opslag een groei te zien. Dit wordt onder andere veroorzaakt door intensivering van werkgelegenheid op diverse kavels en ontwikkelingen als gevolg van herstructurering zoals Railterminal Brabant. In december 2011 hebben de portefeuillehouders Ruimtelijke Ordening en de gedeputeerde Ruimtelijke Ontwikkeling in het Regionaal Ruimtelijk Overleg afspraken gemaakt over het programma voor nieuwe bedrijventerreinen in de regio Hart van Brabant voor de periode tot en met 2022. Tilburg mag per jaar bijna 14 hectare bedrijventerrein uitgeven. Deze programmatische capaciteit ligt ruim boven het gemiddelde uitgiftepatroon van de afgelopen 10 jaar. Een lagere dan geplande uitgifte heeft negatieve consequenties voor de vastgoed positie van de gemeente. De financiële consequenties zullen worden meegenomen naar de Vastgoedmonitor 2013. Op de bestaande bedrijventerreinen zijn in 2011 verschillende herstructureringen gestart door private partijen (bijvoorbeeld Campinaterrein (Kraaiven) en Van Geloven (Katsbogten)). Een aantal herstructureringen is in 2011 afgerond, een aantal projecten loopt door in 2012. De private partijen voeren deze projecten voor eigen rekening en risico uit. Kantoren Op de kantorenmarkt is in het marktsegment > 500m2 circa 10.800m2 opgenomen (in 2010 circa 7.600m2). In het segment < 500m2 werd circa 6.000m2 opgenomen. Dit is overigens een segment dat in landelijke cijfers niet wordt meegenomen.

Tilburgse kantooropname < 500 m² vvo Stad Deellocatie 2010 2011 Tilburg Overig 2.031 986 Het Laar 75 635 Oude Stad 1.071 771 Centrum 3.926 3.429 Tradepark 58 362 0 De Reit 602 262 Totaal 8.067 6.083

3 2 4 14 0 1 24

Bron: Database Jones Lang LaSalle

Tilburgse kantooropname > 500 m² vvo Stad Deellocatie 2010 2011 Tilburg Oude stad 1.965 1.300 Centrum 2.548 4.169 Het Laar 3.607 Katsbogten 880 1.723 Overig 2.109 0 Totaal 7.502 10.799

2 6 2 2 0 12

Aankopende/aanhurende partijen zijn onder andere ABAB, Hays en neXT advocaten.

De opname in 2011 is niet slecht in relatie tot de economische crisis en andere gemeenten, maar is wel onder het langjarig gemiddelde van ca. 12.000 m2. Geconcludeerd kan worden dat de uitgifte van bedrijventerreinen in 2011 is achtergebleven. De opname van kantoren (m2) is in 2011 relatief gezien niet slecht.

43


Acquisitie In 2011 is het Promotie- en Acquisitieplan dat dateerde uit 2005 herschreven. Het sluit nu aan bij de koers die regionaal is ingezet en het Coalitieakkoord Tilburg 20102014. Om groei van de economie te bewerkstelligen wordt, afgestemd op de regio, gefocust op vier kansrijke sectoren: Logistics, Aerospace & Maintenance, Care en Leisure. Er hebben zich in 2011 verschillende bedrijven in Tilburg gevestigd. Op Gate2 hebben enkele Aerospace & Maintenance bedrijven zich gevestigd en Boeing heeft besloten te investeren in deze campus. Uiteraard speelt het vestigen van nieuwe bedrijven een rol in de toename van het aantal arbeidsplaatsen. De ontwikkeling van Gate2 beoogt op termijn ruim 500 extra arbeidsplaatsen. Verder is de voorbereiding voor een internationale school gestart, is continuering van het Expatcentre gerealiseerd en is succesvol deelgenomen aan de IAAPA beurs in Orlando (VS). Daarnaast zijn op promotioneel vlak diverse activiteiten ondernomen. Zo zijn deelnames en presentaties verzorgd op de belangrijkste Europese vastgoedbeurzen (Provada en Expo Real). Ook zijn netwerkbijeenkomsten (mede) georganiseerd en werd hier actief aan deelgenomen. In verschillende (vastgoed)bladen zijn publicaties verzorgd of advertenties geplaatst. Er zijn verschillende bestuurlijke en handelsdelegaties ontvangen. Uiteindelijk werkt de totale acquisitiebijdrage mee aan de banengroei en de economische kracht van Tilburg. Accountmanagement en ondernemersadvisering Het accountmanagement ten behoeve van bestaande bedrijvigheid is in 2011 gestart. Naast een geografische focus (accountmanagement per (binnenwijks) bedrijventerrein) is er ook focus op de vier kansrijke regionale sectoren. In 2011 zijn in totaal 415 bedrijfsbezoeken afgelegd, iets minder dan gepland. Aanvullend zijn diverse lokale en regionale netwerkbijeenkomsten bezocht en heeft er periodiek overleg plaatsgevonden met verschillende ondernemersorganisaties (zoals BORT en BZW). Naast de reguliere advisering aan startende en bestaande ondernemers zijn er twee projecten uitgevoerd om het ondernemerschap in Tilburg te stimuleren en/of behouden: Sinds 2009 hebben ongeveer 240 (potentiële) ondernemers gebruik kunnen maken van de faciliteiten van het project 'Support aan ondernemers bij (micro) financiering'. De instroom van dit project is op 31 december 2011 beëindigd. In de totale projectperiode zijn 71 kredieten verstrekt (gemiddeld € 29.000). Dit is een aanzienlijke investeringsimpuls in de regio. In de periode juli 2010 tot en met eind 2011 zijn 60 ondernemers ondersteund die op de rand van faillissement verkeerden in het kader van het project 'ZZP en kleinbedrijf'. Dit heeft geresulteerd in het behoud van 270 arbeidsplaatsen in de regio. In totaal hebben in 2011 bijna 600 intakes voor ondernemersadvisering plaatsgevonden en zijn 237 nieuwe begeleidingstrajecten gestart. 2.2

Bereikbaarheid

2.2.1


De ambities uit het coalitieakkoord zijn ook als doelen opgenomen in de begroting 2012. Deze kunnen worden aangemerkt als output gerichte doelen. Het vergroten van de bereikbaarheid van werk en centrum is op die wijze als volgt in doelen verwoord en ook in de begroting 2012 vastgelegd:

44


    

in 2014 zijn de tangenten gereed; in 2014 is de Bredaseweg binnen de tangenten in zijn geheel verdubbeld; verbreding A58: intensivering lobby via Netwerkprogramma/Zuidnet A58; verbetering trimodaal vervoer via verruiming Wilhelminakanaal fase 1 (gereed in 2016), fase 1½ en railaansluiting Loven (gereed in 2012); vervanging tegelverharding fietspaden naar asfalt.

In de begroting 2012 hebben wij ook aangegeven dat we voortaan op deze operationele doelen willen gaan sturen maar daarnaast de bereikbaarheid van de stad blijven monitoren om er in de verantwoording over te rapporteren. Vergroten van de bereikbaarheid van werk en het centrum De afgelopen jaren hebben wij een monitoring van de reistijden uitgevoerd. De uitkomsten daarvan tot en met 2011 geven ons geen goed beeld van de ontwikkeling van de mobiliteit. We hebben daarom besloten een andere wijze van monitoring te gaan toepassen. Deze is per 01-01-2012 operationeel geworden. Resultaten Bij het vergroten van de bereikbaarheid is een evenwichtige balans tussen het gebruik van openbaar vervoer, auto en fiets het uitgangspunt (TVVP). Er is geen streefcijfer hiervoor vastgelegd. In 2007 is een nieuwe methodiek geïntroduceerd om via reistijdmetingen in de ochtend- en avondspits en in de dalperiode een beeld te geven van de ontwikkeling van de verkeersafwikkeling in de loop der jaren (output-monitoring). Dit gebeurt voor de verkeerstromen van zowel auto, fiets als openbaar vervoer van en naar het centrum (centrumgerichte relaties). Daarmee is het in principe mogelijk een meerjaren vergelijking te maken van de reistijden van de meer duurzame vervoerswijzen fiets en openbaar vervoer ten opzichte van die van de auto. Tabel 1 Gemiddelde reistijden alle centrumgerichte relaties

Relatie Reistijden in minuten ochtendspits 2006 ochtendspits 2008 ochtendspits 2009 ochtendspits 2010 ochtendspits 2011 avondspits 2006 avondspits 2008 avondspits 2009 avondspits 2010 avondspits 2011 dalperiode 2006 dalperiode 2008 dalperiode 2009 dalperiode 2010 dalperiode 2011

naar centrum toe auto fiets 25 22 * 25 22 # 25 24 # 25 19 @ 25 20 ** 25 22 * 25 22 # 25 25 # 25 20 @ 25 22 ** 24 20 * 24 21 # 24 23 # 24 17 @ 24 20 **

OV 26 26x 26x 26x 26x 27 27 x 27 x 27 x 27 x 26 26 x 26 x 26 x 26 x

van centrum auto 21 * 22 # 22 # 20 @ 22 @ 23 * 22 # 23 # 22 @ 25@ 20 * 21 # 22 # 19 @ 21 @

af fiets 25 25 25 25 25 25 25 25 25 25 24 24 24 24 24

OV 25 25 x 26 x 26 x 26 x 28 28x 29 x 29 x 29 x 27 27x 28 x 28 x 28 x

Bron: gemeente Tilburg * = gemeten-berekende reistijd 2006, # = nieuw gemeten reistijd 2008 en 2009 o.b.v. "methode TomTom" @ = nieuw gemeten reistijden 2010 o.b.v. methode "Speed Profiles" ** = nieuw gemeten reistijden 2011 o.b.v. historische TomTom data x Voor het openbaar vervoer zijn voor 2011 en eerdere jaren de dienstregelingtijden op de centrumrelaties weergegeven. Deze worden jaarlijks herijkt op basis van het verkeersbeeld en geven dus een goed beeld van de ontwikkeling van de reistijd per openbaar vervoer. Vanaf 2009 is het effect van

45


het eenrichtingverkeer op de Cityring te zien, waardoor de reistijd vanuit het centrum iets toe is genomen.

Voor het openbaar vervoer zijn voor 2011 en eerdere jaren de dienstregelingtijden op de centrumrelaties weergegeven. Deze worden jaarlijks herijkt op basis van het verkeersbeeld en geven dus een goed beeld van de ontwikkeling van de reistijd per openbaar vervoer. Vanaf 2009 is het effect van het eenrichtingverkeer op de Cityring te zien, waardoor de reistijd vanuit het centrum iets toe is genomen. De gemeten autoreistijden over 2010 zijn achteraf bezien niet bruikbaar. Deze tijden zijn bepaald op basis van de methode Speed Profiles. Deze methode geeft een goede benadering van hoe gereden wordt op wegvakken, maar neemt de kruispuntvertragingen niet mee. De gemeten tijden zijn dus per definitie lager dan de metingen uit voorgaande jaren. Een correctie voor de kruisingen bleek achteraf niet goed mogelijk. Herijking monitoring Over een wat langere periode van gelijksoortige waarnemingen kunnen de beste conclusies worden getrokken. In de afgelopen maanden is gezocht naar een betrouwbare en blijvend betaalbare basis voor monitoring gegevens autoverkeer. Die is eind 2011 gevonden (Bluetooth) en vanaf 1 januari 2012 operationeel. Voor 2011 is gekozen voor historische TomTom-data. De reistijdinformatie voor het openbaar vervoer wordt de komende jaren nog nader verfijnd met behulp van gegevens vanuit de boordcomputers van de vervoerder. Oordeel over bereikbaarheid binnenstad per bus, auto of fiets Het oordeel van Tilburgers over de bereikbaarheid van de binnenstad per bus, auto of fiets meet de gemeente via het Burgeronderzoek. Dit onderzoek wordt tweejaarlijks gehouden. De laatste keer was in 2010. De eerst volgende keer is in principe in 2012. Conclusies De uitvoering van de grote wegenprojecten (o.a tangenten en Bredaseweg) en fietsprojecten (o.a. tunnel Academielaan en fietsbrug Voldijk) verloopt voorspoedig. De lobby rond de A58 heeft met het initiatief Zuidnet A58 een belangrijke nieuwe impuls gekregen. Voor de verruiming van het Wilhelminakanaal nadert in 2012 het moment van start van de feitelijke uitvoering (fase 1). Voor de toekomst van het openbaar busvervoer in en rond Tilburg is de nieuwe OV-visie van cruciaal belang. Parkeren is via een intern verbetertraject op orde gebracht (ambitie uit coalitieakkoord).De uitvoering van de maatregelen worden ter hand genomen 2.2.2


Aanpak bereikbaarheid In 2011 heeft de gemeente zich vooral gericht op de uitvoering van lopende beleidsambities uit het Tilburgse Verkeer en Vervoer Plan (TVVP) 2004-2015. In projecten is de planvorming verder gebracht, afgerond of zelfs tot uitvoering gekomen. Dit gebeurde voor een belangrijk deel ook op regionaal niveau in de GGA Hart van Brabant (o.a. busvervoer, fietsverkeer en verkeersveiligheid) en op provinciaal (inter-) nationaal niveau binnen de samenwerking in het Netwerkprogramma BrabantStad Bereikbaar (o.a. rijkswegen, spoor, vaarwegen, DVM). Om de bereikbaarheid van werk en het centrum te vergroten heeft de gemeente in 2011 gewerkt aan de ontbrekende elementen in de basisinfrastructuur, de verdere versterking van de infrastructuur in regionaal, provinciaal en (inter)nationaal verband en het (tenminste) op orde houden van wat is gerealiseerd. In 2011 is een

46


belangrijk nieuwe focus komen liggen op de multimodale en synchromodale logistiek in de brede oost-west corridor door Brabant. Versterking van de logistiek wordt een belangrijke kans voor de komende jaren in Midden-Brabant. De oost-west corridor is hiervoor een belangrijke drager. Tangenten De noordelijke tangenten (Letschertweg (NWT) en Bechtweg (NOT)) werden in 2011 (verder) in uitvoering genomen. Voor de NWT betekende dit dat het wegdeel tussen Dalem-zuid en Dalem-noord medio 2011 voor het autoverkeer werd opengesteld. Aanpassingen bij Dongen (afslag Dongen-Heibloemstraat) waren eind 2011 klaar. Ook is in het najaar van 2011 gestart met de bouw van de laatste ontbrekende schakel in de vorm van de auto- en ecobrug over het Wilhelminakanaal. In het voorjaar van 2012 is de ring gesloten. De capaciteitsverruiming van de NOT (Loven-A65) is de eerste helft van 2014 gereed. Bredaseweg De verdubbeling van de Bredaseweg was in 2011 volop in uitwerking en doorloopt in de werkvoorbereiding de ruimtelijke planprocedures (bestemmingsplan, overleg belanghebbenden, grondverwerving etc.). De MER-procedure is doorlopen en de raad heeft hierover besloten op19 december 2011. Trimodaal vervoer: weg, water en spoor Brabant in het algemeen en Tilburg in het bijzonder heeft een unieke kans om weg, water en rail goed met elkaar te verbinden. Tilburg heeft een centrale ligging in de multimodale oost-west corridor. Deze corridor loopt vanaf Mainport haven Rotterdam via Brainport Eindhoven, Greenports Venlo naar het oost Europese achterland en omvat de wegverbindingen (A4/A16, A58/A59 en A67), waterverbindingen (Wilhelminakanaal, Bergse Maas/haven Waalwijk en Zuid Willemsvaart) en rail (Railport Brabant Loven). In 2011 is vanuit Midden-Brabant het initiatief ontstaan om deze logistieke positionering beter te gaan benutten en uitdragen. De provincie heeft eind 2011 dit initiatief overgenomen en is gestart met het opstellen van een brede Logistieke Agenda Brabant. In 2011 is de aanbesteding kanaalverruiming Wilhelminakanaal fase 1 gestart. De gunning vindt plaats in 2012 waarna de voorbereiding van de uitvoering plaatsvindt die in 2013 begint. Het vervolg van de verruiming naar vaarklasse IV tot Loven gebeurt in fase 1½. In 2011 is een toekomstvaste vervanging van de damwanden met Rijkswaterstaat overeengekomen. Verdere lobby vindt plaats voor de nog overblijvende maatregelen (vervanging lage ophaalbruggen, baggeren, verkeersmanagement). Voor het spoorvervoer is in 2011 op en achter het voormalige Campinaterrein een laad- en losplaats aangelegd (Railport Brabant). In 2012 vinden de verdere voorbereidingen plaats voor de aansluiting van Nedtrain, terminal Prorail en de zuidelijke spooraansluiting. Parkeren (op orde) Voor wat betreft het parkeerbeleid wordt sturing gehouden op het vastgestelde en inmiddels grotendeels geïmplementeerde parkeerbeleid. Bovendien wordt dit beleid daar waar nodig aangescherpt en aangepast. Het project 'Parkeren op orde' is in 2011 afgerond. Dit betekent dat de volgende besluiten zijn genomen:  Overgaan tot het volledig beheer op afstand van de parkeergarages waar de gemeente het beheer over heeft en uitbesteden aan een marktpartij van deze en andere parkeerbeheertaken;  De overdracht van de gebouwen aan de afdeling vastgoed;  Bij nieuw te bouwen garages en voorzieningen wordt gebruik gemaakt van een standaard programma van eisen en een standaard exploitatiemodel  Met betrekking tot het parkeren bij winkelcentra en het beheer van fietsenstallingheeft bestuurlijke besluitvorming plaatsgevondenen zal verdere

47


uitwerking plaatsvinden. Eventueel noodzakelijke nadere besluitvorming door de Raad vindt plaats in het kader van de begrotingsbehandeling. Een aantal wijzigingen in de parkeerorganisatie is in 2011 al ingevoerd of wordt in 2012 ingevoerd. Stadsbreed is gestart met het evalueren van het vergunningparkeren. Versterking van infrastructuur om de stad: A58, N65 enN261 De capaciteitsverruiming van de rijksweg A58 is in 2011 met hoge prioriteit op het Netwerkprogramma BrabantStad en de gemeentelijke agenda gekomen. De A58 is de ruggengraat van de logistieke oost-west corridor. Begin 2011 heeft Tilburg een rol gehad in de opstart van de versnelde aanpak voor de A58. Dit leidde uiteindelijk tot het initiatief van het bedrijfsleven voor een zogenaamde Design Built Maintain & Finance (DBMF)-plus aanpak in Zuidnet A58. Eind 2011 verleende de minister van Infrastructuur en Milieu haar medewerking aan een verdere uitwerking van het innovatieve concept. De problematiek N65 is in samenwerking met rijk, provincie en aanliggende gemeenten in 2011 uitgewerkt tot een maatregelenpakket. In dit pakket zitten maatregelen ter verbetering van de doorstroming en verkeersveiligheid, zoals een verdiepte wegligging en ongelijkvloerse fietsoversteken (onder andere fietstunnel Quatre-Bras). Hiervoor moet nog de nodige financiering gevonden worden. De werkvoorbereiding voor de uitvoering van de weg Tilburg-Waalwijk (N261) is volop gaande. De start van de uitvoering staat gepland voor 2013. Treinreizen Op het spoor zijn verdere voorbereidingen getroffen voor het verbeteren van treinverbindingen met Tilburg in het kader van Programma Hoogfrequent Spoor (PHS). De toekomst van het Nachtnet is tot eind 2012 gegarandeerd, waardoor een samenhangend netwerk tussen de vier grootste Brabantse steden en de Randstad overeind blijft. De vervoersknoop in de Spoorzone is doorontwikkeld naar een concreet Masterplan en deelplannen voor uitvoering (bijvoorbeeld voor een nieuw busstation en voor de Burgemeester Brokxlaan). Er zijn belangrijke stappen gezet om het stationsproject gereed te maken voor het extra personentreinverkeer als gevolg van het Programma Hoogfrequent Spoorvervoer. Op verschillende niveaus is gelobbyd voor realisatie van station Berkel-Enschot. Dit heeft nog niet tot een concreet resultaat geleid, inzet in 2012 blijft nodig. Ook veiligheid in het OV was in 2011 een belangrijk issue. Intensiveren stedelijke distributie In 2011 zijn samenwerkingsafspraken gemaakt met het bedrijfsleven en de vervoersbranche over vermindering van de CO²-uitstoot en optimalisering van de stedelijke distributie. Verschillende projecten zijn al opgestart (breed uitvoeringsprogramma Lean and Green). Voor de plannen die gemaakt zijn heeft Tilburg een Lean and Green Award ontvangen. Digitale bereikbaarheid De gemeente onderzoekt de mogelijkheden van een stadsbreed digitaal netwerk. Als voorbereiding op een formele marktconsultatie zijn in 2011 voorbereidende gesprekken gevoerd met marktpartijen. Uit deze gesprekken blijkt over het algemeen dat: een investering in een stadsbreed dekkend netwerk tussen de 80 en 100 miljoen euro bedraagt en vier jaar vergt; succesvolle vraagbundeling een lokale wijk-aan-wijk aanpak vergt waarbij aanleg kan starten nadat blijkt dat 30% van de huishoudens getekend heeft; Tilburg tot de grootstedelijke gebieden behoort waar het lastig is om die 30% te halen; er een tegenprestatie moet zijn voor de investering in de vorm van een integraal programma met voldoende omvang.

48


Op basis van deze uitgangspunten is eind 2011 gekozen om gesprekken aan te gaan met marktpartijen om zo te onderzoeken welke ondersteuning zij nodig hebben om in Tilburg glasvezel aan te leggen. Dit is besproken in de commissie economie op 16 januari 2012. Op deze manier kunnen de exacte voorwaarden worden vastgesteld waaronder de markt bereid is tot investeren. Dat kunnen naast financiële zaken juist ook andere organisatorische zaken zijn om zo de moeilijkheden van het investeren in glasvezel in stedelijk gebied te beperken. Als er ook een financiële bijdrage nodig is, moet dat in verdere besluitvorming worden vastgesteld. Door de markt wordt van de gemeente gevraagd zorg te dragen voor efficiënte vergunningverlening, ondersteuning bij het benaderen van maatschappelijke instellingen en het stimuleren van ontwikkeling van digitale diensten Ringbanen De nadere studie ringbanen naar knelpunten en (langere termijn) oplossingsrichtingen is vanwege andere prioriteiten doorgeschoven naar 2012. Cityring De ombouw van de Cityring is in 2011 met een licht positief financieel resultaat afgerond. De nog plaats te vinden aanpak van de Spoorlaan houdt verband met de ontwikkeling van het busstation en verandering toekomstige noordelijke rijbaan (opheffing tegenrichting gekoppeld aan aanleg Burgemeester Brokxlaan). De aanpak van de Spoorlaan start wanneer de Burgemeester Brokxlaan is gerealiseerd. Fietsverkeer De beleidsmatige activiteiten op het gebied van fietsverkeer richten zich vooral op de betrokkenheid bij de financiering/subsidiering en uitwerking van (grotere) projecten / maatregelen. In 2011 is in verschillende projecten ruim 5.000 m nieuw Sternet gerealiseerd. Op Stappegoor is een vijfde gratis fietsstalling gerealiseerd. In 2011 is ruim 4.000 m open tegelverharding op fietspaden vervangen door asfalt. Ook is de realisatie van de fietstunnel Academielaan ter hand genomen. Dit zal in 2012 worden afgerond. De aanbesteding van de fietsbrug Voldijk is in 2011 gestart en de gunning vindt plaats in 2012. Op het gebied van communicatie zijn diverse activiteiten ontplooid, waaronder het verstrekken van fietsroutekaarten aan nieuwe inwoners. Daarnaast heeft in het kader van de bezuinigingen geen nieuwe beleidsontwikkeling plaatsgevonden. Openbaar busvervoer Op het gebied van openbaar busvervoer is naast verdere optimalisatie van het bestaande netwerk gewerkt aan de doorstart van een nieuwe provinciale OV-visie. De regio Noord Brabant heeft in 2011 de speerpunten voor het openbaar vervoer in de regio vastgesteld die de basis vormen voor de regionale inzet voor de provinciale OVvisie. In april is een proef van een jaar gestart met een Nightliner tussen Tilburg, Loon op Zand en Waalwijk. In 2011 is het aantal toezichthouders in de bus ten behoeve van de sociale veiligheid fors uitgebreid in het kader van een landelijke pilot. Ook is het toegankelijk maken van de haltes in Tilburg voor het grootste deel afgerond. Eind 2011 was 70% van alle haltes in Tilburg toegankelijk. Dynamisch Verkeersmanagement (DVM) Het programma DVM is eind 2010 door de raad vastgesteld en in 2011 uitgevoerd. Beleidsinzet hier richt zich met name op het leveren van bijdragen aan DVM BrabantStad. Van binnen naar buiten Door een goede ordening van verkeer komen indirect ook maatschappelijke doelen op het gebied van leefbaarheid en veiligheid dichterbij. In het TVVP is daarvoor de strategie van binnen naar buiten opgenomen; vermijdbaar autoverkeer afwikkelen op

49


wegen van hogere orde. Het effect hiervan wordt onder meer gemeten via de indicator verhouding verkeersintensiteit op hoofdwegen (verkeerstroomwegen) versus wijkverzamelwegen (verblijfsgebieden). Met dit cijfer wordt een indruk gegeven van de gewenste ordening en spreiding van de drukte op de twee typen wegen. Hoe hoger het cijfer, des te meer verkeer via de hoofdwegen wordt afgewikkeld en minder sluipverkeer door woonstraten rijdt. Het geeft dus nuttige informatie om bij sterke afwijkingen zo nodig regulerend op te treden. Tabel 2 verhouding verkeersintensiteit op hoofdwegen versus wijkverzamelwegen

Index 2002 = 100

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

Verhouding verkeersintensiteit op hoofdwegen t.o.v. wijkverzamelwegen

100

100

99

98

99

101

103

104

102

102

Bron: gemeente Tilburg

De spreiding in verkeer is het laatste jaar gelijk gebleven . Een aantal belangrijke grote infrastructuurprojecten (zoals bijvoorbeeld tangenten en Cityring ) waren in 2011 nog niet of niet helemaal klaar, waardoor een ontlastend effect op onderliggende wegen nog niet (helemaal) optrad. 2.3

Spoorzone en Binnenstad

2.3.1


Versterken van de Spoorzone en de Binnenstad De oorspronkelijke indicator voor dit doel 'Rapportcijfer fysieke en functionele waardering voor de binnenstad' is in 2011 niet gemeten. Ook zijn in het kader van de Binnenstadsvisie 2011-2020 nog geen nieuwe indicatoren vastgesteld. In deze programmaverantwoording staan daarom de ambities uit het coalitieakkoord die ook als doelen zijn opgenomen in de begroting 2012. Dit geldt ook voor de Piushaven en Spoorzone. In 2011 is de organisatie van de Spoorzone onder de loep genomen en zijn verbeteringen aangebracht. Het versterken van de Spoorzone is nader gespecificeerd in het doel: 1. In 2014 starten in de Spoorzone de eerste bouwactiviteiten. Het versterken van de Binnenstad is nader gespecificeerd in twee doelstellingen: 1. Binnenstad krijgt een impuls door het afmaken van het winkelrondje en de stimulering van de bedrijvigheid in het dwaalgebied. 2. Creëren van een levendige Piushaven waarbij het van belang is een grotere diversiteit en verdunning van woningbouw in de Piushaven te realiseren 2.3.2


Ontwikkelen van de Spoorzone Eén van de voornaamste ontwikkelingen in 2011 voor de Spoorzone is de komst van Fontys naar de Spoorzone. In 2011 is hard gewerkt om te komen tot een concrete intentieovereenkomst met Fontys. In februari 2012 leidde dat tot een intentieovereenkomst voor het overbrengen van twee onderwijsinstituten naar de Spoorzone met een totaal van 3.000 studenten en 250 medewerkers, te realiseren in 2016. Gelijktijdig zal ook de nieuwe hoofdvestiging van de bibliotheek gerealiseerd worden . Fontys en deze nieuwe bibliotheek van de toekomst vormen daarmee de eerste concrete invulling van de 1e fase voor de stadscampus in De:Werkplaats. Zoals aangegeven in de Programmabegroting 2011 is Nedtrain dit jaar verhuisd naar Loven. Op De:Werkplaats is nog een klein onderdeel van Nedtrain werkzaam. Zij

50


huren nog voor enkele maanden van de gemeente en half 2012 heeft Nedtrain De:Werkplaats in zijn geheel verlaten. Het Deprez-gebouw is in gebruik genomen, de maquette en alle basisinformatie over het project is daar aanwezig. Verdere invulling als informatiecentrum vindt in 2012 plaats. In 2011 zijn volgens planning ook de eerste evenementen gestart op De:Werkplaats met name in de koepelhal. De belangstelling van externe partijen hiervoor is groot. De Hall of Fame functioneert sinds eind december op haar nieuwe plek in gebouw 90 op De:Werkplaats. Voor de Burgemeester Brokxlaan is het definitieve profiel vastgesteld op basis van verdere verkeersanalyses. Dit profiel is uitgangspunt voor het voorlopig ontwerp dat in het voorjaar van 2012 vastgesteld wordt. Voor de OV-knoop ligt er inmiddels een integrale visie, bekrachtigd in een intentieovereenkomst met ProRail en NS. De planvorming is enigszins vertraagd, juist doordat een integrale visie is nagestreefd. Hierdoor is er nog niet gestart met de bouw van de nieuwe fietsenstalling. Ook is de prognose van het aantal fietsen in 2011 bijgesteld. Dit leidde tot vergroting van het ruimtebeslag, waardoor ook de plannen moesten worden aangepast. De plannen voor de Tilburg Talent Square zijn afgerond, de oude gebouwen op de locatie van de Hart van Brabantlaan zijn inmiddels gesloopt. De bouw start in 2012. De plannen voor Zwijsen zijn daarentegen terug naar de tekentafel. Eisen vanuit kantoorbeleggers noodzaken tot bijstelling van het kantorendeel in het eerdere schetsontwerp. Herstructurering van het sociale zekerheidsstelsel en bezuinigingen bij het UWV hebben ook geleid tot vertraging in de besluitvorming over het nieuwe gezamenlijke kantoor van het UWV en de gemeente in de Spoorzone. Nu de Hall of Fame op haar nieuwe locatie in de Spoorzone zit, is de sloopvergunning voor de Vormenfabriek in 2011 afgegeven. Voor de locatie Vormenfabriek heeft een marktconsultatie plaats gevonden. Op basis hiervan worden de uitgangspunten en wijze van uitgifte van deze locatie in het voorjaar van 2012 vastgesteld. De plannen voor het Van Gend en Loosterrein zijn aangepast: het college heeft besloten om de plannen rondom de T-Dome los te laten. De wens voor een grootschalig leisure programma op deze plek blijft wel overeind. Hiervoor wordt een marktconsultatie in samenwerking met Midpoint opgezet. Het terrein wordt bouwrijp gemaakt, bouwactiviteiten vinden voorlopig nog niet plaats. De ambities voor het kerngebied zijn aangescherpt naar een Kennis Plus Profiel. In de vorm van de stadscampus is dit profiel door externe partijen (o.a. Fontys en de Bibliotheek Midden Brabant en enkele culturele partijen) verder handen en voeten gegeven. Het college omarmt dit idee, maar heeft geconstateerd dat dit plan op dit moment niet in zijn geheel te realiseren is. Door middel van een intentieovereenkomst met Fontys wordt nu eerst een kwart gerealiseerd. Wel wordt er ruimte gelaten om in de toekomst alsnog de hele stadscampus te realiseren. Voor het collectieve WKO-systeem in combinatie met een gebiedgerichte aanpak van de grondwater problematiek valt de Spoorzone Tilburg inmiddels onder de Crisis en herstelwet, als innovatief project. Dit levert de nodige speelruimte op om vooruitlopend op nieuwe weten regelgeving het project een stap verder te brengen. Versterking regionale functie binnenstad Inmiddels is vastgesteld dat er zowel ruimtelijk als economisch behoefte is aan uitbreiding van het aantal m2 bruto vloeroppervlakte (BVO), maar door de economische crisis en toename van internetaankopen blijft het een lastige keuze. Tilburg heeft in relatieve zin een achterstand in de verhouding inwoners - m2 BVO. Ook marktpartijen, zowel eindgebruikers/huurders als beleggers/projectontwikkelaars tonen belangstelling. In de nog lopende definitiefase wordt een totaalvisie afgerond waar de te realiseren uitbreiding het beste kan worden ingevuld. De verwachting is dat Stadskantoor 1 en 3 prioritair zijn. Voor Stadskantoor 3 zijn de gesprekken met een potentiële huurder vergevorderd, maar

51


moeten de gesprekken nog starten over toepassing van vigerend beleid inzake de kosten voor parkeren, bovenwijkse voorzieningen, grondoverdracht en dergelijke. In 2011 is dus verder gewerkt aan het voorstel voor de versterking van kernwinkelgebied. Hierbij worden plannen voor het compleet maken van het winkelcircuit in de binnenstad uitgewerkt, waarbij extra aandacht is voor de omgeving van de stadskantoren. Er is vanuit het KWG geen extra aandacht hiervoor. Het is een onderdeel waar we ook vanuit de gemeentelijke huisvestingsvraag bij betrokken zijn, dus heeft het op twee vlakken aandacht. In 2011 heeft de raad besloten om de winkeltijdenverordening aan te passen om zondagsopenstelling van winkels mogelijk te maken. Ook is Tilburg in 2011 genomineerd voor de Beste Binnenstad (en eindigde bij de laatste drie). Verkennen mogelijkheden vergunningluw dwaalgebied met oog voor leefbaarheid van bewoners Stimulering bedrijvigheid dwaalgebied: Het bestemmingsplan Binnenstad is vastgesteld door de raad op 20 december 2010 met daarin opgenomen de bestemmingen centrumdoeleinden waarmee de beoogde verruiming wordt nagestreefd. Het bestemmingsplan is in werking getreden per 20 juli 2011, maar vanwege vier ingestelde beroepen nog niet onherroepelijk. Veemarktkwartier In kader van de taakstelling van het vastgoedbedrijf om substantieel te bezuinigen en gelet op voortgang ontwikkeling met ontwikkelingsmaatschappij Veemarktkwartier heeft het college besloten om de oorspronkelijke gebiedsontwikkeling VMK anders in te richten Ook de samenwerkingsovereenkomst met de ontwikkelingsmaatschappij is beëindigd. Het VMK gaat wel in een aangepaste vorm door maar de grootschalige invulling van De Icoon is uit de plannen geschrapt. De intentie is om de invulling van de plint bij de parkeergarage alsmede de ontwikkelingen in de hoek van de Veemarktstraat wel door te laten gaan. Tevens worden de integrale ontwikkeling van het FAXX gebouw en het Duvelhok onderzocht. In 2012 komt er een aangepast plan. Piushaven In gebiedsontwikkeling Piushaven is het gelukt om de continuïteit in de bouwproductie te behouden. De Piushaven ontwikkelt zich goed en ondanks de recessie in de woningmarkt wordt er op meerdere locaties gebouwd en wonen de eerste nieuwe bewoners al in het gebied. In 2011 kwam de herinrichting van het openbaar gebied van De Havenkom gereed en werd er gestart met de bouw van nieuwe brug over de Piushaven. Ook was 2011 het eerste seizoen van het Cultureel Programma "Piushaven Levend Podium" Op dit moment (maart 2012) zijn drie deelgebieden (samen 360 woningen) in realisatie: De Havenmeester, De Werf en Residentie De Admiraal. De eerste fasen van De Havenmeester en De Werf zijn inmiddels bewoond door nieuwe bewoners. Het gezondheidscentrum is sinds eind 2011 in gebruik. In december 2011 heeft het college de tweejaarlijkse actualisatie van de stedenbouwkundige visie vastgesteld. Hierin zijn opgenomen de verdunning tot circa 1.600 woningen en programmatische diversiteit, beide ambities uit het college akkoord. Op 14 december 2011 heeft de Raad van State het bestemmingsplan Piushaven onherroepelijk verklaard. Er lopen in 2012 drie wijzigingsprocedures: Doc Tilburg, Lourdesplein en Nieuw Jeruzalem. De gefaseerde realisatie van deze deelplannen is gepland vanaf eind 2012, begin 2013. Deze procedures zijn gestart na ondertekening van de koop- en realisatieovereenkomsten. Voor het sterk verdunde plan Kanaalzicht (deel van Nieuw Jeruzalem) was dat op 13 februari 2012, voor plan Lourdesplein was dat op 29 maart 2012.

52


2.4

Cultuur

2.4.1



2007

2008

2009

2010

2011

Streefcijfer

Cultuur Tilburg wil een Top10-positie voor 2010-2014:

cultuuraanbod 1. Tilburg zit in de periode 2010-2014

11

8

11

11

10

10

ja

Incubate

in de Top10 van de factor cultuuraanbod binnen de woonaantrekkelijkheidsindex van de Atlas voor Gemeenten 2. Elk jaar is er in de stad cultuuraanbod met internationale uitstraling


1. Tilburg wil een Top-10 positie voor cultuuraanbod Streefcijfer: Tilburg zit in de periode 2010-2014 in de Top 10 van de factor ‘cultuuraanbod’ binnen de woonaantrekkelijkheidsindex van de Atlas voor gemeenten. In 2011 stond Tilburg op de 10e plaats: een stijging ten opzichte van 2010 (11) en ook het streefcijfer voor de periode tot en met 2014. Tilburg is beleidsmatig op de goede weg. -

Elk jaar is er in de stad een cultuuraanbod met een internationale uitstraling zoals: Van 11 tot 18 september vond in Tilburg het festival Incubate plaats op meer dan twintig verschillende plekken in het centrum van Tilburg. Onder andere stonden er op diverse plaatsen piano's in het openbaar gebied. Op 29 mei heeft het International Gypsy festival plaats gevonden.

2. Het duurzaam op niveau houden van het culturele productieklimaat Streefcijfer: Het streefcijfer zou nader worden bepaald via de nieuwe Kadernota Cultuur. In de kadernota (Cultuuragenda) die de raad in 2011 heeft vastgesteld, is geen streefcijfer bepaald. Tegen de achtergrond van de bezuinigingen is ervoor gekozen om het bestaande ambitieniveau te handhaven. Dit houdt in niet méér van de sector vragen, maar in tijden van minder middelen juist samenwerking en slimme verbindingen zoeken. Zie hieronder bij Creatief kapitaal en Broedplaatsen. In de loop van 2012 wordt bekeken of het vastleggen van dat ambitieniveau in een cijfer mogelijk en wenselijk is. 2.4.2


Creatief kapitaal Door het grotendeels gerealiseerde netwerk van voorzieningen faciliteert de gemeente de aanwezige makers zowel in de carrièreketen (onderwijs - start carrière uitbouw loopbaan) als in de productieketen (creatie - productie - presentatie en distributie - consumptie). Alleen als de gemeente dit culturele productieklimaat duurzaam op niveau houdt, worden de creatieve en innovatieve makers aan Tilburg gebonden.

53


Vanwege de bezuinigingen is in 2011 gekozen om de ambitie op het huidige niveau te houden en de instellingen niet te binden aan meer prestaties of een hoger niveau. Inmiddels heeft structureel overleg van directeuren van belangrijke culturele instelling geleid tot slimme vormen van samenwerking. Door op onderdelen gebruik te maken van een gezamenlijke back office is efficiencywinst mogelijk. Parallel ontwikkelt de sector plannen voor partnerschappen en slimme verbindingen met de markt, maatschappelijke organisaties en andere overheden. Broedplaatsen en ateliers Makers hebben ateliers, broedplaatsen, productieruimtes en werkplaatsen nodig. Ruimtes waarin hun creatieve ideeën ontstaan en geproduceerd kunnen worden. De gemeente stimuleert de Stichting Ateliers Tilburg, al dan niet in samenwerking met woningbouwcorporaties of projectontwikkelaars, het aanbod van de door haar beheerde voorzieningen op peil te houden en waar mogelijk uit te breiden. De nadruk heeft daarbij in 2011 vooral gelegen op tijdelijke oplossingen om de levendigheid en het ondernemende culturele klimaat te ondersteunen in de Spoorzone en het Piushavengebied en het Veemarktkwartier te versterken (bijvoorbeeld door het Duvelhok tussentijds open te houden). Stichting Ateliers Tilburg is zelf naar de Spoorzone verhuisd. Culturele hoofdstad 2018 Tilburg Textiles is uitgevoerd in de periode mei tot en met oktober 2011. In het samenwerkingsverband van BrabantStad is begonnen met de voorbereiding van het bidbook 2018Brabant. Dit bidbook is 4 april 2012 gepresenteerd. Ook is in 2011 gestart met de uitwerking van een businesscase voor Tilburg 2018. Evenementen Op 29 maart 2011 is de nota 'Van stad met evenementen naar Evenementenstad' vastgesteld, waarbij drie niveaus van evenementen worden onderscheiden: beeldbepalend, onderscheidend en gangbaar. Op basis van het nieuwe beleid zijn de subsidies 2012 toegekend. Het Tilburg Trakteert predikaat 2012 is alleen toegekend aan de (potentieel) beeldbepalende en (potentieel) onderscheidende evenementen. In de subsidieaanvragen voor 2012 hebben sommige organisatoren ingespeeld op het nieuwe beleid. Bij de inhoudelijke beoordeling van alle subsidieaanvragen voor 2012, ook die van cultuur, is al rekening gehouden met het nieuwe beleid. Procedureel is nog wel gebruik gemaakt van de SET (Subsidie Evenementen Tilburg) als adviseur.

54


2.5

Wonen

2.5.1



2007

2008

2009

2010

2011

Streefcijfer

Wonen Bouwen van voldoende gedifferentieerde woningen conform behoefte en vastgesteld beleid 1. Gedurende de periode 2010-2020

1.546

1.624

376

1036

2020: 10.000

30%

25%

2014: 30%

29%

45%

2014: 40%

15%

9%

2014: 30%

25.790

25.077

23.811

2015: 21.000

28.090

28.665

28.244

2015: 27.800

406

800

2015: 4.000

1.411

worden er gemiddeld 1.000 nieuwe woningen per jaar gebouwd 2. In de periode 2010-2014 worden 40% van de nieuwbouwwoningen levensloopbestendig gebouwd 3. In de periode 2010-2014 worden 30% van de nieuw te bouwen woningen in de goedkope sector gerealiseerd 4. In 2014 is het aandeel particulier opdrachtgeverschap minimaal 30% van grondgebonden woningbouwproductie Het in stand houden van een voldoende groet kernvoorraad betaalbare huurwoningen voor de doelgroepen van beleid a. In standhouden kernvoorraad voor doelgroep beleid - maximumhuur onder 1e aftoppingsgrens - maximumhuur onder liberalisatiegrens Het energetisch verbeteren van de bestaande woningvoorraad zowel in de sociale als in de particuliere sector 1.

Energetisch verbeteren van sociale huurwoningen

2.

Energetisch verbeteren van particuliere

2015: 2.000

woningen Op peil brengen/houden van de kwaliteit en diversiteit van de woningvoorraad en woonmilieus in buurten en wijken 1. Aandeel nieuwbouw in bestaand stedelijk gebied 2. Uitvoering fysieke

69%

74%

Min. 40%

herstructureringsprogramma Zie (ook op www.tilburg.nl) Bijlagenboek Jaarstukken 2011, paragraaf 4.8, bijlage 1 voor een volledig overzicht van alle indicatoren behorend bij de doelen van het programma.

1. Bouwen van voldoende, gedifferentieerde woningen conform behoefte en vastgesteld beleid Streefcijfers: Gemiddeld 1.000 nieuwe woningen per jaar gedurende de periode 2010-2020. In verband met de economische recessie en de crisis op de woningmarkt is de

55


-

-

eerstkomende jaren 2011 en 2012 vooralsnog geen hogere productie mogelijk dan ± 500 woningen per jaar. 40% van de nieuwbouwwoningen wordt in de periode 2010-2014 levensloopbestendig gebouwd. 30% van de nieuw te bouwen woningen wordt in de periode 2010-2014 in de sociale sector gerealiseerd. Het streven is erop gericht dat aan het eind van de collegeperiode (2014) het aandeel particulier opdrachtgeverschap minimaal 30% van de grondgebonden woningbouwproductie bedraagt.

Resultaten: In 2011 zijn in totaal 1.036 woningen aan de woningvoorraad toegevoegd. Hiervan zijn 815 woningen gerealiseerd door nieuwbouw; 221 woningen zijn toegevoegd door splitsing, verbouwing van niet-wonen naar wonen en bestemmingswijziging. Onttrokken aan de voorraad zijn 307 woningen; 233 woningen door sloop en 70 door bestemmingswijziging. De totale som van toevoegingen en onttrekkingen van woningen (729 woningen) laten de woningvoorraad in 2011 toenemen tot 90.537 woningen. Gedetailleerdere informatie en toelichting daarop is te vinden in de jaarlijkse monitor woningbouw van april. Met deze productiecijfers komt in 2011 de feitelijke productie toch weer op het nivo van de streefcijfers en boven het in de Programmabegroting 2011 opgenomen lagere aantal van circa 500 woningen, dat verwacht werd in verband met de economische en woningmarktcrisis. Het hoge aantal in 2011 is enerzijds vertekend door een (administratief) na-ijleffect van 2010, maar anderzijds een gevolg van het in 2009 en 2010 opstarten van projecten door de stimuleringsmaatregelen van het rijk, provincie en gemeente. Onderstaande grafiek laat de opleveringen van de afgelopen jaren zien en een prognose voor 2012 en 2013. Geconcludeerd kan worden dat de feitelijke productie van de afgelopen twee jaren positiever uitvalt dan de bijgestelde lagere ramingen. Weliswaar laat 2012 weer een dip in de productie zien maar 2013 ziet er weer goed uit. Deze prognoses voor 2012 en 2013 zijn vrij hard omdat ze gebaseerd zijn op al gestarte projecten. Op gang houden van de woningproductie blijft moeilijke opgave gezien de woningmarktcrisis. In de woonvisie 2011 is hierop al geanticipeerd door de benodigde woningproductie van ca. 1.000 woningen per jaar de komende jaren noodgedwongen neerwaarts bij te stellen van ca. 650 woningen in 2012 oplopend tot ca. 850 woningen vanaf 2015. Het naar beneden bijstellen van het programma op basis van marktverwachtingen leidt er ook toe dat in de vastgoedprognose met lagere aantallen gerekend moet gaan worden. De financiële consequenties zullen worden meegenomen naar de Vastgoedmonitor 2013.

56


Grafiek prognose opleveringen woningen tot en met 2013

Opleveringen 2000 1586

1470

1546

1624 1036

1032

897

1000

1475

1411

1500

660 297

500

411

376

336

0 2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

Kwalitatieve gegevens woningbouwproductie 2011:  25 % (205 woningen) van de nieuwbouwwoningen is levensloopbestendig gebouwd; Het achterblijven van het aandeel levensloopbestendig op het gewenste aandeel van 40 % is een gevolg van het relatieve hoge aandeel grondgebonden woningen in 2011 in combinatie met het relatief hoge aandeel starterappartementen. In beide segmenten komen weinig levensloopbestendige woningen voor.  9 % (33 woningen) is slechts als eigen bouw (PO) te beschouwen; De locaties waarop de woningbouw nu gereed is gekomen dateren allemaal nog uit de tijd dat de woningbouw volledig projectmatig opgezet was. Het duurt lang voordat de omslag naar eigen bouw effect gaat opleveren. Vandaar dat het bereiken van het doel op 2014 is gezet. Dit betekent dat steeds meer kavels aan (groepen) particulieren uitgegeven moeten gaan worden en met name ook in de goedkopere (rijen)bebouwing. Zowel bij gemeentelijke grondexploitaties maar zeker ook bij de particuliere exploitaties heeft dit forse gevolgen voor de vigerende planopzetten en gehanteerde werkwijzen. Ook omdat eigen bouw geen garantie geeft op bouwproductie( het oogmerk voor particuliere exploitatie). 2. Op peil brengen en houden van de kwaliteit en diversiteit van de woningvoorraad en woonmilieus in de buurten en wijken. Streefcijfers: a) Het in stand houden van een voldoende grote kernvoorraad voor de doelgroep van beleid. In het (nieuwe convenant met de woningcorporaties is daarvoor een streefcijfer opgenomen (minimaal 21.000 woningen hebben een maximumhuur beneden de eerste aftoppingsgrens (€ 511, prijspeil 2010) per 1 januari 2015 en 27.800 woningen hebben dan een maximumhuur onder de liberalisatiegrens (€ 648, prijspeil 2010). b) Het aandeel van de nieuwbouwproductie dat plaats vindt in het bestaand stedelijk gebied als indicator voor vernieuwing van de bestaande stad. Hiervoor is als doelstelling minimaal 40 % benoemd. c) Doelstelling is het eerder door de raad vastgestelde (fysieke) herstructureringsprogramma voor de buurten Uitvindersbuurt/Zeeheldenbuurt, Quirijnboulevard, Wagnerplein, Stokhasselt, Kruidenbuurt en Groeseind/Hoefstraat in de komende raadsperiode af te ronden en de fysieke aanpak in de gebieden Kruidenbuurt, Stokhasselt, Uitvindersbuurt/Zeeheldenbuurt, Groeseind/Hoefstraat en Groenewoud aan te vullen met sociaaleconomische maatregelen in de vorm van een concrete wijkimpuls. Hiervoor zijn per gebied plannen en programma's vastgesteld die

57


uitgaan van concreet meetbare verbeteringen op de aspecten armoede, werkloosheid en opleiding/scholing (zie het thema Sociale stijging). Dit streefcijfer is conform afspraken met het rijk in het kader van ISV III: Het Meerjarenontwikkelingsprogramma (MOP) 2010-2014. Resultaten: a) Met de corporaties is afgesproken dat de Tilburgse kernvoorraad zoveel mogelijk gehandhaafd wordt en in ieder geval aan het eind van 2014 niet onder een bepaald niveau mag zakken. Voor de ontwikkeling van de kernvoorraad zie onderstaand schema. Kernvoorraad

Afspraak convenant per Situatie per

Situatie per

Situatie per

31‐12‐2014

31‐12‐2009

31‐12‐2010

31‐12‐2011

Onder 1 aftoppings‐grens (tot € 524)

Min. 21.000 woningen

25.790 woningen

25.077 woningen

23.811 woningen

Onder liberalisatie‐grens(tot € 664)

Min. 27.800 woningen

28.909 woningen

28.665 woningen

28.244 woningen

e

Geconstateerd kan worden dat de kernvoorraad in Tilburg zich nog ruimschoots boven de afgesproken bodemaantallen bevindt. Wel is zichtbaar dat in de kernvoorraad een verschuiving optreedt naar het duurdere segment (tussen aftoppings- en liberalisatiegrens). In de periodieke voortgangsrapportage over de convenantafspraken wordt hierover nader gerapporteerd (medio 2012). Vraag is of de kernvoorraad aan betaalbare woningen (met name het goedkopere deel daarvan) niet door de bodem zakt wanneer deze ontwikkeling doorgaat. b) c)

Het aandeel van de nieuwbouwproductie binnen bestaande stedelijk gebied bedraagt 74 %; dat is ruim boven het streefcijfer van 40 %. Het door de raad vastgestelde herstructureringsprogramma heeft in 2011 een forse vooruitgang geboekt (zie paragraaf 2.5.3). Ook de wijkimpulsaanpak is in 2011 voortvarend aangepakt (zie programma zorg en welzijn).

Bij de actualisering van de Programmabegroting 2012 is het tweede doel (met betrekking tot de woningvoorraad) vervangen door twee nieuwe, aangepaste doelen: -

Het in stand houden van een voldoende grote kernvoorraad betaalbare huurwoningen voor de doelgroepen van beleid. Als indicator voor de kernvoorraad gelden de afspraken zoals die met de woningbouwcorporaties in het convenant gemaakt zijn (zie doel 2). -

Het energetisch verbeteren van de bestaande woningvoorraad, zowel in de sociale als in de particuliere sector, mede in het licht van woonlastenbeheersing. Als indicatoren voor de energetische verbeteringen in de woningvoorraad is voor wat betreft de sociale woningvoorraad aangesloten bij de convenantafspraken met de corporaties (4.000 woningen in de periode 2010-2015) en voor wat betreft de particuliere woningvoorraad is gekozen voor een taakstelling van 2.000 woningen tot 2015 in een 'blok voor blok-aanpak'. Resultaten De focus op woonlasten (inclusief energielasten) en betaalbaarheid voor de primaire doelgroep en daarmee meer oog voor de bestaande sociale woningvoorraad vormen een centraal en prominent thema in het convenant. Het uitgevoerde woonlastenonderzoek van het RIGO geeft daar alle aanleiding toe. Vandaar dat ingezet wordt op een fors energiebesparingprogramma. Bij het definiëren van energetische verbetering is afgesproken dat het effect van de maatregelen leidt tot

58


minimaal energielabel B of minimaal drie labelsprongen. In het kader van het convenant vindt hierop jaarlijkse monitoring plaats. In 2010 zijn 406 woningen energetisch verbeterd en in 2011 zijn 800 woningen in uitvoering genomen. Ook voor de particuliere bestaande woningvoorraad (eigen woningen of particuliere huur) zijn de ambities bepaald en is een innovatieve aanpak ontwikkeld. Kern daarvan is een blok-voor-blok-aanpak waarmee woningen efficiënt en effectief energetisch verbeterd kunnen worden. Uitgangspunten zijn ketenintegratie van de uitvoerende bouwpartijen, ontregelen van de bewoners en een garantie voor deelnemers op de besparing van energielasten. Op 27 mei 2011 heeft de raad ingestemd met de door het college voorgestelde koers 'gratis verduurzamen, ontzorgen en keuzevrijheid' bij de aanpak van de particuliere woningvoorraad. Dit heeft een vervolg gekregen met de aanvraag (en toekenning) van de Blok-voor-Bloksubsidie van het Ministerie van Binnenlandse zaken en Koninkrijksrelaties. In december heeft het college het raadsvoorstel 'Green deal Samen energie besparen' vastgesteld dat in januari 2012 in de commissie Fysiek en in februari 2012 in de raad is behandeld. Vanuit de gestelde ambities moet de gemeente fors blijven inzetten op de energetische verbetering van de bestaande woningvoorraad (zowel vanuit milieu- als woonlastenoptiek). Conclusie 2011 Woningproductie in 2011 is goed hersteld (1.036 woningen) ten opzichte van de dip in 2010 (376 woningen). Dit suggereert geenszins een structureel herstel Forse start gemaakt met de energetische verbetering van de woningvoorraad (eerste resultaten in de sociale voorraad; aanpak voor de particuliere voorraad). Nieuwe Woonvisie is vastgesteld. Leegstandsverordening is vastgesteld. Herstructurering ligt goed op schema. Nieuw woonruimteverdelingsysteem is operationeel. Ambitie uit coalitieakkoord met betrekking tot particulier opdrachtgeverschap ligt niet op koers. 2.5.2

Afspraken Meerjaren Ontwikkelingsprogramma (ISV)

De wonen-afspaken die de gemeente gemaakt heeft met het Rijk in het kader van ISV 2010-2014 en vastgelegd zijn in het MOP, zijn identiek aan die in de Programmabegroting 2011. Deze verantwoording is dus ook een verantwoording van het MOP. 2.5.3


WIZ Begin 2011 is het nieuwe woonruimteverdelingsysteem operationeel geworden. Het betreft een doorontwikkeling van het aanbodmodel naar een combinatiemodel, gebaseerd op een klantgerichte woonruimteverdeling. Het combinatiemodel bestaat uit een aanbodmodule, een lotingmodule, een direct te huur module en een optiemodule. Voorjaar 2012 worden de eerste resultaten zichtbaar in het jaarverslag van WIZ. Leegstand In 2011 heeft de uitwerking van het leegstandsbeleid plaats gevonden. In november 2011 heeft het college een voorstel tot invoering van een leegstandsverordening vastgesteld en aan de raad voorgelegd. Deze verordening heeft de raad op 6 februari 2012 vastgesteld. Kern van de verordening is een meldingsplicht voor leegstand van niet-woningen in aangewezen gebieden en voor de rest van de stad de mogelijkheid van vrijwillige melding van leegstand voor zowel woningen als niet-woningen.

59


Herstructurering De spelregels van de reserve herstructurering heeft de raad in 2011 aangepast en in overeenstemming gebracht met de convenantafspraken met de woningcorporaties en de afspraken met betrekking tot het grondbedrijf. Ook in 2011 is voortvarend gewerkt aan de herstructuringsplannen in de stad. De herstructurering Uitvinders- en Zeeheldenbuurt nadert zijn voltooiing. In 2011 zijn 18 renovaties opgeleverd en er is gestart met de bouw van 22 woningen. Eind 2011 is de sloop gestart van een aantal woningen aan de Veestraat en Van Heemskerckstraat. Begin 2012 start daar naar verwachting de bouw van de allerlaatste 22 woningen van deze herstructurering. Het project Quirijnboulevard staat vooralsnog on hold in afwachting van nader onderzoek naar herontwikkelingsmogelijkheden. De partners in de WOM sluiten het project in 2012 financieel af. Een eerste stap hierin is in 2011 genomen, doordat WonenBreburg (via de WOM) een deel van erfpacht heeft afgekocht en de gemeente het surplus op de grondexploitatie in de WOM heeft ingebracht. In 2011 is groen aangeplant voor het laatste deel van het park. In het voorjaar van 2012 start de verdere aanleg van het park. Op het Wagnerplein zijn zowel het sportcentrum als het zorgcentrum volop in ontwikkeling. Het sportcentrum wordt eind 2012 opgeleverd en ook bij het zorgcentrum zijn de eerste opleveringen binnenkort voorzien. In Stokhasselt is half 2011 de MFA Stokhasselt (De Dirigent) gereedgekomen en in september 2011 feestelijk geopend. In de Kruidenbuurt is in 2011 het woningbouwproject Kruidenlaan opgeleverd. In het Kievitslaar is in mei 2011 het werkpunt voor de wijk van start gegaan en binnenkort wordt het speelleerlandschap aangelegd. De in de oorspronkelijke plannen voorziene sportzaal wordt soberder uitgevoerd in het kader van de bezuinigingen 2012 op de grondexploitatie. In 2011 zijn in de Groeseind/Hoefstraat in fase 1 (DP van Marenterrein) en fase 2 (Pietersbuurt Oost) de eerste woningen opgeleverd. Ook is de bouw van fase 3 gestart, waaronder ook de woningen voor Woongroep De Stam. Eind 2011 is de aanleg van het openbaar gebied gestart. Van fase 2b start de bouw in februari 2012. Fase 4a, 4b (Pietersbuurt West) en 5 (Bisschoppenbuurt) zijn in voorbereiding. De verwachting is dat hier in 2012 omgevingsvergunningen voor worden afgegeven. Ondanks dat dit project op schema ligt, is blijvende aandacht nodig voor de huidige economische situatie en het effect op de verkoop en de grondprijzen. Het deelplan Rosmolen wordt geheel herzien, zodat het beter aansluit bij de actuele vraag. Eind 2013 start de sloop van woningen en vanaf 2014 wordt er gebouwd. In 2011 is in nauw overleg met de bewoners van de Vogeltjesbuurt in Groenewoud een voorlopig stedenbouwkundig plan opgesteld. Dit plan wordt in 2012 uitgewerkt tot een definitief plan en verwerkt in een bestemmingsplan, zodat naar verwachting in 2013 gestart kan worden met de herstructurering van de Vogeltjesbuurt.

2.6

Natuur om de stad

2.6.1


2007


2008

2009

2010

2011

Streefcijfer

Natuur om de stad Toename ecologisch groen 1. In de periode 2010-2014 wordt 35 ha,

ha.

155

167,3

170,5

172,5

193,9

2015:205

nieuwe natuur gerealiseerd Zie (ook op www.tilburg.nl) Bijlagenboek Jaarstukken 2011, paragraaf 4.8, bijlage 1 voor een volledig overzicht van alle indicatoren behorend bij de doelen van het programma.

60


Toename van ecologisch groen (Groene Mal) Streefcijfer: In de periode 2010-2014 wordt 35 ha nieuwe natuur gerealiseerd. Realisatie van de Groene Mal betekent 290 ha extra groen. Natuur om de stad is van belang voor het vestigingsklimaat. Daarom werkt de gemeente aan het realiseren van een Groene Mal rond en in de stad en de dorpen. Vanwege de beschikbaarheid van gronden is er een beperkt aantal projecten waarin nieuwe natuur gerealiseerd kan worden. Resultaten: Moerenburg gerealiseerd: 17,4 ha nieuwe natuur (in totaal wordt 21,4 ha aangelegd); Wildertse Arm (ecologische zone) gerealiseerd: 1 ha nieuwe natuur en 16 ha compensatienatuur;

-

Tradepark A58 gerealiseerd: 3 ha nieuwe natuur.

Bij de volgende projecten wordt gewerkt aan planvorming en verwerving van gronden: de Brand-Leemkuilen, Leypark-Moerenburg, Leemkuilen-Vennen, Leykant (inclusief Landgoed Leykant). Realisatie van deze plannen vindt plaats in samenwerking met diverse partners en projecten. Het project Moerenburg-Noordoost is voorlopig gestopt omdat de middelen ontoereikend zijn om de ecologische verbinding te realiseren. Van de 35 hectare nieuwe natuur die in deze bestuursperiode moet worden aangelegd is in 2011 21,4 ha gerealiseerd binnen de projecten Moerenburg (17,4 ha), Tradepark 58 (3 ha) en Wildertse Arm (1 ha). Totaal aan nieuwe natuur conform Groene Mal is 193,9 ha. Het project Moerenburg is volop in ontwikkeling. Naast natuurontwikkeling zijn er ook nieuwe toeristisch-recreatieve trekkers gerealiseerd. Vaststelling van de Structuurvisie Zuidwest helpt bij het versterken van de relatie tussen stad en land. In Noordoost is de planvorming op projectniveau verder uitgewerkt, maar heeft nog geen besluitvorming plaatsgevonden. 2.6.2


Groene Mal Sinds 2001 werkt de Kadernota Groene Mal voor Tilburg. In de afgelopen periode is meer duidelijkheid en overzicht gebracht in de besluitvorming en inhoudelijke aspecten van het natuurbeleid. Natuurontwikkeling in Landschapspark Moerenburg is volop in de uitvoering, maar is in 2011 nog niet afgerond. Er is nog geen definitieve nieuwe functie gevonden voor het Rioolgemaal Moerenburg. Verdere ontwikkeling is afhankelijk van de inzet van de eigenaar Waterschap de Dommel. Er is wel een start gemaakt met de verbeelding van Huize Moerenburg. Landgoed Nieuwe Warande In 2011 is gewerkt aan het organiseren van draagvlak en extra middelen voor het concept landschapsplan. Onder andere ZLTO, BMF, DLG en het ministerie van EL&I en ondernemers hebben energie (tijd en/of geld) gestoken in de planontwikkeling. Het landschapsplan voor Noordoost is nog niet afgerond omdat de gehele planontwikkeling als gevolg van keuzes in de vastgoedmonitor 2012 heroverwogen wordt. Deze heroverweging kan voor alle kamers en het centrale landschap consequenties hebben. Landgoed Nieuwe Warande is als pre-aanvraag ingediend bij de provincie voor de subsidie Landschappen van Allure. Het centrale landschap maakt onderdeel uit van dit landgoed voorstel.

61


2.7

62

Kadernota's



Kadernota Economische hoofdlijnen De kadernota Economische Agenda Tilburg is in 2011 niet gereed gekomen. Belangrijkste reden hiervoor was onvoldoende capaciteit. Inmiddels is deze kadernota gereed en op 26 maart 2012 besproken in de commissie Economie. Voor een nadere uitwerking van het bijbehorende uitvoeringsprogramma wordt in april 2012 een vervolgbijeenkomst belegd met de commissie Economie. Planning is de kadernota in mei 2012 bestuurlijk vast te stellen. In de Economische Agenda Tilburg wordt ingezet op het behouden en versterken van de traditionele sterke sectoren, naast het inspelen op de trends en de vraag uit de stad. De visie en ambitie van de Economische Agenda Tilburg sluit dus ook aan bij de ontwikkelingen zoals deze nu onder andere vanuit Midpoint Brabant zijn ingezet.



Kantorennota Deze nota is vertraagd in verband met onvoldoende capaciteit.



Structuurvisie Zuidwest De raad heeft deze structuurvisie op 19 december 2011 vastgesteld.



Structuurvisie 2030 (Ambitie 11) De structuurvisie Tilburg is in 2011 niet tot stand gekomen en staat nu gepland voor 2012. Ze zal moeten worden gevoed door de uitkomsten van een aantal discussies, die nog niet zijn afgerond. Daarbij kan worden gewezen op het traject Toekomst Tilburg 2040, de uitkomsten van de VAMO-discussie/ herprioritering programma’s op het gebied van wonen, kantoren en bedrijvigheid, maar ook het bovenlokaal beleid. De uitkomsten hiervan geven een antwoord op de vraag of volstaan kan worden met een actualisatie van de lopende structuurvisie of een integrale herziening waarbij de herprioritering van de programma’s ruimtelijk vertaald gaan worden (en in de tijd).



Strategische agenda Hart van Brabant (werkagenda vastgesteld na Commissie Modern bestuur 12-09-2011) Voor verkeer en vervoer betreft het hier de actualisatie van de regionale dynamische beleidsagenda GGA Midden-Brabant 2008-2010. Met deze regionale actualisatie is in 2011 gestart. Het portefeuillehoudersoverleg verkeer en vervoer heeft hiervoor op 15 december 2011 de startnotitie vastgesteld. De ambitie is om in de regio meer strategischer met elkaar keuzes te maken en prioriteiten te stellen. Dit is geen Tilburgse kadernota waarvoor actieve betrokkenheid van de raad aan de voorkant moet zijn geborgd.



Masterplan Spoorzone (definitief besluit College 20-09-2011) College en raad hebben het concept Masterplan in september 2011 vastgesteld. Op basis hiervan is gestart met de nadere uitwerking in de vorm van de vaststellingsovereenkomst met partner VolkerWessels en met de eerste deelplanontwikkelingen. Over beide vindt voorjaar 2012 besluitvorming plaats.



Actualisering masterplan Binnenstad (Binnenstadsvisie 2011-2020; Raad 07-022011)



Kadernota Cultuur /Cultuuragenda Tilburg 2011-2016 De raad heeft dit kader vastgesteld op 26 september 2011.



Nieuwe Woonvisie 2011-2014


Op 26 september 2011 heeft de raad de nieuwe woonvisie 2011-2014 vastgesteld. Hierin zijn de beleidsaccenten voor de komende jaren weergegeven: - focus op -de kwaliteit van- de bestaande woningvoorraad (met name energiebesparing); - nieuwbouw: van meer naar (nog) beter en wat de klant wenst (waaronder stimulering eigen bouw); - versterking samenhang wonen, welzijn en zorg (als basis voor zelfredzaamheid). 2.8

Bezuinigingen en intensiveringen

Het programma Economie bevat in 2011 twee voorstellen nieuw beleid. Deze voorstellen hebben betrekking op de inhoud en worden in de paragraaf 'Majeure projecten en andere relevante ontwikkelingen' in hoofdstuk 2 (Vestigingsklimaat, Bedrijventerreinen) en hoofdstuk 4 (Bestuur, Midpoint Brabant) toegelicht. Het betreft de herontwikkeling van private bedrijventerreinen waarvoor een herstructureringsmaatschappij is gerealiseerd. In het kader van Midpoint Brabant gaat het om een extra impuls door middel van het aanstellen van een directeur en inzet op extra PR en ontwikkeling van de programmalijnen. Bezuinigingen Bij de Programmabegroting 2011 is besloten bij het thema Vestigingsklimaat € 4,5 miljoen te bezuinigen. Dit is het uiteindelijk structureel te bezuinigen bedrag in 2014. Niet alle bezuinigingen worden in hetzelfde tempo gerealiseerd. Hieronder zijn voor het thema Vestigingsklimaat per programma de te bezuinigen bedragen en de realisatie daarvan in 2011 weergegeven. Bezuinigingen (bedragen x € 1 miljoen)

Cultuur Sport Economie Stedelijke inrichting/Stedenbouw Verkeer en vervoer Water, natuur en landschap Dienstverlening, belastingen en tarieven

Begroot 2014


1,9 0,03 0,3 0,9 0,9 0,2 0,3

0,66 0,03 0,27 0,82 0,39 0,16 0,14

0,51 0,03 0,25 0,82 0,39 0,16 0,14

4,5

2,47

2,30

Binnen dit thema is in 2011 € 0,17 miljoen minder bezuinigd dan begroot.  Cultuur Beëindiging subsidie NIAF: nadeel € 0,15 miljoen. Het NIAF is in een bezwaarprocedure in het gelijk gesteld. Daardoor kan de bezuiniging Beëindiging subsidie NIAF ook in 2012 en 2013 nog niet worden gerealiseerd  Economie Maatregel Kermissen - Stoppen met rijplaten het Laar: nadeel € 0,02 miljoen. Als gevolg van de grote hoeveelheid regen in de maand juli was het noodzakelijk om toch enige rijplaten te leggen op het Laar, het verblijfsterrein van de kermisexploitanten. Ruimtescheppende maatregelen Bij de Programmabegroting 2011 is besloten bij het thema Vestigingsklimaat voor € 0,9 miljoen ruimtescheppende maatregelen te treffen. Dit is het structurele bedrag van de maatregelen in 2014. Niet alle maatregelen worden in hetzelfde tempo gerealiseerd. Hieronder zijn voor het thema Vestigingsklimaat per programma de bedragen van de besloten maatregelen en de realisatie daarvan in 2011 weergegeven.

63


Ruimtescheppende maatregelen (bedragen x € 1 miljoen)

Economie Verkeer en vervoer



Begroot 2014 0,20 0,70 0,90

Begroot Gerealiseerd 2011 2011 0,10 0,10 0,20

0,09 0,10 0,19

Economie De tariefsverhoging voor evenementenvergunningen is doorgevoerd, maar de capaciteitsbesparing voor evenementenvergunningen kan deels niet worden gerealiseerd, omdat tariefsverhoging van de leges niet heeft geleid tot een vermindering van het aantal aanvragen. De tariefsverhoging voor havens is in 2011 doorgevoerd en als gevolg daarvan is deze maatregel in 2011 daadwerkelijk gerealiseerd. Om kostendekkendheid van de tarieven te realiseren zou in 2012 een verhoging opnieuw noodzakelijk zijn. In overleg met schippers, wethouder en team evenementen is inmiddels besloten deze verhoging niet te laten plaatsvinden in 2012. De afdeling Parkeer & Havenbedrijf neemt dit onderdeel mee als ontwikkelopdracht voor 2013 en verder.

Intensiveringen Bij de Programmabegroting 2011 is besloten tot onderstaande intensiveringen bij het thema Vestigingsklimaat. Niet alle intensiveringen worden in hetzelfde tempo gerealiseerd. Hieronder zijn voor het thema Vestigingsklimaat de bedragen van de besloten intensiveringen en de realisatie daarvan in 2011 weergegeven. Intensiveringen (bedragen x € 1 miljoen)

Midpoint Brabant en Acquisitie Wijziging systematiek parkeren (gesloten exploitatie parkeren)

Begroot 2014 0,4 1,9

Begroot Gerealiseerd 2011 2011 0,4 1,9

0,4 1,9

Conclusie: Met uitzondering van de maatregel beëindiging subsidie NIAF liggen de bezuinigingen binnen dit thema op koers. De ruimtescheppende maatregelen kunnen voor € 0,01 miljoen niet worden gerealiseerd. De intensiveringen binnen dit thema zijn gerealiseerd.

64


3.

Leefbaarheid

3.1

Veiligheid

3.1.1



2007

2008

2009

2010

2011

Streefcijfer

Veiligheid Verbeteren van de objectieve veiligheid (verminderen van de criminaliteit) eind 2011:

aantal aangiften (BPS/BVH) 1.452

1.491

1.437

1.629

1.307

- bedrijfsinbraak

729

604

576

500

729

- geweldsmisdrijven centrum

600

426

356

374

546

(AD) 3

(AD) 7

- woninginbraak

uit de top 10 Plaats in ranglijst grote steden

2013

Verbeteren van de subjectieve veiligheid voorjaar 2011:

(verhogen veiligheidsgevoel) - Een daling van het percentage

-

33%

33%

30%

Tilburgers dat zegt zich wel eens onveilig te voelen in de eigen buurt Zie (ook op www.tilburg.nl) Bijlagenboek Jaarstukken 2011, paragraaf 4.8, bijlage 1 voor een volledig overzicht van alle indicatoren behorend bij de doelen van het programma.

Doelen 1. Verbeteren objectieve veiligheid (verminderen van criminaliteit en overlast) 2. Verbeteren subjectieve veiligheid (verhogen veiligheidsgevoel) 3. Terugdringen jeugdcriminaliteit (streefcijfer nog nader te bepalen) In de kadernota Veiligheid worden nieuwe streefdoelen geformuleerd. In 2011 was deze nota in voorbereiding, medio 2012 zal deze nota naar verwachting aan de Raad worden aangeboden. In afwachting van de streefdoelen in de nieuwe kadernota is in deze verantwoording geprobeerd om de tot 2009 gestelde doelen in de programmabegroting door te vertalen naar een ambitie voor 2011. Op die manier kan met de lopende projecten de verbetertrend worden voortgezet. Hiermee wordt vooruitlopend op de bijgestelde doelen in de nieuwe kadernota een bijdrage geleverd aan de realisatie van de doelstelling om uit de Top 10 van onveilige steden te komen. 1. Verbeteren objectieve veiligheid (verminderen criminaliteit en overlast) Om te bepalen of de objectieve veiligheid in de stad verbetert, maakt de gemeente gebruik van meerdere gegevens. Ten eerste de aangiftecijfers van de politie, waarbij aangiftebereidheid relevant is. Ten tweede het percentage slachtoffers. De aangiftecijfers zijn elk jaar beschikbaar. De slachtofferenquêtes worden in het kader van het Onderzoek Leefbaarheid en Veiligheid elke twee jaar gehouden. De laatste keer was in 2011. Voor de vergelijking van Tilburg met andere steden wordt gebruik gemaakt van de landelijke Gemeentelijke veiligheidsindex. Voor wat betreft het doel "Tilburg uit de top tien van onveilige steden" zou een landelijke veiligheidsindex worden ontwikkelen waarmee dit kon worden gemonitord. Dit heeft tot op heden nog niet geresulteerd in een nieuw cijfer voor 2010 resp. 2011. Bij gebrek aan beter is er wel de AD-misdaadmeter

65


Woninginbraak Het aantal aangiften van woninginbraak is ongeveer stabiel gebleven tot en met 2010. In 2011 is echter sprake van een stijging van het aantal aangiften. Hiermee is de doelstelling (een afname van het aantal aangiften woninginbraak met 10% t.o.v. 2008) niet gehaald. Het aantal aangiften van woninginbraak is gestegen van 1.452 in 2008 naar 1.629 in 2011. Voor wat betreft de stijging van het aantal woninginbraken is sprake van een landelijke trend. Bedrijfsinbraak Het streefcijfer ten aanzien van bedrijfsinbraak is gerealiseerd. In 2011 was het aantal aangiften van bedrijfsinbraak 500. Dit is een daling ten opzichte van de 2008 met 31%. Geweldsmisdrijven centrum Het streefcijfer ten aanzien van geweld in het centrum is gehaald. Het aantal aangiften van geweld in het centrum is afgenomen van 600 in 2008 naar 374 in 2011. Dit is een afname van 38%.

Ontwikkeling aantal aangiften per delict (2008=100) 160 140 120 100 80 60 40 20 0 2009

2010

diefstal uit w oning

2008

diefstal af/uit auto

vernieling auto

bedrijfsinbraken

gew eld in centrum

gew eld

2011 fietsendiefstal

Bovenstaande tabel laat de ontwikkeling zien ten opzichte van 2008. Voor alle delicten met uitzondering van woninginbraak zien we een lager aantal aangiften in 2011 ten opzichte van 2008. Slachtofferschap Het aantal slachtoffers in de eigen buurt is gemeten in de enquête Leefbaarheid & Veiligheid in 2011. Ten opzichte van 2009 zijn in 2011 minder mensen slachtoffer geworden van diefstal uit auto, vernieling aan auto en aanrijding zonder doorrijden. Meer mensen zijn slachtoffer geworden van vernieling. Voor de overige delicten is sprake van een stabiele situatie. Opvallende zaken zijn in de volgende grafiek weergegeven:

66


slachtofferschap in eigen buurt autocriminaliteit bedreiging mishandeling beroving met gew eld 2005

beroving zonder gew eld

2007 (poging tot) w oninginbraak

2009

fietsendiefstal

2011 0

5

10

15

20

25

30

35

percentages

Tilburg uit Top tien Ten aanzien van de ambitie 'Tilburg uit de top 10 van onveiligste steden' is er eerder voor gekozen aan te sluiten bij de nieuw ontwikkelde en methodologisch correcte landelijke Gemeentelijke Veiligheidsindex. Dit is gedaan om te voorkomen dat steeds discussie ontstaat over de validiteit van de gehanteerde methode bij het samenstellen van een veiligheidsindex. In 2007 nam Tilburg de zevende plaats in op de index. In 2008 en 2009 is de Nederlandse Politie overgeschakeld op een nieuw bedrijfsprocessensysteem. De gegevens uit dit nieuwe systeem zijn niet één op één vergelijkbaar met de gegevens van 2007. Het CBS is op dit moment nog steeds bezig een betrouwbare vertaalslag te maken van de oude politiesystemen naar het nieuwe BVH. Hierdoor is er nog geen nieuwe landelijke Veiligheidsindex voor 2008 tot en met 2011. Bij gebrek aan dit cijfer is er alleen het cijfer van de AD-misdaadmeter. Tilburg stond in 2010 op plaats 3. In 2011 verbeterde de positie naar plaats 7. 2. Verbeteren subjectieve veiligheid (verhogen veiligheidsgevoel) Streefcijfer: Daling van het percentage inwoners dat zich weleens onveilig voelt in de eigen buurt met 3% in voorjaar 2011 (waardoor het percentage inwoners dat zich wel eens onveilig voelt, weer op of onder de 30% komt ten opzichte van 33% in 2009). Subjectieve veiligheid wordt gemeten via de enquête Leefbaarheid & Veiligheid. In het voorjaar 2011 is dit onderzoek voor het laatst gehouden. Het algemene gevoel van onveiligheid en het gevoel van onveiligheid in de eigen buurt is in de periode 2005-2007 afgenomen. In 2009 is sprake van een toename van het percentage Tilburgers dat zich wel eens onveilig voelt (van 29,7% in 2007 naar 33% in 2009). In 2011 is dit percentage stabiel gebleven op 33%. Via de actieprogramma’s van de aandachtsgebieden wordt ook ingezet op de verbetering van de veiligheidsbeleving. In 2011 is de subjectieve veiligheid stabiel gebleven, maar hiermee is de doelstelling niet gehaald. De subjectieve onveiligheid is dus niet verder verslechterd. Het meetpunt is een enquête. Afgewacht moet worden of de actieprogramma's van de aandachtsgebieden (wijkaanpak van veiligheid) op dit punt effect gaan sorteren. Dat zou dan zichtbaar moeten worden in de volgende enquête.

67


3.

Terugdringen jeugdcriminaliteit

aantal ingezeten verdachten 12-17 jaar aantal inwoners Tilburg 12-17 jaar

2006

2007

2008

2009

2010

628

532

526

388

286

13.280

13.343

13.203

13.019

12.949 Ontwikkeling 2010 tov 2007

aantal verdachten per 100 inwoners 12-17 jaar

4,73

3,99

3,98

2,98

2,21

Uit bovenstaande cijfers blijkt dat het aantal verdachten tot en met 17 jaar is gedaald in de periode 2006-2010. Cijfers over de jeugdcriminaliteit in 2011 worden pas in juli 2012 verwacht (gegevens zijn dus vertraagd beschikbaar) Samenvattend 2011  Woninginbraak gestegen, daling bedrijfsinbraak, daling geweld in het centrum  Daling aantal slachtoffers van autocriminaliteit, stijging slachtoffers van mishandeling  Algehele conclusie: objectieve veiligheid is gestegen  Subjectieve veiligheid is gestabiliseerd, nog niet verbeterd  Jeugdcriminaliteit is afgenomen in 2010, over 2011 nog geen gegevens beschikbaar

3.1.3


Zorg- en Veiligheidshuis (ZVH)/Buurtregie Tilburg heeft het eerste veiligheidshuis van Nederland met sinds 2008 ook de zorgcomponent. De gemeente wil deze voortrekkersrol behouden en de verdere invulling als volgt concreet maken: 1.

2.

68

Gezamenlijk met de veiligheidshuizen uit Breda, Bergen op Zoom en Vlissingen, die onder hetzelfde parket van het Openbaar Ministerie vallen, zijn de hoofddoelstellingen verfijnd. Dit is gerealiseerd in 2011. Uitwerking geven aan de doelstellingen zoals opgenomen in de nota Persoonsgerichte Ketenregie (2010) over complexe Multiprobleemgezinnen en risicojongeren: a. onder procesregie van de gemeente komen tot een samenhangende aanpak met als motto: één gezin, één plan. Ook levert het voor een gezin één duidelijk aanspreekpunt op binnen de instelling die case-verantwoordelijk is. b. het sneller zicht krijgen op de juiste interventies om de problemen het hoofd te bieden. Hierbij wordt ingezet op ‘evidence based’ (bewezen effectieve) producten en diensten. Leden van team Persoonsgebonden Aanpak (PGA hebben een training 'kennisfundament' en een training 'procesregie' doorlopen. Team PGA werkt op basis van kennisfundament en pakt een eenduidige procesregierol ten aanzien van multiprobleemgezinnen/ -personen. In 2011 zijn het zorgen veiligheidshuis en de wijkgebonden Zorg Advies Teams (ZAT's) verbonden. De interne zorgstructuur van het primair onderwijs is verstrekt. Dit heeft geleid tot een vereenvoudiging van de overlegstructuur (inclusief minder overleggen) ten aanzien van gezinnen met kinderen. Het leveren van één aanspreekpunt binnen een gezin en het werken met een effectieve


-45%

3.

4.

methodiek binnen deze gezinnen wordt nader uitgewerkt in de proeftuin Gezinsmanagement (zoals verwoord in de nota 'Ondersteuning dichtbij'). Buurtregie nadrukkelijk in verbinding brengen met het zorgen veiligheidshuis. Het ZVH behandelt de multiprobleemsituaties. Buurtregie legt zich toe op de persoonsgebonden aanpak van enkelvoudige probleemsituaties. Hiervoor zijn tenslotte ook minder zorginstellingen nodig. De buurtregie schaalt op naar team PGA in multiprobleemsituaties, maar was in 2011 nog niet volledig verbonden. Met ingang van 2012 is de coördinatie van de buurtregie ondergebracht bij team PGA en wordt ook de administratieve ondersteuning van de buurtregie onderbracht bij het bedrijfsbureau van het ZVH. Hierdoor zijn de werkprocessen in de wijk en van het Zorg- en Veiligheidshuis beter op elkaar afgestemd. De ontwikkelingen, ambities en doelstellingen verwerken in de Kadernota Veiligheid 2012-2015. Deze nota wordt naar verwachting half 2012 vastgesteld (zie ook paragraaf 4 Kadernota's).

Aanpak van georganiseerde criminaliteit Uit onderzoek in Brabantse steden (Politie en Wetenschap, 2010) is gebleken dat Brabant meer dan andere delen van Nederland te maken heeft met criminele infrastructuren. Dit verklaart voornamelijk de hoge scores (top 15) van de Brabantse gemeenten in de Gemeentelijke Veiligheidsindex. Het onderzoek geeft aanleiding tot een aanscherping van de aanpak van georganiseerde misdaad die nu te eenzijdig gericht is op aangiftegerelateerde delicten. Om vervolg te geven aan de aanbevelingen van het onderzoek wordt nadrukkelijk intergemeentelijk (tenminste op B5-niveau) samengewerkt. Op deze wijze kan de gemeente criminele samenwerkingsverbanden en de wereld achter de misdaad aanpakken. In 2011 heeft de B5-aanpak verder vorm gekregen. Er is een hechtere samenwerking tot stand gekomen. Diverse projecten als 'delen tegen telen' en 'zuivere coffeeshops' zijn gestart. Om bestuurlijke vertegenwoordiging in het keuzeproces te krijgen is aangehaakt bij verschillende informatieoverleggen over georganiseerde criminaliteit. Diverse criminele samenwerkingsverbanden zijn inmiddels strafrechtelijk, bestuurlijk en fiscaal aangepakt. Het landelijk gedoogbeleid coffeeshops is door het kabinet Rutte aangescherpt en de voorbereiding daarop is in mei 2011 van start gegaan. De aanpak van de hennepteelt in Tilburg is verder verbeterd en in de samenwerking uitgebreid met particuliere ondernemingen. Nationaal Veiligheidsinstituut Het Nationaal Veiligheidsinstituut is een kenniscentrum van waaruit meegedacht kan worden over veiligheidsvraagstukken en -aanpakken. Innovatieve benaderingen zijn nodig om het hoofd te bieden aan de veiligheidsopdrachten waar de stad voor staat. De combinatie van gammawetenschappen (onder andere gedragswetenschappen, economie en rechten) die de Universiteit van Tilburg onder haar dak heeft, biedt vele aanknopingspunten om te komen tot een eigentijdse, veelzijdige en doortastende aanpak van criminele organisaties en veiligheidsproblemen. Samen met de UvT heeft de gemeente in 2011 de mogelijkheden verkend voor oprichting en vestiging van een Nationaal Veiligheidsinstituut in Tilburg. Gebleken is dat onder andere in Den Haag, Eindhoven en Amsterdam initiatieven ondernomen worden om te komen tot een Veiligheidsinsitituut. Het is daarom van belang om met een veiligheidsinstituut maximaal toegevoegde waarde te creëren. Geconstateerd is dat het onverstandig is om hier als (regio) Tilburg alleen in door te gaan. Oriënterende gesprekken met gemeente Eindhoven en de TU Eindhoven hebben ertoe geleid dat bestuurlijk afspraken zijn gemaakt over een gezamenlijk initiatief tot een Veiligheidsinstituut. Het instituut verenigt gammawetenschappen (UvT) en betawetenschappen (TUe). Het is een initiatief van onderwijs, overheid en bedrijfsleven (Midpoint/Brainport). Dit initiatief wordt verder vorm gegeven onder de werknaam Dutch Institute for Technology & Safety. Momenteel wordt de laatste

69


hand gelegd aan het opzetten van de BusinessCase. Hieruit moet de haalbaarheid van het instituut blijken. In afwijking van de ambitie in het coalitieakkoord wordt dus niet meer gewerkt aan een Tilburgs Veiligheidsinstituut. De (voorbereiding van de) realisatie van het instituut wordt in samenwerking met de regio Eindhoven opgepakt. Aanscherping beleid risicojongeren: Project Campussen (Crossroads), Marokkaanse en Antilliaanse jongeren en aanpak risicojeugd Het Rijk heeft eind 2010 besloten om te stoppen met de Campusaanpak. Daarmee is ook de bijdrage van het Rijk voor Crossroads en het coachingstraject voor Marokkaanse jongens vervallen. Voor de afronding van zittende deelnemers is nog wel een bedrag beschikbaar gesteld. De gemeente heeft in 2011 de ervaringen met Crossroads en het project voor Antilliaanse en Marokkaanse jongeren meegenomen in de vormgeving van een samenhangende aanpak voor risicojongeren conform het coalitieakkoord. In december 2011 heeft het college de nota 'Aanpak risicojeugd' definitief vastgesteld, nadat deze besproken is in de raadscommissie Modern Bestuur. In de nota is vastgesteld wat verstaan wordt onder risicojeugd en is het Kennisfundament aanvaard als toetsingsinstrument om te bepalen of interventies voldoende resultaat op kunnen leveren. Na externe toetsing van interventies (onderzoek uitgevoerd door de Jeugdfabriek) is besloten te stoppen met Crossroads en de coachingstrajecten gericht op Antilliaanse en Marokkaanse jongeren voort te zetten. Tilburg uit Top 10 van onveilige steden Om uit de Top 10 van onveilige steden te raken moet relatief beter worden gepresteerd dan de andere gemeenten. Bestaande maatregelen alleen zijn onvoldoende om het verschil te maken. Bij de laatste meting waren we immers nog gepositioneerd in de top 10. Naast de bovengenoemde majeure projecten wil de gemeente daarom ook extra inzetten op de volgende acties:  Intensiveren van de aanpak van woninginbraken. Hoewel over de hele linie de objectieve veiligheid is toegenomen, is dit noodzakelijk.  Versterken van de veiligheidsaanpak met het inzetten van Kennisfundament als toetsingsinstrument.  Effectiever en efficiënter organiseren van de veiligheidsaanpak door het uitbouwen, standaardiseren en gericht koppelen van de bestaande informatiestromen tussen en binnen partners ('intelligence'). In 2011 is het dashboard voor Tilburg ontwikkeld. In 2012 wordt dit instrument verder doorontwikkeld in samenwerking met partners en andere B5 gemeenten. Voortzetten brede aanpak sociale veiligheid De brede aanpak die is ingezet als gevolg van de bevindingen van de commissies Fijnaut en Tops, is in 2011 verder voortgezet. Dit betekent dat naast de repressieve benadering ook wordt ingezet op preventie in lijn met de Kadernota Sociale Veiligheid (juni 2008). In 2010 is deze nota geëvalueerd en mede op basis hiervan is de gemeente gestart met een nieuwe Kadernota Veiligheid (2012-2015). In de nieuwe nota worden de prioriteiten van het Coalitieakkoord Tilburg 2010-2014 verwerkt. Een uitgebreid maatregelenprogramma volgt op de nota. De samenwerking met de partners, zowel binnen als buiten de gemeente, wordt verder geïntensiveerd en geprofessionaliseerd. Buiten de gemeente spelen Welzijnsen zorginstellingen steeds nadrukkelijker een rol bij het verminderen van de onveiligheid in de stad. Hierbij passen duidelijke prestatieafspraken, heldere subsidievoorwaarden en tijdige terugkoppeling. Zo worden sluitende afspraken gemaakt waarmee de benodigde zorg aan de klanten beter kan worden geborgd.

70


3.2

Schoon en heel

3.2.1



2007

2008

2009

2010

2011

Streefcijfer

Schoon en heel Verbeteren van de fysieke leefomgeving 1. Totaaloordeel Tilburgers over de

7,2

-

7,3

2-jaarlijkse

leefbaarheid in de buurt

meting

2. Oordeel Tilburgers over de (fysieke) 6,5

woonomgeving

-

6,7

3. Eind 2013 is er minder zwerfafval en

mijlpaal

illegaal stort in de stad Verhoging sociale kwaliteit 1. Waardering sociale kwaliteit

6,1

-

6,0

-

6,0

woonomgeving

Zie (ook op www.tilburg.nl) Bijlagenboek Jaarstukken 2011, paragraaf 4.8, bijlage 1 voor een volledig overzicht van alle indicatoren behorend bij de doelen van het programma. * = geen significant verschil met eerdere meting

1. Verbeteren van de fysieke leefomgeving (o.a. schoon en heel) Bij de indicatoren a) en b) zijn in 2011 nog geen streefcijfers bepaald. Ook heeft geen meting plaatsgevonden. De indicator c) komt overeen met de benoemde mijlpaal in de ambitie van het coalitieakkoord en dit is specifiek gemaakt via drie projecten (zie paragraaf 3.2.3): 1. aanpak zwerfafval en illegaal storten 2. integrale aanpak openbare ruimte: Handboek kwaliteit openbare ruimte 3. gladheidsbestrijding 2.

Verhoging sociale kwaliteit van de leefomgeving

De waardering sociale kwaliteit van de woonomgeving is het laatst gemeten in 2009.Daarbij was de score 6,0. Zoals bekend is hierbij uitgegaan van de sociale kwaliteit van de woonomgeving op wijkniveau. Daarbij merken we op dat de waardering door een groot aantal factoren wordt bepaald en dat het effect van (gemeentelijke) interventies moeilijk vast te stellen is. Uit het Burgeronderzoek blijkt dat in 2010 driekwart (76%) van de Tilburgers aangeeft voldoende sociale contacten te hebben. Voor zover er geen sprake is van voldoende contacten, maar zelfredzaamheid niet onder druk staat, is er geen reden voor overheidsbemoeienis. Voor zover zelfredzaamheid wel in het geding is past de kanttekening dat het hebben van (voldoende) sociale contacten voor een groot deel een kwestie is van eigen keuze welke zich eveneens moeilijk laat beïnvloeden door gemeentelijke interventie. In het beleidskader maatschappelijke ondersteuning wordt een groter beroep gedaan op het eigen sociaal netwerk van de burger. Daarbij staat eigen initiatief voorop.

3.2.2

71

Meerjaren Ontwikkelingsprogramma (MOP)

1.

5.000 m² openbaar gebied opnieuw inrichten(2014: 25.000 m²) In 2011 is in het kader van vastgoedontwikkeling 21.800 m² openbaar gebied aangelegd (Wethouder Baggermanstraat in geval van ontwikkeling Piushaven) dan wel opnieuw ingericht (in geval van bouwplan Bouwmeester).

2.

80.000 m² openbaar groen versterken in de stad (2014: 400.000 m²)


3.

15.000 m² openbaar gebied herinrichten in het kader van verbetering woonomgeving (2014: 75.000 m²) Bij het onderhoud van wegen is in veel gevallen ook sprake van functionele verbeteringen (herinrichting) waarmee de woonomgeving wordt verbeterd. Daarbij kan het gaan om een complete herinrichting van gevel tot gevel (zoals Watertorenstraat). Maar ook om een gedeeltelijke herinrichting, zoals wegversmallingen, duurzaam veilig, fietsen parkeervoorzieningen. Afhankelijk van de aard van de aanpassingen wordt bij het bepalen van de omvang van de herinrichting gekozen voor respectievelijk 100%, 15%, 10%, 5% en 0% van het aantal m². Voor 2011 leidt dat tot 22.600 m² aan herinrichting. Vanaf 2012 lopen de onderhoudsbudgetten terug. Dit leidt tot temporisering en heeft ook gevolgen voor het aantal te realiseren m² herinrichting.

3.2.3


Zwerfafval en illegaal stort Vijf hotspots zijn in 2011 afgerond, in de eerste helft van 2012 staan de overige 5 hotspots gepland. De vijf geplande hotspots waren: 1. Jeruzalem Door de aanpak van de hotspot in Jeruzalem is de wijk duidelijk schoner geworden ten opzichte van 2010. De problematiek van illegale stortingen en zwerfvuil is echter niet (structureel) verholpen. Voor een structurele oplossing moet vooral de pakkans vergroot worden. De kans is aanwezig dat bij minder controles (en een lagere pakkans) de illegale stortingen en het zwerfvuil geleidelijk weer toenemen. 2. Stokhasselt Door de aanpak van de hotspot Stokhasselt is het gebied wat schoner geworden ten opzichte 2010. De grootste winst zit echter in de verbeterde samenwerking in de keten en met Wonen Breburg en in de aansluiting met het project Leefbaarheid en Veiligheid Stokhasselt. De verschillen tussen de flats en hun omgeving zijn groot waarbij de Perosistraat de meeste vervuiling heeft, gevolgd door de Puccinistraat. De Mascagnistraat zag er in de periode van aanpak het beste uit. Het is duidelijk dat de wijk (rondom de flats) blijvend aandacht (in brede zin) nodig heeft en niet voor niets een urgentiewijk is. De aanpak van zwerfvuil en illegale stortingen moet onderdeel (blijven) uitmaken van het Programma Leefbaarheid en Veiligheid Stokhasselt. Vanuit dit programma worden in 2012 verschillende acties ondernomen (zoals scholen betrekken en voorlichting geven) op het gebied van de aanpak en het voorkomen van zwerfvuil en illegale stortingen. In de integrale bestekken reiniging 2012 worden de flats weer opgenomen als hotspot voor 2012. 3. Van Limburg Stirumlaan De betrokkenheid bij de bewoners is door middel van directe communicatie (flyers en bewonersbrieven) toegenomen op het gebied van meldingen, getuige de toename van het aantal meldingen 2011 t.o.v. 2010 in de omgeving van de Van Limburg van Stirumlaan. Echter het resultaat op straat is minder positief, de omgeving is dus (nog) niet structureel schoner geworden. Mogelijk dat dit te maken heeft met het feit dat de locatie van de ondergrondse containers minder in het zichtveld ligt van de bewoners. Het streven is nu om de ondergrondse containers te vervangen door een inpandige voorziening. 4. Snoeproute Noordhoekring, Lange Schijfstraat Voor de snoeproute zijn 9 meldingen bij de gemeente binnengekomen. De nauwe samenwerking tussen de gemeente, het Sint Odulphuslyceum en de Jumbo en de extra reiniging en controles hebben waarschijnlijk voor het lage aantal meldingen gezorgd. Verder heeft de gemeente op de snoeproute twee blikvangers geplaatst. Het

72


Odulphuslyceum helpt de gemeente door op de Noordhoekring corveediensten uit te voeren en voorlichting over zwerfafval aan de leerlingen te geven. In deze periode is één leerling op heterdaad betrapt en heeft een taakstraf bij Buro Halt gekregen. 5. De Reit, Toren- en Abdijbuurt In september, oktober en november zijn voor de Abdij- en Torenbuurt 56 meldingen van zwerfafval en illegale stort binnengekomen bij de gemeente. Hiervan hebben 35 meldingen betrekking op illegale stortingen bij ondergrondse containers en 19 meldingen betroffen illegale stortingen op andere plekken in de wijk. De positieve samenwerking tussen de gemeente en bewonerscommissie heeft deze betrokkenheid nog meer vergroot en in de Abdij- en Torenbuurt voor een zichtbare verbetering op straat gezorgd. Of de gestelde ambitie, eind 2013 minder zwerfafval en illegale stortingen zijn in de stad, gehaald wordt zal lastig worden. Mede omdat vanaf 1 januari 2012 het kwaliteitsniveau m.b.t. zwerfafval omlaag is gebracht. In het nieuwe 'Jaarprogramma Zwerfafval en Illegale Stortingen 2012 en 2013' zullen prestatie-indicatoren benoemd worden om te monitoren of de gestelde ambitie gehaald is ja of nee. De resultaten zullen middels een eindevaluatie worden aangeleverd. Gladheidsbestrijding In 2011 zijn nieuwe materialen aangeschaft zoals meetstations met meetpunten, acht borstelmachines voor de fietspaden, track and tracésystemen en navigatiesystemen voor de voertuigen. Verder is een strategische zoutvoorraad aangelegd. De wegenroutes zijn opnieuw ingedeeld en er heeft overleg plaatsgevonden met Fietsforum. Op de fietspaden wordt de borsteltechniek ingezet. Dit levert goede resultaten op. De voorbereiding op eventuele gladheid (met calamiteiten) is adequaat uitgevoerd. Na het gladheidseizoen 2011/2012 vindt rond de zomer een evaluatie plaats van de nieuwe werkwijze.

3.3

Jeugd en sport

3.3.1



2007

2008

2009

2010

2011

Streefcijfer

Sport 1.Verhogen van de sportdeelname onder jeugd en jongeren A.

In 2016 sport 60% van de jeugd (6-

-

-

-

52%

-

2016: 60%

-

-

-

68%

-

2016: 75%

-

39%

-

41%

-

2016: 50%

-

-

-

-

-

2016: 50%

11 jaar) minimaal 2x per week 1 uur buiten school B.

In 2016 sporten 75% van de jongeren (12-17 jaar) minimaal 2x per week 1 uur buiten school

2.Verhoging sportdeelname door volwassenen A.

In 2016 sport 50% van de volwassenen (18-64 jaar) minimaal 1x per week

B.

In 2016 neemt 50% van de ouderen (vanaf 65 jaar) deel aan een bewegingsaanbod


73


Doel: 1. Verhogen van sportdeelname onder jeugd (6-11 jaar) en jongeren (12-17) De streefcijfers zijn bepaald op basis van de Kadernota Sport 2011-2016. A. In 2016 sport 60% van de jeugd (6-11 jaar) minimaal 2x per week 1 uur buiten school In 2010 bedroeg het percentage 52. In 2011 is geen meting uitgevoerd. Op weg naar 2016 is geen tussentijds streefcijfer bepaald. B. In 2016 sporten 75% van de jongeren (12-17 jaar) minimaal 2x per week 1 uur buiten school In 2010 bedroeg het percentage 68. In 2011 is geen meting uitgevoerd. Op weg naar 2016 is geen tussentijds streefcijfer bepaald. 2. Verhoging sportdeelname door volwassenen De streefcijfers zijn bepaald op basis van de Kadernota Sport 2011-2016. A. In 2016 sport 50% van de volwassenen (18-64 jaar) minimaal 1x per week In 2010 bedroeg het percentage 46.(of 41?) In 2011 is geen meting uitgevoerd. Op weg naar 2016 is geen tussentijds streefcijfer bepaald. B. In 2016 neemt 50% van de ouderen (vanaf 65 jaar) deel aan een bewegingsaanbod In 2010 bedroeg het percentage 45. In 2011 is geen meting uitgevoerd. Er is geen tussentijds streefcijfer bepaald op weg naar 2016. Met betrekking tot deze doelen is alleen nog sprake van een nulmeting (2010). In tussentijdse metingen (2012 en 2013) tot het jaar 2016 is voorzien. 3.3.2


Hoogwaardige openbare sportvoorzieningen Cruijff Courts en openbare kunstgrasvelden vergroten de leefbaarheid en aantrekkelijkheid van de woonomgeving, met name in de oude wijken. Daarnaast worden gemeentelijke accommodaties steeds meer opengesteld voor ongebonden sporters. Dit beleid wordt voortgezet. Op de sportparken van vv Zigo, t Zand, Noad en Gudok kwamen wekelijks tientallen jeugdigen sporten, buiten de verenigingstijden. Buurtsport en combinatiefunctionarissen De inzet van ´Combinatiefunctionarissen Sport´ bij het onderwijs (alle brede basisscholen) en 30 sportverenigingen verliep in 2011 succesvol en volgens planning. De combifunctionarissen waren actief op 22 basisscholen en daarbij kregen 4.406 leerlingen per week sportles. (over 2011 waren dat 176.240 beweegmomenten) Via de sportverenigingen namen naschools 2.745 leerlingen, waarvan 1.429 jongens en 1.316 meisjes deel. Wekelijks werd door hen tevens gezorgd voor aanvullend naschools sportaanbod waaraan 15.993 leerlingen, waarvan 7.890 jongens en 8.103 meisjes deelnamen. Dit programmaonderdeel vormde samen met het Buurtsportprogramma in Tilburg de ruggengraat van het sportstimuleringsbeleid. In 2011 zijn alle beschikbare 27 FTE's gerealiseerd. De wijkgerichte aanpak in afstemming met het jongerenwerk is verder voortgezet en heeft geresulteerd in het opleiden van jongeren in de wijken (Citytrainers) en vervolgens het laten organiseren van sportactiviteiten door en voor jongeren. Het aantal deelnemers aan buurtsportactiviteiten bedroeg in het afgelopen jaar 19.878 deelnemers, waarvan 14.912 jongens en 3.666 meisjes en 1.300 eenmalige deelnemers. Wegwerken wachtlijsten sportvoorzieningen De sportvoorzieningen in Udenhout vragen om aanpassingen om daarmee wachtlijsten bij de clubs te kunnen wegwerken. De gemeente streeft naar het

74


uitbreiden van veldcapaciteit bij Hockey, Voetbal en Tennis. Er is besloten om de raad uit vier scenario's die opgesteld zijn een keuze te laten maken, met uitzondering van scenario 4 vanwege de onverantwoorde financiële gevolgen. Het project 'herstructurering Sportpark Zeshoeven' wordt opgenomen als geprioriteerd project, waarvoor in deze coalitieperiode financiële dekking wordt gezocht. Eind 2011 is budget beschikbaar gesteld door de raad om over te gaan tot de gewenste herstructurering in 2012. Daarmee kunnen wachtlijsten (bij de diverse verenigingen samen ongeveer 180 personen in 2010) bij de Udenhoutse sportverenigingen worden weggewerkt. In overleg met de belanghebbende en betrokken verenigingen is een en ander in 2011 in gang gezet en het is de bedoeling dat de plannen in de loop van 2012 voorbereid en gerealiseerd worden. Pilot inzet provinciale jeugdzorgmiddelen voor sport De jeugdproblematiek wordt in het algemeen groter en complexer. Gebruik van alcohol en drugs, gebroken gezinnen, schooluitval en spijbelen, overlast en crimineel gedrag, werkloosheid en segregatie in plaats van integratie zijn hier exponenten van. Binnen de sportverenigingen heeft deze problematiek zo ook haar weerslag. Daarom wil de gemeente een pilot met de provincie opzetten om de jeugdzorgmiddelen in te zetten op het terrein van sport. In 2011 is ambtelijk geconstateerd dat er geen mogelijkheden zijn om met jeugdzorgmiddelen sportprojecten te financieren. Daarnaast is er hoge bestuurlijke prioriteit op de door de regering afgesproken transitie van de jeugdzorg van de Provincie naar de lokale overheid. Het oorspronkelijke voornemen is opnieuw bezien, nadat de jeugdzorg formeel een gemeentelijke verantwoordelijkheid is geworden. Maatschappelijk Convenant Willem II Over de door Willem II en haar maatschappelijke partners in de eerste helft van 2011 (tot 1 juli) uitgevoerde maatschappelijke projecten/activiteiten en de inhoudelijke resultaten daarvan is via tussenrapportages gerapporteerd aan college en raad (tot einde seizoen 2010 / 2011). Op basis van de gerealiseerde resultaten en de vastgestelde rapportages is de subsidie aan Willem II over de periode van 1 juli 2010 tot 1 juli 2011 definitief vastgesteld. Vanaf 1 juli 2011 wordt via projectsubsidies invulling gegeven aan het maatschappelijk convenant kernsporten. Zo zijn in 2011 (voor het seizoen 2011/2012) subsidies verstrekt voor de maatschappelijke projecten 'Scoren voor Gezondheid' en 'Playing For Succes'. Ook zijn de inhoudelijke voorbereidingen getroffen voor de uitvoering van de projecten 'Op de Stip' en 'Tilburg Street League'. Daarnaast zijn andere kernsporten dan voetbal (Willem II) geïnformeerd en geënthousiasmeerd over mogelijkheden voor en kansen van maatschappelijke projecten. De Brede school Tilburg is in 2011 uitvoerder geworden van het maatschappelijk convenant en de functionaris die eerder bij Willem werd gedetacheerd is nu aangehaakt bij de BST. Topsport en Olympisch plan (Top)sport biedt de gelegenheid tot grootschalige passieve recreatie. Concreet biedt het Olympisch plan 2028 een uitgelezen kans om op basis van deze focus op een integrale wijze uitvoering te geven aan een optimaal sport(accommodatie)beleid en het versnellen van infrastructurele vraagstukken rondom mobiliteit - en ruimtelijke ordening. Tilburg kan in dit kader op regionaal en provinciaal niveau aansluiting zoeken bij het Olympisch plan en haar ambities. Slimme combinaties en nieuwe concepten en projecten kunnen kansen bieden voor de stad. De realisatie van het TopHockeycomplex, de nieuwe atletiekbaan en de ontwikkeling op Stappegoor zijn hier concrete acties op geweest.

75


Tophockeycomplex Het Tophockeycomplex is grotendeels gerealiseerd. De benodigde Provinciale subsidie kan echter pas begin 2012 worden aangevraagd. In 2011 is de Atletiekbaan gerenoveerd en op topniveau gebracht. Stappegoor Het Stappegoorgebied als Topsportgebied is nog niet in definitieve plannen uitgewerkt. Beachvolleybal in het Stappegoorgebied is daarom ook nog niet geregeld. Dit blijft een aandachtspunt. T-Dome T-dome in de Spoorzone is van de baan. 3.4

Duurzaamheid

3.4.1



2007

2008

2009

2010

2011

Streefcijfer

Duurzaamheid CO2-neutraal (lucht)

Klimaat-

Tilburg gaat voor een CO2-neutrale stad

monitor

In 2012 5%CO2 neutrale stad

in 2045 en zet hiervoor een

In 2015 CO2

klimaatprogramma in

neutrale gemeentelijke organisatie Luchtkwaliteit 1.

(nieuwe) indicator NO2

2. (nieuwe) indicator fijnstof

2.000

0

0

Eind'12

0

0

0

0

Eind'12

0

33%

56%

77%

Medio

Toename duurzaam bouwen 1.Aantal nieuwbouwwoningen waarvan

14%

de EPC minimaal 10% onder de eisen van

2012

het Bouwbesluit ligt 2.Aantal nieuwbouwwoningen GPR

35%

60%

75%

100%

Gebouw >= 7

Medio

2013: 100%

2012

3.Aantal nieuwe utiliteitsgebouwen GPR

36%

50%

Gebouw > 6,5

Medio 2012

Toekomstgericht duurzaam afvalbeleid 1. Aantal kg. huishoudelijk afval per

521

528

501

490

485

Nee

46,2%

45,3%

44,6%

44,3%

45,2%

47% in 2015

inwoner 2. Hergebruik percentage huishoudelijk afval 3. Uitvoering toekomstgericht duurzaam afvalbeleid

76


mijlpaal


2007

2008

2009

2010

2011

Streefcijfer

Duurzaamheid Terugdringen milieuverontreiniging (geluid en bodem) 1.Aantal gesaneerde woningen raillijst

80

83

2014: 140

3

8

2015: 0

en A-lijst 2.Aantal locaties die zijn aangemerkt als "humane spoedgevallen" terugbrengen naar 0 3.Via cofinanciering stimuleren van

Mijlpaal

aanpak van bodemverontreiniging 4.In het kader van gebiedsgericht

Mijlpaal

grondwaterbeleid stimuleren van bodemsaneringen 5.(overig) opruimen grote

4

bodemverontreinigingen

2014: 2 locaties aangepakt


Doelen De duurzaamheiddoelen zouden nog nader worden bepaald op basis van de Milieubeleidsvisie 2011-2015. Het college heeft in 2011 besloten geen nieuwe beleidsvisie op te stellen. De eerste drie doelen zijn hiermee gehandhaafd en ook weer in de begroting 2012 opgenomen. Het doel Toekomstgericht duurzaam afvalbeleid is ook nog voorzien van de bestaande indicatoren met betrekking tot aantallen kilo’s afval per huishouden en scheidingspercentage. In 2011 zijn wel scenario's, ambities en doelstellingen van een mogelijk afvalbeleid geïnventariseerd voor de korte en de lange termijn. CO2 -neutraal We zijn bezig met het door ontwikkelen van de klimaatmonitor. We streven op termijn naar een CO2-administratie. Luchtkwaliteit In het hele gebied van de gemeente Tilburg blijven we bij de laatste meting over het jaar 2010 onder de grenswaarden. We continueren de uitvoering van het Nationaal Samenwerkingsprogramma Luchtkwaliteit ( NSL). Toename duurzaam bouwen De cijfers voor Duurzaam bouwen 2011 inventariseren en rapporteren we later in 2012. Toekomstgericht duurzaam afvalbeleid Het college beraadt zich op een mogelijke gewijzigde koers ten opzichte van het Plan van aanpak voor het opstellen van een toekomstgericht duurzaam afvalbeleid. In 2011 zijn wel scenario's, ambities en doelstellingen van een mogelijk afvalbeleid geïnventariseerd voor de korte en de lange termijn. De percentages voor het hergebruik van afval zijn de afgelopen 5 jaren stabiel. De hoeveelheid huishoudelijk afval per inwoner neemt de afgelopen jaren wel licht af. Wellicht speelt hierbij recessie een rol. Terugdringing milieuverontreiniging Geluid en Bodem De indicatoren voor geluid en bodem zijn hieronder toegelicht in de verantwoording Meerjaren Ontwikkelingsprogramma (ISV)

77


3.4.2

Afspraken Meerjaren Ontwikkelingsprogramma (ISV)

ISV Bodemsanering 1. Wegnemen van risico´s verontreinigingen bij de humane spoedgevallen. Conform het convenant bodemontwikkelingsbeleid en aanpak van spoedlocaties gaat het om drie locaties die nu bekend zijn. Mogelijk nog vijf meer. 2. Een impuls geven aan de ontwikkelingslocatie de Vormenfabriek aan de St. Ceciliastraat. 3. Aanpakken twee projecten in het landelijk gebied: het Noorderbos en Moerenburg. De genoemde bodemsaneringen zijn langdurige projecten, die in 2011 doorliepen. ISV geluidsanering 1 Eind 2014 zijn 140 woningen van de A-lijst gesaneerd. Tot 2011 zijn 80 woningen langs drukke wegen (zogenaamde A-lijst) gesaneerd. In 2011 zijn daar twee huizen bijgekomen. Deze twee extra saneringen zijn ook al afgerond. 3.4.3


Uitwerken uitkomsten Duurzaamheidsbalans In 2010/2011 is een duurzaamheidsbalans opgesteld. In 2011 zijn de uitkomsten van deze duurzaamheidbalans met bijbehorende verbeterpunten uitgewerkt. Het college heeft in juli kennisgenomen van de startversie van de duurzaamheidbalans. In oktober 2011 besloot de raad tot een initiatiefvoorstel. De raad verzoekt het college: de resultaten van de eerste duurzaamheidbalans te bespreken in de raadscommissie; het fenomeen duurzaamheidbalans door te ontwikkelen en onderdeel te laten uitmaken van nieuw te ontwikkelen beleid; elke vier jaar opnieuw een duurzaamheidbalans te laten publiceren; een voorstel te maken voor het uitvoeren van een duurzaamheidscan bij het maken van startnotities Midden-Brabantse Ontwikkelingsmaatschappij Energie en Duurzaamheid In 2011 is gestart met een eerste opzet van de Midden-Brabantse Ontwikkelingsmaatschappij Energie en Duurzaamheid (MOED) in (de regio) Tilburg. Per 1 september 2011 is voor de periode van 1 jaar een kwartiermaker/projectregisseur aangesteld. Aan de hand van enkele concrete projecten is uitgezocht of de MOED (Middenbrabantse Ontwikkelingsmaatschappij voor Energie en Duurzaamheid) een meerwaarde kan hebben bij het realiseren van grootschalige lokale duurzame energieproductie. Daarnaast wordt een businessplan opgesteld zodat na 2011 een besluit voorgelegd kan worden voor de definitieve oprichting van MOED. De kwartiermaker/projectregisseur is gehuisvest bij Midpoint Brabant. Na 2011 wordt uitgezocht hoe deze persoon een plaats krijgt in de Midpoint Brabant organisatie. Doorontwikkeling Klimaatschap Als onderdeel van het klimaatprogramma is een Klimaatschap opgericht. Dit Klimaatschap wordt uitgebreid van acht themagerichte allianties naar tien of elf. Het Klimaatbureau maakt deel uit van het Klimaatschap. Zij verzorgt de loketfunctie naar burgers en bedrijven door te helpen bij vragen op het gebied van energie- en klimaat. Daarnaast ondersteunt zij de allianties. In 2011 is een proces gestart voor een vernieuwd Klimaatprogramma. Hierbij wordt nauw samengewerkt met de bij het Klimaatschap betrokken instellingen en bedrijven. Half 2011 is een externe voorzitter/procesbegeleider benoemd voor het team van alliantietrekkers van het Klimaatschap. Onder zijn leiding is gewerkt aan de verdere doorontwikkeling van het

78


Klimaatschap. In dit kader is in de tweede helft van 2011 onder andere gestart met het formuleren van de plaats, rol en vorm van de allianties bij het tot stand komen van lokale green deals. Deze green deals worden gezien als een belangrijke basis voor het energie- en klimaatbeleid na het lopende Klimaatprogramma 2009 - 2012. Op basis van ervaringen is de organisatie van de allianties gewijzigd van een themagerichte opzet naar een doelgroepgerichte opzet. Hierdoor zijn de themagerichte allianties niet uitgebreid. Wel zijn er vanuit de markt initiatieven genomen om te komen tot een nieuwe alliantie Bouw. De alliantie ODED (Organisatie Duurzame Energie Diensten) is overgegaan in het MOED (Midden-brabantse Ontwikkelingsmaatschappij voor Energie en Duurzaamheid). De Klimaatadviesraad is in 2011 uitgebreid met zowel een deelnemer uit de gezondheidswereld (GGD Midden Brabant) als ook een vertegenwoordiger uit de lokale financiële wereld (Rabobank). Per 1 oktober 2011 is het Klimaatbureau voor 1 jaar versterkt met een projectmanager ten behoeve van de operationele aansturing en het maken van een ontwikkelplan. Toekomstgericht duurzaam afvalbeleid Ondanks het gevoerde beleid van de afgelopen jaren blijven de scheidingsresultaten achter bij de door het Rijk gestelde normen in het Landelijk Afvalplan. Bij de huidige stand der techniek is afvalscheiding bij de inzameling noodzakelijk. Er worden echter nieuwe ontwikkelingen van verwerkingstechnieken voorzien. Conform het coalitieakkoord wordt de komende jaren aan een strategisch, toekomstgericht, duurzaam afvalbeleid gewerkt. In 2011 is het huidige afvalbeheer in beeld gebracht. Gebleken is dat het langere termijnbeleid nog niet aan de raad kan worden voorgelegd omdat dit nog weerbarstige kanten heeft. Medebepalend zijn bijvoorbeeld de uitkomsten van de onderhandelingen die de VNG met de verpakkingsindustrie voert over de vergoedingen. Het in maart 2012 gesloten akkoord – over de inzameling en het hergebruik van afval, afkomstig van verpakkingen - heeft er onder andere in geresulteerd dat verpakkingsfabrikanten in de toekomst mogen stoppen met het heffen van statiegeld op plastic flessen. Oftewel; de zogenoemde PET-flessen. Deze uitkomsten worden meegenomen bij het toekomstgericht duurzaam afvalbeleid. In 2011 is een inventarisatie gemaakt van maatregelen voor de korte termijn en aan de raad voorgelegd en geaccordeerd. Het betreft een optimalisering van de inzameling op korte termijn (2011-2015). 3.5

Groen in de stad

3.5.1



2007

2008

2009

2010

2011

Streefcijfer

Groen in de stad Het duurzaam in stand houden van de groenstructuur 1. Eind 2013 is het openbaar groen

26

27

(aantal m2 groen per woning) in de Oude Stad toegenomen Zie (ook op www.tilburg.nl) Bijlagenboek Jaarstukken 2011, paragraaf 4.8, bijlage 1 voor een volledig overzicht van alle indicatoren behorend bij de doelen van het programma.

79


Het duurzaam in stand houden van de groenstructuur en waar nodig ontwikkelen Streefcijfer: Eind 2013 is het openbaar groen (aantal m² groen per woning in de bebouwde kom binnen 500 meter afstand van de woning) in de Oude Stad toegenomen. Met de vaststelling van de Nota Groen en de Nota Biodiversiteit is de visie op groen voor de periode tot 2020 vastgelegd. Ook de middelen zijn hiermee vastgelegd. In het Uitvoeringsprogramma Groen en Biodiversiteit wordt de inzet van middelen verdeeld over projecten. Ook de raad geeft prioriteiten aan. Specifieke aandacht is er voor het groen in de Oude Stad. Ten opzichte van andere gebieden in de stad is er veel minder openbaar groen aanwezig in de Oude Stad. Om dit probleem aan te pakken is er een plan opgesteld voor vergroening van de Oude Stad. 3.5.3


Groen in de Oude Stad: opstellen van een Groenplan In 2011 is een plan opgesteld voor de vergroening van de Oude Stad. Het plan bevat tien locaties in de oude stad waarvoor een vergroeningsontwerp is opgesteld. Onderdeel van het plan is ook het project 'Bomen voor scholen'. In dit project zijn alle scholen in de Oude Stad aangeschreven en is hun een boom aangeboden. Deze kunnen in het voorjaar van 2012 geplant worden. Tenslotte is opdracht gegeven voor vergroening van het schoolplein van basisschool de Cocon. Bij het opstellen van het plan is gebleken dat voor een structurele aanpak van vergroening van de oude stad een aantal aspecten nader moet worden bekeken: problematiek van kabels en leidingen versus groen; bescherming van (monumentale) bomen en bescherming van de groeiplek van bomen in bestemmingsplannen. Besloten is deze beleidsmatige issues los te koppelen van het vergroeningsplan. In 2012 worden de eerste tien plekken aangelegd. Oprichting adviescommissie Kwaliteit openbare ruimte De afzonderlijke commissies welstand, monumenten en adviescommissie stedelijk groen zijn opgegaan in de omgevingscommissie. De raad heeft hierover en over de bemensing van deze commissie in november 2011 een besluit genomen. Vanaf 2012 wordt gewerkt in de nieuwe commissie. 3.6. 

Kadernota's Kadernota Veiligheid Het doel is te komen tot een meerjarenbeleid veiligheid. De nieuwe Politiewet en de wijziging van de Gemeentewet (in behandeling bij de Staten Generaal) schrijven voor dat het college minimaal eens per vier jaar een Integraal Veiligheidsplan vaststelt. Met de vaststelling van de Kadernota wordt aan deze eis voldaan. Tot vorig jaar gold de Kadernota Zorg voor Veiligheid. Hiermee werd invulling gegeven aan de sociale veiligheid in Tilburg. De nieuwe kadernota bevat beleid voor het brede veiligheidsveld (integrale veiligheid). De ontwikkeling van de Kadernota Veiligheid loopt samen op met het visietraject Tilburg 2040, in het bijzonder de expeditie 'de veilige stad'. In dat kader is een essay geschreven, dat als input dient voor de Kadernota. De ontwikkeling van de kadernota heeft vertraging opgelopen onder andere als gevolg van de complexiteit van en de wijzigingen in het veiligheidsveld, het vertraagd beschikbaar komen van de evaluatie en de impact van Tilburg Transformeert. Naar verwachting wordt de nota in het voorjaar 2012 vastgesteld. Belangrijke uitgangspunten voor de nieuwe kadernota zijn de regels van de raad over het ontwikkelen van kadernota’s, de conclusies en aanbevelingen uit de evaluatie van de kadernota 'Zorg voor veiligheid', de wijziging van de Politiewet

80


en de Gemeentewet, een aantal landelijke ontwikkelingen (Nationale politie, decentralisatie van de Jeugdzorg, etc). In 2011 hebben de volgende acties in het kader van de nota plaatsgevonden: • Evaluatie Kadernota 'Zorg voor veiligheid' • In het voorjaar van 2011 is de bundel 'Vernieuwen en versterken; naar nieuwe coalities in lokale veiligheid' uitgebracht met vergezichten op veiligheid. De bundel is samengesteld op basis van interviews met een aantal smaakmakers uit de wetenschap en de praktijk. • Op 7/7/2011 is een werkconferentie georganiseerd waar met een breed gezelschap over de 'trending topics' van veiligheid is gedebatteerd. Enkele geïnterviewde smaakmakers hebben de inleidingen verzorgd. • Em. prof. dr. Cyrille Fijnaut en dr. Ben Rovers hebben een essay geschreven over de veiligheidsopgaven voor Tilburg. Het essay beschrijft een aantal generieke ontwikkelingen op het gebied van criminologie en veiligheid. Om inzicht in de consequenties voor Tilburg te krijgen zijn verschillende invalshoeken gebruikt om naar de stad te kijken. De invalshoeken zijn onder andere de demografische, infrastructurele en geografische evolutie. Ook hebben andere contextuele aspecten een plek gekregen. • Debat onder leiding van Oscar Dusschooten naar aanleiding van het essay (januari 2012). 

Handboek inrichting openbare ruimte



Kadernota Sport 2011-2014 (4 juli 2011)



Milieubeleidsvisie 2011-215 De Milieubeleidsvisie 'Zorgen voor milieu is samenspel' liep in 2010 af. De visie is in 2010 geëvalueerd. In 2011 zou er besluitvorming komen met betrekking tot de opvolging ervan. Het college heeft in november 2011 besloten geen nieuw Milieubeleidsplan 2011 -2015 te maken, omdat een nieuw plan geen meerwaarde biedt en er voldoende wetgeving en/of thematisch deelbeleid beschikbaar dan wel in ontwikkeling is. De raadscommissie fysiek is het hier mee eens. Als gevolg hiervan worden vanaf de begroting 2013 jaarlijks de nieuwe doelen voor duurzaamheid bepaald.



Uitvoeringsprogramma Groen en Biodiversiteit

3.7


Bezuinigingen Bij de Programmabegroting 2011 is besloten bij het thema Leefbaarheid € 2,4 miljoen te bezuinigen. Dit is het uiteindelijk structureel te bezuinigen bedrag in 2014. Niet alle bezuinigingen worden in hetzelfde tempo gerealiseerd. Hieronder zijn voor het thema Leefbaarheid per programma de te bezuinigen bedragen en de realisatie daarvan in 2011 weergegeven. Bezuinigingen (bedragen x € 1 miljoen)

Sport Zorg en Welzijn Veiligheid Milieu Water, natuur en landschap Dienstverlening, belastingen en tarieven

81


Begroot 2014


0,3 0,8 0,5 0,3 0,4 0,1

0,28 0,40 0,41 0,28 0,26 0,17

0,26 0,40 0,41 0,28 0,26 0,17

2,4

1,80

1,78

Binnen dit thema is in 2011 € 0,02 miljoen minder bezuinigd dan begroot.  Sport Privatisering zwembad Rauwbraken (nadeel € 0,02 miljoen door éénmalige afwikkelingskosten). Het zwembad Rauwbraken is met ingang van het seizoen 2011 verpacht. Overdracht van het zwembad is nog niet structureel geregeld vanwege de door de private partij gewenste verruiming van de vergunning. Ruimtescheppende maatregelen Bij de Programmabegroting 2011 is besloten bij het thema Leefbaarheid voor € 0,4 miljoen ruimtescheppende maatregelen te treffen. Dit is het structurele bedrag van de maatregelen in 2014. Niet alle maatregelen worden in hetzelfde tempo gerealiseerd. Hieronder zijn voor het thema Leefbaarheid per programma de bedragen van de besloten maatregelen en de realisatie daarvan in 2011 weergegeven. Ruimtescheppende maatregelen (bedragen x € 1 miljoen)

Sport Milieu

Begroot 2014 0,3 0,1 0,4

Begroot Gerealiseerd 2011 2011 0,20 0,06 0,26

0,20 0,06 0,26

Intensiveringen Bij de Programmabegroting 2011 is besloten tot onderstaande intensiveringen bij het thema Leefbaarheid. Niet alle intensiveringen worden in hetzelfde tempo gerealiseerd. Hieronder zijn voor het thema Leefbaarheid de bedragen van de besloten intensiveringen en de realisatie daarvan in 2011 weergegeven.

Intensiveringen (bedragen x € 1 miljoen)

Structurele financiering Sociaal Veiligheidsbeleid Structurele financiering Veiligheid/Veiligheidshuis Huurverlaging Willem II € 400.000,-.

Begroot 2014


0,4

0,4

0,4

1,0

0,0

0,0

0,4

0,4

0,4

Conclusie Met uitzondering van de maatregel privatisering zwembad Rauwbraken liggen de bezuinigingen binnen dit thema op koers. Ook de ruimtescheppende maatregelen en de intensiveringen binnen dit thema liggen op koers.

82


4.

Bestuur

4.1

Stabiel en duaal

In 2011 was het voornemen om samen met de raad een visie te ontwikkelen op goed lokaal bestuur en de bij Tilburg passende bestuursstijl. In het Najaarsbericht is al aangegeven dat dit voornemen niet wordt uitgevoerd. Enerzijds om capacitaire redenen (en de grote werkdruk in het kader van het transformatieproces), anderzijds omdat de werkverhoudingen tussen college en raad op dit moment zodanig constructief zijn dat aan dat voornemen geen prioriteit hoeft te worden gegeven. Het voornemen om de kwaliteit van de besluitvorming te vergroten heeft concreet vorm gekregen in het project Helder Adviseren. Het doel van het project was om de gemaakte afwegingen in een advies volledig en transparant aan de raad te presenteren inclusief argumenten en eventuele alternatieven. Een groot aantal medewerkers die met enige regelmaat beleidsadviezen aan het bestuur (college en raad) schrijft, heeft inmiddels een training gevolgd. Dit project loopt door in 2012. De training Helder Adviseren moet leiden tot een hogere kwaliteit van stukken aan de raad. De raad is hierover eind 2011 per raadsbrief geïnformeerd. Naast het goed leren formuleren van argumenten en leren gebruik maken van heldere taal, besteedt de training ook aandacht aan de rollen en verantwoordelijkheden van medewerkers, directie en afdelingshoofden en bestuurders. Met bestuur en directie zijn afspraken gemaakt over de verantwoordelijkheden bij het tot stand komen van besluiten. Deze zijn vastgelegd in het document 'Afspraken bestuurlijk Besluitvormingsproces'. Op basis van deze afspraken is het proces van probleemstelling, discussie, besluitvorming, uitvoering en evaluatie opnieuw uitgelijnd. Dit wordt ondersteund door een aantal verbeteringen die zijn aangebracht in het Bestuurlijk Voortgangsbewaking Systeem (BVS). Zo wordt het traject van besluitvorming door het college en de raad verder gedigitaliseerd en efficiënter gemaakt. 4.2

Samenwerking en Netwerken

4.2.1


Versterken van de regionale samenwerking Voor dit doel worden de indicator en het streefcijfer nog nader bepaald. Wel zijn aan dit doel twee ambities verbonden: De regio smoel geven met 'Social innovation' als verbindend thema; Hart van Brabant op de kaart met als mijlpaal dat eind 2013 aan de hand van een nog op te stellen strategische regionale visie veelvuldig is gelobbyd in Den Haag en Brussel over logistiek en multimodaliteit. Resultaten Overleg en samenwerking met burgers, bedrijven, organisaties en instellingen op alle niveaus is een noodzakelijke voorwaarde voor het realiseren van de ambities en doelen op het terrein van vestigingsklimaat, leefbaarheid en sociale stijging. In 2011 heeft Tilburg op ambtelijk en bestuurlijk niveau de (lobby)netwerken en relaties in Brabant, Den Haag en Brussel geïntensiveerd. De lobbyactiviteiten zijn er op gericht om Tilburgse projecten onder de aandacht te brengen die meerwaarde hebben voor de stad, de regio én Brabant en hiervoor subsidies te verwerven, ofwel de vorming van nieuw beleid te beïnvloeden. In de volgende paragraaf worden de specifieke activiteiten ten behoeve van het versterken van de regionale samenwerking nader toegelicht.

83


4.2.2


Midpoint Midpoint Brabant is de samenwerking tussen gemeenten, ondernemers en kennisinstellingen in de regio. Het is de eerste regio in de Benelux die Social Innovation tot het hart van haar economische ontwikkeling verklaart. In 2011 is gewerkt aan de branding van Midpoint in combinatie met Social Innovation. In samenwerking met Brainport zijn de eerste allianties tussen Social Innovation en technische innovatie gesmeed. In samenwerking met West-Brabant is de logistieke en maintenance portefeuille intensiever opgepakt. Logistics Cities Het programma Logistics Cities is eind 2010 van start gegaan. Ruim vijftig ondernemers, vier kennisinstellingen en drie gemeenten zijn direct betrokken bij projecten binnen dit programma. In 2011 zijn onder andere de volgende projecten gestart:  Logistic Talent Incubator: een HBO+ talent development programma voor (MKB)bedrijven in de logistiek (boeien en binden van talenten voor de regio).  Kompas Duurzaam Goederenvervoer: laagdrempelige duurzaamheidrapportage op basis van een wereldwijde standaard voor MKB-bedrijven via een online platform.  Voorbereiding van realisatie van het Huis van de Logistiek: de plek in de regio waar services en nieuwe ontwikkelingen rondom arbeid, scholing en kennis in de logistiek worden aangeboden en vormgegeven. In 2011 is de businesscase uitgewerkt. In 2011 is het project Freightfactory afgerond (via slimme ICT-oplossing betere samenwerking tussen transportbedrijven). De betrokken ondernemers zijn Freighfactory BV gestart om de samenwerking duurzaam door te zetten. Aerospace & Maintenance In 2011 is het Aerospace & Maintenanceproject van start gegaan met het ontwikkelen en vaststellen van businesscases voor het Maintenance House, Rotary Wing Trainingscentrum (RWTC), Gate2 BV en Simcity. Met de vestiging van het opleidingscentrum van Boeing is prioriteit gegeven aan de ontwikkeling van RWTC. Om Boeing te kunnen huisvesten is in 2011 het businessplan ontwikkeld voor de vastgoedmaatschappij Gate2 BV en een daadwerkelijke start gemaakt met de realisatie van Gate2. In 2012 worden deze initiatieven verder versterkt en wordt de ontwikkeling van andere initiatieven gestart. Leisure Op het gebied van Leisure zijn in 2011 veel relatief kleine projecten gerealiseerd die allen bijdragen aan de promotie van de regio. Het wandelknooppuntennetwerk voor Midden-Brabant is opgeleverd. Dit geldt ook voor een aantal andere regio's waardoor heel Brabant nu beschikt over een aaneengesloten wandelnetwerk. Er is een nieuwe Van Gogh-wandeling en er zijn QR-routes voor kunst en monumenten. Tilburg stond centraal in het TV-programma 'Lekker weg aan tafel'. Met het Q-Music ijsblok en Play me I'm yours is veel landelijke exposure voor Tilburg behaald. De omzet uit arrangementen is met 50% gestegen. Er is een nieuwe City film gerealiseerd en het boekje In Your Pocket verschijnt twee keer per jaar. TiSIL In juni 2011 werd aan de Universiteit van Tilburg het Tilburg Social Innovation Lab (TiSIL) gelanceerd. In TiSIL bundelen de Midden-Brabantse kennisinstellingen hun krachten om met hun hoogwaardige wetenschappelijke kennis een zichtbare bijdrage te leveren aan de ontwikkeling van de regio Midden-Brabant op het gebied van Social Innovation. TiSIL betrekt stakeholders uit de regio om samen te komen tot

84


innovatieve oplossingen voor breed gedragen problemen. TiSIL staat voor creatieve kennisontwikkeling, voor onverwachte inbreng en voor durven experimenteren. Regionaal Overleg Midden-Brabant (ROM) In 2011 is de samenwerking binnen het ROM-verband verstevigd. De Werkagenda voor Regionale Samenwerking tussen de acht gemeenten in het Hart van Brabant is vastgesteld en afgestemd op de werkagenda van Midpoint Brabant. Op basis van de werkagenda zijn bestuurlijk een aantal prioritaire projecten benoemd. Een deel van die projecten heeft betrekking op de publieke samenwerking: regionale sociale agenda, investeringsagenda regionale infrastructuur, regionale programmering werklocaties en woningbouw, regionaal arbeidsmarktbeleid en de ontwikkeling van een regionale structuurvisie. De andere projecten lopen langs de werkagenda van Midpoint: lobby A58, A59 en waterinfrastructuur, ontsluiting Leisure Boulevard, regiomarketing en acquisitie, Leisure loket, kansenkaart Leisure en Aerospace&Maintenance Campus. De raad heeft in 2011 ingestemd met de Werkagenda als geheel. Zodra aanvullende financiering nodig is, worden financieringsvoorstellen aan de bij het betreffende project betrokken raden ter besluitvorming voorgelegd. Voor de projecten die in 2012 worden opgepakt, wordt in 2012 een startdocument opgesteld. BrabantStad en Internationale stedelijke netwerken Namens BrabantStad is Tilburg al enige jaren actief lid van het Milieuforum van Eurocities (een netwerk van grote Europese steden). Zo is onder andere een Forumbijeenkomst in Antwerpen bijgewoond en komt in navolging hiervan een werkgroep in maart 2012 naar Tilburg. Uitbreiding van ons EU-netwerk heeft - in overleg met BrabantStad - plaatsgehad door lid te worden van en deel te nemen aan het Economic Forum van Eurocities. Als lid van ICLEI (een mondiaal netwerk van lokale overheden dat zich inzet voor duurzame ontwikkeling) is de Europese conferentie in Antwerpen bezocht. Dit heeft geleid tot een presentatie over regionale netwerken in het netwerk Smart Cities en zal uitmonden in een internationale wetenschappelijke publicatie met Midpoint als een van de casestudies. Het doel is meedraaien in het Europese circuit, kennis en ervaring delen om samen met partners uit deze netwerken projecten te ontwikkelen en uit te voeren en hiervoor EU-subsidies verwerven. In Eurocitiesverband is meegewerkt aan het project Smart Cities. In ICLEI-verband is meegewerkt aan een mondiaal benchmarkproject dat voor Tilburg veel internationale publiciteit en waardering heeft opgeleverd. Een belangrijk project binnen Brabantstad is Samen Investeren. Dit investeringsprogramma van de provincie, de B5 steden en derden loopt nog tot ultimo 2013. In 2011 is voor ruim 11 miljoen euro aan provinciale middelen besteed aan de projecten. De projecten raken alle thema's van onze begroting zo draagt de provincie binnen Sociale Stijging onder andere bij aan het Centrum Jeugd en Gezin, Het Tilburg Akkoord, Het Zorghuis en het Huis van de Wereld. Binnen Vestigingsklimaat investeert de provincie in de verdubbeling van de tangent, de Spoorzone, Moerenburge en heel majeur in de economische agenda van Midpoint (Logistics, Leisure en Maintenance). Met name het project Maintenance is in 2011 een opvallende met het succes van de oprichting van Gate2, het binnenhalen van Boeing en het verschepen van een Chinook helikopter naar Midden Brabant voor trainingsdoeleinden. Over de volledige periode investeert de provincie ruim 80 miljoen in onze regio en de stad. Toekomst Tilburg 2040 In de eerste fase van het toekomsttraject (2009-2010) hebben organisaties, instellingen en bedrijfsleven vijf trends benoemd die zij op de stad en hun organisatie zien afkomen. In de tweede fase van het traject heeft de raad (14 maart 2011) acht expedities de opdracht gegeven de vijf trends uit de eerste fase verder te verdiepen. Na de startbijeenkomst op 19 mei 2011 zijn deze expedities op pad

85


gegaan. Zij zijn ieder op hun eigen manier op zoek gegaan naar creatieve en bruikbare voorbeelden. Soms dichtbij huis en soms wat verder weg. Daarbij hebben zij zich laten inspireren door andere mensen en organisaties. De resultaten hebben zij op 29 februari 2012 aan de partners in de stad en de raad gepresenteerd. De raad neemt in het voorjaar van 2012 officieel kennis van de expeditieresultaten en rode draden: een ondernemende stad in een ondernemende regio, een geborgen én mondiaal Tilburg, symbiose tussen stad en platteland, ruimte voor experimenten en aanvullende mogelijkheden voor de Spoorzone.

4.3

Zichtbaar en betrokken

4.3.1


Verbeteren communicatie en interactie met burgers over ontwikkelingen in hun directe woonomgeving De resultaten van dit doel worden gemonitord aan de hand van een enquête bij enkele concrete casussen. Op deze wijze wordt meer inzicht verkregen in de kwaliteit van de communicatie in verschillende stadia van planvorming van een aantal bouw-/bestemmingsplannen. Hiervoor zijn vragenlijsten ontwikkeld en uitgezet bij deelnemende burgers bij acht casussen van inspraak en burgerparticipatie in Tilburg. Uit analyse van de resultaten is gebleken dat die slechts indicatief en niet representatief waren hetgeen met name is veroorzaakt door de lage respons. Om deze reden is er nog geen aanknopingspunt voor het opnemen van een concreet cijfer voor een indicator. De uitkomsten van de enquête zijn wel betrokken bij de evaluatie van handreiking burgerparticipatie voor ruimtelijke projecten. In de volgende paragraaf worden de specifieke activiteiten ten behoeve van het verbeteren van communicatie en interactie met burgers toegelicht. 4.3.2


Rondom het onderwerp zichtbaar en betrokken zijn diverse ontwikkelingen gaande. Zo heeft de gemeente deelgenomen aan een benchmark burgerparticipatie, is zowel het wijkwethouderschap geëvalueerd als de Handreiking Burgerparticipatie en heeft het college een Visie op Burgerparticipatie geformuleerd. Hieronder worden de activiteiten toegelicht. Benchmark burgerparticipatie In 2010 en 2011 heeft de gemeente deelgenomen aan een pilot voor een benchmark Burgerparticipatie. Op basis van deze pilot is besloten om aan te sluiten bij de daadwerkelijke start van dit instrument dat nu landelijk wordt aangeboden. Met deze benchmark wordt de kwaliteit van burgerparticipatie gemeten op de volgende maatstaven: realisatiekracht, democratie, kwaliteit van samenwerking en professionele vormgeving. Door deelname aan de benchmark Burgerparticipatie kan de gemeente Tilburg zich op deze maatstaven met andere gemeenten vergelijken en zo de kwaliteit verbeteren. De eerste vergelijkende resultaten zijn voorjaar 2012 te verwachten. Resultaten onderzoek 'Good Governance en vitale democratie' De deelname aan het NICIS-onderzoekconsortium rond het thema 'Good governance en vitale democratie in de stad' is inmiddels afgerond met een eindrapportage. Belangrijke conclusie uit het onderzoek is dat college- en raadsleden op dit moment social media vooral nog gebruiken om zelf boodschappen te zenden en om contacten te onderhouden met kiezers en veel minder om informatie te ontvangen of voor interactieve (online) discussie. Social media worden gezien als een aanvulling op fysieke contacten en niet als vervanging daarvoor.

86


Project 'Burgers aan het stuur' stopgezet Aan het project 'Burgers aan het stuur' is tot september 2011 deelgenomen. Deelname aan het vervolgtraject is stopgezet vanwege de te geringe praktische toepasbaarheid van de resultaten in relatie tot de tijdsinvestering. Evaluatie Wijkwethouderschap Kort na de zomervakantie stelde het college de evaluatie van het wijkwethouderschap vast. Vastgesteld is dat de functie van de wijkwethouder wordt ingevuld zoals die in eerdere documenten is bedoeld en dat de wijkwethouder een nuttige functie vervult in het open houden van contacten tussen mensen en organisaties in de wijken en het college. De wijkwethouder is daarmee ook een goed middel om uitdrukking te geven aan de wens om ook als bestuur zichtbaar te zijn in de wijken en buurten van Tilburg. De wijkwethouder heeft in die invulling nog steeds een meerwaarde als één van de instrumenten voor het onderhouden van goede (bestuurlijke) contacten met wijkbewoners. Het wijkwethouderschap functioneert naar behoren en wordt op de huidige voet doorgezet. De evaluatie is ter kennisneming aan de commissie Modern Bestuur aangeboden. Evaluatie Handreiking Burgerparticipatie voor ruimtelijke ontwikkelingen Begin 2012 werd de evaluatie van de Handreiking Burgerparticipatie vastgesteld. Doel van de handreiking is om burgers in en vroegtijdig stadium te informeren en indien wenselijk uit te nodigen inbreng te leveren. Ook is het doel om de doorlooptijden van planprocedures te verkorten. Het is dus een instrument waarvan de werking is geëvalueerd aan de hand van acht concrete projecten. In het kader van de nieuwe visie op burgerparticipatie is deze handreiking een vorm van interactieve beleidsvorming. De uitkomsten waren dat burgerparticipatie leidt tot een verkorting van de planprocedures en dat de waardering voor de informatie door burgers het hoogst is als die nog in de ideeënfase zat. De handreiking zelf heeft nog niet geleid tot het uitoefenen van meer invloed in de planvorming. Er zijn in de evaluatie ook aanbevelingen gedaan die worden meegenomen bij het inzetten van de handreiking in het vervolg. De evaluatie is aan de raad aangeboden en besproken in de commissie Fysiek op 23 januari 2012. Visie op Burgerparticipatie Bij de bespreking van de ontwerpbegroting voor 2011 heeft de raad in een motie (motie 69) gevraagd om een integrale visie op de participatie van burgers op verschillende beleidsterreinen en de rol van de wijkraden daarin. In juni 2011 is een discussienota burgerparticipatie in zowel het college als in de raadscommissie Modern Bestuur besproken. De discussienota is via internet en sociale media ook online geplaatst. Via deze media hebben diverse burgers en wijkraden een reactie gegeven op de nota. Al deze informatie is verwerkt tot een Conceptvisie Burgerparticipatie die het college in november heeft vastgesteld en vrijgegeven voor bespreking met de wijken dorpsraden. Begin 2012 is de conceptvisie Burgerparticipatie besproken in de raadcommissie Modern Bestuur. Er komt ook een Uitvoeringsagenda die in de zomer van 2012 aan de Raad wordt voorgelegd.

87


4.4

Dienstverlening

4.4.1



2007

2008

2009

2010

2011

Streefcijfer

Dienstverlening Handhaven van de tevredenheid van de klanten over de dienstverlening 1.

Klanttevredenheid m.b.t.

7,6

7,8

7,8

7,8

7,5

7,0

14,2%

25%

dienstverlening gemeente (Burgerzaken, belastingen en bouwen en milieu) 2.

Terugdringen van regeldruk conform norm Bewijs van Goede Dienst 25% lager dan landelijk gemiddelde


Handhaven van de tevredenheid van de klanten over de dienstverlening Streefcijfers: De waardering van de klanttevredenheid over de balies in de stadswinkels en de dienstverlening ligt minimaal op een 7 (landelijke norm). Terugdringen van regeldruk conform norm Bewijs van Goede Dienst 25% lager dan landelijk gemiddelde. Resultaten Klanttevredenheid dienstverlening (burgerzaken, belastingen en bouwen en milieu) Met ingang van 2011 is de wijze van meten bij klanttevredenheid gewijzigd. In het verleden nam de gemeente deel aan een benchmark. Het aantal deelnemende gemeenten is echter door de bezuinigingen sterk verminderd. Daarom heeft de gemeente er in 2011 voor gekozen een eigen onderzoek te doen naar klanttevredenheid en maakt de gemeente voor de stadswinkel gebruik van mysteryshoppers. Hiermee kan directer gestuurd worden op eventuele aandachtspunten. De cijfers tussen 2010 en 2011 zijn dan ook niet met elkaar vergelijkbaar. In 2011 is de waardering van de klanttevredenheid over de balies in de stadswinkels en de dienstverlening een 7,5. Deze score ligt hoger dan het gestelde streefcijfer van 7,0 en ligt ruim boven de afgesproken landelijke norm. Terugdringen regeldruk De administratieve lastendruk - gemeten over 7 producten - is in Tilburg in 2011 met 14,2 % gedaald. Het doel is een daling van 25% ten opzichte van het landelijke gemiddelde. Er heeft geen integrale meting plaats gevonden over alle producten van de gemeente. Daarom kan ook geen absolute uitspraak worden gedaan over de 25%. In 2012 worden in het kader van LinT 65 producten doorgelicht. Dit geeft een meer betrouwbaar beeld van het resultaat. Naast deze twee indicatoren waarvoor streefcijfers zijn benoemd, zijn er ook nog twee indicatoren waarvoor nog geen streefcijfers zijn benoemd: Klanttevredenheid WMO;

-

Klantgerichtheid van Sociale Zaken.

Klanttevredenheid WMO De klanttevredenheid WMO is via een landelijk onderzoek gemeten. Dit betreft aanvragen voorzieningen 2009/2010. Er is geen sprake van algemene waardering maar van scores per procesonderdeel. Het totaalbeeld is positief in vergelijking met de 162 deelnemende gemeenten. Uitzondering hierop was het collectief vervoer. Het

88


gemiddelde cijfer over de vier WMO-onderdelen was 7,2 (inclusief de lage score voor collectief vervoer). Klantgerichtheid SoZa Bij klantgerichtheid SoZa gaat het om werk en inkomen enerzijds en re-integratie anderzijds. In 2011 is geen klantenmeting werk en inkomen gehouden. Deze vindt eens per twee jaar plaats. Wel is de klanttevredenheid bij re-integratie gemeten. De resultaten worden voor de zomer aan het college voorgelegd. Daarmee zijn ze te laat om mee te nemen voor de Jaarstukken 2011. 4.4.2


Invoering omgevingsvergunning (Wabo) In 2011 wilde de gemeente - conform het implementatieplan - een doorgroei naar een hogere ambitie en ontwikkelniveau realiseren. Dit is deels gehaald. Na beëindiging van het project resteren nog een beperkt aantal werkzaamheden die door de staande organisatie zijn/worden opgepakt. Zo zijn er nog ICT-technische belemmeringen voor het digitaal verzenden van beschikkingen via internet en het digitaal ondertekenen van documenten . Ontwikkeling naar één KlantKontactCentrum (KKC) en invoering 14013 In 2011 is via het kwartiermakerproject hard gewerkt aan de oprichting en inrichting van het gemeentelijk KlantKontactCentrum. Met de start van de nieuwe ambtelijke organisatie per 1 januari 2012 is ook dit KCC gerealiseerd. Hier zijn (nagenoeg alle) baliefuncties ondergebracht. Ook maken de telefonie en elektronische dienstverlening deel uit van het KCC. De gemeente is per 1 januari geheel over op het nieuwe telefoonnummer 14 013. In 2012 wordt vrijwel alle inkomende post digitaal afgehandeld. Ten aanzien van het digitale kanaal is in 2011 een plan van aanpak opgesteld om te komen tot een vernieuwing van www.tilburg.nl. De 33 meest gevraagde producten zijn digitaal beschikbaar. Tilburg staat in de top 10 van de digitale Dienstverlening in Nederland (benchmark digitale dienstverlening 2011). Tot slot is per 1 januari 2012 de fysieke dienstverlening gebundeld in de Stadswinkel in het centrum waarbij de openingstijden zijn verruimd en zijn de decentrale winkels gesloten. Aanscherping servicenormen De gemeente wil meer aandacht besteden aan de sturing op de servicenormen door deze uit te breiden of aan te scherpen. In 2011 heeft het vooronderzoek plaats gevonden. In 2012 krijgt de actie onder regie van het nieuwe KCC een vervolg. Hierbij krijgt het actief werken met servicenormen een meer structureel karakter. Gemeentebreed gebruik maken van basisregistraties In Tilburg is de koppeling van de adresgegevens tussen Gemeentelijke Basis Administratie (GBA) en Basis Administratie Gebouwen (BAG) als één van de eerste gemeenten in Nederland succesvol afgerond. Deze koppeling zorgt ervoor dat de burger slechts eenmalig zijn gegevens hoeft te verstrekken, terwijl deze wel meervoudig kunnen worden gebruikt. Verminderen regeldruk De gemeente was van plan de consequenties van regeldruk voor burgers en bedrijven in beeld te brengen in de collegevoorstellen. Het instrument 'lokale effecten toets' is kritisch bekeken. De conclusie is dat het instrument verder ontwikkeld moet worden om écht een meerwaarde te zijn. Dit is als aanbeveling meegegeven aan het ministerie en de regiegroep Regeldruk. Begin 2012 wordt voor dit instrument aansluiting gezocht met het interne traject 'Helder adviseren'. Daarnaast heeft de gemeente het convenant 'Verbeteren Dienstverlening Ondernemers' uitgevoerd. Het certificaat 'Bewijs van Goede Dienst' is in 2011

89


behaald, de uitvoering van verbeteracties is eind 2011 gestart en loopt nog door tot eerste helft 2012. 4.5

Tarieven

4.5.1



2008

2009

2010

2011

Streefcijfer

Tarieven Behouden van lage positie op de ranglijst van lokale lasten Rangorde laagste tarieven woonlasten

1

2

3

2

2

Behoud lage positie

grote gemeenten (COELO

Zie (op www.tilburg.nl) Bijlagenboek Jaarstukken 2011, paragraaf 4.8, bijlage 1 voor een volledig overzicht van alle indicatoren behorend bij de doelen van het programma.

Behouden van lage positie op de ranglijst van lokale lastendruk De gemeente kiest voor een beperkte stijging van het OZB-tarief. Naast de reguliere indexering wordt het tarief in 2011 met slechts 2 procent verhoogd. Resultaten De gemiddelde woonlasten voor een meerpersoonshuishouden in een woning met een gemiddelde waarde zijn met € 9,83 gestegen in 2011 (1,9%). De gemiddelde waarde komt zo op € 538,24. Hiermee staat de gemeente Tilburg op de tweede plaats in de rangorde van de laagste tarieven woonlasten grote gemeenten (Coelo). De gemeente Alkmaar staat op de eerste plaats.

Woonlasten diverse grote gemeenten in 2011 Groningen (hoogste score) Breda Gemiddelde ´s-Hertogenbosch Eindhoven Tilburg Alkmaar( laagste score) 0

100

4.6

Organisatie

4.6.1


200

300

400

500

600

700

800

Ontwikkelen van een organisatie die functioneert als één concern Voor dit doel is de ambitie dat de gemeente Tilburg eind 2013 een toonaangevende organisatie heeft. Resultaten In het Coalitieakkoord 2010-2014 heeft het college expliciet de opdracht gegeven aan de gemeentesecretaris/ algemeen directeur om maatregelen te treffen die nodig zijn om de organisatie als één concern te laten functioneren dat krachtig wordt aangestuurd. De contouren van

90


deze transformatie van de ambtelijke organisatie zijn opgenomen in het voorstel 'Organisatieontwikkeling gemeente Tilburg 2010-2013'. Hierover nam het college in januari 2011 een voorgenomen besluit . Het voorstel is in maart 2011 omgezet in een definitief besluit nadat het was voorgelegd aan de commissie Modern bestuur, de ondernemingsraad en het georganiseerd overleg. Deze transformatie betreft zowel de inrichting van de organisatie als sturing in de top. Dit vereist interventies in de structuur, cultuur, instrumenten en processen van de organisatie. De voor deze transformatie benodigde reorganisatie heeft per 1 januari 2012 geresulteerd in een nieuwe organisatiestructuur. De implementatie van dit traject neemt enkele jaren in beslag. Het streven is per 2014 een toonaangevende gemeentelijke organisatie in Tilburg te zijn. Hiervoor zijn de volgende acht deelprojecten benoemd die momenteel worden uitgevoerd: 1. Werving, selectie en plaatsing huidige medewerkers (in 2011 uitgevoerd) en het zoveel mogelijk oplossen van bovenformativiteit 2. Functioneren topstructuur 3. Herinrichting planning en control cyclus 4. Invoering bedrijfsvoeringconcept 5. Invulling geven aan de bezuinigingsdoelstelling voor 2012 en verder 6. Invoeren leiderschap en managementprogramma 7. Uitvoeren van de projecten helder adviseren, morele oordeelsvorming, netwerken en 'liefde voor Tilburg' 8. Herinrichting van de medezeggenschap 4.7


Bezuinigingen Bij de Programmabegroting 2011 is besloten bij het thema Bestuur € 0,5 miljoen te bezuinigen. Dit is het uiteindelijk structureel te bezuinigen bedrag in 2014. Niet alle bezuinigingen worden in hetzelfde tempo gerealiseerd. Hieronder zijn voor het thema Bestuur per programma de te bezuinigen bedragen en de realisatie daarvan in 2011 weergegeven. Bezuinigingen (bedragen x € 1 miljoen)

Integratie Bestuur Dienstverlening, belastingen en tarieven

Begroot 2014


0,1 0,03 0,4

0,00 0,03 0,32

0,00 0,03 0,32

0,5

0,35

0,35

Ruimtescheppende maatregelen Bij de Programmabegroting 2011 is besloten bij het thema Bestuur voor € 1,7 miljoen ruimtescheppende maatregelen te treffen. Dit is het structurele bedrag van de maatregelen in 2014. Niet alle maatregelen worden in hetzelfde tempo gerealiseerd. Hieronder zijn voor het thema Bestuur per programma de bedragen van de besloten maatregelen en de realisatie daarvan in 2011 weergegeven. Ruimtescheppende maatregelen (bedragen x € 1 miljoen)

Verhoging tarieven OZB Verhoging legestarieven Doorbelasten herstelkosten aan nutsbedrijven

91


Begroot 2014


1,6 0,1 0,02

0,63 0,10 0,02

0,63 0,10 0,02

1,7

0,75

0,75

Intensiveringen Bij de Programmabegroting 2011 is besloten bij het thema Bestuur tot onderstaande intensiveringen. Niet alle intensiveringen worden in hetzelfde tempo worden gerealiseerd. Hieronder zijn voor het thema Bestuur de bedragen van de besloten intensiveringen en de realisatie daarvan in 2011 weergegeven. Intensiveringen (bedragen x € 1 miljoen)

Debatten met burgers

Begroot 2014 0,4

Begroot Gerealiseerd 2011 2011 0,0

0,0

Conclusie De bezuinigingen, ruimtescheppende maatregelen en intensiveringen binnen dit thema liggen op koers.

92


2.

93

Paragrafen


94


2.1

Bedrijfsvoering

2.1.0 Organisatie Deze verantwoording is ingericht volgens het INK-model, waarbij het onderdeel 'Strategie en Beleid' in feite is weergegeven in de programmaverantwoording. Het model kent tien aandachtsvelden die weer zijn te onderscheiden in twee hoofdgroepen: Organisatiegebieden: Leiderschap, Strategie en beleid, Medewerkers, Middelen en Processen Resultaatgebieden: Waardering door klanten en leveranciers, Waardering door medewerkers, Waardering door de maatschappij, Bestuur en financiers en Verbeteren en vernieuwen.

Organisatieontwikkeling Begin 2011 is de concrete start gemaakt met het organisatieontwikkelingsproces door het bestuurlijk vaststellen van de nota 'Organisatieontwikkeling Gemeente Tilburg 2010 -2013'. Dit proces hebben wij de naam 'Tilburg Transformeert' gegeven. In genoemde nota en het daarop volgende proces 'Tilburg Transformeert' zijn, op basis van de ambities van het coalitieakkoord 2010 en de analyse van het toenmalige functioneren van de gemeentelijke organisatie, de hoofdopgaven benoemd en is op hoofdlijnen een oplossingsrichting en een daarop gerichte aanpak uitgewerkt. Ambities verder uitgewerkt De hoofdopgaven voor het resultaat van de organisatieontwikkeling zijn:  Inhoudelijk richting geven door bestuur en topmanagement.  Hoofdprocessen zijn ingericht op de realisatie van bestuurlijke doelen.  Toegeruste managers en medewerkers die kwaliteiten optimaal inzetten.  Het behouden van een betaalbare organisatie. Om deze hoofdopgaven te bereiken is een aantal gemeentebrede en specifieke projecten gestart. Dit betreft:  Leiderschap en werkstijl  Functioneren topstructuur  Nieuw bedrijfsvoeringsconcept  Herinrichting Planning en Control  Werving en Selectie / plaatsingstraject  Bezuiniging op de organisatie  Nieuwe medezeggenschapsstructuur

95


In 2011 is de hoofdstructuur van de organisatie feitelijk omgevormd van een concern-dienstenmodel naar een directiemodel. Per 1 januari 2012 is de nieuwe structuur geëffectueerd en de nieuwe personele bezetting een feit. Over de voortgang van het proces van organisatieontwikkeling zijn twee Voortgangrapportages Tilburg Transformeert uitgebracht.

In het kader van het project 'Leiderschap en werkstijl' is een programma tot stand gebracht, dat wordt uitgerold in 2012. Dit programma bestaat onder andere uit een vernieuwde managementleergang en een leerwerkplaats waar medewerkers en managers met actuele casuïstiek rondom keten- en samenwerkingsvraagstukken aan de slag gaan. In het project ‘Functioneren Topstructuur’ werden concrete voorstellen ontwikkeld om het samenspel tussen raad, college, directie en afdelingsmanagement effectiever te laten verlopen. Het eindresultaat is input voor een nieuwe besturingsfilosofie (voor zover het de samenwerking raad - college en college directie betreft) en bedrijfsconcept (als het de samenwerking directie afdelingshoofden - teammanagers betreft). Het doel van het project Nieuw bedrijfsvoeringconcept was de realisatie van één bedrijfsvoering voor de totale organisatie waarmee we in staat zijn om alle bedrijfsprocessen te sturen en te beheersen. Ook de transitie 'van oud naar nieuw' (het omzetten van de huidige bedrijfsvoeringactiviteiten naar de nieuwe organisatie) maakte hiervan onderdeel uit. In het project herinrichting P&C-cyclus zijn een visie en instrumenten uitgewerkt die de raad, college en organisatie ondersteunen bij concernbrede sturing gericht op het behalen van de bestuurlijke doelen. De oude, dienstgeoriënteerde (sturings)instrumenten zijn losgelaten. Het project Bezuinigen op de organisatie (efficiency) kende een aantal lijnen. Voor het realiseren van de taakstelling in 2012 is ingezet op besparing op management. Bij het vaststellen van de formatieplannen van de nieuwe organisatie is een loonkostenbesparing op de formatie van management gerealiseerd van circa € 3 miljoen. Van deze besparing zal een deel ten gunste komen van de gesloten exploitaties en tarieven en een deel wordt gebruikt om oude taakstellingen binnen de sportexploitaties structureel in te vullen. Het netto bedrag ten gunste van de algemene middelen bedraagt € 2,3 miljoen. Hiermee wordt in 2012 meer gerealiseerd dan in de begroting voorzien (€ 1,8 miljoen). Het project Nieuwe medezeggenschapstructuur zorgt er voor dat in de nieuwe structuur met twintig afdelingen en een centrale directie opnieuw invulling wordt gegeven aan participatie en medezeggenschap zowel op afdelingsniveau als

96


gemeentebreed. De Ondernemingsraad blijft bestaan en is door middel van 'linking pins' verbonden met het (werk-)overleg binnen de afdelingen. 2.1.1 Leiderschap Gemeentebrede sturing De gemeentebrede sturing is vastgelegd in het organisatiereglement. In 2010 is het organisatiereglement laatstelijk gewijzigd en door ons vastgesteld. In het kader van de organisatieontwikkeling zal dit reglement in 2012 opnieuw worden herzien op basis van de nieuwe organisatie. In 2011 is een nieuwe directie benoemd. In de directie zijn de portefeuilles direct verbonden met de bestuurlijke opgaven uit de begroting. Eén directie vacature is nog niet vervuld. 2.1.2. Medewerkers Personeelbeleid bij bezuinigingen/reorganisatie Eén van de doelstellingen van Tilburg Transformeert is het ‘behouden van een betaalbare organisatie’. Het organisatiebrede ontwikkeltraject Tilburg Transformeert valt samen met een aanzienlijke bezuiniging op de organisatie van € 13,825 miljoen. Daarbinnen is een opdracht voorzien om € 7,425 miljoen te vinden via efficiencywinst en zijn de werkbudgetten afgeroomd (€ 0,2 miljoen). Daarnaast moet taakreductie € 6,2 miljoen opleveren. Het andere belangrijke spoor is het lean maken van de processen. In 2011 heeft de organisatie kennis gemaakt met de uitgangspunten en werkwijze van lean management. Daarnaast is een aantal pilots uitgevoerd. In 2012 starten de audits van de processen. In de audits wordt ook gekeken op welke manier ICT kan helpen bij het efficiënter inrichten van de processen. Ambtelijke formatie en bezetting  Ambtelijke formatie De formatie is het vastgestelde aantal arbeidsplaatsen, uitgedrukt in voltijds arbeidsplaatsen van 36 uur per week, ook wel full time equivalents (fte) genoemd. De formatie nam af van 2.021 fte in 2010 naar 1.988 fte per 31 december 2011.  Bezetting Het aantal medewerkers in ambtelijke dienst van de gemeente Tilburg is afgenomen van 1.976 in 2010 maar 1.908 in 2011 (- 68 personen). Een deel van deze medewerkers werkt parttime. Als we de bezetting uitdrukken in voltijdseenheden van 36 uur, dan bedraagt deze 1.710 fte. De bezetting (1.710 fte) is een stuk lager dan de formatie (1.988 fte). Het verschil (278 fte) wordt als volgt verklaard: Formatie 1.988 fte -/- openstaande vacatures -/- 12 fte: op deze formatieplaatsen is eind 2011 een vacature. -/- niet opengestelde -/- 329 fte: deze formatie is op dit moment niet formatieplaatsen opengesteld voor ambtelijke invulling: deze plekken zijn vaak ingevuld door tijdelijk flexibele arbeidskrachten (zie flexibel personeel). + boventalligheid + 15 fte: resterende boventalligheid aan het einde van 2011. + overbezetting niet + 48 fte: tijdelijke overbezetting op de formatie zijnde boventalligheid (niet zijnde boventalligheid), o.a. trainees, tijdelijke overlapping van personeel dat in- en uitdienst stroomt, medewerkers die gedetacheerd zijn (dekking is inleenvergoeding). = bezetting 1.710 fte

97


De bestaande boventalligheid is van 23 fte in 2010 gedaald naar 15 fte in 2011. De financiering voor de boventalligheid en de overbezetting is grotendeels afkomstig uit vacaturevoordeel en niet-opengestelde formatieplaatsen.  Flexibel personeel Gemeentebreed wordt strak vacaturemanagement gevoerd. Er worden in principe geen ambtelijke aanstellingen gegeven en de opengevallen formatieplaatsen worden ingevuld door tijdelijk personeel. Door deze flexibele schil kan toekomstige ambtelijke boventalligheid voor een aanzienlijk deel worden opgevangen en worden de bijbehorende kosten voor de organisatie zoveel mogelijk voorkomen. De flexibele schil is eind 2011 ingezet voor het plaatsen van boventallige medewerkers. In 2011 is een bedrag van circa € 20 miljoen besteed aan inhuur derden. Dit is in vergelijking met de loonsom 18,5% (zie ook overzicht inhuur in het bijlagenboek).  Stagiaires In totaal zijn er 247 stage- en werkervaringsplaatsen gerealiseerd. In 42 gevallen zijn deze plaatsen ingevuld door Nieuwe Nederlanders. Het ging om 12 werkervaringsplaatsen: 3 voor het Work First Traject en 9 voor de Matchingsunit. Verder werden er 92 stageplaatsen op WO/HBO niveau en 143 plaatsen op LBO/VMBO/MBO en taalstages bezet.  Gesubsidieerde banen In de bezetting zijn de gesubsidieerde banen niet opgenomen. In totaal zijn 32 medewerkers werkzaam in een gesubsidieerde baan, allen in het kader van de WSW. 

Kenmerken van de personeelsbezetting1

Normgrens Topinkomens Op basis van de Wet Openbaarmaking uit Publieke middelen gefinancierde topinkomens (WOPT) moet jaarlijks gemeld worden welke medewerkers de normgrens van het gemiddelde inkomen van de ministers (i.c. voor 2011 € 193.000) overschrijden. In de WOPT wordt onder beloning begrepen het belastbaar loon, totale pensioenafdracht (werkgevers- en werknemersdeel) en overige vergoedingen. In Tilburg overschrijdt de burgemeester de norm met € 11.445 als gevolg van de kosten van de dienstauto. De toegepaste regeling is conform het rechtspositiebesluit burgemeesters. De situatie verandert als de werkkostenregeling wordt ingevoerd. Spreiding naar geslacht Spreiding van de bezetting naar geslacht Bezetting Mannen Vrouwen Totaal

2010 1.094 882 1.976

2011 55% 45% 100%

1.047 861 1.908

55% 45% 100%

In vergelijking met 2010 is de man/vrouw verdeling in de organisatie gelijk gebleven. Deeltijd In 2011 werkten 742 personen (39%) in deeltijd. Het percentage deeltijders is de afgelopen jaren vrij constant gebleven. Onder vrouwen is sprake van een veel hoger percentage deeltijders (66%) dan onder mannen (16%). De werkgever kan voor bepaalde functiehouders de arbeidsduur verlengen naar 40 uur, met instemming van de ambtenaar. In 2011 heeft een aantal medewerkers tijdelijk extra uren gekregen in verband met de workload van Tilburg Transformeert (hoofdzakelijk 1

De statistieken die volgen betreffen alleen de medewerkers met een ambtelijke aanstelling.

98


personeelsfunctionarissen). Het betrof een urenuitbreiding van 1 augustus tot en met 31 december. Deeltijdarbeid in arbeidsduur Mannen Arbeidsduur Arbeidsduur Arbeidsduur Arbeidsduur Totaal

meer dan 36 uur 36 uur 18 tot 36 uur minder dan 18 uur

Vrouwen

5 873 157 12 1.047

7 281 532 41 861

Totaal 12 1.154 689 53 1.908

% 1% 60% 36% 3% 100%

Gemiddelde leeftijd In 2011 is de gemiddelde leeftijd van de medewerkers gestegen van 45,27 naar 45,86 jaar. Het aandeel 60-65 jarigen dat werkzaam is, neemt de laatste jaren toe. Verder is er sprake van een relatief beperkte instroom van jongere medewerkers. Het effect is een lichte stijging van de gemiddelde leeftijd. Als gevolg van de bezuinigingen is het sturen op het verhogen van de instroom van jongeren nauwelijks mogelijk. Doelgroepen Vrouwen In 2011 werkten in onze organisatie 882 vrouwen, een aandeel van 45%. Het gemeentebrede streefpercentage van 40% is gehaald. De verdeling van het aantal vrouwen is niet in alle salarisklassen gelijk. In 2011 zijn vrouwen op managementniveau ondervertegenwoordigd: 54 van de 168 leidinggevenden in de organisatie zijn vrouw (32%).

aandeel vrouwen 46 44 42 40 38 36 34 2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

Diversiteit Voor 2011 bedraagt het percentage Nieuwe Nederlanders in de organisatie 6,5 %. Daarmee is het percentage ten opzichte van 2010 (6,2%) iets toegenomen. In 2011 zijn 35 medewerkers in ambtelijke dienst getreden. Op de totale instroom in 2011 bedraagt het percentage Nieuwe Nederlanders 8,6 % . De ontwikkeling verloopt als volgt: Nieuwe Nederlanders 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0 2006

2007

2008

2009

2010

2011

99


Gedeeltelijk Arbeidsgeschikten In 2010 is het nieuwe beleid ten aanzien van gedeeltelijk arbeidsgeschikten vastgesteld. Geconstateerd werd dat het percentage gedeeltelijk arbeidsgeschikten dat voor de gemeentelijke organisatie werkzaam is, ruimschoots hoger ligt dan het percentage gedeeltelijk arbeidsgeschikten van de beroepsbevolking. De verwachting is gerechtvaardigd dat de gemeente Tilburg ook de komende jaren aan deze 'norm' voldoet. Het beleid wordt in 2015 herijkt. De personeelsregistratie in Beaufort zal conform de nieuwe definitie gehandhaafd blijven. Sinds eind 2011 neemt de gemeente Tilburg als werkgever met een 30-tal andere Tilburgse werkgevers deel aan het project sociaal werkgeverschap om zich voor te bereiden op de Wet werken naar Vermogen. Mobiliteit Instroom In 2011 zijn 35 medewerkers (1,8%) in ambtelijke dienst getreden. Deels op grond van afspraken gemaakt vóór september 2009 en deels op basis van uitzondering. De uitzonderingen zijn gerapporteerd in de verantwoordingsrapportages van het reintegratieteam. In 2010 en 2009 bedroeg de instroom respectievelijk 2,5 en 11% van de bezetting. Doorstroom In 2011 zijn 61 medewerkers intern van baan veranderd. Dit is 3,2 % van het personeelsbestand. Vorig jaar was de doorstroom 5%. Van de 61 doorstromers in 2011 zijn 45 medewerkers binnen de eigen dienst van baan gewisseld en 16 medewerkers zijn overgestapt naar een andere dienst. Uitstroom In totaal hebben 150 medewerkers oftewel 7,8% onze organisatie verlaten. Van deze 150 medewerkers hebben 47 medewerkers op eigen verzoek ontslag genomen en zijn 40 medewerkers met (pre)pensioen gegaan. Van de overige medewerkers zijn 43 collega's per 2012 overgegaan naar de nieuwe groenentiteit van de Diamant-groep, 4 vertrokken wegens einde tijdelijke aanstelling of niet verlengen aanstelling in proeftijd, 6 wegens onbekwaamheid of ongeschiktheid, 5 wegens arbeidsongeschiktheid, 3 wegens een disciplinair traject, 1 wegens overige ontslaggronden en 2 medewerkers zijn in 2011 overleden. Werving en selectie Eind 2011 is het plaatsingsproces uitgevoerd ter voorbereiding van de inrichting van de nieuwe organisatie per 1 januari 2012. Het proces bestond uit drie rondes. In de 1e ronde hadden 233 boventalligen/bovenformatieven de keuze uit 261 vacatures. De vacatures bestonden uit nieuwe functies maar ook uit functies waarin medewerkers met tijdelijke contracten werkten (de flexibele schil). In de 1e ronde zijn 164 kandidaten gematcht. In de 2e ronde konden alle interne medewerkers (inclusief de medewerkers met een boventallige/bovenformatieve status) solliciteren op de 118 vacatures (formatieplaatsen) die in de 1e ronde niet vervuld waren. Per 1 januari 2012 waren uiteindelijk 47 medewerkers boventallig/bovenformatief (44,6 fte). Buiten deze plaatsingsronden zijn 26 vacatures extern geplaatst. De belangrijkste wervingsite in 2011 waren www. werkenbijdegemeenten.nl, Google en www.tilburg.com. Arbeidsmarktbeleid Sinds 2010 is het vacaturemanagement gecentraliseerd. Dit betekent dat alle aanvragen voor contractverlenging, inhuur derden, werving en het verlenen van aanstellingen door het re-integratieteam worden beoordeeld. In 2011 is de instroom van nieuwe medewerkers als gevolg van het strak vacaturemanagement heel beperkt geweest. Uiteraard neemt het aantal tijdelijke krachten wel toe. Formeel wordt dit echter niet gerekend tot de (ambtelijke) instroom. 'Nieuw bloed' is er dus wel, maar

100


werkt op tijdelijke detacheringbasis of als stagiaire. In 2011 heeft vooral de interne arbeidsmarkt voor beweging gezorgd. In 2011 was op basis van de bezuinigingen 51 fte (1e tranche) aan boventalligheid voorzien. Deze 51 fte aan boventalligheid is in 2011 volledig opgelost. Opleidingen In totaal is in 2011 (out of pocket) ruim € 1,8 miljoen uitgegeven aan functiegerichte en ontwikkelingsgerichte opleidingen en trainingen. In 2011 zijn verschillende gemeentebrede opleidingstrajecten uitgevoerd. Zo zijn de trainingen morele oordeelsvorming en handhaving integriteit verzorgd. Daarnaast heeft ook de training coachen op competenties plaatsgevonden. Verder is de Management Leergang en het Tilburg Talenten Traject uitgevoerd en is een start gemaakt met de training Helder Adviseren. Daarnaast zijn een 4 tal L-seminars en een aantal T-seminars georganiseerd. Loopbaancentrum Ook in 2011 heeft het Loopbaancentrum medewerkers ondersteund bij vragen omtrent persoonlijk functioneren, mobiliteit en loopbaan. Een groot aantal medewerkers heeft zich gemeld voor (loopbaan) coaching en of een individueel trainingen of opleidingsadvies. Verder heeft het Loopbaancentrum in 2011 geadviseerd over (het extern laten uitvoeren van) ontwikkelen selectieassessments, bijvoorbeeld in het kader van Tilburg Transformeert. Sinds 2011 hanteert het loopbaancentrum een urenverantwoording en wordt het aantal deelnemers niet meer gerapporteerd. Instrumenten personeelsbeleid Functioneringsgesprekken In 2011 zijn 1.698 functioneringsgesprekken gevoerd (89 % van de medewerkers). De gemeentebrede streefnorm van 81% is ruimschoots gehaald. Beoordelingsgesprekken In 2011 is met 1.631 medewerkers een beoordelingsgesprek gevoerd (86%). Hiermee is de gemeentebrede streefnorm van 88% net niet gehaald. De oorzaak hiervan ligt met name bij Beleidsontwikkeling waar de gesprekken achter bleven door samenloop bij medewerkers die naast regulier werk in 2011 al volop bezig waren met de inrichtingsplannen voor de nieuwe organisatie. Daarnaast zijn een aantal gesprekken wel gevoerd maar nog niet schriftelijk vastgelegd. Bij de kleinere dienst Concernstaf is met alle medewerkers waar het kon en moest een gesprek gevoerd, maar door twee langdurig zieken en enkele medewerkers in de functionele proeftijd (waarbij de gesprekken niet meetellen) is de norm net niet gehaald. Het verloop vanaf 2008 is als volgt: Functioneringsgesprekken (1) (2) (3) Aantal Bezetting procentueel 2011 1.698 1.908 89% 2010 1.730 1.976 88% 2009 1.707 2.146 80% 2008 1.394 2.032 69%

101


2011 2010 2009 2008

Beoordelingsgesprekken (1) (2) (3) Aantal Bezetting procentueel 1.631 1.908 86 % 1.733 1.976 88% 1.887 2.146 88% 1.532 2.032 75%

Flexibele beloning In 2011 is aan 496 personen een gratificatie uitgekeerd. Dit is meer dan in 2010, toen 192 personen een gratificatie kregen. In totaal is een bedrag uitgekeerd van € 224.882 bruto (ten opzichte van € 115.040 bruto in 2010), gemiddeld € 453 bruto per gratificatie. Dit gemiddelde is lager dan vorig jaar (€ 600). Het grote aantal gratificaties wordt grotendeels verklaard door de bijdragen die medewerkers hebben geleverd aan het uitwerken van de nieuwe organisatie. De nieuwe organisatie is ontwikkeld terwijl de bestaande organisatie door moest draaien. Daarnaast is aan 4 medewerkers een extra periodiek toegekend. Verder werden aan 45 medewerkers beloningen in natura (bv cadeaubon) toegekend als waardering voor een bereikte prestatie of getoonde extra inzet. Deze toekenning gebeurt conform de fiscale regelgeving. Medewerkerstevredenheid In 2008 is een medewerkerstevredenheidsonderzoek(MTO) gecombineerd met een Periodiek Medisch Onderzoek (PMO) uitgevoerd. Conform de meerjarenplanning wordt in 2012 weer een gecombineerd MTO/PMO uitgevoerd. Het MTO is een zelfstandig onderdeel van de evaluatie Tilburg Transformeert. Ziekteverzuim In 2011 lag het gemeentebrede verzuimpercentage op 5,96% (exclusief zwangerschap). Dit is een stijging met 0,76%-punt ten opzichte van 2010 (5,20 %). Het verzuim ligt boven het streefcijfer van 5,4%. Uit verzuimanalyses blijkt vooral langdurig verzuim de oorzaak waarbij slechts in beperkte mate sprake is van werkgerelateerd verzuim. Hoewel het reorganisatietraject vele medewerkers heeft geraakt en onzekerheden met zich mee heeft gebracht, zien we geen direct verband tussen het gestegen ziekteverzuim en de organisatieontwikkelingen. Ziekteverzuim % 8

7 6 5

mannen

4

vrouw en

3

totaal

2 1 0 2006

2007

2008

2009

2010

2011

De meldingfrequentie (hoeveel keer per jaar meldt een medewerker zich gemiddeld ziek) is gedaald van 1,56 in 2010 naar 1,54 nu. De gemiddelde verzuimduur steeg van 12,3 naar 14,1 dagen. Kortom, de medewerker meldt zich gemiddeld iets minder vaak ziek dan in 2010 maar de ziekteduur is langer. Het gemiddeld verzuim onder vrouwen bedraagt 6,86 % (een toename van 0,88%-punt ten opzichte van 2010). Bij mannen is dit 5,32 % (een toename van 0,66%-punt ten opzichte van 2010). Van alle verzuimen betreft 11,5 % langdurig verzuim (> 6

102


weken). Het langdurig verzuim is ten opzichte van 2010 met 1,5% -punt toegenomen. 83% van het totaal aantal verzuimdagen wordt veroorzaakt door het langdurig verzuim. Bij de gemeente Tilburg zijn in 2011 in totaal 2.543 verzuimmeldingen (100%) geweest. Oorzaken van de ziekte De arbodienst codeert de ziekteoorzaken. Dit gebeurt bij aanvang van de ziekte op basis van eigen verklaringen van de medewerker en bij ziekte langer dan 3 weken in het spreekuurcontact, op basis van het oordeel van de bedrijfsarts. Uit de schriftelijke eigen verklaringen (2.274) waarin medewerkers aangeven wat de oorzaak van de ziekte is, blijkt dat 11% van alle ziektegevallen het gevolg is van klachten aan het houdings- en bewegingsapparaat en bijna 5% het gevolg is van psychische klachten. In slechts 2% van de gevallen wordt melding gemaakt van werkgerelateerde problematiek. De diagnoses op basis van de spreekuren (219) geven uiteraard een ander beeld omdat het de langdurende ziektegevallen betreft. Hieruit blijkt dat 29% het gevolg is van klachten aan het houding- en bewegingsapparaat en 33% het gevolg is van psychische klachten. In 16 % van de spreekuurcontacten wordt melding gemaakt van werkgerelateerde problematiek. Arbeidsomstandigheden Instrumenten van Arbo-beleid Mijn Conditie Coach In het kader van het levensfasebewust personeelsbeleid is in 2009 gestart met het programma 'mijn Conditie Coach'. Het is bedoeld voor medewerkers die mogelijk een gezondheidsrisico lopen. Naast een vitaliteitscheck wordt een programma aangeboden om de conditie van medewerkers te verbeteren. In 2011 hebben enkele medewerkers aan dit programma deelgenomen. Bedrijfshulpverlening De Bedrijfshulpverlening heeft 40 maal een taak gehad bij het afhandelen van geregistreerde incidenten. Geregistreerde incidenten waren brandalarmen, hartfalen, flauwvallen, verwondingen. In totaal beschikt de gemeentelijke organisatie incl. buitenlocaties over 247 bedrijfshulpverleners, 22 ploegleiders en 2 hoofden BHV. Deze bedrijfshulpverleners hebben allemaal een reanimatie-opleiding gehad en kunnen werken met de defibrillator (AED). Onze BHV-ers ondersteunen ook een 3 tal externe AED punten. De meldingen komen via SMS-alerts bij de centrale meldkamer binnen. Verder zijn ook verschillende ontruimingsoefeningen in de stadskantoren uitgevoerd. Werkplekonderzoek Door het team Huisvesting & Huishouding zijn dit jaar 74 aanvragen voor werkplekonderzoeken ingediend. Intern zijn 58 onderzoeken uitgevoerd op basis van medische klachten en 16 onderzoeken waarbij een externe specialist is ingeschakeld. Daarnaast zijn er 39 verzoeken geweest voor hulpmiddelen (leesstandaard, headset, documenthouders enz). In 4 gevallen is aan afdelingen instructie en advies gegeven. Aan 73 medewerkers is hulp geboden bij het instellen van de werkplek. Dit gebeurt bij nieuwe medewerkers, verhuizingen en beginnende klachten. In 2011 kwamen er weer veel meldingen van klimaatklachten (480 waarvan 73% t.a.v. de koeling en 27% t.a.v. de verwarming). Het aandeel van de stadskantoren 1, 2, 3 en 4 is respectievelijk 44%, 29%, 6% en 14%. Klachtencommissie ongewenst gedrag, vertrouwenspersoon en bemiddelaar Bij de externe klachtencommissie ongewenst gedrag zijn geen klachten ingediend. In totaal is 8 keer contact opgenomen met de vertrouwenspersoon van Maetis. Eén medewerker is verwezen naar de bedrijfsarts omdat het geen problematiek voor de vertrouwenspersoon betrof. 6 gevallen zijn afgerond. In 2 gevallen loopt het

103


adviestraject nog. Er zijn geen klachten ingediend door de medewerkers die zich bij de vertrouwenspersoon hebben gemeld. Op de bemiddelaar is 83 maal een beroep gedaan: 67 verzoeken om informatie en/of advies en 16 verzoeken om bemiddeling. De bemiddelingsverzoeken betroffen rechtspositie (2), functioneren (9), onderlinge verhoudingen (1), reorganisatie en (her)plaatsing (4). Alle bemiddelingszaken hebben geleid tot een bevredigend resultaat. Bedrijfsongevallen, gemelde gevaren en agressie In 2011 zijn 16 meldingen gemaakt van gevaren. Daarnaast zijn er 3 meldingen van bedrijfsongevallen geweest. Medewerkers hebben 148 agressiegevallen gemeld. Dit betreft overwegend verbale agressie en daarnaast bedreigingen en fysieke agressie. De meeste incidenten worden via een (orde) gesprek afgehandeld op basis van het agressieprotocol. In 7 gevallen is aangifte gedaan bij de politie. Met de politie zijn werkafspraken gemaakt om te ondersteunen bij aangifte en in overleg met de werkgever eventuele bewakings- en/of beveiligingsmaatregelen te treffen. Integriteit De implementatie van het integriteitbeleid waarbij gestuurd wordt op gewenst gedrag is in 2009 gestart. De meeste leidinggevenden en medewerkers hebben in 2010 en 2011 de training morele oordeelsvorming gevolgd. De focus ligt op het versterken van de morele oordeelsvorming van alle medewerkers. In 2011 heeft een groot deel van de leidinggevenden de training handhaving integriteit gevolgd. In 2012 zal het moreel leeroverleg verder vorm worden gegeven. Voor zittende medewerkers zijn ook in 2011 bijeenkomsten georganiseerd waar zij de (integriteit)eed/belofte aflegden of verklaring konden tekenen. Per 31 december 2011 staan in Beaufort 1.664 medewerkers geregistreerd die de eed c.q. de belofte hebben afgelegd of een verklaring hebben getekend. Het traject "professionalisering integriteit" wordt uitgevoerd door een extern bureau dat ruime ervaring heeft met het begeleiden van integriteittrajecten bij overheidsorganisaties in binnen- en buitenland. Morele oordeelsvorming is als onderdeel van het project Leiderschap & Werkstijl opgenomen in het gemeentebrede proces van organisatieontwikkeling. In het introductieprogramma voor nieuwe medewerkers krijgt de training morele oordeelsvorming een vaste plaats. Nevenfuncties Op grond van de Ambtenarenwet is de gemeente Tilburg verplicht de geregistreerde nevenwerkzaamheden van haar topambtenaren openbaar te maken. Wij hebben besloten dat de openbaarmaking van de nevenwerkzaamheden daarom geldt voor de door de algemeen directeur / gemeentesecretaris, de directeuren en adjunctdirecteuren van de diensten en de directeur Concernstaf/Concerncontroller opgegeven nevenwerkzaamheden. In 2011 zijn door de bovengenoemde functionarissen de volgende nevenwerkzaamheden verricht: Algemeen directeur/gemeentesecretaris: ambtsgebonden nevenfuncties: voorzitter Kring gemeentesecretarissen ROM, lid gemeentesecretarissen Brabantstad, voorzitter Kennis & Beheersteam Crisiscommunicatie VRMWB en niet-ambtsgebonden nevenfuncties: lid Programmaraad Wethoudersleergang Publiek Domein (niet bezoldigd), lid Raad van Advies TSPB ( niet bezoldigd) Directeur Publiekszaken: bestuurslid / penningmeester van de Vereniging van Directeuren Publiekszaken (ambtsgebonden nevenfunctie) Directeur Bedrijven: het verzorgen van lessen, het geven van lezingen en advieswerk (niet-ambtsgebonden nevenfunctie) Adjunct-directeur Servicedienst: bestuurslid/penningmeester van Stichting W2 te Den Bosch (niet ambtsgebonden nevenfunctie)

104


Financiële belangen Als gevolg van een wijziging van de Ambtenarenwet is de gemeente Tilburg als werkgever verplicht er voor te zorgen dat de financiële belangen van haar medewerkers die in een functie werkzaam zijn waaraan het risico van financiële belangenverstrengeling of oneigenlijk gebruik van koersgevoelige informatie verbonden is, worden gemeld en geregistreerd. Met instemming van de OR is een lijst van functies opgesteld waarvoor die meldingsplicht geldt. De medewerkers voor wie op basis van de lijst een meldingplicht geldt hebben in 2011 een meldingsformulier ontvangen. De ontvangen meldingen zijn geregistreerd en toegevoegd aan het personeelsdossier van de betreffende medewerkers. Disciplinaire straffen In totaal zijn er in het afgelopen jaar 6 disciplinaire maatregelen genomen. Het gaat hierbij om maatregelen die een gevolg zijn van het niet nakomen van de regels omtrent ziekteverzuim, ongewenste omgangsvormen (verbale en fysieke agressie en seksuele intimidatie), corruptie, misbruik van bedrijfsmiddelen en overschrijding van interne regels. De strafmaat varieerde van een schriftelijke berisping tot voorwaardelijk strafontslag. Naar aanleiding van de calamiteit in zwembad de Reeshof zijn vanuit de gemeente Tilburg twee onderzoeken gestart naar de verantwoordelijkheid van betrokken medewerkers. De onderzoeken zijn inmiddels afgerond op grond waarvan personele maatregelen genomen zijn. (Lokale) Arbeidsvoorwaarden Op lokaal niveau zijn er in 2011 geen nieuwe afspraken over arbeidsvoorwaarden gemaakt. Wel is de landelijke CAO afspraak geëffectueerd om de premiekorting voor medewerkers tussen 62 en 65 aan te wenden voor de verhoging van de inzetbaarheid. Deze afspraak is lokaal vertaald in een regeling roostervrije uren voor actieve medewerkers die 62 jaar of ouder zijn.

2.1.3 Middelen Huisvesting De uitkomsten van het onderzoek naar de organisatieontwikkeling en het onderzoek naar de gemeentelijke huisvesting in relatie tot de binnenstadsontwikkeling bepalen de noodzaak van mogelijk ingrijpende verhuisbewegingen/herschikkingen. In 2011 is de initiatieffase afgerond van het onderzoek gemeentelijke huisvesting met een aantal mogelijke huisvestingsscenario's inclusief indicatieve financiële ramingen. Er is tevens een start gemaakt met de definitiefase. Doelstelling van de definitiefase is te komen tot 1 huisvestingsscenario, inclusief een volledig programma van eisen en bijbehorende raming van investerings- en exploitatiekosten. Dit onderzoek wordt naar verwachting in het najaar van 2012 afgerond. In 2010 besloten wij tot gezamenlijke huisvesting van het UWV en een deel van Sociale Zaken in een nog te ontwikkelen bedrijfsverzamelgebouw in de Spoorzone. In 2011 is op basis van de samenwerkingsovereenkomst bedrijfsverzamelgebouw met het UWV onderhandeld over de verdere invulling van deze overeenkomst. Door omvangrijke bezuinigingen binnen het UWV is daar nog geen besluit over genomen. De gevolgen van de vrijkomende huisvesting als gevolg van het te verwachten vertrek van een deel van de medewerkers van de afdeling Werk en Inkomen worden betrokken bij de nadere uitwerking van het gemeentebrede huisvestingsproject. Begin 2012 zijn de effecten van Tilburg Transformeert vertaald in een verhuisplan dat in het begin van het tweede kwartaal van 2012 uitgerold zal worden.

105


Communicatie Social media De toepassing van nieuwe sociale media als Hyves, Twitter, Facebook etc. beginnen langzaam hun vruchten af te werpen. Zo genereren onze twitter-berichten veel bezoek op de nieuwspagina's van tilburg.nl. Daarnaast leiden de eerste ervaringen op het gebied van digitale burgerparticipatie al tot voorzichtige conclusies over de inzetbaarheid hiervan. Het stadsdebat "Tilburg Bezuinigt" en het ophalen van meningen uit de stad over burgerparticipatie door middel van UserVoice zijn tot de verbeelding sprekende voorbeelden. Mede als gevolg hiervan ontwikkelen we een toolkit burgerparticipatie: een pakket aan middelen, bijvoorbeeld Facebook of juist een bewonersavond, waar we op basis van ervaringen uit het verleden, uit kunnen kiezen. Stadsdebat In het kader van het stadsdebat hebben we burgers actief benaderd om input te leveren aan voorstellen om de bezuinigingen voor 2012 in te vullen. Naast een fysiek debat in een drietal buurthuizen in de stad hebben we ook via sociale media de burger gevraagd om hun ideeën in te brengen. Uiteindelijk zijn er honderden reacties binnen gekomen. De ideeën, van zowel het debat als uit de sociale media, zijn per bestuurlijk thema verwerkt in de uiteindelijke bezuinigingsvoorstellen. Tilburg Transformeert In 2011 is veel energie gestoken in de communicatie over 'Tilburg Transformeert', de organisatieverandering van de gemeente Tilburg per 1 januari 2012. Daarbij richtte de communicatie zich met name op het informeren en 'door het proces helpen' van alle interne doelgroepen. Logische middelen als een eigen informatieknop over Tilburg Transformeert op Binnenweb zijn aangevuld met nieuwe en extra communicatiemiddelen. Bijvoorbeeld met de inzet van de T-community als sociaal medium en met het organiseren van enkele gemeentebrede informatiecarrousels over karakterschetsen en inrichtingsplannen. De directie i.o. is verschillende keren onder de noemer 'Tilburg Transformeert? Vraag het de directie!' op pad geweest om vragen van medewerkers persoonlijk te beantwoorden. Bij ingewikkelde processtappen zoals de plaatsingsprocedure en de belangstellingsregistratie kwam daar een intensieve schriftelijke informatievoorziening via brieven, Binnenweb en Binnenkrant nog bij. Nieuwe Huisstijl Op 1 januari 2012 is er veel veranderd: van grote veranderingen in structuur en manier van werken tot organisatorische zaken als nieuwe contactpersonen, telefoonnummers en visitekaartjes. Het was daarom meteen een natuurlijk moment om letterlijk te laten zien dat we een nieuwe start maken. Door de informatie over de nieuwe organisatie vanaf die datum op orde te hebben, maar ook door met aanpassingen in de huisstijl nieuwe accenten te zetten in de uitstraling en profilering van de organisatie. In de overgang van oud naar nieuw is de gemeentelijke huisstijl gemoderniseerd. Informatisering & Automatisering Het gemeentelijk Informatiserings- & Automatiseringsbeleid vindt zijn grondslag in drie pijlers: het Coalitieakkoord 2010 - 2014, de Programmabegroting 2011 en als laatste de ICT-visie 2008 en het Informatieplan 2009 - 2012. Eind 2010 zijn voor alle lopende en voorgenomen ICT- activiteiten de prioriteiten benoemd. Medio 2011 is op verzoek van het Kernteam de planning bijgesteld ten behoeve van de benodigde ondersteuning voor de nieuwe netwerkorganisatie en de transitie van oud naar nieuw. Onderstaand worden de belangrijkste ICT- resultaten in 2011 op hoofdlijnen weergegeven.

106


Sociale stijging Door aanpassing en vernieuwing van de websites werkplein, sociale kaart en sportportal is de vindbaarheid en toegankelijkheid van informatie van voorzieningen rondom werk, inkomen, WMO en sport verbeterd. Het aanvragen van bijstand kan voortaan digitaal. Naar dergelijke mogelijkheden voor WMO en Sport is onderzoek verricht. Het vroegtijdig ingrijpen bij schoolverzuim of vroegtijdig schoolverlaten is versterkt door de leerplichtadministratie te koppelen met de administratie van het DUO (voorheen IBG groep) in Groningen. Door op landelijk niveau een koppeling aan te brengen tussen de bij de veiligheids- en zorgketen in gebruikzijnde systemen (GCOS en Mens Centraal) is de signaaluitwisseling tussen deze partijen verbeterd. Voor de casusgerichte aanpak in de Zorg wordt het systeem Mens Centraal beproefd op bruikbaarheid voor wijkgericht werken en Centrum voor jeugd en Gezin. Versterking vestigingsklimaat Internet is voor bedrijven, instellingen en burgers een eerste levensbehoefte. Een goede infrastructuur is een onderscheidend criterium om zich te vestigen of te blijven. Moderne internettoepassingen voor maatschappelijke diensten vragen om een grote bandbreedte. Een plan van aanpak voor glasvezel naar alle woningen is bestuurlijk vastgesteld. Een proef voor draadloos internet in de openbare ruimte van de Binnenstad is gestart en heeft op onderdelen tijdens de kermis gefunctioneerd (camerabewaking, digitale werkplek, verzenden TV beelden). In het kernwinkelgebied zijn masten geplaatst. In navolging van Europa, het Rijk en andere steden is ook Tilburg aan de slag gegaan met open data. Open data voor overheidsinformatie waarover burgers en bedrijven vrijelijk kunnen beschikken om daarmee meerwaarde te creëren. Het kan de zelfredzaamheid en betrokkenheid van burgers en de economische en duurzame activiteiten in de gemeente stimuleren. Potentiële data zijn geïnventariseerd. Gestart is met het in kaart brengen van de organisatorische en technische voorwaarden. Leefbaarheid en veiligheid Voor veiligheid heeft er een doorontwikkeling en uitbreiding van de ICT voorzieningen voor sturing, samenwerking, naleving en effectmeting plaatsgevonden. Zo is het managementdashboard verbreed en voorzien van geografische zoeken rapportagefaciliteiten. Verder is ter ondersteuning van het casusoverleg met ketenpartners een applicatie ingezet en is een verkenning uitgevoerd naar datamining op het datawarehouse veiligheid. Het programma van eisen en het aanbestedingsdocument voor de vervanging van het functioneel en technisch verouderde parkeervergunningensysteem is gereed. Betere mogelijkheden om locatie onafhankelijk op correct parkeergedrag toe te zien en te handhaven laten nog even op zich wachten. In 2012 dient er een aanbesteding van het WABO-vergunningensysteem plaats te vinden omdat contractverlenging niet is toegestaan. Een module programmatisch handhaven wordt als eis in het vervangingstraject meegenomen. Bestuur, organisatie en dienstverlening Nieuwe vormen van informatieverstrekking, kennisdeling, debat, oordeelsvorming en interactie met burgers die web 2.0 biedt zijn op verschillende manieren ingezet. Zo is web 2.0 ingezet voor Tilburg bezuinigt, de kermis, Tilburg thuis voor jongeren, Tilburg studentenstad en Sport in Tilburg. Binnen het project Virtuoos Tilburg is met provinciale subsidie een instrument ontwikkeld om burgers meer te betrekken bij ontwikkelingen in de openbare ruimte. Een demo is beschikbaar op Tilburg.nl. Aan de evaluatie van het project wordt nog gewerkt. Het project Virtueel Brabant heeft voor promotie en beleving virtuele stadswandelingen (v. Gogh, Spoorzone, etc.) opgeleverd. In het project Virtueel Brabant werken de B5 en de provincie samen aan een digitale multimediale verschijning van de fysieke provincie.

107


De doorontwikkeling van Tilburg.nl vraagt nadere bezinning op de opbouw van een stadsplein en het gebruik van nieuwe media. Bij communicatie ligt de focus op het gebruik van nieuwe media (Tilburg bezuinigt, Tilburgse kermis, Tilburg thuis voor jongeren, Tilburg studentenstad, Sport in Tilburg). Een nieuwe versie van Binnenweb (intranet van gemeente Tilburg) is gerealiseerd. Op het vlak van dienstverlening zijn de nodige vorderingen gemaakt. Het digitale loket is verbeterd en uitgebreid. Tilburg heeft als eerste gemeente de vernieuwde landelijke voorziening voor het identificeren en authenticeren van bedrijven (Eherkenning) in gebruik genomen. Het gebruik van naam en adresblokken is binnen alle producten gestandaardiseerd. Het online maken van afspraken is nu ook mogelijk voor garantstelling, omwisseling van rijbewijs en parkeren. Het digitaal aanvragen en inzage in geleverde producten is met zeven stuks uitgebreid tot zevenentwintig producten. Daarnaast is het systeem voor afvalinzameling aangesloten op het digitale loket. Vanaf 2012 is de gemeente telefonisch bereikbaar onder één nummer, 14013. De bestaande voorziening om alle veel voorkomende vragen kanaalonafhankelijk te kunnen beantwoorden is hiertoe ingericht. Omdat de eerste Europese aanbesteding van een klantcontactsysteem en midoffice te kostbaar bleek, is er in september in afgeslankte vorm opnieuw aanbesteed. Helaas is hierdoor de invoering van zaakgericht werken, o.a. de pilot voor klachten en parkeren, vertraagd. Bedrijfsvoering en infrastructurele voorzieningen ICT voor bedrijfsvoering en infrastructurele voorzieningen richt zich op continuïteit, efficiency, ondersteuning ketensamenwerking en regionale samenwerking. Verschillende maatregelen zijn getroffen om de continuïteit van functioneel en technisch verouderde oplossingen zeker te stellen. De vervanging van de systemen voor de bevolkingsadministratie, afvalinzameling, schuldhulpverlening en documentenopslag is nagenoeg afgerond. De inzet van het vergunningensysteem voor bodeminformatie en milieu-inrichtingen ligt op schema. De implementatie van een systeem voor integraal beheer van objecten van de openbare ruimte verloopt daarentegen moeizaam. Een advies hoe met deze situatie om te gaan wordt uitgebracht. De aanbesteding van het parkeervergunningensysteem is in voorbereiding. Een plan van aanpak is opgesteld voor vernieuwing van de formulierengenerator van het digitaal loket. De informatiebehoefte voor projectmanagementinformatie is in kaart gebracht en wordt thans vertaald naar een programma van eisen. Een test met twee alternatieven ter vervanging van het frauderegistratiesysteem is in voorbereiding. Alle voorgenomen acties om de continuïteit van de technische infrastructuur te waarborgen (SQL 2005, AIX, exchange, Citrix en TSM) zijn in uitvoering en worden in het eerste kwartaal 2012 afgerond. Met digitalisering van de processen declaraties en indiensttredingen is de efficiency en kwaliteit van interne dienstverlening toegenomen. Een plan is gemaakt om in 2012 over te stappen op één gemeentelijke user-id en zo een bijdrage te leveren aan efficiency en ontkokering van de dienstencultuur. Een vooronderzoek naar de extra eisen die samenwerking met ketenpartners stelt aan identity en accessmanagement is afgerond. Op het vlak van hergebruik van basisgegevens zijn de nodige stappen gezet. Het bevolkingsysteem is aangesloten op de basisregistratie adressen en gebouwen BAG. Een raadpleegscherm BAG is ter beschikking gesteld voor die gevallen waar een geautomatiseerde koppeling bedrijfseconomisch niet verantwoord is. Het hergebruik van bevolkingsgegevens binnen het uitkeringensysteem is geoptimaliseerd. Middels het project "kernregistratie topografie" is een start gemaakt met het onderbrengen van administratieve en geometrische gegevens van reële en virtuele vastgoedobjecten in één database. Vanuit deze database kan ook de in 2015 wettelijk verplichte basisregistratie grootschalige topografie BGT geaggregeerd worden.

108


Één informatiehuishouding In 2011 is verder uitvoering gegeven aan de ICT visie en het Informatieplan 20092012. Hoofduitgangspunt voor de basisvoorzieningen is één informatiehuishouding. De visie op één informatiehuishouding heeft zijn beslag gekregen in de nota: Trefpunt informatievoorziening Tilburg (TinT). Hierbij wordt een gemeentebrede voorziening gecreëerd voor het verstrekken van adequate informatie aan bestuur en management. De vormgeving van één informatiehuishouding heeft nog een extra impuls gekregen door Tilburg Transformeert, met de nieuwe afdeling Informatievoorziening. In deze afdeling worden gegevens van de gemeente bijeengebracht en samenhangend ontsloten voor bestuur en management. Hiermee is ook het actiepunt gerealiseerd om het beheer van basisregistraties in één hand onder te brengen. Informatiebeveiliging Het informatiebeveiligingsplan 2011 is door de directie i.o. vastgesteld. In de Auditcommissie is een presentatie gegeven van de stand van zaken van de gehele stuurcyclus. Ook is de reactie toegelicht van de gemeente op de actuele problemen zoals DIGInotar en Lektober. Naar aanleiding van controle van de jaarrekening 2011 zijn door de accountant enkele opmerkingen gemaakt over de realisatie van de aanbevelingen in de KIB (kwaliteitstoets informatie beveiliging). Inmiddels is er een gericht plan opgezet om de resterende bemerkingen daadkrachtig op te pakken. Het netwerk van privacypersonen om de kennis en deskundigheid op het gebied van privacy verder te vergroten is gestart en enige malen bijeen geweest.

2.1.4

Waardering door klanten en leveranciers

De gemeente kent de burgers als klant, bewoner en als vertegenwoordiger van een stedelijke organisatie. Onder andere de instrumenten ‘klanttevredenheidsonderzoek’ en deelname aan benchmarks zorgen voor een permanente monitoring van de dienstverlening. De dienstverlening in de stadswinkels is in 2011 beoordeeld door 'mistery-shoppers' waarbij gelet is op kwaliteit van dienstverlening, kennis van medewerkers, vriendelijkheid en correctheid. Deze aspecten werden als zeer positief ervaren waardoor een rapportcijfer van 7,5 werd behaald. De benchmark WMO bij Sociale Zaken leidde in 2011 tot een bovengemiddelde score ten opzichte van de andere 154 deelnemende gemeenten. Uit het gehouden klanttevredenheidsonderzoek bij de WMO blijkt dat Tilburgse WMO-klanten wederom (zeer) tevreden zijn over de dienstverlening en voorzieningen alhoewel er punten zijn die nader aandacht verdienen. De meting van klanttevredenheid over de dienstverlening van sociale zaken in het algemeen en over de casemanagers laat een positieve tendens zien. De tevredenheid van klanten over de casemanager is gestegen van 66% naar 76%. Bij re-integratie is de tevredenheid gedaald ten opzichte van 2009. 63% van de klanten is tevreden als het gaat om persoonlijke aandacht/bereikbaarheid/communicatie. Dit is een daling met 8% ten opzichte van 2009 (71%). Voor de sportaccommodaties wordt tweejaarlijks een benchmark behouden. In 2011 heeft die niet plaatsgevonden.

2.1.5

Waardering door medewerkers

In 2011 zijn 65 bezwaarschriften van individuele medewerkers binnengekomen over personeelsaangelegenheden. De bezwaarschriften hadden met name betrekking op de vaststelling van functieprofielen, het wijzigen van toelagen, op beoordelingen, ontslagen en bezwaren voortkomend uit de reorganisatie. Van deze bezwaarschriften is er 1 deels gegrond verklaard, 27 ongegrond en 8 niet-ontvankelijk. 25

109


bezwaarschriften zijn ingetrokken. Dit laatste is voornamelijk het gevolg van de “andere aanpak”. Hieronder wordt verstaan dat voordat een bezwaarschrift het juridische traject in gaat eerst gepoogd wordt op een andere manier tot een oplossing te komen. Dit kan variëren van het geven van uitleg tot het bijstellen van de bestreden beslissing. Hierdoor zijn gegronde bezwaren afgevangen. Dit geeft een vertekend beeld ten opzichte van het aantal gegronde bezwaren. Op 4 bezwaarschriften die in 2011 zijn binnengekomen is nog geen beslissing genomen. Bij de rechtbank is 7 maal beroep ingesteld. 4 beroepen zijn nog aanhangig, 1 is ingetrokken en 2 zijn ongegrond verklaard. Het aantal bezwaar- en beroepszaken met betrekking tot personeelsaangelegenheden is toegenomen (2009: 27, 2010:45). Een reden voor deze stijging is gelegen in de groter wordende zorg/onzekerheid op de arbeidsmarkt in combinatie met de bezuinigingen en de reorganisatie. Ondernemingsraad (OR) en georganiseerd overleg (GO) In 2011 hebben 12 OR-vergaderingen en 14 overlegvergaderingen plaatsgevonden. Het hoofdonderwerp voor 2011 was het proces van de organisatieontwikkeling 2010 -2013 en de samenloop met de bezuinigingen volgens de Programmabegroting 2012 e.v.. De WOR-bestuurder heeft ook regelmatig gesproken met de Voorbereidingscommissie die als commissie namens de OR de besluitvorming inzake Tilburg Transformeert mee voorbereidde en in dat verband voortdurend is geïnformeerd. Dit gebeurde op basis van de projectplanning en de daarin aangegeven besluitvormingsmomenten. Met name de 'karakterschetsen' van de nieuw te bouwen afdelingen en de inrichtings- en formatieplannen waren zo'n moment. Verder heeft de OR zijn rol vervuld bij het toezien op de uitvoering van het plaatsingsproces overeenkomstig het sociaal statuut. De OR is in 2011 ondersteund door een externe adviseur. Het belangrijkste onderwerp was het ontwikkelen van een nieuwe medezeggenschapstructuur afgestemd op de nieuwe organisatie. Gekozen is voor een zogenoemd linking pin model. Het GO heeft 6 reguliere vergaderingen gehad. De belangrijkste onderwerpen waren het sociaal statuut, de organisatieontwikkeling Tilburg Transformeert inclusief de genoemde samenloop met de bezuinigingen en de overgangsregeling overwerk/ORT. Over al deze onderwerpen is overeenstemming bereikt. In het kader van het sociaal statuut is een paritaire Begeleidingscommissie ingesteld. Voor het behandelen van bezwaren in het kader van het sociaal statuut is een Personele Kamer ingesteld, met daarin eveneens vertegenwoordiging van werkgever en werknemers en een onafhankelijk extern voorzitter.

2.1.6 Waardering door de maatschappij Beantwoording brieven Vanaf 2009 zijn gerichte maatregelen genomen om de schriftelijke dienstverlening te verbeteren. Daardoor zijn in de afgelopen jaren steeds meer brieven tijdig afgehandeld. De norm is om 95% van de brieven tijdig af te handelen. Voor brieven die een afhandeltermijn kennen van korter dan 8 weken is in 2011 een percentage van 94% gerealiseerd (2010: 95%). De stijgende lijn van de afgelopen jaren in de afhandeling van brieven heeft zich in 2011 helaas niet doorgezet. Behalve de 'gewone' brieven zijn er ook brieven en aanvragen die meer tijd (mogen) vergen. Van deze brieven werd 2% niet op tijd afgewerkt, 94% werd binnen de termijn afgehandeld en 4% staat binnen de termijn nog open. Dat is een kleine verbetering ten opzichte van 2010 toen 3% niet tijdig werd beantwoord.

110


Dienst

Aantal brieven

Beleidsontwikkeling Gebiedsontwikkeling Publiekszaken Bedrijven Servicedienst Concernstaf Raadsgriffie Staf Veiligheid

2.888 5.506 1.822 326 2.739 150 32 239

Totaal

111

13.702


Afgehandeld <8 weken 2010 2011 98% 99% 92% 92% 96% 92% 97% 98% 98% 98% 96% 92% 89% 97% 87% 84% 95%

94%

2.2

Risico’s en Weerstandsvermogen

De belangrijkste risico's zoals opgenomen in de dienstverslagen zijn onderstaand opgenomen inclusief een korte toelichting omtrent aard en, indien bekend, omvang van het risico. Onder risico's worden in jaarrekeningverband verstaan alle voorzienbare risico's waarvoor geen voorzieningen zijn gevormd en die van materiële betekenis kunnen zijn in relatie tot het balanstotaal of de financiële positie (eigen vermogen). Slachtplaats In 1985 is de gemeentelijke slachtplaats aan Slachtplaats Tilburg BV verkocht. In 1994 heeft de raad vervolgens ingestemd met een aanpassing van het in 1985 overeengekomen leningarrangement. De problematiek van de bodemverontreiniging werd daarbij losgekoppeld van de onderhandelingen. Het risico ten aanzien van verontreiniging van de bodem onder het slachtplaatsterrein is nog steeds aanwezig. Er is in 2011 geen sprake van nieuwe ontwikkelingen inzake dit risico. TWM-groep 1. Gerechtelijke procedure Op 1 juni 2007 zijn de drinkwateractiviteiten van TWM juridisch overgedragen aan Brabant Water NV. TWM opteert voor wat betreft de schadeloosstelling van Brabant Water voor de zogenoemde reproductiewaarde. Begin 2009 heeft de rechtbank een uitspraak gedaan, die volledig overeenkomt met het door TWM ingenomen standpunt. Brabant Water is tegen dit vonnis in cassatie gegaan, echter het cassatieberoep is niet-ontvankelijk verklaard. Inmiddels wordt de procedure voor de rechtbank Breda voortgezet. Drie deskundigen zullen de rechtbank adviseren over de hoogte van de schadeloosstelling die Brabant Water aan TWM zal moeten vergoeden. 2. Geldlening TWM Zoals bekend blijft onder meer 580 hectare grond vooralsnog bij TWM Gronden BV in eigendom. Een groot deel van de gronden betreft bos en natuurterrein, waar geen inkomsten maar wel beheerslasten uit voortvloeien. Brabant Water heeft destijds een voorschot op de overnamesom overgemaakt gebaseerd op de boekwaarde van de activa, zijnde de minimale positie. Dit voorschot was onvoldoende om de resterende externe financieringen en de lopende exploitatielasten te kunnen dekken. Om de liquiditeitsproblematiek van TWM het hoofd te kunnen bieden, heeft de raad op 30 juni 2008 en 22 november 2010 leningen tot een totaalbedrag van € 23,7 miljoen verstrekt. Hiervan is inmiddels € 18,5 miljoen opgenomen tegen een marktconform percentage van 5,34%. De uiteindelijke uitspraak over de hoogte van de schadeloosstelling zal bepalend zijn in hoeverre de gemeentelijke lening tezamen met andere uitstaande verplichtingen terugbetaald kunnen worden. 3. TWM Gronden De drinkwatervoorzieningactiviteiten zijn per 1 juni 2007 van de NV TWM overgedragen aan Brabant Water. Dit is op last van de Minister van VROM gedaan in het kader van het provinciale plan om te komen tot een reorganisatie van de drinkwatervoorziening. Er loopt thans een juridische procedure over de hoogte van de schadeloosstelling die het gevolg is van deze overdracht. De gemeente Tilburg is met 90,9 % grootaandeelhouder in de Holding (gemeente Goirle 9,1 %). In 2009 heeft het college na overleg met de raad en medeaandeelhouder Goirle besloten om de huidige structuur van de TWM te handhaven. Dit betekent dat de gronden die binnen de TWM-gronden BV worden beheerd, tot na de afwikkeling van de juridische claim binnen deze vennootschap zullen blijven. Na die afwikkeling zullen zij tegen getaxeerde waarde worden overgenomen door de gemeente Tilburg. Een groot deel van de gronden betreft bos en natuurterrein waar geen inkomsten maar wel beheerslasten uit voortvloeien. Indien de schadeloosstelling zal leiden tot een

112


boekwinst, zal een deel van deze winst worden gebruikt voor het afboeken van deze gronden, teneinde deze beheerslasten beheersbaar te houden. Grondexploitatie, Bijdrageregeling opsporen explosieven De gemeente Tilburg ontvangt bij vooruitbetaling jaarlijks een tegemoetkoming in de kosten van onderzoek, ruiming en sanering van gebieden waarin zich nietgesprongen explosieven bevinden. Het resterende bedrag moet worden gereserveerd voor toekomstige onderzoeken, ruimingen en saneringen. Op dit moment is nog onduidelijk of dit plus de jaarlijks te ontvangen bijdragen voldoende zullen zijn om de kosten te dekken. Om een inschatting te kunnen maken zal een scan van de risicovolle gebieden in Tilburg worden uitgevoerd. In de jaren 1999 t/m 2005 zijn bij vooruitbetaling ook bijdrages ontvangen waarover nog geen finale afrekening heeft plaatsgevonden. Het is nog niet duidelijk óf het risico bestaat en dus of er deels terugbetaling (max. € 0,89 mln.) moet plaatsvinden. Inmiddels vindt over deze eindafrekening overleg plaats met het Ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie. In januari 2012 is opnieuw een bezwaarschrift ingediend. BTW parkeergarage Pieter Vreedeplein Per 1 juli 2011 is de 'Uitvoeringsbeschikking omzetbelasting 1968' gewijzigd. Deze wijziging strekt ertoe publiekrechtelijke lichamen voor de omzetbelasting aan te wijzen als ondernemer voor het gelegenheid geven tot parkeren waarbij ter verzekering van de betaling van het parkeergeld gebruik gemaakt wordt van een fysieke barrière. De parkeergarage Pieter Vreedeplein wordt niet geëxploiteerd als ondernemer en over de inkomsten uit deze garage wordt dan ook geen btw afgedragen. Dit geschiedt met instemming van de belastinginspecteur. Nu de wet gewijzigd is, is het mogelijk, dat de belastinginspecteur terugkomt op de afspraak, dat de gemeente Tilburg de garage Pieter Vreedeplein niet als ondernemer exploiteert. In dat geval zal 19% btw afgedragen (gemiddeld ca. € 300.000,-) moeten worden over de inkomsten uit deze garage en zullen, ervan uitgaande dat tarieven niet kunnen worden aangepast, de baten met eenzelfde bedrag afnemen. Horeca Midi Na het besluit van het college van februari 2011 om geen subsidie meer te verstrekken aan Theaters Tilburg voor de exploitatie van het Midi Theater, heeft het college met de horeca-exploitant afgesproken tot een financiële afhandeling te komen van de exploitatie van de horecavoorziening in het Midi Theater. Het college en de exploitant verschillen van mening over het aandeel van de schade dat de gemeente dient te vergoeden. De eventuele kosten voor de gemeente zijn nog niet bekend, want deze zijn afhankelijk van vervolgprocedures. Inmiddels is een en ander in behandeling bij de rechter. Tekorten grondexploitatie door aanhoudende crisis Als gevolg van de aanhoudende economische crisis blijft de grondexploitatie onder druk staan. De grondverkopen en geïnde exploitatiebijdragen zijn al een aantal jaren minder dan geraamd. Als gevolg hiervan lopen de boekwaarden op en ontstaan er hoge jaarlijkse rentelasten. Het effect wordt zichtbaar bij het dekken van risico's en tekorten van grondexploitaties. In 2011 is het weerstandsvermogen iets toegenomen, maar dit zal echter snel slinken als er weinig grondopbrengsten zijn, terwijl de rentekosten en planen apparaatskosten hoog blijven. Daarnaast komt ook de liquiditeit van het Grondbedrijf onder druk te staan. Om een indicatie te geven van de hoogte van het risico is een gevoeligheidsanalyse gemaakt.

113


Gevoeligheidsanalyse voor de gemeentelijke grondexploitaties inclusief herstructurering (excl. niet in exploitatie genomen gronden, particuliere exploitaties en risicovoorziening) Uitgangspunten

Parameter

Kostenstijging per jaar Opbrengstenstijging per jaar Financieringsrente Omzet gemeentelijke grondverkopen Nog te maken kosten Nog te halen opbrengsten Afwijking

2% 1% 4,50% 270 mln. 360 mln. 420 mln. Effect op resultaat in € mln. NCW per 1-1-2011

10% lagere of hogere grondopbrengst woningbouw

8,0 verschil

10% lagere of hogere grondopbrengst bedrijfsterreinen

12,5 verschil

10% lagere of hogere grondopbrengst overige categorieën

6,2 verschil

1 jaar algehele afzetvertraging of versnelling

6,2 verschil

1% rentestijging of -daling

1,4 verschil

1% lagere of hogere jaarlijkse opbrengststijging

8,7 verschil

1% hogere of lagere jaarlijkse kostenstijging

9,6 verschil

Ongeval zwembad De Reeshof Begin november 2011 zijn twee bezoekers van zwembad De Reeshof gewond geraakt door het naar beneden vallen van enkele geluidsboxen die in het zwembad aan het plafond waren bevestigd. Eén van de twee bezoekers is ten gevolge van haar verwondingen overleden. Er zijn 3 risico's te benoemen: 1. Momenteel loopt er een justitieel onderzoek naar o.a. de schuldvraag. Indien de gemeente als (gedeeltelijke) schuldige wordt aangewezen, bestaat de mogelijkheid dat claims worden ingediend die mogelijk niet door de verzekering (OVO) gedekt worden. 2. Kosten/claims van medewerkers inzake schorsingen/ bezwaarschriften. Deze kosten worden alleen vergoed wanneer ze in het gelijk worden gesteld. 3. Ondersteuning medewerkers in strafrechtelijke procedure. Interpolis verzekering dekt die kosten tot een maximaal bedrag per medewerker. Ingeschat wordt dat dit voldoende zal zijn. Algemene uitkering gemeentefonds De volgende risico’s worden onderkend met betrekking tot de algemene uitkering uit het gemeentefonds. - De macro-economische en nominale ontwikkelingen zijn een algemene risicofactor; - De vaststelling van de inkomstencapaciteit OZB over 2010 en 2011; - De aanpassing van de landelijke uitkeringsbasis en uitkeringsfactor ("tweede orde effect"). Risicomatrix De risicomatrix geeft inzicht in de categorisering van alle aanwezige risico's en wordt in alle concernproducties gepresenteerd.

114


aantal en kans effectuering

waarschijn- mogelijk onwaarlijk* ) *) schijnlijk onbekend totaal

< € 0,1 miljoen € 0,1 - € 0,5 miljoen € 0,5 miljoen - € 1 miljoen € 1 miljoen - € 2,5 miljoen

2 1

1

> € 2,5 miljoen

2

2

1

4

1

1

2

3

1

1

onbekend

2

1

Totaal

4

9

0

3

6

4

17

*) de mate van waarschijnlijkheid en omvang zijn bepalend voor het niet vormen van een voorziening, maar aanmerken als een risico.

Naast bovengenoemde risico´s met een negatief effect zijn er nog enkele onderwerpen die mogelijk een voordelig effect op het resultaat kunnen hebben. Het eindresultaat kan, afhankelijk van bepaalde factoren, negatief of positief uitvallen. Vrijval garantievoorziening verkoop Essent Met betrekking tot de verkoop van Essent is de vrijval garantievoorziening nog actueel. Na vrijval van de eerste tranche van de escrow in het Voorjaarsbericht 2011, resteert nog een escrow van € 440 miljoen. Hier staan op dit moment (betwiste) claims tegenover van € 42 miljoen. Per 30 september 2015 valt het restant van de escrow vrij, hetgeen een positief risico inhoudt van maximaal € 16,5 miljoen, indien geen enkele claim tot uitbetaling leidt. Naar aanleiding van de verkoop van de Kerncentrale Borssele/EPZ, wordt op dit moment onderhandeld over een bedrag dat versneld kan vrijvallen doordat voor PBE geen risico meer wordt gelopen. Ook wordt onderhandeld over een hogere rentevergoeding over de escrow. Voorziening voormalig bestuur Bij het Eindejaarsbericht 2011 is de Voorziening voormalig bestuur bijgesteld op basis van de laatst bekende actuariële gegevens en de bekende effecten van wijziging in de samenstelling van het uitkeringsbestand, pensioenopbouw en neveninkomsten. Door de methodiek van ramen is sprake van een mogelijke positieve bijstelling bij werkhervatting van voormalig wethouders. Weerstandsvermogen De weerstandscapaciteit voor de gemeente Tilburg is gedefinieerd als het totaal van: a. de reservecapaciteit bestaande uit: de Algemene Reserve, Reserve grootschalige Investeringswerken, Algemene Bedrijfsreserves en egalisatiereserves van de gesloten exploitaties; b. de onbenutte belastingcapaciteit. Op grond van de balansgegevens per ultimo 2011 bedraagt de reservecapaciteit circa € 199 miljoen en de onbenutte belastingcapaciteit (begroting 2012) € 10,3 miljoen. Na de totstandkoming van bovengenoemde definitie is een nieuwe reserve gevormd uit de opbrengst erfpachtsgelden, de reserve Beleggingsfonds 2000. Deze reserve is voor een gedeelte eveneens “vrij” en kan tot de weerstandscapaciteit worden gerekend. Het saldo ultimo 2011 bedraagt bijna € 80 miljoen; de vrij inzetbare eindwaarde is echter afhankelijk van toekomstige rentetoerekeningen, de vastgelegde onttrekkingen voor de herstructurering en de inzet van rendementen. Wij achten deze weerstandscapaciteit ruimschoots voldoende gelet op de aanwezige risico´s en de risicomatrix.

115


2.3

Treasuryparagraaf

Algemeen Deze treasuryparagraaf behandelt de uitkomsten van het gevoerde treasurybeleid in 2011. a. Rentevisie: in 2011 is conform de procedure vier maal een rentevisie vastgesteld. De rentevisie is een belangrijk instrument bij beslissingen over consolidatiemomenten (aantrekken langlopende leningen); b. Kasgeldlimiet: de kasgeldlimiet over 2011 bedroeg € 86.434.000,-. De netto vlottende schuld mag normaliter niet boven deze limiet komen; de kasgeldlimiet is in 2011 niet overschreden; c. De renterisico norm over 2011 bedroeg € 203,- mln. en is niet overschreden (20% van het begrotingstotaal). d. In 2011 zijn geen langlopende leningen opgenomen. Op 1 januari 2011 was er een liquiditeitstekort van circa € 18 miljoen. Eind december was dit toegenomen tot een bedrag van circa € 55 miljoen. Liquiditeitstekorten worden zoveel mogelijk afgedekt met daggeld en kasgeld. e. In 2011 waren er drie leningen met een renteherziening. Deze leningen stonden één op één uit naar TIWOS en zijn op de datum van de renteherziening door de gemeente naar de geldgever (Nederlandse WaterschapsBank) afgelost. TIWOS heeft deze leningen naar de gemeente afgelost. f. Het totaalbedrag aan betaalde rente van de langlopende leningen bedroeg in 2011 € 4.487.367,43. g. Mogelijkheden tot vervroegde aflossingen voor opgenomen langlopende geldleningen waren in 2011 niet aanwezig, behalve het onder e genoemde. h. Onderstaande grafiek laat de prognose van de geconsolideerde liquiditeitsontwikkeling zoals afgegeven in januari 2011 ten opzichte van de realisatie zien. Uiteindelijk bleek het liquiditeitstekort veel lager te zijn aan het eind van 2011 dan geraamd. De belangrijkste oorzaken van deze grote afwijking zijn de bruto-ontvangst vanwege uitbetaling van de Escrow van € 15,6 mln., een ontvangst van € 32,7 mln. wegens verkoop Borssele, een ontvangst van € 3,4 mln. wegens verkoop Intergas aan Enexis.

Liquiditeitsontwikkeling 2011

140.000.000,00

120.000.000,00

100.000.000,00

Prognose Werkelijkheid

80.000.000,00

60.000.000,00

40.000.000,00

20.000.000,00

31-dec

3-dec

17-dec

5-nov

19-nov

8-okt

22-okt

24-sep

10-sep

27-aug

30-jul

13-aug

2-jul

16-jul

4-jun

18-jun

7-mei


21-mei

9-apr

23-apr

26-mrt

26-feb

12-mrt

29-jan

12-feb

1-jan

116

15-jan

-

Gegevens Financieringsbalans (exclusief diensten)

1 januari 2011: 31 december 2011: Kerngegevens portefeuille Totale aflossingen 2011 Gemiddelde rente: Restant looptijd: Laagste rente: Hoogste rente: Binnen één jaar vervalt

Uitgezet:

Opgenomen:

€ 40.863.438 ,€ 36.731.049 ,-

€ 109.787.502 ,€ 89.937.877 ,-

€ 4.132.389 ,4,50 % 15,62 jaar 3,20 % 8,75 % € 650.537,-

€ 19.849.625 ,4,09 % 8,03 jaar 1,50 % 6,19 % € 16.021.445,-

Samenstelling opgenomen geldleningen in procenten naar geldgever Overzicht geldgevers

ASN ING- Groen SVNAAB Groen 1% 4% 4% 5% RABO 16%

BNG 45% NWB 25%

Beleggingen Nieuwe beleggingen zijn er niet geweest in 2011. Momenteel is er slechts één echte belegging, namelijk een deel van de opbrengst van de verkoop bouwfondsaandelen is in 2000 belegd in een garantieproduct van de ING waarbij op de totale ingelegde som een hoofdsomgarantie is afgegeven (Fido-proof). Een deel is gestort in het ING Duurzaam Rendementsfonds, als belegging. Dit deel laat de volgende koersontwikkeling zien (71.566 aandelen met aankoopkoers € 23,25). De koers van het aandeel bewoog zich in 2011 tussen € 14,80 en € 18,65. Sinds de aanschaf van de aandelen is het resultaat van het ING Duurzaam Rendementsfonds beter geweest dan het resultaat van de AEX index (+ 62%). Het totaal aantal aandelen, inclusief in voorgaande jaren ontvangen aandelen als dividend, bedraagt 74.166,39 per 31 december 2011. De looptijd is 21 jaar en tussentijdse verkoop is niet mogelijk gelet op de vereiste cash-flows om de begroting sluitend te houden. Treasury algemeen Aanvankelijk werd gedacht dat er in 2011 nog wel sprake zou zijn van een lichte economische groei. In de tweede helft van het jaar bleek de schuldencrisis parten te gaan spelen. De kans op een recessie bleek reëel. De inflatie bedroeg over 2011 gemiddeld 2,3%. In december kwam deze uit op 2,4%. Dit was lager dan in de maanden ervoor toen deze 2,6% bedroeg. De ECB streeft een inflatie na van maximaal 2%. De AEX startte op een niveau van 354,57 en eindigde op 312,47 (zie grafiek). Tenslotte is in 2011 een aanvang gemaakt met de aanbesteding van het betalingsverkeer.

117


Ontwikkeling AEX 2011

390,00

370,00

350,00

330,00 AEX 310,00

290,00

270,00

250,00 1- 15- 29- 12- 26- 11- 25- 8- 22- 6- 20- 3- 17- 1- 15- 29- 12- 26- 9- 23- 7- 21- 4- 18- 2- 16- 3001- 01- 01- 02- 02- 03- 03- 04- 04- 05- 05- 06- 06- 07- 07- 07- 08- 08- 09- 09- 10- 10- 11- 11- 12- 12- 12-

Renteontwikkeling De Europese Centrale Bank (ECB) voert het monetaire beleid uit voor het Euro gebied. De belangrijkste taak is het in de hand houden van de inflatie. Een belangrijk instrument hiertoe is het rente instrument, de zogenaamde herfinancieringsrente. Omdat men risico's zag van een stijging van de inflatie heeft de ECB in de eerste helft van 2011 de rente verhoogd naar 1,5% per 7 juli. In het najaar is de rente weer verlaagd tot een niveau van 1% ultimo 2011. De lange rente is in de loop van het jaar wat gedaald. Er is nog steeds sprake van zogenaamde liquiditeit premies. De driemaands euribor is licht gestegen. De rente op daggeldleningen is in 2011 aanvankelijk wat gestegen om vervolgens aan het eind van het jaar weer te dalen. marktpercentages 2011

3,500%

3,000%

percentage

2,500%

10 jaar staat 3 mnds EUR

2,000%

1,500%

1,000%

1115 201 -1 1 29 201 -1 1 12 201 -2 1 26 201 -2 1 -2 12 01 -3 1 26 201 -3 1 -2 9- 011 423 201 -4 1 -2 7- 011 521 201 -5 1 -2 4- 011 618 201 -6 1 -2 2- 011 716 201 -7 1 30 201 -7 1 -2 13 01 -8 1 27 201 -8 1 10 201 -9 1 24 201 -9 1 8- 201 10 1 22 -20 -1 11 05- 201 11 1 19 -20 -1 11 13- 201 12 1 17 -20 -1 11 2 31 -20 -1 1 1 220 11

0,500%

Liquiditeitspositie De kort geld behoefte van de gemeente is gestegen van ongeveer € 18 mln aan het begin van 2011 tot € 55 mln. aan het eind van 2011. Dit is ruim onder de kasgeldlimiet, waardoor het niet nodig bleek om langlopende leningen op te nemen.

118


2.4

Verbonden Partijen

De gemeente Tilburg heeft bestuurlijke en financiële belangen bij een aantal verbonden partijen, waaronder gemeenschappelijke regelingen en vennootschappen. Verbonden partijen betreffen organisaties en instellingen waar een gemeente zowel een bestuurlijk als financieel belang in heeft.  Van een financieel belang is sprake als de gemeente de middelen, die aan een partij ter beschikking zijn gesteld, niet terugkrijgt bij faillissement van die partij of indien financiële problemen bij de derde partij kunnen worden verhaald op de gemeente;  Bij een bestuurlijk belang gaat het om het hebben van zeggenschap van de gemeente in een derde partij, hetzij omdat de gemeente een zetel in het bestuur heeft, hetzij omdat ze via aandelen mee kan stemmen. In deze paragraaf wordt ingegaan op de belangen die met de diverse verbonden partijen zijn gediend en de relatie met de gemeentelijke doelstellingen. Gemeentelijk Beleid Het aangaan van banden met (verbonden) derde partijen komt na invoering van de wet Fido en Ruddo altijd voort uit het publiek belang. Verbindingen met derde partijen zijn een manier om een bepaalde publieke taak uit te voeren. Het merendeel van de huidige verbonden partijen heeft een historische bestaansgrond. Bij nieuwe deelnemingen wordt bij de besluitvorming door de raad de publieke taak expliciet aan de orde gesteld op grond van de visie/doelstellingen van de deelneming. Beleidsvoornemens omtrent verbonden partijen Deelnemingen worden gewaardeerd tegen verkrijgingsprijs of duurzaam lagere waarde. Er is geen reden te waarderen tegen bijvoorbeeld intrinsieke waarde. Voor zover sprake is van een aanmerkelijk hogere waarde dan is dit in de toelichting op de laatst samengestelde balans opgenomen (artikel 52, vijfde lid). Omdat stille reserves bij deelnemingen pas gerealiseerd worden bij daadwerkelijke verkoop van de deelneming zijn in de definitie van het weerstandsvermogen de aanwezige stille reserves buiten beschouwing gelaten, maar wordt volstaan met een vermelding in het jaarverslag, als daartoe aanleiding is. Ontwikkelingen 2011 De belangrijkste ontwikkelingen 2011 betreffen: TWM Holding BV De resterende 9,1% van de aandelen zijn in handen van de gemeente Goirle. De holding kent twee werkmaatschappijen, te weten: TWM Gronden BV en NV TWM. Ruim 550 ha gronden, destijds aangekocht ter bescherming van de bronnen, zijn ondergebracht in TWM Gronden BV tegen actuele waarde. Het resultaat van TWM Gronden BV zal bij ongewijzigd beleid de komende jaren naar verwachting positief zijn. De drinkwatervoorziening in Tilburg en Goirle, destijds onderdeel van NV TWM is van rechtswege overgegaan naar Brabant Water. De NV TWM wordt in stand gehouden i.v.m. de financieel juridische afwikkeling van de overnamesom (boekwaarde vs. reproductiewaarde) bij deze overgang. De NV TWM heeft geen inkomsten meer uit drinkwatervoorziening en zou liquiditeitsproblemen hebben indien de gemeente geen leningarrangement van ruim 23 miljoen euro beschikbaar had gesteld. Aflossing zal uit de overnamesom door Brabant Water moeten geschieden. De financieel juridische afwikkeling moet nog bepaald worden. De NV TWM heeft een structurele verliessituatie, daarom zal de resultatenrekening van TWM holding BV de komende jaren eveneens een negatief beeld vertonen. De financieel juridische afwikkeling bepaalt het uiteindelijke liquidatiesaldo en in hoeverre de gemeentelijke leningen tezamen met andere uitstaande verplichtingen afgelost kunnen worden. Met de huidige financieel juridische inzichten wordt verwacht dat er geen risico is.

119


Vordering op Enexis BV. De aandeelhouders van Enexis Holding N.V. hebben in 2009 aan Enexis Holding N.V. in 4 tranches een bruglening verstrekt van in totaal € 1,8 mrd. Begin 2012 is hier inmiddels € 450 miljoen op afgelost. Deze vennootschap is in het leven geroepen om de bruglening te beheren. Naast de rente wordt geen dividend uitgekeerd. Enexis Holding N.V. is een overheidsgedomineerde vennootschap; de deelneming in de Vordering op Enexis BV is daarom niet risicovol. CBL Vennootschap BV. De vennootschap vertegenwoordigt sinds 2009 de verkopende aandeelhouders van Essent, naast RWE, Enexis en Essent in de afwikkeling van Cross Border Leases aangelegenheden. De vennootschap keert geen rente en geen dividend uit. Het gemeentelijk risico is beperkt tot de nominale waarde van de participatie ad € 1.000,-. Verkoop Vennootschap BV. Deze vennootschap is in 2009 in het leven geroepen voor een efficiënte afwikkeling van de rechten en verplichtingen van de verkopende aandeelhouders van Essent. Één van de taken van de vennootschap is het beheer van de General Escrow van € 800 miljoen. Op 30 maart 2011 is de eerste helft van de totale escrow van € 800 miljoen afgewikkeld. Aan aandeelhouders is, onder inhouding van een vordering van de belastingdienst van € 40 miljoen, een bedrag van € 360 miljoen uitgekeerd. Het tweede gedeelte van de escrow wordt afgewikkeld op 30 september 2015. Ook deze vrijval is behoudens de claims die mogelijk op de escrow worden gedaan. De vrijval van de Escrow is door Tilburg behoudend geraamd en niet opgenomen in de begroting. Het risico is beperkt tot de nominale waarde van de participatie ad € 1.000,-. Publiek Belang Elektriciteits Productie BV. Essent had een belang van 50% in de kerncentrale in Borssele (EPZ). Delta, met ook een belang van 50%, heeft de verkoop vooralsnog via een juridische procedure tegengehouden. Daarop is het belang door de verkopende aandeelhouders van Essent in een aparte vennootschap ondergebracht. De aandelen in deze vennootschap zijn per 30 september 2011 verkocht aan RWE. Aandeelhouders hebben hiervoor een interim-dividend uitgekeerd gekregen van € 846,5 miljoen. Overgebleven is de Holding waarin de gemeente Tilburg een belang heeft van 3,73%. De jaarcijfers over het gehele boekjaar 2011 worden pas bekend in het voorjaar van 2012. Attero Holding NV Essent Milieu is in 2009 niet betrokken bij de verkoop aan RWE, maar is als zelfstandige onderneming doorgegaan. In de begroting is rekening gehouden met een jaarlijkse dividenduitkering van € 280.000,-. Het risico van deze participatie is feitelijk beperkt tot de in de gemeentebegroting geraamde dividenduitkering en het in de aandelen geïnvesteerd vermogen ad € 55.855. NV Intergas. Intergas beheert gasnetten. Op 16 juni 2011 heeft de aandeelhoudersvergadering van Intergas B.V. ingestemd met het overnamebod van Enexis en het voorstel tot verkoop van de aandelen Energiegas B.V. Voor Tilburg resulteert dit in een opbrengst van naar verwachting € 4.970.000,-, zijnde een boekwinst van € 2,9 miljoen. Een gedeelte hiervan is in 2011 uitgekeerd, een ander gedeelte is in escrow geplaatst. De afwikkeling hiervan zal gefaseerd vanaf 2012 plaatsvinden. De jaarrekening 2011, waarin de gehele afhandeling van de verkoop financieel is weergegeven, is nog niet voorhanden.

120


Algemeen Bij het opstellen van de Jaarstukken waren nog veel actuele cijfers (2011) niet bekend. Gestreefd wordt om bij de Programmabegroting 2013 de volledige actuele resultaat- en vermogensposities op te nemen.

121


Overzicht verbonden partijen rekening 2011 In de jaarrekening 2011 is een overzicht verbonden partijen opgenomen waarbij vermogensposities en het resultaat 2011 slechts zijn opgenomen indien een definitieve jaarrekening beschikbaar was. In de andere gevallen staat bij het resultaat aangegeven van welk jaar de laatst bekende cijfers zijn. ( x € 1.000) Naam

Vestigings

Financieel

Bestuurlijk

plaats

Belang

belang

Regionale brandweer /Veiligheidsregio

Tilburg

Gem. regeling

Deelname in bestuur

Belgisch Nederlands Grensoverleg Regionaal Overlegorgaan MiddenBrabant BAT- Bedrijven

Etten-leur

Gem. regeling

Tilburg

Gem. regeling

Deelname in bestuur Deelname in bestuur

Tilburg

Aandeelhouder 100%

Via AvA

BAT- Huishoudens

Tilburg

Via AvA

Midwaste1)

Delft

Aandeelhouder 100% Aandeelhouder

122

Via AvA


Doel

Eigen

Vreemd

Eigen

Vreemd

Result.

1/1

1/1

31/12

31/12

2011

Coördinatietaak bij grootschalige incidenten en rampen, de Multidisciplinaire samenwerking van hulpverleners bij omvangrijke incidenten, Intergemeentelijk Overlegorgaan

6.826

41.903

0

0

0

0

0

Intergemeentelijke samenwerking

1.133

252

1.150

2.046

7 (2010)

De gemeenteraad heeft in 1996 besloten de reinigingsactiviteiten te bundelen in een afzonderlijke reinigingsorganisatie. Hiertoe zijn opgericht de BAT-Stadsreiniging voor de wettelijk verplichte taken van de gemeente Tilburg, de NV BAT Huishoudens ten behoeve van de uitvoering van wettelijke verplichte talen voor regiogemeenten en de NV BAT Bedrijven voor de commerciële activiteiten. Zie BAT-Bedrijven

3.345

1.911

3.251

734

406

142

144

185

40

43

De deelneming via BAT huishoudens NV in Midwaste NV (samenwerkende afvalinzamelingsbedrijven) is in 2011 opgeheven wegens beëindiging van Midwaste NV

4.766 (2010)

Naam

Vestigings

Financieel

Bestuurlijk

plaats

Belang

belang

Pieter Vreedeplein Ontwikkeling CV

Den Haag

Aandeelhouder 49,5%

Via AvA

Ontwikkeling vastgoed

Pieter Vreedeplein Beheer BV Quirijnboulevard Holding BV 3) Quirijnboulevard BV

Den Haag

Aandeelhouder 50% Aandeelhouder 100% Aandeelhouder 100%

Via AvA

Beheer Vastgoed

Via AvA

Tilburg Stadsontwikkelingsmaatschappij Tilburg BV NV Bank Nederlandse Den Haag Gemeenten

Aandeelhouder 25%

Via AvA

Deelnemen, financieren en adviseren andere rechtspersonen. Realiseren project Quirijnboulevard, holding is enig aandeelhouder Leefbaar maken en houden centrum van de stad.

Aandeelhouder 0,13%

Via AvA

TWM Holding

Tilburg

Aandeelhouder 90,9%

Via AvA

Brabant Water NV

Den Bosch

Aandeelhouder 0,62%

Via AvA

Intergas

Oosterhout

Aandeelhouder 5,1%

Via AvA

Tilburg Tilburg

3)

123

Via AvA


Doel

De BNG is de bank van en voor overheden en instellingen voor het maatschappelijk belang. Via financiële dienstverlening draagt de BNG bij aan zo laag mogelijke kosten van maatschappelijke voorzieningen voor de burger. Watervoorziening in het gebied Tilburg. De drinkwatervoorziening in Tilburg en Goirle van de Tilburgsche WaterleidingMaatschappij (TWM) is van rechtswege overgegaan naar Brabant Water. De NV wordt in stand gehouden i.v.m. de financieel-juridische afwikkeling van de overgang. Watervoorziening in het verzorgingsgebied Tilburg. In 2005 zijn bestaande aandelen WOB omgezet naar Brabant Water. Het verzorgen van een optimale en veilige energielevering op een

Eigen

Vreemd

Eigen

Vreemd

Result.

1/1

1/1

31/12

31/12

2011

1.481

1.071

1.508

716

27

99

0

95

0

-3

-1.845

-4.339

-4.339

4.351

2.594

1.085

- 362 (2010)

2.259.000

116.274.000

257.000

- 1.173 (2010) - 1.173 (2010)

(2010)

17.600

57.100

-1.000 (2010)

359.200

393.900

37.000 (2010)

64.551

110.200

23 (2010)

Naam

RWI-Indutil

Vestigings

Financieel

Bestuurlijk

plaats

Belang

belang

Tilburg

Aandeelhouder 76,9% Aandeelhouder 3,73%

Via AvA

Arnhem

Aandeelhouder 3,73%

Via AvA

Den Bosch

Aandeelhouder 3,73%

Via Ava

Enexis Holding N.V.

Essent Milieu NV

2)

Deelneming vordering op Enexis

Via AvA

2)

Deelneming verkoop Vennootschap BV 2)

Den Bosch

Aandeelhouder 3,73%

Via AvA

Deelneming Publiek Belang Electriciteitsproductie BV 2) Deelneming Cross Border Lease vennootschap BV 2) Deelneming Claim Staat Vennootschap BV 2) NV Monumentenfonds Brabant

Den Bosch

Aandeelhouder 3,73%

Via AvA

Den Bosch

Aandeelhouder 3,73%

Via AvA

Den Bosch

Aandeelhouder 3,73%

Via AvA

Vught

Aandeelhouder 6,5% ,

Via AvA

Tilburg

Aandeelhouder

Via AvA

Bemij NV

124


Doel

betrouwbare manier. Aandelen gem. Berkel-Enschot via herindeling overgegaan naar Tilburg Niet meer operationeel. De BV wordt afgebouwd. Enexis is sinds 2009 de nieuwe naam van Essent Netwerk en beheert het energienetwerk in zeven provincies in Noord-, Oost-, en Zuid-Nederland. Met de verkoop van Essent is het aandeel in Enexis tot stand gekomen. Essent Milieu is het voormalige afvalverwerkingbedrijf van Essent, dat niet is overgenomen door RWE. Interne lening EssentEnexis is niet betrokken in de verkoop Essent Garanties en Escrow welke in een afzonderlijke BV zijn ondergebracht. Niet overgedragen aandeel in de NV EPZ (eigenaar Borssele).

Eigen

Vreemd

Eigen

Vreemd

Result.

1/1

1/1

31/12

31/12

2011

83

7

7 (2010)

2.963.900

2.947.600

193.700 (2010)

257.399

582.026

92

1.822.092

20.120 (2010) -7 (2010)

779.764

22.966

-20.687 (2010)

184.761

20.097

27.886 (2010)

Deelname in medebeheer van het CBL fonds (Escrow), risicoafdekking aansprakelijkheid. Veiligstelling claim en risicoafdekking tegen de Staat der Nederlanden (verliescompensatie) Verwerven, restaureren, herbestemmen en beheren van monumenten zodat het cultureel erfgoed in Brabant niet verloren gaat.

$ 281

$135.023

Bezit, beheer en exploitatie van

$ -86 (2010)

86

10

-13 (2010)

79

11.094

-114 (2010)

1.538

2

1.312

129

-226

Naam

Vestigings

Financieel

Bestuurlijk

plaats

Belang

belang

GGD Hart van Brabant

Den Bosch

Breedband Tilburg BV

Tilburg

RAV Brabant

Den Bosch

100% Gem. regeling, 19,9% basis inwoners Aandeelhouder 25,1%

Gem. regeling, 12% basis aantal inwoners,

Deelname in bestuur Via AvA

Deelname in bestuur

Doel

(on)roerende goederen Wettelijke verplichting op het gebied van collectieve en preventieve volksgezondheid. Tilburg is in 2004 gestart met de exploitatie van glasvezelnetwerken, mede gesteund door de provincie Noord-Brabant en onder leiding van de stichting Town. Inhoud geven aan de voor de deelnemende gemeenten noodzakelijke en door deelnemende gemeenten gewenste samenwerking op het terrein van de ambulancevoorziening Uitvoering wet sociale werkvoorziening

Eigen

Vreemd

Eigen

Vreemd

Result.

1/1

1/1

31/12

31/12

2011

(2009) 15.192

(2009) 6.283

(2009)

(2009)

(2009) 1.677 (2010)

-58

4.019

-51

3.973

7

11.620

16.211

1.158 (2010)

Deelname in 5.205 16.459 3.966 13.030 -1.107 Gem. regeling, (2010) deelname 75,3 bestuur % op basis aantal WSW-ers In principe beperkt het financiële belang zich bij het aandeelhouderschap tot het aandelenkapitaal. Het bestuurlijk belang is beperkt tot het stemrecht op de Algemene Vergadering van Aandeelhouders (AvA). Bij de gemeenschappelijke regeling gaat het financieel belang aanmerkelijk verder en zijn de deelnemers (als geheel) voor 100% aansprakelijk, het bestuurlijk belang, door deelname in het bestuur, betekent dat elk (bestuurs)besluit bindend is voor de deelnemende partners. Vertegenwoordiging bij gemeenschappelijke regelingen vindt vrijwel altijd plaats door een portefeuillehouder, bij een AvA wordt dit veelal gemandateerd aan de beleidsverantwoordelijke dienst/afdeling. Dit laatste is vaak ook afhankelijk van het materiële belang in de deelneming en van de voorliggende besluiten. Toetsing van de jaarlijkse verantwoording en standpuntbepaling voor de bestuursvergaderingen / AvA vindt eveneens plaats bij de verantwoordelijke dienst/afdeling. Diamantgroep

Tilburg

1)

Indirect verbonden partij In 2009 is met de verkoop van het Productie- en Levering Bedrijf van Essent het belang van Tilburg hierin vervallen. In plaats hiervan komen diverse andere vennootschappen. 3) De ontwikkeling en verkoop van het project is langzamer gegaan dan verwacht en inmiddels is de verkoop volledig gestagneerd. Er wordt onderzocht of het tekort van de WOM Quirijnboulevard en de teruglopende inkomsten in de grondexploitatie door een herontwikkeling gedeeltelijk kunnen worden teruggebracht. In de scenario's wordt rekening gehouden met maximaal € 3 mln. tekort (voor 2012 en 2013 tezamen) voor de afwikkeling van de beëindiging van het project. Bij de begroting 2012 zijn hiervoor middelen beschikbaar gesteld vanuit de reserve Herstructurering uit erfpachtomzettingen. 2)

125


2.5

Paragraaf Lokale Heffingen

In artikel 10 van het Besluit begroting en verantwoording provincies en gemeenten is bepaald dat de paragraaf betreffende de lokale heffingen ten minste bevat: • de geraamde inkomsten; • het beleid ten aanzien van de lokale heffingen; • een overzicht op hoofdlijnen van de diverse heffingen; • een aanduiding van de lokale lastendruk; • een beschrijving van het kwijtscheldingsbeleid. Belastingoverzicht Grote Gemeenten In vergelijkende overzichten van gemeenten in Nederland wordt vaak de lokale lastendruk van een gemiddelde woning als maatstaf genomen. Jaarlijks wordt het zogeheten Belastingoverzicht Grote Gemeenten gemaakt door het Centrum voor Onderzoek van de Economie van de Lagere Overheden (COELO) van de Rijksuniversiteit Groningen. Het onderzoek is erop gericht de gemeentelijke tarieven, belastingopbrengsten, de belastingdruk en de woonlasten per gemeente te vergelijken. In 2011 scoorde Tilburg goed op de ranglijst van lokale lasten met een positie op de voorlaatste plaats van de 35 grote gemeenten. Inwoners van Tilburg betaalden in 2011 dus bijna het minst aan gemeentelijke belastingen, namelijk € 538,24. Uit de gegevens over 2012 (publicatie 12 januari 2012) blijkt dat Tilburg in 2012 nog steeds erg lage woonlasten heeft. Tilburg staat in 2012 op de derde plaats (van onderen) van de 35 grote gemeenten met een woonlast van € 546,31. Lokale lasten Bij het opstellen van de ontwerp-Programmabegroting (juni 2010) werd voor 2011 een totale lastendruk van € 542,- (+ 1,58%) verwacht. Ten opzichte van de Programmabegroting 2011 zijn de woonlasten bij de actualisering (oktober 2010) nog met € 3,13 op jaarbasis gestegen tot € 545,13. Dit wordt met name veroorzaakt door de bijgestelde loon-, prijs- en renteontwikkeling. Daarnaast leidt de autonome ontwikkeling van de opbrengst rioolrechten ook nog tot een stijging. Onroerende-zaakbelastingen (OZB) De OZB is gebaseerd op de WOZ-waarde van woningen en niet-woningen. Bij de OZBtariefstelling over 2011 is uitgegaan van een daling van de WOZ-waarde per peildatum 1-1-2010 voor woningen (-/- 3%) en niet-woningen (-/- 1,35%). Afvalstoffenheffing Voor de bepaling van de afvalstoffenheffing wordt uitgegaan van 100% kostendekking. Ten opzichte van de ontwerp-Programmabegroting 2011 heeft nog bijstelling plaatsgevonden van loon-, prijs- en renteontwikkelingen die gevolgen hebben voor het tarief. Het tarief voor de afvalstoffenheffing komt uit op € 262,22. Tussentijdse afwijkingen die gevolgen hebben voor de totale opbrengst worden gemuteerd in de egalisatiereserve afvalstoffenheffing. De omvang van de reserve op 31 december 2011 bedraagt € 6,722 miljoen. De totale lasten die in 2011 gedekt worden uit de opbrengst afvalstoffenheffing bedragen € 23,060 miljoen en per saldo is er een mutatie in de egalisatiereserve afvalstoffenheffing gerealiseerd van € 2,4 miljoen. Het dekkingspercentage voor 2011 is 109%. Rioolrechten Ten opzichte van het vorige verslagjaar zijn de tarieven voor rioolaansluitrecht en rioolafvoerrecht gestegen met 2,4%. Ook hier worden tussentijdse afwijkingen gemuteerd in een reserve. De egalisatiereserve rioolrechten heeft eind 2011 een positief saldo van € 2,733 miljoen. De totale lasten die in 2011 gedekt worden uit de opbrengst rioolrechten bedragen €11,152 miljoen en de mutatie in de reserve bedraagt per saldo € 0,865 miljoen. Het dekkingspercentage 2011 is 107%.

126


De mutaties in de reserves Afvalstoffenheffing en Rioolrechten zijn het gevolg van budgeteffecten in de loop van het jaar die uiteraard niet meer in de tarieven verwerkt kunnen worden. De saldi worden gefaseerd ingezet. Lokale lastendruk Onderstaande grafiek geeft een beeld van de ontwikkeling van de woonlasten over de afgelopen jaren. Daarbij is voor de OZB uitgegaan van de gemiddelde WOZ-waarde van een woning.

woonlastenontwikkeling totaal en naar soort exclusief zalm snip 2011 OZB eigenaar

2010

OZB gebruiker

2009

rioolaansluitrecht

2008

rioolafvoerrecht afvalstoffenheffing

2007 2006 2005 2004 0

100

200

300

400

500

600

700

Overzicht van de bruto-woonlasten-ontwikkeling inclusief de elementen waaruit de woonlasten zijn opgebouwd.

Op Tilburg is de volgende ontwikkeling van toepassing. Belasting/heffing

2010

Soort OZB - eigenaar Rioolrechten - rioolaansluitrecht - rioolafvoerrecht Afvalstoffenheffing

2011

€

Lokale woonlasten

€

174,16

181,13

69,46 29,94 260,03

71,12 30,66 262,22

533,59

545,13

netto-woonlasten in euro´s (inclusief inzet Zalmsnip)

2011 2010 2009 2008 2007 2006 2005 2004 0

100

200

300

400

500

600

700

Netto-woonlasten (voor 2004 onder aftrek van de Zalmsnip € 45,38)

127


Overige belastingen en heffingen Hondenbelasting Uitgaande van 100% kostendekking is het tarief voor de hondenbelasting ten opzichte van 2010 (€ 78,39) verhoogd met 5,0%. In 2011 was het tarief voor de 1e hond € 82,31. Voor 2011 bedraagt de totale opbrengst hondenbelasting € 1.231.000. De totale kosten bedragen € 1.016.000,-, zodat sprake is van een overdekking van € 216.000,-. Bouwleges De bouwleges vertonen in 2011 een kostendekking van 101,8%. De overdekking bedraagt € 93.000,-. Kostendekking totale legesverordening Volgens de wettelijke regeling mag het dekkingspercentage van de totale legesverordening maximaal 100% bedragen. Dit betekent dat individuele leges wel een overdekking mogen kennen maar dat alle leges gezamenlijk maximaal 100% van de kosten mogen dekken. Voor 2011 bedraagt dit overall-percentage 74,01% (2010: 71,02%). Wij hebben op 6 juli 2010 besloten dat de kostendekkendheid van de legesverordening in de komende jaren geleidelijk aan verder verhoogd moet worden.

128


2.6

Onderhoud Kapitaalgoederen

Binnen onze gemeente is een groot vermogen geïnvesteerd in kapitaalgoederen als wegen, riolering, civiele kunstwerken, groen, verlichting en gebouwen. Het onderhoud van deze kapitaalgoederen is van cruciaal belang voor het functioneren van onze gemeente op het terrein van vervoer, recreatie, huisvesting van de gemeentelijke diensten en instellingen, en het onderwijs. Vanwege het grote belang van dit onderhoud wordt in deze paragraaf in kaart gebracht op welke manier binnen de gemeente het onderhoud op de kapitaalgoederen gewaarborgd is. Infrastructuur Wegen Op 26 maart 2009 heeft de raad het beheerbeleidsplan 'Tilburg op weg' vastgesteld en gekozen voor de outputgerichte kwaliteitsdoelstellingen van scenario 3 (menu 6) ´veilig voor de zwakkere weggebruiker´. Met het hiervoor benodigde structurele onderhouds- en vervangingsbudget van circa € 15,3 mln. is aan circa 0,4 mln. m² verhardingen onderhoud uitgevoerd dan wel de onderhoudsachterstand ingelopen. Op basis van de weginspectie 2011 blijkt dat, uitgaande van scenario 3 (menu 6), 3% van de wegen een onvoldoende, 10% een matige en 87% een voldoende kwaliteit heeft. Hiermee ligt Tilburg op koers de kwaliteitsdoelstellingen te realiseren in 2013. Overigens is in het kader van de programmabegroting 2012 besloten tot een bezuiniging wat in het Beleidsplan Wegen leidt tot een terugschakeling van menu 6 naar menu 1 ('alles zeer laag').

Civiele Kunstwerken Bij het vaststellen van de Programmabegroting 2010 is op basis van het beheerbeleidsplan 'Tilburg op weg' het structureel onderhoudsbudget met ingang van 2011 opgehoogd tot € 1,8 mln. per jaar. Daarnaast is in de periode 2011 t/m 2015 jaarlijks € 0,5 mln. extra budget toegevoegd om de inhaalslag te kunnen maken naar het gewenste kwaliteitsniveau van 'veilig en duurzaam'. Met de vaststelling van het beheerbeleidsplan 'Tilburg op weg' heeft de raad gekozen voor de outputgerichte kwaliteitsdoelstellingen van het scenario ´veilig en duurzaam´, waarmee vanaf 2011 structureel budget beschikbaar is voor preventief en groot onderhoud. Er is geen budgetruimte gereserveerd voor de vervanging van civiele kunstwerken aan het einde van de levensduur. Het jaarlijks structurele onderhoudsbudget en het extra budget bestemd voor het inlopen van de onderhoudsachterstand in de periode 2011 t/m 2015 is/wordt ingezet voor het inlopen van onderhoudsachterstand en consolidatie van de kwaliteit van het areaal. Wegmeubilair Het onderhoud ten aanzien van wegmeubilair is gebaseerd op levensduur, schade en molest. De huidige onderhoudsbudgetten zijn daarvoor voldoende. Binnen deze budgetten is geen financiële ruimte voor vervanging aan het einde van de levensduur. Openbare verlichting In de gemeente Tilburg wordt sedert het jaar 2000 structureel invulling gegeven aan de gemeentelijke milieudoelstellingen, door zowel bij vervanging als in nieuwe projecten energie-efficiëntie in de openbare verlichting centraal te stellen. De toepassing van nieuwe innovatieve ontwikkelingen in de openbare verlichting in de stad, geeft sinds 2008 vorm aan duurzaamheid - door het kiezen voor de inzet van LED als lichtbron voor het verlichten van de openbare ruimte in Tilburg - op basis van de volgende argumenten:

129


   

 



LED draagt substantieel bij aan een duurzame stad; LED heeft een gemiddelde levensduur van ca. 15 jaar, waar reguliere gasontlading- of fluorescentielampen tot maximaal 3 jaar meegaan; LED realiseert een zeer belangrijke reductie in het energiegebruik, tot 70%; De keuze voor uitwisselbare LED units betekent dat aan het einde van de levensduur een nieuwe LED unit gemonteerd wordt naar de laatste stand van de innovatie; De inzet van LED betekent een belangrijke reductie van de kosten van het operationeel onderhoud; Door een kleurtemperatuur van 3.000 - 4.000 °Kelvin wordt voorzien in een hoge mate van kleurherkenning, die van essentieel belang is voor subjectieve veiligheid; LED als lichtbron kan een positieve bijdrage leveren aan de kwalitatieve leefbaarheid van de openbare ruimte

Deze stap met visie heeft Tilburg, naast nationale en internationale prijzen, op wereldniveau erkenning opgeleverd. Ook projecten met nieuwe, innovatieve ontwikkelingen worden toegepast in stedelijk gebied, waaronder het begin 2011 in gebruik genomen project Licht op Aanvraag. In dit project wordt voorzien in een basis verlichtingsniveau van 20% van het niveau dat gerealiseerd wordt bij detectie van voetgangers of fietsers. Naast de forse energiereductie door de toepassing van LED, wordt op deze wijze het energieverbruik nog verder gereduceerd, met behoud van een voldoende mate van basisverlichting in de "lage stand" en is de veiligheid niet in het geding. De kwaliteit van het verlichtingsareaal wordt gecontroleerd door inspecties. Deze inspecties vinden met name plaats op het areaal dat 30 jaar of ouder is. Op basis van de inspectieresultaten wordt de restlevensduur vastgesteld, worden maatregelen samengesteld, afgestemd met andere beheervelden en vastgelegd in het Meerjarenprogramma Openbare Ruimte. Voor de levensduur van masten wordt landelijk uitgegaan van een gemiddelde van 30 jaar. Praktijkervaringen wijzen uit dat een aluminium lichtmast 40 à 45 jaar mee kan gaan. Eind 2011 is 89% van het Tilburgse areaal lichtmasten jonger dan 30 jaar. Hiermee wordt voldaan aan de kwaliteitsnorm van 80%. In 2011 zijn de middelen voor het grootste gedeelte ingezet op de zorg voor de kwalitatieve instandhouding middels het uitvoeren van correctief en planmatig onderhoud. De beschikbare middelen waren toereikend om de kwaliteit te handhaven. Verkeersregelsystemen Tilburg werd begin 2008 door DTV Consultants uitgeroepen tot "Verkeerslichtenstad 2008". Belangrijk is nu die titel te kunnen blijven verdedigen door zorg te dragen voor het in stand houden van de regeltechnische kwaliteiten. In 2012 wordt de titel opnieuw uitgereikt: eind 2011 werd duidelijk dat Tilburg behoort tot de 5 genomineerden. Kwaliteitsniveau verkeersregelinstallaties. Bij de Programmabegroting 2011 is het kwaliteitsniveau van het verkeerslichtenareaal bijgesteld van voldoende (naar CROW-model: basiskwaliteit) gewijzigd in SOBER. De beschikbare investeringskredieten zijn hier op aangepast. Dit betekent dat de renovatiefrequentie van verkeersregelinstallaties nu komt op 18 i.p.v. 15 jaar. Versobering kan gevolgen hebben voor de instandhouding van de kwaliteit, immers de kans op storingen neemt toe. Daarnaast is het minder eenvoudig om actuele, technologische ontwikkelingen door te voeren (bv led, monitoring).

130


Dynamisch Verkeers Management. Ten behoeve van het verbeteren van de doorstroming en betere benutting van de capaciteit van het bestaande wegennet wordt op een hoger niveau ingezet op vervanging van verkeersregelapparatuur en -programmatuur. Ook in 2011 werden "starre groene golven" gepromoveerd tot netwerkregelingen. Kwaliteitsverbetering verkeersafwikkeling. Op de Schouwburgring zijn tijdens de herinrichting op een aantal locaties voorzieningen aangebracht voor het doen van onderzoek naar verbeteringen in de kwaliteit van de afwikkeling van verkeerslichtenregelingen. Begin 2012 kan worden gerapporteerd over de zgn. detectiemat, waarmee de aanwezigheid van voetgangers kan worden waargenomen, zonder dat er op een knop wordt gedrukt. Verder kan door middel van het video detectiesysteem SafeWalk worden waargenomen of na het indrukken van de drukknop voetgangers blijven wachten. Zo niet, dan kan de aanvraag in de regeling worden geannuleerd - en wordt de tijd tussen andere verkeersdeelnemers verdeeld: "geen voetgangers: geen groen" Energiegebruik verkeersregelinstallaties. Bij elke vervanging van het verkeersregeltoestel en renovatie van een verkeersregelinstallatie worden de halogeen lichtbronnen in de verkeerslichtarmaturen vervangen door LED lichtbronnen. Eind 2011 was bijna 80% van alle armaturen voorzien van deze energiezuinige lichtbron. Riolering en waterhuishouding De gemeente telt ongeveer 1.200 kilometer riolering met een geschatte vervangingswaarde van € 800 mln. Het beheer en onderhoud van de riolering is beschreven in de Structuurvisie Water en Riolering waarin het verbreed Gemeentelijk Rioleringsplan (2010-2015) is opgenomen. De structuurvisie Water en Riolering (SWR) is het beleidsdocument waarin naast de technische aspecten van het rioleringsbeheer, vernieuwde inzichten en richtlijnen, wetgeving en eisen vanuit de waterschappen op strategisch niveau zijn vastgelegd. Ten aanzien van instandhouding van de rioleringsobjecten zijn op basis van levensduurberekeningen en resultaten van inspecties de vervangingsinvesteringen in de SWR geprognosticeerd om het rioolstelsel van Tilburg, Berkel-Enschot en Udenhout in goede staat te houden. Uit de jaarlijkse inspectie van ca. 40 kilometer hoofdriolering wordt de kwaliteit van de vrijvalriolering bepaald en vervolgens getoetst aan de in de SWR vastgestelde kwaliteitsnormen. De riolen welke een overschrijding hebben op de ingrijpmaatstaf worden afhankelijk van de urgentie in de meerjaren planningscyclus gerenoveerd, gerepareerd of vervangen. Daarbij wordt zoveel mogelijk aangesloten bij de overige ingrepen in de openbare ruimte. Om het hydraulisch functioneren van het rioleringssysteem te optimaliseren is in 2007 gestart met het voorbereiden en uitvoeren van een pakket van maatregelen op een aantal kwetsbare locaties in het rioleringssysteem. Deze maatregelen zijn gebaseerd op de in 2005 uitgevoerde hydraulische controleberekening van Tilburg. De kans op het optreden van water op straat en wateroverlast wordt op de betreffende locaties gereduceerd. Voor de kern Berkel-Enschot is in 2008 een hydraulische controle berekening uitgevoerd. De maatregelen die hieruit voortvloeien zijn voor de komende jaren ingepland. In 2012 wordt de hydraulische berekening van Udenhout afgerond waarna eventuele maatregelen ingepland kunnen worden. De kosten voor het dagelijks beheer en het onderhoud zijn ondergebracht in de exploitatie rioolbeheer. Hierin zijn tevens budgetten opgenomen voor het oplossen van (structurele) problemen en preventief onderhoud. Op basis van de periodieke

131


inspecties, verslaglegging en analyse van het klachtenmanagement kunnen de benodigde budgetten worden bijgesteld. Groen en recreatie Het beheer van het openbaar groen is te onderscheiden in een drietal onderhoudstypen, te weten:  dagelijks onderhoud (hoog cyclisch jaaronderhoud);  kortcyclisch onderhoud (cyclisch (meer)jarenonderhoud) en  langcyclisch onderhoud. In 2011 is in totaal € 7,2 mln uitgegeven aan het jaarlijkse groenonderhoud. Daarnaast is € 0,7 mln besteed aan het opheffen van problemen als gevolg van boomwortelopdruk. Dagelijks onderhoud: De kwaliteit van het openbaar groen ten aanzien van het dagelijks onderhoud is vastgelegd in de Kwaliteitskaart Openbaar Gebied (KOG, vastgesteld in 2000). Afgeleid van het Groenstructuurplan is in de KOG, afhankelijk van de functie, de ligging en de beeldkwaliteit weergegeven welke kwaliteitsniveaus voorkomen op iedere locatie. Deze kwaliteitsniveaus zijn vertaald in kwaliteitsbeelden welke de gewenste onderhoudstoestand van het groen weergeven. In 2011 is er een update gemaakt van de kwaliteitscatalogus, te weten: 'Integrale kwaliteitscatalogus openbare ruimte Tilburg, beheernormen groen en reiniging, versie 2012. Dit document wordt gebruikt bij onderhoudswerkzaamheden in het groen en het schoonhouden van de openbare ruimte in de gemeente Tilburg en is daarmee onderdeel van de geldende onderhoudscontracten (bestekken). Dit document biedt de mogelijkheid om in de toekomst uit te groeien tot het document waarin alle beheernormen opgenomen zijn welke voor het integrale onderhoud van de openbare ruimte in Tilburg nodig zijn. Deze beheernormen zijn gebaseerd op de landelijke standaard van de CROW. Daarnaast is dit document geschikt voor discussie over onderhoudswerkzaamheden met bestuur, politiek en burgers. Op dit moment worden in het Openbaar Gebied een vijftal onderhoudsniveaus onderscheiden, te weten:  Zeer hoog (A+ niveau);  Hoog (A-niveau);  Basis (B-niveau);  Laag (C-niveau);  Zeer laag (D-niveau). Over het algemeen worden bij de beoordeling alle vijf niveaus in de openbare ruimte aangetroffen. Echter, alleen de niveaus A, B en C komen meestal in aanmerking bij het bepalen van het ambitieniveau en het voorschrijven van een niveau in een opdracht. Niveau D is bedoeld om te kunnen meten dat niveau C niet is gehaald. Dit niveau kan dus in een opdracht niet als eis worden gesteld, omdat niveau D altijd wordt gehaald. Niveau A+ is vooral een opleveringskwaliteit die moeilijk continu gewaarborgd kan worden. Het dagelijks onderhoud draagt bij aan de beleving van een schonere en veiligere stad. Het openbaar groen wordt op de gewenste kwaliteit onderhouden. Kortcyclisch onderhoud: Door middel van het uitvoeren van jaarlijkse inspecties worden de kwaliteit en de onderhoudsbehoeften van de bomen, bosplantsoen, heesters en de speelvoorzieningen in beeld gebracht en getoetst aan de daarvoor vastgestelde kwaliteitsnormen.

132


Het kortcyclisch onderhoud verlengt de levensduur van de groenelementen en speelvoorzieningen. Langcyclisch onderhoud: Er is momenteel geen beleid om het openbaar groen langcyclisch te onderhouden. Binnen de integrale projecten van het Meerjarenprogramma Openbare Ruimte wordt het belang van het openbaar groen erkend, maar zijn slechts zeer beperkt middelen beschikbaar voor de aanleg van groen welke op incidentele basis worden ingezet. Door middel van informatie uit het dagelijks en kortcyclisch onderhoud wordt geadviseerd hoe de kwaliteit van het openbaar groen kan worden verbeterd. Hierdoor zijn we incidenteel in staat om structurele kwaliteitsverbeteringen door te voeren in het openbaar groen. Vervolgens kan het openbaar groen op een duurzame wijze in stand gehouden worden. Gebouwen Eind 2011 heeft de gemeente circa 200 permanente gebouwen in portefeuille. Vanuit de verantwoordelijkheid als eigenaar verzorgt de gemeente het technisch, administratief en juridisch beheer van haar portefeuille. Het beleid inzake het technisch beheer is door ons vastgelegd in de Strategische Visie Gebouwen. Deze visie is in 2010 vastgesteld. Hiermee is voor de periode tot 2015 het beleid inzake de gemeentegebouwen vastgesteld. Gelijktijdig met de vaststelling van het beleid zijn een tiental uitwerkingsopgaven voor de komende jaren vastgesteld. Ten aanzien van de technische instandhouding van de gemeentegebouwen wordt op basis van inspecties en kengetallen jaarlijks de meerjarenonderhoudsplanning (MOP) en de meerjareninvesteringsplanning (MIP) geactualiseerd. De kosten die te maken hebben met onderhoud worden gedekt uit de voorziening voor onderhoud gemeentegebouwen. De storting in deze voorziening wordt jaarlijks herzien op basis van een 10-jarig gemiddelde van de geplande onderhoudsuitgaven. De dekking voor deze kosten wordt verkregen door bij de huurprijsbepaling een vast normbedrag per m² bruto vloeroppervlakte toe te rekenen. In 2010 is een start gemaakt met het "Tenderen" van onderhoudswerkzaamheden. De doelen die nagestreefd worden met tenderen zijn :  Door vermindering van het aantal contracten beperken van de beheerslast, waardoor kwalitatief beter beheer door eigen medewerkers mogelijk is;  Betere borging in de nieuwe contracten van wettelijke verplichtingen op gebied van inspectie en registratie aanbestedingen;  Behalen van financieel voordeel;  Het verbeteren van de kwaliteit van de beschikbare gegevens. In 2011 zijn de dak- en schilderwerken opnieuw Europees op de markt gezet. Gunning vindt in 2012 plaats. De onderhoudstender waterbouwkundige- en elektrotechnische installaties grote/complexe sportaccommodaties heeft in 2011 niet in een gunning geresulteerd. Deze is daarna alsnog aanbesteed en, met een gunstig financieel resultaat, gegund als addendum bij de kleine/reguliere sportaccommodaties. In 2012 zal beoordeeld worden of de uitvoering door de partijen naar tevredenheid verloopt. Indien dit het geval is kan de overeenkomst tot maximaal 4 jaar verlengd worden. De komende periode zal een sterke focus liggen op het, waar nodig op orde brengen én het borgen van de veiligheid en het onderhoud van de gebouwen. Daarnaast zullen de processen van gebouwenbeheer op efficiency (volgens LEAN) en transparantie worden getoetst en waar nodig aangepast. Hiervoor zal er nog in juni 2012 een startnotitie aan de Raad worden aangeboden.

133


2.7

Paragraaf Grondbeleid

Relatie met andere rapportages In deze paragraaf wordt met name ingegaan op de algemene aspecten van het grondbeleid en de grondexploitatie. De informatie over de specifieke programma´s en producten, waarvoor het instrument grondexploitatie wordt ingezet, is te vinden in andere onderdelen van de jaarstukken. Het gaat om de volgende programma´s en producten: Programma 1.4 Zorg en welzijn 2.1 Economie 3.2 Wonen 4.2 Dienstverlening

Product 3.1.4.30 Realisatie MFA´s 3.2.1.30 Realisatie bedrijfshuisvesting 3.3.2.10 Realisatie herstructurering 3.3.2.20 Realisatie woningbouw 3.4.3.20 Grondexploitatie algemeen

In hoofdstuk 1 Programmaverantwoording en in het Dienstjaarverslag inclusief jaarrekening van de dienst Gebiedsontwikkeling is aanvullende informatie te vinden over respectievelijk de verantwoording van de gerealiseerde doelen op programmaniveau en de financiële en inhoudelijke verantwoording op producten projectniveau. 1. Reserves grondexploitatie Onderstaand is aangegeven welke mutaties er hebben plaatsgevonden op de reserves grondexploitatie gedurende 2011: Mutaties reserve grondexploitatie Stand per 31 december 2010 op basis NCW

Bommenregeling € Genormeerde reserve (motie 9) € Vrij besteedbare deel van de reserve (motie 11) € Reserve Winstneming Lopende Exploitatieplannen€ Totaal reserves per 31 december 2010

2,2 10,7 -22,2 54,5

mln. mln. mln. mln. € 45,2 mln.

Ontwikkelingen in 2011: Bommenregeling € Afgesloten plannen € Verspreide grond verkopen/huren € Erfpachtresultaat € Plan- en apparaatskosten rechtstreeks tlv reserve € Vrijval uit voorziening verlies € Winstneming lopende plannen € Rentebijschrijvingen € Afboeking NIEGG €

0,5 mln. 55,7 mln. 4,2 mln. 0,8 mln. -2,0 mln. 10,9 mln. -46,8 mln. 1,4 mln. -6,8 mln. € 17,9 mln. Totaal Algemene bedrijfsreserve per 31 december 2011 € 63,1 mln.

Onder te verdelen naar: Genormeerde deel Vrij besteedbare deel van de reserve Winstneming Lopende Exploitatieplannen Reserve bommenregeling

€ € € €

10,7 39,6 10,1 2,7

mln. mln. mln. mln.

Uit de tabel blijkt dat de Algemene bedrijfsreserve gedurende het jaar 2011 met in totaal € 17,9 mln. is toegenomen tot een totaal niveau van € 63,1 mln. per 31

134


december 2011. De toename van de algemene bedrijfsreserve wordt deels veroorzaakt doordat de voorziening voor verliesgevende plannen is afgenomen met € 10,9 mln. als gevolg van een verdere aanscherping van de voorschriften en de toepassing daarvan. Daarnaast waren de positieve resultaten van de afgesloten plannen € 8,9 mln. (€ 55,7 miljoen afgesloten plannen -/- € 46,8 miljoen winstneming lopende plannen) hoger dan in de oorspronkelijke winstneming was meegenomen. De Algemene bedrijfsreserve is beschikbaar om de tekorten van lopende grondexploitaties af te dekken. Uit de jaarlijkse vastgoedmonitor blijkt voor welk deel deze reserve daadwerkelijk wordt ingezet voor de toekomstige grondexploitaties. In de Vastgoedmonitor 2012 is aangegeven dat na optimalisatie van de plannen, de inzet van middelen uit het herstructureringsfonds en de gehele reserve (inclusief de genormeerde reserve) nog een tekort resteert voor de realisatie van nieuwe grondexploitaties. Jaarlijks wordt de gerealiseerde winst uit de lopende winstgevende exploitaties overgeboekt naar de Reserve winstneming Lopende Exploitatieplannen. Deze winst is nu genomen op basis van het NCW resultaat verminderd met de nog te realiseren grondopbrengsten van de grondexploitaties in de uitvoeringsfase en vervolgens verhoogd met 1 jaar omslagrente. Deze jaarlijkse tussentijdse winstneming wordt gestort in de Algemene bedrijfsreserve grondexploitatie (motie 11) (ARGE) en deze tussentijdse winstneming wordt als een afgezonderd bestanddeel van de ARGE gepresenteerd. Daarnaast wordt binnen de ARGE een deel afgezonderd voor onvoorziene risico´s conform de tot op heden gehanteerde methodiek van de genormeerde Algemene Reserve Grondexploitatie (ex. art 9.) en dit deel wordt eveneens als een afgezonderd bestanddeel van de ARGE gepresenteerd. Bommenregeling Het bijdragebesluit kosten opsporing en ruiming conventionele explosieven Tweede Wereldoorlog is per 1 oktober 2009 ingetrokken. Voor Tilburg, welke gemeente is aan te merken als 'veelverbruiker' komt er per jaar een uitkering in de vorm van een ophoging in het gemeentefonds. Maatstaf hiervoor wordt het aantal nieuwbouwwoningen vermenigvuldigd met € 2.000,-. De automatische bijdrage, geënt op het aantal gerealiseerde nieuwbouwwoningen, blijft gelden zolang de gemeente jaarlijks geld uitgeeft aan de aanpak van NGE (Niet Gesprongen Explosieven). Op het moment dat de gemeente in drie van de vier opeenvolgende jaren geen kosten heeft gemaakt, valt men terug op de 'normale' regeling waarbij een vergoeding van 70% van de werkelijke kosten mogelijk is. Om het een en ander administratief goed te kunnen blijven volgen is besloten de betreffende specifieke bijdrage via het gemeentefonds, te storten in de Algemene reserve van het Grondbedrijf (ARGE) en het in die reserve te beschouwen als een afgezonderd bestanddeel. Afgesloten plannen Ook dit jaar zijn er weer enkele afgeronde grondexploitatieplannen financieel afgesloten. In deze plannen vinden soms nog werkzaamheden en gronduitgiften van ondergeschikte aard plaats. Deze nog te maken kosten en opbrengsten zullen op de post verspreide gronden worden verantwoord. Wanneer sprake is van nagekomen kosten, worden deze in de toekomst ten laste van de Algemene reserve grondexploitatie gebracht. Daarnaast zijn de exploitaties van een aantal andere (slapende) plannen tijdelijk stilgelegd en zijn de gronden overgeheveld naar de Niet In Exploitatie Genomen Gronden (NIEGG). De plannen zijn allen per 31 december 2011 afgesloten op het saldo van de gerealiseerde kosten en opbrengsten. In die gevallen waarin nog kosten en opbrengsten verwacht worden, verklaart dat voor een deel de verschillen met de voorcalculatie van de programmabegroting.

135


De saldi van de afgesloten grondexploitatieplannen worden gemuteerd op de Algemene reserve van de grondexploitatie. In totaal betreft het een bedrag van € 55,7 mln. positief. Hier tegenover staat een afname van de Reserve Winstneming met € 46,8 mln. zodat er per saldo € 8,9 mln. naar de reserves vloeit. Hierbij moet opgemerkt worden dat volgens de Vastgoedmonitor 2012 de overige plannen nagenoeg allemaal een exploitatietekort kennen. De per balansdatum bekende en berekende tekorten (per complex) hebben indien nodig tot het vormen een voorziening. Onderstaand wordt een financiële samenvatting van de afgesloten plannen gegeven. Vervolgens worden de afgesloten plannen afzonderlijk toegelicht.

Plannaam Witbrant Oost (plan nagenoeg gereed) Vossenberg West 1 (plan nagenoeg gereed) Vossenberg Zuid fase 1 (plan nagenoeg gereed) Overige plannen Totaal

V V V V V

€ € € € €

Bedrag 21,6 mln. 20,6 mln. 12,1 mln. 1,4 mln. 55,7 mln.

Witbrant Oost Nagenoeg het gehele woningbouwplan is gerealiseerd met uitzondering van een appartementencomplex in de zuidoosthoek van het plan. Het positieve resultaat is met name veroorzaakt doordat de gronden in het verleden voor lage kosten zijn verworven. Daarnaast hebben de grondverkopen plaatsgevonden in de hausse op de woningmarkt waardoor hoge grondopbrengsten gerealiseerd konden worden. Vossenberg West I en Vossenberg Zuid fase 1 Beide plannen voor de huisvesting van bedrijven zijn geheel gerealiseerd. Er resteren nog slechts een paar percelen die nog niet uitgegeven zijn (zogenaamde winkeldochters). Ook bij deze plannen zijn de gronden in het verleden voor lage prijzen verkregen terwijl de grondopbrengsten in een periode van hoogconjunctuur verkregen konden worden. Voor deze plannen Witbrant Oost, Vossenberg West I en Vossenberg Zuid fase 1 is de afgelopen jaren telkens al een deel van het positieve resultaat in de reserve winstneming opgenomen. Door het definitief afsluiten van deze plannen wordt het bedrag uit de reserve Winstneming overgeheveld naar het vrij besteedbare deel van de Algemene reserve. Niet In Exploitatie Genomen Gronden (NIEGG). De NIEGG gronden zijn getaxeerd door een externe taxateur op basis van de BBV richtlijnen. Ten behoeve van de niet getaxeerde opstallen/panden is uitgegaan van de WOZ waarde. Gehanteerd uitgangspunt is de boekwaarde dan wel de lagere marktwaarde (taxatie) van de desbetreffende gronden en opstallen. De waardering heeft daarbij plaatsgevonden per complex. Daarbij zijn de percelen geclusterd die bedoeld zijn om uiteindelijk samen als een exploitatieopzet/gebied te worden ontwikkeld. Op basis van de marktontwikkelingen bleek dat er voor een totaal bedrag van € 6,8 mln. per eind 2011 afgewaardeerd moest worden. De afwaardering heeft plaatsgevonden ten laste van de ARGE.

136


2. Balans grondexploitatie. Onderstaand is een verkorte balans weergegeven van de grondexploitatie:

Verkorte balans grondexploitatie Debet Boekwaarde ruil- en verkoopgronden In exploitatie genomen gronden Correctie boekwaarde verliesgevende plannen Totale boekwaarde Boekwaarde erfpachtsgronden Lening Stappegoor Deelnemingen Bank Spoorzone Totaal debetzijde balans Credit ARGE, genormeerd deel ARGE, vrij besteedbaar deel ARGE, Tussentijdse winstneming ARGE, Bommenregeling

(bedragen x 1.000) 31-dec-10

31-dec-11

NCW

NCW

90.082

87.922

128.347

141.696

45.262-

-34.348

173.167

195.270

6.977

7.616

22.500

22.500

28

28

14.874

14.907

217.546

240.321

31-dec-10

31-dec-11

NCW

NCW

10.723

10.723

22.180-

39.631

54.520

10.063

2.156

2.676

Totale ARGE

45.219

63.093

Voorzieningen en Reserve BCF

11.674

7.661

Vooruitontvangen subsidies

14.699

14.907

Waarborgsommen

2.605

2.004

Leningen

143.349

152.656

Totaal creditzijde balans

217.546

240.321

NCW = Netto Contante Waarde

Toelichting op de verkorte balans Grondexploitatie: Door de nieuwe wet Grondexploitatiewet per 1 juli 2008 zijn de bedragen in de grondexploitaties als netto contante waarde opgenomen. Voorziening verlieslatende projecten: De voorziening Tekort lopende exploitaties is vanaf 2010, onder de naam Voorziening verlieslatende projecten, als een waardecorrectie op de actief post in exploitatie genomen gronden verwerkt. Vanaf 2010 worden de complexen die in de laatste Vastgoedmonitor als verliesgevend waren aangemerkt en die op balansdatum in uitvoering/nazorg waren in de verliesneming betrokken.

137


3. Algemene toelichting op de grondexploitatie Onderstaand wordt nader ingegaan op de Algemene bedrijfsreserve, de verwervingen, de grondverkopen, de grondvoorraad en de ontwikkeling van de planen apparaatskosten van de grondexploitatie. Algemene bedrijfsreserve grondexploitatie In onderstaande grafiek is de totale omvang van de Algemene bedrijfreserve aangegeven. Deze is onderverdeeld naar de genormeerde reserve, de vrij besteedbare reserve en de reserve winstneming. De € 2,7 mln. voor de bommenregeling wordt niet meegeteld als vrije reserve omdat die reserve is bedoeld voor de kosten van het bommen ruimen. Daardoor komt de totale ARGE uit op € 60,4 mln. Deze middelen zijn beschikbaar om de tekorten af te dekken van de lopende grondexploitaties binnen de productgroep. Uit de Vastgoedmonitor 2012 blijkt dat deze reserves ontoereikend zijn om het gehele tekort te dekken. Omvang reserves

90 80 Bedragen in mln. €

70 60 50 40 30 20 10 2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

Jaren

Uit de grafiek blijkt dat de totale omvang van de reserves gedurende 2011 is toegenomen. Dit vond zijn oorzaak in het afsluiten van een aantal winstgevende exploitaties en de afname van de reservering van middelen voor verliesgevende plannen in de uitvoeringsfase. De reservering van middelen wegens de tekorten van de lopende grondexploitaties is in onderstaande grafiek aangegeven. De afname in 2011 wordt veroorzaakt doordat een voorziening moet worden gevormd bij die plannen waarvoor er aan het eind 2011 daadwerkelijke investeringen in het openbaar gebied hebben plaatsgevonden. Door deze aanpassing van de systematiek hoeft minder gereserveerd te worden. Voorheen werd ook voor plannen gereserveerd die in de loop van het desbetreffende kalenderjaar naar de uitvoeringsfase gingen. Per 31 december 2011 was deze voorziening voor de verliesgevende plannen € 34,3 mln. groot.

Voorziening tekorten lopende exploitaties

Bedragen in mln. €

90 80 70 60 50 40 30 20 10 2004

2005

2006

2007

2008 Jaren

138


2009

2010

2011

Verwervingen Na 2004 zijn marktpartijen steeds actiever geworden om grondposities in toekomstige ontwikkelingsgebieden te krijgen. De omvang van de gemeentelijke verwervingen is tussen 2004 tot en met 2008 beperkt gebleven. Vanwege de totale financiële positie van de grondexploitatie en ter voorkoming van een opwaartse prijsspiraal is een terughoudend verwervingsbeleid gevoerd. In 2009 is de NS werkplaats voor een totaalbedrag van € 66,6 mln. aangekocht wat een sterke verhoging van de post verwervingen tot gevolg had. In 2011 hebben alleen verwervingen voor planafrondingen en de inbreng van voormalige onderwijspanden tot een bedrag van € 10,4 mln. plaatsgevonden. Grondverwerving Grondexploitatie in mln. euro's 90 80

Bedrag in mln. euro

70 60 50 40 30 20 10 0 1998

1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

Jaar

Grondverkopen Gedurende 2011 is er voor een totaalbedrag van € 10,6 mln. aan bouwrijpe grond verkocht. Hiervan was € 5,4 voor woningbouw. De hoogste opbrengsten worden in de herstructureringsgebieden (incl. de Piushaven) gehaald. De woningbouw in de uitleggebieden in 2011 heeft voor het grootste deel plaatsgevonden op gronden die in handen zijn van en worden ontwikkeld door ontwikkelaars. Voorbeelden hiervan zijn de plannen Koolhoven, Enschotsebaan en Piushaven. De gronduitgifte voor bedrijventerreinen laat in 2011 een geringe toename zien tot een totaal van € 4,9 mln.

Grondverkopen Grondexploitatie naar categorie 35,00

Bedrag in mln. euro's

30,00 25,00 20,00 15,00 10,00 5,00 0,00 1998

1999

2000

2001 2002

Woningbouw 139


2003

2004

2005

Jaar

Bedrijven

2006

2007

Overige

2008 2009

2010

Kantoren

2011

Gerealiseerde gemeentelijke grondverkopen 70

Bedragen in € mln.

60 50 40 30 20 10 0 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011

Jaren Voorraad grond en vastgoed In 2004 heeft zich een daling voorgedaan doordat circa € 75 mln. van de reserve grondexploitatie is ingezet om toekomstige ontwikkelingen in enkele specifieke plannen (Piushaven, Spoorzone en Vossenberg West) mogelijk te maken. Dit bedrag is op de boekwaarde in mindering gebracht. Tussen 2005 en 2008 is de boekwaarde slechts gering gestegen. Dit wordt onder andere veroorzaakt door een terughoudend verwervingsbeleid en aandacht voor het terugdringen van de planen apparaatskosten. In 2009 is de boekwaarde fors gestegen als gevolg van grootschalige aankopen in de Spoorzone en Loven Noord. In 2010 is de boekwaarde afgenomen omdat er voor een bedrag van € 17,7 mln. ten laste van de reserves is afgeboekt. Daarnaast is er voor een bedrag van € 6,1 mln. aan gronden en panden uit de Niet in Exploitatie Genomen Gronden verkocht. In 2011 is de boekwaarde met € 11,2 toegenomen. Daarnaast is er voor een bedrag van € 6,8 afgeboekt bij de waardebepaling van de NIEGG. De toename is veroorzaakt doordat de grondverkopen onvoldoende hoog zijn om de rentekosten over de boekwaarde en de gemaakte planen apparaatskosten te dekken. Uit de onderstaande grafieken blijkt dat de boekwaarde (ondanks de afboekingen) toch toeneemt terwijl het aantal m² sinds 2005 nagenoeg gelijk blijft. Ontwikkeling boekwaarde grondvoorraad Grondexploitatie 280

bedrag in mln. euro's

240 200 160 120 80 40 0 1998

1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

jaar

140


2006

2007

2008

2009

2010

2011

Ontwikkeling grondvoorraad Grondexploitatie in m² 18

aantal mln. m²

17 16 15 14 13 1998

1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

jaar

Exploitatiebijdragen Bij ontwikkelingen op particuliere gronden kan de gemeente de kosten op de exploitanten verhalen door exploitatieovereenkomsten. Op basis van deze overeenkomst betaalt de ontwikkelaar een vergoeding voor de door de gemeente te maken planen apparaatskosten, de bijdrage aan de bovenwijkse en meerwijkse voorzieningen en een bijdrage voor de door de gemeente aan te leggen kosten van de infrastructuur binnen of in de directe omgeving van het desbetreffende plan. Door de toenemende participatie van ontwikkelaars in de grondexploitaties is deze inkomstenbron vanaf 2005 fors toegenomen. Vanaf 2005 wordt duidelijk meer ontvangen dan voorheen. Dit wordt geheel veroorzaakt door de exploitatiebijdragen van het plan Koolhoven gevolgd door de plannen in de Overhoeken. Jaarlijks wordt voor deze plannen een bedrag van 4 tot 5 mln. euro aan exploitatiebijdragen ontvangen. Het overgrote deel van deze bijdrage is bestemd voor de aanleg van de meerwijkse en bovenplanse voorzieningen. In 2011 is € 6,25 mln. ontvangen uit bijdragen van het project Havenmeester (Piushaven) en projecten uit de Spoorzone. Onderstaand is in een grafiek de totale omvang van de door de gemeente ontvangen exploitatiebijdragen aangegeven. Een effect van de grotere betrokkenheid van ontwikkelaars is minder opbrengsten uit de verkoop van gronden door de gemeente.

Ontvangen exploitatiebijdragen € 8,00 bedragen x € 1 mln.

€ 7,00 € 6,00 € 5,00 € 4,00 € 3,00 € 2,00 € 1,00 €1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 jaren

Plan- en Apparaatskosten (PAK) In het voorjaar 2004 is naar aanleiding van de nota "Beperking planen apparaatskosten" besloten tot een bezuiniging op de planen apparaatskosten grondexploitatie. Van 2005 tot en met 2007 zijn de planen apparaatskosten jaarlijks afgenomen. Vanaf 2008 zijn de kosten toegenomen. Dit is veroorzaakt door een reële raming van de budgetten op basis van de gemeentelijke plankostenscan, de Rijksscan en als gevolg van de inzet van extra capaciteit om nieuwe projecten te

141


realiseren (o.a. inhuur van externe adviseurs). De planen apparaatskosten worden gedekt uit de grondexploitaties, de exploitatiebijdragen en een bijdrage vanuit de Algemene Middelen. Door de uitblijvende grondverkopen en planvertragingen kan een groot deel van de gemaakte PAK niet binnen de geraamde PAK kosten opgevangen worden. Dit onrendabel deel wordt jaarlijks gedeeltelijk ten laste van de reserve gebracht en het overige onrendabele deel wordt binnen de grondexploitatiesaldi verantwoord en draagt bij tot een afname van het exploitatieresultaat. De ontwikkeling van de gerealiseerde planen apparaatskosten tot en met 2011 kan als volgt worden gevisualiseerd: Werkelijke Plan- en Apparaats Kosten € 12,0 € 10,0

€ mln

€ 8,0 € 6,0 € 4,0 € 2,0 €1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011

4. Risico´s Binnen de grondexploitatie is in de afgelopen jaren een aantal risico vergrotende ontwikkelingen te constateren. Hierdoor staat de financiële positie van het Grondbedrijf onder druk. De positie van de gemeente is de laatste 10 jaar verschoven van nagenoeg volledig actief naar faciliterend. Waar de gemeente nog een actieve rol speelt, vindt dit steeds vaker plaats in samenwerkingsverbanden met particuliere partijen. Dit houdt in dat ook risicodragend in projecten wordt geparticipeerd. Risicomanagement binnen de grondexploitatie doet zich voor op het niveau van de afzonderlijke projecten en op het niveau van de portefeuille. Op het niveau van de afzonderlijke projecten is sturen op type samenwerking, programma, tijd, en plankosten aan de orde. Op het niveau van de portefeuille is het berekenen van samenhangende risico’s (bijvoorbeeld het voorkomen van concurrentie tussen locaties), het anticiperen op mogelijke beleidswijzigingen of externe omstandigheden en het beschikbaar hebben van een adequate risicovoorziening van belang. Jaarlijks wordt vastgesteld hoe hoog deze risicoreservering moet zijn. Dat gebeurt om te beginnen “bottom-up”. Vanuit de projecten wordt bekeken welke risico’s zich kunnen voordoen met welk effect. Dit zijn de planspecifieke risico’s; ze hebben betrekking op wijzigingen in programma en afzetverwachting. Ook wordt op het niveau van de portefeuille in beeld gebracht welke ontwikkelingen of beleidsafspraken zouden kunnen leiden tot de benodigde inzet van een reservering. Dit zijn de algemene risico’s. Het bedrag dat als resultaat van deze twee exercities wordt verkregen, wordt vervolgens “top-down” getoetst. Dit gebeurt door het te vergelijken met een financiële norm, de IFLO-norm. De IFLO-norm (IFLO = Inspectie Financiën Lagere

142


Overheden) bedraagt 10% van de boekwaarde en 10% van de nog te verwachten investeringen. Algemene risico's In de Vastgoedmonitor 2012 is in de grondexploitaties voor algemene risico´s € 35,9 mln. opgenomen. De gemeente kan algemene risico´s voor een deel beïnvloeden en sturen. Deze risico’s betreffen planen apparaatskosten, tijdstip van aankopen (strategische aankopen), tijdstip van investeren in bouwen woonrijp maken, aanhouden van een ijzeren voorraad, etc. De risico´s kunnen worden beperkt door het nauwgezet volgen van de bedrijfsvoering en eventueel tijdig ingrijpen. Het deel van het risico dat niet beïnvloed kan worden door de gemeente betreft vooral risico´s die voortvloeien uit de economische ontwikkeling (denk aan de huidige recessie) en (veranderende) wetgeving. Sturen aan de hand van deze algemene ontwikkelingen is noodzakelijk om realistische plannen te krijgen en verliezen te beperken. Planspecifieke risico´s De bepaalde planspecifieke risico´s in de Vastgoedmonitor 2012 bedragen € 32,2 mln. Deze risico's hebben met name betrekking op wijzigingen van planinvulling en afzet. Tot op heden wordt voor de inschatting van deze risico's pragmatisch bekeken waar de risico's optreden en voor welk bedrag. De IFLO-norm leidt tot een benodigde risicoreservering van € 63,4 mln. Er is sprake van een beperkte afwijking (€ 4,6 mln.) tussen de ingeschatte risico's van € 68,0 mln. en de IFLO-norm van € 63,4 mln. De ingeschatte risico's sluiten daarmee redelijk goed aan bij de IFLO-norm. In de Vastgoedmonitor 2012 is een volledig overzicht gegeven van de algemene risico's en planspecifieke risico's. In de Vastgoedmonitor 2013 wordt dit weer geactualiseerd waarna in combinatie met de BBV-wijzigingen wordt verwacht dat bijstortingen ten laste van de algemene middelen noodzakelijk zullen zijn. Nieuwe ontwikkelingen 2012 ten aanzien van verliesneming De commissie BBV heeft in februari 2012 de notitie 'Grondexploitatie (bijgesteld)' gepubliceerd. Voor de jaarrekening 2011 vormt de oude notitie (van januari 2008) nog het kader. De commissie beveelt echter aan om de bijgestelde notitie (van februari 2012) al zoveel als mogelijk toe te passen. Vanaf de jaarrekening 2012 is de bijgestelde notitie onverkort van toepassing en vervalt de notitie uit 2008. Ten opzichte van de vorige versie van de notitie van januari 2008 is een aantal verduidelijkingen/ aanscherpingen doorgevoerd en opgenomen als een aantal stellige uitspraken dan wel aanbevelingen. Met stellige uitspraken geeft de commissie een interpretatie van de regelgeving die leidend is. Dit betekent dat verwacht wordt dat stellige uitspraken worden gevolgd en indien een gemeente toch een afwijkende interpretatie kiest (de gemeente is van oordeel dat in haar specifieke omstandigheden een andere lijn beter past en ook ‘proof’ is), zij dit expliciet moet motiveren en kenbaar moet maken bij de begroting en jaarrekening. De commissie BBV vraagt specifieke aandacht voor stellige uitspraak 4. Deze schrijft voor dat bij een geprognosticeerd verlies op een grondexploitatie direct een afboeking plaats vindt of een voorziening wordt getroffen ter grootte van dit volledige verlies. In Tilburg nemen we tot op heden de verliezen van de plannen die per 31 december in de uitvoerings-/nazorgfase zitten. Volgens de gewijzigde richtlijnen moet het volledige verlies direct genomen worden zodra dit verlies onafwendbaar is. Dit zal betekenen dat ook van plannen in de voorbereidende

143


fases beoordeeld moet worden in hoeverre een verlies onafwendbaar is (bijvoorbeeld als gevolg van contractuele verplichtingen of een hoog opgelopen boekwaarde) rekening houdend met de mogelijkheid al dan niet te kunnen bijsturen op voorbereidende plannen. In overleg met de accountant wordt de praktische vertaling van deze richtlijn verder uitgewerkt. Op basis van door de raad vastgestelde actuele prognoses moet de storting in de voorziening jaarlijks opnieuw bepaald worden.

144


Kengetallen

145


Geboorte-overschot 2.500 2.000 1.500 Aantal

geboorte

1.000

sterfte

500 0 2008

2009

2010

2011

Jaar

Migratie-mutatie 11.000 10.500 10.000 Aantal

vestigers

9.500

vertrekkers

9.000 8.500 2008

2009

2010

2011

Jaar

Gemiddeld bedrag kwijtscheldingen

Rioolaf voerrecht

Rioolaansluit recht

2011 2010

Hondenbelast ing

2009 2008

Af valst of f enhef f ing

2007 OZB-eigenaar

OZB-gebruiker

€-

€50

€100

€150 b e dr a g

146


€200

€250

€300

Overige kerngegevens

2008

2009

2010

2011

Geboortes Sterftes Geboorte-overschot Aantal vestigers Aantal vertrekkers Migratie-overschot Woningdichtheid per km2 land Gemiddelde woningbezetting **) Niet werkende Werkzoekenden *) Beroepsbevolking *) Aantal werkzame personen in Tilburg *)

2.330 1.743 587 10.650 9.894 756 740,8 2,304 5.292 100.950 110.250

2.334 1.662 672 10.483 9.779 704 750,9 2,288 6.872 101.850 112.300

2.318 1.624 694 10.187 9.510 677 752,7 2,299 6.141 101.200 111.750

2.247 1.640 607 10.870 10.132 738 759,5 2,293 6.253 101.700 112.700

88,76 119,44 237,38 74,48 54,43 22,79

105,63 131,78 243,94 79,55 60,46 24,73

259,79 142,98 257,51 79,11 73,50 29,22

68,21 134,16 251,34 83,36 66,48 29,39

Gemiddelde bedrag kwijtschelding van:

OZB-gebruiker (aantallen voor 2011: 3) OZB-eigenaar (aantal: 21 ) Afvalstoffenheffing (aantal: 5.657) Hondenbelasting (aantal: 824) Rioolaansluitrecht eigenaar (aantal 19) Rioolafvoerrecht gebruiker ( aantal 5.666) * ) gegevens voorgaand(e) jaar bijgesteld.

Bronnen beroepsbevolking: CBS, CPB, CWI; bewerking ETIN Adviseurs, Bron werkzame personen in Tilburg: Vestigingenregister Tilburg en CBS Landbouwtelling; bewerking O&I **) = definitie woningbezetting: totale bevolking gedeeld door aantal woningen, het aantal woningen 2011 bedraagt 90.538, het aantal woonruimten (berekening algemene uitkering min. van Financiën) is 97.411.

Ontwikkeling aantal uitkeringen 2008 2009 2010 2011

2008 opgave ATLAS SV 2009 2010 2011 gegevens nog niet beschikbaar

147

Wwb/WIJ 4.769 5.477 5.256 5.389

IOAW 104 133 155 162

WAO 6.463 5.982 5.586

Wajong 2.451 2.513 2.689


IOAZ 23 19 19 18 WAZ 309 270 240

148


3.

149

Jaarrekening


150


3.1

Grondslagen van waardering en resultaatbepaling

Op de jaarrekening zijn de bepalingen van het Besluit begroting en verantwoording provincies en gemeenten van toepassing. Het financieel verslag bevat de balans en de resultatenrekening van de gemeente. De voorgeschreven rekening van baten en lasten naar functies en verdere staten en bijlagen zijn in het (via internet te raadplegen) Bijlagenboek opgenomen, als bijlage bij het financieel verslag. Afschrijvingsbeleid Het afschrijvingsbeleid is gebaseerd op bedrijfseconomisch algemeen aanvaarde beginselen. Afschrijvingsmethode en -termijnen zijn vastgelegd in de nota Activabeleid. Immateriële vaste activa wordt in maximaal 5 jaar afgeschreven. Op gronden en terreinen (niet zijnde voorraden van het grondbedrijf) wordt niet afgeschreven. Voor gebouwen geldt vanaf 2007 een afschrijvingstermijn van 40 jaar. Voor parkeergarages geldt vanaf 2009 eveneens een afschrijvingstermijn van 40 jaar. Afschrijving vindt lineair plaats, tenzij ….. De belangrijkste overige afschrijvingstermijnen betreffen: Gebouwen ondergrond geen afschrijving opstal 40 semi-permanent 20 Grond- en sloopwerken 30 Rioleringen 30 Wegen, straten en pleinen asfaltverharding 20 waarvan voor ZOAB en geluidsreducerende deklagen 7 betonverharding 30 open verharding 20 Verbouwingen en technische installaties 10 Machines 10 Vaste inrichting/stoffering 10 Meubilair inventaris 10 Huisdrukkerij snij-/bindmachines 10 lichtdruk-/kopieermachines 5 fotografische zetapparatuur 3 dtp-voorzieningen 3 Computerapparatuur software primair 5 software algemeen (pc) 4 NT-servers 4 Overige servers 5 PC´s 3,5 Kasregisters 4 Foto-videoapparatuur 4 Vervoermiddelen en gereedschappen 5 Waardering van activa en passiva Algemeen De activa en passiva worden gewaardeerd tegen de nominale waarde, tenzij hierna een andere grondslag wordt vermeld. Activa die zijn geleased op basis van een financial lease contract worden geactiveerd onder opname van een schuld op de balans inzake de te betalen leasetermijnen. Immateriële en materiële vaste activa De immateriële en materiële vaste activa (zowel met maatschappelijk als economisch nut) worden gewaardeerd tegen de historische uitgaafprijs, verminderd met de berekende afschrijvingen. Immateriële vaste activa zijn alleen opgenomen wanneer daar specifieke toekomstige opbrengsten of toekomstige besparingen tegenover staan.

151


Op alle nieuwe activeringen vanaf 2004 is de bruto-waarderingsmethode van toepassing, conform de vanaf dan geldende voorschriften (BBV). Bij de materiële activa vindt daarnaast de verplichte splitsing plaats tussen investeringen met een maatschappelijk of economisch nut. Financiële vaste activa De deelnemingen worden tegen de verkrijgingsprijs of lagere marktwaarde gewaardeerd. Voorraden De voorraad bouwgrond is opgenomen tegen aankoopprijs vermeerderd met de kosten van bouwrijp maken en rentekosten en verminderd met de opbrengst uit verkopen. De onderhanden werken grondexploitatie zijn gewaardeerd tegen de netto contante waarde van de volgens de exploitatieplannen te verwachten baten en lasten. De nog niet in exploitatie genomen gronden zijn gewaardeerd tegen de verkrijgingsprijs of lagere marktwaarde. Indien verlies wordt verwacht wordt een voorziening getroffen en in mindering gebracht op de waardering van het onderhanden werk. De waardering van de overige voorraden varieert per dienst. Vorderingen op korte termijn Voor zover van toepassing wordt rekening gehouden met het risico van oninbaarheid. Reserves De reserves bestaan uit algemene reserves, bestemmingsreserves, bedrijfsreserves en egalisatiereserves. Spelregels met betrekking tot reserves zijn vastgelegd in de nota `Reserves en voorzieningen’. Voorzieningen De voorzieningen betreffen schattingen van voorzienbare lasten in verband met risico's en verplichtingen, waarvan de omvang onzeker is en welke oorzakelijk samenhangen met de periode voorafgaande aan de balansdatum. Voorzieningen worden gewaardeerd tegen nominale waarde. De voorziening voormalig personeel is gewaardeerd tegen contante waarde. De voorziening voormalig bestuur is voor het gedeelte dat betrekking heeft op voormalige collegeleden berekend op actuariële waardebasis. Het gedeelte met betrekking tot voormalige raadsleden is bepaald op nominale waardebasis. Schulden op lange termijn Deze schulden hebben een resterende looptijd van meer dan één jaar (inclusief de aflossingstermijn welke in het opvolgende jaar vervalt). Grondslagen voor resultaatbepaling. De baten en lasten worden zoveel mogelijk toegerekend aan het boekjaar waarop ze betrekking hebben. In hoofdzaak wordt lineair afgeschreven. Afschrijving geschiedt met behulp van vaste percentages op basis van vastgestelde afschrijvingstermijnen; de berekening geschiedt over de verkrijgingsprijs onder aftrek van subsidies en bijdragen van derden. Spelregels met betrekking tot het afschrijvingsbeleid en een overzicht van de vastgestelde afschrijvingstermijnen zijn vastgelegd in de nota Afschrijvingsbeleid. Werkwijze Tilburgs Model De financiële gevolgen van de in het Eindejaarsbericht 2011 opgenomen beleidsvoorstellen alsmede het opgenomen voorstel over de bestemming van het resultaat van het Eindejaarbericht 2011 zijn verwerkt in de kolom begroting 2011 na wijziging en in de gemeentelijke financiële administratie. Op basis van de Gemeentewet zijn er formeel geen begrotingswijzigingen meer mogelijk ná 31

152


december voor het dan zojuist geëindigde jaar. De werkwijze van de gemeente Tilburg echter is door de raad vastgesteld en maakt onderdeel uit van het Tilburgs besturingsmodel. De tussentijdse rapportages (voorjaars-, najaars- en eindejaarsbericht) maken integraal onderdeel uit van de budgetcyclus. Dit is vastgelegd in de verordening ex. artikel 212 van de Gemeentewet. Vaststelling van het eindejaarsbericht door de raad (16 april 2012) vindt vóór de vaststelling van het Jaarverslag plaats (4 juni 2012). De resultaatbestemming maakt expliciet onderdeel uit van de besluitvorming over najaars- en eindejaarsbericht en is in de Jaarrekening 2011 als begrotingswijziging verwerkt. Dit betekent dat alle gerealiseerde uitgaven en gerealiseerde inkomsten vergeleken kunnen worden met de primitieve begroting en de begroting na wijziging inclusief deze aanpassing. Formeel is sprake van overschrijdingen van de begroting. Door de raad zijn deze overschrijdingen bij het eindejaarsbericht geaccordeerd, waarbij de accountant is verzocht deze overschrijdingen niet mee te laten wegen in zijn rechtmatigheidsoordeel ten aanzien van de Jaarrekening 2011. Alhoewel Gemeentewet en Bbv deze mogelijkheid niet kennen, zijn wij van mening dat het Tilburgse besturingsmodel volledig in lijn is met dualisering, autorisering en kaderstelling.

153


3.2

Resultaatbepaling

Het vrij te bestemmen resultaat bedraagt € 61,753 miljoen en kan als volgt worden toegelicht: Het feitelijk resultaat is de mutatie in het eigen vermogen in het boekjaar. Saldo eigen vermogen per 31 december 2010 € 843,5 Saldo per 31 december 2011 (incl. resultaatbestemming) € 896,5 Resultaat 2011, inclusief rentetoevoeging reserves

€

V

53,0

In de exploitatie zijn de navolgende gebonden winstbestemmingen verwerkt: Resultaat Grondexploitatie € V 17,8 Mutatie egalisatiereserve gebouwenexploitatie € 0,0 Subtotaal gebonden winstbestemmingen € V 17,8 Netto mutatie Reserve Bovenwijkse Voorzieningen € N 12,0 Mutaties overige reserves (besluitvorming begroting en berichten en jaarrekening) € N 14,6 Totaal € N 8,8 Per saldo vrij te bestemmen resultaat € V 61,8 Totaal resultaat 2011 € V 53,0 Het eigen vermogen (inclusief winstbestemming 2011) is ten opzichte van 2010 dus gestegen met € 53,0 miljoen. In de toelichting op de balans is een gespecificeerd saldo-overzicht per reserve ultimo 2011 opgenomen. 3.3

Resultaatbestemming

Het per saldo vrij te bestemmen (voordelig) saldo ad € 61.753.000 conform raadsbesluiten van Voorjaars, Najaars- en Eindejaarsbericht is als volgt bestemd: Raadsbesluit Voorjaarsbericht 2011 (4 juli 2011) Het voordelig resultaat van het Voorjaarsbericht 2011 toe te voegen aan de Algemene Reserve (per saldo) € 1.463.000 Reserve Grootschalige Investeringswerken € 13.304.000 Raadsbesluit Najaarsbericht 2011 ( 7 november 2011) Het voordelig resultaat van het Najaarsbericht 2011toe te voegen aan de Reserve Grootschalige Investeringswerken € 23.206.000 Raadsbesluit Eindejaarsbericht 2011 (16 april 2012) Het onbestemd voordelig resultaat van het Eindejaarsbericht 2011 toe te voegen aan / aan te wenden voor: Algemene Reserve € 100.000 -/Reserve Grootschalige Investeringswerken € 23.680.000 Eindvoorstel resultaat Jaarrekening 2011 (4 juni 2012) Het onbestemd voordelig resultaat Jaarrekening 2011 toe te voegen aan: Egalisatiereserve Afvalstoffenheffing € 200.000

154


3.4

155

Balans per 31 december 2011


Balans per 31 december 2011 (in miljoenen euro's) 31 dec. 2010

31 dec. 2011

ACTIVA Vaste activa Immateriële vaste activa Kosten sluiten geldleningen Materiële vaste activa Investeringen met een economisch nut Investeringen met een maatschappelijk nut

0,0

0,0

0,0

0,0

665,1

671,2

587,7 77,4

589,9 81,3

208,5

202,4

39,0

23,6

25,0 101,9

21,1 109,9

39,7 2,7 0,2

40,9 6,7 0,2

Voorraden 195,0 Grond- en hulpstoffen niet in exploitatie genomen bouwgrond 90,1 overige gronden hulpstoffen 0,0 Onderhanden werk, waaronder bouwgronden in exploitatie 104,0 Gereed product en handelsgoederen 0,9

208,1

Financiële vaste activa Kapitaalverstrekkingen aan: deelnemingen gemeenschappelijke regelingen overige verbonden partijen Leningen aan: woningcorporaties deelnemingen Overige langlopende leningen Overige uitzettingen > 1 jaar Bijdrage aan activa in eigendom derden

Vlottende activa

Uitzettingen Vorderingen op openbare lichamen Verstrekte kasgeldleningen Rekening-courantverhoudingen met niet financiële instellingen Overige vorderingen Overige uitzettingen

119,5 0,7

87,8

90,8

31,7 0,0

32,2 0,0

3,0 53,1 0,0

3,3 55,3 0,0

Liquide middelen Kas Bank Giro

16,5

17,9

0,1 16,4 0,0

0,1 17,8 0,0

Overlopende Activa

29,3

28,7

1.202,2

1.219,1

Totaal activa

156

87,9 0,0


31 dec. 2010

31 dec. 2011

Eigen vermogen 843,5 Reserves algemene reserves 22,3 bestemmingsreserves die dienen om ongewenste schommelingen op te vangen 15,0 overige bestemmingsreserves 794,8 Resultaat bestemd bij eindejaarsbericht 4,7 Resultaat na bestemming volgend uit de programmarekening 6,7

896,5

PASSIVA Vaste passiva

Voorzieningen

22,6 17,0 766,6 28,5 61,8

56,8

37,5

109,8

91,4

Onderhandse leningen van Binnenlandse: Pensioenfondsen/verzekeringsinstellingen banken en overige financiële instellingen 109,8 bedrijven en overige sectoren 0,0

89,9 1,5

Vaste schulden

Waarborgsommen

3,5

2,9

70,7 17,9 0,0 52,8

107,5 57,0 0,0 50,5

117,9

83,3

Totaal passiva

1.202,2

1.219,1

Gegarandeerde geldleningen

1.389,6

1.334,9

Vlottende passiva Vlottende schulden Kasgeldleningen Bank- en girosaldi Overige schulden Overlopende passiva

157


158


3.4.1 Toelichting op de balans (alle bedragen in miljoenen euro´s) ACTIVA Materiële vaste activa

31 dec. 2010

31 dec. 2011

Boekwaarde per 1 januari Investeringen Desinvesteringen Afschrijvingen

607,3 92,9 2,4 32,7

665,1 49,5 9,9 33,5

Boekwaarde per 31 december

665,1

671,2

De specificatie van de boekwaarde betreft: Investeringen met een economisch nut Investeringen met een maatschappelijk nut Totaal boekwaarde

589,9 81,3

De onderverdeling naar investeringssoort (gronden, gebouwen etc.) is opgenomen bij de staat van activa in het Bijlagenboek Jaarstukken waarin ook het verloop 2011 van de totale activa is opgenomen. In de materiële activa is voor een bedrag van € 7.616.724 aan boekwaarde erfpachtgronden begrepen. Financiële vaste activa

31 dec. 2010

31 dec. 2011

Deelnemingen De gemeente Tilburg is aandeelhouder in diverse vennootschappen. - T.W.M.-holding (91%) 2,0 - Stadsontwikkelingsmaatschappij 0,8 - Overige 2,8 - Deelnemingen voormalig Essent 29,9 - Enexis 3,5 Verstrekte langlopende geldleningen aan Woningbouwverenigingen: Deelnemingen: - belegging rendementsfonds /bouwfonds - vordering bouwfonds - TWM - N.V. Monumentenfonds Brabant - Vordering Enexis B.V. Overige: - Beekse Bergen - Kunstcluster - Overbruggingskrediet Consortium - Vestia - Startersleningen - Overige Overige uitzettingen Bijdrage activa derden Totaal

159


2,0 0,8 0,8 16,5 3,5

25,0

21,1

17,4 5,7 11,3 0,4 67,2

17,4 5,7 19,3 0,4 67,2

5,9 11,2 22,5 0 2,0 0,7

5,8 10,9 22,5 1,5 6,1 0,7

0,2

0,2

208,5

202,4

Voorraden - gronden hulpstoffen/onderhanden werk - overige

31 dec. 2010

31 dec. 2011

194,1 0,9 195,0

207,4 0,7 208,1

Vanwege het in werking treden van de Grondexploitatiewet per 1 juli 2008 werd het noodzakelijk om de opgenomen bedragen in de exploitatieplannen, nadat deze zijn gecorrigeerd voor stijging van kosten en opbrengsten, op te nemen als netto contante waarde. De Voorziening Tekorten lopende exploitaties is vanaf 2010 op de voorraad bouwgronden in mindering gebracht. Uitzettingen

31 dec. 2010

31 dec. 2011

Debiteuren Vorderingen op openbare lichamen Verstrekte kasgeldleningen Rekening courant saldi Overige vorderingen Overige uitzettingen

31,7 0,0 3,0 53,1 0,0

32,2 0,0 3,3 55,3 0,0

Totaal

87,8

90,8

31 dec. 2010

31 dec. 2011

Kas Banken

0,1 16,4

0,1 17,8

Totaal

16,5

17,9

Liquide middelen

De banksaldi zijn per bank op concernniveau getotaliseerd en afhankelijk van het debet- of creditsaldo in totaal gepresenteerd. Overlopende activa

31 dec. 2010

31 dec. 2011

29,3

28,7

Onder de overlopende activa worden posten opgenomen die in een jaar zijn opgebouwd en die in een volgend jaar verrekend worden. Onder deze post bevindt zich ook de vorderingen van de van Europese en Nederlandse overheidslichamen te ontvangen voorschotbedragen voor uitkeringen met een specifiek bestedingsdoel die dienen ter dekking van lasten van volgende begrotingsjaren. Het verloop is opgenomen bij de overzichten van overeenkomstige passiva in het bijlagenboek.

160


PASSIVA Eigen Vermogen Reserves

Saldo per 31 december 2010 Mutaties periode 1/1-31/12 Administratief saldo per 31 december 2011 Mutaties Eindejaarsbericht / na 31-12 Onbestemd resultaat Mutaties na 31 december 2011 Saldo eigen vermogen ultimo boekjaar Gespecificeerd naar soort reserve per ultimo boekjaar: Algemene reserves Algemene reserve Bestemmingreserves om schommelingen op te vangen Egalisatiereserve gebouwenexploitatie Overige bestemmingsreserves Reserve Grootschalige Investeringswerken Alg. bedrijfsreserve grondexploitatie motie 11 Reserve Bodem en geluidssanering Bestemmingsreserve HNG Reserve Fonds culturele vernieuwing Reserve Verplichtingen Stadsprogramma Reserve Onderhoud Onderwijsgebouwen Beleggingsreserve Bouwfonds Beleggingsreserve 2000 Reserve GOA Reserve Openbaar Vervoer Reserve Volkshuisvesting Reserve Beeldende kunst Reserve Bovenwijkse voorzieningen Reserve Herstructurering Reserve Natuurontwikkeling Reserve Mondiale bewustwording Reserve Monumentale Bomen Reserve ID-banen Reserve WVG/WMO Reserve Ontwikkeling Informatisering Reserve Stimulering hergebruik hist. panden Reserve Veiligheidsbeleid Reserve inv. Parkeervoorziening Reserve aanloopverliezen onrendabele top parkeergarages Revolverend fonds gemeentelijke gebouwen Reserve campagne Tilburg is thuis Reserve compensatie BCF verschillen Reserve verloedering bestaande stad Reserve startersleningen Reserve Culturele hoofdstad 2018 Reserve Klimaatneutrale steden Reserve schuldhulpverlening Reserve organisatieontwikkeling Reserve Decentralisatie uitkeringen

Specifieke bestemmingsreserves Reserve kapitaallasten gemeentegebouwen

161


843,5 -37,3 806,2 28,5 61,8 90,3 896,5

24,0

0,5

111,5 63,1 3,2 0,7 0,7 4,8 1,2 23,0 79,7 0,7 1,9 4,0 0,9 43,5 5,1 1,6 0,1 0,9 0,4 2,7 3,4 0,6 0,8 3,4 13,1 0,9 0,2 6,9 1,1 0,3 1,7 0,2 0,8 0,2 2,9

105,6

Reserve kapitaallasten overige Reserve kapitaallasten onderwijsgebouwen Reserve CIST Reserve Essent Reserve Verkoop Essent Reserve ex-Essent Reserve afvalstoffenheffing Reserve rioolrecht Reserve RGSHG Reserve gaswinstuitkering Reserve GSB middelen derden Reserve Opvang gevolgen economische crisis Budgetoverhevelingen Reserve Flankerend Beleid Reserve Duurzame investeringen Reserve Lokale herstructurering Reserve Samen investeren Totaal

0,7 0,4 0,3 17,2 199,6 67,2 6,7 2,7 0,1 46,1 4,9 1,7 14,1 4,6 4,3 7,4 2,2 896,5

Voorzieningen Aankoop Piusplein 1 Aankoop Kunstcluster Voorziening voormalig personeel Voorziening voormalig bestuur Voorziening liquidatie CBT Voorziening wachtgeld Streekmuziekschool Voorziening ABB Voorziening Terra Nova Voorziening Openbaar Vervoer Voorziening pensioenrechten FLO WG Voorziening vordering verkoop vennootschap BV (Essent) Voorziening onderhoud gemeentegebouwen Voorziening hinderwetvergunning Voorziening afwikkeling decentrale stadswinkels

31 dec. 2011 0,6 0,2 3,0 6,9 0,1 0,1 0,6 0,1 7,9 0,1 16,5 0,5 0,8 0,1

Totaal Vaste Schulden

37,5 31 dec. 2010

31 dec. 2011

Onderhandse leningen van: Binnenlandse banken Overige binnenlandse bedrijven

109,7 0,1

89,9 1,5

Totaal

109,8

91,4

De rentelast over de langlopende schulden bedroeg in 2011 € 4.487.367. Waarborgsommen Totaal Vlottende Schulden Kasgeldleningen Bank en girosaldi Overige schulden Overlopende passiva Totaal

162


31 dec. 2010

31 dec. 2011

3,5

2,9

31 dec. 2010 17,9 0,0 52,8 117,9

31 dec. 2011 57,0 0,0 50,5 83,3

188,6

190,8

Gegarandeerde geldleningen De gegarandeerde geldleningen bestaan voor € 1.287.252.000,- uit leningen van woningcorporaties ondergebracht bij het Waarborgfonds Sociale Woningbouw (WSW). Daarnaast is er nog een restantbedrag van circa € 28,9 miljoen voor in het verleden verstrekte garanties voor eigen woningbezit particulieren. Deze garanties zijn ondergebracht bij de Stichting Waarborgfonds Eigen Woningen. Voor beide soorten leningen staan de Gemeenten en het Rijk gezamenlijk garant. Daarnaast zijn er voor een bedrag van € 490.043,- sportgaranties met contragarantie van het Waarborgfonds Sport. Het restant betreft gegarandeerde geldleningen zonder waarborgfonds derden. In 2011 hebben geen uitkeringen/betalingen plaats gevonden in het kader van de garantstellingen Verloop gegarandeerde geldleningen

163

Zonder contragarantie Restantbedrag door gemeente gewaarborgd per 1 januari Verstrekte garanties 2011 Verminderingen/ aflossingen 2011 Gewaarborgd zonder contragarantie per 31 december

€ € € €

19.533.911 0 1.715.889 17.818.022

Garanties met contragarantie (hiervoor worden geen verloopoverzichten verstrekt) Restant Woningcorporaties Restant particulieren Restant Sportgaranties Gewaarborgd met contragarantie per 31 december

€ € € €

1.287.674.000 28.894.144 490.043 1.317.058.187

Totaal gegarandeerde geldleningen 31 december 2011

€

1.334.876.209


3.5

Algemene toelichting

Niet uit de balans blijkende rechten en verplichtingen Uit hoofde van afgesloten huurcontracten voor diverse stadskantoren bestaan er tot een bedrag van € 14.059.782,- huurverplichtingen per ultimo 2011, voor de resterende huurperiodes. Voor het wagenpark betreft dit aan leasetermijnen een bedrag van € 1.542.696,-. Escrow Intergas Bij de verkoop in 2011 van de aandelen Intergas Energie B.V. door Intergas Holding B.V. zijn delen gereserveerd in een escrow voor de afdekking van mogelijke toekomstige claims. Deze escrows worden in twee afzonderlijke tranches betaald, onder aftrek van eventuele claims. Dit betekent mogelijk dat een maximaal bedrag van € 744.525 in 2012 en € 248.175 in 2018 ten gunste van de gemeente zal komen. Nieuwe CAO gemeenten De CAO gemeenten is per juni 2011 afgelopen. De onderhandelingen hebben nog niet tot een resultaat geleid. Mocht er alsnog met terugwerkende kracht sprake zijn van een nieuwe CAO waaruit hogere loonkosten volgen dan zullen deze ten laste van 2012 worden verantwoord.

164


3.6

165

Specificaties Programmarekening


166


Cultuurbeleid

Begroting

Rekening

Oorspronkelijk na wijziging

25.428 824

26.456 1.732

26.456 1.732

24.604

24.724

24.724

1.226

1.137

1.137

Saldo

25.830

25.861

25.861

Brede School

Begroting

Rekening


Lasten Baten Saldo voor resultaatbestemming Mutaties reserves Saldo Startkwalificatie

2011

11.001 3.942

9.750 5.763

9.750 5.763 3.987

7.059

3.987

-1.039

709

709

6.020

4.696

4.696

Begroting

Rekening


2011

Lasten Baten Saldo voor resultaatbestemming Mutaties reserves

3.251 867

2.657 1.296

2.657 1.296

2.384

1.361

1.361

0

0

0

Saldo

2.384

1.361

1.361

Jeugd en zorg

Begroting

Rekening


2011


8.084 5.943

9.697 7.682

9.697 7.682

2.141

2.015

2.015

-432

-320

-320

Saldo

1.709

1.695

1.695

Coalitie voor de jeugd

Begroting

Rekening


2011


3.971 240

4.242 1.057

4.242 1.057

3.731

3.185

3.185

0

499

499

Saldo

3.731

3.684

3.684

Jeugd en veiligheid

Begroting

Rekening


2011


1.013 0

1.280 257

1.280 257

1.013

1.023

1.023

0

-398

-398

Saldo

1.013

625

625

Volwasseneneducatie

Begroting

Rekening


Lasten Baten Saldo voor resultaatbestemming Mutaties reserves Saldo

167

2011



2011

4.476 3.708

3.259 3.122

3.259 3.122

768

137

137

0

0

0

768

137

137

Hoger onderwijs

Begroting

Rekening


436 45

486 131

486 131

391

355

355

0

0

0

Saldo

391

355

355

Accommodaties

Begroting

Rekening


2011


28.248 4.886

28.969 6.108

28.969 6.108

23.362

22.861

22.861

-7.695

-7.532

-7.532

Saldo

15.667

15.329

15.329

Leerlingenvervoer

Begroting

Rekening


2011


2.110 0

2.030 0

2.030 0

2.110

2.030

2.030

0

0

0

Saldo

2.110

2.030

2.030

Sport

Begroting

Rekening


2011


22.201 8.076

22.912 8.131

22.912 8.131

14.125

14.781

14.781

0

-498

-498

Saldo

14.125

14.283

14.283

Zorg- en ouderenbeleid

Begroting

Rekening


Lasten Baten Saldo voor resultaatbestemming Mutaties reserves Saldo Maatschappelijke ondersteuning

46.068 6.885

39.901 1.263

2011

39.901 1.263

39.183

38.638

38.638

-13.050

-13.014

-13.014

26.133

25.624

25.624

Begroting

Rekening


2011


34.378 280

34.506 3.457

34.506 3.457

34.098

31.049

31.049

1.220

-2.028

-2.028

Saldo

32.878

29.021

29.021

Sociale infrastructuur en welzijn

Begroting

Rekening


168

2011


2011


10.426 245

10.274 144

10.274 144

10.181

10.130

10.130

0

0

0

Saldo

10.181

10.130

10.130


Maatschappelijk werk

Begroting

Rekening


4.060 32

4.036 32

4.036 32

4.028

4.004

4.004

0

0

0

Saldo

4.028

4.004

4.004

Realisatie multif. Accommodatie

Begroting

Rekening


Lasten Baten Saldo voor resultaatbestemming Mutaties reserves Saldo Multiculturele samenleving

2011

225 259

1.819 1.854

1.819 1.854

-34

-35

-35

34

35

35

0

0

0

Begroting

Rekening


2011


4.332 1.015

4.713 1.457

4.713 1.457

3.317

3.256

3.256

-15

-33

-33

Saldo

3.304

3.223

3.223

Beleid inburgering

Begroting

Rekening


Lasten Baten Saldo voor resultaatbestemming Mutaties reserves Saldo Veiligheidsbeleid

2011

6.935 5.342

3.964 3.246

3.964 3.246

1.593

718

718

-770

-66

-66

823

652

652

Begroting

Rekening


2011


17.923 1.580

18.007 2.082

18.007 2.082

16.343

15.925

15.925

-548

-100

-100

Saldo

15.795

15.825

15.825

Veiligheid in de wijk

Begroting

Rekening


Lasten Baten Saldo voor resultaatbestemming Mutaties reserves Saldo Handhaving wonen

2011

1.502 819

1.302 844

1.302 844

683

458

458

0

-18

-18

683

440

440

Begroting

Rekening


169

2011


2011


2.455 195

2.054 164

2.054 164

2.260

1.890

1.890

0

2

2

Saldo

2.260

1.892

1.892


Handhaving openbaar gebied

Begroting

Rekening


5.914 96

4.882 112

4.882 112

5.818

4.770

4.770

0

-25

-25

Saldo

5.818

4.745

4.745

Handhaving bedrijvigheid

Begroting

Rekening


2011


3.416 597

3.456 935

3.456 935

2.819

2.521

2.521

0

0

0

Saldo

2.819

2.521

2.521

Inkomensondersteuning

Begroting

Rekening


2011


19.363 1.022

19.359 2.439

19.359 2.439

18.341

16.920

16.920

-2.891

-192

-192

Saldo

15.450

16.728

16.728

Structuurversterking

Begroting

Rekening


Lasten Baten Saldo voor resultaatbestemming Mutaties reserves Saldo Deelnemingen

8.956 10.562

8.956 10.562

5.472

-1.606

-1.606

-2.678

3.900

3.900

2.794

2.294

2.294

Begroting


- 17.298

Realisatie bedrijfshuisvesting

Rekening

Saldo Toerisme en recreatie

2011

960 5.671

5.530 60.486

5.530 60.486

-4.711

-54.956

-54.956

-12.587

1.414

1.414

-53.542

-53.542

Begroting

Rekening



2011

15.319 9.847


109.476 114.287

52.377 35.248

2011

52.377 35.248

-4.811

17.129

17.129

4.813

-17.129

-17.129

2

0

0

Begroting

Rekening


170

2011


2011


769 591

776 693

776 693

178

83

83

0

0

0

Saldo

178

83

83


Evenementen en vrije tijd

Begroting

Rekening


Lasten Baten Saldo voor resultaatbestemming Mutaties reserves Saldo Werk en Bijstand

1.677 2.092

1.677 2.092

-462

-415

-415

0

0

0

- 462

-415

-415

Begroting

Rekening


Lasten Baten Saldo voor resultaatbestemming Mutaties reserves Saldo Bestemmingsplannen

2011

157.223 135.049

166.363 139.848

166.363 139.848

22.174

26.515

26.515

-114

265

265

22.060

26.780

26.780

Begroting

Rekening


2011


2.058 600

2.321 878

2.321 878

1.458

1.443

1.443

0

32

32

Saldo

1.458

1.475

1.475

Beleid ruimtelijke ordening

Begroting

Rekening

Oorspronkelijk Na wijziging

2011


3.523 874

2.491 410

2.491 410

2.649

2.081

2.081

-70

65

65

Saldo

2.579

2.146

2.146

Woonomgevingsverbetering

Begroting

Rekening



926 611

Saldo Wonen

1.157 1.200

Lasten Baten Saldo voor resultaatbestemming Mutaties reserves Saldo Realisatie herstructurering

Saldo


1.157 1.200

-43

-43

0

-49

-49

315

-92

-92

Begroting

Rekening 2011

2.407 5.618

6.799 9.471

6.799 9.471

-3.211

-2.672

-2.672

3.043

2.671

2.671

- 168

-1

-1

Begroting

Rekening



2011

315


171

2011

1.641 2.103

2011

12.171 13.588

4.981 4.999

4.981 4.999

-1.417

-18

-18

1.417

18

18

0

0

0

Realisatie woningbouw

Begroting

Rekening


Lasten Baten Saldo voor resultaatbestemming Mutaties reserves Saldo Beleid verkeer en vervoer

17.819 28.811

26.955 18.210

26.955 18.210

-10.992

8.745

8.745

10.998

-8.745

-8.745

6

0

0

Begroting

Rekening


2011


856 255

1.339 463

1.339 463

601

876

876

0

0

0

Saldo

601

876

876

Verkeer en vervoer realisatie

Begroting

Rekening


Lasten Baten Saldo voor resultaatbestemming Mutaties reserves Saldo Beheer infrastructuur

23.581 14.600

3.904 2.334

2011

3.904 2.334

8.981

1.570

1.570

-4.400

2.376

2.376

4.581

3.946

3.946

Begroting

Rekening


2011


25.412 8.236

23.436 7.064

23.436 7.064

17.176

16.372

16.372

0

107

107

Saldo

17.176

16.479

16.479

Beheer verkeer

Begroting

Rekening



5.923 349

Saldo

5.574

Beheer parkeren

5.574

0

5.265 493 4.772 273 5.045

Begroting

Lasten Baten Saldo voor resultaatbestemming Mutaties reserves Saldo Schoonhouden openbaar gebied

12.807 11.653

2011

5.265 493 4.772 273 5.045 Rekening


11.195 10.991

2011

11.195 10.991

1.154

204

204

446

1.396

1.396

1.600

1.600

1.600

Begroting

Rekening


172

2011

2011


6.041 0

5.995 117

5.995 117

6.041

5.878

5.878

0

235

235

Saldo

6.041

6.113

6.113


Reiniging openbaar gebied

Begroting

Rekening


638 4

668 25

668 25

634

643

643

0

0

0

Saldo

634

643

643

Milieubeleid

Begroting

Rekening


Lasten Baten Saldo voor resultaatbestemming Mutaties reserves Saldo Bodem

2011

6.405 968

3.138 1.472

3.138 1.472 1.666

5.437

1.666

-3.626

-326

-326

1.811

1.340

1.340

Begroting

Rekening


2011


4.321 910

3.769 988

3.769 988

3.411

2.781

2.781

-995

-72

-72

Saldo

2.416

2.709

2.709

Geluid

Begroting

Rekening


2011


775 193

1.319 594

1.319 594

582

725

725

0

0

0

Saldo

582

725

725

Inzameling huishoudelijk afval

Begroting

Rekening


2011


16.617 890

15.361 1.096

15.361 1.296

15.727

14.265

14.065

0

0

0

Saldo

15.727

14.265

14.065

Beleid groen en water

Begroting

Rekening


Lasten Baten Saldo voor resultaatbestemming Mutaties reserves Saldo Realisatie groen en water

2011

693 1.141

892 1.230

892 1.230

-448

-338

-338

0

-19

-19

- 448

-357

-357

Begroting

Rekening


173

2011


2011


819 100

907 41

907 41

719

866

866

0

32

32

Saldo

719

898

898


Beheer groen en recreatie

Begroting

Rekening


9.794 1.177

8.671 1.308

8.671 1.308

8.617

7.363

7.363

0

590

590

Saldo

8.617

7.953

7.953

Beheer riolering en waterhuishouding

Begroting

Rekening


2011


9.920 32

8.879 58

8.879 58

9.888

8.821

8.821

-7

480

480

Saldo

9.881

9.301

9.301

Onderzoek en informatie

Begroting

Rekening


2011


804 83

690 100

690 100

721

590

590

0

0

0

Saldo

721

590

590

Raad, commissies en griffie

Begroting

Rekening


2011


2.990 0

2.880 0

2.880 0

2.990

2.880

2.880

0

0

0

Saldo

2.990

2.880

2.880

College

Begroting

Rekening


2011


2.369 3

2.256 32

2.256 32

2.366

2.224

2.224

0

-15

-15

Saldo

2.366

2.209

2.209

Concernstaf

Begroting

Rekening


2011


5.247 621

5.807 1.292

5.807 1.292

4.626

4.515

4.515

0

-57

-57

Saldo

4.626

4.458

4.458

Centraal meldpunt

Begroting

Rekening


174

2011


2011


594 26

674 26

674 26

568

648

648

0

0

0

Saldo

568

648

648


Gebiedsmanagement

Begroting

Rekening


9.121 3.359

10.353 4.133

10.353 4.133

5.762

6.220

6.220

-500

-677

-677

Saldo

5.262

5.543

5.543

Beheer gemeentegebouwen

Begroting

Rekening


Lasten Baten Saldo voor resultaatbestemming Mutaties reserves Saldo Grondexploitatie algemeen

34.409 33.388

31.419 28.578

Lasten Baten Saldo voor resultaatbestemming Mutaties reserves Saldo Burgerzaken

2011

31.419 28.578

1.021

2.841

2.841

-1.705

-3.113

-3.113

- 684

-272

-272

Begroting

Rekening


2011

11.385 11.821

-22.781 18.167

-22.781 18.167

-436

-40.948

-40.948

961

42.516

42.516

525

1.568

1.568

Begroting

Rekening


2011


8.624 4.182

8.251 3.655

8.251 3.655

4.442

4.596

4.596

0

0

0

Saldo

4.442

4.596

4.596

Bouwen en wonen

Begroting

Rekening


Lasten Baten Saldo voor resultaatbestemming Mutaties reserves Saldo Ondernemerszaken

2011

5.545 6.633

5.662 6.131

5.662 6.131

-1.088

-469

-469

0

-86

-86

- 1.088

-555

-555

Begroting

Rekening


2011


3.724 1.159

4.007 1.394

4.007 1.394

2.565

2.613

2.613

0

0

0

Saldo

2.565

2.613

2.613

Belastingheffingen

Begroting

Rekening



175

2011



2011

4.354 35.349

5.027 37.056

5.027 37.056

-30.995

-32.029

-32.029

0

0

0

- 30.995

-32.029

-32.029

Bestemmingsheffingen

Lasten Baten Saldo voor resultaatbestemming Mutaties reserves Saldo Gebruik openbare ruimte


Rekening 2011

1.357 34.799

1.224 34.999

1.224 34.999

-33.442

-33.775

-33.775

0

0

0

- 33.442

-33.775

-33.775

Begroting

Rekening


2011

2.370 3.027

2.087 2.997

2.087 2.997

-657

-910

-910

0

-59

-59

- 657

-969

-969

Algemene middelen (financiering,

Begroting

Rekening

rente en interne dienstverlening)


2011


Vrij te bestemmen resultaat

176

Begroting Oorspronkelijk na wijziging


130.101 346.127

109.289 350.600

109.289 350.600

-234.026

-241.311

-241.311

-4.069

-12.872

-12.872

- 238.095

-254.183

-254.183

Begroting

Rekening


2011

0

-61.553

-61.753

Recapitulatie programmarekening

Omschrijving

Lasten

Baten

Cultuurbeleid 26.456 1.732 Brede School 9.750 5.763 Startkwalificatie 2.657 1.296 Jeugdzorg 9.697 7.682 Coalitie voor de jeugd 4.242 1.057 Jeugd en veiligheid 1.280 257 Volwasseneducatie 3.259 3.122 Hoger onderwijs 486 131 Accommodaties 28.969 6.108 Leerlingenvervoer 2.030 0 Sport 22.912 8.131 Zorg en ouderenbeleid 39.901 1.263 Maatschappelijke ondersteuning 34.506 3.457 Soc.infrastr. en welzijn 10.274 144 Maatschappelijk werk 4.036 32 Realisatie multif. accommodatie 1.819 1.854 Multiculturele Samenleving 4.713 1.457 Beleid inburgering 3.964 3.246 Veiligheidsbeleid 18.007 2.082 Veiligheid in de wijk 1.302 844 Handhaving wonen 2.054 164 Handhaving openbaar geb. 4.882 112 Handhaving bedrijvigheid 3.456 935 Inkomensondersteuning 19.359 2.439 Structuurversterking 8.956 10.562 Deelnemingen 5.530 60.486 Realisatie bedrijfshuisvesting. 52.377 35.248 Toerisme en recreatie 776 693 Evenementen en vrije tijd 1.677 2.092 Werk en Bijstand 166.363 139.848 Bestemmingsplannen 2.321 878 Beleid ruimtelijke ordening 2.491 410 Woonomgevingverbetering 1.157 1.200 Wonen 6.799 9.471 Realisatie en herstructurering. 4.981 4.999 Realisatie Woningbouw 26.955 18.210 Beleid verkeer en vervoer 1.339 463 Verkeer en vervoer real. 3.904 2.334 Beheer infrastructuur 23.436 7.064 Beheer verkeer 5.265 493 Beheer parkeren 11.195 10.991 Schoonh.openb.gebied 5.995 117 Reiniging openb.gebied 668 25 Milieubeleid 3.138 1.472 Bodem 3.769 988 Geluid 1.319 594 Inzameling huish.afval 15.361 1.296 Beleid groen en water 892 1.230

177


mutaties reserve tot 31/12

saldo

mutatie reserves EJB

Resultaat

1.137 568 0 -320 499 -398 0 0 -7.532 0 0 -13.193

25.861 4.555 1.361 1.695 3.684 625 137 355 15.329 2.030 14.781 25.445

333 0 0

31.382 10.130 4.004

-2.361

29.021 10.130 4.004

146

111

-111

0

-33 -66 -698 -18 2 -25 0 -212 3.755 1.414

3.223 652 15.227 440 1.892 4.745 2.521 16.708 2.149 -53.542

-11.612 0 0 -1.885 32

5.517 83 -415 24.630 1.475

-5.517

-15 -49 2.671

2.066 -92 -1

80

2.146 -92 -1

1.560 350 0 -2.024 107 273 2.418 235 0 -821 -654 0 0 -19

1.542 9.095 876 -454 16.479 5.045 2.622 6.113 643 845 2.127 725 14.065 -357

-1.542 -9.095

0 0 876 3.946 16.479 5.045 1.600 6.113 643 1.340 2.709 725 14.065 -357

141

-498 179

598

20 145

2.150

4.400

-1.022

495 582

25.861 4.696 1.361 1.695 3.684 625 137 355 15.329 2.030 14.283 25.624

3.223 652 15.825 440 1.892 4.745 2.521 16.728 2.294 -53.542 0 83 -415 26.780 1.475

Realisatie groen en water Beheer groen en recreatie

907 8.671

41 1.308

32 590

898 7.953

Beheer riolering en waterhuishouding Onderzoek en informatie Raad, comm. En griffie College Concernstaf Centraal Meldpunt Gebiedsmanagement

8.879 690 2.880 2.256 5.807 674 10.353

58 100 0 32 1.292 26 4.133

456 0 0 -15 -228 0 -1.427

9.277 590 2.880 2.209 4.287 648 4.793

31.419

24

750

9.301 590 2.880 2.209 4.458 648 5.543

171

Beheer gemeente gebouwen Grondexploitatie algemeen Burgerzaken Bouwen en wonen Ondernemerszaken Belastingheffing Bestemmingsheffingen Gebruik openb.ruimte Algemene middelen

28.578

-4.061

-1.220

948

-272

-22.781 18.167 8.251 3.655 5.662 6.131 4.007 1.394 5.027 37.056 1.224 34.999 2.087 2.997 109.289 350.600

38.762 0 -86 0 0 0 -59 -47.157

-2.186 4.596 -555 2.613 -32.029 -33.775 -969 -288.468

3.754

34.285

1.568 4.596 -555 2.613 -32.029 -33.775 -969 -254.183

TOTAAL

801.977 855.039

-37.267

-90.329

28.576

-61.753

(x 1000,-) Saldo reserves 31/12 2010 inclusief resultaatbestemming 2010 Saldo reserves 31/12 2011 inclusief resultaatbestemming 2011 Mutatie eigen vermogen

Mutaties reserves tot 31-12 Mutaties reserves eindejaarsbericht Onbestemd resultaat Mutatie eigen vermogen

178

898 7.953


843.500 896.500 53.000

-37.300 28.500 61.800 53.000

3.7

Analyse verschillen

Analyse verschillen ten opzichte van de begroting 2011 Voor een overzicht van de ontwikkeling op programma- /productniveau wordt verwezen naar de gedetailleerde informatie in de dienstrekeningen. Ontwikkeling van het resultaat 2011 Uitgangspositie wordt gevormd door de cijfers van de door de raad vastgestelde begroting 2011. Uiteraard sluit de vastgestelde Programmabegroting met een saldo 0. Voorjaarsbericht Het Voorjaarsbericht laat voor 2011 een voordeel zien van € 14.767.000 en betreft: (x € 1.000.000): Algemene uitkering gemeentefonds € 1,0 V Nominale loon- en prijsontwikkelingen € 0,8 V Dividenden Attero, Enexis en PBE € 1,3 N Vrijval Escrow € 13,4 V Verkoop Intergas € 1,9 V Lagere opbrengst bouwleges € 1,1 N Lager personele kosten ivm minder bouwaanvragen € 0,7 V Financiering, renteresultaat 2011 € 0,5 V Overige mutaties € 1,1 N Najaarsbericht Bij het Najaarsbericht wordt (exclusief Voorjaarsbericht) een voordelig resultaat geconstateerd van € 23.206.000. De belangrijkste afwijkingen over deze periode betreffen: Algemene uitkering gemeentefonds € 2,2 V Nominale loon- en prijsontwikkelingen € 1,5 V Taakmutaties € 2,1 N WWB Inkomensdeel € 1,5 N WWB uitgaven € 0,8 N Verkoop aandelen EPZ € 32,1 V Storting verkoopopbrengst EPZ in reserve Verkoop Essent € 14,0 N Vrijval Crossborder Lease voorzieningen € 2,7 V Onderwijs achterstandenbeleid € 0,9 V Voortijdig schoolverlaten € 0,7 V Identiteitsbewijzen € 0,7 N Arbitrage sporthal Stappegoor € 1,0 N Opbrengsten OZB € 0,9 V Financiering, renteresultaat 2011 € 0,9 N Rentevergoeding TWM € 0,6 V Overige afwijkingen € 2,6 V Eindejaarsbericht Het resultaat van het Eindejaarsbericht bedraagt € 23.580.000 voordelig. De belangrijkste verschillen uit het Eindejaarsbericht zijn: Algemene uitkering gemeentefonds € 3,6 V Vrijval Reserve GSB € 8,2 V Onderwijshuisvesting € 0,5 V Vrijval reserve WVG/WMO € 3,6 V WWB Uitgaven € 0,8 N Kinderopvang € 0,6 V Bijzondere bijstand € 0,5 V Verkoop gemeentewerf Udenhout € 0,8 V

179


Kades Loven Vrijval voorziening Beekse Bergen Geweigerde hinderwetvergunning Financiering, renteresultaat 2011 Bedrijfsvoering Overige afwijkingen

€ € € € € €

1,1 1,1 0,8 0,7 4,4 1,5

V V N N V V

Jaarrekening Overige afwijkingen

€ 0,2 V

Incidentele baten en lasten Artikel 28 van het Bbv schrijft voor dat er een overzicht wordt opgenomen van de incidentele baten en lasten. In de Tilburgse systematiek worden via het voorjaars-, najaars- en eindejaarsbericht de afwijkingen in beeld gebracht. Daarbij wordt onderscheid gemaakt in incidentele en structurele effecten. Bovenstaande nominatief genoemde posten zijn in de berichten als incidenteel aangemerkt.

Wet Openbaarmaking uit Publieke middelen gefinancierde Topinkomens (WOPT) De inkomens van bestuurders in het kader van de wet Wet Openbaarmaking uit Publieke middelen gefinancierde topinkomens (WOPT) zijn in hoofdstuk 2.1 Bedrijfsvoering opgenomen.

180


Controleverklaring van de onafhankelijke accountant Aan de gemeenteraad van de gemeente Tilburg te Tilburg Verklaring betreffende de jaarrekening Wij hebben de (in de jaarstukken 2011 in de paragrafen 3.1 tot en met 3.7 en in het bijlagenboek Jaarstukken opgenomen paragrafen 4.1 tot en met 4.5) jaarrekening 2011 van de gemeente Tilburg gecontroleerd. Deze jaarrekening bestaat uit de balans per 31 december 2011 en de programmarekening over 2011 met de toelichtingen, waarin zijn opgenomen een overzicht van de gehanteerde grondslagen voor financiële verslaggeving en andere toelichtingen, alsmede de SiSa-bijlage. Verantwoordelijkheid van het college van burgemeester en wethouders Het college van burgemeester en wethouders van de gemeente Tilburg is verantwoordelijk voor het opmaken van de jaarrekening, alsmede voor het opstellen van het jaarverslag, beide in overeenstemming met het in Nederland geldende Besluit begroting en verantwoording provincies en gemeenten. Deze verantwoordelijkheid houdt onder meer in dat de jaarrekening zowel de baten en lasten als de activa en passiva getrouw dient weer te geven en dat de in de jaarrekening verantwoorde baten, lasten en balansmutaties rechtmatig tot stand zijn gekomen. Rechtmatige totstandkoming betekent in overeenstemming met de begroting en met de relevante weten regelgeving waaronder gemeentelijke verordeningen. Het college van burgemeester en wethouders is tevens verantwoordelijk voor een zodanige interne beheersing als het noodzakelijk acht om het opmaken van de jaarrekening en de rechtmatige totstandkoming van baten, lasten en balansmutaties mogelijk te maken zonder afwijkingen van materieel belang als gevolg van fraude of fouten. Verantwoordelijkheid van de accountant Onze verantwoordelijkheid is het geven van een oordeel over de jaarrekening op basis van onze controle. Wij hebben onze controle verricht in overeenstemming met Nederlands recht, waaronder de Nederlandse controlestandaarden en het Besluit accountantscontrole decentrale overheden (BADO) en het namens de gemeenteraad door de auditcommissie op 14 november 2011 vastgestelde controleprotocol. Dit vereist dat wij voldoen aan de voor ons geldende ethische voorschriften en dat wij onze controle zodanig plannen en uitvoeren dat een redelijke mate van zekerheid wordt verkregen dat de jaarrekening geen afwijkingen van materieel belang bevat. Een controle omvat het uitvoeren van werkzaamheden ter verkrijging van controle-informatie over de bedragen en de toelichtingen in de jaarrekening. De geselecteerde werkzaamheden zijn afhankelijk van de door de accountant toegepaste oordeelsvorming, met inbegrip van het inschatten van de risico’s dat de jaarrekening een afwijking van materieel belang bevat als gevolg van fraude of fouten.

181


Bij het maken van deze risico-inschattingen neemt de accountant de interne beheersing in aanmerking die relevant is voor het opmaken van de jaarrekening en voor het getrouwe beeld daarvan alsmede voor de rechtmatige totstandkoming van baten, lasten en balansmutaties gericht op het opzetten van controlewerkzaamheden die passend zijn in de omstandigheden. Deze risico-inschattingen hebben echter niet tot doel een oordeel tot uitdrukking te brengen over de effectiviteit van de interne beheersing van de gemeente. Een controle omvat tevens het evalueren van de geschiktheid van de gebruikte grondslagen voor financiële verslaggeving en de gebruikte financiële rechtmatigheidscriteria en van de redelijkheid van de door het college van burgemeester en wethouders van de gemeente gemaakte schattingen, alsmede een evaluatie van het algehele beeld van de jaarrekening. Deze financiële rechtmatigheidscriteria zijn vastgesteld met het normenkader namens de gemeenteraad door de auditcommissie op 14 november 2011. De bij onze controle toegepaste goedkeuringstolerantie bedraagt voor fouten 1% en voor onzekerheden 3% van de totale lasten en toevoegingen aan reserves. Op basis van artikel 2, lid 7 BADO is deze goedkeuringstolerantie namens de gemeenteraad door de auditcommissie op 14 november 2011 vastgesteld. Wij zijn van mening dat de door ons verkregen controle-informatie voldoende en geschikt is om een onderbouwing voor ons oordeel te bieden. Oordeel betreffende de jaarrekening Naar ons oordeel geeft de jaarrekening van de gemeente Tilburg een getrouw beeld van de grootte en de samenstelling van zowel de baten en lasten over 2011 als van de activa en passiva per 31 december 2011 in overeenstemming met het Besluit begroting en verantwoording provincies en gemeenten. Voorts zijn wij van oordeel dat de in deze jaarrekening verantwoorde baten en lasten alsmede de balansmutaties rechtmatig tot stand zijn gekomen in overeenstemming met de begroting en met de relevante weten regelgeving waaronder gemeentelijke verordeningen. Verklaring betreffende overige bij of krachtens de wet gestelde eisen Ingevolge artikel 213, lid 3 onder d Gemeentewet vermelden wij dat het jaarverslag, voor zover wij dat kunnen beoordelen, verenigbaar is met de jaarrekening. Eindhoven, 24 april 2012 Deloitte Accountants B.V.

Was getekend: drs. J.J. Zuidema RA

182


Gemeente Tilburg, afdeling Planning en Control. telefoonnummer (013) Silvia Pauly (Programmaverantwoording) telefoonnummer (013)

Recommend Documents