Kop of munt Geldstromen in de sport
‘Geld is niets waard’ Rini Wagtmans helpt gevallen sporters - NOC*NSF ondersteunt ex-toppers Rini redt Rudi. Ruim een jaar geleden pakte De Telegraaf er groot mee uit: oud-wielrenner Rini Wagtmans die oud-bokser Rudi Lubbers uit de brand probeerde te helpen. Maar Lubbers is niet het enige probleemgeval dat het pad van Wagtmans kruist. Via zijn stichting After Sport helpt hij mensen die in de misère zitten. Vanwaar die inzet? Sporters die na hun carrière terechtkomen in de hoek waar de klappen vallen, kunnen rekenen op de steun van oud-wielrenner en -bondscoach Rini Wagtmans (Sint Willebrord, 26 december 1946). Waar de meeste mensen de andere kant op kijken, ziet Wagtmans de problemen onder ogen en reikt hij de helpende hand. De ex-prof die na zijn succesvolle sportleven (onder meer winnaar van drie Tour-etappes en het brons in de Vuelta) een even geslaagde loopbaan opbouwde als ondernemer: ‘Sporters jagen jarenlang een droom na. Als ze dan ineens moeten stoppen, blijkt hoe vergankelijk roem is en dat er voor al die holle aandacht geen inhoud in de plaats is gekomen. Er is wel geld vergaard, niet zelden veel geld, maar ruggengraat ontbreekt doordat deze sportmensen hebben vergeten te leven. Roem vergaren is mooi, maar betekent niks. In mijn werkkamer staat een grote zilveren beker. Wat was ik blij toen ik die prijs won! Nu kan ik dat ding meenemen naar de bakker in de hoop er een brood voor te krijgen, maar of die bakker met zo’n ruil akkoord gaat, is de vraag. Veel sporters geven alles om te presteren, maar als ze na de wedstrijd op hun hotelkamer zitten, merken ze dat die vier muren niet terugpraten. Vaak bouwen ze nauwelijks sociale contacten op. Tijdens hun actieve carrière staan veel topsporters – net als showmensen – niet stil bij het feit dat al dat applaus, al die aandacht, ooit wegvalt. Dan tuimelen ze als topsporter, die alleen maar voor zijn sport heeft geleefd, na hun carrière heel gemakkelijk in het beruchte zwarte gat.’
137
binnenwerk_kopofmunt-totaal-v6.indd 137
15-6-2010 11:37:10
Roze wolk Heeft Wagtmans dat zelf ook aan den lijve ondervonden? ‘Mijn buurman was Wim van Est, mijn neef was Wout Wagtmans en mijn vader was soigneur van wielrenners. Dat drietal heeft mij met beide benen op de grond gehouden en mij al tijdens mijn carrière doorlopend voorgehouden dat roem ontzettend vluchtig is. Uiteraard zijn er ook andere sportmensen die zich door hun tijdelijke roem niet hebben laten verblinden. De bekendste zijn Fanny Blankers-Koen, Abe Lenstra, Anton Gesink, Jan Janssen en Joop Zoetemelk. Die mensen heb ik steeds als voorbeeld voor ogen gehouden. Het zijn sterke benen die de weelde kunnen dragen, want geld is niets waard. Geld bestaat uit cijfers. Je kunt er nog zoveel nullen achter zetten, maar aan het eind van de rit levert het je niks op.’ Veel topsporters leven op een roze wolk, aldus Wagtmans, om daarna des te harder naar beneden te kukelen. ‘Laatst zat ik op tv te kijken naar een succesvolle tennisser. Die man verdient schatten, maar zit tijdens toernooien ’s avonds op de hotelkamer in zijn eentje te internetten. “Ik mis een arm om mij heen”, zei die man en dat vond ik zo treffend. Wie zijn sport zo beleeft, zit gevangen in zijn eigen roem. Andere mensen die veel minder geld verdienen, drinken na het werk een pilsje met elkaar en zijn stukken gelukkiger. In die zin is de wereld van de topsport een leeg bestaan. Innerlijke voldoening haal je niet uit het geld dat je verdient door je sport, maar uit andere zaken. Kijk naar Lance Armstrong die zich met zijn foundation (Livestrong) inzet voor mensen met kanker. Letterlijk lees je op zijn website: “We unite people to fight cancer believing that unity is strength, knowledge is power and attitude is everything”. Zo’n statement spreekt toch boekdelen? Ik weet zeker dat successen op dit terrein Lance veel meer voldoening geven dan al zijn Tourzeges bij elkaar.’ Mensen helpen De inzet voor de medemens in verdrukking zat er al vroeg in bij Wagtmans. ‘Waar die betrokkenheid vandaan komt? Ik vind het lastig om over mezelf te praten, maar met zo’n eigenschap word je geboren. Vanaf mijn vroegste jeugd had ik al het gevoel dat ik mijn broers en zussen moest helpen. Als er wat aan de knikker was, probeerde ik een en ander recht te zetten. Dat is mijn hele leven zo gebleven. Ook tijdens mijn sportcarrière kon ik het niet laten mensen te helpen. Als ik zag dat een wielrenner zijn gezin voor langere tijd achterliet om ergens een koers te rijden, sprak ik hem daarop aan. Dan zei ik: “Jij kunt helemaal niet in Spanje gaan fietsen. Hoe kun jij, als kostwinner, je vrouw en kind thuis alleen laten zitten, zonder te zorgen voor brood op de plank? Jij hoort niet op de fiets, jij hoort thuis. Dus rechtsomkeer en geld verdienen voor je vrouw en kind”. Je zou misschien verwachten dat ik daarna een knal voor mijn kop kreeg, maar de waarheid is vaak dermate ontwapenend dat zo’n jongen er positief op reageerde. Piet Lagarde, mijn latere baas bij Adidas – waar ik na afloop van mijn 138
‘Geld is niets waard’
binnenwerk_kopofmunt-totaal-v6.indd 138
15-6-2010 11:37:10
Kop of munt Geldstromen in de sport
‘Rini, jij bent geen sales promotor, maar sociaal werker.’
sportcarrière aan de slag ging – zei al: “Rini, jij bent geen sales promotor, maar sociaal werker, want iedereen die in de misère zit, weet jou te vinden.” Hoe ik dat verklaar? Als je van ziel tot ziel met iemand praat, als je je echt openstelt voor een ander, ontstaat er vertrouwen en binding. Ik ben geen ambtenaar die vier personen per uur op een spreekuur ontvangt, maar geef iemand alle tijd en ruimte om zijn verhaal te vertellen. Pas als je dat doet, laten mensen zich gaan en tonen ze hun hart. Met wat ik doe, verdien ik niks en ik wil er ook niks mee verdienen. Ik doe het enkel en alleen omdat ik hoop dat anderen er een klein beetje mee opschieten.’ ‘Geld heeft waarde als je het nodig hebt’, doceert Wagtmans. Wijzend op de verstelde broek die hij draagt tijdens het interview: ‘Die ingenaaide stukken heb ik er zelf in gezet. Zo gaat die broek gerust nog dertig jaar mee. Als je geld gebruikt om te laten zien dat je het gemaakt hebt, ben je een patser met een dikke nek. Daarbij wil ik mezelf helemaal niet vrijpleiten. Net als ieder mens heb ook ik mijn zonden. Op een gegeven moment droomde ik als wielrenner van een Mercedes. “Wat zou dat toch fantastisch zijn”, filosofeerde ik indertijd. “Moet je je voorstellen dat deze arme kerkrat straks in zo’n schitterende bak rondtoert… Wat zouden mijn vader en moeder trots zijn dat ik die auto zelf verdiend heb”. Een dergelijke droom kan geen kwaad, zolang je maar niet denkt dat je leven daardoor beter wordt. In dat opzicht heb ik veel sporters kapot zien gaan. Jongens die miljoenen verdiend hebben, maar na verloop van tijd de doelloosheid van hun bestaan zijn gaan inzien. Jongens die ineens beseften: dezelfde toeschouwers die nu voor mij applaudisseren, klappen straks voor mijn opvolger. De supporters die in de jaren zestig en zeventig naar l’Alpe d’Huez trokken om Joop Zoetemelk te bejubelen, deden dat in de jaren tachtig voor Gert-Jan Theunisse en Steven Rooks, in de jaren negentig voor Erik Breukink en Michael Boogerd en nu voor Lars Boom en Robert Gesink. Klapmachines die het niet interesseert wie er op de fiets zit, als ze maar naar l’Alpe d’Huez kunnen. Maak je als wielrenner de fout te denken dat die mensen voor jou langs de kant staan, dan creëer je een gedrocht.’ ‘Veel sporters komen van een koude kermis thuis als ze niet meer in de schijnwerpers staan’, vervolgt Wagtmans. ‘Natuurlijk zijn er uitzonderingen. Ik denk bijvoorbeeld aan Koos Moerenhout, een vent die precies weet waarmee hij bezig is. Ik gun hem zijn kampioenschappen, ik gun hem zijn contracten, ik gun hem zijn prestaties, maar wat ik hem – samen met zijn vrouw en kindjes – vooral gun, is een schitterende sociaal-maatschappelijke carrière als hij gestopt is met wielrennen. Ik zeg dat omdat ik veel mensen heb leren kennen die miljoenen vergaarden en daarna alles zijn kwijtge139
binnenwerk_kopofmunt-totaal-v6.indd 139
15-6-2010 11:37:10
raakt. Zozeer dat ik vreesde: dat wordt zelfmoord. Hoe dat komt? Rijkdom en weelde corrumperen. Kijk naar Tiger Woods. Wie naast het potje piest en toch met zijn vrouw verder wil, moet dat thuis eerlijk opbiechten, anders is het vertrouwen weg. Zeg gewoon: “Ik heb gisteren een vrouw ontmoet en op de een of andere manier is dat helemaal misgegaan. Het spijt me verschrikkelijk, maar ik ben als mens gevallen”. Als je een vent bent, vertel je wat je verkeerd hebt gedaan, maar negentig procent van de mensen doet dat niet.’ IJkpunten In sommige takken van sport worden fortuinen verdiend. Hoe moeilijk is het voor een sportman daarna een forse stap terug te moeten doen? Wagtmans: ‘Ik ken toppers die een contract tekenen voor twee miljoen per jaar. Als ze zeven jaar lang actief zijn, hebben ze dus in principe veertien miljoen op de bank. Stoppen ze daarna, dan zijn ze voor een sponsor echter niks meer waard. Nul komma nul. Natuurlijk is dat moeilijk te accepteren voor mensen. Sterker: de meesten gaan eraan stuk. Maar dat geldt ook voor degenen die niet zoveel verdienen. Wat denk je dat er gebeurt met iemand als Yuri van Gelder? Een geweldige turner die één misstap begaat en op slag persona non grata is. Weg met die vent! Als oud vuil wordt hij 140
‘Geld is niets waard’
binnenwerk_kopofmunt-totaal-v6.indd 140
15-6-2010 11:37:13
Sport en Kennis
Deze preview is een gedeelte uit het boek: Kop of munt Geldstromen in de sport Meer informatie
Voor meer artikelen en andere uitgaven kunt u terecht op www.sportenkennis.nl
