gehouden willen worden voor dit scholingsaanbod, stuur dan een mailtje naar

gehouden willen worden voor dit scholingsaanbod, stuur dan een mailtje naar [email protected].

NIEUWSBRIEF NIKIM nummer 17 Maart 2013 Inleiding Met deze nieuwsbrief informeert NIKIM haar donateurs en andere geïnteresseerden periodiek over ontwikkelingen op het gebied van Integrative Medicine. De Nieuwsbrief komt twee tot drie maal per jaar uit. Actuele informatie over onze activiteiten, over interessante congressen, actualiteiten en links treft u ook aan op onze site www.nikim.nl.

Wij weten niet van alle NIKIM-donateurs wat hun functie is en of zij in de reguliere zorg werkzaam zijn. Af en toe krijgen we als NIKIM-bestuur vragen of wij weten welke huisartsen, medisch specialisten en andere tweedelijns specialisten open staan voor het gedachtegoed van Integrative Medicine. We willen graag van geïnteresseerde artsen een bestand van namen en e-mailadressen aanleggen. Daarbij beloven we uiteraard uitdrukkelijk dat we die namen en adressen nooit zonder toestemming doorgeven aan anderen. Bent u of kent u een huisarts of medisch specialist die open staat voor integrative medicine en daarover in contact zou willen komen met andere artsen? Laat het ons weten via [email protected]

Vooraankondiging Academy Integrative Medicine Met enige regelmaat vragen donateurs en anderen ons waar ze nadere kennis kunnen verkrijgen over Integrative Medicine. Wij willen hen daarbij zo goed mogelijk bedienen en verwijzen hen naar sites, publicaties, congressen en opleidingsmogelijkheden. Voor opleidingsmogelijkheden moeten wij meestal naar het buitenland verwijzen. Dat ligt voor velen niet direct binnen de mogelijkheden. Vandaar dat we gestart zijn met het voorbereiden van een Academy voor Integrative Medicine. Wat het opleidingsprogramma wordt, hoe deze wordt vormgegeven, wanneer en tegen welke prijs, daarover hopen we in een volgende nieuwsbrief meer te kunnen melden. Ook hopen we dan te vertellen wanneer de Academy van start gaat. Mocht je belangstelling hebben en op de hoogte

Aankondiging Congres IM & Healing environment Het Leids Congresbureau organiseert op woensdag 15 mei een congres Integrative Medicine & Healing environment in De Obervant in Amersfoort. Doelgroep zijn zorgprofessionals en managers in ziekenhuizen en V&V. In de ochtend staat IM centraal. Sprekers zijn onder meer Ines von Rosenstiel over de recente ontwikkelingen in Integrative Medicine en Miek Jong over de wetenschappelijke bevindingen. Andere sprekers zijn Arine Vlieger en Susan Hupkens. ’s Middags is healing environment het centrale thema. Meer informatie is te vinden op www.leidscongresbureau.nl. Achtergrondinformatie en literatuur Op de ledensite van het NIKIM is onder het hoofdstuk Wetenschap een grote hoeveelheid literatuur te vinden over alle peilers van Integrative Medicine. Voor veel afzonderlijke therapieën die vallen binnen de complementaire peiler van IM is een overzicht te vinden van met name de reviewartikelen over deze onderwerpen. Ook over zelfmanagement, arts-patiëntrelatie en healing environment zijn literatuuroverzichten gemaakt. Elk overzicht is een pdf-bestand met bibliografische gegevens en een (Engelstalige) samenvatting van de artikelen. Daarnaast hebben wij op verzoek over een aantal thema-onderwerpen literatuur gezocht. Dit zijn onderwerpen die voor een breder publiek interessant kunnen zijn. Denkt u dat het onderwerp waarin u geïnteresseerd bent ook zo'n overzicht verdient? Laat het ons weten via [email protected]. Onderzoek naar Integrative Medicine NIKIM werkt samen met het Louis Bolk Instituut op het gebied van wetenschappelijk onderzoek naar (de pijlers van) Integrative Medicine (IM). Via de nieuwsbrief houden we jullie op de hoogte van nieuw te starten onderzoek, lopende en afgeronde projecten. Hebt u vragen over de onderstaande onderzoeksprojecten of wilt u binnen uw zorginstelling ook onderzoek doen naar Integrative Medicine, neemt u dan contact op met dr. Miek Jong van het Louis Bolk Instituut (0343 523 860 of [email protected]).

1

Integratie van complementaire en alternatieve behandelmethoden binnen de reguliere eerstelijnsgezondheidszorg: Wat wil de patiënt? Dit onderzoek is uitgevoerd om te inventariseren hoe patiënten denken over de integratie van Complementaire en Alternatieve behandelmethoden (CAM) in de reguliere eerstelijnsgezondheidszorg. CAM bestaat uit een groep van diverse medischeen gezondheidssystemen, toepassingen en producten die over het algemeen geen deel uitmaken van de reguliere gezondheidszorg. Het onderzoek heeft plaatsgevonden bij een representatieve groep volwassenen met chronische gewrichtsklachten. Er zijn verschillende methoden gebruikt om de data te verzamelen. Een enquête informeerde naar het gebruik en de houding t.o.v. CAM en of men erover praat met de huisarts. Verder is er gebruik gemaakt van een e-panel met vragen over gezondheidskwesties en een focus groep waarin men antwoord kon geven op vier verschillende vragen: 1) Welke gezondheidseffecten heeft u ervaren met CAM? 2) Hoe communiceert u met uw huisarts over CAM gebruik? 3) Hoe ziet u de rol van uw huisarts wat betreft CAM? 4) Welke obstakels komt u tegen in het gebruik van CAM? In totaal hebben 416 patiënten gereageerd op de enquête, waarvan 51% leed aan artrose, 29% aan reumatoïde artritis en 24% aan fibromyalgie. Van deze mensen maakte 86% al gebruik van CAM en 71% hiervan bezocht een CAM beoefenaar. Manuele therapie, accupunctuur en homeopathie werden het meest gebruikt. Slechts 30% bespreekt dit actief met de eigen huisarts. Uit het onderzoek blijkt verder dat 92% van de patiënten wenst dat de huisarts het initiatief neemt om hen te informeren over de mogelijkheid van complementaire behandelwijzen. 70% wil graag een huisarts die ook doorverwijst naar CAM en 42% ziet graag dat de huisarts samenwerkt met CAM beoefenaars. De resultaten van het e-panel en de focus groep kwamen overeen met de uitkomst van de enquête. In de focus groep benadrukten alle patiënten dat een CAM behandeling heel persoonlijk is. Verder wil men serieus genomen worden door de huisarts tijdens het CAM ‘shoppen’ en zien ze een rol voor henzelf in dit primaire zorgmodel waarin CAM is geïntegreerd. De patiënt ziet de huisarts graag in de rol van coach en vindt het belangrijk dat beslissingen over mogelijke behandelingen samen worden genomen. Concluderend kan gezegd worden dat de resultaten een hoge prevalentie laten zien van CAM gebruik onder mensen met chronische gewrichtsklachten. De voornaamste redenen voor het gebruik zijn ‘het vertrouwen in de integrale aanpak’, ‘goede verhalen over complementaire behandelwijzen gehoord’ en ‘de wens om een behandeling te krijgen vanuit een

andere kijk op gezondheid’. Patiënten verwachten het ‘beste uit twee werelden’ te krijgen als de huisarts een geïntegreerde benadering volgt. Patiënten staan positief tegenover een integrale aanpak van reguliere geneeskunde en CAM en geven de voorkeur aan een huisarts die luistert, informeert, coacht en doorverwijst of zelfs samenwerkt met CAM behandelaren. In de praktijk betekent dit dat er beter aan de wens van de patiënt kan worden voldaan als er een actieve betrokkenheid is van de huisarts wat betreft communicatie over CAM en verwijzing naar CAM beoefenaars. Lopend onderzoek: Onderzoek naar effecten van oervoeding bij mensen met risicofactoren voor hart- en vaatziekten Voor het onderzoek naar effecten van oervoeding werden eind 2011 34 deelnemers onderzocht met verschillende risicofactoren voor hart- n vaatziekten en/ of suikerziekte. Zij kregen gedurende de twee weken van het onderzoek al hun eten uitgereikt via een cateringservice (ism chefkok Erik van de Veluwen). Bij de helft van de groep was de verstrekte voeding gebaseerd op oervoeding. De andere helft was de controlegroep en kreeg voeding gebaseerd op de richtlijnen van het Voedingscentrum. Op deze manier wilden we onderzoeken of de specifieke samenstelling van oervoeding invloed heeft op processen die zich bij het metabool syndroom in het lichaam afspelen. Sinds de agrarische-, maar vooral sinds de industriële revolutie is er in de leefomstandigheden van de mens veel veranderd. De voeding die we nu eten lijkt helemaal niet meer op datgene wat er in de oertijd gegeten werd. De evolutie van de mens heeft deze veranderingen niet bij kunnen houden. De discussie bestaat dat de veranderingen in leefstijl en voeding in de huidige samenleving bij veel mensen hebben geleid tot chronische gezondheidsklachten leiden zoals suikerziekte, overgewicht, hart- en vaatziekten en andere welvaartsziekten. Oervoeding, zoals ook in het hier beschreven onderzoek gebruikt, is gebaseerd op mager vlees, vis, groenten en fruit, wortels, eieren en noten. Zuivelproducten, granen, geraffineerde suikers en vetten, snoep, frisdrank en extra toegevoegd zout worden vermeden. Bij dit onderzoek werd samengewerkt met de Universiteit van Groningen, de universiteit van Wageningen en de Universiteit van Gerona (Spanje). De resultaten van het onderzoek worden binnenkort gepubliceerd. Daarnaast is er vorige week een boek en een film van het Innovatie Netwerk verschenen die ingaan op de aspecten rondom dit onderzoek. De film kunt u

2

bekijken op de website van het Louis Bolk Instituut. Het boek kunt u daar ook bestellen voor 9,95 euro. Voor meer informatie, zie www.louisbolkinstituut.nl Start nieuw onderzoek: De Bruistuin: De vitale groene schakel in de ontmoeting tussen ouderen Het afgelopen jaar is middels een projectsubsidie van ZonMw de Bruistuin ontwikkeld in de wijk Malburgen Arnhem. Het doel van dit project was om te onderzoeken of een groene en helende omgeving een positief effect heeft op het bevorderen van de gezondheid van 30 allochtone gezinnen die rondom de Bruistuin wonen. De resultaten van het onderzoek worden momenteel geanalyseerd en daarna gepubliceerd. Uit het onderzoek is gebleken dat er met name onder de allochtone ouderen veel kennis aanwezig is van de in het land van herkomst geteelde geneeskrachtige kruiden en groenten. Ze worden enthousiast als ze hier over praten. Als pilot hebben we in oktober 2012 een lezing georganiseerd over traditionele kruiden en voeding in relatie tot de Koran. Dit trok veel belangstelling. Op grond van deze bevindingen gaat er binnenkort een nieuw project in de Bruistuin van start. De doelstelling van dit project is om de allochtone ouderen in contact te brengen met vitale senioren en gezamenlijk een multiculturele stukje tuin in de Bruistuin aan te leggen. Verder zal de kennis van de allochtone ouderen ten aan zien van traditionele kruiden en voeding in kaart worden gebracht. Het project wordt financieel ondersteund door VITOK, vitaliteit ontmoet kwetsbaarheid, een initiatief van Stichting RCOAK en Fonds Sluyterman van Loo, en door volkshuisvesting Arnhem. HUISARTSVANMORGEN.NU NIKIM werkt regelmatig samen met Huisartsvanmorgen.nu. Zo hebben we net gezamenlijk op 23 januari een netwerkbijeenkomst verzorgd over Im in de 1ste lijn. De powerpoint presentatie is beschikbaar voor leden op de ledensite. In het activiteitenoverzicht vindt u onder meer de bijeenkomsten van de huisartsen IM groep. Zij verwachten nog dit voorjaar met hun website te kunnen starten. De Huisartsen IM groep Amsterdam komt regelmatig bijeen. De volgende data staan gepland voor 2013: • 25 maart 2013 • 27 mei 2013 • 30 september 2013 • 25 november 2013 Meer informatie over deze bijeenkomsten kunt u verkrijgen via Ilonka Brugemann: [email protected]

Nieuws van de Vereniging tot Behoud van Enthousiasme en Compassie in de Gezondheidszorg De Vereniging is doende om in afstemming en overleg met de plaatselijke Opleidingscommissie te onderzoeken in hoeverre ze in een ander ziekenhuis opnieuw ervaring kunnen opdoen en hun kennis kunnen uitdragen middels het organiseren van hun eerder in het Diakonessenhuis gehouden carrousel van workshops. Daarnaast wordt er een minisymposium georganiseerd: “Zen-geving in de zorg” met een tweetal lezingen, gevolgd door de boekpresentatie van het boek “Verdrongen Gevoel. ” dat geschreven is door dr. Piet Leguit, oud-chirurg. Deze gebeurtenis wordt gehouden op donderdagmiddag 18 april van 15.00-18.00 uur in de Groene Collegezaal van het UMCU in Utrecht. De uiteindelijke organisatie is in handen van de uitgever (2010 Uitgevers). Meer informatie: [email protected]" Stakeholdersmeeting Op 26 april is er een stakeholdersmeeting van organisaties en personen, die in Nederland actief zijn op het gebied van Integrative Medicine. In de volgende nieuwsbrief hopen we te kunnen rapporteren over de resultaten van deze meeting. Architectuur van het ziekenhuis Uit Medisch Contact: In december promoveerde Colette Niemeijer aan de TU te Delft op het onderwerp De toegevoegde waarde van architectuur voor de zorg in ziekenhuizen. Deze met zeer veel zorg vormgegeven en uitstekend gedocumenteerde publicatie verdient het predicaat ‘standaardwerk’ en kan iedereen met een reële interesse in architectuur van ziekenhuizen – de werkplek van veel lezers – alleen al vanwege de derde bijlage warm worden aanbevolen: in het kader van het overzicht ‘bouwende Nederlandse ziekenhuizen’ worden van 33 ziekenhuizen heel summier bouw- en zorggegevens vermeld, steeds met een viertal illustraties, waarbij ook wordt gewezen op bijzonderheden. Aldus worden ook leken op bouwkundig gebied gestimuleerd om zich in ziekenhuisarchitectuur te gaan verdiepen. Niemeijer beschouwt het als een doodlopende weg wanneer ziekenhuisbouw uitsluitend wordt benaderd ‘vanuit een financieel of vastgoedperspectief’. Haar proefschrift zoomt in op ‘de rol van architectuur bij het leveren van kwaliteit van zorg’. Met diepgang en doordachte argumentatie overtuigt Niemeijer de lezer ervan dat het bij patiëntenkamers om veel meer gaat dan een internetaansluiting en rustgevende kleuren. Het begrip ‘healing environment’ verdient het om uiterst serieus te worden genomen.

3

Colette Niemeijer, De toegevoegde waarde van architectuur voor de zorg in ziekenhuizen, Uitgeverij Eburon, 305 blz., 85 euro. Boek: De toegevoegde waarde van architectuur voor de zorg in ziekenhuizen (http://medischcontact.artsennet.nl/rubrieken1/Alle-rubrieken-/Scoop-1/ScoopBoeken/Boek/128342/Boek-De-toegevoegdewaarde-van-architectuur-voor-de-zorg-inziekenhuizen.htm)

Eardley S, Bishop FL, Cardini F, Santos-Rey K, Jong MC, Ursoniu S, Dragan S, Hegyi G, Uehleke B, Vas J, Jupaneant O, Citro MC, Fønnebø V, Quandt SA, Lewith G. (2012). A Pilot Feasibility Study of a Questionnaire to Determine European Union-Wide CAM Use. Forsch Komplementmed. 19(6):302-10 Jong MC, van de Vijver L, Busch M, Fritsma J, Seldenrijk R (2012). Integration of complementary and alternative medicine in primary care: What do patients want? Patient Educ Couns. 2012 Dec; 89(3):417-22. Bongers KM, van Koppen AGW, Schats W, Rutten G, von Rosenstiel IA. Bewustzijnsaspecten en Integrale Geneeskunde (2013). Tijdschrift voor integrale geneeskunde 27: 15-24

Verwachte congressen en bijeenkomsten 8 maart en 19 april 2013 Bezield leiderschap, de nieuwe huisarts, Amsterdam Meer informatie: [email protected] April 11-13th, 2013 in London, UK 8th International Congress on Complementary Medicine Research Meer informatie: www.iccmr2013.org 19 april 2013, Symposium arts & voeding In Haarlem, Kennemer Gasthuis Meer informatie:http://www.artsenvoeding.nl/

Integrative cardiology Cardioloog Jos Widdershoven is benoemd tot deeltijdhoogleraar Integrative Cardiology aan de Universiteit van Tilburg. Op 19 april houdt hij zijn oratie "Cardiologie en Psychologie, Living Apart Together".

Nieuwe publicaties Integrative medicine van of samen met NIKIM 2012/2013 Jong M, Pijl A, de Gast H, Sjöling M. (2012) The effects of guided imagery on preoperative anxiety and pain management in patients undergoing Laparoscopic Cholecystectomy in a multi-centre RCT study. BMC Complementary and Alternative Medicine. 12(Suppl 1):P184 M.C. Jong, M. Busch, L. van de Vijver, E. Baars (2012). Towards a model for Integrative Medicine in the Primary Care of Patients with Chronic Joint Diseases and Allergy. Integrative Medicine & Health. BMC Complementary and Alternative Medicine. 12(Suppl 1):P342

17–21 april, Norwood, MA, USA 11th Annual International Scientific Conference for Clinicians, Researchers and Educators 13-15 mei 2013, Nutrition @health conference Seattle, USA Meer informatie: www.nutritionandhealthconf.org 4-5 oktober 2013 The 6th European Congress for Integrative Medicine (in conjunction with the German Congress for Integrative Medicine) Berlijn, Duitsland. Meer informatie: http://www.ecim-congress.org/ 20–22 oktober, Vancouver, Canada 10th International Conference of the Society of Integrative Medicine 29–31 oktober, Chicago, IL, USA Inaugural International Congress for Clinicians in Complementary & Integrative Medicine Investigating and Integrating Mindfulness in Medicine, Health Care and Society Midden mei 2014, Miami, Amerika 9th international congress on complemetarary medicine research

4

Over NIKIM NIKIM werd opgericht in 2006. Haar doelstellingen zijn het bevorderen van informatie en kennis van Integrative Medicine en een verantwoorde voorlichting daarover aan alle belangengroepen. Activiteiten die NIKIM in Nederland heeft ondernomen zijn onder anderen: • De organisatie van studiedagen en wetenschappelijk symposia; • Het geven van voorlichting en gastcolleges aan diverse onderwijsinstellingen en organisaties; • Het kritisch volgen van en zelf naar voren treden in publieksmedia betreffende Integrative Medicine; • Het inventariseren en adviseren van betreffende literatuur en wetenschappelijke onderbouwing in Integrative Medicine; • Het stimuleren van onderzoek naar Integrative Medicine en van de publicatie en verspreiding van onderzoeksresultaten; • Het actief netwerken met geïnteresseerde specialisten en therapeuten met betrekking tot Integrative Medicine; • Het uitgeven van een elektronische nieuwsbrief Integrative Medicine 2 tot 4 maal per jaar; • Het actualiseren van de informatie op de website; • Het bieden van een doorlopende agenda met nationale en buitenlandse congressen Integrative Medicine. Meer inhoudelijke bijzonderheden zijn te vinden op de website www.NIKIM.nl Op Europees niveau is het NIKIM vertegenwoordigd in de editorial boards van het tijdschrift FACT (Prof. E. Ernst) en de European Journal of Integrative Medicine (Prof. S. Willich). Nadere informatie Mocht u naar aanleiding van de nieuwsbrief nader geïnformeerd willen worden over de activiteiten van NIKIM neemt dan contact op via [email protected]. Wij beantwoorden graag uw vragen. Tot slot Wilt u een bijdrage leveren aan de doelstellingen van NIKIM, neem dan eveneens contact met ons op via [email protected]. Hebt u informatie die interessant kan zijn voor onze donateurs, laat het ons dan weten, dan plaatsen we deze informatie op de site of in de volgende nieuwsbrief.

5