33
Luis Barragan
Geheime tuinen Secret Gardens
It is a great honour to have been invited to this
Het is voor mij een grote eer via mijn vriend, de archi
meeting of architects through my friend, the
tect Carlos Contreras, uitgenodigd te zijn op deze bij
architect Carlos Contreras, and an even greater
eenkomst van architecten, en een nog grotere eer dat u
honour to have been asked to talk to you about
mij gevraagd heeft te spreken over tuinen, een onder
gardens, a subject so thoroughly explored and
werp dat hier in California al zo grondig bestudeerd en
developed here in California.
uitgewerkt is.
Carlos Contreras suggested that I use the resi dential area I have been working on over the last
Carlos Contreras raadde mij aan het vooral te heb ben over de woonwijk waar ik de laatste vier jaar aan
four years as the basic theme of this talk. The
gewerkt heb. Dit gebied heet Jardines del Pedregal, en
region is called Jardines del Pedregal, and its
we hebben er de huizen en tuinen moeten bouwen in
houses and gardens have had to be built on a
een woestenij van lava met de meest fantastische vor
desert of lava that has the most fantastic shapes.
men. lk was bezig een tuin voor mijzelf aan te leggen en
By happy coincidence, while making a garden for
ontdekte, door een gelukkig toeval, de mogelijkheid dit
myself, I discovered the possibilities of designing
gebied zo tot ontwikkeling te brengen dat wij kunnen
the area and of enjoying this marvellous
genieten van dit geweldige landschap. Die mogelijkheid
landscape, building gardens and houses that high
was er huizen en tuinen te bouwen die het karakter en
light the beauty of the stones by using their qual
de vorm van de rotsen als decoratief element zouden
ities and shapes as the most wonderful decorative
uitbuiten en daardoor hun schoonheid nag beter zouden
elements.
doen uitkomen.
As part of this project I had to provide links between the area and the city. In the process I
Als onderdeel van dit plan moest ik het gebied en de stad met elkaar verbinden. lk heb Carlos Contreras
asked Carlos Contreras to draw up plans dividing
daarom gevraagd een ruimtelijke indeling te maken
the land into plots in such a way that would pre
waarbij het land op een zodanige manier in percelen
serve the original characters of the landscape and
werd verdeeld dat het oorspronkelijke karakter van het
enable us to create private gardens, one for each
gebied behouden bleef en wij tegelijkertijd prive-tuinen
house, each demarcated and surrounded by walls,
konden creeren, voor elk huis een. Deze moesten wor
trees and foliage that would screen off views of
den afgebakend en omgeven door muren, bomen en
the outside and of neighbouring houses.
groen, waardoor de blik van buiten af en vanuit de hui
I must admit that I was apprehensive about the idea of private gardens. They are completely
zen ernaast werd afgeschermd. lk moet toegeven dat ik enigszins huiverig stond
contrary in principle to the open gardens usually
tegenover het idee van prive-tuinen. Ze staan qua opvat
made around houses in the United States and in
ting lijnrecht tegenover de open tuinen zoals die
Mexico. I want to tell you about some ideas of
gewoonlijk in de Verenigde Staten en Mexico rand de
mine in connection with this, about ways of liv
huizen worden aangelegd. lk wil u iets vertellen over
ing in the modern world. I will look at the differ
mijn ideeen in dit verband, over onze manier van Ieven
ences behind these two types of garden: the open
in de wereld van vandaag. lk zal ingaan op de verschil
and the enclosed.
len tussen deze twee soorten tuinen: open en omsloten.
One of the characteristics of modern life
Een van de kenmerken van het Ieven in deze tijd is
everywhere, in Mexico and the United States, is
dat het zich overal, ook in Mexico en de Verenigde Sta
that it is lived in public. One spends most of one's
ten, in het openbaar afspeelt. Het grootste gedeelte van
time in public places. Lunch is usually spent away
de tijd wordt doorgebracht in openbare ruimten. De
from home, lunchtime for talking business and
lunchpauze wordt meestal buitenshuis doorgebracht en
dinnertime for eating and for seeing people. In
benut om over het werk te praten; tijdens het avondeten
Mexico, we do the same at breakfast. On holidays
kan men ook mensen ontmoeten. Voor ons Mexicanen
free time is spent going to night-clubs, playing
geldt hetzelfde oak voor het ontbijt. V rije tijd wordt
34
sports, going to the cinema. On weekend outings
benut om naar de nachtclub of de bioscoop te gaan of
we tend to be surrounded by strangers, people
aan sport te doen. Tijdens uitstapjes in het weekend
outside the family. Time that we could just enjoy we use for com municating with the outside world by means of radio and television, which bring sporting events,
verkeren we vaak in het gezelschap van mensen buiten de directe familiekring. Tijd waar we simpelweg van zouden kunnen genieten besteden we aan communicatie met de buitenwereld via
musical programmes and news even into our bed
radio en televisie, die ons sportevenementen,
rooms. The way we use the telephone is another
muziekprogramma's en nieuws brengen, tot in onze
aspect of how public life enters private life: tele
slaapkamers toe. Ons gebruik van de telefoon is nog
phone calls transport a person out of his house
zo'n voorbeeld van de manier waarop het openbare Ieven
and into business and social engagements. In
ons prive-leven binnendringt: telefoongesprekken voeren
these ways modern man lives in public, and this is
iemand zijn huis uit, naar zakelijke en sociale verplich
why he makes open gardens, which cannot possess
tingen. Zo leeft de hedendaagse mens in het openbaar,
the charm and advantages of private gardens.
en daarom maakt hij ook open tuinen, die noodzakelijker
During what part of the day can a modern per son leading that sort of life meditate and allow his
wijs de charme en de voordelen van prive-tuinen missen. Welk deel van de dag kan iemand die zo'n Ieven leidt
imagination to explore creative and spiritual
besteden aan overpeinzing, aan het ontwikkelen van
ideas? In that sort of life, is it possible to find the
creatieve en spirituele ideeen? Kan men in zo'n Ieven de
peace and serenity so necessary to us all, especial
rust en sereniteit vinden die wij juist in deze tijd zo
ly nowadays?
nodig hebben?
I do not believe that open gardens are conducive to the day to day relaxation of either
Naar mijn overtuiging zijn open tuinen niet bevorder lijk voor de dagelijkse ontspanning van ons lichaam of
the body or the spirit. We admire that sort of gar
onze geest. Wij bewonderen zulke tuinen als we er met
den as we drive past in our cars at sixty or seventy
zestig of zeventig kilometer per uur langs rijden, maar
kilometres an hour, but we don't feel drawn to
het trekt ons niet om er tijd door te brengen, ze als rust
spend any time there, to use them as resting
plaats te gebruiken.
places. It is important to realise that, especially in cer
Het is belangrijk te beseffen dat, zeker in sommige klimaten en sommige delen van de wereld, de tuin in aile
tain climates and certain parts of the world, the
seizoenen kan fungeren als een soort 'woonkamer' waar
garden can serve through all the seasons as a 'liv
men kan zitten, eten en de andere bewoners van het huis
ing room' where one can sit, eat and meet with
ontmoeten. lk wou dat ik u de psychologische en spiritu
the other inhabitants of the house. I wish I could
ele ontspanning kon Iaten ervaren die men kan ontlenen
communicate to you the psychological and spiri
aan de gewoonte om een paar uur per dag in de tuin
tual relaxation that can be derived from making a
door te brengen. Men ervaart het gevoel van een particu
habit of spending a few hours a day in the garden.
lier en intiem territorium, en van wonen in de traditione
It gives one the feeling of a private and intimate
le zin van het woord. Door dit type tuin raken wij gewend
territory, and of a traditional dwelling. Through
aan schoonheid als onderdeel van ons dagel ijks Ieven,
this type of garden we get used to beauty as part
even vanzelfsprekend als ons dagelijks brood. Onbewust
of our everyday life, like our daily bread. Uncon
en spontaan, zonder de minste inspanning, raken wij in
sciously, we slip into spontaneous contemplation
een toestand van overpeinzing, en nerveuze spanning
without the slightest effort, totally reducing nerv
verdwijnt totaal. Catherina de Grote zou mij hierin gelijk
ous tension. Catherine the Great of Russia would
geven: zij beweerde dat wanneer haar adviseurs niet in
back me up on this point: she maintained that
staat waren een oplossing voor een regeringskwestie te
whenever her advisers were unable to come up
bedenken, zij doelloos door de tuin ging zwerven, en dan
with a solution to a problem of government, she
altijd niet aileen de beste oplossing, maar ook gemoeds
would wander aimlessly around the garden. And
rust vond.
there she would find both the best solution and spiritual peace. So I believe that architects have to design gar
lk ben dus van mening dat architecten tuinen moeten ontwerpen die voor gebruik bedoeld zijn, net als de huizen die ze bouwen. Ook moeten ze een besef van
dens to be used. Like the houses they build. They
schoonheid ontwikkelen, en smaak en gevoel voor de
must also develop an awareness of beauty and the
schone kunsten en andere spirituele waarden.
taste and inclination towards the fine arts and other spiritual values. While recognising that the public lifestyle is
lk zal niet ontkennen dat een openbare levensstijl nodig is, onmisbaar zelfs; toch ben ik van mening dat mijn bevindingen ten aanzien van openbare en prive
necessary, indispensable even, I believe that these
tuinen tot de volgende conclusie leiden: ter compensatie
observations about private and public gardens
voor zijn activiteiten in de gemeenschap mag een
point to this conclusion: in exchange for his activ
modern mens aanspraak maken op de onschatbare
ities within the community, a modern person can
beloning van een prive-leven en een prive-tuin. Een
enjoy and benefit from the invaluable reward of a
dergelijke tuin draagt veel bij aan de ontwikkeling van
private life and a private garden. A garden of this
de persoonlijkheid van het individu, en gaat uniformiteit
35
kind contributes so much to developing the per sonality of the individual and helps combat uni formity of thought. I wonder if, along with gardens for private
in het denken tegen. lk vraag me af of het mogelijk zou zijn om, naast tui nen voor particuliere woningen, ook tuinen met een par ticulier karakter te creeren voor een grote groep huizen
houses, it is possible to make gardens of a private
die als gemeenschap is opgezet. lkzelf denk dat het
nature for a large group of houses built as a com
mogelijk is, wanneer we publieke tuinen- zoals de
munity. I believe it is possible, if we think of com
Generalife in Granada- beschouwen als gemeen
munity gardens- such as the Generalife in
schapstuinen. Ze moeten dan zodanig ontworpen zijn
Granada - as communal gardens. They need to be
dat ze afzonderlijke en afgeschermde gedeelten bevat
designed so that they contain separate and partial
ten, met kleine, intieme hoekjes waar mensen zich in hun
areas, with intimate little hideaways where indi
eigen tuin kunnen wanen. Bij het antwerp en de planning
viduals can feel as if they are in their own garden.
van deze functionele tuinen is het van primair belang om
In designing and planning these functional gar
zowel aandacht te besteden aan karakter en atmosfeer
dens it is of primary importance to invest effort in
als aan plastische schoonheid.
character and atmosphere, as well as in plastic beauty. Another point is raised by the fact that subdi viding private gardens involves the introduction
Een ander punt is dat een onderverdeling in prive tuinen gepaard gaat met de aanleg van straten en lanen. Hierover kan ik uit eigen ervaring spreken. Vanuit beel dend oogpunt gezien vormen straten geflankeerd door
of streets and avenues. This is an issue on which I
muren geen probleem: men kan ze behandelen als verti
can speak with experience. Streets flanked by
cale tuinen, met bomen, wingerds en bloemen.
walls pose no problem from the plastic point of view: they can be treated like vertical gardens, with trees, vines and flowers. The streets bounded by such wall gardens can also carry decorative features: they in no way
Straten met dergelijke ommuurde tuinen kunnen oak decoratieve elementen bevatten: deze doen absoluut geen afbreuk aan de intimiteit van de tuinen. Met groe pen bomen, geplant vanaf de natuurlijke begrenzing van de straat, en met fonteinen en andere elementen worden
impinge upon the intimacy of the gardens.
'straattuinen' gecreeerd die er ongewoon uitzien en
Groups of trees planted forward from the natural
esthetisch iets toevoegen: het element van mysterie dat
edge of the road, fountains and other elements
voor een tuin het equivalent is van sex-appeal. Elke tuin
create 'street gardens' that look unusual and make
waarin dit element is verwerkt is gegarandeerd een
an attractive aesthetic contribution: the element
succes. Denk eens aan wat een genoegen het is door
of mystery that is the equivalent of sex appeal in a
de straten van Florence te lopen, met overal om u heen
garden. Any garden made to include this element
de muren van de grate villa's en tuinen. De straten van
is a guaranteed success. Remember the pleasure of
Rome en vele andere steden zijn rijk aan prive-tuinen
walking through the streets of Florence, with the
waarvan de schoonheid niet ophoudt bij de muren en
walls of its great villas and gardens all around.
hekken die eromheen staan. Ze bieden meer schoonheid
The streets of Rome and many other cities are
en aantrekkingskracht dan veel straten met open tuinen
rich in private gardens whose beauty extends
zoals we die in de Verenigde Staten en Mexico hebben.
beyond their walls railings, providing more beauty
Met name diegenen onder u die Mexico kennen, zullen
and appeal than many of streets with open gar
weten wat ik bedoel als ik het heb over de schoonheid
dens that we have in the United States and Mexi
van straten met muren en fonteinen. Patzcuaro is daar
co. Particularly those of you who know Mexico
een goed voorbeeld van. Er gaat een bepaalde charme
will know what I mean when I talk about the
uit van straten die op open ruimten uitkomen, en van
beauty of streets that pass among walls and foun
pleinen met bomen en fonteinen, die de schoonheid van
tains: Patzcuaro is a good example. There is a
de straten nag beter doen uitkomen.
charm about streets that lead into open spaces,
Behalve aan deze ideeen, die de leidraad vormden bij
about the plazas adorned with trees and fountains
het verkavelen van El Pedregal, besteedden wij oak veel
that add still more to the beauty of the streets.
aandacht aan het bewaren van de harmonie tussen de
Along with these ideas, which served as guide
architectuur en het landschap. Wij bepaalden dat aileen
lines when we divided El Pedregal into plots, we
bouw die harmonieerde met eigentijdse architectuur
also looked carefully at how to sustain harmony
aanvaardbaar was, en we kregen toestemming van de
between the architecture and the landscape. We
gemeentelijke autoriteiten om hedendaagse architectuur
specified that only buildings in keeping with con
te ontwerpen en te bouwen. Wij gaven duidelijk aan dat
temporary architecture were acceptable, and we
wat ons betreft de term 'hedendaags' niet slaat op de
obtained a permit from the city authorities to
zogenaamde Californische koloniale stijl. Deze bepalin
design and construct 'modern'. We made it clear
gen waren op alles van toepassing, en gezien het feit dat
that we did not understand the term 'modern' to
ik hier de creme de Ia creme van de architectuur
include the so called California Colonial style.
toespreek, hoef ik niet verder uit te leggen hoe het
These stipulations were applicable to all, and as
systeem werkt.
I am speaking to such a distinguished gathering of architects, there is no need to explain how the
In Mexico hebben wij helaas de invloed ondergaan van de Californische koloniale stijl. Dat is des te absur-
36
system works. In Mexico we have received the unfortunate influence of the California Colonial style. This is
Mexico terug geexporteerd als de Californisch-Spaanse
ico in the first place and was taken from there to
koloniale stijl.
California. Los Angeles and Hollywood re Colonial style. Since I am on the subject of bad influences
Nu ik ben aanbeland bij het onderwerp van slechte invloeden in Mexico, moet ik wei vermelden dat Mexicaanse architecten de laatste jaren ook de goede en waardevolle invloed hebben ondergaan van vele Califor
received in Mexico, I should say that in recent
nische architecten, via hun werk en hun publicaties, en
years Mexican architects have also absorbed the
via persoonlijke contacten en vriendschappen. Een voor
fine and valuable influence of many Californian
beeld hiervan is Richard Neutra, die drie keer in Mexico
architects through their work, publications and
is geweest en over de hele wereld bekend is. Frank Lloyd
personal contacts and friendships. One case in
W right en anderen, onder wie Raymond Loewy, die een
point is Richard Neutra, who has been to Mexico
huis voor zichzelf heeft gebouwd in Tetelpa- een kleine
three times and is known all over the world.
pueblo op 25 kilometer van Mexico-Stad- zijn ook
Frank Lloyd Wright and others, such as Raymond
bevriend met Mexicaanse architecten.
Loewy, who built himself a house in Tetelpaa little pueblo 25 kilometres from Mexico City are also good friends of Mexican architects. When I talk of bad influences, I do not mean
Als ik het over slechte invloeden heb, bedoel ik niet dat Mexicaanse architecten het werk kopieren van de architecten die ik zojuist genoemd heb, of van andere vooraanstaande Noord-Amerikaanse architecten. Wat zij
that Mexican architects copy the work of the
proberen te doen is de principes te bestuderen die wor
architects I have just mentioned, or that of other
den toegepast bij het oplossen van gelijksoortige pro
eminent North American architects. Their aim
blemen in de Verenigde Staten, en die toe te passen op
has been to study the principles applied to solving
situaties in de verschillende regia's van Mexico. Wat wij
similar problems in the United States and to
proberen is te Iaten zien dat de tuinen bij de huizen die
apply them to situations in the various regions of
we bouwen werken zijn van deze tijd, passend bij de
Mexico. We are trying to have gardens in the
omgeving en bij het programma en de materialen die in
houses we design show that they are modern
elk afzonderl ijk geval vereist zijn.
works, appropriate to the environment, programme and materials required in each case.
Het terrein van de Jardines del Pedregal is extreem in de barokke overdrevenheid van zijn textuur en formaties.
The Jardines del Pedregal land is extreme in its
Wij hebben ontdekt dat, als wij wilden vermijden dat de
baroque exaggeration of textures and formations.
aandacht werd afgeleid van de schoonheid van het land
We found that if we were to avoid detracting
schap, of dat het landschap verpest werd, en als wij
from or spoiling the beauty of the landscape, and
mooie architectonische vormen wilden scheppen die
if we were to create beautiful architectural forms
ermee harmonieerden, we een extreme eenvoud moesten
that were in harmony with it, we would have to
nastreven: een zekere abstractie, bij voorkeur rechte
opt for extreme simplicity: an abstract quality,
lijnen, platte oppervlakken en primaire geometrische
preferably straight lines, flat surfaces and primary
vormen.
geometric shapes. We found that one advantage of these rocky
Een van de voordelen van deze rotsformaties, zo ont
dekten wij, was hun vruchtbaarheid. Deze was te danken
formations is their fertility, the result of two
aan twee factoren: ten eerste de porositeit van de rotsen
important factors: first, the porosity and cracks
en de scheuren die zich erin gevormd hebben, met daar
produced in the rocks with earth formed by dust
in een laag aarde die is ontstaan door de afzetting van
laid over with millennia of rain: and second, the
stof, gevolgd door tweeduizend jaar regenval; ten tweede
stable climate produced by the mild temperatures
het stabiele klimaat en de milde temperaturen waardoor
that preserved the rocks.
de rotsen intact zijn gebleven.
That necessary feature of a modern garden, the lawn, posed no problem. We had assembled rocks
Het gazon, een vast element van de hedendaagse tuin, vormde geen probleem. We hadden rotsblokken ver
for use in building walls thus leaving rock free
zameld om muren mee te bouwen, waardoor stukken
areas. We simply covered these with turf, which
grand ontstonden die vrij waren van rotsen. Deze stuk
needed only a 40 centimetre deep bed of topsoil.
ken bedekten we gewoon met graszoden, waaronder we
Drainage is no problem either, since water flows
slechts een toplaag van 40 centimeter aarde hoefden
away through the cracks in the rocks. I now have
aan te brengen. Ook afwatering is geen probleem, aan
plans for a 'dry' garden, using only stones, with
gezien het water door de scheuren in de rotsen
no trees or vegetation, and with paths and
wegloopt. lk heb nu plannen voor een 'droge' tuin, waar
avenues of black sand. It will be a new experiment
voor ik aileen stenen wil gebruiken in plaats van bomen
on volcanic terrain.
of andere vegetatie, en met paden en lanen van zwart
I will close with a few established principles of
_.,_)_
teerd. Los Angeles en Hollywood hebben hem weer naar
even more absurd since the style came from Mex
exported it to Mexico as the Californian Spanish
!
der aangezien deze stijl in eerste instantie uit Mexico afkomstig was en van daaruit naar Californie is geexpor
the art of garden making. First, circular panora-
zand. Dit wordt een nieuw experiment op vulkanisch terrein.
37
mas should not be overused: if we frame the immediate landscape against a good view behind,
lk wil afsluiten met een paar principes die we hebben vastgesteld voor de kunst van het aanleggen van tuinen.
the achieved effect is doubly enhanced. I always
Ten eerste moet geen overdadig gebruik worden
prefer uneven ground with strange shapes- they
gemaakt van panorama's in aile richtingen: als we de
guarantee-a successful garden. Thank goodness
directe. omgeving inkaderen tegen een mooie achter
for geological accidents. And finally, let me
grond, wordt een dubbel effect bereikt. lk houd het meest
remind you of what the great writer and
van oneffen terrein met vreemde vormen- een garantie
landscape artist Ferdinand Bac believed: a garden
voor een geslaagde tuin. De hemel zij gedankt voor
holds within itself the entire universe. It is the
geologische 'ongelukjes'.
prize of our work, and in the art of niaking gardens we can find all the serenity that man is capable of achieving.
Laat mij u ten slotte herinneren aan de overtuiging van de grote schrijver en landschapskunstenaar Ferdi nand Bac: een tuin bevat het hele universum. Oat is de beloning voor ons werk, en in de kunst van het tuinen aanleggen kunnen we aile sereniteit vinden waartoe de mens in staat is. Vertaling uit het Engels: Bool<mal<ers, Nijmegen *
This speech was originally held in the French language at the California Council of Architects and the Sierra :\'evada Regional Conference in Coronado, California, on October 6, 1951.
Deze toespraak werd oorspronkelijk in het Frans gehouden tot de California Council of Architects en de Sierra Nevada Regional Conference in Coronado, California, op 6 oktober 1951.
•
Arne Jacobsens eigen tuin in S0holm, Klampenborg I Arne Jacobsen's own garden at S0holm, Klampenborg
