GEEN STEUN AAN MARTELCOALITIE

de NUMMER

182

Socialist APRIL 2006

EXCLUSIEF

INTERVIEW MET EX-GEVANGENEN UIT ABU GHRAIB LEES VERDER OP PAGINA 6-7

GEEN STEUN AAN MARTELCOALITIE Minister Kamp van Defensie is zeer strategisch geweest met zijn mededelingen over de overdracht van Afghaanse gevangenen aan het Amerikaanse leger. In januari van dit jaar, op het hoogtepunt van het publieke debat over de uitzending van militairen naar Uruzgan, vond een groot schietincident plaats tussen Nederlandse commando’s en Afghaanse strijders. Vier van hen werden na overgave uitgeleverd aan de Amerikaanse troepen, die hen afvoerden naar Bagram. Deze gevangenis staat bekend als de Afghaanse variant van Abu Ghraib. Kamp maakte in de Tweede Kamer melding van het incident, en van de twee Afghaanse doden die tijdens de schietpartij vielen. Over de uitlevering zei hij niets. Volgens de verklaring die hij eind maart aan de Tweede Kamer gaf, was dit omdat de uitlevering officieel geen uitlevering was. De Nederlandse militairen hadden de Afghanen wel vastgehouden, maar niet gearresteerd. Ze belden de Amerikanen, die de

STEUNPRIJS 2 EURO

W W W. I N T E R N AT I O N A L E S O C I A L I S T E N . O R G

“Ze dwongen me op een doos te gaan staan. Ik was compleet naakt met twee zakken over mijn hoofd. Ze lieten me twee stroomdraden zien die aangesloten waren op een elektriciteitsbron, en vertelden me dat dit mijn laatste kans was om in leven te blijven.”

Zeker zeven Afghanen zitten door toedoen van Nederlandse militairen in de gevangenis Bagram, bij Kabul. Pepijn Brandon, lid van de coördinatiegroep van het Landelijk Platform tegen de Nieuwe Oorlog, legt uit wat dit betekent voor de Nederlandse missie in Afghanistan.

€1.20

arrestatie verrichtten. Daarmee was van een uitlevering dus geen sprake. Deze absurde juridische truc bevestigt precies wat de anti-oorlogsbeweging aangaf bij het begin van de missie. Namelijk dat het in een oorlogsgebied onmogelijk is om onderscheid te maken tussen wederopbouw en hulp aan de ene kant, en de oorlogsoperaties aan de andere. Het onderscheid dat de Nederlandse regering aanbrengt tussen de troepenzending naar Uruzgan als vorm van gewapende ontwikkelingshulp aan de ene kant, en de militaire hulp aan de Amerikanen aan de andere, bestaat alleen op papier. In de praktijk vechten Nederlandse soldaten gewoon mee in dezelfde oorlog.

Bagram Toen Nederlandse troepen in januari de gevangenen vasthielden tot Amerikaanse troepen hen naar Bagram konden overbrengen, wisten hun leidinggevenden precies wat ze deden. Al een jaar eerder, in februari 2005, onthulde The New York Times dat in Bagram minstens twee Afghanen door marteling om het leven waren gekomen. Rapporten onthulden dat zij net zo lang geslagen waren tot hun lichamen onherkenbaar verminkt waren. Net als in Abu Ghraib kenden de bewakers van Bagram geen enkele schaamte over hun daden. In een reeks foto’s legden ze de namaak-

executies en seksuele vernederingen die ze de gevangenen lieten ondergaan vast voor het nageslacht. De Amerikaanse regering en haar Nederlandse bondgenoot willen deze martelpraktijken graag afdoen als de daden van ontspoorde individuen. Maar gerespecteerde mensenrechtenorganisaties als Human Rights Watch en Amnesty International leveren vernietigende kritiek op deze bewering. Ze leggen de verantwoordelijkheid voor de martelingen direct bij de Amerikaanse regering, die niet alleen een oogje dichtknijpt, maar martelen als oorlogsmethode politiek aanmoedigt en onderdeel maakt van het beleid. De Nederlandse regering helpt Bush om zijn beleid van martelingen en moord in Afghanistan voort te zetten. Ze helpt de handen van het struikelende Amerikaanse leger vrij te maken voor volgende opdrachten, voor nieuwe offensieven in Irak en om de oorlogsdreiging tegen Iran op te schroeven. Ze helpt de wereld onveiliger te maken, door mee te vechten in een oorlog die de wortels voor haat en terreur verdiept. De meerderheid van de Nederlanders is, net als de meerderheid van de wereldbevolking, tegen deze oorlog. De anti-oorlogsbeweging heeft de belangrijke taak die wil van de meerderheid zichtbaar te maken, en te eisen dat Nederland zijn troepen terughaalt.

‘Neoliberaal beleid leidt tot sloop van betaalbare woningen’ Pagina 5 Menno Janssen vertelt over de strijd van bewoners tegen de sloop van Nieuw Crooswijk in Rotterdam

‘De waarheid is het eerste slachtoffer van oorlog’ Pagina 8 Auteur Phillip Knightley vergelijkt de rol van de media in Vietnam en Irak. Phyllis Bennis spreekt over de beweging in de VS

Protesten in Frankrijk: op weg naar een nieuw Mei ’68? Pagina 12 Franse politicoloog Laurent Chambon over de redenen voor de nieuwe protestgolf op de Franse universiteiten

‘Beeld Che appelleert aan gevoel dat je iets moet doen’ Pagina 9 Acteur Nilo Berrocal speelt een reeks voorstellingen over het leven van de bekendste Argentijnse revolutionair

2

De Socialist • APRIL 2006

TUSSEN DE REGELS Button tegen terrorisme De regering heeft onlangs haar campagne Nederland Tegen Terrorisme gelanceerd. Behalve flitsende oranje folders met adviezen in de stijl van de voorlichtingscampagnes uit de jaren vijftig over ‘wat te doen bij een kernoorlog’, is er ook een hippe website opgezet. Het allerleukste aan de site is dat Nederlanders een gratis button kunnen bestellen met hun naam erop: ‘Henk tegen terrorisme’. ‘Om uw betrokkenheid bij de bestrijding van terrorisme te laten zien’, aldus de regering. Daarom is het wel prettig dat ieder woord op de plaats van de naam ingevuld kan worden. ‘Oorlog helpt niet tegen terrorisme’ past perfect.

TOPMAN ESSENT GRAAIT OPNIEUW Het salaris van topman Boersma van energiebedrijf Essent leidde vorig jaar tot grote ophef. Boersma verdiende in 2004 ruim achthonderdduizend euro, inclusief een bonus van 161 duizend euro. De publieke verontwaardiging hierover was zo groot, dat Boersma uiteindelijk

Dode in Catshuis Bij een verbouwing aan het Haagse Catshuis zijn in 2004 verboden verfverdunners gebruikt. Dit had een brand tot gevolg, die aan een 49jarige schilder het leven kostte. Volgens een uitspraak van de rechter was de opdrachtgever waarschijnlijk op de hoogte van de overtreding van de regels. Een diepgaand onderzoek moet volgen, zeker omdat de opdrachtgever in dit geval het ministerie van Algemene Zaken is, waar

onder druk van aandeelhouders moest besluiten de helft van zijn bonus aan een goed doel te geven. Sommige mensen met topsalarissen blijken echter grote leerproblemen te hebben. Boersma incasseerde in 2006 opnieuw acht ton, waaronder een bonus van 217 duizend euro. Dit terwijl Essent de doelstellingen voor dit jaar op het punt van klanttevredenheid niet heeft gehaald. Volgens voorzitter van de aandeelhouderscommissie en VVDpoliticus O. Hoes is dit niet het belangrijkste. De winstcijfers van Essent waren dit jaar namelijk wel goed, en nu de energiemarkt geliberaliseerd is, is dat wat telt. Balkenende aan het hoofd staat. Veertien dagen na de fatale brand moest de verbouwing op het Catshuis klaar zijn. In verband met Nederlands voorzitterschap van de EU zouden er veel buitenlandse staatshoofden het Catshuis bezoeken. Waarschijnlijk was dit de reden om de verbouwing te versnellen, en de regels te omzeilen die de veiligheid van bouwpersoneel moeten garanderen. Blijkbaar is dat wat de slogan ‘minder regels’ voor het kabinet betekent.

De Body Shop, zelfbenoemd voorvechter van ‘ethische’ bedrijfsvoering, lijkt zijn laatste stukje geloofwaardigheid te hebben verloren.Vorige maand maakte oprichtster Anita Roddick bekend dat haar bedrijf was verkocht aan megaconcern L’Oréal. De formule van de Body Shop was gebaseerd op de verkoop van proefdiervrije producten. L’Oréal daarentegen staat bij menig dierenrechtenactivist hoog op de zwarte lijst. Hoewel Roddick na dertig jaar haar principes aan de kant heeft gezet, doet ze dat niet voor weinig. Zij heeft nog altijd 18 procent van de aandelen in handen en strijkt met de deal 230 miljoen dollar op.

SELL-OUT

NOG EEN POTJE? Op de dag dat de ZuidKoreaanse spoorwegarbeiders in staking gingen, waardoor het trein- en metroverkeer in heel Seoul stillag, was hun premier een dagje uit golfen. Toen bleek dat zijn golfbuddy’s boetes van miljoenen euro’s open hadden staan vanwege illegale handelsactiviteiten sloeg de vlam in de pan. Nadat de premier vorig jaar al, juist toen er hevig bosbranden woedden, op de grasmat gesnapt was, had hij beterschap beloofd. Toen duidelijk werd dat 53 procent van de bevolking schoon genoeg had van zijn hobby stapte premier Lee Hae-chan op. Luisterde de Nederlandse regering maar zo goed naar opiniepeilingen.

WAT ZE ZEGGEN ‘Deze verkiezingen komen te vroeg: de goede resultaten zijn nog onvoldoende voelbaar voor de mensen.’ Balkenende denkt nog steeds dat we het niet begrepen hebben ‘Ik kan ook niet uitsluiten dat er allochtonen en autochtonen zijn die op ons stemden omdat ze tabak hebben van Rita Verdonk, maar niet beseffen dat we voor de Rotterdam-wet zijn, die het mogelijk maakt groepen met een laag inkomen uit bepaalde wijken te weren.’ Wouter Bos benadrukt dat de PvdA niet de Partij van de Allochtonen is ‘De dreiging vanuit Iran is, natuurlijk, hun uitgesproken voornemen om onze sterke bondgenoot Israël te vernietigen. Ik heb benadrukt, en ik zal weer benadrukken, dat we militaire middelen zullen inzetten om onze bondgenoot Israël te beschermen.’ George Bush ‘Deze mensen zijn gestoorde fanaten, en ik wil het gewoon gezegd hebben: ik geloof dat ze gemotiveerd worden door demonische krachten. Het doel van de islam is wereldheerschappij… Venezuela is een springplank voor moslimextremisme voor het hele continent.’ Pat Robertson, Amerikaanse tv-dominee ‘Een demagoog, badend in oliegeld, die de democratie ondermijnt en probeert de regio te destabiliseren.’ Beschrijving van Hugo Chávez in de nieuwe National Security Strategy van de VS ‘Moge God de wereld bevrijden van deze bedreiging, want hij is een huurmoordenaar, geestelijk gestoord. Een man die psychologisch ziek is en op het persoonlijke vlak is hij een lafaard.’ Chávez reageert door Bush een veeg uit de pan te geven ‘De gevangenen worden niet door het Amerikaanse leger opgepakt, maar worden verkocht door de Pakistaanse overheid. Ze verdienen twee, drie, soms zelfs tienduizend dollar aan de verkoop van gevangen aan de VS.’ Gevangene in Guantánamo Bay uit Tadzjikistan, die in november 2001 in Pakistan is opgepakt ‘Naoorlogs Irak onze rug toe keren zou gelijk staan aan het naoorlogse Duitsland terug geven aan de nazi’s.’ Donald Rumsfeld

Tienermoeders tegen Van den Anker: ‘Vrouwen dubbel beboet’ De Rotterdamse wethouder Van den Anker zei vorige maand dat ‘zwangere verslaafden, verstandelijk gehandicapten en Antilliaanse tienermeisjes indien nodig gedwongen een abortus moeten ondergaan.’ De Socialist sprak hierover met Richna Betorina, begeleidster bij het project Jonge Moeders, Eigen Wijs van welzijnsorganisatie Perspect en met enkele jonge moeders. Lisandra is een van deze moeders. ‘Problemen zoals kindermishandeling of drugsgebruik, waar Van den Anker het over heeft, liggen niet alleen bij Antilliaanse jonge moeders. Het zijn maatschappelijke problemen die in de hele maatschappij voorkomen.’ Djaneska vult aan: ‘Ik vind dat jonge moeders zelf mogen bepalen of ze een kind willen. Een ander kan toch ook niet bepalen met wie je naar bed gaat. Het blijft mijn lichaam.’ Richna protesteert tegen de manier waarop Van den Anker over de jongeren praat: ‘Alsof Antilliaanse jonge moeders en junkies over een kam geschoren kunnen worden. Dat vind ik persoonlijk zeer beledigend, niet alleen als professional maar ook als individu.’ Richna ziet regelmatig dat jonge moeders tegen moeilijkheden aanlopen wanneer zij besluiten om een opleiding te gaan volgen of op zoek te gaan naar een betaalde baan. Schuldenproblematiek is een van de meest voorkomende problemen bij jonge moeders, vertelt ze. ‘Als een jonge moeder studiefinanciering ontvangt, heeft zij geen recht op schuldsanering. Ook door de lange wachtlijsten voor kinderopvang ondervinden zij proble-

men. Vaak kan een jonge moeder niet aan een opleiding beginnen omdat er niet op tijd kinderopvang is gevonden. Veel jonge moeders zijn verplicht om deel te nemen aan reïntegratietrajecten door de Sociale Dienst en krijgen geen toestemming om aan de opleiding te beginnen waar zij zelf voor hebben gekozen. Er wordt meer gekeken naar openstaande vacatures dan naar de eigen keuze van een jonge moeder. Vaak wordt de jonge moeder wel via het trajectbureau van de school aangemeld. In sommige gevallen is het mogelijk om rekening te houden met haar persoonlijke situatie.’

Op eigen benen Richna corrigeert de stereotypering van Van den Anker dat tienermoeders onverantwoordelijk zouden omgaan met hun kinderen. ‘Ik heb bewondering voor jonge moeders, want het is een grote verantwoordelijkheid die ze nemen en ik maak mee dat ze er alles aan doen om goed voor het kind te zorgen. Door zaken als de huisvestingsproblematiek kan hun niet geleerd worden om op eigen benen te staan. Hierdoor zullen zij afhankelijk blijven. Bovendien hebben ze het financieel erg

Het Openbaar Ministerie (OM) kon alleen wijzen op één strafbaar feit, namelijk het gooien van een handgranaat tijdens de politie-inval in het Laakkwartier in Den Haag in november 2004. Maar dit feit roept een groot aantal onbeantwoorde vragen op. De woning in het Laakkwartier waar de verdachten Jason W. en Ismail A. verbleven werd maandenlang afgeluisterd door de AIVD. Uit de geluidsfragmenten bleek dat deze verdachten zich met handgranaten op een politieinval voorbereidden. De geluidsfragmenten zijn aan het OM gegeven en de conclusie die de rechtbank heeft getrokken is mede op deze geluidsfragmenten gebaseerd. Ondanks deze voorkennis zijn de agenten die de inval organiseerden niet van de aanwezigheid van handgranaten op

de hoogte gebracht door de AIVD. Bij de inval zijn wel vijf agenten gewond geraakt, waarvan één zwaar. Opvallend is verder dat Saleh B., degene die volgens Jason W. de handgranaten leverde en daarnaast een prominente rol speelde in meerdere terreurzaken, door de AIVD nooit is onderzocht. Een gangbare theorie is dat Saleh B. een infiltrant was die bescherming genoot van de AIVD en zich schuldig heeft gemaakt aan het uitlokken van geweld. Maar de rechtbank heeft dit aspect van de zaak zorgvuldig ontweken. Het OM beweert ook dat Mohammed B., de moordenaar van Theo van Gogh, de leider was van de groep. De AIVD beweert dat hij slechts een marginale rol speelde. Omdat

3 Wat wij vinden

TEKEN DE PETITIE

Campagne gestart tegen oorlog Iran Een aantal prominente Iraniërs heeft samen met SPTweede Kamerlid Harry van Bommel deze petitie gelanceerd tegen de groeiende oorlogsdreiging richting Iran.

Richna Betorina

moeilijk.’ Marie kan hierover meepraten. Ze krijgt 716 euro netto per maand. ‘Dat is net genoeg om mijn vaste lasten zoals huur, stroom, water en eten en de ziektekostenverzekering van te betalen’, vertelt ze. ‘Maar ik heb ook nog schulden. Als je de naam van de verwekker niet aan de uitkeringsinstantie geeft, word je ook nog eens gekort op je uitkering omdat ze je er niet op vertrouwen dat je hem erbij betrekt. Als hij zijn naam opgeeft, word je trouwens ook gekort op je uitkering, omdat hij dan mee moet betalen. Maar je hebt ook vrouwen die niet met de verwekker samen willen leven.’ Marie legt uit dat dit alleen maar meer problemen in de hand werkt. ‘Waarom moeten de vrouwen boeten, de mannen blijven buiten schot’, zegt ze. ‘Met de uitspraak van Van den Anker worden deze vrouwen eigenlijk dubbel beboet. Er moeten andere maatregelen worden getroffen, zoals een betere hulpverlening.’

DUBIEUS VONNIS HOFSTADZAAK In de Hofstadzaak zijn negen verdachten veroordeeld door de Rotterdamse rechtbank wegens deelname aan een criminele en terroristische organisatie. Het vonnis is een dubieuze veroordeling met een sterk politiek karakter.

De Socialist • APRIL 2006

het Openbaar Ministerie verder niet kon bewijzen dat de Hofstadgroep een criminele organisatie was, nam het zijn toevlucht tot de religieuze geschriften die de verdachten met elkaar uitwisselden en verspreidden. Uit deze geschriften zou het terroristische oogmerk moeten blijken. De veroordeling van de verdachten is dan ook voornamelijk hierop gebaseerd. Deze uitspraak heeft terecht een storm van kritiek uitgelokt van de kant van advocaten die zich bezighouden met de bescherming van burgerrechten. Als het verspreiden van geschriften een strafbaar feit is, kan dit in de toekomst gebruikt worden door het OM tegen iedereen die er in de ogen van justitie een gevaarlijke ideologie op nahoudt. De hele Hofstadzaak is van begin tot einde omringd geweest met spektakel. De politieke agenda’s van het OM, de regering en de politici die meesurfen op de huidige golf van islamofobie zijn daarin steeds belangrijker geweest dan het boven water krijgen van de waarheid. De dubieuze uitspraak van de rechtbank is daarvan een bevestiging. Hans Lammers

Miljoenen mensen in Iran houden hun hart vast, nu Bush met een nieuwe oorlog dreigt. De VS en hun bondgenoten volgen een traject van escalatie dat verdacht veel lijkt op de aanloop van de invasie van Irak. ‘Massavernietigingswapens’ zijn nu echter vervangen door ‘kernwapens’. De echte motieven van deze oorlogspolitiek hebben niets te maken met ‘kernwapens’ of ‘democratisering’, maar alles met de zucht naar olie en hegemonie in de regio. Elke militaire dreiging geeft het Iraanse regime het excuus om de strijd voor democratie te onderdrukken.Wij steunen de strijd van mensen in Iran voor vrijheid: verandering dóór de mensen vóór de mensen! ■ We verzetten ons tegen elke vorm van militaire interventie tegen Iran. ■ Een militaire aanval – ook in de vorm van ‘precisiebombardementen’ - zal tot de dood van duizenden onschuldige burgers leiden. In Irak zijn er sinds het begin van de oorlog op 20 maart 2003 meer dan 100.000 mensen om het leven gekomen. ■ Na de oorlogen tegen Irak en Afghanistan zal een nieuwe aanval op Iran de instabiele situatie in het Midden-Oosten verergeren. ■ Buitenlandse bemoeienis en het voeren van een verdeel-enheerspolitiek zet bevolkingsgroepen tegen elkaar op. Het gevolg is een geweldsspiraal, onveiligheid en zelfs burgeroorlog. Ondersteund door: Prof. Touraj Atabaki, hoogleraar moderne geschiedenis, UvA • Prof. Asef Bayat, directeur International Institute for the Study of Islam • Harry van Bommel, TweedeKamerlid Socialistische Partij • Prof. Halleh Ghorashi, hoogleraar Management van Diversiteit en Integratie,VU • Prof. David Ingleby, hoogleraar interculturele psychologie, Universiteit Utrecht • Peyman Jafari, Internationale Socialisten • Sepehr H. Joussefi, docent Nieuw Perzische Taal & Cultuur, Universiteit Leiden • Bijan Moshaver, partijraadslid GroenLinks • Shervin Nekuee, IraansNederlandse socioloog en publicist Teken de petitie op www.geenoorlogtegeniran.nl

OFFENSIEF SAMARRA

Burgeroorlog door VS aangewakkerd Op 16 maart begon het Amerikaanse leger samen met Irakese troepen operatie Swarmer in de omgeving van Samarra, de stad waar de shi’itische Gouden Moskee werd opgeblazen. Volgens het Amerikaanse leger was de operatie bedoeld om ‘een centrum van opstandig verzet te breken’ en ‘terroristische activiteit’ te stoppen. Met vijftig helikopters werden 1500 Amerikaanse en Irakese soldaten in een weiland gedropt te midden van boerenfamilies met hun koeien en geiten. De Amerikanen arresteerden 48 mensen, van wie ze er meteen weer 17 vrijlieten. De journalist Dahr Jamail, die per weblog verslag doet van het leven in Irak, omschrijft de operatie als een mediahype om de Amerikaanse publieke opinie gunstig te stemmen nu de kritiek op Bush’ oorlog toeneemt. Ook moest de operatie de aandacht afleiden van de arrestatie van een Amerikaanse particuliere ‘veiligheidsagent’. De man werd diezelfde week in Tikrit opgepakt met explosieven in zijn auto.

Deze arrestatie is slechts één incident in een lange reeks. Ze werpt een heel ander licht op alle berichtgeving over een dreigende burgeroorlog in Irak. Irak wordt afgeschilderd als een land waar religieuze en etnische groeperingen elkaar sinds jaar en dag naar het leven staan. Dit is een scheef beeld. Eind februari werden ten noorden van Bagdad 47 fabrieksarbeiders uit hun bus gehaald en doodgeschoten. Dit werd omschreven als een sektarische moord. De volgende dag werd bekend dat de groep bestond uit soennieten en shi’ieten die samen in Bagdad hadden gedemonstreerd tegen de vernietiging van de Gouden Moskee. Wie er achter de moord zit is nog steeds niet duidelijk. De aanval op de moskee in Samarra en de golf sektarische aanslagen die daarop volgde zijn het directe gevolg van de verdeel-en-heersstrategie die de bezetters van Irak hanteren. Langere aanwezigheid van de westerse troepen zal niet helpen om een burgeroorlog te voorkomen, maar brengt sektarische conflicten dichterbij.

SP-campagne op de Amsterdamse Dappermarkt in de aanloop naar 7 maart

7 MAART: RUK NAAR LINKS Alle regeringspartijen verloren op 7 maart. Voor links brachten de gemeenteraadsverkiezingen een historische overwinning. Nu is de uitdaging die overwinning te vertalen naar een sterkere beweging op straat. Als er op 7 maart gestemd was voor de Tweede Kamer, zou er voor het eerst in de geschiedenis een linkse Kamermeerderheid zijn geweest van 76 zetels. De SP is samen met de PvdA de grote winnaar van de verkiezingen en zou volgens peilingen van Maurice de Hond bij landelijke verkiezingen zijn gegroeid van 9 naar 17 zetels. De regeringspartijen zouden zijn teruggevallen tot niet meer dan 61 zetels. De verkiezingsuitslag is een duidelijke uiting van de lgrote woede over vier jaar van Balkenendes neoliberale offensief. De stemming achter de uitslag is dezelfde als die achter de andere grote momenten van protest in de afgelopen jaren; de twee massale demonstraties tegen de oorlogspolitiek van Bush in het voorjaar van 2003, het vakbondsprotest in oktober 2004 en het ‘Nee’ tegen de Europese Grondwet in juni 2005.

Cijfers Zoals in alle omringende landen waar de grote sociaaldemocratische partijen in de oppositie zitten, ving ook hier de PvdA een groot deel van de onvrede over rechts. Wouter Bos speelde hier tijdens de verkiezingen bewust op in, door zijn partij naar

voren te schuiven als het sociale alternatief voor Balkenende. Maar direct na de verkiezingen liet de PvdA haar politieke kleur zien, door vrijwel overal waar dat kon te proberen met de rechtse partijen colleges te vormen. En met zijn laatdunkende opmerkingen over allochtone gemeenteraadsleden liet Wouter Bos zien hoe hij werkelijk denkt over de allochtone kiezers die zijn partij mede aan een monsterzege hielpen. Het is de SP die het duidelijkst de honger naar een alternatief voor het neoliberalisme vertolkt. De verdubbeling van het aantal gemeenteraadszetels is dan ook een overwinning voor de beweging die vecht voor een ander Nederland in een andere wereld. Over het totaal haalt de SP 5,9 procent van de stemmen, of 333 zetels, tegenover 157 zetels vier jaar geleden. Dit is op zichzelf al een uitzonderlijk goede score. Maar de score is nog veel beter als je daarin meeneemt dat de SP als relatief jonge partij nog altijd slechts in een kwart van de gemeentes aan de verkiezingen meedoet. Als je alleen kijkt naar de gemeentes waar de SP meedoet, haalt de partij maar liefst 11,7 procent van de stemmen. In zeven gemeentes is de

SP nu de grootste partij. In Vught deed de SP voor het eerst mee, en kwam met 22,9 procent zelfs als grootste partij de gemeenteraad binnen. In tien gemeentes is de SP de tweede partij geworden, waaronder de grote steden Groningen, Haarlem, Nijmegen, Arnhem, Leiden en Schiedam.

Uitdagingen Terecht concludeerde Jan Marijnissen op de verkiezingsavond: ‘Deze regering is uitgeregeerd. De mensen willen een ander, socialer beleid.’ Maar de enorme overwinning van de PvdA toont aan dat voor veel mensen, net als bij de landelijke verkiezingen van 2003, het argument om ‘tactisch’ te stemmen nog altijd opgaat. Die discussie kan de SP alleen winnen, als de partij bewijst dat ze daadwerkelijk een serieus alternatief te bieden heeft voor de neoliberale afbraak. En hiervoor is het essentieel om niet toe te geven aan de verleiding nu ten koste van alles zitting te nemen in colleges. De eerste vraag die we moeten stellen, is: ‘Wat houdt een ander, socialer beleid eigenlijk in?’ Zodra we die vraag serieus beginnen te beantwoorden, zien we dat de eis van echt sociaal beleid op vrijwel elk punt onverenigbaar is met de standpunten van de huidige PvdA. Sociaal beleid betekent het herstellen van de koopkracht voor de minima door belasting op topinkomens en winsten. Het betekent terug-

draaiing van de privatisering van onder andere energiebedrijven en het spoor en het terugdraaien van de neoliberale zorgwet. Het betekent grootschalige sociale woningbouw. Een breuk met Balkenende is niet alleen nodig op de sociale thema’s. Een echt andere koers betekent ook het terughalen van de troepen uit Afghanistan en het beëindigen van de steun aan Bush. Het betekent een beleid dat gebaseerd is op respect voor iedereen in Nederland, en dus ook voor moslims, migranten en vluchtelingen. Op geen van deze punten valt met de PvdA van Wouter Bos werkelijk zaken te doen, tenzij de SP bereid zou zijn om zoveel water bij de wijn te doen dat een ander Nederland tot achter de horizon verschoven wordt. De verkiezingsoverwinning van 7 maart geeft de SP de mogelijkheid precies het tegenovergestelde te doen. De groei van links bewijst dat het mogelijk is de strijd op te voeren op de thema’s waarvoor de SP zich in het verleden zo vaak heeft ingezet, en zo de neoliberale partijen verder in het defensief te drukken. Om dat te kunnen doen moet de SP erkennen waar haar kracht ligt. Niet in politieke spelletjes of de Haagse kaasstolp, maar in het opbouwen van verzet op straat. Niet collegevorming, maar de spirit van de Parijse studenten is de beste manier om de ruk naar links verder te helpen doorzetten.

JA, IK NEEM EEN ABONNEMENT OP DE SOCIALIST ik betaal €2,50 en ontvang de Socialist drie maanden ik betaal €15 en ontvang de Socialist een jaar lang Adres

❐ Proefabonnement: ❐ Jaarabonnement:

Naam Postcode

Plaats

Telefoon

Email

Giro-/banknr

Handtekening

Het bedrag wordt eenmalig van je rekening afgeschreven. Stuur de bon in een voldoende gefrankeerde envelop naar: De Socialist / Postbus 92025 / 1090 AA / Amsterdam

4

De Socialist • APRIL 2006

Brieven & e-mail [email protected]

De A-B-coalitie: Van Agt tot Van Bommel In de vorige Socialist bestreden Ronald van Raak en Pepijn Brandon elkaar over een links kabinet. Allebei hebben ze geen ongelijk, maar missen ze de kern van het probleem en de juiste strategie. It’s geopolitics, stupid! Wortel van het sociaal-liberalisme van Bos en Halsema is inderdaad het neoliberalisme, maar de echte tegenstanders zijn de neoconservatieven, met achter zich de nauw vervlochten Brits-Amerikaanse olie-, wapen- en financiële concerns. Dit Angelsaksische militaire-, olie- en financiële complex (‘MOF-complex’) is de werkelijke tegenstander. Een progressief kabinet moet hun antwoord bieden. Ik gebruik hier expres niet ‘militair-industriële complex’ omdat in de jaren zeventig, ten tijde van Thatcher en Reagan, de macht van de klassieke industrie gebroken is. Daarbij zijn door onder andere toren-

hoge rente complete bedrijfstakken in de VS en GrootBrittannië uitgeroeid. Daarmee is het einde bezegeld van het door Pepijn beschreven ‘keynesianisme’, ofwel het ‘fordistische klassencompromis’ tussen Big Labour en Big Capital, de maatschappelijke grondslag van de verzorgingsstaat. Alex Callinicos wijst er in dezelfde Socialist terecht op dat de bezetting van Irak in dit licht gezien moet worden, namelijk om Europa, Japan en China als mogelijke rivalen van de Anglo-Amerikaanse suprematie in de tang te nemen door hun belangrijkste energiebronnen te beheersen. Het doel van de neoconservatieven is dat het reuzencontinent Eurazië met zijn miljarden nijvere bewoners en zijn enorme voorraden energie en grondstoffen niet gaat samenwerken en de suprematie van het Brits-Amerikaanse MOF-complex kan uitdagen. Het enige reële antwoord

op deze wereldvrede bedreigende Brits-Amerikaanse elite is niet tot links beperkt, maar verenigt allen die benadeeld worden, inclusief vele bedrijven. Maar de grootste tekortkoming van Ronald en Pepijn is dat een binnenlandse oplossing niet voldoende is. Laten wij de droom verlaten dat binnenlands links alleen de enorme militaire en economische macht van het ‘MOF-complex’ kan weerstaan. Nederland moet zich hieraan ontworstelen door – voorzichtig maar onverstoorbaar – zich internationaal te heroriënteren. Zoals een vriend van mij – ondernemer en CDA-raadslid – zei: onze econo-mische toekomst ligt in het Oosten en niet in het Westen. Progressief Europa moet samen met de snel opkomende ‘BRIC-landen’ (Brazilië, Rusland, India, China) de kern van mondiale, vreedzame en sociale tegenmacht vormen. Dat kan niet zonder versterkte sociale beweging en vooral een krachtige (interna-

tionale) vredesbeweging. De bedreiging van de wereldvrede door het ‘MOF-complex’ is levensgroot. Over enkele jaren worden de olieopbrengsten minder. Daardoor zal de oorlog om de macht over energie nog heviger worden. Als symbool voor een brede kracht tegen neoliberalisme en neocon-servatisme zie ik een ‘A-B-coalitie’: van Van Agt tot Van Bommel. Wij moeten de rechtervleugel dekken. Als oprichter van Stop de Bezetting heb ik met beiden gewerkt aan een brede beweging tegen het onrecht in de Palestijnse gebieden. Zij symboliseren een nieuw type sociale beweging dat breed de ‘brave burger’ mobiliseert. Wanneer de tijd rijp is voor een ‘kabinet van de beweging’ weet niemand, maar Frankrijk laat zien dat het razendsnel kan gaan. Klaas E. Meijer (activist in de PvdA, was woordvoerder van de actie tegen de JSF)

Reacties op 18 maart Tijdens het mobiliseren voor de demonstratie tegen Bush op 18 maart zeiden veel mensen tegen me dat demonstreren geen zin had omdat ‘ze’ toch wel doen waar ze zelf zin in hebben. Toch kreeg ik goede reacties op het verspreiden van de oproep.

Demonstratie ‘Breken met Bush’

Ons parlement Sinds de zomer hebben we in onze wijk, de Amsterdamse Pijp, een jongerenparlement om te laten zien dat jongeren van zich kunnen laten horen en om hun onvrede naar politici toe te vertalen. We proberen onder andere de jongeren te bereiken die geen werk hebben en niet op school zitten. Op vrijdag 3 maart organiseerden we een debat in de Oranjekerk in de Pijp om de problemen van jongeren rond het vinden van stageplekken, werk en vrijetijdsbesteding voor te leggen aan politici. Uit het debat bleek duidelijk dat

Foto: Diana Wittendorp

jongeren niet weten hoe ze aan informatie kunnen komen over bijvoorbeeld het sportfonds. Bij alle onderwerpen die avond kwam het woord discriminatie naar voren. Daarom zal het volgende debat gaan over de vraag ‘Hoe welkom voel je je in Nederland?’. Jongeren weten niet waar ze terecht kunnen met hun vragen over discriminatie op de werkvloer of in het uitgaansleven. Het viel op dat de rechtse politici benadrukten dat jongeren lui zijn en linkse politici wel bereid waren te erkennen dat er discriminatie is. Godzijdank heeft links de verkiezingen gewonnen. Zeyneb Aboullal en Souad Elmorabet (Amsterdam)

Sommigen waren het eens met me als ik zei dat als je stil blijft, je in principe akkoord gaat met het beleid van de regering. Sommige oudere Marokkanen hadden een interview gezien op tv waarin werd gesteld dat de regering vindt dat de meerderheid stilzwijgend meegaat in hun beleid. Anderen zeiden dat de islamhaat te groot was, maar ik vind dat je juist als islamiet een taak hebt om daar dan tegenin te gaan. Ik vertaalde de oproep in het Arabisch. In de moskee Bilal zei de imam dat hij voor de

Werkdruk post Ik ben zaterdagpostbode in Amsterdam Zuidoost. Ik heb leuke collega’s en vind het leuk werk. Maar de lol gaat er wel steeds meer af. Volgend jaar gaan TPG (TNT) Post, Royal Mail, La Poste, Deutsche Post en andere postbedrijven met elkaar concurreren om post te bezorgen. Hierdoor moeten postbedrijven zo efficiënt mogelijk gaan draaien. ‘Overuren kunnen wij niet uitbetalen’, aldus mijn chef. ‘Als jullie niet op tijd klaar zijn, werken jullie niet efficiënt’. Het ‘werkoverleg’ duurde daarom deze keer wat langer. Wat begon met een geklaag over collega´s die niet hard

demonstratie zou oproepen. Toen ik de oproep plaatste op de internationale site AMITIE, kreeg ik wel driehonderd reacties. Velen vroegen om flyers en ik heb ze allemaal teruggemaild. Ik kreeg mailtjes uit Frankrijk, België en zelfs Marokko. Op de site van TMF kreeg ik via de chatkamers ook honderden reacties op de oproep. Ik heb zonder problemen in Marokkaanse en Turkse buurthuizen en winkels de oproep kunnen verspreiden en ook op de zwarte markt in Beverwijk kreeg ik goede reacties. De Nederlandse Islamitische Omroep heeft twee dagen tussen vier en zes de oproep in zijn radiouitzending bekendgemaakt. Mijn boodschap aan iedereen is: gebruik de bronnen die je tot je beschikking hebt en mobiliseer vanuit datgene waar je goed in bent. Touda Ait Ichou (Alkmaar) genoeg werken eindigde in een discussie over de doelstelling van de post. De chef reageerde verontwaardigd:‘Als je het niet eens bent met hoe het gaat, moet je een andere baan zoeken. Ik heb zo’n stapel sollicitaties liggen’, gaf hij aan met duim en wijsvinger.‘Jij hebt nog mazzel dat je nu bent aangenomen, want de bezorgers na jou gaan minder verdienen.’ Elke dag sta ik om vijf uur op voor 8,67 euro per uur. ‘Het wordt echt niet beter, maar bij andere bedrijven is het niet anders. Dat is nu eenmaal de realiteit, jongens’, zei mijn chef zielig. Nog harder werken voor minder loon? Wij verlangen niet naar vroeger, maar beraden ons op de toekomst… Tomme Geraedts (Amsterdam)

Deze pagina is bedoeld voor commentaar, debat en aanvullingen op de krant. De redactie behoudt zich het recht voor om brieven in te korten. Stuur brieven naar ons e-mailadres of naar de Socialist / Postbus 92025 / 1090 AA / Amsterdam

De Socialist • APRIL 2006

5

COMMENTAAR ZWARTE KIEZERS NIET ANDERS

TRAGEDIES ACHTER DE ROEP OM HOGE STRAFFEN Jelle Klaas, sociaal advocaat Achter alle mediahypes over strenger straffen gaan grote menselijke drama’s schuil. De twee voorbeelden hieronder leggen die drama’s bloot.

Rond de tachtig procent van de allochtonen in een aantal grote steden stemde PvdA. Onderzoekers en media vielen over elkaar heen en bestempelden de PvdA tot Partij van de Allochtonen. Maar daarmee laten ze alleen hun eigen vooroordelen zien. Is er niet ook een ‘zwarte middelvinger’ richting de analisten, die niet verder dan hun blanke neus kunnen kijken, nodig? Een schok! Een aardbeving! We hadden dit niet verwacht, oei oei oei... Volgens publicisten als Paul Scheffer en Martin Sommers is de grote stem voor de PvdA een bevestiging van de allochtone zucht naar segregatie. Allochtone organisaties bedrijven in hun ogen etnische politiek. In plaats van een gevoel van vooruitgang te krijgen bij de verkiezingsuitslag, moeten we toch vooral niet de inmiddels saaie doemscenario’s over de multiculturele samenleving vergeten. Feit is dat geen van de onderzoekers voor de verkiezingen genoeg vinger aan de pols had bij eerste, tweede en derde generatie migranten om de trend te herkennen. Jeetje, wat jammer zeg! Alle energie en geld, die arme onderzoeksassistenten die hun scriptie er al over begonnen te schrijven, en de waardevolle tijd van de professoren... dat alles was dus eigenlijk voor niets? Niet eens een ereplaatsje bij Nova of Barend & van Dorp om met een superieur air en een brede glimlach te bevestigingen dat de wetenschap dit allemaal al verwacht had? Om dat tekort te compenseren blijft er niets anders over dan de wereld op zijn kop zetten. Een moment waarop allochtonen massaal participeren in de Nederlandse politiek, en dat ook nog eens doen op precies dezelfde manier als grote aantallen witte Nederlanders, wordt gemaakt tot het bewijs van ‘zwarte politiek’. En zo kunnen intellectuelen als Paul Scheffer hun bedreigde ereplaats in de Nederlands politiek-wetenschappelijke elite heroveren.

Anders dan anderen? Zolang politicologen, sociologen en andere ‘allochtonenexperts’ de migrant vooral als migrant benaderen, dus vanuit de psychologie dat ze anders zijn dan blanke Nederlanders in hun doen en laten, emoties, besluiten, en zelfs stemgedrag, zullen ze ‘verbaasd’, ‘geschokt’ en ‘in de war’ blijven. Volgens de socioloog Tillie ‘heeft het maatschappelijk middenveld kennelijk een cruciale rol gespeeld’. Allochtonen hebben niet uit zichzelf op de PvdA gestemd, maar zijn daartoe verleid door etnische organisaties en buurtverenigingen. Het zijn niet de traditionele allochtone organisaties, die nauwelijks achterban of legitimiteit hebben, die allochtonen hebben ‘wakker geschud’ en verwezen naar de PvdA, GroenLinks of de SP. Alsof de reactionaire Haagse politiek, het extreem rechtse beleid van Verdonk en de stilzwijgende medeplichtigheid van andere partijen niet genoeg waren om allochtonen weg te jagen bij de rechtse partijen. Alsof er onder allochtonen niet dezelfde woede bestaat als onder autochtonen over Nederlands enthousiaste afbraakbeleid en de capitulatie voor de politiek van Bush in het Midden-Oosten. En aan de andere kant: alsof onder allochtonen niet het bewustzijn en de erkenning kunnen ontstaan dat linkse politiek uiteindelijk beter is voor de positie van mensen in de onderklasse. Het zijn precies deze factoren die de hoge opkomst hebben veroorzaakt en ervoor hebben gezorgd dat er een vuist is gemaakt onder zwart en wit. Ja, want ook ‘wit’ heeft massaal op links gestemd, maar daar kan geen etnische analyse over gemaakt worden. Zoals Eerste Kamerlid Anja Meulenbelt (SP) in een reactie op de berichtgeving in de Volkskrant terecht stelde wordt een stem van allochtonen gezien als een etnische daad, maar is de stem van witte Nederlanders per definitie neutraal, kleurloos en belangeloos. Het idee achter de analyses in de gevestigde media is dat allochtone kiezers geen zelfstandig denkende burgers zijn die vanuit politieke analyses en sociaal-economische belangen keuzes maken. Gekleurde mensen zouden met een gesubsidieerde stok van hun organisaties het stemhokje in geslagen zijn en vanuit een tribale reflex op de ‘eigen soort’ gestemd hebben. Als we afstappen van dit soort racistische stereotypen zien we iets heel anders. Nederland heeft nog maar het begin van de nieuwe politisering gezien, die onder allochtonen uit de lagere klassen een extra dynamiek heeft. Niet omdat ze allochtoon zijn en dus anders, maar omdat ze door hun structurele achterstelling in de maatschappij dezelfde problemen waarmee witte mensen uit de arbeidersklasse geconfronteerd worden dubbel voelen. De gevestigde orde zal nog veel harder met de allochtone emancipatiestrijd geconfronteerd worden. Niet, zoals ze soms lijkt te hopen, in de vorm van een nieuwe Mohammed B. Deze emancipatiestrijd zal komen van een progressieve confrontatie, zoals die van de Parijse jongeren in de achterbuurten die het rechtse politieke establishment van Frankrijk op haar grondvesten deden schudden. Miriyam Aouragh

Tweehonderd bewoners demonstreren op het stadhuis tegen de sloopplannen

Foto: Janssen & De Kievith

Nieuw Crooswijk, Rotterdam:

Bewoners in verzet tegen sloop Rotterdam is het boegbeeld voor de neoliberale agenda van Balkenende. Zo ook wat het woonbeleid betreft. Nieuw Crooswijk, een arbeiderswijk met betaalbare huurwoningen, wordt bijna geheel bedreigd met sloop. Maarten Das sprak met buurtbewoners over de plannen en het protest. Menno Janssen woont al achttien jaar in de wijk en is actief in het bewonerscomité Federatie Bewoners Nieuw Crooswijk. Hij legt uit wat er mis is met de plannen. ‘Ten eerste: veel bewoners zitten al krap, en komen straks echt in de problemen. De gemiddelde huur in Nieuw Crooswijk is 300 euro. Voor de vervangende woningen is dat minimaal 500 euro. De huursubsidie stelt niks voor. Als je 1200 euro netto per maand verdient, kun je 20 euro huursubsidie krijgen. De gedachte is dezelfde als in elke grote stad: de lage inkomens eruit, de hoge inkomens erin. Ten tweede: de wijk is een dorp in de grote stad. Veel mensen zijn hier geboren en samen opgegroeid. Als je voor een boodschap de deur uitgaat, klets je onderweg met zoveel mensen. Zelfs mensen die verhuisd zijn, gaan hier naar de kroeg. Die sociale samenhang wordt straks kapotgemaakt. Ten derde: de nieuwe wijk wordt er een vol flats van meer dan tien verdiepingen.

En dat terwijl hier bijna monumentale panden staan van begin vorige eeuw. De winkels en cafés verdwijnen, terwijl die nu juist zo leuk zijn. In zo’n wijk wil ik niet wonen. Ten slotte wordt het milieu extra belast. Niet alleen door de bouw van al die flats, maar ook door de twee geplande extra verkeersaders. De wijk is nu nog rustig, omdat alle auto’s eromheen worden geleid. Dat gaat dus ook verloren. De bedoeling is bovendien dat die twee drukke wegen elkaar precies voor een basisschool gaan kruisen. Dat is wachten op de eerste verkeersdode.’ Op 2 maart vergaderde de gemeenteraad over het bestemmingsplan van Nieuw Crooswijk. Dit plan moet de sloop mogelijk maken. De FBNC hield die avond een demonstratie. Ongeveer tweehonderd bewoners en sympathisanten liepen naar het stadhuis met fakkels en spandoeken waarop stond: ‘Ik ga nog niet uit mijn huis, nog lange niet, nog lange niet’. Ook droe-

gen ze met een doodskist symbolisch de sloopplannen naar de begraafplaats. Hoewel het bestemmingsplan werd goedgekeurd, gaan de bewoners door met hun protest. Tabakswinkelier Pop Koedam, eveneens betrokken bij de acties: ‘We hebben al behoorlijk wat krediet opgebouwd, doordat we voor vertraging hebben gezorgd. De sloop had september 2005 moeten beginnen, dat is al een jaar uitgesteld. De eerste juridische procedures lopen nu, van mensen die hun huis uit moeten maar dat weigeren. Voorlopig gaan we culturele evenementen organiseren, om de samenhang te benadrukken. Uiteraard gaan we op 8 april ook naar de Stop Dekkerdemonstratie.’ De lokale afbraak is volgens Menno inderdaad een boegbeeld van landelijk beleid. ‘In heel Nederland zie je steeds meer mensen onder de armoedegrens terechtkomen. Met de sloop raken mensen aan de onderkant van de samenleving nog meer beknot in hun financiële mogelijkheden. Ik ben bang voor een situatie zoals in de VS: een grote onderlaag die niet rond kan komen, en een extravagant rijke toplaag. Het is net als bij Albert Heijn: Moberg verdient zoveel miljoen per jaar, en de caissières worden ontslagen op hun negentiende, omdat ze dan te duur zijn geworden. De sloopplannen vloeien voort uit de privatisering. Vroeger had je het Gemeentelijk Woonbedrijf Rotterdam. Dat is nu in particuliere handen. Vroeger stond het belang van goede woningen voorop, nu het salaris van de directeur.’

Lage inkomens

Straat in Nieuw Crooswijk

Foto’s: Janssen & De Kievith

Dat de gemeente de lage inkomens de stad uit wil, komt volgens Menno mede door de nieuwe wetgeving rond uitkeringen. ‘Die wor-

den niet meer betaald door het rijk. Elke stad krijgt nu een vast bedrag. In Bloemendaal gaat dat hartstikke leuk, maar in Rotterdam ligt dat een stuk moeilijker. Vandaar dat ze gezinnen met een uitkering nu willen spreiden. Die regeling moet worden omgedraaid.’ Gelukkig hebben de bewoners in de gemeentepolitiek ook bondgenoten. ‘De SP, met name Wijnand Rijnders, had als eerste door wat er

aan de hand was en organiseerde een bijeenkomst. Aan het eind werd gevraagd wie wat wilde gaan doen. Toen gingen er wat vingers de lucht in, en zo is het begonnen. Precies wat Marijnissen zegt: je moet met je poten in de klei gaan staan. De PvdA heeft mij wat dat betreft echt teleurgesteld. Officieel zijn ze voor sociale woningbouw, maar ze stemden uiteindelijk samen met Leefbaar Rotterdam voor het bestemmingsplan. Een coalitie van die twee is voor ons dus een ramp. Soms vraag ik me echt af: waarom laten ze ons niet met rust? Deze wijk is echt mijn plek geworden, die kunnen ze niet zomaar afpakken. Voorlopig gaan we het bestemmingsplan nog meer vertragen, zodat het simpelweg niet door kan gaan. Als we de sloop kunnen tegenhouden, wordt dat belangrijk voor de rest van het land.’

Mark blowde heel erg veel. Wel tien jointjes per dag toen hij 16 was. Hij werd behoorlijk onhandelbaar, ging kleine dingen jatten en vernielde dingen thuis. Op een gegeven moment sloeg en bedreigde hij zelfs zijn moeder een keer. Zijn ouders wilden dat hij geholpen werd, dat hij behandeld werd. Hulpverleners vertelden hun dat de wachtlijsten te lang waren om snel iets voor Mark te kunnen betekenen. Ze konden het beste aangifte gaan doen bij de politie, dan werd de ernst van de situatie wel duidelijk en zou Mark eerder geholpen kunnen worden. Aldus geschiedde. Mark werd echter tegen de wil van zijn ouders gearresteerd en vervolgd voor bedreiging met de dood, poging tot zware mishandeling en allerlei andere zware wettelijke vergrijpen. Omdat zijn problemen mede voortkwamen uit het blowen werd aan Mark jeugd-tbs (Plaatsing in een Inrichting voor Jeugdigen) opgelegd. Nu zit hij al meer dan vier jaar vast. Deze vier voor andere jongeren zo waardevolle jeugdjaren heeft hij overal in het land vastgezeten. Al zijn vrienden is hij kwijt. In die vier jaar is hij concreet slechts enkele maanden echt behandeld. Al die andere maanden wachtte hij op overplaatsing of was er simpelweg geen behandeling beschikbaar. Hij heeft één keer iemand van de jeugdzorg gezien. De jeugd-tbs is de zwaarste maatregel die aan jongeren kan worden opgelegd. Hij kan jaren en jaren verlengd worden. Criteria zijn dat het moet gaan om een zwaar delict, dat de jongere een gevaar voor de samenleving moet zijn en dat de behandeling in het belang van de jongere is. Voor die laatste twee criteria geeft een psycholoog een advies aan de rechter. Dit advies wordt bijna altijd gevolgd. Ik heb een hekel aan deze psychologen en psychiaters. ‘Mark blowt nog steeds’. Hij rookt een paar keer per weer stiekem een jointje. Dus, concludeerde de psycholoog, Mark kan geen nee zeggen tegen softdrugs, er zou een kans zijn dat hij weer excessief gaat gebruiken, en dan zou er misschien een kans zijn op recidive (terugvallen in strafbaar gedrag). Het is dus beter hem nog een jaar vast te houden voor behandeling. Mark heeft de afgelopen negen maanden geen dag behandeling gehad. Hij zit al vier jaar vast (vanwege ‘strafbaar gedrag’, niet omdat hij geblowd heeft!) en is inmiddels volwassen geworden. Is het gek dat hij af en toe een jointje rookt? De ouders van Mark willen hem weer thuis hebben, hij

wil weer naar huis. Hij is vorig jaar zelfs enkele maanden ontsnapt geweest. Hij zat ondergedoken bij zijn ouders en vond zelfs werk. Toen ze hem vonden, sloten ze hem weer op. Hoewel Mark geen gevaar voor de samenleving is en de verdere detentie allesbehalve in zijn belang is, vrees ik dat de rechter het advies van de psycholoog gaat volgen: hem nog een jaar langer vasthouden in de hoop dat hij in dat jaar wel een keer behandeld gaat worden.

Carmens baby Ondanks de radicalisatie in Venezuela is de meerderheid van de bevolking straatarm. Zo ook Carmen. Ze werkt als straatverkoopster in Caracas. Ze is 28 en heeft een kind van 13 en een dochtertje van 8 maanden. Dat dochtertje heeft een tumor in haar hoofd. Als ze niet geopereerd wordt, gaat ze dood. De operatie kost ongeveer 10.000 euro. Familie, kennissen en vrienden brachten 3000 euro binnen. Het ziekenhuis wilde, hoewel er geen ziekenfonds is en Carmen niet verzekerd is, haar subsidiëren en de operatie voor 2000 euro minder doen. Voor de resterende 5000 euro slikte Carmen bolletjes met coke. Ze werd aangehouden op Schiphol. Daar begon de nachtmerrie. Ze zit nu ruim twee weken vast. Tijdens ons eerste gesprek kon ze eigenlijk alleen maar huilen over haar baby. Toen de rechtercommissaris haar vroeg wat ze ervan vond dat de officier van justitie haar nog langer wilde vasthouden, antwoordde ze dat ze zo graag de laatste dagen van het leven van haar dochtertje wilde bijwonen. Huilend werd ze in haar gevangenispak afgevoerd door twee geüniformeerde bewakers. Terug naar haar cel met 24uurs cameratoezicht. Carmen wordt nu gestraft, keihard gestraft, omdat ze haar dochtertje wilde redden. Zoals een vriend, zelf vader van twee jonge dochtertjes, tegen me zei: ‘Een paar bolletjes geslikt? Ik had het hele vliegtuig gekaapt om mijn dochtertje te redden!’ Dit systeem creëert de enorme armoede in de wereld waardoor mensen als Carmen zo straatarm zijn. Het neoliberalisme breekt voorzieningen als ziektekostenvergoedingen overal ter wereld af. De Nederlandse staat verbiedt harddrugs in plaats van met een constructieve oplossing te komen om verslaving (en de oorzaken ervan) aan te pakken. De Nederlandse Staat besluit dat er lange celstraffen moeten staan op het smokkelen van drugs. Carmen betaalt de prijs.

6

De Socialist • APRIL 2006 ‘Ze dwongen me op een doos te gaan staan. Ik was compleet naakt met twee zakken over mijn hoofd. Ze lieten me twee stroomdraden zien die aangesloten waren op een elektriciteitsbron en vertelden me dat dit mijn laatste kans was om in leven te blijven, als ik de waarheid zou vertellen. De elektrische shocks begonnen. Ze waren geconcentreerd op mijn gevoeligste delen, zoals mijn penis en oksels. Sommigen van mijn bewakers klapten vrolijk in hun handen, anderen schreeuwden, sommigen namen foto’s van me. Ik kan me niet herinneren wat er toen gebeurde, want ik verloor mijn bewustzijn.’ Hassan haalt de herinneringen naar boven aan de martelingen die volgden op zijn arrestatie op 16 december 2003. Hij werd opgesloten in de beruchte Abu Ghraibgevangenis. Hassan vertelt een van de verhalen achter wat waarschijnlijk de meest bediscussieerde en verspreide foto’s van de huidige oorlog zijn. Inmiddels staat Abu Ghraib bekend als de plaats waar de verschrikkelijkst denkbare nachtmerries rondwaren, een product van de Amerikaanse ‘bevrijding’ van Irak. Het is belangrijk dat we ons herinneren dat er mensen schuil gaan achter deze verhalen. De Irakezen worden in de gevestigde media en politieke analyses gezichtsloos gemaakt. Op zijn best zijn ze de figuren op een verschrikkelijke foto. Terwijl ik de getuigenissen van de gevangenen optekende, viel me op dat ze gewone mensen zijn. Ook zij willen gewone levens leiden en hebben dromen, zoals jij en ik.

Nooit een dochter

ABU GHRAIB-INTERVIEWS GEVANGENEN VERTELLEN

Hassan is getrouwd en is vader van twee jongens, Omar en Mustafa. Hij vertelt dat hij altijd een dochter wilde hebben, maar dat dit na de elektroshocks die hij kreeg toegediend onmogelijk is geworden. ‘Ik kan geen kinderen meer krijgen, mijn vrouw kan niet meer zwanger worden’, zegt Hassan. ‘Volgens medische tests is mijn sperma nu heel erg zwak geworden.’ Hassan werd ervan beschuldigd dat hij informatie had over plaatsen waar massavernietigingswapens lagen. Na zijn arrestatie werd hij naar drie locaties gebracht en dagelijks ondervraagd. ‘Ik had niets te maken met massavernietigingswapens. Ik was maar een ambtenaar op het ministerie van Cultuur’, zegt hij. ‘Ze sleepten me door een lange gang, en duwden me een ruimte in die eruitzag als een toilet. Drie Amerikanen kwamen binnen. Twee van hen droegen militaire pakken, de derde een blauwe spijkerbroek en een zwart T-shirt. Hij deelde de soldaten de bevelen uit. Ze scheurden de kleren van mijn lichaam. Ik was helemaal naakt, mijn handen waren vastgebonden achter mijn rug. Ze trokken een zak over mijn hoofd, ze bonden mijn penis vast met een metalen draad en trokken eraan.’ Hassan haalt lang adem; het is pijnlijk en duidelijk vernederend voor hem om deze verschrikkelijke momenten opnieuw te beleven. Hassan gelooft dat hij uiteindelijk twee dagen in die houding bleef zitten. ‘Tussendoor kwamen ze binnen en urineerden ze over me heen. Excuses voor mijn taalgebruik, maar ze deden ook hun ontlasting naast me’, vertelt hij.

Op 12 maart 2006 sprak de Palestijnse Aspirine Zelfs oudere

Hassan

Alhaj Ali

journaliste Reem Abed Alhamid in het Jordaanse Amman met 25 ex-gevangenen uit Abu Ghraib. De verhalen van drie van hen verwerkte ze voor de Socialist. Over de martelingen en de foto’s die het beeld van de oorlog in Irak bepaalden.

mensen ontkomen niet aan de martelingen door de Amerikaanse troepen. Alhaj Ali, een zestig jaar oude voormalige leraar uit de buitenwijken van Bagdad, werd vijf maanden lang opgesloten in de Abu Ghraibgevangenis. Eigenlijk kennen we zijn beeld al. Hij is een van de

De Socialist • APRIL 2006

mensen die op een doos moesten staan met een kap over hun hoofd, op dezelfde manier als de gevangene op de foto die wereldberoemd werd. Twee weken voor zijn arrestatie was Alhaj geopereerd aan zijn linkerhand. Hij was gewond geraakt tijdens de aanval op Irak. Hij vertelt dat als gevolg van de martelingen alle hoop op behandeling van zijn hand is verdwenen. Volgens zijn arts zal zijn hand nooit meer genezen. Alhaj vervolgt: ‘Mijn hand begon ’s nachts pijn te doen. Hij bloedde en raakte geïnfecteerd. Ik schreeuwde om een aspirine. Een van de soldaten kwam en zei dat ik mijn hand buiten de tralies van de cel moest steken. “Ik zal je behandelen”, zei de soldaat. Toen ik mijn hand naar buiten stak, trapte hij er hard op met zijn grote harde laarzen, en vertelde me: “Dit is Amerikaanse aspirine”.’ Veel van de gevangenen op de foto’s van Abu Ghraib zijn naakt. Alhaj vertelt dat dit geen uitzondering was. ‘Op een dag riepen de soldaten mijn nummer, 151716. We waren alleen een nummer in Abu Ghraib. Toen een soldaat me een deken gaf, was ik zo blij. Toen ik terugkwam in de cel feliciteerde iedereen me. De deken betekende dat ik niet meer naakt hoefde te zijn, en hij betekende ook warmte. Ik was echt blij dat ik hem kreeg na zestien dagen zonder bedekking in de kou. Het was alsof ik een cadeautje kreeg.’ Naast de kou was er het donker. ‘De meeste ramen waren altijd gesloten, zodat het steeds donker was in de cellen’, vertelt Alhaj. ‘We konden de tijd alleen vaststellen aan de hand van de oproep voor het gebed. Het was de vastenmaand ramadan, maar de bewakers respecteerden dat niet. Ze gaven ons voedsel vijf uur na het verbreken van het vasten bij zonsondergang. Soms wachtten we nog veel langer. Soms gaven ze ons varkensham om het vasten te verbreken. Maar we hielden ondanks dat het vasten vol.’

‘Burgers’ betrokken Zowel Hassan als Alhaj, die elkaar in Abu Ghraib nooit ontmoetten, merkte op dat sommige ondervragers geen soldaten waren. ‘Sommige ondervragers droegen militaire uniformen, maar anderen droegen spijkerbroeken en kleurige T-shirts. Die mensen praatten niet met de rest, ze hadden een specifieke taak. Ze kwamen binnen en gingen weer weg met hun eigen laptops en dronken hun eigen koffie’, vertelt Hassan. Alhaj herinnert zich dit ook. ‘Ik herinner me dat ik tijdens de ondervraging vaak iemand op de deur hoorde kloppen die “CACI” zei. Ik wist toen niet wat dit betekende, maar ik verbaasde me er wel over dat ze burgerkleding droegen en zo.’ Na gesprekken met de andere gevangenen werd duidelijk dat deze mensen deel uitmaakten van particuliere beveiligingsbedrijven. Alhaj en Hassan noemen twee terugkerende namen: CACI en Titan. Dit zijn twee bedrijven waartegen advocatenkantoren nu zaken aanspannen bij het Federale Hof in San Diego, Californië. De beklaagden zijn het bedrijf Titan uit San Diego en CACI International uit Arlington, Virginia. Daarnaast lopen er zaken tegen drie individuen die voor de firma’s werken: Stephen Stephanowicz en John Israel van CACI Inc. en Abdel Nahkla van Titan. CACI en Titan zijn bedrijven die ondervragings- en vertalingsdiensten leveren aan Amerikaanse overheidsinstanties. Titan, dat zichzelf omschrijft als een bedrijf voor nationale veiligheid, heeft twaalfduizend werknemers en een

jaarlijkse omzet van bijna twee miljard dollar. CACI, dat meer dan negenduizend mensen in dienst heeft, meldde volgens een artikel in The Washington Times opbrengsten van 843 miljoen dollar in 2003.

Artsen Alhaj voegt toe dat er soms artsen deelnamen aan de mishandelingen, ‘omdat ze precies weten wat de goede plekken zijn’. Hij vertelt: ‘Ik werd naar mijn cel meegenomen en ze deden een metalen ketting rond mijn nek. Ze commandeerden me om als een kikker te gaan zitten met boeien om mijn handen en benen. Ik was naakt. Een van hen opende mijn mond en duwde er een plastic stok in. Die was zo hard dat ik begon te bloeden. De arts kwam om me te controleren, en omdat ik alleen uit mijn tong bloedde zei hij: “Ga door”. Toen begonnen ze dingen op mijn lichaam te schrijven, zelfs op mijn gevoelige delen. Tijdens deze behandeling schreeuwden sommigen: “Executie!” door luidsprekers, en anderen klapten in hun handen.’

‘Ik hoop dat de bewakers gestraft worden. We moeten als Irakezen hoop op gerechtigheid kunnen houden.’ Als Palestijnse journalist was ik al bekend met slachtoffers van martelingen door Israëlische officieren. Ik had hun verhalen gehoord. Maar zelfs voor mij waren de verhalen van de slachtoffers van Abu Ghraib choquerend. Ze leden onder psychologische martelingen, verkrachtingen, seksuele vernedering en fysieke mishandeling. Het is moeilijk je iemand voor te stellen die elke morgen opstaat, zijn gezicht wast en zijn tanden poetst, en dan onschuldige mensen martelt als baan. We zijn geneigd om ons een beeld te vormen waarin psychotische moordenaars, sadistische figuren en oorlogsmisdadigers van het type van de nazi’s dit soort gruwelijke daden plegen. Maar dat is niet wat naar voren komt uit deze verhalen. De schuldigen hier zijn soldaten en burgers die werken onder de autoriteit van het Amerikaanse leger. Soldaten die blijkbaar door hun militaire superieuren en politieke leiders geleerd is om Arabieren en Irakezen te haten. Um Ahmad, die haar werkelijke

7 naam niet wil geven om haar zoon te beschermen die nog altijd in de gevangenis zit, werd ervan beschuldigd dat ze had samengewerkt met Saddams regime. Um Ahmad werd twee maanden lang ondervraagd en gemarteld. ‘Hoe kon ik samenwerken met Saddam, terwijl hij mijn eigen zoon heeft omgebracht?’, vraagt ze wanhopig. De zoon van Um Ahmad was de financiële steun van het gezin nadat ze van haar man was gescheiden. Hij werd in 1994 door Saddam Hussein geëxecuteerd. Zoals in zoveel andere gevallen was er geen duidelijke reden voor zijn executie. ‘Ik zoek nog steeds naar het graf van mijn zoon, tot op dit moment. Het enige wat ik wil is hem bezoeken.’

Geen respect Um Ahmad is een heel sterke vrouw. Ze trouwde op twaalfjarige leeftijd en verliet haar man na twintig jaar. Ze werd daarmee verantwoordelijk voor de zes leden van haar gezin. Zonder opleiding begon ze in het geheim te werken als kok, privé-chauffeur en babysitter, vooral na het verlies van haar zoon in 1994. ‘Omdat ik op heel jonge leeftijd trouwde, had ik geen kans om een opleiding te volgen. Daarom werk ik dag en nacht om mijn vier dochters de kans te geven om te leren. Een van hen heeft een artsenopleiding afgerond, een ander studeert bouwkunde.’ Toen de oorlog begon dacht Um Ahmad dat dingen makkelijker zouden worden. Tranen rollen over haar wangen als ze zegt: ‘Ik dacht dat de Amerikanen ons kwamen bevrijden en onze economische situatie zouden verbeteren. In plaats daarvan lieten ze ons lijden.’ Toen ze gearresteerd werd, werd Um Ahmad gedwongen om haar kleren uit te trekken. Ze dreigden haar te verkrachten als ze dat niet deed. ‘Ik huilde en smeekte om mijn kleren aan te mogen houden. Ik ben een religieuze vrouw’, vertelt ze. ‘Ik had het gevoel dat er geen enkel respect was voor mijn cultuur, of voor mijn islamitische geloof.’

Dienares ‘Ik werd meerdere keren in mijn gezicht geslagen. Ze stelden me urenlang vragen waarop ik geen antwoord wist. Toen mijn antwoorden niet veranderden, gaven ze me het bevel om snel te rennen met touwen rond mijn enkels en mijn armen strak op mijn rug gebonden. Dit ging uren achter elkaar door. Ik ben een vrouw van 54 en raakte dan ook uitgeput. Ze sloegen me in elkaar en dwongen me door te gaan, totdat ik het

De feiten over Abu Ghraib ■ In april 2003, direct na de val van Bagdad, nam het Amerikaanse leger de controle over Abu Ghraib over. Tegen de herfst van 2003 zaten er enkele duizenden gevangenen vast. Onder hen waren veel vrouwen en kinderen, die waren opgepakt bij veegacties van het Amerikaanse leger, op zoek naar opstandelingen. ■ In een interview in december 2003 verklaarde de Amerikaanse directeur van de gevangenis, generaal Janis Kaprinski: ‘Veel Irakezen kennen in Abu Ghraib betere levensomstandigheden dan thuis. Op een gegeven moment waren we bang dat ze niet meer zouden willen vertrekken.’ ■ De martelingen waarvan later foto’s naar buiten kwamen werden tussen oktober en december 2003 gepleegd door de 372e Military Police Company. In februari 2004 constateerde een intern onderzoek

van het Amerikaanse leger dat zich in Abu Ghraib talrijke gevallen van ‘sadistisch, schaamteloos en buitensporig crimineel wangedrag’ hadden voorgedaan. ■ Op 28 april 2004 bracht de Amerikaanse televisiezender CBS tijdens zijn programma 60 Minutes de eerste serie foto’s van de martelingen in Abu Ghraib naar buiten. Hierop was onder andere te zien hoe soldaat Lynndie England haar duim opsteekt en lachend wijst naar de geslachtsdelen van naakte Irakese gevangenen. ■ Het Amerikaanse congres liet onderzoek doen naar de foto’s en concludeerde dat er op veel grotere schaal gemarteld was in Abu Ghraib. De Amerikaanse autoriteiten schoven de schuld hiervan op individuele soldaten. Onderzoeksjournalist Seymour Hersh publiceerde, eerst in afzon-

bewustzijn verloor.’ Um Ahmad herinnert zich de belachelijke aanklachten op basis waarvan ze ondervraagd werd: ‘Tijdens een van de ondervragingen werd ik ervan beschuldigd dat ik een dokter was en dat ik gewonde Irakezen had gered. Ik ben geen dokter, ik heb nooit gestudeerd. Maar als ik iemand zag die gewond was en ik zou kunnen helpen, zou ik geen seconde twijfelen. Dat zou ik zelfs doen als het een Amerikaan was. Het heeft niets te maken met nationaliteit.’ Um Ahmad herinnert zich de speciale rol van Irakese vrouwen in de Amerikaanse gevangenissen in Irak. ‘Ze maakten me tot hun dienares. Ik moest hun afval opruimen en de vloeren vegen. Ik moest ook zware dozen dragen, twintig tot dertig per dag, vanaf vier uur ’s ochtends.’ Niet lang na deze episode kreeg Um Ahmad een hartaanval. Ze werd behandeld in een detentiecentrum, nog altijd in gevangenschap. Irakese vrouwen zoals Um Ahmad hebben nog extra problemen nadat ze zijn vrijgekomen uit Abu Ghraib. Dit komt vooral door de vele gevallen van verkrachting en de houding van de maatschappij tegenover dit soort zaken. Um Ahmad hoopt dat de schuldigen berecht zullen worden. ‘Ik heb één wens, als Irakese vrouw. Ik hoop dat de Amerikaanse ondervragers gestraft zullen worden, want als Irakezen moeten we hoop op gerechtigheid kunnen houden.’

Weekend Discussie + 21– 23 APRIL debat + film Amsterdam + muziek Meer dan 45 bijeenkomsten, waaronder... • Een nieuw links in Europa • Islamofobie: het nieuwe racisme • Hugo Chávez en de Bolivariaanse revolutie • Globalisering en imperialisme • Irak, Iran, Afghanistan: stop de oorlog • Het ware gezicht van armoede in Nederland • Martin Luther King, Malcolm X en de Black Panthers • Che Guevara • Vrouwenstrijd vandaag • Honderd jaar FNV • Neoliberalisme: een korte geschiedenis • Kunnen we klimaatsverandering stoppen? • Moeten socialisten meeregeren? • Rellen in de banlieus • Wat voor onderwijs willen we? • Radicaal Hollywood • Waarom blijft Afrika arm? • Wat is historisch materialisme? • Nederlands eerste revolutie • ... en meer!

Bevrijding Dit is slechts een selectie van de vele persoonlijke verhalen, die ik verzamelde na zestien uur interviews met 25 slachtoffers en getuigen van Amerikaanse martelingen in Irakese gevangenissen. We krijgen maar zelden de kans om de persoonlijke verhalen te leren kennen achter de beelden en abstracte feiten over marteling. De daden die hier genoemd worden, werden gepleegd door een land dat nog altijd beweert een internationaal beleid te voeren dat erop gericht is om democratie en vrijheid te verspreiden. De VS bezetten Irak om het te bevrijden van onderdrukking. Hassan, Alhaj en Um Ahmed hebben laten zien wat deze bevrijding voor hen betekende. Toen ik hun vroeg wat voor soort compensatie deze slachtoffers van martelingen eisen, vatte Hassans antwoord het antwoord van de meeste anderen samen: ‘Mijn enige wens is Irak te bevrijden van de Amerikaanse bezetting. Ik wil dat alle soldaten uit mijn geboorteland worden geschopt.’ We moeten ons realiseren dat veel Irakezen nog altijd hetzelfde lot ondergaan. derlijke artikelen, daarna in zijn boek Bevel van hogerhand, de bewijzen dat er wel degelijk sprake was van systematische martelingen. Minister Rumsfeld zelf zat achter het beleid dat deze martelingen mogelijk maakte. ■ In juni 2005 concludeerde mensenrechtenorganisatie Amnesty International dat de Amerikaanse regering beschikt over een heel netwerk van geheime gevangenissen waarin gevangenen gemarteld worden. Abu Ghraib en Guantánamo Bay blijken slechts het topje van de ijsberg te zijn van wat de voorzitter van de Amerikaanse afdeling van Amnesty omschrijft als een ‘moderne goelag’.

M MA ARRXXIISSM MEE FFEESSTTIIVA VALL 22000066

SOCIALISME VOOR DE 21 EEUW STE

Met o.a.: Alex Callinicos • Ana Drago • Anja Meulenbelt • Peyman Jafari • Peter Alexander • Antoine Verbij • Niek Stam • Naima Azough • Ronald van Raak • Sami Ramadani • Christine Buchholz • Pepijn Brandon • Sjaak van der Velden • Wim Lankamp • Alejandra Slutzky • Mike Gonzales • Ludo de Witte • Hans van Heijningen • Bart Griffioen • Dick Pels • Marcel van der Linden • Miriyam Aouragh • Wim Bermond • Guglielmo Carchedi • Maina van der Zwan • Laurent Chambon • Erik Meijer • Ahmed Marcouch Toegangsprijzen (korting / vol tarief *): VRIJDAG € 2,50 / € 5 • ZATERDAG € 7,50 / € 10 • ZONDAG € 5 / € 7,50 • WEEKEND € 10 / € 15. * Scholieren, studenten en uitkeringsgerechtigden krijgen korting. Bestellen van kaarten kan via: [email protected]

IVKO-School • Plantage Middenlaan 27 & Zaal Plantage Doklaan 8-12 • Amsterdam (beide locaties om de hoek bij ARTIS,bereikbaar met tram 9)

■ In maart 2006 kondigden de Amerikaanse autoriteiten hun plan aan om Abu Ghraib te sluiten en over te dragen aan de Irakese regering. De 4500 gevangenen zullen worden overgeplaatst naar andere gevangenissen.

WWW.INTERNATIONALESOCIALISTEN.ORG

8

De Socialist • APRIL 2006

Phillip Knightley over media en de oorlog

van beelden. Toen de media wakker werden en zich tegen de oorlog keerden was dat een belangrijk keerpunt. Ze maakten die draai vanwege de gebeurtenissen aan de grond in Vietnam en de tegenstand aan het thuisfront. Het Amerikaanse leger begon te geloven dat de houding van de media de reden voor de nederlaag was. Vanaf dat moment heeft het leger geprobeerd om de media minder toegang te geven. In Irak zijn de media vanaf het begin niet in staat geweest om effectief bericht te geven.

Embedded

Slachting in My Lai: een van de keerpunten in de berichtgeving over de Vietnam-oorlog

‘De waarheid is het eerste slachtoffer’ Phillip Knightley schreef een toonaangevende geschiedenis van de oorlogsjournalistiek, The First Casualty. Hij schreef in de Britse krant Socialist Worker over oorlog en de media. Op 16 maart 1968 doodden Amerikaanse soldaten tussen de 90 en 130 mannen, vrouwen en kinderen in het Vietnamese My Lai. Wat belangrijk en opvallend is, is dat het tot november 1969 duurde voor dit verhaal naar buiten kwam. De slachting werd niet onthuld door een oorlogscorrespondent ter plaatse, maar door een verslaggever in de VS die er nog geschokt over kon raken. Hij schreef het verhaal op het moment dat het Amerikaanse publiek om een aantal redenen bereid was het te lezen, te geloven en te accepteren. Het Witte Huis had de

Amerikaanse bevolking laten geloven dat de overwinning in de oorlog om de hoek stond. Maar in januari 1968 lanceerden de Vietnamezen het Tet-offensief. Het feit dat de VS de oorlog aan het verliezen waren, was belangrijk voor het naar buiten komen van het verhaal. Het is niet zo dat oorlogscorrespondenten niet wisten wat er gaande was, maar ze zagen het niet als afschuwelijk gedrag. Ik heb hierover gesproken met veel journalisten die in Vietnam waren. Zij herinneren zich allemaal dat ze wreedheden als My Lai niet zagen als iets onge-

De tweede supermacht Drie jaar na het begin van de oorlog in Irak heeft de steun van de Amerikanen voor Bush een dieptepunt bereikt. Angela Ettema sprak met Phyllis Bennis, leidend activiste van de Amerikaanse anti-oorlogscoalitie United for Peace and Justice. Bennis was in Nederland voor de presentatie van haar nieuwe boek. Je pas uitgekomen boek Challenging Empire begint met een gedetailleerde omschrijving van 15 februari 2003, toen in honderden steden ter wereld twaalf miljoen mensen demonstreerden tegen de oorlog. Wat was het belang van die protesten? ‘Het protest was mondiaal. Het was de grootste internationale actiedag die ooit gehouden was. Mensen waren zich ervan bewust dat ze deelnamen aan een mondiaal protest. Daarnaast was het ook belangrijk dat door de druk

vanuit de beweging regeringen en de VN werden gedwongen zich te verzetten tegen de VS. Hierdoor omschreef The New York Times na 15 februari de beweging als de tweede supermacht naast de VS. De beweging vanuit de bevolking is het meest betrouwbaar van de drie krachten die zich tegen de oorlog keerden. Regeringen deden dit veelal vanuit opportunistische beweegredenen. De Duitse regering van Schröder keerde zich tegen de oorlog, maar inmiddels is bekend geworden dat de Duitse geheime dienst de Amerikanen voorafgaand aan de oorlog wel voorzag van inlichtingen.

bruikelijks, waarover het de moeite waard was om verslag te doen. En zelfs als ze dat wel zo zagen, waren ze er absoluut van overtuigd dat hun nieuwsbureaus niet geïnteresseerd zouden zijn in een slachting in een klein dorp in Vietnam. Nadat de media zich tegen de oorlog begonnen te keren, herinnerden journalisten zich opeens dat er misdaden waren gepleegd waarover ze iets te vertellen hadden. Helaas had My Lai een onverwacht negatief gevolg. Vanaf dat moment besloten de media dat de oorlog vrijwel voorbij was. De ruimte voor verslaggeving over de oorlog werd sterk teruggebracht. Het is ook de moeite waard om op te merken dat Newsweek het verhaal omschreef als ‘een Amerikaanse tragedie’ – het was die invalshoek die het acceptabel maakte. Nieuws-

bureau na nieuwsbureau discussieerde erover of ze nog wel over ‘oud nieuws’ konden schrijven en of ze ‘foto’s van een bloedbad’ moesten kopen.

We kunnen er niet op vertrouwen dat regeringen aan onze kant staan. Alleen de beweging is betrouwbaar. Maar we moeten niet zeggen “de VS domineren de VN, laten we het maar vergeten”. We moeten standvastig zijn in onze principes, maar flexibel als het om bondgenootschappen, tactiek en strategie gaat.’

over wat de gevolgen zijn als Iran terugslaat.’

De VS zijn in Irak in een moeras vastgelopen. Denk je dat ze ook Iran zullen aanvallen? ‘Veel mensen denken dat de VS niet zo stom zullen zijn Iran aan te vallen, maar het gevaar bestaat dat de situatie uit de hand loopt. Het echte gevaar zijn de VS, die Irak en Iran willen controleren omdat dit de enige potentiële regionale machten zijn, met olie, water en een goed opgeleide bevolking. De regering-Bush gaat uit van ideologie in plaats van logica. Het gevolg kan gevaarlijk zijn. Ze hebben het over beperkte luchtaanvallen op Iran, maar praten er niet eens

Journalisten moesten embedded zijn, en dat maakt hun verslagen praktisch nutteloos. ‘Eenlingen’ worden tegengewerkt, zelfs zo sterk dat journalisten die niet embedded zijn het risico lopen gedood te worden door het Amerikaanse leger. Bijna alle verslaggeving van de oorlog komt uit de Groene Zone in Bagdad. Dit is vergelijkbaar met de oude stereotypen van de correspondenten die nooit buiten hun hotel in Saigon kwamen tijdens de oorlog in Vietnam. Als ik nog één verslaggever van de BBC in een kogelvrij vest zie die me vertelt wat er gebeurt in Irak terwijl hij niet buiten de Groene Zone kan komen, blaas ik mijn televisie op. Er is nog iets anders

gebeurd. Veel mensen in Irak zien zichzelf nu als journalisten en leveren materiaal aan de media. Hoewel dit beter is dan niets, is dit geen manier om een oorlog effectief te verslaan. Een soldaat met een mobiele telefoon en een blogger in Bagdad zijn geen vervanging voor iemand als Robert Fisk. De houding tegenover wreedheden in oorlog is niet zo erg veranderd. Mensen in het veld in Irak zien continu wreedheden. Ze zijn er zelfs trots op. Als dat niet zo was, zouden ze er geen foto’s van nemen. Wat toen gebeurde, en wat nu gebeurt, is dat mensen die deze zaken niet zomaar normaal vinden en denken dat er iets mis is met de manier waarop de oorlog gevoerd wordt op het verhaal stuiten en de klok luiden. Het argument dat het oud nieuws is, of dat mensen de wreedheden van de oorlog niet willen zien wordt nog steeds gebruikt. Rond de oorlog in Irak ontstaat hetzelfde patroon als rond Vietnam. Delen van de media beginnen te zien dat er geen licht is aan het eind van de tunnel voor de bezetting. De VS en Groot-Brittannië lopen dieper en dieper vast in het moeras. Het verschil is dat miljoenen mensen dat al van tevoren wisten, en dat de media nu gedwongen worden om hun achterstand in te lopen.

Afwijking Er waren wreedheden voor My Lai en er vonden grotere bloedbaden plaats erna. Maar My Lai zorgde ervoor dat er remmingen verdwenen om over oorlog te praten. Er is een groot verschil tussen die tijd en nu. Op een bepaalde manier was Vietnam een afwijking. Het was een oorlog waarin, in ieder geval aan het begin, de media welkom waren. De VS wilden dat de media lieten zien hoe ze tegen het communisme vochten. Het leger deed alles om de verslaggeving van de oorlog te vergemakkelijken. Het zorgde voor vervoer en faciliteiten voor het verzenden

Wat is de situatie van de anti-oorlogsbeweging in de VS? ‘De beweging kreeg het moeilijker toen de oorlog eenmaal was begonnen, vanwege de druk om de soldaten te steunen. De beweging kwam met de leus “steun de soldaten door ze naar huis te halen”. Familieleden van soldaten hebben een centrale rol gespeeld, via organisaties als Military Families Speak Out, Gold Star Families for Peace (families van in Irak gesneuvelde soldaten) en Iraq Veterans Against the War (opgericht door mensen uit de eerste groep soldaten die terugkwamen uit Irak). Zij werden het gezicht van de beweging. De beweging probeert zich nu te wortelen in de maatschappij. Daarom worden er op 18 maart veel lokale en regionale demonstraties gehouden in plaats van één grote demonstratie. De bewe-

De Socialist • APRIL 2006

9 Recensies en cultuur

Clooneys politiek FILMS Good Night, And Good Luck Syriana George Clooney De politieke film rukt op. Sinds Fahrenheit 9/11 gaat geen filmfestival of Oscaruitreiking meer voorbij zonder kritische geluiden over de buitenlandpolitiek van de VS, globalisering of de arrogantie van de macht in het algemeen. De twee nieuwe films van acteur, regisseur en producent George Clooney – Good Night, And Good Luck en Syriana – jagen die trend verder aan. Good Night, And Good Luck laat op indringende wijze zien hoe de Amerikaanse radio- en televisiejournalist Edward Murrow begin jaren vijftig de strijd aanbindt met senator Joe McCarthy en de heksenjacht op communisten. De film is in zwartwit geschoten, wat in combinatie met de sterke cast, authentieke opnamen en sfeervolle jazz een overtuigend tijdsbeeld oplevert. Murrows nauwkeurige ontmaskering van McCarthy’s verdachtmakerij maakt de film tegelijk – in Clooneys woorden – ‘een parallel met de wijze waarop Bush en zijn trawanten met hun Patriot Act de angst voor het terrorisme erin gehamerd hebben’. Waar Good Night verrast, valt Syriana echter tegen. Overduidelijk is de film ‘politiek’ – het verhaal gaat letterlijk over Amerikaanse honger naar de olie in het Midden-Oosten, moorddadige praktijken door de CIA, corrupte Arabische regimes en fundamentalisme. Maar

die onderwerpen worden dusdanig zwaar aangezet, dat het verhaal zelf in de knel komt. In tegenstelling tot Good Night overtuigen de karakters niet en blijft elk personage een oppervlakkige voorbijganger. Precies daarom maakt de film ook alle politieke pretenties niet waar. Syriana is bombastisch en saai tegelijk – en het is een vraag waarom Clooney hiervoor de Oscar voor beste mannelijke bijrol won. Clooneys nieuwe ‘politieke’ films laten dus twee uitersten zien; ze kunnen met een camera proberen te doen wat je liever leest in een messcherpe analyse. Maar ze kunnen ons ook ontroeren, ervoor zorgen dat we ons in andere mensen verplaatsen en daarmee de realiteit ter discussie stellen. Ondertussen blijft het een verademing hoe George Clooney – en diverse anderen zoals Michael Moore, Sean Penn en Tim Robbins – Hollywood verrijken met radicaal andere films dan de King Kongs en Star Wars die de studiobazen ons het liefste voorschotelen. Clooney: ‘Ik heb op tijdschriftcovers gestaan met het woord “verrader” in vette kapitalen over mijn borst. Ik ben daar trots op. Ik zou het erg vinden als er over twintig jaar lijsten circuleren met de namen van mensen die nu verraders worden genoemd en ik er niet tussen zou staan.’ Bart Griffioen Op zondag 23 april spreekt Bart Griffioen over ‘Radicaal Hollywood van Marlon Brando tot Michael Moore’ op het Marxisme Festival 2006 (met filmbeelden).

Angst en vrijheid Persconferentie in het veld voor embedded journalisten

ging wil bouwen waar mensen wonen en werken, en de zaken concreet maken voor mensen. Op de site van het Institute for Policy Studies, waarvoor ik werk, worden de kosten van de oorlog bijgehouden voor Irak, de VS en de wereld. Als je het hebt over miljoenen dollars weet niemand wat dat betekent. Maar op de site kunnen mensen zien wat hun stad of regio betaalt aan de oorlog, en hoeveel studiebeurzen of ziekenhuizen daarmee gefinancierd hadden kunnen worden. Op mondiaal niveau heb je het over hoeveel kinderen gevaccineerd hadden kunnen worden, hoeveel mensen toegang hadden kunnen krijgen tot schoon drinkwater. Dit is de eerste oorlog in de geschiedenis van de VS die gevoerd wordt zonder de belastingen te verhogen. De belastingen voor de rijken zijn zelfs verlaagd. Dit is een oorlog op krediet. Dat betekent dat de oorlog wordt betaald door de armen, en met name door de volgende generaties.’

DE KOSTEN VAN DE OORLOG ● De kosten tot nu toe: 251 miljard dollar Geschatte kosten op lange termijn: 1,3 biljoen dollar ● Wat met 251 miljard dollar in een jaar in de VS betaald kan worden: - 2,3 miljoen betaalbare woningen of 48,7 miljoen studiebeurzen voor studenten ● Wat in drie jaar wereldwijd betaald kan worden met 251 miljard dollar: - volledige financiering van hongerbestrijding op wereldschaal - en volledige financiering van wereldwijde aidsbestrijdingsprogramma’s - en volledige vergoeding van vaccinaties voor elk kind op de wereld ● Bron: http://www.ipsdc.org/iraq/costsofwar.htm

Frank McCourt gaf dertig jaar les op vijf highschools in New York City. In die periode kreeg hij, zoals hij zelf schrijft, ‘een flintertje aandacht’ van de leerlingen. Vijf dagen in de week gaf hij vijf uur les en was hij, schrijft hij, ‘drilmeester, clown, psycholoog, boekhouder, tapdanser, een schouder om op te huilen. In de wereld buiten school was ik onzichtbaar. Toen schreef ik een boek over mijn jeugd en werd ik een beroemde mick.’ McCourts eerste boek, De as van mijn moeder, stond een jaar lang op de bestsellerslijst. In Meester schrijft hij over zijn ervaringen als leraar. McCourt eindigt dit boek met het motto dat hij uiteindelijk meegaf aan zijn klas. Op de linkerkant van het bord schrijft hij de letter A, op de rechterkant een hoofdletter V. Hij trekt een pijl van links naar rechts. Van angst naar vrijheid. Het boek is een fascinerend verhaal van iemand die in armoede opgroeit in Ierland en angst voelt vanwege de strenge leer van de katholieke kerk en het onderdrukkende regime op zijn school. Vervolgens emigreert hij naar Amerika. Naast zijn baan als havenar-

BOEK Meester Frank McCourt beider haalt hij zijn bevoegdheid als leraar Engels. Op onorthodoxe wijze laat hij zijn leerlingen nadenken over wat ze met hun eigen leven willen doen. Uit de verhalen leren we de leefwereld kennen van de leerlingen en zien we hoe McCourt zich handhaaft als leraar tussen enerzijds de schoolleiding die druk op hem uitoefent om zich vooral aan het schoolprogramma te houden en anderzijds zijn eigen drijfveer als docent: proberen erachter te komen wat je leuk vindt en dat gaan doen. Hij ontwikkelt een stijl van lesgeven waarin aandacht voor de eigen capaciteiten van de kinderen voorop staat, en verdedigt zijn methode tegenover ouders en de directie. McCourt leerde zich vrij te voelen in de klas, maar kon het niet meer over zijn hart verkrijgen om leerlingen een slecht cijfer te geven en besloot om over zijn ervaringen te schrijven. En die blijven in dit boek boeien tot de laatste pagina. Hans Lammers

‘CHE VERMOORD OP MIJN VERJAARDAG’ De voorstelling Dat Che Guevara-gevoel van Nilo Berrocal Vargas is een onverwacht succes. Berrocal ging op zoek naar de man achter het symbool, en kwam uit bij zijn eigen leven. Maarten Das sprak met hem. In alle jaren dat hij op het podium staat, had Berrocal nog nooit zoiets meegemaakt. ‘De mensen willen na afloop niet naar huis. Integendeel, ze willen blijven om met elkaar te praten over politiek, of komen op mij af en stellen vragen over Cuba, Bolivia, Chili, enzovoorts. Het zijn allemaal sociaal bewuste mensen. Door de voorstelling hebben ze iets gemeen. Zoveel belangstelling had ik niet verwacht. Ik maak theater op basis van wat mij raakt in de maatschappij. Maar dit keer vindt er voor het eerst echt politieke bewustwording plaats.’ De voorstelling vermengt het leven van de beroemde Argentijnse revolutionair met verhalen uit het leven van Berrocal zelf. De acteur, regisseur en verteller werd geboren in Peru tijdens de dictatuur. ‘Voor mij was het heel gewoon om als kind af en toe molotovcocktails naar tanks te gooien. Mijn leven is doordrenkt van liedjes over Che, plaatjes van Che, noem maar op.’ Berrocal vertelt in zijn eentje de verhalen, en wordt daarbij met onder meer piano en contrabas ondersteund door Bouke Feleus. Een van de ontroerendste momenten is wanneer Berrocal vertelt over de dag dat Che Guevara is vermoord. ‘Dat moment wordt uitgekristalliseerd, door het persoonlijk te maken. Want op diezelfde dag vierde ik mijn verjaardagsfeestje. Dan wordt zo’n abstract historisch feit ineens heel echt. Tijdens die scène zie ik mensen steevast tranen in hun ogen krijgen. Maar als er daarna tango wordt gespeeld, en ik een vrolijk verhaal vertel, beginnen de mensen weer te lachen.’

TONEEL Dat Che Guevara-gevoel Nilo Berrocal Vargas daar uitdrukking aan, maar meestal weten mensen niet wie hij was. Op de flyer staat het bekende silhouet, maar als je goed kijkt zie je dat daar allemaal dollarbiljetten achter schuil gaan. Dat prikkelt, mensen vragen zich af: wat betekent dat? Voor mij staan ze ook voor alle dollars die Che nu opbrengt, door alle souvenirs met zijn gezicht erop.’ Berrocals fascinatie voor het icoon Che was de basis voor de voorstelling. Hij ‘Jamie’ van TobiasafZielony vroeg zich hoe iemand een held wordt, die miljoenen mensen wereldwijd op T-shirts dragen. ‘In ZuidAfrika zag ik jongens lopen in T-shirts, met daarop afbeeldingen van Che

Guevara samen met Osama bin Laden. Toen ben ik me gaan afvragen hoe deze verzetsstrijder tot zo’n symbool kon uitgroeien. Maandenlang heb ik me in Che verdiept. Vrienden stuurden me stapels boeken, knipsels, dvd's. De eerste versie van de voorstelling duurde vier uur! Daar moest van regisseur Helmert Woudenberg minstens de helft af. Uiteindelijk heb ik me geconcentreerd op de man zelf, en niet alle geschiedenis verteld.’ In Latijns Amerika is de beeltenis van Che Guevara nog heel politiek. Sinds een paar jaar beleeft het continent een nieuwe golf opstanden en zijn veel rechtse regeringsleiders vervangen door linkse. Het woord ‘socialisme’ wordt daarbij echter liever niet gebruikt. ‘Men heeft het liever over “bewegingen”. De termen “links” en “socialisme” zijn besmet door mislukkingen uit het verleden. Maar overal blijven mensen in opstand komen, van de Zapatistas in Mexico tot de inheemse bevolking van onder andere

Bolivia. Het blijft een strijd tussen arm en rijk, en de armen, dat zijn de Indianen. Eigenlijk zijn zij in Latijns Amerika wat allochtonen zijn in Nederland: de groep die alle klappen krijgt.’ Van die hetze krijgt Berrocal zelf niet veel mee. ‘Ik voel me niet aangesproken, omdat ik zelf geen moslim ben. Maar sinds de polarisatie in Nederland, krijg ook ik ineens allemaal vragen als: wat vind je van die radicalisering? Het is alsof iedereen tegenwoordig met zijn mening klaar moet staan, terwijl ik misschien nog helemaal geen mening heb.’ Voorlopig blijft Berrocal toeren met Dat Che Guevaragevoel, wegens het enorme succes: ‘Laatst had een man uit het publiek me geboekt voor zijn vijfentwintigjarige trouwfeest! Ik dacht nog: is dit wel geschikt voor zo'n soort feest? Maar ook daar waren de mensen heel erg onder de indruk. Ja, dat was een mooie avond.’ Voor speeldata: zie http://www.noticias.nl

Dollarbiljetten Afwisseling vindt Berrocal belangrijk. ‘Vooral voor jongeren is het vaak een grote stap om naar het theater te gaan. Maar ze zitten allemaal met open mond te kijken. Voor hen vertel ik het verhaal, zodat ze na afloop iets meer weten over wie Che echt was. Hij appelleert aan het gevoel: ik moet iets doen om de wereld te veranderen. Jongeren van zestien, die meestal bezig zijn met uitgaan en genieten, houden zich nu bezig met armoede en globalisering. Che geeft

Nilo Berrocal Vargas met bassist Bouke Feleus

Ali Farka Touré 1937-2006 Afgelopen maand overleed Ali Farka Touré (1937-2006). De Afrikaanse muzikant wordt geroemd als de missing link tussen de Amerikaanse blues en haar Afrikaanse wortels. Farka Tourés unieke stijl is gevormd door de rijke

voedingsbodem van de muzikale tradities van de Songhai, Peul, Bozo, Dogon en Tamasheq, volkeren die in het noorden van Mali aan de oevers van de rivier de Niger leven. Als je naar de albums The River, Niafunke of The Source luistert, proef je de rustige, gastvrije levensstijl van de Sahel, de stoffige woestijn-

wind en de eeuwenoude hypnotiserende ritmes. Ali Farka Touré werd wereldberoemd met het album Talking Timbuktu, een collaboratie met Ry Cooder. Samen met muzikanten als Fela Kuti gaf hij de Afrikaanse populaire muziek een gezicht. Ondanks zijn roem heeft hij de felle lichten van New

York of Parijs nooit verkozen boven zijn geboorteplaats Niafunke, waarvan hij de afgelopen jaren de ongekend populaire burgemeester was. Overdag boerde hij op zijn akkers, ’s avonds kwamen de traditionele instrumenten tevoorschijn. Met zijn overlijden verliest Afrika zijn meest invloedrijke en geliefde gitarist. Maina van der Zwan

10

De Socialist • APRIL 2006

De Socialist • APRIL 2006

11

Acties, nieuws en verslagen

Acties gehandicaptenzorg De acties in de gehandicaptenzorg, die volgden op het vastlopen van de CAOonderhandelingen in december, hebben zich in maart verhard. Eerder hadden de acties nog een ludiek karakter, maar nu werden in onder andere Amsterdam en Amstelveen demonstratieve actiebijeenkomsten gehouden. In Arnhem hielden

honderd personeelsleden van de SizaDorp Groep op 22 maart een werkonderbreking. Ze boden de werkgever een petitie aan en hielden drie kwartier het hoofdgebouw bezet. De onderhandelingen tussen de VNG en de vakbonden Abvakabo en CNV Publieke Zaak worden op 10 april hervat. De acties gaan voorlopig gewoon door.

Tegen winkelprijzen of daaronder verkopen wij de beste linkse literatuur. Mail naar [email protected] voor onze catalogus.

Noam Chomsky, De arrogantie van de macht - €24,50 Een vlijmscherpe analyse van het Amerikaanse streven naar hegemonie en de catastrofale gevolgen daarvan voor onze planeet.

Schoonmaaksters beëindigen staking Vier schoonmaaksters bij het justitiële jongerenhuis Harreveld in de Achterhoek hebben na zes weken hun staking beëindigd. De werkgever weigerde hun meer uren te geven om schoon te maken.

Demonstratie ‘Breken met Bush’ op 18 maart

Foto: Diana Wittendorp

BREKEN MET BUSH ‘Handen af van Iran’, schreeuwen anti-oorlogsdemonstranten door de straten van Amsterdam. Borden met ‘Sluit Guantánamo Bay’ en ‘Palestina vrij’ sieren de stoet, die door omhooggestoken duimen vanuit trams en van balkons wordt begroet. Tweeduizend mensen demonstreren op 18 maart tegen de oorlog van Bush in Afghanistan en Irak, en tegen de oorlogstaal richting Iran. De demonstratie begint met een Indiaanse band die

liederen over armoede brengt. Dan spreekt SPKamerlid Harry van Bommel de menigte toe. Hij vertelt hoe de Verenigde Staten Afghanistan en Irak aan puin hebben geschoten, en dat Iran misschien het volgende doelwit is. ‘Ons antwoord is: troepen weg uit Irak en Afghanistan en geen oorlog tegen Iran. Je kunt geen vrede brengen met bommen.’ Peyman Jafari, initiatiefnemer van geenoorlogtegeniran.nl, zegt: ‘Miljoenen Iraniërs houden hun hart vast, er heeft genoeg bloed gevloeid. De wereld is niet veiliger gewor-

den door Bush’ oorlog. Van Washington tot Teheran geldt: regime change door en voor de mensen.’ Er heerst een strijdbare sfeer. Jongeren van DIDF lopen naast ROOD en de IS. ‘Vredesmissie hypocriet, stuur die troepen niet’, en ‘George Bush, terrorist’ zijn de meest populaire slogans. Dat gevoel geven Zakaria en Mohammed, twee scholieren uit Amsterdam, ook weer: ‘We demonstreren tegen de Amerikaanse politieke spelletjes waaraan Tony Blair meedoet, en waar Balkenende als een schoothond achteraanloopt. We

‘Gelijk loon voor gelijk werk’ Op 9 maart voerden ongeveer honderd leden van de FNV bij het voorjaarsoverleg in Den Haag actie voor ‘gelijk loon voor gelijk werk’. Volgens de FNV zijn Poolse arbeiders welkom in Nederland, maar dan moeten ze wel onder de Nederlandse arbeidswetgeving vallen. De Poolse tuinbouwarbeider Irek Podugorni deelde samen met acht eveneens Poolse collega’s uit het Limburgse Meterik sla en champignons uit, voorzien van stickers met gegevens over hun slechte arbeidsomstandigheden: werkweken van 7 dagen, van soms 22 uur per dag, voor 19 eurocent per kilo geplukte sla. ‘We zijn hier omdat we niet langer willen worden behandeld als slaven’, zei Irek. ‘Mensen denken dat wij hier komen om te profiteren, maar het is juist andersom: iedereen probeert geld aan ons te verdienen. Velen van ons wonen in kleine caravans, voor een heel hoge huur. Het beetje geld dat we overhouden sturen we naar onze families in Polen.’ Acht collega’s van Irek zijn onlangs zelfs mishandeld,

naar aanleiding van een conflict over achterstallig loon. ‘Ze zeiden: wij werken pas weer als we betaald krijgen. Toen zijn ze op een avond in busjes gesmeten en ontvoerd, waarbij sommigen met een zaklantaarn zijn geslagen.’ Een bestuurder van FNV Bondgenoten nam de Polen enige tijd in huis toen ze zonder onderdak zaten. ‘Dankzij de vakbond

kunnen we andere collega’s informeren over hun rechten.’ Actievoerders eisten ook een betere controle op naleving van de arbeidswetgeving. ‘Dit kabinet roept zelf steeds: regels zijn regels. Maar kennelijk geldt dat niet voor werkgevers’, aldus een vrouwelijk vakbondslid. Zij was kwaad dat de regeringspartijen hun beleid niet heb-

zijn blij dat we meedoen aan de demonstratie.’ Abdel, een student, zegt: ‘Ik hoop niet dat Iran aangevallen wordt, dat is niet goed voor de wereld.’ Chris uit Groningen vecht voor de normen en waarden die Balkenende verkracht: ‘We moeten laten zien dat er mensen zijn die verandering willen, dat een betere wereld mogelijk is.’ Tot slot klinken schril de namen van de slachtoffers van de oorlog in Irak over het Museumplein. Een koor van zeven mensen geeft de vergeten doden een gezicht, als in een naargeestig gedicht. Met dit symbolische gebaar eindigt de demonstratie. Janneke Prins ben gewijzigd. ‘Al die protesten, met als hoogtepunt driehonderdduizend mensen op het Museumplein in 2004, waren echt geen luchtig tussendoortje.’ Bij de aankomst van de ministers De Geus, Brinkhorst, Zalm en premier Balkenende riepen de actievoerders ‘actie, actie’ en ook ‘aftreden’. De actie lag in het verlengde van de demonstratie tegen de dienstenrichtlijn op 14 februari in Straatsburg.

De schoonmaaksters, in dienst van schoonmaakmultinational ISS Cleaning Services, gingen op 3 februari in staking na een bezuiniging op het schoonmaakwerk. In de Socialist van vorige maand vertelde een van de

stakers over de stijgende werkdruk, terwijl het aantal uren verminderd wordt. Eddy Stam van FNV Bondgenoten zegt: ‘We hebben alles geprobeerd, tot aan Kamervragen toe. Tot aan de top van hun werkgever ISS in Denemarken hebben we aandacht gevraagd.’ De schoonmaaksters gaan niet bij de pakken neer zitten. ‘Ze zijn trots omdat ze het hebben geprobeerd en omdat ze zolang hebben volgehouden’, zegt Stam. De bond heeft de strijd niet opgegeven en zal zonodig opnieuw actie ondernemen.

Uitbuitende multinationals Nederlandse multinationals maken in ontwikkelingslanden vaak gebruik van tijdelijk personeel dat minder verdient dan vaste werknemers. Dat blijkt uit een onderzoek van de FNV Company Monitor, dat onlangs werd gepresenteerd. Er werd onderzocht hoe zes Nederlandse multinationals (ABN Amro, Ahold, Akzo Nobel, Heineken, Philips en Unilever) hun sociale beleid vormgeven in landen als Brazilië, Indonesië, Mexico en Polen. Kinderarbeid of dwangar-

Opening: Vrij. 21 april 20.00 uur Een nieuw links in Europa

Een nieuw links is in aantocht. Nieuwe en al langer bestaande partijen links van de gevestigde sociaal-democratie doen het verkiezing na verkiezing goed. Kunnen deze partijen ook echt een bijdrage gaan leveren aan het stoppen van het neoliberale offensief in Europa? Sprekers uit heel Europa geven hun mening.

Geen verkoop HTM De gemeente Den Haag wil 55 procent van haar aandeel in het openbaar vervoerbedrijf HTM verkopen. De SP keert zich tegen de verkoop van de HTM.‘Ik vind het idee om de HTM te verkopen belachelijk’, zegt SP-lijsttrekker Ingrid Gyömörei.‘Ook raar dat het gemeentebestuur dat na de verkiezingen nog even voorstelt. Echt een “dat rammen we er nog even doorheen”-actie. De verkoop van de HTM is belangrijk genoeg. Dat hoort thuis bij het nieuwe gemeentebestuur.’ Goed openbaar vervoer is hard nodig voor de plannen om de binnenstad autoluw te maken. ‘Als de HTM verkocht is, heb je er minder over te zeggen’, zegt Gyömörei. ‘We willen dit plan in de gemeenteraad tegenhouden.’

Met o.a. Ana Drago (parlementslid Links Blok – Portugal), Hans van Heijningen (landelijk secretaris Socialistische Partij), Alex Callinicos (Socialist Workers Party – Groot-Brittannië), Christine Buchholz (bestuurslid WASG/Wahlalternative – Duitsland), Bart Griffioen (Internationale Socialisten), Presentatie: Miriyam Aouragh (Samen tegen Racisme)

Avondprogramma

James Petras and Henry Veltmeyer, Social Movements and State Power - €26,Misschien wel de grondigste studie naar de dynamische relatie tussen sociale bewegingen en regeringen in Latijns Amerika.

Alex Callinicos, The New Mandarins of American Power - €22,40 In dit boek onderzoekt Callinicos de wortels van de Amerikaanse geopolitieke strategie en het neoconservatisme van het Witte Huis

Za. 22 april 21.00 uur ■ Swingende latin sounds met Grupo Kilele ■ Spoken Word met Maarten Das & Co ■ Hiphop met MC Che, Makro en P ■ Theatersport

John le Carré, The Constant Gardener (De toegewijde tuinier) - €12,50 De roman over de moord op een jonge activiste tegen de farmaceutische industrie. Schitterend verfilmd door Fernando Meirelles.

Kaarten (vol tarief / korting) Vrijdag: €5 / €2,50 * Zaterdag: €10 / €7,50 * Zondag: €7,50 / €5 * Weekend: €15 / €10 * * Scholieren, studenten en uitkeringsgerechtigden kunnen korting krijgen.

Mike Davis, The Monster at Our Door €20,Indringend boek over de dreiging van vogelgriep, het falen van regeringen en de manier waarop kapitalistische globalisering rampen verspreidt.

Bestellen van kaarten kan via onze website of per post: IS – Postbus 92025 – 1090 AA – Amsterdam

Tegen uitzetting scholiere

In Amsterdam-Noord voert de SP actie tegen het schrappen van buslijn 29, tussen Amsterdam-Noord en het Academisch Medisch Centrum. In Noord, Zuidoost en Diemen worden handtekeningen opgehaald tegen het verdwijnen van de buslijn. In Diemen protesteert de SP tegen de samenvoeging van de lijnen 177, 120 en 126. Hierdoor is de wijk Biesbosch niet meer per bus bereikbaar. Deze actie wordt ook ondersteund door SP’ers in Zuidoost en Oost/Watergraafsmeer.

Foto: Hans Lammers

Drie dagen van discussie, debat, film en muziek ■ Bekende sprekers uit binnen- en buitenland ■ Ruim 45 bijeenkomsten ■ Cultureel programma ■ Films en documentaires

SP: PARTIJ IN ACTIE De SP in Deventer heeft samen met leerlingen van het Etty Hillesum Lyceum een handtekeningenactie georganiseerd voor de 14-jarige Afghaanse scholiere Hassina Bahadurzada. Op 10 maart bood Hassina zelf de burgemeester de 1390 handtekeningen aan. De burgemeester zegde toe de handtekeningen door te sturen naar minister Verdonk. De gemeenteraad heeft een motie aangenomen waarin wordt opgeroepen geen schoolgaande kinderen meer uit te zetten. Op Hassina’s school worden 23 leerlingen bedreigd met uitzetting.

Foto: Diana Wittendorp

MARXISME FESTIVAL 2006

beid ontdekten de onderzoekers niet. Wel is het duidelijk dat de multinationals steeds meer werk verplaatsen naar lagelonenlanden. ‘Bedrijven hollen elkaar achterna om op korte termijn lagere kosten te krijgen’, zei voorzitter Henk van der Kolk van FNV Bondgenoten tijdens een debat over de onderzoeksresultaten. ‘Wij vinden dat werkgevers een plicht hebben om voor fatsoenlijke arbeidsvoorwaarden te zorgen voor zowel de werknemers die achterblijven als de werknemers in het nieuwe bedrijf in een ander land.’

Acties tegen schrappen bussen

Poolse arbeiders delen goedkope sla uit aan ministers

Openingsbijeenkomst van Marxisme Festival 2005

Wayne Ellwood, De feiten over globalisering - €9,95 In een handige gids geeft Wayne Ellwood een overzicht van de gevolgen van economische globalisering voor mens en millieu.

Bestellen kan door het bedrag plus 15 procent porto over te maken op giro 9360757 t.n.v. IS Publicaties, Postbus 92025, 1090 AA Amsterdam o.v.v. de gewenste titels.

Bekijk het volledige programma op www.internationalesocialisten.org/marxisme2006/m arxisme2006.html

LOKALE AFDELINGEN DOE MEE MET DE INTERNATIONALE SOCIALISTEN ★ ★ ★ ★ ★ ★ ★ ★ ★ ★ ★

ALKMAAR: AMSTERDAM: BREDA: CASTRICUM: DEN HAAG: GRONINGEN: LEEUWARDEN: OSS: ROTTERDAM: TILBURG: UTRECHT:

Mark 06-13891113 Karwan 06-41502091 Rene 06-15638821 Daan 06-23413931 John 06-18747948 Janneke 06-52430568 Dominic 06-14895844 Myrna 06-53644097 Jeroen 06-40439805 Peter 06-45070936 Kees 06-49327697

Er zijn ook IS-leden in: Delft, Delfzijl, Doetinchem, Eindhoven, Emmen, Enschede, Gouda, Haarlem, Hengelo, Nijmegen, Sittard, Varseveld, Zaandam en Zwolle.Wil je zelf activiteiten opzetten en is er nog geen IS-afdeling in de buurt? Neem contact op en we komen je ondersteunen. De Socialist is een maandelijke uitgave van de Internationale Socialisten • Redactie: Ruth Black, Maarten Das, Angela Ettema, Hans Lammers • Hoofdredacteur: Pepijn Brandon • Vormgeving: Johannes Adahl • Contact: Postbus 92025 / 1090 AA / Amsterdam / [email protected]

❏ LID: Ik word lid. Ik help met de verkoop van De Socialist, doe mee aan activiteiten en betaal maandelijks contributie via een automatische incassoregeling: scholier €5, student €12,50, werkende min. €25 of 6 procent van het besteedbaar inkomen ❏ ABONNEE: Ik wil De Socialist geen maand missen en word daarom jaarabonnee. Ik maak €15 over op giro 4982847 t.n.v. IS Kranten / Postbus 92025 / 1090 AA in Amsterdam o.v.v. ABONNEE ❏ DONATEUR: Ik wil de IS graag extra steunen en word donateur. Ik doneer ........... (minstens €5, liever €10 of meer) per maand via een automatische incassoregeling, ontvang De Socialist gratis in de bus en regelmatig nieuws per email VUL DUIDELIJK IN EN STUUR NAAR: IS, POSTBUS 92025, 1090 AA AMSTERDAM NAAM:

ADRES:

POSTCODE:

PLAATS:

E-MAIL: GIRO/BANKNUMMER:

TELEFOON: CONTRIBUTIE: HANDTEKENING:

WAAR WIJ VOOR STAAN We vechten voor een maatschappij waarin het bevredigen van menselijke behoeften voorop staat, niet winst. Nog nooit in de geschiedenis produceerde de mensheid zoveel rijkdom als vandaag. Maar in het kapitalisme wordt deze rijkdom niet gebruikt in het belang van de meerderheid van de wereldbevolking. De jacht op winst creëert armoede en honger naast overvloed, naast technologische en wetenschappelijke vooruitgang de mogelijkheid van totale verwoesting door nucleaire oorlog en milieuvernietiging. De logica van de winst kan pas gebroken worden als de middelen waarmee de rijkdom geproduceerd wordt in handen komen van degenen die de rijkdom produceren; de arbeidersklasse. Dit systeem zou niet draaien zonder de miljoenen mensen die werken in de fabrieken, kantoren, ziekenhuizen en scholen. Zij hebben de kracht om de productie uit handen te nemen van de kleine minderheid die haar vandaag bestuurt en onder controle van de grote meerderheid te brengen.Vandaar Marx' bekende uitspraak dat 'de bevrijding van de arbeidersklasse alleen het werk kan zijn van de arbeidersklasse zelf'. Echte verandering kan alleen door revolutie bereikt worden. Nederland is geen democratie. De macht over de economie ligt niet bij het parlement of de regering, maar bij een klein groepje directeuren en aandeelhouders van de grote bedrijven. De top van de multinationals, de politie en het leger wordt niet door ons gekozen. Alleen een gezamenlijke beweging van onderaf van de grote meerderheid van de bevolking kan hun macht breken. Daarom streven we naar een zo groot mogelijke eenheid in de strijd.We verzetten ons tegen alle ideeën die gebruikt worden om gewone mensen tegen elkaar uit te spelen, zoals racisme, seksisme en homohaat. We vechten voor solidariteit over de grenzen. Als socialisten bouwen we aan een zo groot mogelijke antikapitalistische beweging, maar ook om deze beweging te koppelen aan de strijd die dagelijks wordt gevoerd op de werkvloer. We willen een organisatie bouwen van activisten uit elke campagne en uit elk bedrijf, die kan helpen solidariteit tussen de verschillende sectoren en campagnes uit te bouwen en die de ervaringen uit eerdere strijd kan bundelen voor de toekomst. We staan daarbij in een traditie van revolutionairen als Lenin, Trotski en Rosa Luxemburg, die aan het begin van de 20e eeuw vochten voor een maatschappij waarin de vrije ontwikkeling van ieder individu en de vrije ontwikkeling van allen samengaan. We staan daarom ook in de traditie van degenen die het gevecht voor socialisme, democratie en internationalisme hooghielden toen Stalin de Russische revolutie de nek omdraaide en Hitler aan de macht kwam in Duitsland. In de 21e eeuw is een toekomst zonder honger, onderdrukking en oorlog mogelijk. Om dat te bereiken is een beweging nodig die sterk genoeg is om het kapitalisme te breken. We nodigen iedereen uit om hieraan mee te bouwen.

WWW.INTERNATIONALESOCIALISTEN.ORG / [email protected]

de

Socialist

Frankrijk op weg naar een nieuw Mei 1968?

Studenten in opstand tegen superliberalisme Een nieuwe wet die het makkelijker zal maken jongeren te ontslaan leidde in Frankrijk tot wekenlange studentenstakingen, bezettingen en demonstraties. Meer dan anderhalf miljoen mensen in heel Frankrijk deden mee aan de acties. Oriana Garcia, studente aan de Paris III-Censier Universiteit, verwoordde het zo: ‘Onze beweging heeft de spirit van 1968. De opstand van toen keerde zich tegen repressie, wij komen in opstand tegen neoliberalisme en een regering die terug wil naar negentiendeeeuwse arbeidsomstandigheden.’ De beruchte wet waar de acties eind februari om begonnen komt uit de koker van De Villepin en is zonder overleg met de bonden door het parlement gejaagd. De CPE, zoals de wet heet, zou ervoor zorgen dat jongeren onder de 26 twee jaar lang op ieder moment op staande voet ontslagen kunnen worden zonder verdere compensatie. Pierre Khalfa, landelijk secretaris van de vakbond Solidaires: ‘De CPE zou een nieuwe doorbraak zijn voor degenen die onzekerheid willen zaaien onder werkende mensen en zal extreme gevolgen hebben voor de arbeidsomstandigheden.’ De Villepin droeg de wet aan als oplossing voor de problemen van de jongeren in de banlieus en probeerde studenten tegen hen uit te

spelen. ‘De regering probeert ons verzet af te schilderen als een opstand van welgestelde studenten’, zegt student Adan Sylva, ‘maar we zijn slechts een onderdeel van het bredere verzet. Middelbare scholieren, de werklozen, mensen met flexwerk en lage lonen, de armen uit de buitenwijken en arbeiders zijn er allemaal onderdeel van.’ Eve Venetski van het actiecomité van Censier legt uit hoe de studenten zich in de afgelopen weken georganiseerd hebben. ‘We vormen een gezamenlijk front tegen de regering. We hebben iedere dag een algemene vergadering op elke onderwijsinstelling, waar campagneleiders spreken over hoe we de strijd kunnen voortzetten. Er worden dan gedelegeerden naar het coördinerende studentencomité gestuurd, waarin afgevaardigden uit het hele land samenkomen.’

Repressie De opstand in de buitenwijken in november vorig jaar heeft de regering bang gemaakt voor verzet. Nicolas Sarkozy, de minister van Binnenlandse Zaken, die

Franse studenten demonstreren massaal tegen de nieuwe ontslagwet

met zijn racistische uitspraken de rellen in november aanwakkerde, zette de ME in tegen de studenten. Ze bestormden op 11 maart de universiteit van Sorbonne, dat in 1968 de harde kern van de studentenopstand vormde. In Parijs gebruikte de ME twee uur lang traangas en knuppels tegen de demonstraten, waaronder veel scholieren. Dit had een ave-

‘Tendens naar aristocratie’ Ruth Black sprak met de in Amsterdam werkzame Franse politicoloog Laurent Chambon over de protesten. Wat is de oorsprong van deze beweging? ‘Het begon vier of vijf jaar geleden met de beweging van de intellos précaires, de zogenaamde intellectuelen in onzekerheid. Het gaat om mensen met een diploma die niet aan een baan kunnen komen. Je moet bedenken dat de salarissen voor mensen aan de top, die 1968 hebben meegemaakt, enorm hoog zijn. Wel twee of drie keer zo hoog als in Nederland. Een leger van slaven maakt dat mogelijk. Mensen zoals ik, die tien jaar moeten wachten om een vaste baan te krijgen en de huur niet kunnen betalen.’ De acties keren zich

tegen de wet CPE. Wat houdt het wetsvoorstel in? ‘De Villepin wil een contract dat vastlegt dat je tijdens de eerste twee jaar in een baan zonder reden ontslagen kunt worden. De bedrijven zijn nog nooit zo rijk geweest. Tegelijk zijn ze nog nooit zo hard geweest tegen de werknemers. Het groeiende verschil maakt mensen boos. Je ziet in Frankrijk, maar ook in andere Europese landen en de VS, een tendens naar aristocratie. Mensen moeten steeds harder werken, kunnen de huur niet opbrengen. En de superrijken hebben elitescholen, hun kinderen krijgen de banen. Je kunt nooit hoger op de ladder komen.’ De Villepin heeft gezegd dat de wet bedoeld is om de jongeren in de buitenwijken te helpen. ‘Hij zegt tegen de studenten: ”Jullie mogen niet klagen! Jullie

hebben het goed!” Dat is onzin, natuurlijk. En jongeren in de banlieus hebben al zo’n onzeker en onveilig bestaan. Ze worden nu al als slaven gebruikt. Je helpt ze niet door hun nog minder zekerheid te bieden. De Villepin had na de rellen van vorig jaar iets moeten doen tegen racisme en discriminatie. Maar daar is niets aan gedaan. Dit voorstel is alleen voor de bazen goed.’ Wat is het verband tussen de acties nu en de stem tegen de Europese Grondwet vorig jaar? ‘Die link is er, zeker weten. Ze zijn gericht tegen superliberalisme, tegen de elite, tegen de autoriteiten die geen democratische legitimiteit meer hebben.’ In hoeverre gaat de vergelijking met 1968 op? ‘Om te beginnen met de over-

rechts effect. Een paar dagen later waren er overal in het land demonstraties, studentenstakingen en bezettingsacties gaande. Bij het ter perse gaan van deze krant bereidden de Franse vakbonden zich voor op een algemene staking tegen de wet. Hoe de strijd verder zal verlopen is nog onzeker, maar als De Villepin moet inbinden, is dit de grootste nederlaag voor het neoliberale establishment sinds het ‘Nee’ tegen de Grondwet. eenkomsten: toen en nu zijn de acties gericht tegen de regering en de macht. Die hebben geen democratische legitimiteit en iedereen weet het. Je moet bedenken dat Chirac met 19 procent van de stemmen president is geworden. De regering is niet democratisch gekozen, maar door hem gevormd. Het is bijna een dictatuur. Studenten vertegenwoordigen de middenklasse, de toekomst van Frankrijk. Dus als het met de studenten fout gaat, is dat geen goed teken. Het verschil is dat het in 1968 alleen maar beter kon worden. Nu is het een defensieve strijd. Er zijn wel creatieve elementen, zoals in de andersglobaliseringsbeweging. Maar het draait om alles stoppen voor het te laat is. Er is minder idealisme dan toen. De studenten van 1968 zijn ook degenen die nu hun macht misbruiken, dus de beweging van nu is minder naïef.’

ORGANISEREN AAN DE SORBONNE Danièle Obono is student aan de Sorbonne in Parijs en lid van het mobilisatiecomité. Ze schrijft op persoonlijke titel over de groeiende studentenopstand. Meer dan de helft van de 82 universiteiten in Frankrijk nemen deel aan de staking tegen de plannen van de rechtse regering. Er zijn 25 universiteiten bezet. De beweging tegen de CPE aan de Sorbonne begon op vrijdag 3 maart met een algemene vergadering van studenten. In de dagen daarna raakten meer studenten betrokken, dus besloten we in staking te gaan en de universiteit te bezetten. De bezetting begon op de woensdag daarna. We blokkeerden ’s nachts de Sorbonne zodat er niet veel studenten hoefden te overnachten. Ongeveer honderd mensen bezetten de plek, terwijl de rest van ons de demonstraties buiten organiseerden om hen te ondersteunen. Er waren buiten een paar botsingen met de politie, en vanaf vrijdag werd de sfeer gespannen. De Sorbonne heeft sinds de studentenopstand van mei 1968 een bijzondere status gehad. Daarom moest de politie toestemming krijgen van de universiteitsautoriteiten en het ministerie van Onderwijs om de plek te bestormen. Op zaterdagmorgen om vier uur kwam de politie

binnen met traangas en knuppels en arresteerde mensen. Sinds dat moment is de Sorbonne gesloten door het universiteitsbestuur. Dit is bedoeld om te voorkomen dat studenten betrokken raken bij de beweging. De Villepin beloofde de CPE door te drukken en probeert de studenten en andere jongeren te verdelen. Hij zei dat er geen reden was voor studenten om zich tegen de CPE uit te spreken omdat die niet voor ons ontworpen was, maar voor de werkloze jeugd in de banlieus. De Villepin zegt dat zwarte en Arabische jongeren in de banlieus geen goede werkomstandigheden verdienen. Waarom zouden we dat accepteren? De CPE zal studenten ook raken. Wij moeten ook goede banen zoeken als we klaar zijn met onze studies. Sommigen van ons werken al terwijl we studeren. We hebben nu al te maken met heel slechte arbeidsvoorwaarden. We zien onszelf als deel van dezelfde beweging als de jongeren die in opstand kwamen in de banlieus afgelopen november. We verzetten ons tegen pogingen om ons te verdelen. De studentenopstand moet gezien worden in de context van andere aanvallen op jongeren in de afgelopen tijd. De rechtse politici zeggen dat we maar domme studenten zijn en dat we niet weten waar we mee bezig zijn. Maar wij winnen de slag om de publieke opinie.