Gedragsproblemen. Perspectieven op gedragsproblemen. van theorie naar werken in het wild. Heel veel theorie,

Gedragsproblemen …. Perspectieven op gedragsproblemen van theorie naar ‘werken in het wild’ Kees van der Wolf Schoolpsychologencongres, 15 maart 2013

Heel veel theorie, maar niet zonder meer bruikbaar in de klas en in de school

Kees van der Wolf Tanja van Beukering www.deonderwijsadviseurs.nl

1

Rationele dwangbuis

Evidence-beest

Objectieve, reële werkelijkheid die voorspelbaar, maakbaar, planbaar,beheersbaar en controleerbaar is. Onderwijssysteem gericht op maximale efficiëntie door formalisering en standaardisering.

Albert Einstein Niet alles wat meetbaar is, is van belang

Technisch dossier? Tips Trucs

niet alles wat van belang is, is meetbaar


Sociale gereedschapskist

2

Voortdurende aanpassingen • onmiddellijkheid en directe actie • gelijktijdigheid en complexiteit • aanpassing aan steeds veranderende omstandigheden • persoonlijke betrokkenheid

Denkprocessen Intuïtie

Ratio

Reflectie

Lesgeven is: Intelligence is knowing what to do, when you don’t know what to do

‘weten’ wat je moet doen onder zich niet herhalende omstandigheden

Jean Piaget


3

Donald Schon Kennislagen

• Landscape of action

knowing’ in action

• Landscape of consciousness

reflection in action reflection on action

Pedagogische tact

Apollo en Dionysos

• Alerte, bewuste, weloverwogen omgang met leerlingen • De kennis zit in het handelen


4

Zorgethos

Dilemma

Zorgleerlingen Risicoleerlingen Kwetsbare leerlingen

Hoe ver kan ik gaan met ‘zorg’ verlenen?

Overbelaste leerlingen

Attributies van leerkrachten

Het belang van de leerkracht

Oorzaak van probleemgedrag

Veel onderzoek laat zien, dat de leerkracht binnen de school de grootste invloed heeft op de leerlingresultaten

81% Ouders 14 % Leerling 4% School 1% Leerkracht

Bijdragen tot de variantie [Hattie*]  Leerling 50%  Thuis 5-10%  School 5-10%  Leeftijdgenoten 5-10%  Leerkracht 30%

Ysseldyke, Algozzine & Thurlow, 2000


Hattie, J. (2003). ‘Teachers Make a Difference: What is the Research Evidence?’, http://www.leadspace.govt.nz/leadership/articles/teachers-make-a-difference.php

5

Niet uitdagend onderwijs

Theoretische uitgangspunten 

Wenn alles schläft und einer spricht – nennt man dieses Unterricht. ...

• Het handelen van de leraar centraal

Tot rust komen in de studiezaal • Situatief • Relationeel • Relatief

• Fluctuerend

Druktemaker: • Ik heb een beetje drukke klas • Ik word dan ook druk. • Voor mij is het wel fijn dat ik dan soms weggestuurd word, • want dan mag je werken in de mediatheek, • dat is prettig, want daar is het stil

• Functioneel amboon 2011


6

Gedragsproblemen …

Fluctueren

Dispositioneel en situatief It is the situation in which people find themselves, rather than their dispositions which lead them to act the way they do (Kurt Lewin, 1943)

Psycho-medisch model De medische en gedragswetenschappen zijn zo ver gevorderd dat er geen normaal mens meer over is ...


P. Geelman, drogist en R.v. Nieuwenhoven, cliënt: "Een shampoo voor Normaal Haar zegt u? Nee, die worden niet meer gemaakt."

7

‘Laatste-wagon-systeem’

Stress bij leraren De confrontatie met ‘moeilijke leerlingen’ doet een sterk appel op de emotionele en fysieke ‘make-up’ van de leraar


Stress

8

'Wie tot over zijn oren in de soep zit, ziet de ballen niet drijven‘ (Lucebert) • • • • • •

artistiek handelen contextgevoeligheid pedagogische tact humor inhoudelijke kennis didactische vaardigheden • klassenmanagement

Gedragsproblemen: kwaliteiten van leraren 1. Vertoont pro-actief en preventief gedrag 2. Is zich bewust van eigen opvattingen over probleemgedrag, heeft inzicht in eigen intuïtieve reacties

5. Heeft oog voor positieve aspecten leerling en ouders

3. Analyseert probleemgedrag incl. eigen rol

6. Organiseert feedback op zijn interacties met ‘gedragsproblematische’ leerlingen (en hun ouders), reflecteert op eigen denken en handelen.

4. Heeft inzicht in beleving leerling

7. Doet aan studie en bijscholing


9

Strategieën bij hardnekkig probleemgedrag Een positieve preventieve insteek is niet bij alle leerlingen afdoende Soms is er meer nodig, vooral als de gedragsproblemen hardnekkig zijn Welke strategieën (interventies) van de leerkracht (de school) zijn dan adequaat ?

Jere Brophy Analyseerde de aanpak van leraren (vooral de aanpak van goede en effectieve leraren) en vergeleek die met wetenschappelijke kennis over de aanpak van gedragsproblemen Werkte met vignetten (kritische incidenten) om de aanpak in kaart te brengen


Jere Brophy Leerkrachten die succesvol zijn in de omgang met ‘probleemleerlingen’: - luisteren echt naar kinderen - tonen respect voor hen en hun achtergrond - proberen het standpunt van het kind te begrijpen - zijn empatisch - gaan geen machtstrijd aan

10

Voorbeeld vignet Elienne

Beantwoord elk drie vragen

Ik sta bij de deur van het lokaal om de leerlingen te verwelkomen. Ze komen een voor een binnen. Eentje blijft buiten staan. Ik hoor van de andere leerlingen dat zij een nieuwe leerling is. Dan komt ze toch binnen. Ik strek mijn hand uit om haar een hand te geven, maar zij loopt mij voorbij.

1. Ingreep: hoe zou u reageren op dit kritische incident? Wat zegt u of doet u (niet)? 2. Verklaring: wat is mogelijk de achtergrond van het probleem? Welke factoren zijn mogelijk van invloed? 3. Preventie: was dit incident te voorkomen geweest? Hoe dan?

Opdracht: maak een vignet

Vignet: goed of bijstellen?

• Maak individueel een vignet n.a.v. een kritisch incident in de eigen beroepspraktijk: nu of in het verleden • Het incident moet betrekking hebben op gedragsproblematiek • Beschrijf het incident in 5 tot 8 regels • Geef geen oordeel en interpretatie • Vermeld niet hoe u hebt gereageerd


• Bespreek het vignet in 2-tallen • Voldoet het aan de criteria van een goed vignet? • Nee? Stel het vignet bij • Ja! Vorm een groep van vier personen (twee 2-tallen)

11

Voorbereiding vignetbespreking

Placemat-methode

1. Lees de vignetten één voor één op en maak met elkaar een keuze: welk vignet leent zich het beste voor een goede discussie? 2. Degene van wie het vignet afkomstig is, verlaat het groepje en sluit zich aan bij een ander groepje 3. Elk groepje gaat aan het werk met de placemat-methode

Beantwoord elk drie vragen 1. Ingreep: hoe zou u reageren op dit kritische incident? Wat zegt u of doet u (niet)? 2. Verklaring: wat is mogelijk de achtergrond van het probleem? Welke factoren zijn mogelijk van invloed? 3. Preventie: was dit incident te voorkomen geweest? Hoe dan?


Placemat-methode: aan het werk 1. Uitdelen van flaps en stiften 2. Incident wordt geïntroduceerd aan de nieuwkomer(s) in de groep 3. Ieder noteert zijn/haar antwoorden op de drie vragen in het eigen vak van de placemat (niet overleggen!) 4. De placemat wordt gedraaid tot ieder de oplossing van alle groepsleden heeft gelezen (gebeurt zwijgend)

12

5. Groepsdiscussie over de antwoorden op de drie vragen: consensus vinden 6. Consensus noteren in middenvak flap 7. Plenair bespreken van de vignetten 8. Vignetinbrenger reageert 9. Trainer reflecteert plenair op opdracht en brengt theorie in aan de hand van een PowerPoint


13

Gedragsproblemen. Perspectieven op gedragsproblemen. van theorie naar werken in het wild. Heel veel theorie,

Recommend Documents