G-VISIE
ANALYSE VAN HET NIEUWE TIJDKREDIET
G-JOB
MIEKE IS PODIUMBOUWER
G-SPOT
Nathalie Meskens
“ ’t is geen typisch vrouwenblad “ 1
inhoud COVER
Actrice Nathalie Meskens stelt ‘Nathalie’ voor, haar éénmalig personaliteitsmagazine (foto: Michael De Lausnay)
4
GNONSENS
6
GHISTORIE
8
GVISIE
16 20 21 24 26 27 28
Snor bezorgt vrouwen enorme stress Tijdkrediet…een succesverhaal met geschiedenis Wordt er van tijdkrediet misbruik gemaakt?
GJOB
Mieke en de stoere mannen in de podiumbouw
GWET
Moet je kind naar het ziekenhuis? Je hebt recht op zorgverlof.
GSTUDIE
Waarom kiezen vrouwen voor deeltijdwerk?
WORKWATCHERS
Gratis naar Saartje Vandendriessche in Antwerpen
COLUMN
19 november was Mannendag
21
GSPOT
‘Nathalie’, het anti-crisis magazine
WIKI
Tijd is geld. Zorg is tijd nemen. Hoeveel krediet heb jij nog?
8
“Ouderschapverlof is een heel goede zaak. Onze stoere mannen nemen dit in de winter op om meer bij hun gezin zijn.”
edito
Roldoorbrekend Beste lezer,
16
Aan de vooravond van de vrouwendag op 11 november haalde Duits gendernieuws ook onze media. Je kon horen en lezen dat een huisvrouwenpremie in het Duitse parlement was goedgekeurd. Excuseer, hebben Duitse mannen dan geen recht op die premie? Jawel, gezinnen waar een ouder thuisblijft om voor de kinderen te zorgen die nog niet schoolplichtig zijn, zullen in het centrum-rechtse Duitsland van Angela Merkel vanaf volgende zomer een maandelijkse premie van 100 euro krijgen. En dat bedrag zal vanaf 2014 oplopen tot 150 euro. Is dit Duitse model een voorbeeld om te volgen? Hoor ik een ‘onafhankelijke’ denktank dit model promoten in het centrum-rechtse Vlaanderen? Ik hoop van niet. De Duitse ouderpremie is een besparingsmaatregel in de gezondheidszorg omdat er te weinig kinderopvangplaatsen zijn. Het is een minimale verloning, zorgt zeker niet voor activering op de arbeidsmarkt, en eigenlijk zet het een stap terug in de tijd. De partner die thuis voor de kinderen zorgt, krijgt een soort van ‘zakgeld’ zonder eigen rechten op te bouwen. Een volledig fout signaal dus. Wij pleiten in het ACV voor een hogere uitkering bij verlofstelsels, zeker het moederschapsverlof, geboorteverlof en ouderschapsverlof. We pleiten ook voor voldoende lange periodes, want in België zijn die te kort.
Maar wat brengen de volgende besparingsplannen in ons land? Vorig jaar zaten we in hetzelfde schuitje, toen was één van de besparingsplannen: het inperken van de verlofstelsels. Er kwam een heel nieuw systeem van tijdkrediet. In dit najaarsnummer van g-magazine maken we de analyse van dat nieuwe tijdkrediet. We laten in de rubriek G-Visie ook de werkgevers en Minister van Werk Monica De Coninck hierover aan het woord. Het beste uit de academische wereld lees je in G-Studie. G-magazine is het roldoorbrekend blad van het ACV. Met opnieuw een vrouw op de cover. Deze keer actrice Nathalie Meskens, de eerste Vlaamse vrouw met een eigen éénmalig personaliteitsmagazine: Nathalie. Veel leesgenot. En voor wie meer wil, de vorige nummers van g-magazine kan je online afdrukken en lezen via www.g-magazine. be. Vind je g-magazine leuk? Vink het dan aan op www.facebook.com/ gendermagazine. Dat vind ik tof!
Ilk�
Ilke Jaspers is gender-adviseur bij het ACV
Dit niet-commercieel magazine wordt je gratis aangeboden door
24
gnonsens
Pussy Riot, de flashmob… mop? Wat weet jij nog over Pussy Riot? Het leverde de kandidaten in het vernieuwde tv-programma ‘De Slimste Mens Ter Wereld’ seconden op. Het verhaal van Pussy Riot startte op 21 februari 2012 in de Christus-Verlosserkathedraal in Moskou en duurde minder dan 60 seconden. Je kan de beelden bekijken op http://www. youtube.com/watch?v=yEvSvolkJo8 . De Russische feministische punkrockgroep hield er een flashmob. In kleurrijke bivakmutsen zongen ze: “Heilige Moeder, Heilige Maagd, gooi Poetin eruit”. Waarmee ze de relatie tussen de Russisch-Orthodoxe kerk en de staat bekritiseerden. De band gaf voordien ook al kritiek op de status van vrouwen in Rusland en op de verkiezingscampagne van de Russische President Vladimir Poetin. Drie leden van de band werden na de flashmob beschuldigd van georganiseerd vandalisme en hooliganisme ten gevolge van ‘uitdagende en beledigende daden in een religieus gebouw, gemotiveerd door religieuze haat’. Ze vlogen de gevangenis in. Eén van hen, Nadya Tolokonnikova , schreef half augustus vanuit de gevangenis: “Ons gevangenschap heeft gediend als een klaar en duidelijk teken dat heel het land beroofd wordt van haar vrijheid. De dreiging van vernietiging van bevrijdende, emancipatorische krachten in Rusland”. Kort daarna volgde een veroordeling van de drie gevangen bandleden: twee jaar werkkamp wegens hooliganisme, georganiseerd vandalisme en religieuze haat. Wereldwijd kwam er heel wat protest tegen deze straf. Het hof van beroep in Moskou sprak de 30-jarige Jekaterina Samoetsevitsj, één van de drie bandleden, tijdens de maand oktober vrij omdat zij door bewakers al uit de kathedraal was gezet, nog voor ze kon beginnen aan de protestactie. Voor de jonge moeders Nadya Tolokonnikova (22) en Maria Aljochina (24) bleef de straf van twee jaar in hun strafkamp gehandhaafd. Mensenrechtenorganisatie Amnesty International heeft de punkmeiden erkend als politieke gevangenen. Begin november liet de Russische premier Dmitri Medvedev aan een persbureau weten dat Nadya en Maria van hem mogen vrijgelaten worden uit hun strafkampen. Bij het ter perse gaan van dit magazine, was de vrijlating van de twee moeders nog geen feit. Verschillende bronnen melden ook dat het verhaal van Pussy Riot binnenkort verfilmd wordt door een Brits productiehuis.
g
Een flashmob is een groep mensen die plotseling op een openbare plek samenkomt, iets ongebruikelijks doet en daarna weer snel uiteenvalt. Flashmobs worden veelal georganiseerd via moderne communicatiemiddelen zoals het internet. Het aantal deelnemers staat niet van tevoren vast, hoe meer deelnemers, hoe succesvoller. De eerste flashmob werd in mei 2003 georganiseerd in de New Yorkse wijk Manhattan door een redacteur van het Amerikaanse blad Harper’s Magazine. In augustus van datzelfde jaar waaide het fenomeen over naar de rest van de wereld.
wiki
4
! p l e HEr zit een De laatste olympische spelen in Londen waren unieke genderspelen. Voor het eerst vaardigde elk land ook vrouwelijke atleten af. Saoudi-Arabië, Qatar en Brunei braken in Londen voor het eerst met hun mannelijke traditie. Onze hoofdredactrice Ilke Jaspers merkte bovendien op dat bepaalde jobs, zoals het aanbrengen van bloemen en medailles, in Londen ook door mannen werden uitgevoerd. En Lesley Bogaerts schreef in een reactie op www.facebook.com/gendermagazine: “En voor de eerste keer hebben we ook meer mannen die huilen als ze een medaille ontvangen! We like!”. Wat ons inspireerde tot bijgaande foto. Vrouwen zijn pas sinds de jaren 1980 goed vertegenwoordigd in de sport. Het nieuwe running.be magazine publiceerde in aanloop naar de olympische spelen een genderartikel over vrouwen in de loopsport. Ze hadden een interview met de Amerikaanse Ladies Run-pionier
Naar het voetbal “Als bedrijven verplicht worden vrouwen in hun raad van bestuur op te nemen, zal de kwaliteit erop achteruit gaan”, dit citaat van ondernemer Paul Buysse zorgde voor heel wat genderdiscussies tijdens de maand oktober. De 67-jarige baron en voorzitter van staaldraadfabrikant Bekaert deed zijn uitspraak in een interview voor de reeks ‘Vrouwenmaat’ in het weekblad Knack. In die reeks zijn mannen aan het woord over de positie van vrouwen in hun vakgebied. In de raad van bestuur van het beursgenoteerde Bekaert zit momenteel één vrouw. Door de invoering van quota moeten in 2017 alle beursgenoteerde bedrijven en overheidsinstellingen in ons land éénderde vrouwen in hun raad van bestuur hebben. En dat wordt moeilijk volgens Buysse, want hij vindt er geen die een meerwaarde bieden.
vrouw in de race! Kathrine Switzer. Zij haalde in 1967 de media omdat ze erin geslaagd was om met een borstnummer te starten in de marathon van Boston. Ze had zich ingeschreven met de initialen K.V. Switzer, waardoor de organisator niet doorhad dat ze een vrouw was. Het was toen voor vrouwen verboden om een marathon te lopen. Na 6 van de 42 kilometer kregen fotografen en juryleden haar in de gaten, ze riepen: “er zit een vrouw in de race!”. De organisator probeerde zelf eigenhandig mevrouw Switzer uit de wedstrijd te trekken, wat belet werd door een man-
nelijke deelnemer. De beelden gingen de wereld rond. Switzer liep de marathon uit in 4u20. Iets minder dan een uur na de eerste vrouw die stiekem ongeregistreerd had meegelopen. Langeafstandslopen voor vrouwen werd tot begin jaren 1980 in vraag gesteld. Het zou ongezond zijn…
g
wiki
Een Ladies Run is een loopwedstrijd, exclusief voor vrouwen, vaak over een afstand van 5 kilometer en meestal op de weg. Ladies Runs werden bij ons pas populair vanaf 2006, in navolging van het succesrijke Start to run-project dat mensen aanzet tot beginnen met recreatief joggen. Op 22 april 2012 namen 2.472 vrouwen deel aan de Ladies Run in Antwerpen, een record. De grootste vrouwenloop van Europa vindt plaats in Wenen, waar meer dan 30.000 deelneemsters zijn.
voor interessante vrouwen Bedrijfsleider Roland Duchâtelet reageerde in de krant De Morgen met: “Misschien moet Paul wat meer naar het voetbal komen. Daar ontmoet ik tegenwoordig enorm veel interessante vrouwen. Ze zijn er, alleen misschien niet op de plekken waar hij zoekt”. Duchâtelet is voorzitter van voetbalclub Standard Luik én van de raad van bestuur bij elektronicaproducent Melexis die voor de helft uit vrouwen bestaat. Hij heeft ook moeten zoeken naar zijn vrouwen. “Mannen generen zich niet om te solliciteren naar een postje, maar vrouwen profileren zich niet zo. Bij vrouwen is er veel minder bla bla. Er wordt in een raad van bestuur met vrouwen veel sneller een consensus bereikt en alles is meer to the point. Het zijn meer teamspelers en daardoor zou je ze makkelijk over het hoofd kunnen zien.”
g
wiki
Voetbal is een wereldwijd populaire balsport waarbij twee ploegen van elf spelers moeten proberen de bal in het doel van de tegenstander te krijgen. De bal mag met ieder deel van het lichaam gespeeld worden, met uitzondering van armen en handen. In de praktijk wordt vooral met de voet gespeeld, maar er wordt eveneens met het hoofd gekopt. Ook moet de bal te allen tijde speelbaar blijven en mag dus niet afgeklemd worden door bijvoorbeeld op de bal te gaan liggen of deze tussen de benen te klemmen. Deze beperkingen gelden niet voor de doelverdediger, ook wel keeper genoemd.
Snor bezorgt vrouwen enorme stress Vrouwen zijn niet verzot op hun gezichtsbeharing. Een snor bezorgt Amerikaanse dames meer stress dan hun financiële situatie. 80% van de ondervraagde vrouwen zou dan ook graag een maand seks of chocolade opgeven, moesten ze daardoor voorgoed van hun snor verlost raken. Zo blijkt uit onderzoek. Of de snor van hun partner hen ook kriebelig maakt, weten we niet. En zouden tijdens de maand november ook vrouwen hun snor hebben laten staan voor het goede doel? Ook op deze vraag moeten we het antwoord schuldig blijven. Vrouwen werden in de maand november alleszins opgeroepen om de snor van hun partner, vriend of collega te sponsoren voor de actie http://be.movember.com.
g
wiki
Movember komt van het Engelse woord ‘moustache’ (snor) en ‘november’. Het is een jaarlijks terugkerend evenement waarbij mannen gedurende de maand november hun snor laten staan. De Movember Stichting organiseert het Movember liefdadigheidsevenement via de website van de stichting. Door mannen en vrouwen aan te moedigen om mee te doen streeft de stichting er naar om de vroege opsporing van kanker, diagnose en effectieve behandelingen, en uiteindelijk een vermindering van het aantal vermijdbare sterfgevallen te realiseren. In 1999 vatte een groep jonge mannen uit het Australische Adelaide het idee op om hun snor te laten staan om geld in te zamelen. De Movember Commissie die zij oprichtten is nog altijd onafhankelijk van de Movember Stichting. In 2003 werd in het Australische Melbourne door 30 mannen een sensibiliseringsactie omtrent prostaatkanker en depressie bij mannen opgestart waarbij ze 30 dagen hun snor lieten staan. Sinds 2004 is de stichting wereldwijd actief met sensibilisering en het werven van fondsen ten bate van onderzoek naar onder andere prostaatkanker en depressie. 5
ghistorie
Tijdkrediet
… een succesverhaal met geschiedenis In 2011 deden niet minder dan 271.000 mensen een beroep op één van de stelsels om de beroepsloopbaan tijdelijk te onderbreken of af te bouwen: tijdkrediet, loopbaanonderbreking en thematische verloven zijn een succes. Het stelsel van loopbaanonderbreking was omwille van de vervangingsplicht ooit een tewerkstellingsmaatregel. Vandaag is tijdkrediet uitgegroeid tot een stelsel om werken en leven beter op mekaar af te stemmen. Onze historicus schetst hiernaast het succesverhaal. 66
De invoering van het stelsel van loopbaanonderbreking is verbonden met de economische crisis in de jaren 1970. Die leidde ook in ons land tot een massale werkloosheid. Tussen 1974 en 1983 vervijfvoudigde het aantal werklozen van 100.000 tot 500.000. De tijdelijke werkloosheid verdubbelde van 150.000 tot 300.000 en van het in 1975 ingevoerde brugpensioen maakten toen reeds 125.000 mensen gebruik. Naast de traditionele eis van de vakbonden voor arbeidsduurvermindering was de overheid in die jaren koortsachtig op zoek naar manieren om via arbeidsherverdeling de werkloosheid in te dijken of minstens de werkloosheidscijfers in toom te houden. Zo stelde het regeerakkoord van de Regering Martens V in december 1981 dat de herverdeling van de arbeid zou bevorderd worden door onder andere maatregelen die zouden toelaten de beroepsloopbaan te onderbreken. Toenmalig Minister van Arbeid en Tewerkstelling Michel Hansenne stelde in een eerste voorontwerp van wet een ouderschapsverlof en een vormingsverlof voor. Hij voorzag in zijn ontwerp geen vervangingsplicht omdat hij ervan uitging dat de invoering van deze verloven automatisch zou leiden tot nieuwe aanwervingen. CVP-volksvertegenwoordigster Miet Smet kwam met een veel ruimer wetsvoorstel op de proppen dat voorzag in de mogelijkheid tot loopbaanonderbreking om familiale en politieke redenen, ouderschapsverlof, studieverlof en verlof om persoonlijk redenen. Heel belangrijk in haar voorstel was, met het oog op de massale werkloosheid, de verplichting voor de werkgever om de loopbaanonderbreker te vervangen door een werkloze. Na talrijke discussies tussen de politieke partijen en in de adviesorganen werd de mogelijkheid van een loopbaanonderbreking opgenomen in de ‘Herstelwet van 22 januari 1985 houdende sociale bepalingen’. Wel werd die loopbaanonderbreking geen recht van de werkne-
mer maar het resultaat van een cao of een akkoord van de werkgever. De herstelwet voorzag twee mogelijkheden: ofwel een volledige onderbreking voor een periode van 6 maanden tot een jaar ofwel de overschakeling op een halftijdse job. De reden voor de loopbaanonderbreking speelde geen rol meer. Maar om een uitkering te ontvangen moest de werkgever zich wel verplichten om de loopbaanonderbreker te vervangen door een uitkeringsgerechtigde werkloze en dat tijdens de ganse duur van de loopbaanonderbreking. Opvallend was ook dat in het geval van de halftijdse loopbaanonderbreking de regeling voor 50-plussers gunstiger was omdat men hiermee een aanzet wou geven tot een soort uitstapregeling of landingsbaan. In de jaren daarna onderging het stelsel verschillende wijzigingen waarbij de rechten van de loopbaanonderbreker steeds verder werden uitgebreid. Zo werd de duur uitgebreid tot 5 jaar op een ganse loopbaan (in de openbare sector tot 6 jaar). Naast voltijds en halftijds konden nu de arbeidsprestaties ook worden onderbroken voor een vijfde, een vierde of een derde. In juli 1993 werd met CAO nr.56 in de nationale arbeidsraad (NAR) een beperkt recht op loopbaanonderbreking ingesteld. Vanaf 1994 voor 1% van het gemiddeld aantal werknemers dat tijdens het voorbije jaar in een onderneming was tewerkgesteld. In 1998 werd dit recht opgetrokken tot 3%. Daarnaast kwamen er ook specifieke stelsels, de zogenaamde thematische verloven, die een algemeen recht werden voor iedere werknemer: het palliatief verlof, het ouderschapsverlof en het verlof voor bijstand en zorg aan zwaar zieke familieleden. De vervangingsplicht bleef in principe gehandhaafd maar er kwamen steeds meer omstandigheden waarin de werkgever hiervan werd vrijgesteld. Zo werd loopbaanonderbreking steeds minder een tewerkstellingsmaatregel dan wel een stelsel dat tegemoetkwam
aan zeer verscheiden aspiraties van de individuele werknemer: een betere afstemming tussen arbeid en gezin, een langzame afbouw op het einde van een loopbaan, vorming, het maken van een wereldreis of welke reden ook om voor een bepaalde tijd de beroepsloopbaan te onderbreken of de arbeidsprestaties te verminderen. Feit is dat het stelsel van bij het begin succes kende. Van 2.000 gebruikers in het startjaar 1985 naar een eerste piek in 1992 met bijna 58.000 gebruikers en na een kleine terugval naar 111.000 in 2001. In 2000 zijn zowat 85% van de gebruikers vrouwen. Voor hen gaat het hoofdzakelijk om de combinatie van arbeid en gezin. Bij de groep van 50+ zijn de mannen in de meerderheid. Hier staat de geleidelijke overgang naar het einde van de loopbaan centraal. Ook bij de sociale partners groeit de overtuiging dat loopbaanonderbreking niet langer een tewerkstellingsmaatregel is maar veeleer een instrument om een betere afstemming te vinden tussen arbeid en gezin/leven. Deze evolutie wordt mee ondersteund door de positieve economische conjunctuur op het einde van de jaren 1990. Na het overleg voor een Interprofessioneel Akkoord eind 2000 wordt op 14 februari 2001 CAO 77 ingesteld en aangepast in CAO77bis van 19 decem-
ber 2001. CAO77bis installeert met ingang op 1 januari 2002, het stelsel van tijdkrediet voor de werknemers uit de privésector. Het oude stelsel van loopbaanonderbreking uit de wet van 1985 geldt voortaan nog enkel voor de werknemers in de openbare sector. Naast het tijdkrediet voor de privé en de loopbaanonderbreking voor de openbare sector blijven de thematische verloven verder van kracht. Door het wegvallen van de vervangingsplicht bij tijdkrediet is nu duidelijk dat het hier niet langer om een tewerkstellingsmaatregel gaat. Tevens wordt tijdkrediet een recht voor iedere werknemer, maar de opname ervan is wel gebonden aan een aantal voorwaarden. Na de invoering van het tijdkrediet neemt het aantal gebruikers in snel tempo fors toe van 111.000 in 2001 naar 271.000 in 2011. Het wegvallen van de vervangingsplicht was hier zeker niet vreemd aan. Aan de kant van de werknemers zijn er een aantal andere factoren die een belangrijke rol hebben gespeeld. Zo is er de steeds grotere behoefte tot zelfs noodzaak om af en toe de loopbaan met zijn steeds grotere flexibiliteit en toenemende werkdruk, te onderbreken of stapsgewijs af te bouwen. Vooral werkneemsters gaan steeds meer op zoek naar mogelijkheden om arbeid en gezin beter op elkaar af te stemmen. Maar ondanks of misschien juist omwille van dit succes ontsnapt tijdkrediet en loopbaanonderbreking niet aan de besparingsmaatregelen van de regering Di Rupo. De toelatingsvoorwaarden worden strenger en een aantal uitkeringen worden afgeschaft. Om door de bomen van de wijzigingen nog het bos van de mogelijkheden van het tijdkrediet te kunnen zien, sluiten de sociale partners in de Nationale Arbeidsraad ter vervanging van de oude CAO 77bis, de nieuwe CAO 103 die van toepassing is sinds 1 september 2012. Jozef Mampuys is ACV-militant en historicus. 7
gvisie
Analyse van het
nieuwe tijdkrediet In G-Visie geven mensen hun visie op het centrale thema. In dit nummer van g-magazine is het thema de verschillende verlofstelsels en het systeem van tijdkrediet in het bijzonder. We laten in deze rubriek de sociale partners aan het woord, de mening van vakbond en werkgevers én je leest hier ook politieke standpunten.
G-Visie: Het stelsel van het tijdkrediet is dit jaar fel veranderd, welke evolutie zien jullie? Monica De Jonghe: De laatste jaren is gebleken dat het stelsel alsmaar meer weegt op het overheidsbudget. De 1/5 regelingen zitten al meerdere jaren in de lift. Maar vooral de eindeloopbaanregelingen blijken zeer veel te kosten. Men ging ervan uit dat men met een aangepast arbeidsritme langer aan de slag zou blijven. Dit heeft echter niet zo gewerkt. In de praktijk bleek de regeling vooral een wachtkamer voor het brugpensioen te zijn. Dit heeft de voorbije regeringen er al meerdere keren toe aangezet om het stelsel te hervormen. Zo vond men het in de periode van het generatiepact niet langer aanvaardbaar dat
werknemers voor gelijk welke reden langer dan 1 jaar voltijds tijdkrediet konden opnemen op kosten van de overheid. Het voorbeeld dat daarbij steeds werd aangehaald waren de zogenaamde wereldreizen. De regering heeft toen het principe van de motieven in het stelsel ingevoerd. Langer dan 1 jaar voltijds kan, maar dan wel mits een wettelijk motief, zoals opvoeding of zorg van de kinderen. De regering Di Rupo heeft het stelsel drastisch hervormd. De leeftijd voor de eindeloopbaanregelingen werd
We gingen op interview bij Monica De Jonghe van de Belgische werkgeversorganisatie VBO. Ze is van opleiding jurist, werkte als advocaat, is bij het VBO bevoegd voor individueel arbeidsrecht en arbeidsmarkt, werkt deeltijds én is moeder van drie zonen.
8
opgetrokken tot 55 jaar. Tijdkrediet zonder motief en tijdkrediet met motief werden ingevoerd. Op die manier wil de regering het totale krediet tijdens de loopbaan terugschroeven, tenzij de werknemer zich kan beroepen op een motief. G-Visie: Tijdkrediet wordt nu door de mensen aanzien als minder werken én geen stelsel dat activeert. Of niet? Monica De Jonghe: Dat klopt. Maar ook hier moet je opnieuw een onderscheid maken tussen het tijdkrediet en de eindeloopbaanregelingen. Het is enkel de laatste regeling die een activerend luik in zich draagt. Immers, de idee is altijd geweest om oudere werknemers op die manier langer aan de slag te houden. Maar zo werkt het niet, ook omdat de eindeloopbaanregeling geen geïsoleerde maatregel is. Je kan het niet los zien van het brugpensioen. Men stelt vast dat mensen in het tijdkrediet stappen om op het einde een rustigere loopbaan te hebben, maar anderzijds, dat het hun ook niet aanspoort om minder vroeg te gaan uittreden. Ik denk dat we misschien iets teveel mogelijkheden aanbieden. Mensen worden niet geactiveerd om langer aan het werk te blijven wat initieel wel één van de doelstellingen was.
G-Visie: Tijdkrediet zorgt toch voor meer gendergelijkheid? Monica De Jonghe: Om te zorgen voor een betere combinatie tussen arbeid en gezin zet de overheid vooral in op verlofregelingen. Dat is jammer. Men ziet dat als een ideaal middel om ook politiek krediet te krijgen bij het kiezerspubliek. De politiek zegt hiermee: wij komen op voor de rechten van het gezin. Maar men vergeet in heel de discussie dat het vandaag nog altijd de vrouwen in het gezin zijn die de zorgtaken op zich nemen en bijna niet anders kunnen dan voor deze stelsels te kiezen. Dit is nadelig voor hun carrière. Maar wij zien vandaag ook dat ondernemingen inspanningen leveren om alternatieven aan te bieden, zoals kinderopvang, telewerk of flexibele arbeidsregelingen en op die manier vrouwen de kans geven om voor een carrière te kiezen.
zijn. Het is verlokkelijk om de extra privétijd te gaan gebruiken om een huis te bouwen of te renoveren of zelfs in het zwart te gaan bijklussen. Op die manier schiet de regeling haar doel voorbij en is het ook nog eens nefast voor de economie. Maar opgelet, het is niet omwille van misbruiken dat het systeem niet op haar waarden moet beoordeeld worden. Het komt er vooral op aan om een mentaliteitswijziging bij de werknemers teweeg te brengen. Ik heb drie zonen en ik moet hen ook regelmatig wijzen op het feit dat het niet evident is dat een vrouw al de zorgtaken op zich neemt. Jullie dragen een even grote verantwoordelijkheid, zeg ik hen dan. Kinderen zijn onderhevig aan zovele invloeden van buitenaf, en machogedrag maakt al gauw deel uit van hun leefwereld, dat je hen als ouder daar regelmatig moet op aanspreken.
G-Visie: Wordt er van tijdkrediet misbruik gemaakt? Monica De Jonghe: Het zou mooi zijn mochten de mannen alleen kiezen voor tijdkrediet om de zorgtaken voor het gezin ook daadwerkelijk op te nemen. Dan zouden wij een enorme stap vooruit zetten in de gendergelijkheid. Maar al te vaak horen wij dat de werkelijke bedoelingen bij deze keuze soms van een heel andere orde
G-Visie: Geef jij als werkende moeder zelf het goede voorbeeld? Monica De Jonghe: Dat probeer ik zeker, maar dat is niet altijd even gemakkelijk. Ik heb ooit geweten dat een logopediste kwaad was op mij omdat ik als vrouw niet voldoende tijd stak in het begeleiden van mijn kinderen bij lezen en bij huiswerk.
:
Monica De Jonghe: “De verlofstelsels zijn heel aantrekkelijk, maar zijn ook een val waar vrouwen intrappen. Uiteindelijk zet je een stap terug in je carrière en verlies je kansen als je tijdkrediet neemt.” 9
gvisie
: Ze zei dat ik wat minder moest werken. Dat is niet prettig. Je voelt je dan uiteraard schuldig als moeder. Dat gevoel heb je wel dikwijls. Ik ben in het begin ook echt voor een carrière gegaan. Ik heb fulltime moeten werken, ik heb alles moeten combineren, maar ik ben daar heel dikwijls slecht op aangesproken en heb mij met momenten ook heel schuldig gevoeld. G-Visie: Wat is het alternatief? Monica De Jonghe: Het voorbeeld van de Scandinavische landen. Als je daar op straat loopt en je ziet daar een bordje dat wijst op schoolgaande kinderen, dan is dat een neutraal figuurtje met een kind, dat is geen moeder met een kind. Ik denk dat de genderneutraliteit op alle vlakken moet spelen en volledig moet doorgetrokken worden binnen de samenleving. Kijk naar de Scandinavische landen, hoe zij het hebben aangepakt, ze slagen er toch wel in. Daar zijn de mannen evenzeer bezig met de opvoeding van de kinderen, nemen evenzeer de zorgtaken waar en men vindt dat daar perfect normaal. De Scandinaven zijn daarvan doordrongen. G-Visie: Jij zat in de nationale arbeidsraad voor het VBO aan de onderhandelingstafel met de vakbonden rond het thema tijdkrediet. Tevreden met het resultaat? Monica De Jonghe: Ik ben zeker tevreden met het feit dat wij CAO 103 hebben kunnen afsluiten en op die manier hebben kunnen zorgen voor meer rechtszekerheid op het terrein. Maar het was een moeilijke oefening. De regering heeft enkel gekeken naar het budget, en veel te weinig rekening gehouden met de principes van CAO 77bis en dat is jammer. Het feit 10
“Er moeten meer mensen aan het werk en deeltijdse regimes moeten een keuze kunnen zijn, maar geen recht. Ik vind dat je moet opletten met te zeggen: iedereen moet daar recht op hebben. Je moet altijd streven naar de juiste evenwichten.“ dat het tijdkrediet met motief volledig naast de regeling van de thematische verloven staat, en daar niet in geïntegreerd werd, zorgt voor heel wat verwarring op het terrein. Je hebt nu twee afzonderlijke regelingen, die naast elkaar staan en het landschap van de verlofstelsels alleen nog ondoorzichtiger gemaakt hebben. Maar een maatschappij moet natuurlijk ook keuzes maken. Het geld moet er zijn en uiteindelijk wie financiert de sociale zekerheid? Dat zijn de werknemers en de bedrijven. Op een gegeven moment lagen er in het parlement niet minder dan vijftig wetsvoorstellen voor die van alles gingen wijzigen aan de verlofstelsels. Als sociale partners waren wij verrast dat men zo weinig nadacht over de budgettaire impact van al die maatregelen. Daarom hebben we in de schoot van de Nationale Arbeidsraad, richtlijnen opgesteld voor de beleidsmakers. Jammer genoeg, merken we dat de politiek daar heel weinig van heeft opgepikt. G-Visie: Wat vind je van het nieuwe systeem tijdkrediet? Monica De Jonghe: Ik weet het niet
goed. Het heeft zeker voor meer complexiteit gezorgd, en dat is een gemiste kans. Wat we betreuren is dat er bij tijdkrediet gewoon een parallelle regeling is ingevoerd op vlak van motieven naast de regeling van thematische verloven. Er zijn heel weinig mensen die nog snappen hoe het in elkaar zit. G-Visie: Was dit vroeger ook al niet zo? Monica De Jonghe: Niet helemaal, nu heeft men echt een apart stelsel van motieven ingevoerd in het tijdkrediet en ik vind dat dit zeker de duidelijkheid van de verschillende stelsels niet bevorderd heeft. G-Visie: De duidelijkheid voor de werknemers is dus een probleem? Monica De Jonghe: Ja en voor de werkgevers ook, die kunnen er niet meer aan uit. Er is geen enkele werkgever die dat zelf nog gaat toekennen, die gaat daarvoor naar zijn sociaal secretariaat of heeft alleszins een goed uitgebouwde HR dienst nodig om daar nog aan uit te geraken.
G-Visie: De vakbond organiseert infosessies voor zijn leden, doen jullie dat ook? Monica De Jonghe: Jazeker, wij geven ook informatiesessies en we zijn nu bezig aan een brochure. Bij ACV lag er al heel snel een schitterende en heldere brochure over tijdkrediet. Bij ons is het proces wat langer, maar wij hebben er dan ook voor geopteerd om de nieuwe regeling van naaldje tot draadje uiteen te zetten. Werkgevers willen hierover graag gedetailleerde informatie om op die manier een groot deel van het werk zelf te kunnen doen. Dus het duurt iets langer, maar het komt eraan. G-Visie: Wat vind je van het voorstel om allemaal 4/5de te gaan werken? Monica De Jonghe: Aan een 4/5de loon? Ik denk niet dat de mensen dit allemaal willen! Let op, Frankrijk heeft het systeem van de 35-urenweek ingevoerd en die komen daar nu van terug. Het is absoluut niet wat ze gehoopt hadden. Men heeft dit ook ingevoerd vanuit het idee van arbeidsherverdeling, meer mensen de kans geven op een baan. Men ziet dat men daar meer problemen mee heeft gecreëerd omdat het gewoon niet werkt. Er bestaan geen mirakeloplossingen. Wij moeten altijd streven naar een gezonde mix. Teveel extremen in de één of andere richting zijn niet goed. Ik denk ook niet dat het de taak is van de politiek of van de sociale partners, om mensen te verplichten
om in het ene of andere systeem te stappen. Laat iedereen toch de vrije keuze. G-Visie: Wat met de mensen die geen keuze hebben? Monica De Jonghe: Het is zeker de taak van de overheid om voor die mensen een oplossing te bieden. En in die zin kunnen verlofstelsels zeker een deel van de noden lenigen. Ik heb een jaar in Duitsland gestudeerd en gezien dat als je daar een kind kreeg, het de normaalste zaak van de wereld was dat de vrouw dan thuis bleef. Ik heb meerdere vrouwelijke medestudentes gekend die op het moment dat ze kinderen hadden, dusdanig veel druk ondervonden om thuis te blijven bij de kinderen. In die periode kregen ze al gauw het etiket van slechte moeder als ze toch voor een carrière kozen. In het Duits spreekt men dan van ‘rabenmutter’ of raafmoeder. Als je hun situatie vergeleek met die van Belgische moeders, dan was mijn keuze gauw gemaakt. België was op dat vlak veel verder geëvolueerd en bood werkende moeders veel meer kansen om werk en gezin te combineren.
G-Visie: Tijdkrediet opnemen is een recht, een goede zaak? Monica De Jonghe: Ik ben daar op zich niet tegen, en zie ook wel de voordelen van het systeem, maar veel mensen vergeten dat dit ook allemaal gefinancierd moet worden. Het blijft de uitdaging om al dit soort systemen in de toekomst betaalbaar te houden. Is dit houdbaar voor het stelsel van de sociale zekerheid? Er zullen in de toekomst nog keuzes moeten gemaakt worden. G-Visie: Minister van Werk De Coninck vindt dat vrouwen meer voltijds moeten werken. Akkoord? Monica De Jonghe: Ze heeft een punt, om de vrouwen voor een stuk een beetje wakker te schudden en te zeggen: meisjes, da ‘s allemaal fijn om minder te werken, maar denk zeker ook na over de gevolgen van al die keuzes. Ik denk dat we daar veel te weinig aandacht aan besteden en het blijft dan ook de uitdaging voor het beleid om voltijds werkende moeders alternatieven aan te bieden om de combinatie mogelijk te maken. Fotograaf: Michael De Lausnay
Interview: Ilke Jaspers 11
gvisie G-visie had ook een gesprek met Minister van Werk Monica De Coninck. We confronteerden haar met haar uitspraak dat vrouwen meer voltijds moeten gaan werken. G-Visie: U vindt dat vrouwen voltijds aan de slag moeten. Waarom? Monica De Coninck: Voor alle duidelijkheid ik wil vrouwen die thuisblijven om zorgtaken op te nemen zeker niet met de vinger wijzen. Ik heb hen alleen gevraagd goed stil te staan bij keuzes die ze maken. We weten dat de levensloop van mensen wispelturiger is dan vroeger. De kans op een echtscheiding is bijvoorbeeld 50%. We leven ook langer. En we weten ook dat vrouwen met gedeeltelijke carrières lagere pensioenen ontvangen, terwijl ze het langst leven. Dus roep ik vooral jonge vrouwen en mannen op, om bij het stoppen met werken of opnemen van tijdkrediet en loopbaanonderbreking na te denken over de gevolgen op lange termijn. We constateren dat vooral vrouwen nog dikwijls de zorg volledig op zich nemen, in plaats van dit over de partners te verdelen. Daarnaast wil ik, zoals het regeerakkoord trouwens ook voorziet, ervoor zorgen dat een deeltijdse werknemer, die daarvoor vragende partij is, voorrang moet krijgen bij het invullen van vacante bijkomende uren bij zijn of haar werkgever. Want uiteraard zijn er ook heel wat vrouwen die deeltijds werken maar graag meer zouden werken. G-Visie: Moeten mannen dan meer deeltijds gaan werken? Monica De Coninck: Dit moet niet op zich, maar kan. Ook werkgevers moeten dit meer aanvaarden. Ik hoor dat in sommige werkomgevingen mannen vreemd bekeken worden als ze dit doen om zorgredenen. G-Visie: Hoe kan de kinderopvang beter georganiseerd worden in ons land? Monica De Coninck: De verschillende overheden moeten blijven investeren in 12
“De sociale partners en de bedrijven moeten meer investeren in voorzieningen die toelaten werk en gezinstaken beter te combineren”
voldoende, betaalbare en flexibel georganiseerde kinderopvang. Maar ook de sociale partners en de bedrijven zouden meer dan vandaag moeten investeren in voorzieningen die toelaten werk en gezinstaken beter te combineren. Denken we maar aan crèches in regio’s met veel bedrijven, of aan bedrijfsverbonden strijkateliers enzo. G-Visie: Kinderopvang is geregionaliseerd. Werken jullie op het federale niveau hierover voldoende samen met Vlaanderen? Monica De Coninck: Ik moet erkennen dat er vandaag nog onvoldoende overkoepelend wordt gedacht en overlegd. Ieder kijkt nog wat te veel vanuit zijn eigen bevoegdheden. Er is nood aan een globale visie over de combinatie van gezin en werk en wat daarvoor nodig is. G-Visie: Wordt er gedacht aan een hogere uitkering bij het opnemen van ouderschapsverlof om mannen meer aan te moedigen? Monica De Coninck: Ik denk dat er in deze economisch moeilijke tijden weinig
ruimte is voor het bijkomend optrekken van vergoedingen. De vraag die u op deze manier stelt, gaat uit van het feit dat de man altijd de kostwinner is en de vrouw een aanvullend inkomen heeft. In de feiten is dat inderdaad ook nog de overheersende perceptie bij een groot deel van de bevolking. Ik pleit eerder voor een globaal debat over de verlofstelsels. Er bestaan veel systemen om de combinatie werk en gezin te combineren. Ook mannen moeten daar bewuster mee omgaan. Vandaar ook de strijd voor ouderschapsverlof. Maar ik zou in de toekomst graag met de sociale partners verder willen discussiëren over de opbouw van tijdkrediet tijdens de loopbaan. Vandaar dat ik het debat rond een loopbaanof levenslooprekening wil opstarten.
Interview: Ilke Jaspers
gvisie
toets van de Vlaamse politieke partijen De gender
Wat zijn de standpunten van de politieke partijen in Vlaanderen over verlof, tijdkrediet en de combinatie arbeid en gezin, zorg? We namen een kijkje op hun websites en lazen het onderstaande. SPA. : Tijd voor uw job, tijd voor uw kinderen www.s-p-a.be Tijd hebben voor kinderen, werk en gezin combineren, goede kinderopvang, de administratieve praktijk aanpassen aan nieuwe gezinsvormen en zorgen dat kinderen niet in armoede opgroeien. Dat zijn, kort samengevat, de uitdagingen die wij willen aanpakken. Wij willen de zwangerschapsrust en ouderschapsverlof drastisch uitbreiden, tot 6 maanden voltijds. Die periodes worden verdubbeld indien het kind slechts één wettelijke ouder heeft. Open VLD: Meer flexibiliteit en vrijheid www.openvld.be Eén van de belangrijkste kenmerken van een goedwerkende arbeidsmarkt is de mate van flexibiliteit en vrijheid waarmee men kan inspelen op schokken op de arbeidsmarkt. We zijn voorstander van een individuele loopbaanrekening. Om de transfer van job tot job te vergemakkelijken en de combinatie tussen arbeid en gezin te verbeteren, installeren we een sociaal rugzakje waarin mensen rechten opbouwen en benutten in functie van de verschillende noden doorheen hun carrière. In dit rugzakje zetten we tijdkrediet, thematische verloven, ontslaguitkeringen,... Je wordt manager van je eigen loopbaan.
CD&V: Een kwaliteitsvolle balans www.cdenv.be CD&V wil een kwaliteitsvolle balans tussen gezin, arbeid en zorg mogelijk maken. Hiervoor wil CD&V een meersporenbeleid voeren. CD&V wil bestaande verlofstelsels versterken met prioriteit voor periodes in functie van gezin en zorg. Deeltijdse opname van verloven stimuleren en een gezinsvriendelijke tewerkstelling en gezinsvriendelijke arbeidstijden stimuleren door de mogelijkheden tot flexibiliteit, thuiswerk, telewerk en schoolbelcontracten te bevorderen. NV.A: Tijdspaarrekening www.n-va.be Werk en gezin moeten beter combineerbaar zijn. Dienstencheques, betaalbare en voldoende kinderopvang en telewerken zijn hierin sleutelbegrippen. Via een tijdspaarrekening willen we het voor werknemers mogelijk maken om tijdelijk minder te werken of hun loopbaan te onderbreken om bij te tanken, competenties te versterken of de zorg voor kinderen of ouders op te nemen. Met deze tijdspaarrekening integreren we het tijdkrediet en de diverse thematische verloven zoals ouderschapsverlof en palliatief verlof.
Groen!: De tijdsverzekering www.groen.be Groen! wil de bundeling én geleidelijke uitbouw van diverse tijdsstelsels (ouderschapsverlof, tijdkrediet, loopbaanonderbreking, educatief verlof, …) in een nieuwe pijler van de sociale zekerheid: de tijdsverzekering. Een tijdsverzekering geeft alle mensen in hun loopbaan basistijdsrechten en laat ze die verder opbouwen. Deze tijdsrechten zijn collectief gegarandeerd (via wetgeving of aanvullende CAO’s) en zijn gelijkgestelde jaren in de pensioenopbouw. Mensen kunnen ze individueel opnemen wanneer ze meer tijd willen voor zorg voor kinderen of familieleden, om bij te leren of om andere engagementen als vrijwilligerswerk op te nemen. Dat vereist voldoende hoge uitkeringen om de tijdsrechten voor iedereen toegankelijk te maken, ook voor éénoudergezinnen of mensen met lagere inkomens. De tijdsverzekering overkoepelt, harmoniseert en versterkt zo de bestaande tijdsregelingen, zodat ze voor iedereen toegankelijk worden. Groen! wil een uitbreiding van het ouderschapsverlof tot één jaar per kind, ziet zorgverlof als een prioriteit, met daarbij een ruimer rouwverlof, wil uitbreiding van tijdkredieten, vooral vormen van deeltijds tijdkrediet maken meer duurzame combinaties van werk en andere engagementen mogelijk en wil het recht op educatief verlof omvormen tot een leerkrediet voor iedere Belg op 18 jaar. 13
gvisie
De nieuwe regeling tijdkrediet bekeken met de genderbril Is de nieuwe regeling tijdkrediet een verslechtering of geeft het juist meer mogelijkheden? Of anders gezegd, zullen vrouwen en mannen die zorgtaken opnemen voortaan gemakkelijker of moeilijker de balans tussen werk en zorg in evenwicht kunnen houden? Onze juriste Nathalie Diesbecq geeft hieronder haar analyse.
Bij het begin van de besprekingen over het tijdkrediet in het kader van de onderhandelingen over het regeerakkoord werd er eerst gevreesd dat de vrouwen er in het algemeen op achteruit zouden gaan doordat het tijdkrediet van 5 jaar voltijds en 5 jaar halftijds wegviel. Nu het stof is gaan liggen en onze ACV-mensen in de Nationale Arbeidsraad de bestaande collectieve arbeidsovereenkomst betreffende het tijdkrediet hebben heronderhandeld, blijkt toch dat het niet helemaal negatief is geweest. Vooreerst is het systeem voor een stuk doorzichtiger geworden. Iedereen (die werkt in de privésector als werknemer) heeft nu recht op een periode van tijdkrediet van 12 maanden, op te nemen in 1 jaar voltijds tijdkrediet (volledige schorsing van de arbeidsovereenkomst), of in 2 jaar halftijds tijdkrediet of in 5 jaar 1/5de tijdkrediet. En dit zonder motief! Daarboven op wordt er ook nog een recht van 36 maanden tijdkrediet met motief ingesteld. Dit motief is de zorg voor kinderen tot 8 jaar of een opleiding. Dit recht van 36 maanden kan in elk ge-
14
val opgenomen worden in de formule van 1/5de tijdkrediet. Eventueel, als de sector waarin je werkt het toelaat kan dit bijkomend recht ook worden opgenomen in een voltijdse of halftijdse formule. De volgorde waarin je je rechten opneemt (het tijdkrediet zonder motief en dat met motief ) speelt ook geen rol. Je kan dit allemaal combineren op voorwaarde natuurlijk dat je voldoet aan de voorwaarden. Indien je kinderen hebt die jonger zijn dan 8 jaar kan je bijvoorbeeld eerst het recht van 36 maanden 1/5de tijdkrediet opnemen en vervolgens nog 5 jaar 1/5de tijdkrediet opnemen zonder motief. Dit biedt duidelijk ruimte aan de zorgende ouder (de vrouwen in het merendeel van de gevallen, nog altijd), die hun werk en hun zorg voor het gezin in balans willen brengen.
Bovendien is de overgang van de ene formule naar de andere ook veel gemakkelijker geworden. Er moet tussen de twee types van tijdkrediet niet opnieuw een jaar voltijdse hervatting zitten, zoals vroeger wel het geval was. En dat was vaak een belemmering, die tot gevolg had dat deze werknemers of werkneemsters dan maar “deeltijds” gingen werken omdat het zelfs maar tijdelijk “voltijds hernemen” gewoon geen optie was. Dit had tot gevolg dat deze mensen gedwongen werden hun loopbaan in te perken met alle gevolgen van dien bij een eventueel later ontslag en zeker ook bij pensionering. Bovendien blijven ook alle thematische verloven integraal ongeschonden, en kunnen ze worden opgenomen zonder een belemmering te vormen voor het later nog uit te putten tijdkrediet met of zonder motief. Heel belangrijk vanuit het oogpunt van de genderproblematiek is dat het tijdkrediet met motief en de thematische verloven volledig zijn gelijkgesteld voor de pensioenopbouw. Het is zeer belangrijk voor de talrijke vrouwelijke werkneemsters in deze vormen van tijdkrediet, dat hun pensi-
Iedereen heeft nu recht op een periode van tijdkrediet van 12 maanden, op te nemen in 1 jaar voltijds tijdkrediet, of in 2 jaar halftijds
oenopbouw in het wettelijk pensioen gegarandeerd is. Dit geldt eveneens voor het tijdkrediet zonder motief in de formule van de voltijdse schorsing van 1 jaar en de schorsing met 1/5de gedurende 5 jaar. De halftijdse formule is daarentegen maar gelijkgesteld tot 1 jaar. Opgelet, we hebben het hier niet over de landingsbanen (formules vanaf 55 jaar), die vallen onder andere regeling wat betreft gelijkstellingen. Het is duidelijk dat in heel dit debat waar krijtlijnen zijn getrokken
en bewust ook besparingen werden doorgevoerd, toch ook oog werd gehouden voor de gendergelijkheid of de gelijke kansen. Immers waar traditioneel nog altijd veel meer vrouwen de zorgtaken op zich nemen in de gezinnen werd er toch voor gezorgd dat deze personen zonder (al te veel) te worden benadeeld, bewuste keuzes kunnen maken! Wie meer wil weten over het nieuwe tijdkrediet, verwijzen we graag naar de ACV-brochure ‘Tijdkrediet en landingsbanen in de privésector’ op www.tijdkrediet.be .
g oosheidsuitkerin Beperken werkl e ouders tijd uitkering in de treft alleenstaand de werkloosheids
staande tregelen om ffen vooral alleen De regeringsmaa tre 12 20 r be m f 1 nove elt het Feministe beperken vana nde moeders, st aa st en le al el de en llen sneller dan ouders, het mer e uitkeringen va “D . rm fo at Pl h omisc r maand voor tisch Socio-Econ n 1.090 euro pe va um im in m n Vrouwen naar ee Graeve van het voorheen terug e D e fi So gt ze , zinshoofd’ t platform. “Dat een werkloos ge rtekenaars van he de on de n va n éé , som is het moeiOverleg Comité grens. Met zo’n de oe m ar se pe Euro ren binnen is ver onder de werk meer weige en ge k oo ag m terug) of en. Je laatsing (heen en lijk rond te kom rp ve r uu er vi , ordt kilometer met kinderen w een straal van 60 staande ouders en le al aeor Gr Vo e D is. Sofie twaalf uur van hu te vinden”, aldus k er w g no om de elijk nd op Inhet haast onmog h Platform ontsto isc om on Ec oci luidt de isch So 12. Het platform ve. Het Feminist 20 rt aa m 8 n va Di Rupo. wendag van de regering ternationale Vrou n le ge tre aa m besparings alarmbel over de is ook het ACV. van het platform rs aa en ek rt de Bij de on
Chris Serroyen (hoofd Studiedienst ACV): “We ondersteunen met tijdkrediet vooral mensen die zorg dragen voor anderen. Maar wat met werknemers die vooral goed voor zichzelf moeten zorgen, die het een poosje rustiger aan willen doen na een zware ziekte, operatie of ongeval, of na een depressie? Denk bijvoorbeeld ook aan mensen die na een zware chemo het werk hervatten. Onmiddellijk opnieuw aan de slag gaan zoals voorheen is vaak uit den boze. Waarom dan ook niet de zorgverloven opentrekken tot die situaties?”
Info over loopbaanonderbreking in de openbare sector Voor informatie over loopbaanonderbreking in de openbare sector raden we aan om contact op te nemen met de betrokken ACV-beroepscentrale. Via www. acv-openbarediensten.be krijg je meer info om bijvoorbeeld als ambtenaar vanaf 50 of 55 jaar vier dagen per week of halftijds te werken. Ook in het onderwijs zijn er gedeeltelijke en specifieke stelsels van loopbaanonderbreking mogelijk. De ACV-beroepscentrales in het onderwijs die jou informeren zijn www.cov.be en www.coc.be. 15
gjob
Mieke is
podiumbouwer PO CAT PAS MIEKE DE
ORT
38 JAAR ER IEND WERCHT D ME T VR N E N O W CHTERS SAMEN 8 T WEE DO T F INDS 199 E E H AGECO S T VRIEND S IJ B R BOUWE PODIUM
ieke
�
“Het is een extreme job, vaak in extreme weersomstandigheden. Je bent van acht tot acht op de been, het is fysiek belastend, vooral voor de rug, en ook het reizen maakt het zwaar, maar ik doe het nog altijd met veel liefde”, zo omschrijft Mieke De Cat haar job. Ze werkt als podiumbouwer voor Stageco uit Werchter-Tildonk dat wereldwijd de ruwbouw verzorgt op entertainment- en sportevents. Het verhaal van een vrouw in een wereld van stoere mannen. 16
Mieke vertelt honderduit over haar job. We zitten in de voormalige brouwerij Jack-Op in Werchter, het huidige cultuur-belevingscentrum van Rock Werchter. In de gebouwen van de voormalige brouwerij had Stageco tot over een paar jaar zijn hoofdkwartier, nu heeft het er nog een magazijn. Het ligt op een boogscheut van de wei in Werchter, daar waar het allemaal begon voor Mieke en voor haar baas Hedwig De Meyer. De brouwerij Jack-Op van het lambiekbier was tot eind jaren 1960 een grote werkgever in Werchter en drukte zijn stempel op het sociale leven. De Meyer heeft vanaf 1985 met de oprichting van zijn firma Stageco die rol verder gezet. Geboren en getogen Werchternaar Hedwig De Meyer organiseerde vanaf 1974 een klein festivalletje in zijn Vlaams-Brabantse dorp. Het evenement barstte, mede door de samenwerking met concertpromotor Herman Schueremans, snel uit zijn voegen en men moest op zoek naar een groter podium. Omdat het enige alternatief uit Groot-Brittannië niet voldeed aan de vereisten, besloot men er zelf één te bouwen, … de rest is geschiedenis. De nv Stageco in Tildonk telt vandaag 85 vaste medewerkers
in België en heeft ook nog vast personeel in Nederland, Duitsland, Oostenrijk, Frankrijk en de Verenigde Staten. Tijdens de drukste periode van het jaar, van mei tot september, stelt het ook enkele honderden losse medewerkers te werk. De vaste podiumbouwcrew van Stageco in ons land telt één vrouw en dat is Mieke. “Ik bouw mee festivals op zoals Dour, Graspop, Pukkelpop en Suikerrock in België. De load-in of opbouw van Pukkelpop neemt bijvoorbeeld drie weken in beslag”, vertelt Mieke die ook vaak in het buitenland zit. “Afgelopen zomer heb ik van begin mei tot begin september bijna non-stop op verplaatsing gewerkt. We zaten onder meer op Pinkpop in Nederland, voor Metallica in Parijs, voor Bruce Springsteen en Madonna in Milaan, voor Johnny Hallyday in Nantes en voor de Red Hot Chili Peppers in Praag. Wij hebben zoals topsporters ons seizoen, dat niet onderbroken wordt door verlof.” Het seizoen van Mieke eindigde tussen de topatleten van de Memorial Van Damme in het Brusselse Koning Boudewijnstadion.
:
g
wiki
Rock Werchter is een pop- en rockfestival in België. Het vindt elke zomer plaats in het dorpje Werchter, meer bepaald in het laatste weekend van juni of het eerste van juli. Het is het grootste van België en één van de grootste en bekendste van de wereld. Vroeger heette Rock Werchter Torhout-Werchter, aangezien het een dubbelfestival was dat jaarlijks plaatsvond waarbij een aantal edities zowel in Werchter als in Torhout plaatsvonden. Het festival werd voor het eerst gehouden in 1974, sinds 1999 wordt het festival enkel nog in Werchter georganiseerd. De jubileumeditie in 2003 telde voor het eerst vier dagen. Het festivalterrein bestaat uit een grote weide met een hoofdpodium en twee overdekte tenten. De campings worden door verenigingen uit de omgeving geëxploiteerd. De organisator van het festival is Herman Schueremans. Het festival is in handen van het Amerikaanse bedrijf Live Nation. In 2002 bedroeg de prijs van een combiticket voor drie dagen 88 euro, in 2003 voor vier dagen 108 euro én dit jaar 195 euro.
Mieke De Cat: “Ik ben uitzonderlijk tien dagen met de Chiro op verlof geweest om te koken, normaal krijg je in de zomer geen verlof.” 17
gjob
:
“Ouderschapverlof is een heel goede zaak. Onze stoere mannen nemen dit in de winter op om meer bij hun gezin zijn.”
“Op de memorial zetten we de structuur voor de dj, voor de video in het stadion en we plaatsten het mixplatform voor regie en commentatoren”, verduidelijkt ze. De crew of het opbouwteam met Mieke telt 7 personen. “Het team wordt geleid door een chief en er is ook altijd een camionchauffeur bij. We zijn een internationale bende, al blijven de Vlamingen in de ploeg wel de trekpaarden. Op een evenement worden we lokaal ondersteund met ingehuurde werkkrachten of vrijwilligers. Het opbouwmateriaal wordt met verschillende camions ter plaatse gebracht. Het materiaal voor de Coldplay Australian tour en voor de shows van Lady Gaga in Zuid-Amerika in november en december werd van hier met zeecontainers verscheept“, weet Mieke. En kan ze zelf af en toe op locatie een concertje meepikken? “Als we de kans hebben, proberen we dat wel. Maar als het een one-show is, gaan we meestal tijdens de show slapen omdat we fris willen zijn voor de afbouw
of load-out. Op festivals die meerdere dagen duren, is de kans veel groter om artiesten aan het werk te zien. We verblijven ook altijd op hotel.” De slogan van Stageco is ‘If you can imagine it, we can build it’. “En dat mag je vrij letterlijk nemen. We leveren last-minute maatwerk voor de klant. In Tildonk wordt alles ontworpen en gemaakt. Voor standaardpodia werken we met Layher-steigermateriaal uit Duitsland. Er komt ook heel wat kraan- en liftwerk bij kijken. Maar de job is in de eerste plaats nog altijd fysieke arbeid. En je bent maar zo sterk als de sterkte van je team. Samenwerken is heel belangrijk en je moet kunnen delegeren, je kennis kunnen doorgeven. We sturen op een event ook andere mensen aan. En daarom zijn onze communicatieve vaardigheden van belang. De vaktaal is Engels en er wordt soms ook met tolken gewerkt.” En wordt Mieke op de werkvloer met man-vrouw-conflicten geconfronteerd? “Nauwelijks. Ik herinner me wel een podiumbouw in Chili voor
een optreden van Robbie Williams. De tolk kwam me zeggen dat de mannen ter plaatse voor mij niet wilden werken. Ze konden geen bevelen van een vrouw aanvaarden, zeiden ze… Maar na een dag werken kwamen de stoere mannen me de hand schudden, zonder tolk, ze vroegen wat ze moesten doen. Ik had bewezen dat ik mijn job kende, ze hadden gezien dat ik wist waarmee ik bezig was.” Stageco leverde meer dan honderd camions materiaal voor de openingsen sluitingsceremonie van de laatste olympische spelen in Londen. Op wereldvlak heeft het met zijn grootse structuren weinig concurrentie, maar op de binnenlandse markt zijn er meerdere podiumbouwers actief. “Het ACV huurt bij een vakbondsdemonstratie altijd op een ander een podium. Dat ik dat opmerk, is beroepsmisvorming ”, gniffelt Mieke die voor de vakbond ACV in het veiligheidscomité van Stageco zit. Op de vraag of ze loon naar werken krijgt bij Stageco zegt ze: “In de drukke maanden verdienen we meer omdat we meer uren werken, maar die compenseren de minder betaalde maanden. Stageco past de minimumlonen van het paritair comité 126 toe. We krijgen een onkostenvergoeding als
18
we in het buitenland verblijven, een zogenaamde scheidingsvergoeding van 52 euro per dag”. Ondanks haar job, is Mieke niet vaak gescheiden van haar vriend. “Hij zit in mijn buitenlandse crew, hij is trouwens mijn chief. We zijn al tien jaar samen”, voegt ze er nog aan toe.
helemaal afgestemd op Stageco. Als je wil thuis zijn, moet je verlof aanvragen, anders gaat Stageco er vanuit dat je beschikbaar bent én dat is zeven op zeven. Dat is de praktijk, er wordt heel veel flexibiliteit gevraagd om de klant ten dienste te staan“, vertelt Mieke over de andere kant van de job.
De arbeidsomstandigheden van de crew die uitsluitend binnenlandse opdrachten afwerkt zijn zwaarder, aldus Mieke. “Zij blijven nauwelijks overnachten, zijn heel veel op de baan en doen veel overuren. De job is vaak een afvalrace, er zijn veel mensen die er met veel enthousiasme aan beginnen, maar het niet volhouden. Het ook niet kunnen volhouden met rugproblemen. Het is moeilijk combineerbaar met een gezin. We weten nooit wanneer we thuis gaan zijn, een sociaal leven is er niet bij. De co-ouderschapsregeling van mijn vriend is afgestemd op onze job bij Stageco. De dochters van mijn vriend wonen enkel in de wintermaanden bij ons. Dat is niet ideaal, maar we hebben er een balans in gevonden, ons leven als koppel is
En hoe onderhoudt Mieke haar fysieke paraatheid? “Vooral de rugspieren moeten getraind worden, ik ga mountainbiken en zwemmen, vooral in de winter. We hebben ook rugschool gehad op het werk, maar dat was vooral theorie. We hadden dit in het comité preventie en bescherming op het werk gevraagd. Wat we nog niet krijgen na de job zijn massages, dat moeten we nog eens bespreken. Ik zou deze job graag heel mijn leven doen. Afgelopen zomer hadden we echt een goede ploeg om de wereld rond te trekken, we hebben heel hard gewerkt, maar de ambiance was goed.” En toch is er voor Mieke meer in het leven. “Ik heb tijdkrediet met motief opleiding aangevraagd. Deze winter
volg ik een opleiding maatschappelijk werk in het centrum voor volwassenenonderwijs aan de sociale hogeschool in Heverlee. Ik startte de opleiding door het opnemen van mijn overuren en van betaald educatief verlof. Om dit tijdkrediet te kunnen nemen moet je 120 uren per schooltrimester les volgen en moet ik ook 200 uren stage doen. Gelukkig kan ik rekenen op mijn vakbond om dit allemaal uit te pluizen. Werken en studeren is niet zo makkelijk te combineren. Normaal ga ik nog drie à vier jaren studeren, deze bijscholing is mijn plan B. Ik ga wellicht in de Leuvense armoedebestrijding stage doen”, besluit ze.
Fotograaf: Rob Stevens
Interview: Filip Bellemans
IK WAS TIEN… IN 1984 “Ik ben van Werchter en ik ging al vroeg werken op Rock Werchter. Van kinds af was ik er door gefascineerd. Ik was tien als ik op mijn fiets naar het festivalterrein reed en het met grote ogen aanschouwde”, vertelt Mieke. Ze zal het toen misschien niet beseft hebben, maar in 1984 klonk er op de wei muziek van Chris Rea, John Hiatt, Joe Jackson, Simple Minds en Lou Reed. Mieke posseert 28 jaar later bij de TW-affiche van toen in het belevingscentrum van Rock Werchter.
19
gwet
Vraag het aan Nathalie
Zorgverlof bij hospitalisatie van je kind Vanaf 1 november 2012 kan je een week zorgverlof aanvragen wanneer je kind gehospitaliseerd wordt en hiervoor een RVA-uitkering ontvangen. Ik deed een beroep op mijn collega Piet Van den Bergh om er meer over te weten. Piet is de auteur van de ACV-brochure over tijdkrediet waarin je meer kan lezen over thematische verloven. Eén van de drie thematische verloven is de bijstand aan een zwaar ziek gezins- of familielid. In theorie kon je van dit “zorgverlof” reeds gebruik maken wanneer je kind in het ziekenhuis opgenomen werd. In de praktijk lag dit moeilijker: je moest dit opnemen voor minstens één maand en minimum 7 dagen op voorhand aanvragen. In de Nationale Arbeidsraad trok ACV reeds geruime tijd de kar om deze regels te versoepelen wanneer je kind gehospitaliseerd wordt. Met een unaniem advies van 27 juni 2012 binnen de Nationale Arbeidsraad hebben we de Minister van Werk over de streep gekregen: moet je minderjarig kind vanaf 1 november 2012 gehospitaliseerd worden, kan je hiervoor zorgverlof voor één week vragen, die met een week verlengd kan worden. Van de aanvraagtermijn van 7 kalenderdagen kan afgeweken worden wanneer de hospitalisatie onvoorzien is. In dergelijke gevallen kan het zorgverlof onmiddellijk ingaan, waarbij je uiteraard je werkgever op de hoogte brengt. Je heb dit recht enkel bij een effectieve hospitalisatie van je kind, maar anderzijds is het niet nodig dat je kind de volledige duur van de één of twee weken in het ziekenhuis blijft: in dat geval kan je het korte zorgverlof aanwenden om je kind verder thuis te verzorgen of bij te staan. Om gebruik te maken van dit korte zorgverlof heb je een attest van de behandelend geneesheer nodig dat vermeldt dat sociale, familiale of emotionele bijstand nodig is. Wanneer afgeweken wordt van de aanvraagtermijn van 7 kalenderdagen, moet het attest ook vermelden dat het om een onvoorzienbare hospitalisatie gaat. Daarnaast moet uit het attest blijken dat de hospitali20
satie effectief heeft plaatsgevonden. Indien dit niet het geval is, bijvoorbeeld omdat dit werd afgeleverd door je huisdokter voorafgaand aan de hospitalisatie, vraag je in het ziekenhuis een bewijs van de hospitalisatie en bezorg je dit aan je werkgever. Wie kan hiervan gebruik maken? In eerste instantie komt dit toe aan de ouder die samenwoont met het kind alsook aan elke andere werknemer die samenwoont met het kind en die belast is met de dagelijkse opvoeding (bijvoorbeeld de partner van de ouder). Wanneer geen van deze personen gebruik kan maken van het korte zorgverlof, komt het recht toe aan de ouder die niet met het kind samenwoont. Verkeert ook deze in de onmogelijkheid om het recht op te nemen, dan komt dit toe aan een familielid in de tweede graad van het kind. Dit kunnen de grootouders van het kind zijn of broer of zus van het (minderjarige) kind. Je krijgt dit recht enkel om je prestaties volledig te schorsen: je werkt dus niet gedurende een of twee weken. Merk je dat de twee we-
ken niet zullen volstaan, kan je aansluitend gebruik maken van het normale regime van het zorgverlof met een aanvraagtermijn van 7 kalenderdagen. Neem je ook dat zorgverlof op als een volledige schorsing, dan ben je niet verplicht om daarbij de normale minimumtermijn van een maand te respecteren. Je werkgever kan dit recht niet weigeren noch uitstellen, ongeacht de omvang van de onderneming. Je bent beschermd tegen ontslag vanaf je aanvraag tot 3 maanden na afloop van het zorgverlof. Je hebt recht op de gewone RVA-uitkering bij thematische verloven, die 160 euro netto per week bedraagt. Of de Vlaamse aanmoedigingspremies ook bij de opname voor een week toegekend zullen worden, kon nog niet bevestigd worden. Bedankt Piet voor deze uitleg.
i�
hal t a �
Nathalie Diesbecq werkt als juriste voor ACV. Heb je een vraag voor Nathalie? Contacteer haar dan via www.g-magazine.be
gstudie
Waarom kiezen vrouwen voor deeltijdwerk? Steeds meer vrouwen participeren op de arbeidsmarkt en tweeverdienersgezinnen zijn meer de regel dan uitzondering geworden. De afstemming van betaald werk en het privéleven vergt daardoor soms kunst- en vliegwerk. Vooral in de ‘drukke leeftijd’, de levensfase met jonge kinderen, ervaren gezinnen moeilijkheden om werk en gezin te verzoenen. Veel gezinnen proberen de combinatie van betaald werk en gezin draaglijk te houden door de hoeveelheid betaalde arbeid te verminderen. Er wordt steeds meer deeltijds gewerkt, in het bijzonder wanneer er kinderen zijn in het gezin. Vooral vrouwen schroeven hun arbeidstijd terug, mannen doen dat veel minder. Deze maatschappelijke problematiek vormde het centrale uitgangspunt van mijn doctoraatsstudie ‘Verdeeld tussen arbeid en gezin’ waarin ik de keuze voor deeltijds werk als combinatiestrategie grondig geanalyseerd heb. Wie kiest er voor deeltijds werk? Welke dynamieken liggen aan de grondslag? En kan deze strategie met het oog op de werk-gezinsbalans effectief worden genoemd? Voor deze studie heb ik gebruik gemaakt van gegevens van Vlaamse jongvolwassenen die geboren zijn in 1976 van wie de gezinssituatie, arbeidsloopbaan en -keuzes werden opgevolgd tussen de cruciale leeftijd van 23 en 29 jaar. Die groep bevindt zich op het scharnierpunt waarop zowel de gezinsvorming als de beroepsloopbaan een aanvang nemen met als gevolg dat in die levensfase de combinatiedruk heel snel toeneemt. De combinatie van arbeid en gezin wordt vaak aangewezen als verklaring voor verschillen in de beroepsposities, arbeidsloopbanen en -kansen van vrouwen en mannen. Mijn onderzoek is toegespitst op het begin van de carrière. Dat is de periode waarin de loonverschillen tussen mannen en vrouwen nog beperkt zijn, aangezien de loonkloof verbreedt met de leeftijd. Ik bestudeer ook een relatief jonge generatie. Vrouwen van die generatie zijn in sterke mate beroepsactief: 90% van hen werkt. Niettemin blijkt ook dat deeltijds werk vooral bij de vrouwen voorkomt. Zo werkt ongeveer een derde van de werkende vrouwen in een, doorgaans grote (vaak vier vijfde), deeltijdbaan. Mannen maken nog steeds minder de keuze
voor deeltijds werk, zo weinig dat ik dat in mijn studie niet verder heb kunnen analyseren (slechts 3% van de werkende mannen werkt deeltijds op 29-jarige leeftijd). De resultaten van mijn studie tonen aan dat de gezins- en beroepssituatie van de vrouwen een belangrijke rol spelen bij de keuzes voor deeltijds werk. Daarbij is de druk die uitgaat van de gezinsverantwoordelijkheden, in het bijzonder het aantal kinderen, van belang. Maar nog belangrijker dan de gezinscontext blijken kenmerken van de werksituatie zelf. De keuze voor deeltijdwerk blijkt in grote mate afhankelijk van het soort werk dat vrouwen verrichten. Niet de keuze voor deeltijds werk is de oorzaak van slecht werk met weinig mogelijkheden tot zelfontplooiing. Wel omgekeerd: het zijn minder goede werkomstandigheden – het hebben van een routinematige baan, met weinig verantwoordelijkheid en weinig zeggenschap – die vrouwen aanzetten tot het verminderen van de werktijd. Wellicht is het door de arbeidstijd te verminderen dat werken in een dergelijke baan haalbaar blijft. In de volgende paragrafen reflecteren we verder over drie zaken die verbonden zijn met de bovenstaande hoofdbevindingen, met name over 1) de rol van de kwaliteit van het werk, 2) traditionele keuzes en stereotype verwachtingen en 3) de persoonlijke verantwoordelijkheid voor de keuze voor deeltijds werk.
1. Kwaliteit van het werk Studies naar de werk-gezinbalans focussen doorgaans op de moeilijkheden die gezinnen ervaren bij de combinatie van werk en gezin. Dagelijks dienen we onze handelingen en activiteiten te organiseren binnen de 24 uur die elke dag maar telt. De voorbije decennia ervaren gezinnen steeds meer tijdsdrukte en hebben ze het gevoel dagelijks niet of moeilijk toe te komen met de tijd die ze hebben. Dat betekent daarom uiter-
21
:
g gstudie
: aard nog niet dat de combinatie van werk en gezin alleen maar kommer en kwel is. Het combineren van werk en gezin biedt ook voordelen. Het hebben van een betaalde baan is meer dan alleen het verdienen van een inkomen. Het is ook integratie in de samenleving én een vorm van zelfontplooiing en -verwezenlijking. Betaald werk draagt dan ook bij tot het welbevinden en kan dan worden beschouwd als een verrijking voor het persoonlijk leven. Omgekeerd heeft onderzoek ook aangetoond dat tevredenheid met het gezinsleven bijdraagt tot een beter functioneren op het werk. Een aspect dat werkgevers misschien onvoldoende erkennen.
ook bijdraagt tot een meer haalbare combinatie werk-gezin. Het beleid kan hierop inspelen om de moeilijkheden van het tweeverdienersschap op te vangen.
Een lange arbeidsduur beperkt logischerwijs de tijd en energie die overblijft voor de thuissfeer waardoor de combinatie van betaald werk met de gezinsverantwoordelijkheden al sneller uit evenwicht geraakt. De mate van “combineerbaarheid” van werk en gezin wordt evenwel niet enkel bepaald door de arbeidsduur, ook de aard van het werk speelt een rol in de mate waarin men de combinatie al dan niet als problematisch ervaart. De vervulling van meerdere rollen kan immers ook positief zijn. Tijd kan in zekere zin ook worden gemaakt, en positieve ervaringen geven ook energie. Afhankelijk van de kenmerken van het betaald werk, kan het werk dan ook als verrijkend worden ervaren en motiveren om de combinatie werk-gezin waar te maken. Daarom bepaalt niet enkel het aantal uren dat wordt gewerkt hoeveel combinatiedruk mensen ervaren, maar draagt de kwaliteit van het werk bij in hoe de combinatie werk-gezin wordt ervaren en gemaakt.
Ondanks de toegenomen vrouwelijke arbeidsparticipatie, blijft de afstemming en verzoening van werk en gezin nog grotendeels een zaak van de vrouwen. Vrouwen werken vaker dan mannen deeltijds en maken meer gebruik van mogelijkheden om de werktijd te verminderen, zoals ouderschapsverlof en tijdkrediet, in het bijzonder wanneer er kinderen zijn in het gezin. Vrouwen besteden ook meer tijd dan mannen aan dagelijkse taken in de sfeer van (kinder)zorg en het huishoudelijk werk. Deeltijds werk lijkt dan voor vrouwen dé manier geworden om arbeidsmarktparticipatie te verzoenen met de (traditionele) zorgrol. In mijn eigen studie vind ik evenwel geen enkel effect van een moderne dan wel traditionele rolopvatting op de keuze voor deeltijds werk, ook niet op de ervaring van combinatiedruk trouwens.
Zo stel ik in mijn studie vast dat niet alle vrouwen dezelfde nood hebben aan een vermindering van de werktijd. Vrouwen met uitdagend werk (gekenmerkt door een hoge autonomie, veel variatie en voldoende mentale inspanning) ervaren niet de hoogste combinatiedruk, zij hebben een sterkere arbeidsoriëntatie, gaan minder deeltijds werken en kunnen blijkbaar de combinatie gezin met voltijds werk beter maken. Vrouwen in belastend werk ervaren daarentegen een hogere combinatiedruk en zetten vaker de stap naar deeltijds werk. Deze bevindingen pleiten voor kwalitatief werk, zinvol en werkbaar werk. Beleidsmatige aandacht voor de kwaliteit van het werk beperkt zich momenteel nog vaak tot de problematiek van de eindeloopbaan. Op basis van deze onderzoeksresultaten blijkt dat het ook al veel vroeger in de arbeidsloopbaan belangrijk is, dat inhoudelijk interessant werk
22
2. Traditionele keuzes en genderongelijkheid
De combinatie van werk en gezin is niet enkel een zaak van vrouwen, beide partners van het koppel zijn betrokken. Voelen mannen dan geen nood om de werktijd te verminderen? Of “durven” ze niet omwille van hoe dat zou worden gepercipieerd en omdat ze eventuele “consequenties” voor hun loopbaankansen niet willen riskeren? Vaak wordt gewezen op de loonkloof tussen mannen en vrouwen en de verwachting dat de vrouwelijke partner minder zal gaan werken omwille van het lagere loon. Maar verschillen in het loon zijn, zo suggereert mijn studie, mogelijk niet de enige factor die maakt dat mannen en vrouwen verschillende keuzes maken. De beroepsposities mogen best ruimer worden bekeken, in termen van loopbaankansen, het soort werk en de kwaliteit van het werk van mannen en vrouwen op de arbeidsmarkt. Zo stel ik in mijn studie vast dat mannen reeds van bij de start van de arbeidsloopbaan gemakkelijker terecht komen in een meer uitdagende baan, in vergelijking met vrouwen met eenzelfde opleidingsniveau.
De kans op uitdagend werk neemt toe met de duur dat men op de arbeidsmarkt actief is. Het gemiddeld leeftijdsverschil tussen partners draagt dan ook bij tot verschillende keuzes binnen een koppel. De verschillende beroepsposities van mannen en vrouwen kunnen bijdragen tot keuzes die de arbeidsloopbaan van de mannelijke partners vooropstellen, of de verantwoordelijkheid voor de organisatie van het gezinsleven meer bij de vrouwelijke partner leggen. Het feit dat binnen een koppel de mannelijke partner vaak ook enkele jaren ouder is, met een arbeidsloopbaan die ook in vele gevallen reeds verder ontwikkeld is, zal die ongelijkheid enkel versterken. Als koppelvorming louter een rationele keuze met het oog op het verzekeren van de eigen toekomst zou zijn, dan luidt het advies voor jonge vrouwen om een jongere partner uit te zoeken, zodat hun eigen beroepspositie meer gewicht in de schaal zal werpen op het ogenblik dat bepaalde keuzes zich opdringen.
3. Over keuzes en verantwoordelijkheid De vermindering van de arbeidstijd via deeltijdarbeid vormt voor vrouwen met kinderen toch vooral een belangrijke strategie om de totale werklast in balans te houden. Als we de combinatie werk en gezin willen ondersteunen voor gezinnen wordt de aandacht dan ook best gericht op de structurele problemen die de afstemming moeilijk maken en die bijdragen tot gendergebonden keuzes. Ondersteuning of bijsturen naar een meer gelijke takenverdeling door de overheid is evenwel niet gemakkelijk. Niet in het minst door de tegenstelling tussen enerzijds de perceptie en anderzijds de bevindingen met
Ilse Laurijssen (°1976) studeerde sociologie aan de Universiteit Gent en is sinds 2000 onderzoeker aan de Vrije Universiteit Brussel (VUB). Ze is auteur van het doctoraal proefschrift ‘Verdeeld tussen arbeid en gezin. Een panelstudie naar de context en dynamiek van de keuze voor deeltijds werk.’ Brussel, 28 augustus 2012: VUBPress, 305 pagina’s te bestellen via www.aspeditions.be.
betrekking tot het vrijwillig karakter van keuzes over de verdeling van werk en gezin. Zo beschouwen de meeste mensen de takenverdeling in het gezin als een privé-aangelegenheid; de overheid moet zich daarmee niet bezighouden. Dat blijkt bijvoorbeeld heel sterk uit reacties op de uitspraak in de media in het voorjaar dat ‘vrouwen voltijds moeten werken’ door moeders die voor de kinderen thuis blijven die zich miskend voelen. Omdat de bezorgdheid om een ongelijke takenverdeling grotendeels ook is ingegeven omdat de gevolgen ervan zo problematisch kunnen zijn (denk aan het hogere armoede risico van gescheiden alleenstaande vrouwen), wordt vaak ook gesuggereerd of geconcludeerd dat vrouwen beter moeten worden geïnformeerd over de gevolgen van hun keuzes. Te vaak wordt hierdoor gefocust op de persoonlijke verantwoordelijkheid van vrouwen. Men gaat er van uit dat vrouwen zich bewust moeten zijn van de gevolgen van hun keuze van deeltijdwerk. Maar daarbij wordt genegeerd hoe moeilijk het is om de toch nog wel sterk voorspelbare en traditionele takenverdeling tussen mannen en vrouwen te doorbreken en worden ook de problemen die aan de basis liggen van de keuze om minder te gaan werken ontkend. Mijn studie toont aan dat de gezins- en beroepssituatie waarin vrouwen zich bevinden een grote rol speelt in die zogezegde keuze. Beleidsmatig dient men daarom veeleer structureel in te grijpen, bijvoorbeeld in de beroepssfeer en te investeren in dynamiek, flexibele en uitdagende baaninvullingen, eerder dan te focussen op de thuissfeer of de verantwoordelijkheid louter aan de vrouwen toe te schrijven. De noden die in de eerste plaats de aanleiding vormen van de keuze voor deeltijdwerk verdwijnen immers ook niet door de gevolgen van keuzes te benadrukken.
Ils�
23
workwatchers Afterwork-party in Beveren-Leie Workwatchers biedt leuke activiteiten aan vrouwen met een syndicaal engagement. De activiteiten zijn gratis en staan voor iedereen open, ook voor mannen. De feelgoodmomenten van Workwatchers versterken (vrouwelijke) vakbondsmilitanten om te werken aan een gezinsvriendelijke werkplek.
Begin oktober or West-Vlaanderenganiseerden de Workwatchers va Er waren verschill een afterworkparty in Beveren- n ACV ZuidWil je er de volgenende leuke standjes die avond. Leie. Heidi.Masschele de keer ook bij zijn, laat het da n weten aan
[email protected].
WorkWatchers VOOR 'N GEZOND EVENWICHT OP EN NAAST HET WERK
EHBK in Antwerpen
g
EHBO daar heb je wellicht al van gehoord. Bij ACV Antwerpen kennen ze sinds dit jaar ook EHBK of ‘Eerste Hulp Bij Kinderopvang’, dat vrouwen verenigt rond het thema arbeid en gezin. De vrijwilligersgroep die er uit ontstond onderneemt acties en informeert. Het ondersteunt ook ouders in lokale overlegorganen voor kinderopvang (LOK) in Antwerpen. “Iedereen is welkom om zich bij onze werkgroep aan te sluiten”, laat initiatiefneemster Pamela Van Gorp ons weten. Je kan haar contacteren via
[email protected].
wiki
Kinderopvang is een verzamelterm voor verschillende mogelijkheden om kinderen op te vangen, op het moment dat deze bijvoorbeeld niet naar school gaan en hun ouders niet thuis zijn. Met kinderopvang worden de formele vormen van opvang aangeduid, opvang waarvoor betaald moet worden. De informele vormen (gratis opvang door opa, oma of buurvrouw) vallen er meestal buiten. De kwaliteit van de kinderopvang in Vlaanderen wordt door de overheid gecontroleerd. Opstellen van erkenningsnormen en toezicht erop worden gecoördineerd door de Vlaamse overheidsinstelling ‘Kind en Gezin’. Zowel naar veiligheid, hygiëne als naar aantal en vorming van de begeleid(st)ers gelden minimumeisen. Ook privé-onthaalouders moeten minimum kwaliteit leveren, in ruil voor een beperkt sociaal statuut. Als ouders gebruikmaken van deze erkende opvang, kunnen zij de kosten voor kinderopvang aftrekken van het belastbaar inkomen.
24
Kinderanimo kinderen? Even: “Hoe stereotiep denken met auto’s spel testen: mogen meisjes ook en?”
“Laat je dkrediet: arbeid en gezin” ij T : s s e ln n We in kader va verwennen Wijnproeven “Hoe smaakt ge: nd
er in het buitenl
and”
g
r en g: “Wees nuchte Politie-oefenin ellingen rond de probeer genderst beantwoorden” loonkloof juist te
wiki
Een afterwork-party start na de dagtaak, op tijd, vanaf 19 uur en is op tijd gedaan, rond middernacht. Deze bijeenkomst combineert fun en netwerking. Stijlvolle uitbundigheid met vrienden en collega’s is het motto. In een gezellige en ongedwongen sfeer kan er genoten worden van ontspannen ‘na de uren’ én dat met uitstekende muziek, in een prachtig kader en met veel fijn volk.
Naar film over Ford fabriek in Genk
heater t r a a n s i t a Gr wen’ ‘Wolfsvroupen in Antwer
g
De genderwerking van ACV-Limburg bevordert de gelijke kansen tussen mannen en vrouwen, onder andere via facebook. Op www.facebook.com/ GelijkeKansenLimburg vind je activiteiten en links naar interessante wetgeving, artikels, films, enz. Op woensdag 12/12/12 toont de genderwerking van ACV-Limburg om 20 uur de film Dagenham in Euroscoop Genk. Online inschrijven via ‘Inschrijvingen’ op www.acv-limburg.be of via de ‘Kalender Workwatchers’ op www.g-magazine.be. Dagenham is een wijk in de regio Groot-Londen. De film ‘Made in Dagenham’ uit 2010 is gebaseerd op waargebeurde feiten. In 1968 protesteerden 850 vrouwelijke arbeiders uit de Ford fabriek tegen de ongelijkheid in lonen tussen mannen en vrouwen.
Heb jij al iets in jouw agenda op vrijdagavond 8 maart 2013? Indien nee, dan hebben we voor jou een tip voor een avondje uit. Op de avond van de internationale vrouwendag 8 maart 2013 start om 19u30 de theatervoorstelling ‘Wolfsvrouwen’ van tv-gezicht Saartje Vandendriessche
(foto) in de Nationalestraat 110 in Antwerpen. Deze gendervoorstelling was dit jaar al te zien in het Antwerpse Fakkeltheater. Om dit gratis theater bij te wonen moet je lid zijn of worden van ACV of Femma. Meer info en inschrijven bij
[email protected] van Workwatchers Antwerpen.
De Internationale Vrouwendag is een herdenking van de eerste staking van vrouwen die plaatsvond op 8 maart 1908 in New York. De staking was gericht tegen de slechte arbeidsomstandigheden in de textielindustrie en is beroemd geworden door onder meer de poëtisch verwoorde eis van de vrouwen: ‘brood en rozen’. In 1911 deed de Duitse socialiste Clara Zetkin tijdens een internationale conferentie voor socialistische vrouwen in Kopenhagen het voorstel om 8 maart uit te roepen tot Internationale Vrouwendag. Deze datum werd echter niet overal aangehouden. Sinds in de jaren 1960 de tweede feministische golf op gang kwam, wordt de Internationale Vrouwendag weer volop gevierd, meestal met demonstraties, bijeenkomsten en conferenties. Een officiële tegenhanger, een Internationale Mannendag, bestaat niet. In de voormalige Sovjetrepublieken wordt echter op 23 februari de dag van de verdedigers van het vaderland als zodanig gevierd. Op maandag 19 november 2012 werd er in ons land wel een ludieke Internationale Mannendag gehouden. Deze www.internationalemannendag.be wil mannen en jongens helpen langer, gelukkiger en gezonder te leven.
wiki
25
column
Gday
Op 19 november vierden we de internationale mannendag. Nu kan ik me voorstellen dat je je afvraagt: ‘gaat het om de start van de Champions League?’ of ‘is er dringend nood aan een mannelijke tegenhanger van de verschillende Vrouwendagen waarmee ze je rond de oren slaan?’. Ik vind de internationale Mannendag een schitterend initiatief, onder bepaalde (mijn) voorwaarden weliswaar. Als het gaat over het mannelijkheidsdiscours van berucht filosoof Harvey C Mansfield, die als missie heeft de mannelijkheid te redden door massaal te gaan jagen en de vrouwen aan het fornuis te ketenen, dan haak ik af. Als de internationale Mannendag bijdraagt tot gendergelijkheid, duid ik deze dag met stip aan in mijn agenda. Net zoals er binnen de vrouwenbeweging het besef is dat gelijkheid van kansen niet louter een vrouwenzaak is, moet ook internationale Mannendag vrouwen en mannen samenbrengen rond gemeenschappelijke strijdpunten. Waarvoor slaan we dan precies de handen in elkaar? Simpelweg gaat het om een stoelendans waarbij er taken en zitjes worden doorgeschoven. Op die manier komt er meer evenwicht tussen vrouwen en mannen in het huishouden, bij de zorg voor kinderen, in politieke besluitvorming, in bedrijven, …. Zo´n ‘carrouseloperatie’ klinkt eenvoudiger dan het lijkt.
Omdat kakbroeken wassen en soep maken niet dezelfde macht en aanzien opleveren dan een bedrijf leiden of het land regeren. Mannen, gebruik de Mannendag om een cultuurverandering in bedrijven teweeg te brengen, waardoor je niet als een alien wordt aanzien als je ouderschapsverlof aanvraagt. Eis van de overheid een verplicht en uitgebreid vaderschapsverlof waardoor even thuis blijven bij je pasgeboren kind de normaalste zaak van de wereld wordt. Vecht voor een arbeidsorganisatie die de combinatie met een gezin mogelijk maakt zodat ook jij op tijd in de crèche kan zijn. Maar reik ook je hand uit naar de vrouwen. Maak nu eindelijk de helft van jullie zitjes vrij in directiecomités of raden van bestuur. Het zal opluchten om niet overal en altijd de verantwoordelijkheid op jullie schouders te nemen. Mannen en vrouwen, kijk in eigen boezem (dames, dit privilege laten we best varen)! Heb ballen aan uw lijf (ja heren, het komt van twee kanten) en maak moedige en slimme keuzes! Voor mij moeten Mannen- en Vrouwendag blijven bestaan, met de overtuiging om vanuit ieders actiepunten allianties aan te gaan. Misschien komt er dan ooit een ‘Genderdag’ of ‘G-day’, waar we die alliantie vieren.
Riet
26
Riet Ory is Adjunct Algemeen Directeur van Femma, het vroegere KAV, een Vlaamse vereniging van vrouwen.
Vanaf 21 november ligt ‘Nathalie’ in de winkel. Het éénmalig personaliteitsmagazine van actrice en durfal Nathalie Meskens. ‘Zalig zot! Anti-crisis medicijn’ staat er op de cover. Voor 5,95 euro koop je 148 bladzijden feelgood woorden en beelden van en over mensen die voor de actrice-imitatrice belangrijk zijn. “’tis geen typisch vrouwenblad, er zijn heel veel vrouwen zoals ik, die niet graag shoppen en die niet naar de schoonheidsspecialist gaan. Die andere vrouwen kunnen hun hartje ophalen met dit magazine”, vertelde Nathalie ons tijdens de persvoorstelling. Is Nathalie Meskens dan een atypische vrouw? “Ik denk dat ze op de redactie wel geschrokken zijn doen ze vaststelden dat ik niks heb met mode en schoonheidsproducten.” Samen met een man, Danny Ilegems, stond ze in voor de hoofdredactie van ‘Nathalie’. Haar schrijfwerk beperkte zich tot het voorwoord. Er staan ver-
gspot
‘Nathalie’is geen typisch vrouwenblad
“Ik ga niet graag shoppen en naar de schoonheidsspecialist” schillende dubbelinterviews in, allemaal geschreven door vrouwen. Ook de eindredactie en de vormgeving was in handen van vrouwen. En de redactiechef en de verantwoordelijke voor de marketing en de communicatie én de uitgever van ‘Nathalie’ zijn ook geen mannen. Warme en eerlijke woorden over de liefde staan er in het magazine. Van een paar bevriende koppels van Nathalie en over haar man Jeroen Van Dyck, de chauffeur van haar leven. In het dubbelinterview met haar echtgenoot zegt ze: “dat hele romantiek-gedoe, vind ik zwaar overdreven. Neem nu een boeket bloemen. Wat heb ik daar nu aan? Geef mij maar een goed gesprek”. Op de persvoorstelling vroegen we Nathalie hoe het gesteld is met de combinatie tussen haar drukke job en haar gezin. En ze reageerde met: “Ik heb geen gezin, ik heb alleen een man die ik overal mee in betrek en die zich ook graag betrokken voelt, we sleuren mekaar mee in onze razernij”. Of de 30-jarige Nathalie Meskens nog aan een gezin begint, weten we niet. In ‘Nathalie’ zegt ze over het moederschap: “ik ben bang dat ik onaantrekkelijk zal worden voor mijn man. Niet fysiek, maar eerder wat mijn karakter betreft, dat ik een gestresseerde, geobsedeerde moeder zal worden die niets
anders doet dan klagen”. Een dubbelinterview met haar eigen mama ontbreekt ook niet in het magazine. “Nathalie kon vroeger iedereen om haar vinger winden. Ik dacht: dit blijft niet duren. Maar het bleef wel duren”, zegt Viviane over haar dochter. De broer van Nathalie, Kevin, een hiphopper, vuilnisman die getrouwd is met een advocate, komt ook aan het woord. Maar de meeste tekens in ‘Nathalie’ zijn voor Sophie Vangheel van de ngo Cunina waarvan de actrice het ambassadeurschap opneemt. Bij Cunina kan je een ‘kindje kopen’ voor 30 euro per maand in Haïti, de Filippijnen, Brazilië, Nepal of Zuid-Afrika. Cunina is een erkende ngo die onderwijsprojecten opzet. De nu 65-jarige initiatiefneemster vertelt in het magazine waarom ze federale subsidies weigert. Nathalie Meskens geeft samen met haar man ook werk aan 15 mensen in hun Thais restaurant Yam Thai in Antwerpen. Het levensverhaal van de horecamedewerkers en de ervaringen met hun bazin kan je ook lezen in ‘Nathalie’. En “Nathalie is niet altijd zo grappig. Ze is best een strenge baas”, zegt de kokkin in het magazine. En tot slot dit nog: Prins Filip onthult in ‘Nathalie’ dat mevrouw Meskens deel uitmaakt van zijn denktank…, samen met Mark Eyskens en Eddy Merckx.”
“Ik heb geen gezin, ik heb alleen een man die ik overal mee in betrek”
Fotograaf: Michael De Lausnay
g
wiki
Nathalie Meskens (21 april 1982) is een Vlaamse actrice. Ze studeerde aan de Toneelacademie in Maastricht. Ze maakte in 1999 haar filmdebuut in de familiefilm Blinker. Bij het grote publiek werd ze in 2004 bekend dankzij haar rol in de televisieserie Kaat & co, op één. Vanaf 2009 was ze te zien als prinses Mathilde in het humoristische vtm-programma Wij van België, naast Walter Baele die de rol van Prins Filip vertolkt. In het komische programma Tegen de Sterren op persifleert Meskens naast Mathilde een scala aan tv-persoonlijkheden zoals Annemie Struyf, An Lemmens, Natalia Druyts en Astrid Bryan. Sinds 2007 is ze gehuwd met acteur Jeroen Van Dyck. Ze waren samen te zien in de telenovelle David op vtm. In 2011 speelde ze mee in Code 37 De Film. Sinds dit jaar heeft ze de hoofdrol in de televisieserie van de Genkse advocate Danni Lowinski die uitgezonden wordt op vtm. Samen met haar man baat Meskens een Thais restaurant uit in Antwerpen. Ze is ook ambassadeur van de ngo Cunina die onderwijsprojecten opzet in de derde wereld. Op vrijdag 16 november 2012 stelde ze in veilinghuis Bernaerts in Antwerpen haar éénmalig magazine Nathalie voor. Het was het vierde éénmalige magazine dat uitgeverij Sanoma op de markt bracht. Een personaliteitsmagazine dat opgebouwd is rond een bekende Vlaming. Nathalie Meskens is de eerste vrouw na filmmaker Erik Van Looy, tv-man Tom Waes en kok Sergio Herman die zo’n éénmalig magazine krijgt. De uitgeverij Sanoma Media België is ook uitgever van onder meer Humo en Story én van de vrouwenbladen Flair, Libelle, Feeling en Marie Claire. Het stopte vorig jaar met de uitgave van Goedele, het maandblad van tv-persoonlijkheid en seksuologe Goedele Liekens.
Interview: Filip Bellemans 27
Tijd is geld. Zorg is tijd nemen. Hoeveel krediet heb jij nog?
ki i �
De G in G-magazine verwijst naar gender, een begrip dat de gedrags- en identiteitsverschillen tussen mannen en vrouwen duidt. G-magazine is een roldoorbrekend magazine dat jou confronteert met het doorbreken van stereotiepe denkbeelden over mannen en vrouwen én de typische mannen- en vrouwenrollen relativeert.
COLOFON
Dit niet-commercieel magazine wordt je gratis aangeboden door
| december 2012 | Hoofdredactie: Ilke Jaspers Eindredactie: Filip Bellemans Artdirector: Johan Van Baelen Fotografen: Rob Stevens | Michael De Lausnay | Jürgen Doom Website: Artprotect.be Vormgeving en druk: Gevaert Graphics | Gevaert Printing Oplage: 15 000 exemplaren Verantwoordelijke Uitgever: Dominique Leyon Wettelijk Depotnummer: D/2012/0780/67 Redactieadres: Haachtsesteenweg 579 | 1031 Brussel |
www.g-magazine.be
