Eigenaar info
marjaerich 30-01-2010
Fruit Aardbeien Aalbessen *Blauwebessen *Bosbessen *Kruisbessen *Zwartebessen Abrikozen Aardbei -----------------------------------------------------------------------------------Beschrijving In de bronstijd werd de aardbei al door mensen gebruikt, maar pas vanaf de 14e eeuw werden aardbeiplanten vanuit het wild in tuinen aangeplant. In die tijd werden ze vooral gebruikt als sierplant en voor medicinaal gebruik. De vrucht was klein en de planten waren niet erg productief. De aardbei zoals wij die kennen is ongeveer 200 jaar oud. In de 17e en 18e eeuw zijn uit de beide Amerika's de octoploïde soorten Fragaria virginia (Noord-Amerika) en Fragaria chiloensis (Zuid-Amerika) ingevoerd. In 1766 werd de aardbei voor het eerst uitvoerig beschreven door Antoine Nicolas Duchesne en gaf hij aan zijn beschreven soort de Latijnse naam Fragaria ananassa. Deze soort had echter ook veel kenmerken van de ingevoerde soorten. De in Europa inheems voorkomende soorten zijn of diploïd (2n=14) of hexaploïd (6n=42), terwijl de geteelde soort octoploïd (8n=56) is. Daarom wordt aangenomen dat de in Europa geteelde aardbei een hybride is van F. virginia en F. chiloensis en is de goede soortnaam Fragaria ×ananassa. Later zijn ook kruisingen gemaakt met de octoploïde soort F. ovalis. In Californië werden vooral aardbeien geteeld met een zeer harde vrucht, vergelijkbaar met een appel. De in Europa geteelde vruchten waren daarentegen zacht. Kruisingen tussen deze twee typen aardbeirassen hebben de tegenwoordige, stevige rassen opgeleverd, die hierdoor goed verhandeld en over grote afstanden getransporteerd kunnen worden. In Nederland en België komen de diploïde Bosaardbei (Fragaria vesca) en de zeldzame hexaploïde Grote bosaardbei (Fragaria moschata) in het wild voor. Waarin in salades met ijsbergsla, nootjes, geitenkaas en een dressing van balsamico-azijn kort roerbakken in een klein beetje olie en bestrooien met peper aan een satéprikker dopen in gesmolten chocolade shake van gepureerde aardbeien, banaan en sinaasappelsap in plakjes op brood of beschuit - in yoghurt of bij ijs Waar let ik op bij het kopen? Aardbeien zijn heel kwetsbaar en gevoelig voor schimmel. Koop daarom verse ongekneusde exemplaren. Hoe bewaar ik ze? Je kunt aardbeien 1 tot 3 dagen in de koelkast bewaren. Buiten de koelkast is dat 1 dag. Haal de aardbeien na aankoop uit het doosje en leg ze bijvoorbeeld op een bordje. Zo voorkom je dat de aardbeien kneuzen. Waar let ik op bij het schoonmaken en bereiden? Het is niet nodig om aardbeien te wassen. Wil je ze toch wassen, doe dit dan voorzichtig in wat water. Hou ze niet onder een stromende kraan, daarmee kun je ze kneuzen. Verwijder daarna pas de kroontjes. Wanneer zijn ze er? Nederlandse aardbeien zijn van mei tot en met november verkrijgbaar. In januari, maart en april is de Nederlandse aardbei beperkt verkrijgbaar. Aardbeien zijn het hele jaar verkrijgbaar in de winkel. Wat zit erin? (per 100 gram) Kcal: 33 Vitamine C: 64 mg Kalium: 150 mg Calcium: 25 mg Fosfor: 30 mg Aalbessen rode en witte ------------------------------------------------------------------------------------De aalbes komt oorspronkelijk uit Europa en West-Azië. De aalbes is er in de rode of witte variant. Rode aalbessen hebben een klein kroontje - ongeveer 1 cm in doorsnee - en groeien in trossen. De kleur is doorschijnend helder tot donkerrood. Het zure tot zoetzure vruchtvlees bevat een aantal geelbruine pitjes. Witte aalbessen zijn crèmekleurige doorschijnende bessen met een klein kroontje. De witte bes, ooit als zaailing van de rode bes ontdekt, verschilt behalve in kleur iets van de rode doordat ze iets kleiner zijn. Ook is de smaak duidelijk zoeter.
Rode en witte bessen dragen vruchten aan takken van minimum twee jaar oud. Snoeien doe je het best in de winter. Om de groei van zijscheuten te stimuleren, kort je de sterkste scheuten met ongeveer een derde in als je een één jaar oude plant aankoopt. Kort kruisende scheuten tot op twee knoppen van de hoofdtak in. In de winter kort je alle kruisende takken in. Snijd ook één hoofdtak af tot net boven de grond. Bij tweejarige struiken snoei je alle scheuten weg die te laag aan de hoofdtak verschijnen. Idem voor scheuten die vanuit de voet van de plant omhoog komen. Herhaal vervolgens de stappen van bij de éénjarige struik. Dit is om de struik stelselmatig te laten verjongen. Bij oudere struiken verwijder je in de zomer overtollige en kruisende scheuten. Op deze manier kan er voldoende licht in de struik komen. Kort in de winter de scheuten aan de top van de hoofdtak met de helft in. Zijscheuten knip je in tot op één of twee knoppen van de hoofdtak. Dit bevordert de groei van nieuwe takjes die vruchten kunnen dragen. Verwijder nu ook de niet-vruchtdragende takken. Rode en witte bessen kan je ook op snoer kweken, maar de opbrengst is een stuk kleiner. Ze hebben dan vooral een decoratieve functie. Bij ‘snoerkweek’ kort je in het midden van de zomer alle nieuwe zijscheuten in tot op vier bladeren van het oude hout. In de winter kort je de zijscheuten van de hoofdscheut in met de helft. Doe dit tot op een hoogte van 1m50. Snoei vanaf nu elke winter de jonge scheuten van de hoofdscheut terug tot binnen één knop van het oude hout. Waar in in yoghurt en vla in fruitsalade en bowl als vulling van een omelet of flensjes met kwark als vulling voor kant-en-klare vlaaibodem in taarten, jam of compote Waar let ik op bij het kopen? Koop rode bessen die er vers, mooi en stevig uitzien. Fruit dat is beschadigd zal snel in kwaliteit achteruit gaan. Probeer de rode bessen daarom na aankoop zo snel mogelijk in de koeling te bewaren. Hoe bewaar ik ze? Het liefst uitgespreid op een bord in de koelkast, dan zijn ze een paar dagen houdbaar. Waar let ik op bij het schoonmaken en bereiden? Rode bessen zijn teer. Raak ze daarom zo min mogelijk aan, was ze vlak voor serveren, maar alleen als het nodig is. Verwijder pas na het wassen de steeltjes. Wanneer zijn ze er? Nederlandse rode bessen zijn van januari tot en met mei verkrijgbaar. De Nederlandse rode bes is van juni tot en met december beperkt verkrijgbaar. Wat zit er gemiddeld in per 100 gram? Kcal: 100 - 200 Vitamine C: 10 - 30 mg Natrium: ca. 10 mg Kalium: ca. 200 mg Calcium: ca. 10 mg Fosfor: ca. 10 mg Blauwe bessen ============= Vergen door hun langzame groei weinig onderhoud. Laat de struik de eerste drie tot vier jaar ongemoeid. De vruchten worden het beste gevormd op takken van twee of drie jaar oud. Vanaf nu moet je wel elk voorjaar snoeien om de groei van nieuwe scheuten te stimuleren. Verwijder de minst productieve en oudste scheuten. Sommigen mag je zelfs tot op de grond inkorten. Het is geen probleem als je de struik met een kwart inkort. Waarin Waar let ik op bij het kopen Koop bessen die er vers, mooi en stevig uitzien. Fruit dat is beschadigd zal snel in kwaliteit achteruit gaan. Probeer de bessen daarom na aankoop weer zo snel mogelijk in de koeling te bewaren, vergelijk het maar met melk. Waar let ik op bij het schoonmaken en bereiden Waneer zijn ze er Wat zit er in per 100 gram Energie: 119 KJ, 28 kcal Eiwit: 1.0 g Koolhydraten: 6.0 g Vet: 0.0 g Vezels: 7.3 g Vitamine C: 10 mg
Bosbessen ========= De blauwe bosbes (Vaccinium myrtillus) is een vaste plant uit de heifamilie (Ericaceae). Het is een struikje van 15-60 cm hoog (of zelfs iets meer). De plant houdt niet van kalkhoudende grond, maar past zich beter aan op een vochtige, zure bodem. De kalkmijdende plant groeit voornamelijk in open bossen (zowel in loofbossen als naaldbossen), op heide en veen in de gematigde en subarctische gebieden in de wereld (Europa, Noord-Azië, Japan, Noord-Amerika en zelfs lokaal nog in Groenland). Deze plant is in Europa nauw verwant met de rode bosbes (Vaccinium vitis-idaea), waarmee hybriden gevormd kunnen worden en in Noord-Amerika met Vaccinium membranaceum en Vaccinium parviflorum. Vaste plant uit de Heifamilie, het is een dwergstruik die tot 60 cm hoog wordt. Heeft verticale, groene stengels. De bladeren vallen in de winter af, ze zijn ovaal, fijn getand, zeer kort gesteeld, ze zijn in het bezit van duidelijke nerven. De bloemen zijn zachtroze, knikkend, ze staan in paren of apart in de bladoksels, hebben de vorm van kleine, bolronde klokjes, de bloeitijd is van mei tot juli. Heeft een woekerend ondergronds wortelstelsel. Na de bloei komen de blauwgrijze bessen, die voor mens en dier eetbaar zijn, en een rijke bron van vitamine C. de blauwe Bosbes heeft een voorkeur voor een kalkloze, zure bodemgrond, met op de minerale afzettingen een veenachtige humuslaag. in Nederland is de Blauwe Bosbes plaatselijk algemeen. Vorstbestendige blauwe bessenrassen Late bloeiers geven meestal minder risico's op oogstverlies t.g.v. lentenachtvorst. Sommige blauwebessenrassen vallen op door hun weerstand tegen lentenachtvorst. De rassen; Earli blue en Duke; zijn meer vorstbestendig dan andere rassen.
De vruchten bevatten vele gezonde stoffen zoals vitamine C, vitamine B1, vitamine B2, vitamine B3 en ?-caroteen. Ook bevatten de vruchten mineralen als kalium, calcium, magnesium en fosfaat. Waarin Bosbessen kunnen vers worden gegeten, maar zijn het beste geschikt voor gebruik in taarten, siroop, jam, compote of wijn. Ook kunt u ze erg goed gebruiken voor het garneren van toetjes. Ze combineren uitstekend met aardbeien, andere soorten bessen, perzik en meloen. Ook met compote, vlaaivulling, met pannekoeken enz. vormen ze zeer smakelijk combinaties. Door hun mooie blauwe kleur geven ze aantrekkelijke combinaties met andere fruitsoorten. Hoe bewaar ik ze Vers zijn ze 2 - 3 dagen bewaarbaar, in de koelkast zijn ze 4 - 5 dagen bewaarbaar, bij voorkeur uitgespreid op een bord. Invriezen: Dit is zeer eenvoudig. Wassen, goed laten uitlekken en invriezen. Ontdooien: Blauwe bessen ontdooien kan zowel buiten als in de koelkast, ze laten zich onderling gemakkelijk weer los. Waar let ik op bij het kopen Waar let op bij het schoon maken en bereiden Waneer zijn ze er In de maanden juli en augustus is de aanvoer het grootst en zijn ze ook het lekkerst.
Wat zit erin Energie: 119 KJ, 28 kcal Eiwit: 1.0 g Koolhydraten: 6.0 g Vet: 0.0 g Vezels: 7.3 g Vitamine C: 10 mg Andere Bosbessoorten Grote Veenbes (Cranberry) - Vaccinium macrocarpon (Oxycoccus macrocarpus) Rode Bosbes (Vossebes) - Vaccinium vitis-idaea Kruis- en worcesterbessen ========================= Kruisbessen kan je naast de normale kweekmethode, waarbij je de struik zichzelf gewoon laat ontwikkelen, ook kweken op snoer en op korte stam. Bij op snoer geldt hetzelfde snoeiprincipe als bij witte en rode bessen. De vruchten hier komen op takken van één jaar en ouder. Zelfs zonder te snoeien, zal je nog bessen hebben. Verwijder na het plukken alle kruisende en te laag bij de grond geplaatste (terugknippen tot opwaartse knop) takken. In de winter kort je de lengte van de zomerscheuten in met de helft. Laat van de zijscheuten of vruchtdragers maar twee knoppen tot aan het oude hout over. Haal ook de scheuten met witte schimmel (meeldauw) en bruine schimmel weg. Snij om de twee tot drie jaar de oude scheuten weg, zodat er nieuwe, in de plaats kunnen groeien. Wat zit er in per 100 gram
Energie: 170 KJ, 40 kcal Eiwit: 1.0 g Koolhydraten: 9 g Vet: 0.0 g Vezels: 3.2 g Vitamine C: 30 mg Zwarte bessen ============= Zwarte bessen dragen hun vruchten aan eenjarige takken. Belangrijk is dat je zwakke scheuten inkort tot 2,5cm boven de grond om sterke nieuwe scheuten te krijgen. Oudere struiken kan je in de rusttijd (tijdens de wintermaanden) van het oude hout ontdoen. Snoei de takken terug tot aan de voet om een optimale scheutvorming te verkrijgen. Oude verwaarloosde struiken pak je drastisch aan. Snijd alle takken in de winter af tot op 5cm van de grond. Tijdens de tweede zomer kan je weer genieten van zwarte bessen. Abrikozen -----------------------------------------------------------------------------------Beschrijving De abrikoos kennen we vers, maar ook gedroogd of in blik of glas. Net als alle andere steenvruchten is de abrikoos echt zomerfruit. Een abrikoos heeft een zacht eetbaar velletje, een grote steenachtige pit en oranjegeel zacht aromatisch vruchtvlees dat als het rijp is, gemakkelijk loslaat. Abrikozen komen onder andere uit Griekenland en Frankrijk. De vrucht bevat niet veel vitamine C, maar wel een aantal belangrijke mineralen. Waar in meestoven met kip, varkens en lamsvlees. bladerdeegflappen vullen met halve abrikozen en rozijnen in een fruitsalade met banaan en amandelen in een salade met sla en reepjes uitgebakken spek halveren en vullen met zachte roomkaas als hapje Waar let ik op bij het kopen? Abrikozen moeten een gave schil hebben en lekker ruiken. Hoe bewaar ik ze? Abrikozen zijn op een koele plaats 1 tot 3 dagen houdbaar. In de koelkast kun je ze wat langer bewaren, maar ze verliezen dan wel wat smaak en geur. Waar let ik op bij het schoonmaken en bereiden? De schil van een abrikoos is eetbaar. Maar als je de schil liever verwijdert, kun je die er gemakkelijk af trekken met een scherp mesje. Halveer de vruchten door ze rondom de pit door te snijden en dan van de pit af te draaien. Daarna kun je vruchthelften in partjes of stukjes snijden. Wanneer zijn ze er? Abrikozen zijn van juni tot en met september verkrijgbaar. Ze komen in de eerste periode uit Griekenland en later uit Frankrijk. Wat zit erin? (per 100 gram) Kcal: 56 Vitamine C: 9 mg Kalium: 280 mg Calcium: 16 mg Fosfor: 20 mg IJzer: 20 mg Blauwebessen -----------------------------------------------------------------------------------Een schaaltje bessen is ongeveer 100 gram en telt mee als een portie fruit. Samen met yoghurt of vla is het een heerlijk fruitig toetje! Beschrijving Er zijn vele soorten bessen. In de zomermanden komen de meeste uit Nederland. We zetten de meest voorkomende hier voor je op een rij. Blauwe bes De blauwe bes is, niet verwonderlijk, zwartblauw van kleur en heeft een mat, dof oppervlak. De blauwe bes is afkomstig uit Noord-Amerika en wordt sinds de jaren vijftig ook in Europa gekweekt. Het is geen veredelde bosbes, zoals wel eens wordt beweerd. De blauwe bes is een andere soort, ze smaakt anders en ze heeft bijvoorbeeld kleurloos sap, terwijl dat van de blauwe bosbes dieppaars is. Ook zijn blauwe bessen aanzienlijk groter, tot wel 2,5 cm in doorsnee. De blauwe bes groeit in trossen aan vrij hoge struiken en wordt daarom wel 'trosveenbes' genoemd. Een schaaltje kruisbessen is ongeveer 100 gram en telt mee als een portie fruit. Samen met yoghurt of vla is het een heerlijk fruitig toetje! Beschrijving Kruisbessen worden ook wel klapbessen genoemd. Ze kunnen rond of langwerpig zijn, glad of harig en in kleur variërend van
groen en geel tot rood. De kruisbessen, die je in z’n geheel kan opeten, variëren in smaak van zuurzoet tot zoet. Van oorsprong komt de kruisbes uit West- en Midden-Europa. Wat kan ik ermee? - in yoghurt en vla - in fruitsalade en bowl - als vulling van een omelet of flensjes - met kwark als vulling voor kant-en-klare vlaaibodem - in taarten, jam of compote Waar let ik op bij het kopen? Koop kruisbessen die er vers, mooi en stevig uitzien. Fruit dat is beschadigd zal snel in kwaliteit achteruit gaan. Probeer de kruisbessen daarom na aankoop zo snel mogelijk in de koeling te bewaren. Hoe bewaar ik ze? Het liefst uitgespreid op een bord in de koelkast, dan zijn ze een paar dagen houdbaar. Waar let ik op bij het schoonmaken en bereiden? Kruisbessen zijn teer. Raak ze daarom zo min mogelijk aan, was ze vlak voor serveren, maar alleen als het nodig is. Verwijder pas na het wassen de steeltjes. Wanneer zijn ze er? Kruisbessen zijn van juni tot en met augustus verkrijgbaar. Wat zit er gemiddeld in (per 100 gram? Kcal: 100 - 200 Vitamine C: 10 - 30 mg Natrium: ca. 10 mg Kalium: ca. 200 mg Calcium: ca. 10 mg Fosfor: ca. 10 mg Bosbes Bosbessen zijn kleine, dofblauwe bessen met dieppaars vruchtvlees en sap van dezelfde kleur. De smaak is zoet en eigenlijk vindt iedereen ze lekker. De kleur van de bessen varieert van licht- tot donkerblauw, afhankelijk van het type. Oorspronkelijk komt deze bes uit Noord-Amerika. marja
