AARDBEIEN KRANT. Niet onmogelijk

AARDBEIEN KRANT Aardbeiendag op woensdag 7 januari In 2015 zal de Aardbeiendag plaats­ vinden op woensdag 7 januari. De Aardbeien­dag vindt plaats in de Brabant­hallen in Den Bosch en wordt georganiseerd door BVB Substrates, DLV Plant, ZLTO en LLTB team vollegrond. De dag wordt mede mogelijk gemaakt door The Greenery, Bato Plastics BV, Genson BV soft fruit plants, Meteor systems BV en Swissgrow. Op www.zlto-events. nl/aardbeiendag is meer informatie te vinden. Ook kan hier het programma worden ingekeken en is er een over­zicht van standhouders te vinden.

December 2014

2

Vernieuwende kijk op aardbeienteelt

Meer productie met minder

Zachtfruitconferentie op donderdag 8 januari Aansluitend aan de Aardbeiendag organiseren DLV Plant en BVB Substrates op donderdag 8 januari 2015, het vijfde International Soft Fruit Conference (ISFC). Dit vindt ook plaats in het congrescentrum 1931 naast de Brabanthallen in Den Bosch. Op de ISFC zullen weer presentaties worden gegeven over de verschillende aspecten die in de zachtfruitsector spelen. Daarnaast zal ook een inter­nationale beurs plaatsvinden. Ga voor meer informatie naar www.softfruitconference.com

Interventieregeling verlengd tot juni 2015 De interventieregeling voor groenten en fruit vanwege de Russische boycot is verlengd tot juni 2015. De Europese Unie is van mening dat telers niet de rekening van politieke besluiten moeten betalen. Volgens landbouwcommissaris Phil Hogan raakt de Russische boycot de agrarische sector het meest en die mag niet opdraaien voor de kosten. Hogan heeft toe­gezegd dat de interventie­­ regeling voor groenten en fruit zal worden verlengd tot juni 2015. Door de regeling is het mogelijk om de producten uit de markt te nemen en om ze groen of niet te oogsten.

Minder gewasbeschermingsmiddelen, minder meststoffen en tóch een hogere aardbeienproductie van een uitstekende kwaliteit. Peter van Noordenburg uit Stevensbeek lijkt het voor elkaar te hebben en verbaast zich erover dat collega’s zijn voorbeeld nog amper volgen. Peter van Noordenburg is geen aardbeien­teler als zoveel anderen. Van Noordenburg pakt het anders aan en zijn onorthodoxe methodes zijn succesvol. Zijn geheim: focus op het bodemleven. Door minder gewas­ beschermings­middelen toe te passen in zijn teelt, het gebruik van mest­ stoffen terug te schroeven en juist meer

mineralen en compost in te zetten, wist de teler een gezonde bodem te creëren waarin zijn aardbeienplanten optimaal renderen. Niet onmogelijk Het middelengebruik van Van Noordenburg ligt al zo’n negen jaar extreem laag. Vlamings, zijn

groeit [ 5 ] Serenade [ 6 ] Peter van Noordenburg [ 9 ] Plantweerbaarheid [ 11 ] Suzuki-fruitvlieg [ 12 ] Vakantie­ planner[ 15 ] Biologie en kokos [ 17 ] Minder bijen [ 19 ] Mycorrhiza [ 21 ] Diffuus coaten [ 22 ] Westland promotie

Lees het volledige artikel op pagina 6

Dagelijkse aardbeien-updates In januari van dit jaar werd AardbeienNet.nl gelanceerd. Deze website brengt dagelijks nieuws uit de tuinbouwsector en kijkt daarbij ook specifiek naar de aardbeienteelt. Een groot aantal telers ontvangt inmiddels ook de dagelijkse e-mailnieuwsbrief.

In deze uitgave [ 2 ] Club van 100 [ 3 ] Aardbeiareaal

toeleverancier in middelen, krijgt geregeld van andere aardbeien­ telers te horen dat het onmogelijk is om aard­beien te telen met wat Van Noordenburg gebruikt. Maar de praktijk op zijn bedrijf wijst het tegen­ deel uit. Het is de vernieuwende aanpak van Van Noordenburg die volgens hem het verschil maakt en ervoor zorgt dat een voor onmogelijk gehouden werkwijze toch succesvol kan zijn…

AardbeienNet is een toevoeging op de bestaande digitale netten die onder GroenteNet en SierteeltNet vallen. De website volgt al het nieuws en de ontwikkelingen op gebied van aard­beien en reikt teelttips aan om toe te passen in de praktijk. Zowel op gebied van aard­beien onder

glas, uit tunnelkassen of uit de volle­ grond. Kijk op AardbeienNet.nl voor het laatste tuinbouw- en aardbeien­ nieuws. Ontvangt u de dagelijkse e-mail­­nieuwsbrief van AardbeienNet nog niet? Meld u dan gratis aan via AardbeienNet.nl.

Club van 100 houdt onderzoek op gang Wageningen UR Glastuinbouw in Bleiswijk en 25 toeleveranciers in de glastuinbouw hebben eind november de ‘Club van 100’ opgericht. Die moet ervoor zorgen dat het strategisch toegepast onderzoek in de Nederlandse glastuinbouw niet stokt vanwege de crisis en het wegvallen van het Productschap Tuinbouw.

[2

De 25 tuinbouwtoeleveranciers zetten hun handtekening voor lidmaatschap aan de ‘Club van 100’ dat per 1 januari 2015 ingaat. De leden hebben voor twee jaar vastgelegd dat zij elk jaar 15.000 euro besteden aan onderzoek. De helft van dit bedrag kan de toeleverancier vrij besteden bij Wageningen UR Glastuinbouw; het lid krijgt daar jaarlijks advies en kennis voor terug in de vorm van 50 uren te besteden bij het onderzoeksinstituut. De andere helft van het bedrag komt in één grote pot van de ‘Club van 100’ en daarvan bepalen de leden met elkaar aan welk

toegepast strategisch onderzoek bij Wageningen UR Glastuinbouw dit zal worden besteed. Toegepast strategisch onderzoek is onderzoek met een tijdshorizon van 5 tot 10 jaar voor introductie in de praktijk. Begin januari komt de groep bij elkaar en bediscussieerd wat de thema’s moeten worden voor dit onderzoek. Er wordt bij deze onderzoeken gekeken of ook de overheid en/of de EU kunnen mee betalen aan deze onderzoeken. Deelnemers Tot de ‘Club van 100’ behoren tot nu toe de volgende 25 bedrijven: Anthura,

Jan Robben presenteert aardbeienboek Op dinsdag 25 november heeft Jan Robben zijn boek ‘Liefde voor Aardbeien’ gepresenteerd in De Wereld van Smaak in de Markthal te Rotterdam. Het boek beslaat 320 pagina’s in full colour.

Zijn leven lang werkt Jan Robben al tussen en met aardbeien. De ondertitel van het boek is daarom ‘met de paplepel ingegeven’. Ruim een jaar heeft hij aan het boek gewerkt. Met name de laatste 15 jaar heeft Robben ervaren dat er een enorme kenniskloof is tussen de innovatieve professionele aardbeienwereld en de consument van aardbeien, die steeds meer geïnteresseerd is in de achtergrond van zijn eten. Culinaire inspiratie In het boek beschrijft Robben de hele wereld rondom de aardbei zo goed en helder mogelijk. Alle onderwerpen zijn vergezeld van een ondersteunende foto of tekening. Weersomstandigheden lopen als een

rode draad door het boek. “Aardbeien en het weer hebben een haat-liefde verhouding met elkaar. Persoonlijke ervaringen met allerlei soorten weer, tonen de impact van het weer op een aardbei en de plant. Natuurlijk zijn aardbeien bedoeld om van te smullen. Culinaire inspiratie heeft daarom ook een plek gekregen. Zo heeft een vijftiental studenten van de koksopleiding van De Rooi Pannen zich uitgeleefd bij het bedenken en creëren van recepten met aardbeien.” Tips en achtergrond Voor mensen die zelf op het balkon, in de tuin of op het terras aardbeien willen telen staat Liefde voor Aardbeien vol tips en achtergrondinformatie om een aardbeienteelt tot een succes

Hoogendoorn, het Innovatiefonds van Rabobank Westland en Rabobank Zuid-Holland plus een aantal lokale tuinbouwbanken, Ocap, WPK Van der Lugt, Cultilene, Bayer Crop Science, Groen Agro Control, P&B Techniek, De Ridder/Hortimax, VB Group, Biobest, Sion, Beekenkamp Groep, Priva, Koppert Biological Systems, Florensis, Royal Brinkman, Ludvig Svensson, Horticoop, BVB Substrates, ElektravonHaket, Oerlemans Plastics en Westland Infra. Het is de bedoeling dat eind 2015 de ‘Club van 100’, haar werknaam waarmaakt en dan 100 leden heeft.

te kunnen brengen. “Natuurlijk zijn een flink aantal aardbeienrassen beschreven, maar ook hoe je op een natuurvriendelijke manier om kunt gaan met ziekten en plagen.

Hoogstraten: 30 miljoen kilo aardbeien Veiling Hoogstraten heeft begin december de grens van 30 miljoen kilo verkochte aardbeien bereikt. De aanvoer op het einde van het jaar zal dicht bij de 31 miljoen kilo liggen, zo verwacht de Belgische afzetorganisatie. Sinds de voorbije winter is Veiling Hoogstraten eveneens jaarrond aanbieder van aardbeien door de belichte teelt van Sonata. Ook de komende winterperiode zal een hoogwaardige Sonatateelt instaan voor jaarrond beschikbaarheid van aardbeien. Het aardbeiseizoen 2014 kan hiermee zowel op vlak van productie, kwaliteit en prijsvorming tot de betere jaren gerekend worden. Na een zwak voorjaar kon men immers op alle vlakken een stabiele zomer en een goed najaar optekenen. Veiling Hoogstraten bevestigt hiermede haar rol als betrouwbare jaarrond leverancier van top-aardbeien en onderlijnt haar betekenisvolle rol in de Europese aardbeimarkt.

Daarbij ligt de focus helemaal op het voorkomen ervan door de biodiversiteit te benutten en door preventieve teeltmaatregelen te nemen.”

Colofon Adres redactie Middel Broekweg 3, 2671 ME Naaldwijk [email protected] www.kasmagazine.nl Hoofdredacteur: Jacco Strating Redactie: Ellis Langen en Jacco Strating Fotografie: Bato Plastics, Horti Images, KAS AardbeienNet, KAS TuinbouwCommunicatie, Klep, Kom in de Kas, Koppert Biological Systems, Laevo, Legro, Stichting Westland Marketing, The Greenery, Van Veldhoven, Vlamings, Wageningen UR Glastuinbouw, Wikipedia. Ontwerp/vormgeving: Glenn Mostert, Flint Creative Druk: BDUprint Uitgever: Hans van Renssen Sales: Martijn Haas, [email protected], tel. 06 34 76 70 68 Hans van Renssen, [email protected], tel. 06 81 02 76 88

Abonneren: [email protected] KAS TuinbouwCommunicatie biedt een breed multimediaal pakket vakinformatie aan voor ondernemers in de (glas)tuinbouw. Naast KAS Aardbeienkrant worden onder andere ook aangeboden: KAS Magazine, KAS Techniek, HortiBiz, GroenteNet. nl, SierteeltNet.nl, HortiBiz.com, TuinbouwTV.nl, TuinbouwMarktplaats.nl en TuinbouwJobs.nl. Samenwerken met KAS TuinbouwCommunicatie? Neem contact op met [email protected]. Disclaimer/copyright: De inhoud van KAS Aardbeienkrant is zorgvuldig samengesteld. De uitgever, redactie en auteurs zijn niet aansprakelijk voor schade die het gevolg is van beslissingen die worden genomen op basis van redactie, vormgeving en advertenties in KAS Aardbeienkrant. Niets in deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen of openbaar worden gemaakt zonder uitdrukkelijke en schriftelijke toestemming van uitgever en auteur.

Teeltareaal krimpt, groei in aardbei De teelt van bloemen, planten en groenten onder glas is voor het vijfde jaar op rij gekrompen. Dat heeft het CBS bekendgemaakt. De oppervlakte aardbeien nam daarentegen met 8 procent toe, zo blijkt.

Toenemende concurrentie uit Afrikaanse landen is de reden voor de achter­uitgang van de bloemen­ teelt in ons land. Er komen in 2014 wel meer tomaten uit de Nederlandse kassen. De teelt van bloemen, planten en groenten onder glas is voor het vijfde jaar op rij gekrompen, tot 9.500 hectare (2014). Van 2000 tot 2014 is het areaal snij­bloemen met 45 procent afgenomen, tot 2.000 hectare. De snijbloemen­teelt verliest veel terrein door de toenemende concurrentie uit Afrikaanse landen als Kenia en Ethiopië, waar ook Nederlandse snijbloemen­ kwekers actief zijn. Alleen al in 2014 teelden kwekers in Nederland 73 hectare (19 procent) minder rozen dan in 2013. De oppervlakte rozen nam sinds 2000 zelfs met bijna 70 procent af

Westland 
De oppervlakte glasgroenten is in 2014 met 1 procent gedaald. Slecht gaat het met de teelt van paprika’s (7 procent geringer teeltoppervlak) en komkommers (3 procent minder). Het teeltareaal tomaten steeg licht, met 1 procent. De oppervlakte aardbeien nam bovendien zelfs met 8 procent toe.
 Nederlandse kasgroenten gaan vooral de grens over. In Zuid-Holland ging het glastuinbouwareaal met 162 hectare (3 procent) het meest achteruit. De afname vond vooral in het Westland plaats, waar de glastuinbouw onder grote ruimtedruk staat. In Limburg was de krimp 58 hectare (6 procent), in Noord-Holland 34 hectare (4 procent). De glastuinbouw groeide licht in Groningen en Overijssel.

[3

Greenery plust 25% met aardbeien In november heeft The Greenery de volumegrens van 21 miljoen kilo aardbeien gepasseerd. In de laatste weken van 2014 zal dit volume door de belichtte teelt nog toenemen.

Dit betekent een volumegroei van meer dan 25 procent in de afgelopen vijf jaar. Deze groei is gerealiseerd door aanwas van areaal in Nederland en België. The Greenery verstevigt hiermee haar positie als grootste leverancier van

aardbeien in Nederland. Sinds begin december zijn ook de aardbeien uit belichte teelt weer beschikbaar onder het Winterexquise-label, zo laat de afzetorganisatie weten.

Substraat: ‘de ideale materie voor optimale productie’. De substraatbranche vraagt meer dan ooit om duurzame en kwalitatieve hoogwaardige recepturen. Sinds 1908 hecht BVB Substrates grote waarde aan productontwikkeling Bas van Buuren B.V. Coldenhovelaan 10

en doet dit al decennia lang vanuit eigen laboratoria en middels onderzoeken met

2678 PS De Lier | NL

o.a. Koppert, Philips, Wageningen, DLV Plant en GreenQ. Van een marktleider wordt

T +31 (0) 174 53 54 55

verwacht een voortrekkersrol te nemen in het vinden van oplossingen voor de vraag

F +31 (0) 174 53 54 50

van morgen. BVB Substrates doet dit en introduceert gesteriliseerde cocopeat door

Haasnoot B.V. Euroveen B.V.

thermische droging en gecertificeerd door SGS.

Californischeweg 10-B 5971 NV Grubbenvorst | NL

Breng een bezoek aan de stand van BVB Substrates en kom meer te weten over dit

T +31 (0) 77 366 93 90

product. Wij delen graag onze (product)kennis met u. Vraag tevens naar BVB College,

F +31 (0) 77 366 13 13

een masterclass substraten waar levensbehoefte van planten worden gekoppeld aan de

www.bvb-substrates.nl

eigenschappen van substraat.

At the Foundation of Growth

AGRO

SAFETY

TECHNIEK

BEZOEKADRES

Handelsonderneming Klep BV Korte Brugstraat 100 4871 XT Etten-Leur Tel 076 501 2831 Mail [email protected]

WWW.KLEPAGRO.NL

SPECIALIST IN AARDBEIEN EN KLEIN FRUIT

Serenade ter vervanging van chemie Serenade is een nieuw fungicide gebaseerd op een unieke, van nature in de bodem voorkomende bacteriestam, Bacillus subtilis QST 713. Serenade heeft een brede werking tegen schimmels en bacteriën. Daarnaast heeft Serenade ook een direct bio-stimulerend effect op de plant. “De volgende natuurlijke stap in de richting van een geïntegreerde aardbeienteelt”, aldus Bayer CropScience.

Serenade is het beste te vergelijken met een breed werkend bedekkings­ fungicide. Het is niet resistentiegevoelig en werkt met name preventief tegen schimmels zoals Botrytis en meeldauw. In aardbeien is al een aantal jaar door onder andere DLV Plant onderzoek uitgevoerd naar de effectiviteit van een totaalschema ter bestrijding van schimmelziekten. Goede resultaten zijn bereikt met het vervangen van de laatste chemische fungiciden

bespuitingen door Serenade. Het resultaat ten aanzien van de bestrijding van ziekten blijft vergelijkbaar met een geheel chemisch schema, echter de residugehaltes en het aantal residuen bij de oogst kunnen door de inzet van Serenade worden gereduceerd. Daarnaast kan door vervanging van chemie in het schema door Serenade de totale milieubelasting van de ziekten en plagenbestrijding worden beperkt. Serenade heeft een wachttijd van nul

dagen. Tot op de dag van de oogst kan Serenade worden ingezet om het gewas of de oogst te beschermen. Serenade vereist geen driftreducerende maatregelen en heeft geen effecten op nuttige insecten. “Kortom, Serenade is zeer gemakkelijk inzetbaar, en past optimaal in een geïntegreerde teelt”, laat Bayer CropScience weten. Optimale toepassing Het bedrijf wijst op enkele belangrijke

punten voor een optimale toepassing en effectieve werking van Serenade in de aardbeienteelt: “Start het totale meeldauw- en vruchtrot­ bestrijdingsschema met chemische fungiciden, zet Serenade kort voor en tussen de plukken in, zorg voor een optimale bedekking van het gewas en combineer Serenade altijd met een uitvloeier.” Serenade is vanaf begin 2015 beschikbaar voor de Nederlandse markt.

Mooie resultaten nieuwe 12-gaats aardbeientray Meer planten per vierkante meter, dat was de belangrijkste reden voor Bato Plastics om dit jaar een nieuwe 12-gaats aardbeientray te introduceren. De stapelbare en nestbare tray wordt inmiddels door enkele telers tot volle tevredenheid gebruikt.

“Productieverhoging en arbeids­ besparing blijft voor onze klanten natuurlijk altijd een belangrijk aandachts­ punt”, zegt salesmanager Hans Luijkx van Bato Plastics. “Deze tray is één van de innovatieve producten die we ontwikkelen om aan die wensen te voldoen. In vergelijking met bestaande 9-gaats trays geeft de 12-gaats 30 procent minder handelingen. De pot heeft onderin bovendien meer massa, waardoor planten iets minder snel uitdrogen en dus stabieler groeien.” Verbetering De 12 cups hebben een inhoud van 255 cc en door de ingenieuze afmetingen

van de tray wordt bij een rij-afstand van 15 cm het aantal planten 57 per m2. “Dat is een duidelijke verbetering ten opzichte van bestaande systemen”, aldus Luijkx. “Je ziet daar in de productie direct de resultaten van terug.” Het in Zevenbergen gevestigde Bato is producent van kunststof producten voor de professionele tuinbouw en levert over de hele wereld. “We hebben veel kennis en ervaring in deze sector en dat maakt dat we steeds weer kunnen inspelen op ontwikkelingen en vragen van klanten. Op dit moment werken we aan nog twee innovatieve producten voor deze sector, die we in 2015 introduceren.”

[5

Tekst Ellis Langen

[6

‘Gezonde bodem is samenspel van dingen’ Aardbeienteler Peter van Noordenburg wijkt nogal af van ‘de standaard’ in de aardbeienteelt. Zijn ogen zijn continu gericht op wat er in de bodem gebeurt. Al jaren achtereen doet hij er veel voor om de bodem zo gezond mogelijk te maken. En hij plukt daar letterlijk de vruchten van. Hij gebruikt minder gewasbeschermingsmiddelen en minder meststoffen én haalt ook nog eens producties waarvan anderen zeggen dat dit onmogelijk is.

Kijken, voelen en ruiken aan de grond, dat zouden telers meer moeten doen, meent Peter van Noordenburg. Hij loopt over het erf en verontschuldigd zich voor wat rommel op het erf; de wachtbed­planten zijn net gerooid. Maar in de kantine ziet er piekfijn uit. Aan een memo bord hangen geplastificeerde A4-tjes; hygiëneregels, bedrijfs­regels en een fotoreportage met daarop hoe handen het beste gewassen kunnen worden. Twee foto­collages verbeelden de geschiedenis. De ouders van Peter komen uit Gelderland, het plaatsje Elst en hadden daar al een vollegronds­bedrijf met aardbeien. Peter nam het bedrijf over, maar even daarna moest het bedrijf wijken voor de Betuwe lijn. Zijn oog viel op een perceel grond van 15 hectare in het Brabantse Stevensbeek. Daar teelt hij nu alweer 18 jaar. Door de stap van de klei naar de lichtere zandgrond ging hij naar eenjarige teelten in plaats van twee jarige. En met de bouw van een kleine kas, kon hij die ene vaste mede­werker van destijds langer werk bieden. Telen veel aardbeientelers

Elsanta, Van Noordenburg teelt zowel in de vroege, midden als in de late teelt Sonata. In die laatste twee teelten durft hij het wel aan om de

ietwat ‘zachte’ Sonata te telen. “En een goed mineralenbeleid geeft een stevige vrucht”, is zijn overtuiging. Dit jaar teelde hij ook Jive en gaat dit

ras komend jaar in een vroege teelt zetten. Dat is geen sprong in het diepe. Op het bedrijf van Van Noordenburg worden immers al acht jaar de rassen­

proeven van Fresh Forward gedaan. “Ik zie de productiecijfers van Jive gedurende het jaar. In de vroege teelt geeft Jive ongeveer 1,8 tot 2 kilo per

plant.” Op zijn land staan elk jaar een groot aantal zaailingen, tweedejaars en derdejaars veldjes met nieuwe rassen. Van Noordenburg verzorgt alle gewaswerkzaamheden voor de rassen­ proeven en houdt zaken bij als oogst­ tellingen en de weegcijfers. Ook stuurt hij van veelbelovende aardbei­rassen de aardbeien op naar het smaakpanel in Bleiswijk. Bovenop en ín de bodem “De bodem is de basis van een gezonde plant. Een gezonde plant groeit makkelijker en is weerbaarder tegen ziekten en plagen en levert ook weer voedings­stoffen aan de bodem.” Van Noordenburg haalt daarom al jaren veel uit de kast om de bodem gezond te maken. ”Het is een samen­spel van dingen die ik onderneem”, legt hij uit. Het komt er op neer dat hij dagelijks bovenop en ín de bodem zit. “Minimaal twee uur per week ben ik aan het kijken, ruiken en voelen. Ik graaf profielkuilen, prik met prik­stok, kijk naar de wortel­ ontwikkeling en doe heuptesten. En ik analyseer veel.” Hij heeft al 16 jaar de

ploeg in de schuur staan. “Wormen ploegen net zo hard. En die laten de humus en het bodem­leven in de toplaag in tact.” Chemische grond­ontsmetting is ook al weer 16 jaar geleden. Wat doet hij er allemaal voor om de grond gezond te krijgen? Voor het planten en tijdens de teelt past hij natuurlijke mineralen toe. Op die manier krijgt hij met een rijk bodem­leven, bacteriën en schimmels de natuurlijke mineralen die in de bodem zitten los en beschikbaar voor de plant. Zo brengt Van Noorden­ burg consequent voor elke buiten­ planting de Orgapower Biostimulator kern­mix aan op zijn plant­vakken, deze is verrijkt met Trichoderma. Zo komt er een over­daad aan goede schimmels in de grond. “Overal waar goede bacteriën en schimmels zitten, kunnen geen slechte zitten.” Hij gebruikt één kuub van deze Orgapower Biostimulator kernmix op 100 kuub compost en dit wordt volvelds over het land gestrooid. Ook in de kas wordt deze verrijkte kern­mix gebruikt. In de herfst strooit Van Noordenburg 20 tot 25 kuub per hectare van de uitgerijpte één jaar oude groen­keur­compost van Orgapower op de grond. Het grote voordeel van dit soort stabiele compost is dat het geen zuurstof verbruikt en vol zit met mineralen en spoor­elementen die beschikbaar zijn voor de plant. In de herfst zaait hij groen­bemester en spuit die doodt met een herbicide. “We ploegen de afgestorven planten niet onder. Dat is zonde van de structuur, we planten er gewoon doorheen.” Elke twee jaar laat de kweker door HortiNova een bioscan van de bodem maken. Die wijst uit wat er in de bodem zit en waar een tekort of over­maat van is. Tijdens de teelt, stuurt hij bij naar behoefte van de plant. De teler voert elke 14 dagen in elke teelt bladmonsters uit. NovaCropControl onderzoekt het planten­sap op 22 onder­delen zoals hoofd- en spoor­elementen. “Ik stuur per jaar zo’n dik honderd monsters op.” Na een zorgvuldige analyse zet hij natuurlijke mineralen van SoilTech Solutions in, zoals de Guano Granules, Siforga, Root and Shoot, Tripple ten en Shuttle seven. Ook spuit hij enkelvoudige mest­stoffen en bladmeststof­mixen zoals bortrac, mantrac en zintrac. Zo gebruikt hij Rescue Mix voor elke planting. “Dat zijn fulvine­zuren en die bufferen de giftige stoffen van gewasbeschermings­ middelen.” Volgens de teler bespaart hij met de blad­monsters jaarlijks enkele duizenden euro’s op de mineralengift omdat hij in plaats van samengestelde mest­stoffen alleen enkelvoudige mest­ stoffen geeft. Het gehele samenspel dat Van Noordenburg uitvoert om de grond gezond te krijgen kost hem grof geschat 2000 euro per hectare. “Maar dit bespaar ik zeker terug op mijn gewasbescherming- en mineralengift. Plus dat ik ook nog eens een productieverhoging zie.”

Moeilijk Van Noordenburg zegt een van de weinige aardbeientelers te zijn die echt werk maakt van de wil om met minder gewasbeschermingsmiddelen te werken. Een gezonde bodem legt

ook daar weer de basis voor. Zijn middelengebruik ligt al zo’n negen jaar extreem laag. Vlamings, zijn toe­ leverancier in middelen, krijgt geregeld van andere aardbeien­telers te horen dat het moeilijk aardbeien te telen is met wat Van Noordenburg verbruikt. Daarbij moet wel gezegd worden dat de teler een gesloten bedrijf heeft; hij koopt bij plantenkwekerij Neessen stek in voor de vermeerdering en koopt geen plant­materiaal. In de wachtbed­ planten hanteert de teler een zeer lage tolerantie van luis en spint. “Bij 5 luizen, en vaak al bij minder, spuit ik. Want de drie hectare wachtbeddenteelt is straks tien hectare productieteelt.” Hij spuit curatief wanneer de weers­ omstandigheden gunstig zijn voor spint en luis of hij weet heeft van een vlucht van de beestjes. Andere aardbeien­ telers die ook vermeerderen, zijn ook scherp op ziekten en plagen in de wachtbedden­teelt. Zij zitten echter vaak met meerdere aardbeien­telers in een gebied. Daar is dus de infectie­ druk hoger. Dan gaan telers meer naar elkaar kijken. “Springt de buurman op de trekker om te spuiten, dan heeft de andere hem al op z’n minst gestart.” ‘Phytophthora cactorum zit tussen de oren’ Tegen Phytophthora cactorum spuit de kweker in de opkweek van tray- en wachtbed­planten maar twee keer; één keer voor het stekken en direct erna. De meesten spuiten bijna elke 14 dagen tegen stengel­basis­rot. “Phytophthora cactorum zit tussen de oren en niet in de plant”, aldus Van Noordenburg. Hij denkt dat een verdichte grond, dus een

bodem met weinig zuurstof de ziekte veroorzaakt. Uit principe wil de teler ook niet vaker dan twee keer spuiten tegen Phytophthora cactorum. Hij heeft liever dat de geïnfecteerde plant uitvalt op zijn vermeerderings­veld dan

dat hij de zieke plant met een chemisch middel de plant visueel opknapt en er doorheen helpt en de plant later toch problemen geeft. “Als de plant wegvalt op het wachtbed, heb ik er verder ook geen werk meer aan die plant die later toch niet goed produceert.” Doordat de kweker er ‘als de bliksem bij is’ in de wachtbed­planten, hoeft hij in de productie­teelt nauwelijks te spuiten tegen luis, spint en meel­dauw. “Bovendien monitoren we eerst ook goed. En we wegen een bespuiting altijd goed af. Zoals wat kost het en in welk stadium van de teelt zitten we. Is dat vrij laat, dan is een beetje spint niet erg. Echter, we grijpen altijd in als het economisch rendement van de teelt in het geding komt.” Heel af en toe spuit hij nog tegen botrytis en kijkt daarbij goed naar de nevenwerking. Bij de beslissing om wel of niet chemisch in te

grijpen, kijkt de kweker ook altijd goed naar de natuur en het weer. “Vliegen de zwaluwen heel hoog, dan is er een hoog luchtdruk­gebied en is er meer kans op infectie van meel­dauw. En oostenwind is droge wind. En dat geeft minder kans op Botrytis.” Doordat de bodem steeds rijker wordt, ziet Van Noordenburg een stijgende lijn in de opbrengsten, terwijl de kosten van de gewas­bescherming ongeveer gelijk blijven. “Daarbij moet je wel bedenken dat we op het bedrijf steeds minder middelen gebruiken, maar onder­tussen worden de middelen duurder.” Productie Net als dat andere aardbeien­telers de lage hoeveelheid middelen­ gebruik van Van Noordenburg niet geloof­waardig vinden, trekken ze ook geregeld productie­gegevens in twijfel. De productie varieert natuurlijk per jaar, maar vaak haalt Van Noordenburg ten opzichte van andere telers altijd een productie die ver boven het gemiddelde ligt. Dit jaar oogstte hij 22.000 kilo per hectare in de wachtbedden­teelt en vorig jaar was dit 27.000 kilo per hectare. In de normale teelt haalt hij tussen de 34.000 tot 37.000 kilo per hectare. Dit jaar komt hij in de kasteelt uit op 12,5 kilo voor twee teelten. In de stellingen­teelt zat hij dit jaar op 35.000 kilo per ha. Dit zijn dan ook nog de productie­cijfers voor wat hij klasse I noemt. “Bij mij is alles onder de 27 mm een klasse II aardbei. Normaal is onder de 22 mm een klasse II aardbei. Omdat ik de klassen zo indeel, heb ik hierdoor 3 procent uitval. Met de echte kleintjes en de rotte en misvormde vruchten erbij komt er nog ongeveer 1,3 procent uitval bij.” Peters’ ambitie is om ooit zonder te hoeven corrigeren met chemische middelen biologische aardbeien te telen. “Tot nu toe blijf ik corrigeren, want voor mij staat het economische resultaat voorop.” Helemaal geen chemie is nog net een stapje te ver. Maar het gaat hem eens lukken, zo zegt hij stellig. “Ik denk dat ik tussen nu en twintig jaar het telen van biologische aardbeien voor elkaar krijg.”

Bedrijf: Aardbeienkwekerij Van Noordenburg Waar: Stevensbeek Wie: Peter en Annelies van Noordenburg Areaal: 3000 m2 glas, 1,2 ha met teelt op 20 stelllingen, 8 ha productieteelt in de grond, 3 ha voor de opkweek van het plantmateriaal en 2,5 hectare rassenproeven voor Fresh Forward. De teler koopt stek in en vermeerdert voor alle teelten alles zelf. Rassen: In de vollegrond teelt hij het overgrote deel Sonata en een beetje Jive. Op stellingen teelt hij het voorjaar Sonata en in de herfst Elsanta. In de kas staat Elsanta. Personeel: Op het bedrijf werkt een vaste club Polen. Die zijn gehuisvest op het bedrijf. Afzet: Sinds dit jaar doet Van Noordenburg zelf de afzet. Voorheen zat hij bij een afzetorganisatie. Ongeveer 20 procent van de aardbeien gaat naar lokale afnemers zoals bakkers, en regionale supermarkten zoals de Coop. Ongeveer 80 procent gaat naar groothandelsmarkten in Duitsland.

[7

Dé specialist in verlonen voor de aardbeienbranche

· Zekerheid over CAO conform verlonen · Gegarandeerd goedkoper dan dat u het zelf doet · Medewerkers kunnen vertrouwen op stipte salarisbetaling

Grenssteen 27a, 4815 PP Breda F +31 (0)76 5421032

T +31 (0)76 542 0259 M +31 (0)6 23278314

@ [email protected]

i www.iceagency.nl NEN 4400-1

Loker versterkt de plantweerbaarheid

De positieve werking van plantenextracten voor mensen is al vele jaren bekend. In oliën, cosmetica, medicijnen en levensmiddelen zitten diverse plantaardige stoffen verwerkt. Loker, een vloeibare meststof uit een nieuwe generatie, bevat eveneens dergelijke stoffen.

Ook voor de stofwisseling van planten hebben plantenextracten een meerwaarde. Biolchim ontwikkelde daarom een zeer effectieve bladmeststof uit voedingstoffen in verbinding met de verschillende plantenextracten: Loker. In de afgelopen jaren zijn er zeer interessante onderzoeksresultaten behaald (o.a. in praktijkproeven van DLV) in verschillende gewassen. In aardbeien was duidelijk te zien dat de planten dusdanig versterkt werden, dat

schadelijke organismen geen of veel minder vat hadden op de plant. Stabiele stofwisseling De gezondheid van planten hangt hoofdzakelijk van 2 factoren af, namelijk de daadwerkelijke voeding en de stressbestendigheid. Voor de plantengroei is een stabiele primaire stofwisseling nodig, de gezondheid vereist een functionerende secundaire stofwisseling. Loker bevat behalve de voedingselementen ook plantaardige

extracten, die rijk zijn aan polysachariden en fenylpropanoiden. Deze zogenaamde secundaire plantenstoffen dragen op heel verschillende manieren bij aan de gezondheid van de planten. Aminozuren en polysacharide stimuleren de plantaardige stofwisseling en stimuleren de groei, zelfs onder ongunstige omstandigheden, zoals hitte, vorst en hagelschade. Fenylpropanoiden versterken de celwanden en spelen een rol bij de aanmaak van natuurlijke beschermingsmechanismen, zogenaamde phytoalexinen. De aanwezige voedingselementen verzorgen de planten, verbeteren de fotosyntheseprestaties en versterken de fysiologische werking van de fenylpropanoiden. Samenvattend stimuleert Loker een verhoogde tolerantie tegen plagen, sterkere en hardere bladeren en een optimale voedingsstatus van de plant. Meeldauwproeven Onder meer in proeven van DLV liet Loker zeer goede effecten zien, waarin planten weerbaarder waren tegen ziekten, zoals meeldauw. De resultaten waren vergelijkbaar aan chemische gewasbescherming. In deze meeldauwproeven lag het Biolchim object met Loker naast proeven met onder andere een standaard chemie schema. In het object van Biolchim is een groot deel van de chemie vervangen door Loker. Uit deze proeven bleek volgens de onderzoekers

dat het object met Loker een goed productieresultaat combineerde met een goede vruchtsortering. Wat betreft het beheersen van de hoeveelheid residu op de vruchten scoorde dit object bovendien het beste. En aan het einde van de bewaarproef hadden de vruchten van het Biolchim object de best bewaarde vruchten. Daarnaast bleek uit de proeven en ook uit het gebruik in de praktijk, dat door inzet van Loker de plant dusdanig versterkt wordt, dat meeldauw veel minder vat heeft op de planten. En wel in die mate dat de resultaten vergelijkbaar -al dan niet beter- zijn dan wanneer er alleen met chemie wordt gewerkt. De producten van Biolchim met onder andere Loker worden in Nederland en België exclusief verdeeld door de GO partners.

[9

Klasse aardbeien

De juiste chemie voor de hoogste klasse aardbeien BASF Nederland B.V. Divisie Agro | Postbus 1019 | 6801 MC Arnhem T. (026) 371 72 71 | www.agro.basf.nl | Twitter: @BASFagronl Gebruik gewasbeschermingsmiddelen veilig. Lees voor gebruik eerst het etiket en de productinformatie.

Orgapower Biostimulatoren® compost Voor een vitale schimmel geactiveerde bodem! Graag ontmoeten wij u tijdens de beurs. T: 073-6872600

M: [email protected] I:

www.orgapower.nl

Suzuki-fruitvlieg: hoe kan schade worden beperkt? Bedrijfshygiëne vormt in de teelt van aardbeien een belangrijke maatregel om schade van de suzuki-fruitvlieg (Drosophila suzukii) te beperken. Een regelmatige oogst, waarbij alle rijpe vruchten zorgvuldig uit het perceel verwijderd en afgevoerd worden, in combinatie met een gesloten koelketen kan grote problemen voorkomen. Een dag te laat oogsten of een blok wat na het afsluiten van de oogst enkele dagen blijft staan, heeft in 2014 de grootste vrucht­ schade laten zien. Ook de omgeving van een bedrijf met bijvoorbeeld windsingels en wilde waardplanten speelt daarbij nog een rol.



Handelsonderneming Vlamings BV, dat vestigingen heeft in De Mortel en Steenbergen, zoekt naar vooral duurzame beheersings-strategieën en is hiervoor ook actief in een inter­ nationaal project met de naam DROPSA. Dit meerjarige project richt zich op praktische oplossingen voor

de suzuki-fruitvlieg, maar ook bacterie­ ziekten in aardbeien en steenfruit. Enkele duurzame methoden vormen het weg­vangen van de vliegen met de juiste vallen en lok­stoffen, het gebruik van insecten­gaas én biologische bestrijding door natuurlijke vijanden. Fijn­mazige netten kunnen effectief zijn op vooral kleinere opper­­vlaktes en bij met folie beschermde teelten. Leverancier Howitec levert een speciaal ontwikkeld net met een maas­wijdte van circa 0,77 x 1,02 mm. Door speciaal dun en transparant draad te gebruiken levert het net toch een goede licht- en luchtdoorlaat. Tijdens de Aardbeien­ dag op woensdag 7 januari 2015 en de International Soft Fruit Conference op donderdag 8 januari laat Vlamings bezoekers in haar stand kennis­maken met dit nieuwe net.

 Nematoden
 In samenwerking met het bedrijf Bio­ controle zijn in 2014 door Vlamings ook de eerste praktijk­ervaringen opgedaan met insecten-parasitaire aaltjes (nematoden) als natuurlijke vijand van de suzuki-fruitvlieg. Er bestaan ook insecten-parasitaire schimmels en hoewel deze producten

ook een duurzame bijdrage zouden kunnen leveren, zijn zover bekend nog geen ervaringen met deze middelen opgedaan bij de bestrijding van de suzuki-fruitvlieg. In Nederland wordt al jaren succesvol gewerkt met insecten-parasitaire nematoden om bodemplagen zoals taxuskever­larven te bestrijden. Bijzonder is dat de insectenparasitaire aaltjes in de toepassing tegen suzuki-fruitvlieg ook bovengronds worden ingezet. Na eerst laboratorium­ proeven te hebben gedaan, zijn vervolgens ook in het veld verschillende nematoden getest. Uiteindelijk bleek een mix van verschillende soorten nematoden het meest geschikt. Gebleken is dat aaltjes na contact kunnen meeliften met vliegen, maar vooral uitkomende eieren en suzukilarven actief kunnen parasiteren. Ook is waargenomen dat de aaltjes soms poppen binnen­dringen. De aaltjes voeden zich dan met de inhoud van de larven, waarbij specifieke bacteriën vrijkomen uit het darm­kanaal van de aaltjes. Deze bacteriën zetten gastheer­ weefsel om in producten die makkelijk zijn op te nemen door de aaltjes, waardoor de generatie­ontwikkeling stopt. Toepassing is mogelijk als gewas­

behandeling tijdens de teelt, maar ook op bijvoorbeeld tussen het gewas achter­gebleven vruchten. De in de proef gebruikte mix, met een dosering van 200.000 nematoden per m2, liet een lagere populatie suzuki-vliegen in behandeld zien (werkings­percentage: 78%). Ook liet deze speciale mix van nematoden een lagere populatie suzukilarven in behandeld zien (werkings­ percentage: 50%). Net als andere middelen resulteert de toepassing van nema­toden dus niet in een 100% af-doding, maar kan de behandeling bijdragen aan het doorbreken van de cyclus eitjes, larven, poppen en vliegen.

 Extra effectieve middelen
 Bij het beheersen van schade door Drosophila suzukii blijft dus een combi­ natie van een goede monitoring en preventie, teelt-hygiënische maat­ regelen en eventueel het weg­vangen van vliegen noodzakelijk. Tijdens vlucht­pieken of bij vrucht­aantasting kan aanvullend een chemische behandeling met bijvoorbeeld Tracer (spinosad) uitgevoerd worden. Na het beëindigen van de tijdelijke vrijstelling in 2014 heeft dit middel in Nederland op dit moment uitsluitend nog een toelating in de bedekte teelt van aardbeien. De hoop blijft gevestigd op extra effectieve, maar ook selectieve middelen of methoden om problemen zoals in 2014 bij klein- en steen­fruit komend seizoen te voor­komen. Insecten-parasitaire nematoden kunnen dus een bijdrage leveren aan deze strijd. Bij het gebruik van nematoden gelden een aantal toepassings­voorwaarden. Naast opslag van de nematoden vraagt ook het bereiden van de spuitvloeistof en het toepassingsmoment extra aandacht. Om alle nematoden ongeschonden op de plaats van bestemming te krijgen dienen ook fijne zeven en filters verwijderd te worden en een grovere spuitdop gebruikt te worden. Ook voldoende vocht moet ervoor zorgen dat de kans op het vinden van eieren, larven, poppen of vliegen wordt vergroot. In de proeven is daarom een speciale gel gebruikt om het opdrogen op het gewas te vertragen. De bij de proeven gebruikte insecten-parasitaire nematoden zijn inheemse organismen en vallen onder de huidige Flora- en Faunawet. Er ontwikkelen zich geen resistenties en de producten geven geen residu op vruchten. Enkele afzet­partijen hebben inmiddels de nematoden aangevuld op de lijst ten behoeve van GMO.

[11

JANUARI

FEBRU

STYCZEŃ

LUTY

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31

1 2 3 4 5 6 7 8 9

KAS TUINBOUWCOMMUNICATIE Middel Broekweg 3, 2671 ME Naaldwijk [email protected] www.tuinbouwcommunicatie.nl

2

3

4

5

6

APRIL

MEI

KWIECIEŃ

MAJ

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30

15

16

17

19

AUGU

LIPIEC

SIERPIEŃ

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31

29

30

31

OKTOBER PAŹDZIERNIK

42

1 2 3 4 5 6 7 8 9

32

NOVE LISTOPAD

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31

41

1 2 3 4 5 6 7 8 9

18

JULI

28

7

43

44

1 2 3 4 5 6 7 8 9

45

4

UARI

MAART

Vakantieplanner2015

MARZEC

10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31

Feestdagen Feestdag

9

10

11

12

13

14

JUNI CZERWIEC 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31

20

21

22

USTUS

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30

23

24

25

26

Datum

1 januari

1e Pinksterdag

28 mei

Drie koningen

6 januari

2e Pinksterdag

29 mei

Valentijnsdag

14 februari

Ramadan

18 juni

Carnaval

15 februari

Vaderdag

21 juni

29 maart

Suikerfeest

17 juli

Goede vrijdag

3 april

Prinsjesdag

15 september

1e Paasdag

5 april

Dierendag

4 oktober

2e Paasdag

6 april

Wintertijd

26 oktober

Koningsdag

27 april

Dag van de arbeid

1 mei

Sinterklaas

5 december

Doden­ herdenking

4 mei

1e Kerstdag

25 december

Bevrijdingsdag

5 mei

2e Kerstdag

26 december

Oudejaarsdag

31 december

Moederdag

10 mei

Hemelvaartsdag

14 mei

Sint maarten

11 november

27

SEPTEMBER WRZESIEŃ

10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30

33

36

34

Feestdag

Nieuwjaarsdag

Zomertijd

8

Datum

35

EMBER

37

38

39

40

Meld u aan voor onze nieuwsbrief

DECEMBER GRUDZIEŃ

10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31

aardbeiennet.nl

Partners with Nature 6

47

48

49

50

51

52

1

WWW.KOPPERT.NL

Uw partner voor de zachtfruitteelt

www.bato.nl

Halve meterbak 8 liter

Aardbeientray 9-gaats

Vierkante pot 1,8 liter

Aardbeientray 10-gaats DD

Vierkante pot laag/hoog 4,7 liter

Multibak 11 liter

Aardbeientray 10-gaats CD

Meterbak 16 liter

Aardbeientray 16-gaats recht

Aardbeientray 16-gaats schuin

Vierkante pot laag/hoog raster bodem 4,7 liter

Vierkante pot 10 liter

Aardbeienbak 11 liter

Plugtray 24-gaats

Vierkante pot 18 liter

Bato Plastics B.V. Munterij 2, 4762 AH Zevenbergen T: + 31 (0) 168 33 10 30 E: [email protected]

Succes biologie door systematische aanpak De gewasbescherming in aardbei kan nog niet volledig zonder chemische middelen tegen bijvoorbeeld Phytophthora. Telers die met minder chemie willen werken komen dus automatisch op een geïntegreerde aanpak uit. Het succes van de biologie staat of valt met een systematische aanpak. aardbei bij Koppert Biological Systems vraagt dat wel om een goede werkwijze. “Want het seizoen is relatief kort en je hebt niet zo maar een sterke populatie bestrijders opgebouwd. In de doorteelt is het makkelijker, maar dan zijn goede populaties ook onmisbaar. In de zomer is de plaagdruk immers groter.”

In aardbei zijn trips, spint en luizen de belangrijkste plaaginsecten. Zij zijn steeds lastiger chemisch te bestrijden. Het aantal beschikbare chemische middelen wordt steeds beperkter en de resistentie-ontwikkeling van

plagen is een steeds meer voorkomend probleem. Ook stelt de markt meer eisen rondom voedselveiligheid. Deze factoren dwingen telers ertoe de plagen met natuurlijke vijanden te bestrijden. Volgens Bart Sels, gewasteamleider

Steeds meer telers over op kokos Inmiddels teelt meer dan de helft van de Nederlandse aardbeientelers op kokos. Voor substraatleverancier Legro ligt die verhouding zelfs hoger. Maar liefst 80 procent van hun klanten met aardbeiensubstraat teelt de aardbeien op gebufferde kokos.

In 2014 is Anton Ros, van Maatschap Ros vof overgestapt van veen naar kokos. Hij is zelfs meteen met zijn volledige teelt op kokos gaan telen. Best een flinke stap voor een bedrijf dat 12.000 m2 aardbeienplanten in de kas heeft staan en 7.000 m2 onder tunnels. De voornaamste reden voor Ros om op kokos over te gaan, was dat hij ervan uitging dat verbetering in het telen mogelijk is omdat er bij het telen op veen in de tweede fase van de teelt toch vaak enige verslemping ontstaat. Een andere motivatie voor Ros om over te stappen, was dat hij als gietwater nu regenwater gebruikt. Ros wil veen

absoluut niet afkraken, maar de luchtwater verhouding is bij kokos gewoon beter, meent hij. Na een jaar op kokos te hebben geteeld en zowel zijn zomerals herfstteelt op kokos te hebben zien groeien, is de teler uitermate tevreden. “Want gebufferde kokos van Legro is stabiel, het geeft langer voldoende lucht rondom de wortels en het geeft mooie witte wortels”, aldus Ros. “Daarnaast maakt de trayplant in kokos beter contact met het groeimedium en composteert kokos niet.” Ros vertelt dat ook het vullen van de bakken bij het oppotten makkelijk gaat met kokos, dat er geen opstoppingen zijn bij het vullen

Preventie bovenaan Koppert pleit voor een systematische aanpak van de biologische gewasbescherming in aardbei. Die begint bij preventie. Sels: “Al in de opkweek is het zaak de jonge planten goed te controleren. Met schoon plantmateriaal komt de teler niet voor verrassingen te staan. Daarnaast kan hij met Horiver vangplaten al heel veel plaaginsecten wegvangen; dat is een belangrijke rem op hun populatieopbouw en levert een niet te onderschatte bijdrage in de bestrijding.” De teler kan plagen die alsnog uitbreken bestrijden met producten als Thripex,

en dat het afvegen heel makkelijk gaat zodat ze onder de rand kunnen vullen, wat Ros substraat bespaart. “Een mooie bijkomstigheid is ook dat de kokos van Legro goedkoper is dan veen. Nadelen zijn er dus eigenlijk niet. Ik ben blij dat ik ben overgestapt, ik ga niet meer terug naar veen”, aldus Ros. Legro buffert kokos zelf Het bijzondere aan kokospalmen is dat ze in staat zijn om te groeien in zeer zoute omstandigheden, geeft Legro aan. Soms staan de wortels letterlijk in de oceaan. Die hoge zouttolerantie dankt de palm aan zijn mogelijkheid om zout op te slaan, onder andere in de

Swirski-Mite en Limonica. Over hun juiste gebruik in aardbei is inmiddels voldoende kennis beschikbaar. Op de hierboven geschetste wijze kan een teler chemische behandelingen vermijden. Dat is een crux in het verhaal, want chemische behandelingen verstoren het opgebouwde biologische evenwicht, laat Koppert weten. Ook het gewas krijgt er altijd een flinke tik van in de vorm van groeistilstand en daarmee verlies aan mogelijke productie. Een extra maatregel is het gebruik van NatuGro, een systematische aanpak die de plant onder en boven de grond ondersteunt en versterkt en de weerbaarheid tegen ziekten, plagen en stress blijkt te vergroten. In aardbei zijn in diverse proeven positieve resultaten behaald. “In aardbei pleit alles voor een heel gestructureerde aanpak, die al in de opkweek moet beginnen”, zegt Sels. “Als een teler zo te werk gaat, zal hij zeker meer succes hebben met de biologische gewasbescherming. Wij hameren op een dergelijke werkwijze, want wij zien dat er veel perspectief in zit.”

kokosschaal. Daarom zitten in de cellen van onbehandelde kokos vele zouten op het complex (natrium en kalium), die de groei van planten kunnen belemmeren. Deze zouten komen beschikbaar voor de plant als zij in aanraking komen met Ca of Mg, bijvoorbeeld via de meststoffen. Legro buffert daarom de kokos. Dat wil zeggen dat het zout dat gebonden zit aan het complex vrij in de oplossing komt en vervolgens uitgespoeld wordt. “Op deze manier garanderen wij een veilig medium voor aardbeienplanten, met zeer tevreden klanten als resultaat. Anton Ros is hier een mooi voorbeeld van”, aldus de substraatleverancier.

[15

Driven by innovation Inspired by nature

Betrouwbare en efficiënte meststoffen voor het beste resultaat

Agroblen®

De meest veilige gecontroleerd vrijkomende meststof voor de vollegrond.

Agrolution®

De alles-in-één wateroplosbare meststof voor uw zachtfruit.

Agroleaf® Power

De meest complete bladvoeding op de markt.

Osmocote® Exact

Gecontroleerd Vrijkomende NPK én sporenelementen voor substraatteelten, ook ideaal als u geen recirculatie heeft.

‘Ontmoet ons op 7 en 8 januari op de Aardbeiendag en de ‘International Soft Fruit Conference’ in ’s-Hertogenbosch.’

[email protected] www.everris.com

133987_Adv275x197_SA_Strawberry_NLD.indd 1

Ook langer doortelen met betere kwaliteit?

11-12-14 10:22

DIFFUUS COATEN WAARDEVOL Wij vertellen u graag de vele voordelen welke diffuus coaten bied. Als specialist hebben we jarenlange ervaring in het diffuus coaten. Ook een actueel beeld… Neem dan vrijblijvend contact op. Telefoon 0174 513 202 www.vanveldhoven.nl

Laan van Adrichem 4 De Lier - Westland

Minder bijen door gebrek aan bloemen Het verlies van bloemen in het landschap zou wel eens een belangrijke oorzaak kunnen zijn van de achteruitgang van wilde bijensoorten. Dat blijkt uit onderzoek van het stuifmeel van bijen uit museumcollecties. Alterra-onderzoeker Jeroen Scheper heeft samen met collega’s van onder andere de universiteiten van Wageningen, Leiden en Nijmegen het stuifmeel van bijen in museumcollecties onderzocht. Door het bestuderen van de museumcollecties, konden de onderzoekers zien welke planten door die ‘historische’ bijen (van vòòr 1950) als waardplant werden gebruikt. “Bijensoorten die vliegen op plantenfamilies waartoe onze landbouwgewassen behoren doen het relatief goed, terwijl soorten die het vooral van wilde plantensoorten

Stichting voor onderzoek aardbei Op 11 november is de Stichting Aardbei Onderzoek (SAO) officieel opgericht. De SAO heeft als doel gezamenlijk onderzoek te initiëren, faciliteren en coördineren voor het gewas Aardbei. De organisatie vervult hiermee de behoefte voor onderzoek na het wegvallen van het Productschap Tuinbouw. De stichting is een samenwerking tussen aardbeiplantenveredelaars, aardbeiplantenvermeerderaars en

productietelers van aardbeien. De SAO wordt ondersteund door Plantum en het team vollegrond van ZLTO

en LLTB. Doordat in de stichting verschillende partijen samenwerken, kan op basis van gelijkwaardigheid onderzoek gecoördineerd worden. Onderzoek dat productietelers belangrijk vinden en dat effect heeft op de gehele keten van het gewas Aardbei. Elke partij uit de keten kan onderzoeksvoorstellen indienen. Deze voorstellen worden getoetst binnen de SAO op relevantie voor de keten. Daarna worden deze voorgelegd aan de productietelers voor financiering; zij beslissen in meerderheid van stemmen of het onderzoek wel of niet door gaat. Voor vermeerderingsonderzoek wordt de beslissing tot honorering van onderzoek afgestemd met de Gewasgroep Aardbei van Plantum. Bestuur Het stichtingsbestuur bestaat uit productietelers Gerard van de Brand en Johan Vermeeren en aardbeiplantenvermeerderaars JacJan van de Wijngaard en Peter van der Avoird. Claudia den Braver van Plantum is aangesteld als voorzitter en Joan Bus van het team vollegrond van ZLTO en LLTB is secretaris van de SAO.

moeten hebben achteruitgaan. Dat past precies in de trend die wij hebben geconstateerd.” Bloemenmengsels Om de achteruitgang van de bijen te keren, is meer nodig dan het inzaaien van standaard bloemenmengsels, zoals nu veel gebeurt. “Dat biedt slechts soelaas aan een beperkt deel van de Nederlandse bijensoorten.” Volgens de auteurs zijn gerichte maatregelen nodig om de beschikbaarheid van de voorkeurswaardplanten van de verschillende soorten in het landschap te bevorderen.

[17

Gezocht: trotse aardbeienteler De redactie van KAS Magazine en KAS Techniek is voor 2015 op zoek naar een enthousiaste aardbeienteler die zijn of haar verhaal wil doen in de nieuwe rubriek ‘Waar ben je trots op?’ In elke editie van KAS (Techniek én Magazine) wordt een willekeurige teler gevraagd waar hij of zij trots op is. Denk bijvoorbeeld aan een prestatie binnen het bedrijf, een behaalde doelstelling, een personeelslid die iets bijzonders heeft gedaan of wellicht zelfs iets in de privésfeer. Wij stellen de vraag, u geeft antwoord. Door middel van een mini-interview en een aantal leuke foto’s presenteren wij uw antwoord vervolgens aan de lezer. In een van de uitgaves van 2015 laten wij ook graag een aardbeienteler aan het woord. Bent u de trotse aardbeienteler die wij zoeken? Mail uw naam en contactgegevens dan naar Jacco Strating: jacco@tuinbouwcommunicatie. nl en wellicht kiezen wij u uit!

Uw succesvolle aardbeienteelt start bij Neessen

Aardbeiplanten

Sonata • Figaro • Elsanta • Darselect • Rumba en meer

Nieuw! Jive, Vivaldi, Flair en Malling Centenary Wachtbedplanten, trayplanten, A en A+ frigoplanten, verse planten, plugplanten en stekplanten. Wij zijn ook gespecialiseerd in gezond SE en EE uitgangsmateriaal voor vermeerdering.

www.neessen.nl

AGRARISCH TOELEVERANCIER Meststoffen Gewasbescherming Substraten Teeltbenodigdheden

Steenbergen: 0167 - 566 350 De Mortel: 0492 - 319 434

www.vlamings.nl

Vliegertsdijk 8 | 5985 PD Grashoek, Holland Tel + 31(0)77 307 10 11 | Fax + 31(0)77 307 78 55 Mob. P: + 31 (0)6 53862453 | Mob. J: 31 (0)6 51262639 E-mail [email protected] | www.neessen.nl

Mycorrhiza tegen Phytophthora in aarbei Het blijkt mogelijk onbewortelde aardbeistekken in potgrond, die geen mycorrhiza-schimmels in hun wortels hebben, te voorzien van de beschermende mycorrhiza-schimmel (soort Rhizophagus irregularis), afkomstig van het EU-project REFERTIL. 

 Dat is gebleken uit onderzoek door onderzoekers Joeke Postma en Marieke Förch van Wageningen UR. De toegevoegde mycorrhizasoort Rhizophagus bleek in staat

de infectie door Phytophthora met circa 50 procent te reduceren. Een veelbelovende manier om stengelbasis­rot in aardbeien te voor­ komen.
Aan mycorrhiza’s worden

enkele positieve eigen­schappen toegeschreven, zoals fos­faat beschikbaar maken voor de plant of aantasting door ziektes tegen­gaan via competitie. Mycorrhiza-schimmels komen echter niet voor in sub­straat waar niet eerder planten op groeiden, zoals schone potgrond. Zelfs het toevoegen aan de potgrond van 10 procent grond van een akkerbouw­ perceel, zorgde niet voor mycorrhiza’s in de wortels. In een proef werden twee mycorrhiza-soorten (Rhizophagus irregularis en Glomus etunicatum), afkomstig uit het EU-project REFERTIL aan onbewortelde Elsanta stekken in potgrond toegevoegd. Bij de mycorrhiza-soort Rhizophagus bleek na 6 weken 40 procent van aardbei­ wortels mycorrhiza’s te bevatten. Bij de mycorrhiza-soort Glomus was slechts 10 procent van de wortels met mycorrhiza’s bezet. Bij de controleaardbeien was geen enkele wortel gekoloniseerd met de schimmel.



Minder stengelbasisrot
 Een deel van de aardbeiplanten werd geïnfecteerd met Phytophthora cactorum, dat stengelbasis­ rot veroorzaakt in aardbei. De toegevoegde mycorrhiza-soort Rhizophagus bleek in staat de infectie door Phytophthora circa 50 procent te reduceren ten opzichte van de controle zonder mycorrhiza. Zowel het aantal bruine wortels als het aantal planten met inwendige symptomen van stengelbasis­rot was minder. De andere mycorrhiza-soort was niet echt effectief.

De gevonden effecten moeten nog verder onder praktijk­ omstandigheden worden getoetst. Hierbij moet vooral gekeken worden naar herhaalbaar­heid, de wijze van toedienen en de omstandig­heden waar­onder de mycorrhiza’s effectief zijn. Ook is het van belang om te weten welke mycorrhiza-soorten het meest effectief zijn, en of het toedienen economisch haalbaar is.

Fruit in Nederlandse winkels is schoon

[19

Bijna al het groente en fruit dat in Nederland in de winkels ligt, voldoet aan de wettelijke eisen op het gebied van gewasbeschermingsmiddelen. Op ongeveer 2 procent van de groente en fruit worden wel te veel resten van gewasbeschermings­middelen gevonden.

Dat laat de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) in december 2014 weten. Tussen juli 2012 en juni 2014 heeft de NVWA 9200 partijen groenten en fruit gecontroleerd om te zien of producten niet vervuild zijn met resten van gewas­beschermings­ middelen. Hieruit blijkt dat ongeveer 98% van het fruit en groenten in

Nederlandse winkels voldoet aan de wettelijke eisen. Dit is bijna 1% minder dan bij vorige perioden, controle blijft dus wel nodig. Dit meldt de NVWA naar aanleiding van haar meerjaren­rapportage ‘Residuen van gewasbeschermings­middelen op groente en fruit’.

Succesvol beleid In die gevallen waarbij resten van gewas­­beschermings­­middelen worden aangetroffen, is de hoeveelheid zo laag dat de effecten op de gezondheid bijna altijd verwaarloos­baar zijn. De meeste over­schrijdingen worden gevonden op producten van buiten de Europese Unie, zoals ZuidoostAzië, China, Kenia, Suriname en de Dominicaanse Republiek. Toch gaan ook deze landen dankzij de strenge controles steeds beter aan de EU-eisen

voldoen. De NVWA gaat verder met het reeds ingezette beleid: minder controle op producten uit Nederland en de EU-lidstaten en meer controle op groente en fruit van buiten de EU, met extra aan­dacht voor bepaalde landen en producten. Door meer aan de buiten­grens van de EU te controleren, wordt voorkomen dat producten die niet aan de voedsel­ veiligheidseisen voldoen Europa binnenkomen.

EEN NIEUWE KIJK OP GEWASBESCHERMING

Serenade is de volgende natuurlijke stap in de richting van een geïntegreerde teelt. Serenade, gebaseerd op een unieke, van nature in de bodem voorkomende bacteriestam, Bacillus subtilis QST 713, heeft een brede werking tegen schimmels en bacteriën en heeft een bio-stimulerend effect. Serenade is toegelaten in een brede reeks van land- en tuinbouwgewassen. Meer informatie over de werking en de gewassen waarin Serenade is toegelaten is te vinden op www.bayercropscience.nl

DE VOLGENDE NATUURLIJKE STAP IN GEWASBESCHERMING

Gebruik gewasbeschermingsmiddelen veilig. Lees vóór gebruik eerst het etiket en de productinformatie.

Laevo op zoek naar voorovergebogen werk Laevo, een bedrijf uit Delft dat werk maakt van minder fysieke belasting van werknemers, zoekt aardbeienbedrijven die een nieuw product willen testen. Het gaat om de Laevo, een exoskelet (framewerk) dat een medewerker draagt tijdens werkzaamheden waarbij veel voorovergeboven wordt gewerkt, gebukt en eventueel getild. Het exoskelet vermindert de belasting van de rugspieren.

Het ekoskelet is natuurlijk zo gemaakt dat het alle bewegingen zoals lopen, bukken en draaien toelaat. Het bedrijf in Delft is op zoek naar bedrijven in de tuinbouw waar veelvuldig bukken of voorovergebogen werk plaatsvindt. Bij dat werk is de fysieke belasting op de rugspieren namelijk hoog en dit kan leiden tot lage rugpijn, iets dat het werkplezier flink kan verminderen. Lage rugpijn komt veel voor: 70 procent van de Nederlandse bevolking zal het een keer ervaren en daarmee is het de meest voorkomende lichamelijke klacht. Rugklachten resulteren in Nederland jaarlijks in 7,2 miljoen verzuimdagen. In de (glas) tuinbouw komen rugklachten eveneens veel voor en dit kost meer dan 6 miljoen euro per jaar aan verzuimkosten.

Het bedrijf in Delft heeft de Laevo bedacht en ontworpen. Het idee is gestoeld op het feit dat wanneer je voorover buigt om bijvoorbeeld iets te bekijken, je daarbij vaak met je handen steunt op de bovenbenen. De krachten lopen dan door de armen in plaats van door de rug, waar¬door er nauwelijks belasting is op de rugspieren en een voorovergebogen houding lang vol kan worden gehouden. Maar dan heb je de handen niet vrij. Laevo heeft daarom een exoskelet ontwikkeld dat de persoon op het lichaam draagt. Het dragen van het framewerk heeft hetzelfde effect als het afsteunen met de handen op de bovenbenen. Zo vermindert de Laevo de belasting op de rug, terwijl alle bewegingsvrijheid blijft.

Diffuus coaten waardevol in glasteelt aardbeien In de aardbeienteelt onder glas worden de voordelen van diffuus coaten op dit moment nog te weinig benut. Dat terwijl het gebruik van schermmiddelen ook de voor aardbeientelers zeer waardevol kan zijn, zo meent machinaal loonbedrijf Van Veldhoven uit De Lier.

De afgelopen jaren is her en der door verschillende bedrijven getest met de toepassing van diffuse coating in de aardbeien­teelt. En met succes. Want het gebruik van scherm­middelen zorgt ervoor dat ook in de zomer kwaliteits­ aard­beien kunnen worden geteeld in de kas. Normaal gesproken is het klimaat gedurende de zomer­periode te warm voor aardbeien­teelt in de kas, maar door een diffuse coating aan te brengen op het kasdek, kan een milder klimaat worden gecreëerd waar­door kas­aardbeien jaarrond kunnen worden geteeld.

Koeler klimaat Machinaal loonbedrijf Van Veldhoven verwijst als voorbeeld naar Kwekerij Loos uit Moerstraten, dat al eerder ervaring opdeed met diffuus coaten. Het bedrijf liet in de maand april een coating aanbrengen met een haze van 70 procent. Dankzij het diffuse licht vielen er geen schaduwen meer op het gewas en ging de temperatuur in de kas omlaag. De toepassing van de coating zorgde voor een klimaat waarin de aardbeien­planten goed konden gedijen. “De planten hebben het daardoor een stuk makkelijker aan het begin van de dag, minder stress en verdamping. En de beworteling

Testers gezocht Inmiddels is de Laevo succesvol getest bij verschillende bedrijven in de industrie en in de zorg. De Laevo is er in verschillende uitvoeringen en wordt op het lichaam van de betreffende persoon afgesteld. Het bedrijf gaat de Laevo in 2015 produceren. Tot nu toe is er vooral interesse vanuit orderpikkers die in magazijnen werken en die veel zaken uit stellingen moeten halen en daarbij gebukt staan en moeten tillen. Maar ook in de tuinbouw, kan het exoskelet uitkomst bieden, vandaar dat het bedrijf op zoek is naar een tuinbouwbedrijf dat de Laevo wil testen. Het gaat dan specifiek om bedrijven waar veel voorovergebogen werk wordt gedaan, veel wordt gebukt en/of getild. Het kan gaan om bedrijven waar medewerkers rugklachten hebben of waar men door het fysiek zware werk beperkt wordt in het werktempo. Laevo test bij voorkeur op een bedrijf waarbij het exoskelet door minimaal 10 personen getest wordt.

Geïnteresseerde bedrijven kunnen zich aanmelden via [email protected].

was dan ook prima. We konden de ramen redelijk lang dicht houden en dat betekent dat je minder CO2 verliest. Dat is natuurlijk gunstig, zowel voor ons omdat we vloeibare CO2 inkopen als voor het milieu”, aldus de teler over zijn ervaringen. Omdat een verstrooiing van het zonlicht door middel van een diffuse coating

ook in de aardbeienteelt voor een productieverhoging kan zorgen, hoopt directeur Marcel Van Veldhoven van het gelijknamige loonbedrijf dat meer aardbeientelers de waarde van diffuus coaten gaan inzien. En binnenkort net als telers uit andere teelten veelvuldig gebruik gaan maken van de beschikbare technieken.

Wendy van Dijk promoot Westlands product

Rabobank geeft duurzame telers voorrang Rabobank legt de lat op het gebied van duurzaamheid hoger. Koplopers kunnen voortaan rekenen op extra hulp van de bank. Zo krijgen deze ondernemers onder meer voorrang bij financiering.

Westland Marketing gaat samen met een aantal tuinbouwondernemers uit het Westland helpen om het nieuwe onlineplatform van Wendy van Dijk dat volgend jaar live gaat, Westlandse tuinbouwproducten promoten.

[22 Het gaat om de ondernemers Jos van Mil (Greenco), John Harting (Harting Holland), Eric Moor (Sion) en Steef van Adrichem (Anco Pure Vanda). Bij de lancering van het Wendy-concept zorgden Sion en Anco onlangs voor de aankleding van de Zuiderkerk in Amsterdam en gaf Greenco een gezonde twist aan de avond door de snoeptomaatjes die alle gasten bij de lancering ontvingen.

Gelukkiger Nederland De presentatrice deelt met ingang van 2015 via een online platform om zich zo persoonlijk in te zetten voor een gelukkiger Nederland. Dagelijks zal ze aanwezig zijn via social media en een feel good glossy en zo zal ze een jaar lang iedere dag positief nieuws, tips, raad, praktische adviezen en inspirerende levensverhalen geven. Ook zal Wendy van Dijk via wendyonline.nl een kijkje geven in haar

eigen leven. Westlandse producten sluiten naadloos bij het thema ‘geluk’ aan, meent Westland Marketing. “Zowel de groenten als bloemen en planten uit Westland passen goed bij een gezond en gelukkig leven.” Samen met Westland Marketing gaan Jos van Mil, John Harting, Eric Moor en Steef van Adrichem met Wendy van Dijk het komende jaar Westland en haar smaakvolle en mooie producten promoten.

‘Tuinbouw, daar zit muziek in’ Met het thema ‘Tuinbouw, daar zit muziek’ organiseert de Nederlandse glas­tuin­ bouw in het weekend van 11 en 12 april 2015 de 38 ste editie van Kom in de Kas.

Met dit thema wil de organisatie laten zien dat de sector veelbelovend is; de glastuinbouw is een gevarieerde, innovatieve en geavanceerde sector. Met de toezeggingen van Rabobank en Interpolis om ook in 2015 het hoofdsponsorschap aan te gaan en de al eerder toegezegde financiële ondersteuning van Dutch Produce Association (DPA) voor de glasgroentesector en FloraHolland voor de sierteeltsector, kan de organisatie

weer van start met Kom in de Kas. De landelijke kick off van het evenement is op donderdag 9 april in regio Westland. Muziekuitvoeringen In het weekend van zaterdag 11 en zondag 12 april 2015 openen ruim tweehonderd glastuinders hun deuren om te laten zien waar ze trots op zijn. Uiteraard kan tijdens een bezoek aan de kas ook worden genoten van de diverse muziekuitvoeringen die door de

plaatselijke muzikanten en aankomend jong talent worden uitgevoerd.

De duurzaamheiddoelen van Rabobank zijn vastgelegd in de strategische nota ‘Samen Duurzaam Sterker’. Daarin wordt het beleid tot 2020 uitgestippeld. De coöperatieve bank maakt zich onder meer sterk voor het versnellen van duurzame landbouw en voedselvoorziening en het versterken van de vitaliteit van gemeenschappen. Daarvoor wordt samenwerking gezocht met de klanten. Lange termijn Berry Marttin, lid raad van bestuur van Rabobank: “Duurzaamheid is essentieel voor het lange termijn succes van bedrijven, van gemeenschappen en van landbouw en voedselvoorziening. Onze klanten maken daarin het verschil.” De bank wil vooral inzetten op het financieel ondersteunen, adviseren en verbinden van klanten die een positieve, duurzame impact hebben op de maatschappij. Dat zal ook hun eigen winstgevendheid en welvaart te goede komen. De nota kondigt verder aan dat Rabobank actief zal bijdragen aan ‘Round Tables’ voor het verduurzamen van agrarische waardeketens waarbij agrariërs, bedrijven en ngo’s een inbreng hebben.

6760 LEG adv versie def 275x400_Opmaak 1 09-12-14 10:49 Pagina 1

Let’s grow! Jacco Hoogendoorn en Dorus Verhoeven, Verkoop

[email protected] I (0031) 88 00 81 800 I www.legro.nl

Bel 088-0081800 en Dorus of Jacco komt graag langs om u alles te vertellen over onze substraten.

Een zomerkoning verdient de beste bescherming

Bent u op zoek naar een beter resultaat van de biologische gewasbescherming in uw aardbeien? Kies voor de vierstappen-aanpak van Koppert, kies voor perspectief. 1 2 3 4

Begin altijd met schoon plantmateriaal en start al bij de opkweek. Verstoor de populatie-opbouw van plaaginsecten met Horiver vangplaten. Zet op het gepaste tijdstip de juiste roofmijt in. Bewaak en bewaar het opgebouwde evenwicht.

Wij en onze distributeurs geven u graag een advies op maat.

Partners with Nature

WWW.KOPPERT.NL | [email protected]

14-438_Adv_Aardbei_275x400.indd 1

10-12-14 17:30