FRATERS CMM 2/13
| Frater Sigebertus Rombouts | St. Boniface College | Nieuw onderkomen Belgische fraters | Frater Kees Backx | Beweging van Barmhartigheid | Klaar voor Brazilië | Vincentiaanse Familie
Inhoud
column van de algemene overste
4
rond frater andreas
Mission statement
Colofon
Barmhartigheid is van alle tijden en plaatsen.
Fraters CMM (voorheen Ontmoetingen) is het drie maandelijks contactblad van de Congregatie van de Fraters van Onze Lieve Vrouw, Moeder van Barm hartigheid (‘Fraters van Tilburg’ of ‘Fraters CMM’). Een abonnement is gratis (aanvragen via adres hieronder). ISSN 1574-9193
Barmhartigheid staat centraal in alle wereldgodsdiensten: hindoeïsme, boeddhisme, jodendom, christendom en islam. De beweging van barmhartigheid heeft een spoor getrokken in de geschiedenis. De verschillende vormen waarin zij verschijnt, zijn uitdrukking van de samenleving waarin zij ontstond en van de spiritualiteit die haar draagt. De Congregatie van de Fraters van Onze Lieve Vrouw, Moeder van Barmhartigheid is geworteld in de christelijke barmhartigheid.
5
Redactie: Rien Vissers (hoofdredacteur), frater Edward Gresnigt, frater Ad de Kok, frater Lawrence Obiko, frater Ronald Randang, frater Jan Smits, Peter van Zoest (eindredacteur) Ontwerp en opmaak: Heldergroen www.heldergroen.nl Druk:
DekoVerdivas, Tilburg
Contact: tel.: fax: e-mail: website:
Fraters CMM, Gasthuisring 54 5041 DT Tilburg 013 5432777 (Rien Vissers) 013 5441405
[email protected] www.cmmbrothers.org
Een vrijwillige bijdrage als tegemoetkoming in de kosten is welkom op ING-bankrekening 106 85 17 t.n.v. Fraters CMM Tilburg
Foto omslag voor: Gaby Heymen, receptioniste van het CMM-generalaat, heet bezoekers welkom. Zie fotoreportage pagina 11-14 (foto: Peter van Zoest). Verloren zoon, Rembrandt
2
Foto omslag achter: Dolomieten, Italië (foto: frater Ad de Kok).
Frater Sigebertus Rombouts
6
St. Boniface College
7
Nieuw onderkomen Belgische fraters
8
Van de redactie Het hart van deze zomereditie van Fraters CMM bestaat uit een fotoreportage van het generalaat. Daarmee opent een nieuwe rubriek: ‘Bestuurshuizen in beeld’. De buiten wacht heeft vaak geen idee vanuit welke plekken de congregatie wordt aangestuurd. Met een reeks fotoreportages wil de redactie er aan bijdragen dat de lezers zich er wat bij kunnen voorstellen als er sprake is van het ‘generalaat’ in Tilburg of de huizen van de provinciale en regionale besturen. Het hoofd kwartier van de congregatie komt als eerste aan bod. Ook vier personen worden geportret teerd: de algemene overste en drie vrouwen die een aanspreekpunt vormen voor bezoekers van het generalaat en daarmee het ‘gezicht’ ervan bepalen. Deze uitgave bevat verder weer het vertrouwde overzicht van nieuws en achtergronden uit en rond de congregatie. De algemene overste staat in zijn column stil bij het generaal kapittel dat van 23 mei tot en met 7 juni 2014 plaatsvindt in Tilburg. Het speciale ‘kapittelgebed’ waarvoor hij aandacht vraagt, is op pagina 10 opgenomen. Verder besteedt Fraters CMM ruim aandacht aan de intensieve spirituele voorbereiding op de komende Wereldjongerendagen in Rio de Janeiro van de honderd jongeren uit zeven landen die deel uitmaken van het CMM-jonge rennetwerk ‘Ambassadeurs van een wereld wijde broederschap’. In Rio komen ze samen “met vele anderen uit de hele wereld die zich geroepen voelen door God en door elkaar, om te komen tot een wereldwijde broederen zusterschap”, noteert Nathalie Bastiaansen die het netwerk coördineert. Meer hierover in het herfstnummer van Fraters CMM!
Frater Kees Backx
9
Kort nieuws
10
GEBED VOOR HET GENERAAL KAPITTEL 2014 Beweging van
Bestuurshuizen in beeld
11 Barmhartigheid 15 God, onze Vader, U die ons met liefde en wijsheid omringt, u was het die bisschop Zwijsen ingaf om met een fratercongregatie te beginnen. In uw naam nodigde hij ons uit om te doen wat Jezus had gedaan: dienen en verlichten, een verlossend woord spreken, een helpende hand zijn.
Klaar voor Brazilië
In Memoriam
17
Vincentiaanse Familie
20
21
‘Dichtbij is zijn genade’
23 3
Column
VAn de algemene overste
Van 23 mei tot en met 7 juni 2014 vindt in Tilburg het generaal kapittel van de Fraters CMM plaats. Een zesjaarlijkse vergadering van afgevaardigden van fraters uit de gehele wereld. Het is de belangrijkste gebeurtenis binnen de congregatie. Tijdens die bijeenkomst wordt het beleid bepaald en wordt een nieuw generaal bestuur gekozen voor de volgende bestuursperiode van zes jaar. De geassocieerde leden kiezen een eigen afgevaardigde. Het is de eerste keer in de CMM-geschiedenis dat een leek gekozen wordt als lid van het generaal kapittel. Onlangs heb ik in een brief aan alle fraters en geas socieerde leden het generaal kapittel aangekondigd. Onze constituties bepalen dat dit een jaar van tevoren moet gebeuren. En in dat jaar vinden kapittels en be raadslagingen plaats in de verschillende gebieden van de congregatie, worden afgevaardigden gekozen en worden voorstellen ingediend die vervolgens tijdens het generaal kapittel worden besproken. Ook het huidige generaal bestuur bereidt zich voor op dat kapittel. Van de algemene overste wordt onder andere verwacht dat hij een verantwoording geeft van de manier waarop hij, samen met het generaal bestuur, de afgelopen zes jaar de congregatie heeft geleid. Het bestuur kan ook zelf voorstellen doen, hoe verder te gaan. Het is belang rijk dat de voorbereiding goed gebeurt. Zo zijn we dus nu het ‘kapitteljaar’ ingegaan. We vragen u om met ons mee te bidden dat het een goed en vruchtbaar kapittel mag worden. Voor mij persoonlijk is het volgende kapittel een bijzon der moment. Na twee periodes van zes jaar de congre gatie te hebben geleid als algemene overste, draag ik het stokje over aan iemand anders. Want ook dát rege len de constituties: na één keer te zijn herkozen, kan de algemene overste niet opnieuw die taak op zich nemen. Voor mij dus een bijzonder jaar: een jaar van afscheid nemen. Afscheid van plekken waar ik waarschijnlijk nooit meer kom; afscheid van medebroeders 4
en medewerkers die ik misschien nooit meer zal ont moeten. Naast gevoelens van dankbaarheid voor al die bezoeken en ontmoetingen, betekent het ook een gevoel van weemoed. Ik bereid mij dus voor op het afsluiten van een lange en intensieve periode van de dienst van het leiding geven. Maar ik heb nog een jaar te gaan en het werk gaat gewoon door. Ik was eind mei in Rome voor de half jaarlijkse vergadering van de vereniging van algemene oversten. Zo’n 110 algemene oversten van congrega ties/ordes van broeders, fraters en paters kwamen bij elkaar om ervaringen uit te wisselen. Deze keer ging het specifiek over leiding geven in de wereld van vandaag. Een wereld die gekenmerkt wordt door onzekerheden en crisissen. Hoe kunnen we onze missie van bevrij ding en barmhartigheid in die context zo goed mogelijk uitvoeren? Meer dan ooit werd tijdens die vergadering duidelijk, dat we dit alleen maar kunnen als religieuzen samenwerken met leken, met niet-religieuzen. Ook als congregatie van Fraters CMM willen we, meer nog dan we nu al doen, meegaan in die beweging.
frater Broer Huitema
rond frater andreas
Een kleine voorsprong De inrichting van een fraterhuis kon nog zo sober zijn, er waren altijd veel klokken. In de recreatiezaal, de gang, de keuken, de kapel, de klaslokalen ... overal kon je zien hoe laat het was. Als er iemand was die al die klokken nauwlettend in de gaten hield, dan was het wel frater Andreas. Hij wilde altijd en overal op tijd zijn, dat was bij iedereen bekend. Medebroeders en leerlingen plaagden hem wel eens met zijn reputatie van stiptheid. Hij lachte dan niet, maar zei serieus: “Als ik te laat kom, is mijn mede broeder misschien ongerust of geërgerd. En als ik te vroeg kom, denkt hij misschien dat ik zijn lestijd wil overnemen. Het is niet fijn om altijd zo op de tijd te letten, maar het is de enige manier om de ander recht te doen en niets te ontnemen.”
Frater Crispinus vertelt dat Frater Andreas ook in de liturgie zeer stipt was. Als hij de oudste in de kapel was en over de stilte moest waken, hield hij de tijd angstvallig in de gaten. Precies na een kwartier stilte, op de seconde af, maakte hij het kruisteken. Met het horloge in de hand. Ja, dat horloge had zijn leven veranderd. Rond 1870 was er een nieuw model zak horloge op de markt gekomen, dat zowel goedkoop als betrouwbaar was. Ook frater Andreas kreeg toen zijn eigen uurwerk. Hij was er ongemakkelijk onder en sprak daar met zijn overste over. “Ik laat me te veel door mijn horloge bepalen. Ik ben bang dat ik er te veel aan gehecht raak.” Frater Frumentius antwoordde echter: “Er zijn voor Onze Lieve Heer belangrijker dingen dan dat horloge van jou.” Om overal op tijd te zijn, moest frater Andreas alles ruim plannen. Eigenlijk kwam hij niet op tijd, maar overal een paar minuten te vroeg. Dan stond hij rustig even te wachten. Dat was een van de geheimen van zijn leven. Die kleine voorsprong gaf hem overzicht en scherpte zijn aandacht. Er was ruimte voor een schiet gebed. Een paar hartelijke woorden voor een mede broeder. Snel iets opruimen. Een handje helpen. Het was een kostbaar moment: aanwezig zijn voor God en voor de ander. Het was quality time voor de dienstbare frater Andreas.
Lokaal met één van de talloze klokken op Ruwenberg.
Charles van Leeuwen 5
Nederland
‘Frater Rombouts was zijn tijd ver vooruit’ Frater Sigebertus Rombouts (1883-1962) was tientallen jaren als leraar verbonden aan de kweekschool van de fraters in Tilburg. In 2012 publiceerde Marjoke Rietveld-van Wingerden een artikel over hem in ‘Lessen’, het twee keer per jaar verschijnend periodiek van het Nationaal Onderwijsmuseum in Dordrecht. Hier volgen enkele citaten uit haar artikel, getiteld: ‘Frater Rombouts en zijn bemoeienis met dyslexie’.
Frater Sigebertus Rombouts in zijn werkkamer. “Rombouts heeft een enorm pedagogisch oeuvre aan boeken en artikelen op zijn naam staan. Bovendien richtte hij in 1913 met twee confraters een eigen onderwijstijdschrift op, Ons Eigen Blad, en begon in 1922 met de Pedagogische Brochurereeks, waarin talloze boekjes verschenen over pedagogische en didactische onderwerpen. ... Een belangrijk accent in het oeuvre van Rombouts vormt het taal- en lees onderwijs. Hij was enorm actief op het gebied van spelling van de Nederlandse taal waarin hij streefde 6
naar een moderne vorm met een heldere structuur en logica. Zijn Ons Eigen Blad bevat menig artikel over de ontwikkeling van de taal bij het kind, de didactiek en methodes in het taal- en leesonderwijs. De vele artikelen die verschenen bij jubilea van Rombouts, of net na zijn dood, verwijzen echter zelden naar zijn verdienste op het gebied van het bespreekbaar maken van dyslexie. Dat zegt niet zozeer veel over Rombouts, integendeel juist, maar het is meer een teken dat er van de zijde van de psychologie en pedagogiek tot ver in de tweede helft van de twintigste eeuw nauwelijks aan dacht voor dyslexie was. ... Rombouts was de eerste die in de pedagogische literatuur aandacht aan dyslexie besteedde. In 1919 verscheen van hem een artikel in het Tijdschrift voor Zielkunde en Opvoedingsleer onder de titel ‘Kongenitale alexie’. ... Hij was in pedagogen- en psychologenland echter een roepende in de woestijn. ... Pas na de Tweede Wereldoorlog kwam het onderwerp dyslexie in de belangstelling. ... Ondertussen verbaasde Rombouts zich over het lange stilzwijgen en vooral over het feit dat zijn artikel uit 1919 nauwelijks is opgemerkt. Ook toen waren er kinderen die moeite hadden met leren lezen en schrijven en eigenlijk woordblind waren, zo stelde hij. Rombouts weet dit aan het onjuist inschat ten van het probleem: ‘lees- en schrijfachterlijkheid’ zou veroorzaakt zijn door domheid waartegen toch geen kruid gewassen was. ... Rombouts was in 1919 zijn tijd ver vooruit.” Rien Vissers
Namibië
St. Boniface College
een modelschool De fraters Edward Gresnigt en Ronald Randang, leden van het generaal CMM-bestuur, brachten van 7 tot en met 27 februari een werkbezoek aan Namibië. Op 18 februari vertrokken beiden naar Sambyu, waar de CMM-communiteit gevestigd is en het veelgeprezen St. Boniface College, dat dankzij de inspanningen van de fraters tot de beste school van het land uitgroeide. De regionale CMM-overste van Namibië, frater Hermenegildus Beris, begeleidde de twee generale bestuursleden. In Sambyu vond een bijzondere bij eenkomst plaats met de schoolleiding. Mary Phillis Yesudas, hoofd van het St. Boniface College, nodigde het drietal uit een diner bij te wonen in een nabij gelegen hotel. Het schoolbestuur wilde hiermee de leraren bedanken voor hun harde werk, dat tot uit stekende resultaten van de leerlingen had geleid. Het college was voor het achtste jaar op rij uitgeroe pen tot best presterende school van Namibië. In 2012 waren zeven van de tien topleerlingen van het land afkomstig van het St. Boniface College.
Grote voldoening
Links: De achttienjarige Annastasia Mukanda, leerlinge van het St. Boniface College, kwam als beste examen kandidaat van Namibië uit de bus. Onder: Het St. Boniface College in Sambyu.
De Fraters CMM begonnen de school in 1995. Frater Piet Dilissen werd het eerste hoofd. Frater Hermenegildus Beris was een van de grondleggers. Hij sprak tijdens het diner zijn grote voldoening uit over de resultaten en zei dat het oorspronkelijke idee van de fraters om van het St. Boniface College een modelschool te maken, werkelijkheid was geworden. Hij feliciteerde Mary Phillis Yesudas en de leraren. Op 5 maart overleed geheel onverwacht Kochukarottu Matthai Yesudas, de 66-jarige echtgenoot van Mary Phillis Yesudas. Het generaal CMM-bestuur heeft haar namens de congregatie het medeleven van de fraters betuigd met dit verlies. Peter van Zoest
7
België
Het nieuwe onderkomen van de fraters.
Nieuw onderkomen voor Belgische fraters De Belgische fraters verhuisden 18 februari naar woonzorgcentrum ‘Het Dorpvelt’. Het verrees in de tuin van hun oude fraterhuis, dat momenteel wordt gesloopt om er een parkeerplaats te realiseren. De tien fraters zijn de eerste bewoners van het centrum, een onderdeel van de VZW (vereniging zonder winstoogmerk) Christelijke Woon- en Zorgcentra. De CMM-regio België werd op 1 augustus 2012 opge heven vanwege het sterk teruglopend aantal fraters. Sindsdien vallen de fraters in België rechtstreeks onder het generaal bestuur. De regio nam als kleinere be stuurlijke eenheid in 2002 al de plaats in van de in 1970 opgerichte Belgische provincie.
De eerste communiteit in België van Fraters CMM werd in 1851 opgericht in Maaseik. Later volgden vestigin gen in Hasselt, Houthalen, Lanaken en Zonhoven. In 1967 werd de vice-provincie België-Congo opge richt. Vanuit deze vice-provincie werden ook enkele communiteiten in Congo bestuurd. De fraters in België waren actief in het onderwijs, in jeugdwerk en op sociaal gebied. Op het fraterhuis Zonhoven na werden hun communiteiten geleidelijk opgeheven. In een komende editie van Fraters CMM wordt stilgestaan bij het werk en de verdiensten van enkele markante Belgische fraters. Rien Vissers Foto links: Het oude complex van de Fraters CMM te Zonhoven in vogelvlucht, met geheel rechts het fraterhuis dat nu wordt gesloopt.
8
Nederland
Dankbare herinnering aan frater Kees Backx Paul Overman is organist bij de fraters op het generalaat en in woonzorgcentrum Joannes Zwiisen in Tilburg. Hij sprak op 13 april tijdens de uitvaart van frater Kees Backx in de kapel van het woonzorgcentrum. De overleden frater heeft veel voor hem betekend. Enkele passages uit het bijzondere in memoriam, waarin hij terugblikt op zijn ervaringen met de frater in het Tilburgse muzikale parochieleven.
Frater Kees Backx achter het orgel in de kapel van het CMM-generalaat.
Kerstdag en Eerste Paasdag zong het Gemengd Koor een mis van Mozart of Schubert, vaak aangevuld met orkest en solisten en aan het orgel ... frater Backx. Zijn techniek was feilloos, zelfs de moeilijkste loopjes kwamen er met het grootste gemak uit. Ook zijn registraties waren smaakvol en zeer herkenbaar. Zelfs uit het meest dorre orgel wist hij moeiteloos een straaltje zon te toveren. Op Tweede Kerstdag en Tweede Paasdag zong het parochieel herenkoor Gregoriaanse gezangen. Tijdens de communie speelde hij eerst een stuk orgelliteratuur en dan gebeurde er iets wonderlijks. Hoewel het stuk eigenlijk al was afgelopen, improviseerde frater Backx in de stijl van de componist nog even door totdat het beginmotief van de Gregoriaanse communio in zijn improvisatie opdook. De heren van het koor gingen in één beweging staan om enkele ogenblikken later aan het gezang te beginnen.
Kostbaar kleinood
Grootste gemak
Geweldig!! Zo dienstbaar, zo alert en ... zo vakkundig. Dit was Frater Backx op zijn allerbest! Vele jaren later had ik het voorrecht om met hem samen te mogen werken. De dirigent van het Gemengd Koor was enkele weken verhinderd en men had mij benaderd om hem tijdelijk te vervangen. Tijdens de repetities speelde frater Backx op de piano de partijen mee en gaf subtiel en stilzwijgend soms met een kort motiefje op de piano aan waar er bij de alten of sopranen nog iets niet ‘lekker’ zat. Gaandeweg ontspande ik hierdoor, want ik was ontzet tend nerveus. Toen we enkele weken later in de Sint Lucaskerk een mooie uitvoering verzorgden van de Missa Brevis in G van Mozart (KV 140) sprak frater Kees Backx na afloop de voor mij historische woorden: “Goed gedaan Paul. Ge het een mooie slag mar ge moet proberen niet teveel te huppen met je voeten.” Mijn dag kon niet meer stuk. Hoewel onze gesprekjes schaars waren, heb ik alles wat we toen ooit op muziekgebied met elkaar bespraken als een kostbaar kleinood bewaard in mijn geheugen en in mijn hart.
Onvergetelijk zijn voor mij de vieringen van Kerstmis en Pasen. Dan was frater Backx op zijn allerbest! Op Eerste
Paul Overman
Paul Overman bespeelt het orgel in de kapel van het CMM-generalaat. Mijn eerste herinneringen aan hem dateren uit de tweede helft van de jaren zeventig. Het was de tijd waarin hij vaste organist was van het Gemengd Koor De Goede Herder. Ik was toen een beginnend organistje en richtte tijdens de vieringen mijn aandacht vooral op het orgel spel. Als frater Backx speelde zat ik altijd ademloos in het spiegeltje van het orgel naar zijn gelaatsuitdrukking te kijken. Ik zag hoe hij geconcentreerd de partituur volgde, registraties wisselde, de dirigent nauwlettend in de gaten hield, de bladzijdes omsloeg terwijl zijn voeten over de pedaalstokken leken te dansen.
9
kort nieuws
In deze tijd van ons kapittel bidden we tot u: zend uw Geest over ons geef leiding aan onze werkzaamheden verlicht onze gesprekken en verleen ons inzicht. We vragen u dat ieder van ons door mee te bidden en mee te werken een bijdrage kan geven. Maak ons aandachtig als we naar uw Woord luisteren. Open ons als we met medebroeders en –zusters in gesprek zijn. Raak ons in de diepte en help ons om de weg voor ons helder te kunnen zien. Geef dat we in dit kapittel onze verbondenheid mogen ervaren en steun vinden bij elkaar. Geef dat we hoopvol en trouw de weg gaan van barmhartigheid.
GEBED VOOR HET GENERAAL KAPITTEL 2014 God, onze Vader, U die ons met liefde en wijsheid omringt, u was het die bisschop Zwijsen ingaf om met een fratercongregatie te beginnen. In uw naam nodigde hij ons uit om te doen wat Jezus had gedaan: dienen en verlichten, een verlossend woord spreken, een helpende hand zijn.
‘Hoopvol en trouw de weg gaan van barmhartigheid’. Zo luidt het motto van het generaal kapittel van de Fraters CMM dat van 23 mei tot en met 7 juni 2014 plaatsvindt op het generalaat in Tilburg. In een brief aan alle fraters en geassocieerde leden, die in mei is uitgegaan, roept de algemene overste, frater Broer Huitema, hen op om in het jaar voorafgaand aan het kapittel “regelmatig te bidden om zegen over onze gemeenschap, over alle medebroeders en over de zending van barmhartigheid en broederschap die ons is toevertrouwd”, zo schrijft hij. De brief ging verge zeld van een kaart met daarop een speciaal voor het kapittel samengesteld gebed (hierboven opgenomen). De afbeelding is van de hand van de Belgische frater Humberto Wouters (1920-1999).
10
We bidden u om uw zegen voor onze communiteiten, onze missie en ons aanwezig zijn in de wereld. We vertrouwen erop dat ons kapittel plaatsvindt onder de bescherming van Maria, Moeder van Barmhartigheid, en onze schutspatroon Vincentius. We vertrouwen ook op het gebed van onze medebroeders die al in uw heerlijkheid zijn opgenomen. We bidden dat we mogen zijn: vurig in ons geloof vreugdevol in onze hoop en barmhartig in onze liefde. We vragen u dit in de naam van Jezus, onze Barmhartige Broeder. Amen.
Jubilea in 2013 75 jaar frater
8 september: frater Godfried Kanen
65 jaar frater
19 maart: frater Nicácio Huiskamp, frater Louis Mommers 29 augustus: frater Joop van Dooremaal, frater Jan Verheijen
60 jaar frater
29 augustus: frater Piet van Leeuwarden, frater Ger Oomens, frater Frans van Pinxteren, frater Rob Swinkels
50 jaar frater
29 augustus: frater Rinus Romme
25 jaar frater
1 juni: frater Valerius Halawa
Bestuurshuizen in beeld
Het generalaat De volgende vier pagina’s bevatten foto’s van het generalaat van de Fraters CMM. Dit onderdeel is de eerste aflevering van een nieuwe rubriek: ‘Bestuurshuizen in beeld’. Daarin worden panden gepresenteerd van waaruit de congregatie wordt bestuurd in de verschillende landen waar de fraters actief zijn. In beeld komen ook enkele personen die betreffende huis een ‘gezicht’ geven. De rubriek gaat van start met het ‘hoofdkwartier’ van de congregatie in Tilburg. Foto’s: Peter van Zoest. (foto algemene overste: frater Lawrence Obiko).
Zicht op het generalaat vanaf de Gasthuisring. Rechts: woonzorgcentrum Joannes Zwijsen.
Close-up koepel kapel met klokkentorentje.
Zuidkant van het generalaat, met rechts de oostvleugel.
Noordkant van het generalaat met koepel van kapel en klokkentorentje.
Galerij zuidkant generalaat. 11
Bestuurshuizen in beeld
Zicht op woonzorgcentrum Joannes Zwijsen vanaf zuidkant generalaat, met links de oostvleugel.
Close-up tabernakel kapel generalaat. Interieur kapel.
Graf van frater Andreas in kapel generalaat. 12
Kapittelzaal.
Schilderij van Joannes Zwijsen, stichter van de congregatie, in kapittelzaal.
Kruisbeeld in gang.
Monumentaal trappenhuis.
Buste van de eerste algemene overste Franciscus Salesius de Beer in kapittelzaal.
Ingang Fratermuseum in generalaat. 13
Bestuurshuizen in beeld
De algemene overste, frater Broer Huitema, in zijn werkkamer.
Marij Uppenkamp, receptioniste, beantwoordt de telefoon. 14
Gaby Heymen, receptioniste, heet bezoekers welkom.
Carien de Leuw, kokkin en receptioniste, druk doende in de keuken.
Nederland
Landelijke dag
Beweging van Barmhartigheid De ‘Beweging van Barmhartigheid’ is een initiatief van de Fraters CMM, ontstaan uit een landelijke publiciteits- en wervingscampagne in 1998. Inmiddels telt de beweging zo’n 1.200 participanten, van wie het overgrote deel woonachtig is in Nederland. Jaarlijks zijn er twee landelijke dagen. De eerste vond in 2013 plaats op 27 april in bezinningscentrum ZIN in Vught. Een persoonlijke impressie van deelnemer Sjef Jansen. Fie Gommers, coördinator van de beweging, vraagt steevast bij de opening van een landelijke dag of er ook nieuwe mensen zijn. Bijna een kwart steekt de hand op en meestal blijkt, dat ze door mond-tot-mondreclame de aanzet hebben gemaakt tot deelname. Maar ook vele ‘oudgedienden’ en medewerkenden zijn zichtbaar blij om elkaar te zien.
Op weg gezet Voorzitter Marius Buiting neemt het thema ‘Trouw zijn’ van de dag in zijn bezinnend openingswoord mee door te verwijzen naar de lijdenstijd, die we met Pasen zojuist achter ons gelaten hebben. In zijn gedachten over het lijden, sterven en verrijzen van Jezus ziet hij zoveel verwoord over trouw en ontrouw, dat het voor hem een kerngedachte is van het leven, zelfs in de diepste nood. Trouw en ontrouw wisselen elkaar af. Ontrouw bij Judas en Pilatus omdat er ontrouw is aan de menselijkheid. Maar dan de trouw bij het gewone volk, bij de vrouw die Veronica heet, bij Jozef van Arimathea, die bij het martelende geweld een graf regelt, een plaats van rust, trouw blijven aan het leven. En dan onder het kruis niet opgeven om het leven voort te zetten in de ontmoeting van Maria, de moeder van Jezus, en Johannes, de meest intieme vriend van hem. Bij de verrijzenis is de dikwijls verguisde vrouw Maria Magdalena als eerste bij het graf aanwezig. Zij geeft niet op om te blijven geloven in het goede: trouw aan leven. Zo zijn we op weg gezet een hele dag tegemoet met een thema dat ons raakt.
Aansluitend is er aandacht voor een DVD over barm hartigheid die is uitgekomen. De inspirator van de Beweging van Barmhartigheid, frater Wim Verschuren, weet op deze beeld/geluidsdrager het ideaal ervan in woord en beeld aan het licht te brengen, hetgeen uitloopt op de overbekende slogan van de beweging: ‘Zien, bewogen worden, in beweging komen’ (de DVD kost € 12,50 (excl. verzendkosten) en is te bestellen bij het secretariaat van de beweging: e-mail;
[email protected], tel.: 073 6577044).
Diepste verlangen Marjolein Hamer neemt ons vervolgens geboeid mee om het kleinood ‘trouw’ in handen te nemen, te koesteren, te beschouwen en te delen met je naaste op deze dag. Het is haar werk om mensen en bedrijven te ondersteunen om hun dagelijkse werk- en zienswijze onder de loep te nemen. Met speelse levensechte voorbeelden en verhalen weet ze bij de deelnemers gevoelens bij trouw los te peuteren. De ontmoeting en het gesprek met elkaar zijn zeer levendige elemen ten om wat vertrouwder te raken met de trouw die ons leven beheerst en voedt. Is trouw aan jezelf alleen maar doen waar je zin in hebt? Is het puur verlangen? Ben je misschien alleen maar aangestuurd door een heilig ‘moeten’, omdat je dat nu eenmaal zo geleerd hebt of omdat je vindt dat regels regels zijn? Moet ik van mezelf van alles, aangestuurd door mijn 15
Nederland
den: ‘wat doe ik en wat wil ik’. Echter, verken vooral je hart, want daarin zit je meest eerlijke en diepste verlangen naar menswaardigheid en levenswaardigheid.
Ludiek moment Vol van zoveel aangereikte vragen is het tijd voor een creatief ludiek moment en daar staat dan Reinier Sijpkens met een draaiorgeltje en behangen met allerhande toeters en bellen. Hij maakt van ons met zijn muziek een dansende menigte en we worden geestelijk en lichamelijk opgefrist en dat geeft samen met de lunch een luchtige aanzet tot ontmoeting. De zon doet ons goed in de pauze en velen proeven het natuurlijke geschenk van het mooie landgoed, dat ons mensen zomaar aangeboden wordt. We voelen de lente en de ontmoeting met soms wildvreemde mensen is een ervaring van trouw. Dikwijls luistert men in verwondering naar elkaar.
Afdalen
Foto boven: Presentatie van de schildergroep. Foto onder: Een ludiek moment met Reinier Sijpkens. opvoeding, mijn normen en heb ik geen durf om in mijn diepste verlangen daarvan af te wijken? Benedictus, de vader van het Europese kloosterleven, begint zijn kloosterregel met het woord “Luister”, maar dan ook naar alles. En als belangrijk voegt hij eraan toe: “Zorg, dat je met je hart erbij blijft in het leven.” En vooral: “Wacht niet op later om het anders te doen in het leven.” Immers, als je nu los laat wat je belangrijk vindt, dan heb je een grote kans een cynicus te worden. Trouw mag immers een vertrekpunt in jezelf hebben, maar ook vooral een rustpunt in jezelf zijn. De deelnemers worden steeds meer geboeid door de vragen door Marjolein gesteld. Is trouw alleen doen waar je zin in hebt, is het alleen verlangen en die koers volgen? Ze benadrukt dat trouw verbinding heeft met het hoofd: ‘wat denk ik ervan’. Maar ook met je han 16
Na deze pauze gaan we in de middag uiteen in groepen om meer te doen dan denken. Ons hoofd heeft in de voormiddag alle mogelijkheid gehad om bezig te zijn. Maar het is een kunst in het leven om de energie van het hoofd af te laten dalen naar onze handen en dat alles gevoed door ons hart. Dat afdalen wordt in groepen gestuurd naar het ‘woord’, naar het ‘beeld’, naar ‘gebaar’, naar ‘klank’. Wat dat is, besef je pas, als je er gewoon aan begint. Inspirerende begeleiding van bezielde mensen stuwden deze samenkomsten tot verrassende hoogte. Mooie boetseerwerken en schil derkunst, bijzondere gedachten komen tot leven. Er was ook een indrukwekkende uitdrukking van een gebaar van liefde en trouw. Men maakte voelbaar, wat het leven aangenamer zou doen zijn, als men echt van ‘solitair’ naar ‘solidair’ zou gaan leven. En dan nog de muziek, de klank, die het in die korte tijd presteerde met zoveel klanken tot een ‘samenklank’ te komen. Dat zette aan tot zingen zelfs met begeleiding en dat niet alleen als een koor voor het volk, maar ieder werd geroerd om het lied ten gehore te brengen: “Open your heart and see. Love is the way to be in harmony. Yes I am born to love, born to be. I am born to be free.” Sjef Jansen Informatie over de Beweging van Barmhartigheid: www.barmhartigheid.nl.
Internationaal
Ambassadeurs in Kenia delen ervaringen.
Klaar voor Brazilië In juli 2013 vindt in Belo Horizonte, Brazilië, een bijeenkomst plaats van ‘Ambassadeurs van een wereldwijde broederschap’, een internationaal CMM-jongerennetwerk. Aansluitend gaan de deelnemers naar de Wereldjongerendagen in Rio de Janeiro (23 tot en met 28 juli). Voorafgaand aan deze evenementen in Brazilië zijn er in de landen waar de ambassadeurs vandaan komen vanaf januari 2013 voorbereidende bijeenkomsten geweest. Nathalie Bastiaansen coördineert voor de Fraters CMM het ambassadeursproject en bericht hierover. Tijdens de voorbereidende bijeenkomsten worden de jongeren uitgedaagd hun specifieke kwaliteiten te ontdekken en verder te ontwikkelen: op het gebied van leiderschap, creativiteit, het ontwikkelen en uitwerken van nieuwe landelijke projecten, communicatie, spirituali teit, enzovoorts. Het werkthema van deze bijeenkomsten is: ‘Getuigen van ...’. Deze bijeenkomsten worden net als de internationale ontmoeting georganiseerd en begeleid door de Fraters CMM.
Lectio Divina In de bijeenkomsten vormen ‘meditaties’ een centraal onderdeel. Voor die meditaties is binnen het ambassa deursproject een eigen methode ontwikkeld, gebaseerd op ‘Lectio Divina’, een door religieuzen veel gebruikte methode voor persoonlijke verdieping. De Lectio Divina voor de regionale bijeenkomsten werd geschreven door de diakens Vincent de Haas en Cor Sinnema. Lezing van een bijbeltekst en ‘contemplatie’, het ‘overwegen’ ervan, zijn vaste onderdelen, maar het bijzondere van de methode die de ambassadeurs volgen, is dat er ook ruimte is voor uitwisseling met elkaar, voor samenwerking en actief handelen. Bijzonder is ook dat de deelnemers uit zeven landen allemaal dezelfde voorbereiding volgen. Daartoe werden de meditaties vanuit het Nederlands vertaald naar het Engels, Portugees, en Indonesisch.
Zeven stappen Om internationaal dezelfde termen te gebruiken, worden de klassieke Latijnse termen uit de Lectio Divina als uitgangspunt genomen. In totaal bestaat de meditatie uit zeven stappen. De eerste stap heet ‘lectio’: ‘lezen’. Een bijbeltekst wordt zowel in stilte als hardop door een van de groepsleden gelezen. De tweede stap is ‘meditatio’. Dit gedeelte omvat een uitleg van de bijbelpassage en enige achtergrondinformatie bij de tekst. De derde stap heet ‘contemplatio’: ‘overwegen’, ‘beschouwen’. De centrale vraag hierbij is: wat raakt ons in deze tekst, nu? Deze stap verbindt de bijbeltekst met het eigen leven. De vierde stap is ‘collatio’: ‘delen’. Aan de hand van een aantal vragen gaan de deelnemers met elkaar in gesprek over de bijbeltekst. De vijfde stap heet ‘oratio’. In deze stap wordt gezocht naar een gebed dat aansluit bij de thematiek van de tekst en van het besprokene. Dit kan een bestaand gebed zijn, maar het is ook mogelijk dat de deelnemers hun eigen gebed formuleren. De zesde stap is ‘creatio’. In deze fase wordt een en ander op een creatieve manier verwerkt. De ambassadeurs krijgen hiertoe een inhoudelijke opdracht en een werkvorm aangereikt. De resultaten van deze creatieve verwerking worden uitgewisseld via de groepspagina op www.facebook.com/AmbassadorsWWB. Op deze manier ontstaat ook binnen het landenprogramma 17
tio’ werd onder andere ingegaan op de betekenis van de naam ‘Abel’: dat betekent zoiets als ‘een zuchtje’; ‘niets’. God heeft oog voor wie niemand oog heeft. Dat lijkt vanzelfsprekend. Maar wie nu om zich heen kijkt, ziet dat vaak vooral de winnaars gezien worden, degenen die het gemaakt hebben. God vraagt ons om naar elkaar om te zien, in het bijzonder naar hen die niets voorstellen. We leven in een competitieve wereld en God vraagt ons daar niet aan mee te doen. In het onderdeel ‘collatio’ (delen) werden onder andere de volgende vragen behandeld: “Is er wel eens een appèl op jou gedaan om in de bijbelse zin broeder of zuster van iemand te zijn?” En: “Hoe beantwoord jij de bijbelse vraag: waar is je broeder/zuster?” De opdracht in het onderdeel ‘creatio’ luidde: “Hoe begroet jij je broeder of zuster?” Door middel van filmpjes of foto’s lieten de ambassadeurs elkaar zien hoe er dat in hun land/cultuur aan toe gaat.
Getuigen van hoop
Foto boven: Eerste bijeenkomst Braziliaanse ambassadeurs. Foto onder: Eerste bijeenkomst Indonesische ambassadeurs. al een internationale uitwisseling. De zevende en laatste stap wordt ‘operatio’ genoemd: elke deelnemer noteert voor zichzelf een aantal punten waarmee hij of zij het behandelde thema concreet wil vormgeven in het eigen leven. Tijdens de volgende bijeenkomst is er gelegenheid om te vertellen wat men heeft kunnen doen, thuis of op school, op het werk of in de parochie.
Getuigen van broederschap Het centrale thema voor de Wereldjongerendagen van Rio 2013 is de oproep van Jezus uit het evangelie van Matteüs: “Ga op weg en maak alle volken tot mijn leerlingen” (28,19). Het thema van de voorbereidende ambassadeursbijeenkomsten is daarvan afgeleid, en luidt: ‘Getuigen van ...’. In elke bijeenkomst werd dit thema ingevuld aan de hand van een specifieke bijbel tekst. In de eerste bijeenkomst was dit: ‘Getuigen van broederschap’. Dat gebeurde aan de hand van het verhaal in Genesis 4,1-16. In het onderdeel ‘contempla 18
De tweede bijeenkomst draaide om ‘Getuigen van hoop’ (1 Petrus 3,3-22). Naast het begrip ‘hoop’ kwamen hier ook begrippen als ‘lijden’ en ‘doop’ aan de orde. Als creatieve verwerking maakten de ambassadeurs een filmpje met als thema ‘Water’. De opdracht was om verschillende aspecten van water (destructie, hoop, vernieuwing, zuivering) te laten zien. In het laatste deel van de bijeenkomst (‘operatio’) kregen de deelnemers twee opdrachten mee. Ten eerste: “Probeer deze maand eens tijd vrij te maken om lijden van mensen in ogenschouw te nemen. Welke concrete bijdrage kun jij geven om mensen in hun lijden bij te staan?” En ten tweede: “Wij dagen je uit om elke dag even stil te staan bij je eigen doopsel: hoe is jouw leven een weerspiegeling van je doopsel?”
Getuigen van barmhartigheid In de derde bijeenkomst stond ‘Getuigen van barm hartigheid’ centraal (Tobit 2,1-8). Stilgestaan werd bij de zeven werken van barmhartigheid, met speciale aandacht voor het begraven van de doden (naar aanleiding van de tekst in Tobit). De onderdelen ‘creatio’ en ‘operatio’ werden voor deze bijeenkomst samengevoegd. De ambassadeurs werd gevraagd om diezelfde middag nog één van de werken van barm hartigheid te realiseren, en daarvan verslag te doen in een fotoreportage of video. Zo bezochten de Keniaanse ambassadeurs een gevangenis. De ambassadeurs uit Nederland hebben voor Amnesty International brieven geschreven aan gevangenen die in het buitenland vaak onder erbarmelijke omstandigheden - vastzitten.
Internationaal
De Indonesische groep bezocht een blindeninstituut en bracht er veel vrolijkheid door samen met kinderen daar te zingen en te dansen.
Getuigen van het Woord van God De vierde bijeenkomst ging over ‘Getuigen van het Woord van God’ (Lucas 1,1-4; 5,1-11 en 11,27-28). Velen kennen een tekst uit de Schrift die bij hun leven past of het heeft veranderd. Een van de vragen die aan bod kwam was dan ook: “Heb jij ook zo’n tekst (die jou helpt of steunt in jouw leven)? Vertel er eens iets meer van.” Als verwerkingsopdracht werd de ambassadeurs gevraagd na te denken over hoe je kunt getuigen van het Woord, op zo’n manier dat die getuigenis aansluit bij de leefwereld van een specifieke doelgroep (voor beelden: jonge kinderen, tieners, natuurliefhebbers, atheïsten). De opdracht was vervolgens om, uitgaande van je eigen favoriete bijbeltekst, een kort verhaal of beeldverhaal te maken, geschikt voor deze specifieke doelgroep.
herinnerd dat God heeft beloofd dat Hij met ons meegaat. In Jezus heeft Hij laten zien hoe Hij dat doet. Tijdens de bijeenkomst werd ook gesproken over de vraag wat je tegenhoudt in jouw dagelijks leven om te getuigen van het evangelie. Een andere vraag luidde: “De naam ‘God-met-ons’ gaat overal met ons mee. Wat betekent die naam voor jou?” In deze laatste bijeenkomst werden de ambassadeurs voorbereid om daadwerkelijk op weg te gaan: naar de internationale bijeenkomst in Belo Horizonte, waar ze hun medeambassadeurs voor het eerst ‘in het echt’ zullen ontmoeten, en naar Rio de Janeiro, waar ze samen komen met vele anderen uit de hele wereld die zich geroepen voelen door God en door elkaar, om te komen tot een wereldwijde broeder- en zusterschap. Nathalie Bastiaansen
Getuigen van gerechtigheid en vrede De vijfde bijeenkomst richtte zich op ‘Getuigen van gerechtigheid en vrede’ (Psalm 85). Er werd gesproken over gerechtigheid en vrede wereldwijd, maar ook de eigen ervaringswereld werd onderzocht. Zo was er onder andere de volgende vraag: “De psalmist vraagt of God niet langer kwaad wil blijven en ons tot leven brengt. Lukt het jou gemakkelijk om niet kwaad te blijven op anderen, en kun je hen nieuwe kansen geven? Wanneer lukt dat het beste?” De eerste meer concrete opdracht bij deze bijeenkomst was: “Oriënteer je eens op de afdeling van Justitia et Pax in je eigen omgeving. Zijn er activiteiten in jouw bisdom of in jouw land waar je aan mee zou kunnen doen?” En ten tweede: “Werken aan gerechtigheid en vrede kun je ook in je directe omgeving doen. Zet je de komende maand hiervoor in. En breng de volgende keer verslag uit van je bevindingen. Wat bracht vreugde? Wat riep tegenstand op?”
Als getuigen op weg De zesde en laatste bijeenkomst kreeg als titel: ‘Als getuigen op weg’ (Matteüs 28,1-3,5-10 en 16-19). “Wees niet bang’”, klinkt het tot tweemaal toe in deze tekst. Het is een veel gehoorde uitspraak in het evan gelie. Angst is een sterke kracht in ons: angst behoedt ons om fouten te maken, maar diezelfde angst houdt ons ook tegen om in actie te komen. Jezus roept mensen op om zich niet door de angst te laten beheer sen. In deze meditatie werden de ambassadeurs er aan
Foto boven: Wandeling tijdens derde ontmoeting Nederlandse ambassadeurs. Foto onder: Resultaat van een ‘creatio’ tijdens de vierde ontmoeting van Nederlandse ambassadeurs. 19
Nederland
Vincentiaanse Familie bijeen in Tilburg Op 9 april 2013 kwamen 95 leden van verschillende congregaties van de Vincentiaanse Familie bijeen in de aula van het woonzorgcentrum Mater Misericordiae van de Zusters SCMM in Tilburg. Deze bijeenkomsten wordt in het voor- en najaar gehouden in het kader van inspiratie en ontmoeting. van Liefde, de Vincentiusvereniging-Nederland en de Fraters CMM. In een tijd van religieuze krimp vinden de initiatiefnemers het belangrijk om, geïnspireerd door het erfgoed van Vincentius, toch iets nieuws te beginnen. Het Vincent de Paul Center besteedt niet alleen aan dacht aan de praktijk van de diaconie, maar ook aan vorming en theorie vanuit de Vincentiaanse spiritualiteit. Onlangs zijn twee programma’s opgezet: levensbeschou welijke oriëntatie voor mensen met een beperking en de ‘Vincent leergang’. Deze laatste betreft een reeks verdiepingsbijeenkomsten over ‘bronnen van sociale spiritualiteit’, in het bijzonder die van Vincent de Paul.
Inlooplunch Banier van de inlooplunch voor het fraterhuis van de Elimcommuniteit in Tilburg. Na het openingswoord door frater Ad de Kok, voorzit ter van de Vincentiaanse Familie in Nederland, sprak Paul Monchen, vice-voorzitter van de Vincentiusver eniging-Nederland, over de energie van Fréderic Ozanam, stichter van de Vincentiusvereniging en over verschillende projecten in Nederland, zoals ‘Leergeld’, het ‘Maatjes-project’ en het ‘Exodus-project’.
Vincent de Paul Center Marieke van de Ven, medewerkster van het pas gestarte ‘Vincent de Paul Center’ in Nijmegen, gaf aan welke ontwikkelingen dit centrum heeft doorgemaakt. Er zijn veel contacten gelegd met leden van de Vincentiaanse Familie die onder meer bestaat uit de Lazaristen, Dochters 20
Hanny van de Rijt, pastoraal assistente van de paro chie Frater Andreas in Tilburg, vertelde hoe de ‘in looplunch’ in de Tilburgse Elimcommuniteit van de Fraters CMM de laatste vier jaar gestalte heeft gekregen. Zij is coördinator van dit project. Elke dinsdag- en donderdagmiddag bereiden bij toerbeurt zo’n 35 vrijwilligers van de parochie Frater Andreas, zusters SCMM en fraters van de Elimcommuniteit met grote zorg een brood- en soepmaaltijd klaar voor gemiddeld zo’n dertig personen. Het is voor velen een warme plek waar mensen op verhaal kunnen komen. Nelleke Wijngaard-Serrarens, bestuurslid van de Vincentiusvereniging Arnhem, hield een presentatie, getiteld: ‘Veerkracht en problemen van mensen in crisis’. Ze belichtte de problemen waar de tien procent van de Nederlandse bevolking mee kampt die op of onder de armoedegrens leeft. Daarbij drong ze aan op solidariteit met deze groep armen en gebruikte daarbij de bekende CMM-drieslag ‘zien - bewogen worden in beweging komen’. Frater Edward Gresnigt
in memoriam
Frater
Frater
Richard (J.J.) Baeten
Kees (A.C.) Backx
Hij werd geboren te Zonhoven op 15 november 1919 en trad in de Congregatie van de Fraters van Onze Lieve Vrouw, Moeder van Barmhartigheid te Tilburg op 19 maart 1936. Hij legde zijn professie voor het leven af op 10 augustus 1941. Hij overleed op 20 maart 2013 in de communiteit van de fraters te Zonhoven (België) en werd begraven op het kerkhof Zonhoven-Centrum.
Hij werd geboren te Teteringen op 3 februari 1921 en trad in de Congregatie van de Fraters van Onze Lieve Vrouw, Moeder van Barmhartigheid te Tilburg op 8 september 1938. Hij legde zijn professie voor het leven af op 15 augustus 1944. Hij overleed op 9 april 2013 in het TweeSteden Ziekenhuis in Tilburg en werd begraven op het kerkhof van de fraters op landgoed ‘Huize Steenwijk’ in Vught.
Hij was het derde kind in het gezin van Michel Baeten en Rosalie Revis, groeide op in de katholieke traditie en ging naar de lagere school van de fraters. In 1936 trad hij in als novice te Tilburg, Nederland. Hij werd onder wijzer en gaf les in Maaseik, Lanaken, Zonhoven en Hasselt. Na zijn pensionering werkte hij als vrijwilliger op het Missiecentrum van het bisdom Hasselt. Frater Richard was een tevreden mens en sprak nooit een onvertogen woord over anderen. Je kon een beroep op hem doen, omdat je wist dat hij altijd bereid was een helpende hand uit te steken. Binnen zijn grote familie had hij een bijzonder plekje. Men zag hem erg graag. Frater Richard was ook een natuurvriend. Hij trok er graag op uit en thuis kon je hem aantreffen in de bloementuin of serre. Zijn gekweekte bloemen en planten vonden hun weg naar de graven van de fraters, de kapel van de communiteit en naar zijn familie. Langzaam kwam er een grijze wolk over het leven van frater Richard. Zo werd hij nog stiller dan voorheen. Zoals frater Richard geleefd heeft, zo is hij ook overge gaan naar het andere leven: in stilte. Zijn leven heeft hij als een mooi boeket neergelegd aan de voeten van zijn Heer.
Kees groeide op in de muzikale familie Backx te Teteringen. Zijn jeugdjaren bracht hij door in Tilburg. Daar leerde hij de fraters kennen. Na zijn intrede werd hij onderwijzer. Van 1943 tot 1983 was hij werkzaam op basisscholen in Tilburg, Oss, Medemblik, Sint-Mi chielsgestel en Goirle. Frater Kees was niet iemand die veel aandacht voor zichzelf opeiste. Hij participeerde in het ritme van het communiteitsleven en maakte deel uit van het communiteitsbestuur. Zijn gezondheid is nooit erg optimaal geweest. Wanneer hij daardoor gedwongen rust moest nemen, waren zo nu en dan toch pianoklanken te horen, want zonder muziek was het leven voor hem kil en droog. Was hij na een lange of korte rustperiode voldoende hersteld, dan zag men hem weer actief als organist of dirigent in eigen communiteit en parochiekerk. Kinderkoren, bejaarden koren, kerkkoren en dameskoren, ze konden allen gebruik maken van zijn muzikale talenten. De afge lopen jaren moest frater Kees steeds meer inleveren. Hij heeft altijd geprobeerd aanwezig te zijn op momen ten dat de communiteit van Joannes Zwijsen bijeen was. Frater Kees vond zijn leven voltooid. Hij zag uit naar de ontmoeting met God. Mag hij nu gelukkig zijn in het huis van zijn en onze Vader.
21
in memoriam
Frater
Frater
Sebastianus (M.H.)
Marius (M.J.F.M.) Tra
van Seters Hij werd geboren te Veghel op 29 december 1930 en trad in de Congregatie van de Fraters van Onze Lieve Vrouw, Moeder van Barmhartigheid te Tilburg op 29 augustus 1950. Hij legde zijn professie voor het leven af op 15 augustus 1955. Hij overleed op 18 april 2013 in het TweeSteden Ziekenhuis in Tilburg en werd begraven op het kerkhof van de fraters op landgoed ‘Huize Steenwijk’ in Vught. Marius werkte op het belastingkantoor in Waalwijk. Hij voelde zich geroepen frater te worden. In 1950 werd hij novice en kreeg de naam frater Sebastianus. Nadat hij het onderwijzersdiploma had behaald, gaf hij onderwijs op basisscholen in Deurne en ’s-Gravenhage. In 1961 werd hij gevraagd voor onderwijstaken in South-West Africa, het huidige Namibië. Daarnaast zette hij zich in voor de zwembond en voor de kerk in het land. In 1989 ontving hij de pauselijke onderschei ding ‘Pro Ecclesia et Pontifice’ voor zijn inzet ten behoeve van de katholieke geloofsgemeenschap in Namibië. Zes jaar later mocht hij de ‘Orde van OranjeNassau’ ontvangen. Frater Sebastianus was religieus in hart en nieren. Als lid van het regionaal bestuur van Namibië, als vormingsleider en als econoom, steeds was hij bereid te dienen, ook toen hem gevraagd werd in Sambyu een nieuwe communiteit én het St. Boniface College (1995) op te richten. Terug in Nederland (2009) kon hij nog meer inhoud geven aan zijn verering voor frater Andreas van den Boer. Iedere dag bezocht hij zijn graf in de kapel van het generalaat. Frater Sebas tianus was klaar voor zijn laatste reis. Hij vertrouwde op de Heer van het Leven. Wij weten hem nu veilig bij de barmhartige God. 22
Hij werd geboren te Goirle op 10 februari 1923 en trad in de Congregatie van de Fraters van Onze Lieve Vrouw, Moeder van Barmhartigheid te Tilburg op 29 augustus 1940. Hij legde zijn professie voor het leven af op 15 augustus 1945. Hij overleed op 24 april 2013 in de communiteit van Joannes Zwijsen in Tilburg en werd begraven op het kerkhof van de fraters op landgoed ‘Huize Steenwijk’ in Vught. Marius werd geboren in een grote familie waarin het katholieke geloof als vanzelfsprekend gold. Daar kon ook zijn roeping tot het religieuze leven gedijen. Als zeventienjarige trad hij in bij de fraters te Tilburg. Hierna volgde hij een interne opleiding tot verpleger. Frater Marius stond klaar voor zijn mede broeders en voor de kinderen die aan de zorg van de congregatie toevertrouwd waren. Hij deed dat in alle eenvoud, was attent en had daarbij aandacht voor het welbevinden van mensen. Hij behaalde diploma’s in kinderbescherming en later ook in creatieve handvaar digheid. Als verpleger en/of groepsleider zette hij zich in voor de ‘regeringsjongens’ op Huize Nazareth in Tilburg, zijn zieke medebroeders in het sanatorium te Loon op Zand, het internaat te Oss, Ruwenberg te Sint-Michielsgestel, het blindeninstituut Henricus te Nijmegen. Vanaf 1969 deelde frater Marius in de zending van de Broeders van de Christelijke Scholen. In Stevensbeek was hij zestien jaar werkzaam op het internaat De la Salle. Vanaf 1985 woonde hij in de broedergemeenschap te Cuijk. In 2010 verhuisde hij naar woonzorgcentrum Joannes Zwijsen in Tilburg. Mag frater Marius nu thuis gekomen zijn bij God. Zijn twee broers, die hem onlangs zijn voorgegaan, frater Canisius Tra en pater Jan Tra, hebben hem zeker welkom geheten.
‘Dichtbij is zijn genade’ (uit de leefregel van de Fraters CMM)
Vleugels “Soms zie ik vleugels bij mensen. Engelen vind ik hen dan. Ik zag ze ook bij jou. Jij bent een engel. Je bent pas klaar als je bij iedereen vleugels ziet.” In de prachtige film ‘As it is in Heaven’ zegt Lena dit tegen Daniël. Het raakte me toen ik deze intrigerende woorden voor de eerste keer hoorde. En ik merk dat ik niet de enige ben. Je begrijpt het en tegelijk is niet zo eenvoudig aan te geven wat het betekent. “Dat is toch wel heel moeilijk om bij iedereen vleugels te zien”, zei laatst iemand tegen me. Als je meent dat je iedereen aardig moet vinden, is dat niet alleen moeilijk, maar onmogelijk en onnatuurlijk. Nee, dat is niet wat bedoeld wordt. Dat bedoelde Jezus ook niet, toen hij zei dat we onze vijanden lief moeten hebben. En toch is de kunst ook bij hen, die je niet mag, of die jou niet zien zitten, ja misschien zelfs krenken, vleugels te zien. De volgende passages uit onze leefregel helpen me om te vatten wat hier bedoeld wordt: “Bij iedere ontmoe ting leggen we ons erop toe onze aandacht te richten op het goede dat God in de ander gelegd heeft (52). Wij proberen de ander te verstaan en hem te aanvaar den zoals hij is. Het komt ons niet toe een oordeel over hem uit te spreken (55-56).” Is dat niet proberen bij de ander vleugels te zien? ‘Ons erop toeleggen’ staat er. Het gaat niet vanzelf. Je kunt het met vallen en opstaan wel leren. De neiging om naar de negatieve kant van de ander te kijken en negatieve feedback te
geven zit ons ingebakken. Het is de ander met barmhartige liefde bejegenen en je niet blind staren op zijn gebrokenheid. Waarachtig niet eenvoudig. Maar probeer het maar en er gebeuren wonderen. In ieder geval aan jezelf. En ben je in staat bij jezelf vleugels te zien? Veel mensen hebben daar moeite mee. Zelf heb ik de ervaring, dat ik daar anderen bij nodig heb. Die mij zeggen dat ik de moeite waard ben. Je helpt elkaar meer dan je denkt door bewust het mooie en goede in de ander te benoemen. Een paar maanden voor zijn dood kreeg ik van mijn trouwe vriend Jan Verhallen een klein schilderij, waarin hij de tekst uit de film verwerkt had. Het hangt op mijn kamer. Het is een herinnering aan hem, maar ook een uitnodiging. Misschien om voor ik naar bed ga me af te vragen: heb ik vandaag bij degenen die ik heb ontmoet, vleugels gezien? frater Wim Verschuren
23
Door ons geloof in de verrijzenis van de Heer weten wij dat door mislukking en lijden heen uiteindelijk alleen het goede toekomst heeft. (uit de leefregel van de Fraters CMM)
Blad van de Congregatie van de Fraters van Onze Lieve Vrouw, Moeder van Barmhartigheid
