Blijven fietsen! Nederlanders fietsen graag en tot op hoge leeftijd, zoals blijkt uit een in juni 2006 verschenen rapport "Fietsen zolang het kan" van de Fietsersbond en de Unie KBO. Fietsen is een gezonde, sportieve bezigheid, die ouderen de mogelijkheid biedt om gezondheid en conditie op peil te houden en de kans op hartkwalen, diabetes en hoge bloeddruk te verminderen. Voor ouderen is de fiets vooral een praktisch vervoermiddel voor kleine afstanden, bijvoorbeeld voor boodschappen, familiebezoek of clubs. Daarnaast wordt de fiets gebruikt voor recreatie. Het gemak waarmee u fietst, beïnvloedt uw fietsplezier en het (gevoel van) veiligheid. Bij het ouder worden kan het zijn dat u de fiets op een andere manier wilt gaan gebruiken. Het kan ook zijn dat veranderingen in uw lichamelijke conditie dit noodzakelijk maken. Tegenwoordig zijn er talloze soorten fietsen en en accessoires verkrijgbaar die het fietsen comfortabeler maken. Een aantal daarvan is met name handig voor de oudere fietser. Op deze website vindt u tips & weetjes over fietsen, toegespitst op de fietser vanaf 50 jaar. U kunt hier onder andere oplossingen en accessoires vinden die het fietsen gemakkelijker maken en uitkomst kunnen bieden voor persoonlijke ongemakken tijdens het fietsen. U krijgt verder inzicht in de eisen waarop u kunt selecteren bij aanschaf van een fiets. De informatie is door KBOH verzameld en geselecteerd uit diverse bronnen, waaronder het assortiment van een groot aantal fietsenfabrikanten en leveranciers. De informatie is aangevuld met ervaringen van ouderen die regelmatig met enthousiasme fietsen. Merken en prijzen noemen wij op deze website bij voorkeur niet. Voor een bronnenoverzicht van de geraadpleegde informatie, inclusief websiteadressen, verwijzen wij naar Bronnen & Adressen. Uiteraard kunt u ook bij uw plaatselijke fietsenleverancier informeren of hij u bij de realisatie van bepaalde oplossingen kan helpen.
1
Inhoud
Paginanummers
Frame • Framemaat • Instaphoogte • Instapbreedte • Verlaagde zit • Gewicht • Interne bekabeling • Stand voorvork • Kettingkast en ketting • Trappers
3 3 3 4 4 4 4 4 5 5
Stuur • Stuurhouding • Handvatten • Remmen • Versnellingen
6 6 7 7 8
Zadel • Instelbaarheid • Zadellift • Vering
10 11 11 11
Wielen en banden • Wielen • Banden
12 12 12
Verlichting • Interne bedrading
14 15
Hulpmotor en trapondersteuning • Fietsen met trapondersteuning of trapbekrachtiging • Zelf meetrappen • Elektromotor versus verbrandingsmotor • Accu’s • Instap • Gewicht • Kosten • Losse hulpmotor
16 16 17 17 17 17 18 18
Accessoires Technische informatie Vaktaal Bronnen Met dank aan
19 23 24 27 28
2
Frame Het frame bepaalt in belangrijke mate uw zithouding en daarmee het fietscomfort. Materiaal, model en formaat van het frame bepalen de "stijfheid" en daarmee de flexibiliteit van de fiets, nog zonder de invloed van vering. De keuze voor een bepaalde vorm of materiaal hangt erg af van het doel waarvoor u de fiets wilt gebruiken. Een "boodschappenfiets" mag qua frame wat steviger zijn, een fiets voor recreatieve tochten bij voorkeur wat lichter. Een stijf frame wordt vooral gebruikt bij racefietsen waarbij het van belang is dat het frame de krachten bij hoge snelheden kan opvangen. Reist u veel met het openbaar vervoer, dan kiest u misschien voor een vouwfiets. Met betrekking tot het frame zijn er een aantal aspecten waarop u kunt letten, zoals frame-maat, instap, zithoogte en gewicht.
Framemaat De juiste framemaat en framelengte zijn belangrijk als u veilig en comfortabel wilt fietsen. Dat betekent dat frame en fietser optimaal op elkaar afgestemd moeten zijn. Zowel bij een te klein als een te groot frame kunnen lichamelijke klachten optreden, zoals rugpijn, pijn in armen, schouders en nek, bekken- of knieklachten. Daarnaast wordt een fiets moeilijker hanteerbaar als hij niet goed past. Voor de juiste fietshouding en voldoende grip op uw fiets is het kiezen van de juiste framemaat daarom belangrijk. Framematen kunnen grofweg variëren van de 48 tot 65 centimeter. Voor volwassenen die niet zo lang zijn, bestaan fietsen met een extra kleine framemaat vanaf 44 centimeter. Bij sommige frames, de zogenaamde compact frames, wordt de maat weergegeven met de aanduiding S, M, L en XL, zoals wij die ook bij kleding kennen. Een compactframe is kleiner dan een regulier frame en daardoor lichter. De buizen van het frame hebben een diagonale vorm, waarbij de wielassen op kortere afstand van elkaar zitten. Daardoor kan er heel direct gestuurd worden. Doordat het frame kleiner is, kan ook het zadel lager afgesteld worden wat het op- en afstappen vergemakkelijkt. Bij het frame van een vouwfiets is naast een goede maat ook de ruimte die de fiets "opgevouwen" inneemt van belang. Er zijn vouwfietsen waarbij zelfs een koffer meegeleverd wordt, zodat de fiets eenvoudig in de trein of kofferbak van de auto vervoerd kan worden. Sommige vouwfietsen hebben inklapbare pedalen. Iedere goede fietsdetaillist kan u helpen bij het bepalen van de meest geschikte framemaat voor u. Bent u geïnteresseerd in de berekening van de ideale framemaat kijk dan bij Technische informatie (pagina 23).
Wist u dat Vrouwen gemiddeld langere benen hebben dan mannen? Daarom wordt afgeraden om op hetzelfde frame te rijden (Bron: Fietsersbond).
Instaphoogte Om op een comfortabele en veilige manier te kunnen op- en afstappen zijn tegenwoordig fietsen (inclusief vouwfietsen) te koop met een verlaagde instap of een extra brede instap. Bij een verlaagde instap hoeft u uw been niet meer zo hoog op te tillen om op- of van de fiets te stappen. Dit kan prettig zijn bij heup- of knieklachten, als u merkt dat u wat strammer wordt of wanneer u meer moeite krijgt bij het bewaren van uw evenwicht. Een lage instap maakt het bovendien gemakkelijker om snel af te stappen, wat een veiliger gevoel geeft. Fietsen met een verlaagde instap worden door zowel dames als heren gebruikt. Met een zadellift heeft u de mogelijkheid om zelf met de opstaphoogte te variëren. Voor meer informatie over zadelliften en zithouding kijk bij Zadel & Vering (pagina 10 en 11).
3
Wanneer men ouder wordt, neemt de beweeglijkheid soms af. Het huppelpasje om op te stappen kan dan heel onveilig zijn; men kan sneller ten val komen. Plaats daarom bij voorkeur aan weerszijden van de fiets een voet en stap dan pas op. Een zadellift kan ook uitkomst bieden.
Instapbreedte Bij fietsen met een verlengd frame ontstaat een extra brede instap. De ruimte tussen stuuren zadel is in dit geval groter dan bij een normaal frame. Dit geeft u meer ruimte om op te stappen.
Verlaagde zit Eén groep fietsen, gericht op extra comfort, hebben een speciaal frame: met een verlaagde instap èn een verlaagde zit (in fietsenmakerjargon: zitfietsen). Door de verlaagde instap en verlaagde zit kunt u uw voeten gemakkelijk op de grond zetten, als u moet stoppen. U hoeft dan niet meer af te stappen. Dit is handig bij balansproblemen. Zou u het zadel van een traditionele fiets zo laag zetten, dan wordt het trappen zwaar omdat u uw benen onvoldoende kunt uitstrekken. Pijn in rug en knieën kan dan het gevolg zijn. Bij de "zitfietsen" wordt dit probleem ondervangen door een verlengd frame en trappers die naar voren zijn geplaatst. Dit geeft een iets andere zithouding, waardoor rug, knieën en polsen minder zwaar belast worden, vergeleken bij een gewone fiets. Overigens maakt u in deze houding wel minder gebruik van de zitbotjes en meer van de bilspieren. Die zouden op langere tochten kunnen gaan protesteren. Een fiets met een verlengd frame is door zijn afmetingen iets lastiger te manoeuvreren en te stallen.
Gewicht Het gewicht van de fiets kan invloed hebben op het gemak waarmee u kunt opstappen, wegrijden, manoeuvreren en de fiets kunt stallen. Voor boodschappen is een solide fietsframe prettig, waarbij de achterkant van de fiets niet gaat zwabberen als de fiets beladen is. Zo'n frame zal wat zwaarder zijn dan het frame van een recreatiefiets, waarbij u liever geen extra (frame)gewicht mee wilt torsen. Bij aanschaf van een fiets heeft u meestal de keuze uit een stalen of een aluminium frame. Staal is meer solide en duurzamer, maar ook zwaarder. Aluminium is lichter en roest minder snel. Sommige fabrikanten verwerken carbon in delen van het frame of in fietsonderdelen. Carbon is een superlichte kunstvezel die in verschillende lagen gevlochten en geperst kan worden; net zo stevig als staal, maar wel tot 25% lichter van gewicht. Sommige fietsen zijn uitgerust met lichtgewicht magnesium voorvorken. Ontwikkelingen als deze komen voort uit de technologie van de race(fiets) industrie en worden in luxe toerfietsen toegepast. Accessoires kunnen de fiets zwaarder maken. Zo is een fiets met hulpmotor over het algemeen wat zwaarder, dan een uitvoering zonder hulpmotor. Het gewicht van de fiets speelt ook een rol wanneer u de fiets met de auto ergens anders naartoe meeneemt. Een lichtgewicht fiets kunt u gemakkelijker op een fietsdrager tillen.
Interne bekabeling Bij verschillende fietsmodellen lopen versnellings- en remkabels door het frame naar achteren. Hierdoor loopt u minder risico om bij het stallen ergens achter te blijven haken en is er minder kans op beschadiging van de kabels. Het vervangen van kabels is in dit geval wel lastiger en onderhoud zal dan ook meestal door een fietsenmaker moeten worden uitgevoerd.
4
Stand voorvork De voorvork heeft invloed op het stuurgedrag en op de wendbaarheid van de fiets. Hoe sterker de buiging van de voorvork is, hoe beter de fiets rechtuit rijdt. Vervoert u regelmatig boodschappen achterop de fiets, of heeft u wel eens de neiging te slingeren, dan kan een andere voorvork u misschien een zekerder gevoel geven. Realiseert u zich wel dat het sturen in bochten met zo’n sterker gebogen voorvork wel weer iets zwaarder wordt..
Kettingkast en ketting Met een gesloten kettingkast heeft u weinig onderhoud aan de ketting en wordt uw kleding beschermd. Heeft u een open kettingkast behandel de ketting dan na een lange rit in de regen zo snel mogelijk met een teflonspray. Kettingkasten zijn tegenwoordig gemakkelijk te openen, zodat u er eenvoudig bij kan als een reparatie aan de ketting moet worden uitgevoerd. Voor elke type fiets en voor ieder versnellingssysteem zijn er verschillende kettingkasten.
Trappers Trappers moeten voldoende grip geven. Om te voorkomen dat u met uw voet van de trapper glijdt, zijn trappers met antislip te koop. U kunt ook gebruik maken van een opzetstukje voor op de trapper waardoor uw tenen worden tegengehouden en u niet meer met uw voet naar voren van de trapper kunt schieten. Zo'n zogenaamde toeclip maakt het afstappen wel wat lastiger.
Met een leren zool glijdt u, vooral bij vochtig weer, gemakkelijk van de trapper, terwijl een rubber zool veel meer grip geeft.
Om rugklachten en verkrampte beenspieren te voorkomen is het belangrijk dat de afstand tussen zadel en trapper (in de onderste stand) zo is, dat u uw benen op een ontspannen manier kunt bewegen. Uw benen moeten daarvoor net niet volledig gestrekt zijn. Wilt u de juiste afstand berekenen, kijk dan bij Technische informatie. Bij "zitfietsen" zijn de trappers iets naar voren geplaatst wat een andere zithouding geeft. U kunt dan naar voren trappen waardoor uw rug, knieën en polsen minder zwaar belast worden. Bij deze houding maakt u minder gebruik van de zitbotjes en meer van de bilspieren, die op langere tochten zouden kunnen gaan protesteren.
5
Stuur Sturen zijn er in verschillende modellen zoals rond, recht, breed en diep. Welk type het meest geschikt is, hangt af van de manier waarop u de fiets wilt gebruiken en van uw lichaamsbouw. Zo hebben mensen met korte armen bijvoorbeeld baat bij een breder stuur. Een fietsstuur kunt u ook achteraf nog betrekkelijk gemakkelijk vervangen door een model dat beter bij u past. Om de juiste en meest ideale zithoogte te vinden, is het belangrijk dat u het stuur kunt verstellen. U kunt dan meerdere houdingen uitproberen en bepalen wat het prettigst zit. De hoogte van het stuur is meestal min of meer gelijk aan de bovenkant van het zadel. Maakt u alleen korte tochtjes, dan is een rechte houding comfortabeler. Dit geeft u tegelijk meer overzicht op de omgeving en het overige verkeer. Voor een rechte houding kunt u het stuur wat hoger afstellen. Zet het stuur niet té hoog, want als u teveel achterover hangt, kan pijn ontstaan door een verkeerde belasting van polsen en zitvlak. Bovendien geeft u dan minder druk op het voorwiel, waardoor de fiets slechter bestuurbaar wordt. Van een recht stuur is bekend dat het op langere tochten pijnklachten kan geven, doordat polsen en armen zwaarder worden belast. Op langere tochten is het belangrijk dat u geregeld van houding kunt veranderen. Lees hierover meer bij stuurhouding. Om te voorkomen dat het stuur op een ongewenst moment omklapt, waardoor de fiets omvalt, zijn sommige fietsen uitgerust met een stuuruitslagbegrenzer, die ook wel stuurvergrendeling of stuurblokkering wordt genoemd.
Stuurhouding Bij een goede stuurhouding liggen onderarm en hand zoveel mogelijk in één lijn. De ideale afstand van het stuur (gemeten vanaf de stuurpen in het midden van het stuur) tot aan de zadelpunt is ongeveer gelijk aan de lengte van uw onderarm (gemeten vanaf uw elleboog tot aan uw vingertop). U kunt dit misschien niet helemaal exact instellen, maar door te experimenteren met de instelling van stuur en zadel ontdekt u vanzelf welke instelling voor u het prettigst voelt. Nieuwere fietsen hebben vaak stuurpennen die het mogelijk maken zonder gereedschap het stuur in hoogte en in hoek te verstellen. Daarmee wordt het gemakkelijk om af en toe van houding te variëren, waardoor tintelende vingers, pijn in polsen, schouders of nek en zadelpijn vermeden kunnen worden. Dit is vooral prettig op langere fietstochten. Pijnlijke polsen, zere handpalmen, slapende handen, en tintelende vingers ontstaan doordat bij het fietsen het gewicht van uw lichaam op de handen rust. De polsen knikken en de bloedvaten en zenuwen in uw handen raken daardoor bekneld.
Het gebruik van fietshandschoenen, voorzien van (gel) kussentjes kan mogelijk tintelende vingers voorkomen.
Heeft u geen gemakkelijk verstelbaar stuur, dan zijn aparte opzetstukken voor op het stuur, of een geheel bekleed stuur te koop. Zij bieden goede grip en de mogelijkheid om tijdens een tocht regelmatig uw handen op het stuur te verplaatsen. Hierdoor wisselt u van houding en wordt de druk op vingers, polsen, schouders en bekken beter verdeeld. Voorbeelden zijn het ossekopstuur dat veel wordt gezien op mountainbikes en het vlinderstuur dat vooral op sportieve- en toerfietsen wordt toegepast. Ook ergonomische handvatten kunnen pijnklachten mogelijk verminderen of voorkomen. Kijk voor meer informatie bij Handvatten. Krijgt u snel last van uw armen en schouders door schokken op het stuur bij een slecht wegdek, dan kan een verende stuurpen of een geveerde voorvork uitkomst bieden. Kijk voor meer informatie bij Zadel & vering (pagina 10 en 11).
6
Zorg bij het verstellen van het stuur dat de stuurpen voldoende diep in het frame blijft steken. U voorkomt daarmee dat het stuur tijdens de rit uit het frame wipt. Soms geeft een merktekentje op de stuurpen dit uiterste punt aan.
Handvatten Handvatten zijn er in vele soorten, maten, vormen en materialen. Met de juiste handvatten kunt u de grip op het stuur verhogen, tintelende vingers of een doof gevoel in uw handen voorkomen, transpirerende handen verminderen en trilling dempen. Qua materiaal heeft u de keuze uit plastic, rubber, PVC, foam, leren en extra brede handvatten. Bij sommige handvatten zijn bepaalde gedeelten opgevuld met gel, waardoor de druk op uw handen vermindert. Ook bestaan ergonomisch gevormde handvatten, die door hun vorm hetzelfde effect beogen. Leren handvatten nemen meer vocht op dan kunststof handvatten, wat een voordeel is, wanneer u snel last heeft van transpirerende handen. Tenslotte bestaan er ook eenvoudig verstelbare handvatten, die zo ingesteld kunnen worden dat klachten als zere polsen en tintelende vingers voorkomen kunnen worden.
Het gebruik van fietshandschoenen, voorzien van (gel) kussentjes kan mogelijk tintelende vingers voorkomen.
In plaats van variëren met handvatten kunt u ook kiezen voor een geheel bekleed stuur, waardoor u uw handen af en toe kunt verplaatsen op het stuur, zodat de druk op vingers, polsen, schouders en bekken beter verdeeld wordt.
Merkt u dat een handvat loszit of begint te schuiven, vervang het handvat dan zo snel mogelijk. Loszittende handvatten kunnen tijdens het rijden van het stuur schuiven, waardoor u kunt vallen.
Remmen Bij de aanschaf van een fiets heeft u de keuze uit verschillende remsystemen, die ieder eigen voor- en nadelen hebben. U kunt kiezen uit de gewone terugtraprem, of uit trommelremmen, velgremmen of schijfremmen die via hendels (handrem) aan het stuur bediend worden. Vaak hangt de keuze van een remsysteem samen met de keuze van een bepaalde soort fiets. Zo beschikken fietsen voor dagelijks gebruik vaker over een terugtrapof trommelrem, terwijl sportieve modellen meestal voorzien zijn van een velgrem of schijfrem. Bij krachtverlies in de handen kunnen hydraulische remmen een oplossing bieden. Deze remmen werken op basis van vloeistof, meestal olie. De in de rem verwerkte hydraulische cilinders kunnen grote krachten verwerken en zijn zeer slijtagebestendig. Ze zijn vaak in de naaf verwerkt. Hydraulische remmen kunnen op iedere fiets aangebracht worden. Bij de terugtraprem gebruikt u alleen uw voeten. Dit kan een voordeel zijn wanneer u last krijgt van krachtverlies of pijnlijke handen. Een terugtraprem blijft ook bij vochtig weer goed werken. Een nadeel van de terugtraprem is dat de trapper eerst in de juiste stand moet staan om te kunnen remmen, waardoor het iets langer duurt voordat u stilstaat. Het afstappen is lastiger wanneer u met één voet naar achteren moet trappen om te remmen en tegelijk de andere naar de grond moet brengen om af te stappen. Om te kunnen wegrijden moet de trapper eerst weer vanuit de remstand naar voren worden gezet en wanneer u opstapt en vaart wilt maken, kunt u niet meteen remmen als dat nodig is. Deze nadelen kunnen worden ondervangen met een dubbel remsysteem. Dat is een combinatie van terugtraprem èn handrem.
7
Trommelremmen worden bediend via remhendels aan het stuur. Voor lichtgewichtfietsen wordt meestal geen gebruik gemaakt van trommelremmen, omdat ze zwaarder zijn dan bijvoorbeeld velgremmen (worden hierna beschreven). Er bestaan ook lichtere aluminium trommelremmen, die wel worden toegepast in sportfietsen. Trommelremmen behouden bij vochtig weer hun werking. Een reparatie aan trommelremmen is wat lastiger omdat ze zijn ingebouwd in de naaf van de fiets, waardoor er moeilijker bij te komen is. Bij velgremmen drukt u met behulp van de remhendels aan het stuur, remblokjes tegen de velg van het wiel, waardoor de fiets tot stilstand komt. Bij droog weer remmen velgremmen goed, maar bij vochtig weer kan de remwerking minder worden. Velgremmen zijn licht van gewicht en sterk. Velgremmen kunnen afhankelijk van de constructie ook hydraulische velgrem, V-rem, V-brakes of cantilever genoemd worden. Mountainbikes zijn vaak voorzien van mechanische of hydraulische schijfremmen, waarbij de remblokjes bij het remmen tegen een schijf aanschuren. Ze zijn sterk en onderhoudsvriendelijk en worden steeds vaker toegepast op toerfietsen. In veel fietsbrochures wordt gesproken over zogenaamde "Rollerbrakes”. Zodra u merkt dat de remmen in kracht of werking afnemen, is het belangrijk hiernaar te (laten) kijken. Dit voorkomt nare verrassingen onderweg. Vooral bij remmen met de voorrem is het belangrijk dat u de remkracht doseert. Knijpt u de voorrem plotseling (te) hard in dan blokkeert het voorwiel zo abrupt dat u het risico loopt over de kop te slaan. Om dit risico te vermijden is een remkrachtbegrenzer ontwikkeld. Deze zorgt ervoor dat het voorwiel niet blokkeert bij te snel en te krachtig remmen.
Alle remmen hebben het nadeel dat ze bij fietsen in de heuvels warm kunnen worden wanneer u lang achter elkaar remt. Hierdoor loopt de remkracht terug. Door de rem niet constant ingedrukt te houden, maar steeds even kort te remmen kunt u dit enigszins tegengaan.
Versnellingen In Nederland hebben we weinig bergen, maar over lange afstand tegen de wind in fietsen of een brug of viaduct nemen, kan ook vermoeiend en zwaar zijn. Versnellingen kunnen dan uitkomst bieden en zorgen ervoor dat u ondanks variërende omstandigheden (wind of een helling) toch hetzelfde trapritme kunt aanhouden. Versnellingen kunnen verlichting geven wanneer u bij het trappen snel last heeft van pijnlijke knieën of enkels. Verder bieden ze de mogelijkheid om in een lichte versnelling weg te rijden, wat minder kracht kost. Overigens kan een fiets met trapondersteuning of hulpmotor in dit geval ook uitkomst bieden. Kijk hiervoor bij Hulpmotor & Trapondersteuning (pagina 16). Fietsen zijn er met 3 tot 24 versnellingen die op verschillende manieren bediend kunnen worden. In een gebied zonder hellingen heeft u aan drie tot acht versnellingen meestal genoeg. Bij normaal "Hollands" gebruik worden meestal 3 - 5 versnellingen gebruikt. Gaat u naar heuvelachtig gebied of neemt u bagage mee op de fiets, dan zijn meer versnellingen aan te raden. U heeft meestal de keuze uit een versnellingsnaaf met 3 - 14 versnellingen, of uit een versnellingsderailleur met 7 - 24 versnellingen. Met een derailleur beschikt u over een groot aantal schakelmogelijkheden wat vooral prettig is voor langere afstanden. Een derailleur vraagt meer onderhoud omdat de onderdelen niet afgeschermd zijn voor vocht en stof. Bij een versnellingsnaaf, zijn alle tandwielen in het achterwiel weggewerkt, waardoor er geen vuil kan bijkomen. Dit geeft minder onderhoud en slijtage. Een groot voordeel van een versnellingsnaaf is dat u kunt schakelen terwijl u stilstaat. Een versnellingsnaaf wordt vaak gecombineerd met een gesloten kettingkast, waardoor u ook minder onderhoud heeft aan de ketting en uw kleding beter beschermd is. Een fiets met een versnellingsnaaf fietst iets minder licht dan een fiets met een derailleur en een versnellingsnaaf is relatief wat zwaarder in gewicht.
8
Veel fietsen zijn tegenwoordig voorzien van draaischakelaars op het stuur, om versnellingen te bedienen. Daarmee kan gemakkelijk de gewenste versnelling gekozen worden, zonder de handen van het stuur te hoeven halen. Dit bevordert de veiligheid. Bij de meeste systemen zorgt u met de ene hand voor het overschakelen naar een ander voorblad (kleine tandwielen ter hoogte van de trappers) en met de andere hand voor het overschakelen naar een ander achterblad (grote tandwielen ter hoogte van het achterwiel). Bij het zogenaamde Dual Drive-systeem wordt slechts één voorblad gebruikt, in plaats van meerdere voorbladen en alle versnellingen kunnen vanaf één kant van het stuur bediend worden. Het Dual Drive-systeem kan handig zijn wanneer u last heeft van krachtverlies, pijnklachten of stijfheid in één hand, omdat het systeem zowel aan de linker- als rechterkant geïnstalleerd kan worden. Ook bij dit systeem kunt u schakelen terwijl u stilstaat. Het systeem combineert de voordelen van een versnellingsnaaf en een derailleur. Heeft u moeite met schakelen, heeft u last van uw knieën of treedt in beide handen krachtverlies of stijfheid op dan kunt u ook kiezen voor een fiets met elektrische versnellingen. Bij fietsen met wind tegen of vóór de wind, berg op of berg af regelt de elektrische versnelling automatisch dat uw benen in hetzelfde tempo kunnen blijven doortrappen. Bij elektrische versnellingen blijft u de mogelijkheid behouden om handmatig te schakelen.
9
Zadel & vering Zadels variëren in breedte, lengte, vorm, materiaal, vering en prijs. Het juiste zadel kan het comfort en fietsplezier aanmerkelijk verhogen. De keuze voor een bepaald soort zadel is heel persoonlijk, omdat geen mens gelijk is. Het is daardoor moeilijk hierin te adviseren. In de praktijk vinden heren vaak een smaller zadel prettiger, terwijl dames sneller kiezen voor een breder zadel met een kortere "neus". Bij een breed zadel verdient het aanbeveling om uit te testen of de breedte geen hinder geeft bij het trappen. Een smal zadel kan op langere tochten last geven. Soms biedt een tussenmodel uitkomst. De vakman kan u bij het vinden van een geschikt zadel helpen doormiddel van een zadelmeting met een speciaal kussentje dat de drukpunten registreert.
Vrouwen hebben bij voorkeur het zadeldek horizontaal afgesteld staan, bij mannen staat de zadelpunt vaak iets naar boven. Door de zadelpunt iets naar beneden te laten wijzen wordt de druk op het schaambeen verminderd. Dit effect bereikt u soms ook door het stuur iets hoger te zetten en/of de afstand tussen zadel en stuur te verkleinen.
Zadels zijn er in vele prijsklassen, waarbij de prijs van een zadel overigens lang niet altijd een goede indicatie geeft voor het comfort. U heeft onder andere de keuze uit kunststof, leren, zachte, gel, geveerde, ergonomische of sportzadels. Voor dames bestaan speciale zadels, die iets breder zijn en een afgeronde voorkant hebben (geen rokzadels), voor heren zijn zadels te koop die, door een uitsparing in het midden van het zadel, minder druk op de prostaat geven. Bij zadels met een uitsparing in het midden (O-zone), worden bepaalde spieren ontzien doordat de druk op die plek wordt weggenomen. Wie last heeft van een gevoelig stuitje, verzakte wervels of artrose, kan baat hebben bij een zadel met een uitsparing aan de achterzijde. Gelzadels zorgen voor drukverdeling en voegen zich naar uw lichaam, waardoor ze zacht aanvoelen en de druk op zitbotjes en schaambeen verminderen. Kunststof en gelzadels kunnen wel transpiratie geven vooral op langere tochten, maar voor korte afstanden zijn ze heel geschikt. Van transpiratie heeft u met een leren zadel of een kunststof zadel met leren dek minder last. Er bestaan ook gelzadels met een leren inlay, waardoor de voordelen van gel en leer gecombineerd worden. Zadelpijn ontstaat meestal door een verkeerde combinatie van zadel, houding, gebruik en kleding. Kies als u vaak lange fietstochten maakt een zadel met een hoog zuurstofdoorlatend vermogen. Dit reduceert transpiratie tussen zadel en zitvlak en verminderd daardoor irritaties en zadelpijn. Door regelmatig van houding te veranderen, stimuleert u de doorbloeding wat ook helpt om zadelpijn te verminderen. Kleding speelt uiteraard ook een rol bij zadelcontact. Kijk voor meer informatie hierover bij Accessoires (pagina 19-22). Geveerde zadels zorgen voor het opvangen van schokken, wat prettig is bij een onregelmatig wegdek zoals klinkerwegen in de stad of met puin verharde landwegen. Voor het verzachten van schokken kunt u ook gebruik maken van een geveerde zadelpen, kijk hiervoor bij Vering. Naast verschillende zadels zijn er ook verschillende soorten zadeldekjes te koop. Kijk hiervoor bij Accessoires (pagina 19-22).
Wist u dat u bij veel fietsdetaillisten een zadel mag uitproberen en ruilen tot een maand na aankoop, mits het zadel niet beschadigd is?
Sommige fietsen voor extra comfort (zitfietsen) worden uitgerust met een luxe zitje of stoeltje, waardoor u ook steun in de rug heeft. Wees er wel op bedacht dat bij deze fietsen de hele zithouding verandert, doordat de trappers wat meer naar voren zijn geplaatst. U maakt daardoor minder gebruik van de zitbotjes en meer van de bilspieren. Bij langere tochten kunnen deze gaan protesteren.
10
Instelbaarheid zadel Aan de framehoogte is niets te wijzigen, maar een zadel kan wel in hoogte afgesteld worden. Voor de berekening van de juiste afstelhoogte van het zadel kijk bij Technische informatie. Veel fietsen worden tegenwoordig geleverd met een eenvoudig verstelbaar zadel, waarbij geen gereedschap nodig is. Sommige vouwfietsen zijn voorzien van een hoogte-indicator, zodat u bij het uitklappen van de fiets het zadel snel weer op de gewenste hoogte kunt afstellen.
Stelt u het zadel zelf af, zorg dan dat de zadelpen minstens vijf centimeter in het frame blijft steken. Zo voorkomt u dat de zadelpen tijdens de rit uit het frame wipt. Soms geeft een merktekentje aan tot hoever u kunt gaan. Overschrijdt u die grens, laat dan uw zadel overzetten op een langere zadelpen.
Zadellift Zadelliften kunnen het op- en afstappen vergemakkelijken. De zadellift is via een hendel aan het stuur te bedienen. Door middel van een gasveer kunt u het zadel, terwijl u erop zit, hoger of lager zetten. Dit is vergelijkbaar met de werking van een verstelbare bureaustoel. De zadellift biedt u de mogelijkheid met één voet op de grond te steunen terwijl u op- of afstapt en kan uitkomst bieden bij rugklachten, knieklachten of wanneer u strammer wordt en daardoor moeite krijgt met op- en afstappen. Bij een noodstop is er mogelijk te weinig tijd om de zadellift te bedienen!
Vering Naast geveerde zadels kunnen ook zadelpennen, stuurpennen en voorvorken geveerd zijn. Hierdoor worden schokken op een oneffen wegdek opgevangen en voorkomt u lage rugklachten. Bij luxe fietsen kunt u de mate van voor- en achtervering handmatig op lichaamsgewicht instellen. Heeft u een zadellift dan biedt deze ook extra vering. Geveerde zadelpennen zijn er in verschillende uitvoeringen, die in verschillende richtingen kunnen veren. Bijvoorbeeld horizontaal in de richting van het frame of recht naar beneden wat meer stabiliteit geeft aan rug en bekken (parallel verende zadelpen). Een trapezium zadelpen is geschikt voor mensen met pols- en rugproblemen doordat deze tijdens het fietsen een kantelbeweging maakt en veel nauwkeuriger af te stellen is dan andere veringssystemen. Voorvering ontziet de polsen enigszins en is aan te bevelen voor mensen met pijn door reumatische aandoeningen. Voor informatie over het tegengaan van pijnlijke polsen en tintelende vingers zie ook Stuur en handvatten. Goedkope veringssystemen zijn vaak stug en fietsen zwaarder. Aan goed verstelbare vering hangt een prijskaartje!
Bij een fiets met een verende zadelpen moet de zithoogte met ongeveer twee centimeter verhoogd worden. Dit heeft invloed op de opstaphoogte!
11
Wielen & banden Wielen Wielen zijn er in verschillende maten en breedtes. Een breed wiel geeft extra stabiliteit en rijcomfort. Bij een wiel met een dikke velg worden dikke spaken gebruikt, bij een smalle velg dunne spaken. Je ziet tegenwoordig ook wielen met andere spaakpatronen en met minder spaken.
Breekt een spaak, vervang deze snel! Blijft u doorrijden met een kapotte spaak dan kunnen meer spaken breken en loopt u kans op een slag in uw wiel.
Wilt u in verband met evenwichtsproblemen het fietsen voor gezien te houden, overweeg dan zeker een driewielfiets. Er zijn diverse modern vormgegeven lig- en zitfietsen te koop, die u, in een uitvoering met twee wielen achter, een stuk stabiliteit teruggeven. Voorbeelden zijn de Easyrider en de Scootertrike, voorzien van vering, comfortzitting, versnellingen, schijfremmen en als eventuele extra optie een achteruitrijversnelling. Ook vouwfietsen zijn te koop in een driewielvariant. Daarnaast kunt u voor kortere afstanden de aanschaf van een licht fietsende bakfiets overwegen, die ook extra stabiliteit geeft en daarnaast alle ruimte biedt voor boodschappen of bagage. Bakfietsen zijn er ook met trapbekrachtiging. Kijk voor meer informatie bij Hulpmotor & Trapondersteuning (pagina 16).
Banden Met de bandenmaat kunt u niet variëren; die wordt bepaald door de diameter van de velg. Met de breedte, de hoogte, het gewicht en de soort band kunt u wel variëren en hiermee kunt u het rijcomfort beïnvloeden. Een brede band heeft meer draagvermogen dan een smalle band, waardoor schokken beter worden opgevangen. Dat kan een voordeel zijn als u snel last heeft van uw armen, handen en rug bij schokken door een slecht wegdek of wanneer u veel bagage of boodschappen op de fiets wilt vervoeren. Een brede band geeft soms ook meer stabiliteit bij evenwichtsproblemen op de fiets en u loopt wat minder risico om in sporen tussen tegels of (tram)rails terecht te komen. Nadeel van een brede band, in vergelijking met een smalle band, is dat de fiets iets zwaarder trapt door de grotere rolweerstand. Met een brede (stads) band, die niet zo hard hoeft te worden opgepompt en toch niet zwaarder loopt dan smalle banden, lost u dit probleem alsnog op. Om comfortabel te kunnen rijden is het belangrijk dat een fietsband de juiste spanning heeft. Hierbij kunt u de band met uw duim nog een beetje indrukken. Ook met een spanningsmeter kunt u controleren of uw banden hard genoeg zijn opgepompt. Klik hier voor meer informatie over de spanningsmeter. Soms kunt u het comfort van uw fiets juist verhogen door met zachtere banden te rijden, wat bijvoorbeeld bij een slecht wegdek de trilling dempt. Let er wel op dat de banden niet té zacht zijn, want dan slijten zij veel sneller en heeft u meer kans op een lekke band. Op asfaltwegen wordt aangeraden met hard opgepompte banden te fietsen. Wilt u een lekke band voorkomen, kies dan voor het gemak van anti-lek banden. Deze banden zijn aan de binnenkant uitgerust met een extra sterke "brekerlaag" die de binnenband beschermt tegen lek rijden. De band is daardoor wel iets stugger, wat meer trilling en rolweerstand kan geven. Kiest u voor soepele banden, dan heeft u weer sneller kans op lek rijden. Naast brede, smalle, stugge, soepele en anti-lekbanden kunt u ook nog kiezen voor lichtgewichtbanden, voortgekomen uit de racetechnologie. Banden kunnen uitgerust zijn met verschillende ventielen. Voor banden met Franse ventielen en autoventielen heeft u een speciale verloopnippel of een speciale pomp nodig bij het oppompen.
12
Een Hollands ventiel kunt u zonder deze extra hulpstukken oppompen (aangenomen dat u de juiste pomp bij u heeft). Soms zijn ventielen uitgerust met spanningsindicatoren, zodat u gemakkelijk kunt controleren of de band nog de juiste spanning heeft. Kijk voor meer informatie bij fietspompen (pagina 20). Tenslotte kunnen verschillen in banden ook nog tot uitdrukking komen in het soort profiel. Het profiel is van belang voor een goede grip op de weg en bevordert daarmee uw veiligheid, maar bedenk wel dat een grover profiel meer grip geeft, maar ook voor meer trilling zorgt. Bij combiprofielbanden worden twee verschillende banden- profieltypen gecombineerd. Het middelste gedeelte van de band is vrij glad, wat zorgt voor weinig weerstand tijdens het rijden op rechte stukken. Aan de zijkanten van de band zitten stroken met een grover profiel, die zorgen voor meer grip in de bochten. De combiprofielband wordt veel gebruikt door toeren vakantiefietsers die ook op onverharde wegen rijden, maar fungeert door zijn breedte ook goed tegen klemraken in tegelkieren of tramrails (de combiprofielband is breder dan de stadsband). Het is bij het kiezen van banden vooral een kwestie van voor- en nadelen tegen elkaar afwegen. Vertel uw fietsdetaillist daarom waarvoor u de fiets wilt gaan gebruiken, zodat hij in overleg met u kan zoeken naar de fiets en de materialen die het beste bij dat gebruiksdoel passen.
Controleer uw banden regelmatig op beschadigingen, of op vastzittende steentjes in het profiel. Zo voorkomt u onaangename verassingen als een klapband, een lekke band of een slippartij door gladde banden.
13
Verlichting Goede fietsverlichting is van belang voor uw eigen veiligheid. Het gaat daarbij zowel om het zicht dat uzelf heeft op de weg, als het zicht dat andere verkeersdeelnemers op u hebben. Halogeenverlichting in combinatie met een rendementsdynamo geeft een grote lichtopbrengst. De meeste fietsen zijn bij aanschaf standaard uitgerust met een verlichtingsset. De dynamo vormt vaak de zwakke schakel in het geheel omdat hij kwetsbaar is en onderhoud vergt. Bij regen kan de dynamo gaan slippen, waardoor de verlichting hapert . Een betere, maar ook duurdere oplossing is de geruisloze naafdynamo. Hierbij reageert een lichtsensor op afnemend licht en schakelt de dynamo automatisch in, waardoor de verlichting gaat branden. Bij sommige lampen wordt zelfs de felheid waarmee de lamp brandt geregeld afhankelijk van het omgevingslicht. Een naafdynamo is onder natte omstandigheden betrouwbaarder omdat hij niet doorslipt. Hij geeft minder fietsweerstand dan een gewone dynamo. Daar staat tegenover dat de naafdynamo ook weerstand geeft als het licht niet aanstaat. Fietsen kunnen ook voorzien zijn van een dynamo-draaischakelaar waarmee u de dynamo, door middel van een simpele draaibeweging vanaf het stuur, tijdens het fietsen aan of uit kunt zetten. Standlicht, verlichting die blijft branden als u stilstaat, draagt extra bij aan uw veiligheid. Het automatische achterlicht is inmiddels een veel toegepaste voorziening op fietsen. De sensor hiervan reageert op beweging en op licht/donker. Het voordeel van automatische verlichting is dat u niet meer onhandig hoeft te prutsen voor u de dynamo in de juiste stand geklikt heeft. Dit is vooral prettig wanneer u last heeft van stramme vingers of van reumaachtige aandoeningen aan uw handen. Veel achterlichten zijn geïntegreerd in de bagagedrager. Sommige achterlichten gloeien na, waardoor u ook nog enige tijd zichtbaar blijft als u stilstaat. Naast verlichting aangedreven door een al dan niet ingebouwde dynamo, maken veel mensen gebruik van afneembare fietslampjes die op batterijen werken. Ze zijn vaak voorzien van energiezuinige LED-lampjes en hebben ook een knipperstand. Het nadeel van veel afneembare kleine fietsverlichting is dat de lichtweergave van het voorlicht alleen toereikend is om gezien te worden, maar niet om zelf goed te zien in het donker. Voordeel van deze lampjes is wel dat ze ook blijven branden als u stil staat. Dit vergroot uw veiligheid omdat u beter opgemerkt wordt door achterop komende weggebruikers. Bijkomend voordeel is dat geen extra kracht nodig is bij het trappen om met verlichting te kunnen fietsen.
Wist u dat u volgens de wet geen knipperend achterlicht mag gebruiken?
Er bestaan ook achterlichten die aangeven wanneer u remt, maar dit is wettelijk (nog) niet toegestaan. Bij sommige fietsmodellen is de voorlamp weggewerkt in het stuur, waardoor deze niet meer kan afbreken en minder kwetsbaar wordt voor beschadigingen. En dan is er nog de oplaadbare halogeenverlichting, waarbij de batterij via een stekkerbatterij opgeladen kan worden. Voor optimale zichtbaarheid in het verkeer kunt u de volgende extra voorzieningen op uw fiets aanbrengen: • Een witte reflector aan de voorzijde van de fiets. • Een achterspatbord dat voorzien is van een wit reflecterend gedeelte. • Een extra rode reflector achter • Reflectie in de trappers • Reflectie in de banden/wielen • Reflectiematerialen op fietstassen en kleding. • Het dragen van een reflecterend vestje (sportvest).
14
Lichte of fel gekleurde kleding kan uw zichtbaarheid voor andere weggebruikers verder vergroten.
Interne bedrading De bedrading vormt een kwetsbaar onderdeel van verlichting. Bedrading die door het frame loopt is minder kwetsbaar, wat minder onderhoud geeft. Moet er toch gerepareerd worden, dan wordt dat met interne bedrading wel weer iets lastiger.
15
Hulpmotor en trapondersteuning Fietsen met trapondersteuning of trapbekrachtiging De laatste jaren worden fietsen met trapondersteuning door steeds meer mensen ontdekt als een handig en comfortabel vervoermiddel. In 2005 werden er volgens de Bovag zo'n 34.000 verkocht. Fietsen met trapondersteuning worden ook steeds meer door jongere fietsers gebruikt voor woon-werkverkeer. Zij noemen vooral de combinatie van lichaamsbeweging, het niet transpirerend op het werk aankomen en met dezelfde inspanning sneller op het werk zijn als belangrijkste voordelen. Er zijn tegenwoordig ook compacte bakfietsen met trapondersteuning, waarin bagage (klein)kinderen of huisdieren meegenomen kunnen worden. Een fiets met trapondersteuning biedt vooral uitkomst als u moeite heeft met fietsen bij tegenwind, bij het nemen van bruggen, viaducten of heuvels of bij het fietsen van langere afstanden. Ook wanneer u snel last heeft van kortademigheid of wanneer u uw gewrichten niet te zwaar kunt belasten, kan trapondersteuning een oplossing zijn. . Het gaat hier om fietsen met een hulpmotor die vaak nauwelijks zichtbaar of hoorbaar is. De hulpmotor zorgt voor de trapondersteuning, ook wel trapbekrachtiging genoemd. Hulpmotoren kunnen werken op benzine (verbrandingsmotor) of op elektriciteit (elektromotor). Met verbrandingsmotoren kunt u over het algemeen een grotere afstand overbruggen dan met elektrische motoren. De afstand die de fiets op een volle tank of met een volle accu kan rijden wordt in informatie van fabrikanten ook wel de actieradius genoemd. Een fiets met een verbrandingsmotor kan een afstand afleggen van 50 - 80 kilometer per uur, afhankelijk van de inhoud van de tank (ongeveer 1.2 - 2 liter speciale benzine die te koop is in flacons) en afhankelijk van de mate waarin u zelf meetrapt. Een fiets met een elektrische hulpmotor kan een afstand afleggen tussen de 40 en 100 kilometer, afhankelijk van de capaciteit van de accu's en de mate waarin u zelf meetrapt. De hulpmotor van een fiets met trapondersteuning kan worden gestart via een elektrische startknop (op het stuur) of via een trekkoord op de motor zelf. Zelf meetrappen De meeste hulpmotoren werken alleen wanneer u zelf ook meetrapt. Bij de meeste fietsen met trapondersteuning is het dus wel de bedoeling dat u zelf in meer of mindere mate blijft meetrappen. Bij sommige modellen kunt u kortdurend pauzeren en neemt de hulpmotor het tijdelijk even over. De hulpmotor slijt daardoor wel sneller, zowel bij een verbrandingsmotor als bij een elektromotor. Als u liever helemaal niet meer trapt is het misschien verstandiger de aanschaf van een snor- of bromfiets te overwegen. Op een fiets met trapondersteuning is het wel mogelijk om volledig op eigen kracht te fietsen, zonder hulp van de motor. Het fietsen is dan wel zwaarder dan op een fiets zonder hulpmotor omdat u iets meer trapweerstand ondervindt. De mate van trapondersteuning die een hulpmotor levert, hangt bij de meeste fietsen af van de kracht waarmee u zelf trapt. Wanneer u niet trapt, werkt de motor niet maar hoe harder/sneller u trapt hoe meer trapondersteuning de hulpmotor u geeft. Vaak kunt u zelf instellen hoeveel extra trapondersteuning u wilt krijgen door een keuze te maken uit drie verschillende trapbekrachtigingsstanden. U stelt dit bijvoorbeeld in door middel van een draaigreep op het stuur. Boven de 16 kilometer per uur zal de motor steeds minder kracht bijleveren en wanneer u 25 kilometer per uur rijdt, geeft de motor helemaal geen trapondersteuning meer omdat dit de wettelijk maximaal toegestane snelheid is voor snorfietsen (dit is de categorie waartoe fietsen met trapbekrachtiging nu gerekend worden). Op een fiets met trapondersteuning is het gemakkelijker om harder te rijden door de ondersteuning die u ondervindt bij het trappen. Dit is wel iets om rekening mee te houden wanneer u last mocht hebben van een verminderd reactievermogen. Het is dan raadzaam om met een niet te hoge snelheid te fietsen.
16
Hoe meer u zelf meefietst, hoe meer u bespaart op de brandstof of op het elektroverbruik van de accu, waardoor u met één volle tank of één volle accu in dat geval een grotere afstand (actieradius) kunt overbruggen. Elektromotor versus verbrandingsmotor Voor de elektromotor geldt: op is op. Als de accu onderweg leeg raakt zult u verder zelf de trapkracht moeten leveren. Het opladen van accu's kost tijd waarbij u moet denken aan twee tot 3 uur. Dit is onderweg niet altijd praktisch. Het is gelukkig wel op steeds meer plaatsen mogelijk om uw accu op te laden, bijvoorbeeld bij sommige terrassen van horecagelegenheden (het kan zijn dat horeca-eigenaren hier een kleine vergoeding voor vragen). De benzine voor verbrandingsmotoren is wat eenvoudiger onderweg aan te vullen. Elektromotoren zijn stiller dan verbrandingsmotoren en vergen minder onderhoud. Nadeel van verbrandingsmotoren is dat ze wat meer geluid maken (hier komt de term snorfiets waarschijnlijk vandaan) en meer onderhoud nodig hebben dan elektrische motoren. Fietsen met een verbrandingsmotor hebben geen versnellingen. Wanneer u een verbrandingsmotor langere tijd laat staan, kan het gebeuren dat hij moeizaam start omdat de motor zich gevuld heeft met brandstof. Accu’s Fietsen met een elektrische hulpmotor werken op een accu voor de energievoorziening. De accu kan vastzitten aan het frame of weggewerkt zijn ín het frame, waardoor hij vrijwel onzichtbaar is. Bij sommige elektrische fietsen kunt u de accu ook losmaken en van de fiets nemen. Dit is een voordeel wanneer u geen elektrische aansluiting in de buurt van uw fiets c.q. in uw fietsenberging heeft en de accu daarom thuis moet opladen. Accu's kunnen soms ook tijdens het trappen worden bijgeladen. Bij een aantal elektrische fietsen is een extra accu verkrijgbaar in een speciale fietstas. U kunt aanschaf van zo'n extra accu overwegen wanneer u graag langere tochten maakt, waarvoor één accu niet toereikend is. De fietstas voor de accu biedt beperkte ruimte voor andere bagage. Lithium-ion accu’s zijn gemakkelijk in het gebruik omdat u ze kunt bijladen voordat ze leeg zijn, zonder risico op "lui" worden. Bij sommige elektrische fietsen laadt de accu weer enigszins op wanneer u remt. Om een accu op te laden, sluit u hem aan op een gewoon stopcontact met behulp van een bijbehorende adapter. Het opladen kost twee tot drie uur. De oplaadkosten vallen erg mee: ongeveer 0.03 Eurocent per oplaadbeurt. Sommige elektrische fietsen zijn voorzien van een display op het stuur, waarop u kunt zien hoe vol de accu nog is en de afgelegde afstand kunt aflezen. Vaak kunt u ook uw verlichting via dit display bedienen. De meeste van deze displays zijn afneembaar en sommigen werken daarbij als startonderbreker: Verwijdert u het display dan kan de fiets niet meer rijden. Dit is een prettige beveiliging tegen diefstal. Instap Bij sommige fietsen met hulpmotor is de instap vrij hoog. Is dit lastig voor u dan kunt u kiezen voor een fiets met hulpmotor met lage instap. Het is belangrijk dat u de fiets eerst probeert voordat u deze aanschaft. Hiervoor kunt u het best naar en fietsenspeciaalzaak gaan. Gewicht van een fiets met hulpmotor De meeste fietsen met hulpmotor wegen tussen de 25 en 30 kilogram. Dit is mede afhankelijk van de grootte en capaciteit van de motor en accu. Ter vergelijking: een fiets zonder hulpmotor weegt meestal tussen de 18 en 20 kilogram en een lichtgewicht fiets rond de 15 kilogram. Over het algemeen geldt: hoe groter de actieradius, hoe zwaarder de accu. Fietsen met een kleinere actieradius (25-40 kilometer) zijn daarom vaak wat lichter (zo'n 20 kilogram).
17
Het gewicht kan van belang zijn wanneer u de fiets achterop de auto mee wilt nemen en de fiets in de fietsdrager moet tillen, bij het stallen van de fiets in hoge rekken van een fietsenstalling of op momenten dat u de fietst zonder gebruikmaking van de hulpmotor (u moet het gewicht van de fiets dan op eigen kracht verplaatsen). Kosten De prijzen voor fietsen met een hulpmotor variëren van 800-3000 Euro, afhankelijk van de uitvoering. Wilt u kosten besparen dan kunt u de aankoop van een tweedehands exemplaar overwegen. Heeft u om medische redenen een fiets met trapondersteuning nodig, dan kunt u bij uw gemeente informeren of u voor een vergoeding in aanmerking komt. Omdat elektrische fietsen tot de categorie snorfietsen worden gerekend is het officieel verplicht om een W.A. verzekering af te sluiten en een verzekeringsplaatje te hebben. De kosten hiervoor bedragen ongeveer € 30 per jaar. Door veranderde wetgeving is dit in de toekomst mogelijk niet meer nodig. Informeer hiernaar bij aanschaf. Losse hulpmotor Er zijn ook hulpmotoren verkrijgbaar die op uw eigen fiets geplaatst kunnen worden. Het voor- of achterwiel van uw fiets wordt dan vervangen door een wiel waarin zich de motor bevindt. De accu wordt aan het frame bevestigd. Op deze manier kan van elke fiets een elektrische fiets met trapondersteuning worden gemaakt .
18
Accessoires: Handige accessoires kunnen het gebruik van de fiets vergemakkelijken en veraangenamen. Voorbeelden hiervan zijn: Bagagedrager Een bagagedrager zit bij aanschaf meestal standaard op de fiets, maar het is mogelijk om een ander model aan te schaffen. De benodigde stevigheid hangt af van de hoeveelheid bagage of boodschappen die u wilt vervoeren. Bagagedragers met tasafhouders voorkomen dat delen van de fietstas tussen de spaken komen (de hoeken van canvas fietstassen willen nog wel eens omkrullen en spaken raken). Raakt u bij het fietsen met uw voeten geregeld uw fietstassen dan kan bij een verlengde bagagedrager de tas verder naar achteren geschoven worden. Sommige fietstassen hebben een speciale uitsparing om te voorkomen dat uw voeten de tas raken, zie tassen. Bagage-aanhanger Met een lichtgewicht bagage-aanhanger kunt u meer bagage meenemen en ondervindt u minder problemen om de fiets met bagage in balans te houden. Bij het vervoer van bagage op of aan de bagagedrager wil de fiets namelijk nog wel eens ongewild wippen of omvallen. Let er voor uw veiligheid op dat de fiets goed uitgewogen bepakt is. Computer Fietscomputers zijn kleine meetapparaatjes die bevestigd worden op het stuur, met een aflezer bij de voorvork en een magneetje op het voorwiel. Het aantal functies en de informatie die u kunt aflezen varieert van maximale en/of gemiddelde snelheid en dagstanden tot trapfrequentie en stopwatchfunctie. Er zijn ook fietscomputers met een hoogtemeter, thermometer, cadansregistratie en hartslagmeter verkrijgbaar. Diefstalpreventie Veel fietsplezier wordt bedorven door de angst voor diefstal van de fiets. Veiligheidssloten blijken niet afdoende bescherming te bieden tegen fietsendieven. Daarom wordt geadviseerd de fiets met minimaal twee sloten vast te zetten: één slot op de fiets zelf en één (kabel)slot dat vastgemaakt wordt aan bijvoorbeeld een lantaarnpaal, fietsenrek, brugleuning of ander object dat niet gemakkelijk kan worden meegenomen. Veel fietsen hebben de mogelijkheid de kabel in het (gewone) ringslot te pluggen en er zijn fietsen waarbij de kabel verwerkt is in het frame. Ook worden fietsen voorzien van in de voorvork geïntegreerde clicksloten. Daarnaast is een diefstalpreventiechip ontwikkeld waarbij het framenummer van de fiets wordt opgeslagen in een database van de Rijksdienst voor het Wegverkeer (RDW). Hierin staan ook gestolen fietsen geregistreerd en de politie heeft toegang tot deze database. Een fiets met chip staat op die manier geregistreerd en wordt hij gestolen, dan wordt het gemakkelijker om hem te traceren. Helaas biedt dit pas voordelen als het kwaad al is geschied. Om dat moment voor te blijven, worden steeds nieuwe sloten ontwikkeld. Een voorbeeld hiervan is een trapasslot. Dit is een slot met een kabel, waarbij een stalen pen ervoor zorgt dat de trappers vergrendeld worden. Hoe meer tijd het kost om een fiets los te maken, hoe minder interessant het wordt om hem te stelen. Wilt u uw fiets verzekeren tegen diefstal dan kan het zijn dat uw verzekeraar eisen stelt aan merk en kwaliteit van het slot.
Maak kabelsloten zo hoog mogelijk vast om te voorkomen dat de straat als ondergrond wordt gebruikt voor het openbreken van het slot.
19
Handschoenen Met fietshandschoenen heeft u meer grip op de handvatten en u heeft minder kans op wegglijden van de handen door transpiratie. (Gel)kussentjes in de handpalmen helpen tintelende of slapende vingers voorkomen, en trillingen op het stuur worden enigszins gedempt. Helm Uit veiligheidsoverwegingen wordt ook in Nederland steeds vaker een helm gebruikt bij het fietsen. Er zijn fietshelmen te koop in diverse modellen en maten. Van belang is dat de helm goedgekeurd is. Goedgekeurde helmen hebben schokabsorberende bekleding van Expanded Polystreen (EPS) of styrofoam. De schokabsorptie werkt het beste als de helm goed aansluit op het hoofd. Van belang is ook dat de helm goed ventileert, want EPS houdt warmte vast. Laat u de helm vallen dan verliest EPS zijn schokabsorberende werking. De helm biedt dan geen veiligheid meer en moet vervangen worden. Jasbeschermer Een jasbeschermer draagt bij aan uw veiligheid en zorgt ervoor dat uw kleding niet tussen de spaken komt of vies wordt. Kleding De keuze van de juiste fietskleding is nauw verbonden met het gebruik van de fiets. Op korte tochtjes hoeft u minder hoge eisen te stellen aan kleding dan op langere tochten, maar ook voor korte tochtjes geldt: Draag bij voorkeur gemakkelijk en prettig zittende kleding, die meerekt en voldoende bewegingsvrijheid geeft. Let er bij de keuze van een jas op dat deze niet hinderlijk achter het zadel blijft hangen als u wilt afstappen. Broeken met naden kunnen tijdens het fietsen irritatie aan het zitvlak geven. Speciale fietsbroeken met een ingenaaide zeem voorkomen irritatie en transpiratie en zijn zeker bij grotere afstanden aan te raden. De zeem is van kunststof, heeft een antibacteriële werking en is vrij dik en zacht waardoor de contactpunten van de huid met het zadel minder worden belast. De zeem is gemakkelijk te wassen en droogt snel. De fietsbroek heeft bovendien geen randjes zodat pijn door schuren voorkomen wordt. Vindt u zo'n broek er lelijk uitzien, dan kunt U hem ook aan het oog onttrekken door hem onder een gewone broek aan te trekken. Verder is fietskleding te koop die ademt, de wind stopt of ervoor zorgt dat u niet afkoelt zodra u stilstaat. Thermische (onder)kleding houdt u lekker warm en ademt toch. Trek bij voorkeur laagjes kleding over elkaar aan. U kunt dan een laagje uittrekken wanneer u het tijdens het fietsen te warm krijgt. Ademend materiaal is erg prettig bij regenkleding. Dit voorkomt dat u in het regenpak door transpiratie net zo nat wordt als erbuiten. Om beter zichtbaar te zijn in het donker is kleding met reflectie te koop of kunt u kleding voorzien van reflecterende strips, tape of stickers. Daarnaast kunt u gebruik maken van reflecterende banden met een klittenbandsluiting voor uw bovenarm, al dan niet voorzien van kleine lampjes. Wilt u echt goed zichtbaar zijn voor overige weggebruikers dan kunt u een oranje, reflecterende sporthes dragen. De speciale materialen die voor fietskleding gebruikt worden, maken deze kleding duurder dan gewone kleding. Opblaasbaar fietskussentje Met een opblaasbaar fietskussentje voor op het zadel kunt u zelf de hardheid van het fietszadel bepalen. Het kussentje voorkomt pijnlijke druk op de zitbotjes en het schaambeen en zorgt ervoor dat de doorbloeding niet stagneert. Een uitsparing aan de achterzijde voorkomt druk op het stuitje.
20
Pomp Voor het bijvullen van fietsbanden onderweg wordt vaak een handpomp gebruikt, die veel kracht kan vergen. Compacte en lichte pompjes vergen minder kracht en kunt u gemakkelijk tijdens het fietsen meenemen. Sommige fietspompmodellen zijn zo aan het fietsframe bevestigd, dat u staande kunt pompen met behulp van een slang. Hiermee kunt u zelfs banden van andere fietsen oppompen. Fietspompjes die werken op gaspatronen zijn erg handzaam en klein en het oppompen kost vrijwel geen kracht. Met één gaspatroon kunt u ongeveer tien keer uw banden oppompen. Wanneer de pomp in de houder zit, loopt de gaspatroon wel langzaam leeg. Heeft u de pomp lange tijd niet gebruikt, dan kan het zijn dat u hem moet vervangen omdat hij leeg is. Reflectiematerialen De Wegenverkeerswet schrijft voor dat reflectie aanwezig moet zijn in koplamp, achterlicht, in de pedalen en dat de fiets moet beschikken over een rode achterreflector, al dan niet geïntegreerd in het achterlicht. Beide wielen moeten beschikken over zijreflectie. Om extra zichtbaar te zijn kunt u uw fiets of uw kleding van extra reflectiemateriaal voorzien, te koop in de vorm van stickers, strips of tape. Spanningsmeter Met een spanningsmeter kunt u de luchtdruk in de fietsbanden meten om te zien of ze de juiste spanning hebben. Met zachte banden fietsen, is zwaarder en verhoogt het risico op een lekke band, maar kan soms ook helpen om de trilling te dempen van een slecht wegdek. Spiegel Vindt u het lastig om achterom te kijken tijdens het fietsen, dan zijn er handige spiegels te koop die u op het stuur kunt bevestigen. U kunt hiermee gemakkelijker overzien wat er schuin naast en achter u gebeurt. Een spiegel is erg prettig wanneer er sprake is van rugklachten. U hoeft uw rug dan niet in een pijnlijke houding te draaien om achterom te kijken. Ligfietsers maken om veiligheidsredenen veel gebruik van spiegels, al dan niet geïntegreerd in een fietshelm. Standaard Een extra stevige, al dan niet verstelbare standaard voorkomt dat de fiets snel omvalt. Een tweebeenstandaard zorgt voor extra stabiliteit omdat de fiets daarmee naar twee zijden gesteund wordt.
Bij stalling van uw fiets net naast de houders van een fietsenrek loopt u het risico dat uw fiets knel komt te zitten tussen andere fietsen of sneller omvalt waardoor schade kan ontstaan. Ook de remkabels kunnen beschadigen als de "buurman" zijn fiets ophaalt en daarbij minder manoeuvreerruimte heeft.
21
Tassen Er zijn vele soorten fietstassen te koop: achtertassen, stuurtassen, frametassen, zadeltasjes, koeltassen, laptoptassen en fietsmanden in allerlei uitvoeringen. Denk bij aanschaf goed na over het doel waarvoor u een tas wilt gebruiken. Een boodschappentas stelt andere eisen dan een tas voor een lunchpakket, regenjas en bandenplaksetje. Neemt u de tas de supermarkt mee in, dan wilt u hem gemakkelijk van de fiets kunnen halen. Dat kan een tas zijn die u met simpele haken aan de bagagedrager hangt, maar er zijn ook kliksystemen waarbij de tas eenvoudig met één beweging te bevestigen en te verwijderen is. Met zo'n systeem loopt u minder risico dat de tas spontaan van uw bagagedrager springt en het is een stuk veiliger dan een plastic tas hangend aan het stuur. Kiest u tassen die permanent op de fiets bevestigd worden, dan zijn fietstassen met een speciale schuine kant of uitsparing aan de trapperkant prettig. Dit voorkomt dat uw hakken de fietstas raken tijdens het fietsen, waardoor u minder risico loopt om uit balans te raken. Andere overwegingen zijn bijvoorbeeld: moet de tas 100% waterdicht zijn, wilt u een fotocamera of de hond meenemen op de fiets? Zadeldekjes Er bestaan zadeldekjes om het zadel te beschermen tegen vocht en vuil, om zachter te kunnen zitten en om transpiratie tegen te gaan.
22
Technische informatie Framehoogte Een stelregel is dat een goede hoogte van het frame 66% (tweederde) van de binnenbeenlengte bedraagt (gemeten van de hiel tot aan de lies). Voor gewone, traditionele frametypes kunt u globaal de volgende maatvoering aanhouden: Lichaamslengte 155 - 160 cm 161 - 165 cm 166 - 170 cm 171 - 175 cm 176 - 180 cm 181 - 190 cm 190 cm en groter
Frame-maat 48/49 cm 50/51 cm 53/54 cm 56/57 cm 58/59 cm 61/62 cm 64/65 cm
Berekening van de ideale afstand tussen trapper en zadel De juiste afstand tussen trappers en zadel kunt u bepalen door de binnenbeenlengte (gemeten van hiel tot lies) met 1,08 te vermenigvuldigen. De afstand van de trapper (in de onderste stand) tot aan de bovenkant van het zadel moet dan gelijk zijn aan de uitkomst van uw berekening. Voor hulp bij het bepalen van de meest ideale instellingen kunt u advies vragen bij de vakspecialist.
23
Vaktaal en reclametermen verklaard Anti-lekbanden = banden die voorzien zijn van een extra verstevigde laag, waardoor scherpe voorwerpen minder snel in de band kunnen binnendringen. Automatische versnellingen / schakeling = versnelling die via een kliksysteem automatisch schakelt wanneer het trapmoment te zwaar wordt. De versnellingsstanden en schakelingsmomenten zijn vooraf ingesteld. Cantilever = een bepaald type velgrem. Compact frame = verkleind frame (lichter dan een regulier frame) met buizen in een diagonale vorm, waarbij de wielassen op kortere afstand van elkaar zitten. Combiprofiel banden = combinatie van vrij glad profiel in het middengedeelte en grove profielstroken aan de buitenzijde van een band. Derailleur = open schakelsysteem waarmee u kunt overschakelen naar een andere versnelling. Diefstalpreventiechip = registratiewijze van de fiets bij de Rijksdienst voor het Wegverkeer, waardoor deze gemakkelijker opgespoord kan worden na diefstal. Draaigripschakelaar of draaigripversteller = draaiend gedeelte in het handvat van het stuur waarmee u kunt schakelen naar een andere versnelling, terwijl u uw handen aan het stuur houdt. Dual Drive = systeem waarbij alle versnellingen vanaf één kant van het stuur bediend kunnen worden. Er kan kan worden geschakeld terwijl de fiets stilstaat. Geïntegreerd balhoofd = balhoofd gemaakt uit één geheel geïntegreerd in de stuurkolom. GPS / Global Positioning System = oriëntatiesysteem waarbij u met behulp van satellieten kunt zien waar u bent en welke afstand en route wordt afgelegd. Hydraulische remmen = remsysteem gebaseerd op vloeistof (meestal olie) in plaats van kabels. In de remmen zijn hydraulische cilinders verwerkt. De remmen zijn vaak verwerkt in de naaf Hydroremmen = andere naam voor hydraulische remmen LED-verlichting = Verlichting met energiezuinige LED-lampjes die werken op een batterij. Lock out = een vastzetsysteem voor wielen, waarbij je door een hendeltje aan het wiel los te klikken het wiel direct uit het frame kunt lichten. Mixed frame = frame waarbij de stuurkolom door middel van een buis direct gekoppeld is aan de achteras. Dit ter vervanging van de buis tussen zadelstang en stuurkolom. Hierdoor blijft het frame redelijk stevig en krijgt de fiets een lagere instap. Multigrip stuur = stuur met handgreepgedeeltes op verschillende plaatsen waardoor het stuur op meerdere manieren kan worden vastgehouden. De fietser kan hierdoor wisselen van houding tijdens het fietsen.
24
Naafversnelling = systeem waarmee u kunt overschakelen naar een andere versnelling, waarbij alle tandwielen in de naaf zijn verwerkt. Hierdoor hebben vocht en vuil minder kans. Naafdynamo = aandrijving voor de verlichting die ingebouwd is in de naaf, waardoor de dynamo minder aan vocht blootstaat en daardoor minder snel doorslipt onder vochtige omstandigheden. Parallelle zadelpen = vorm van vering waarbij het zadel recht naar beneden veert, wat meer stabiliteit geeft aan rug en bekken. Remkrachtbegrenzer of rembekrachtiging = zorgt ervoor dat het voorwiel niet blokkeert bij te snel en te krachtig remmen. Safety Lock = trapasslot een stalen pen die ervoor zorgt dat de trappers vergrendeld worden. Schijfrem = rem die direct op de naaf remt in plaats van op de velg. Spanningsindicator = extra onderdeel op een ventiel om de bandenspanning te kunnen controleren. Stuuruitslagbegrenzer / stuurvergrendeling / stuurblokkering = voorziening om te voorkomen dat het stuur op een ongewenst moment omklapt, waardoor de fiets omvalt Toeclip = opzetstukje op de trapper waardoor uw tenen worden tegengehouden en u niet meer met uw voet naar voren van de trapper kunt schieten Trapbekrachting / Trapondersteuning = ondersteuning waarbij er minder kracht gezet hoeft te worden tijdens het trappen. Trapezium zadelpen = vorm van vering waarbij het zadel tijdens het fietsen een lichte kantelbeweging maakt, wat kan helpen bij pols- en rugproblemen Trommelrem = remsysteem ingebouwd in het wiel van de fiets. Tweebeen standaard = standaard die de fiets naar twee kanten ondersteunt, waardoor deze minder snel omvalt. V-brake = bepaald type velgrem Velgrem = remsysteem waarbij door het indrukken van de remhendels aan het stuur remblokjes tegen de velg van het wiel worden gedrukt, waardoor de fiets tot stilstand komt. Verende stuurpen = zorgt voor het opvangen van schokken op het stuur wanneer u over een oneffen wegdek fietst. Verende zadelpen = zorgt voor het opvangen van schokken op het zadel wanneer u over een oneffen wegdek rijdt. Verlaagde instap = fiets waarbij het frame op de plek waar u opstapt extra laag is, zodat u uw been niet zo hoog op hoeft te tillen bij het op- en afstappen. Verlaagde zit = fiets met een frame dat zo geconstrueerd is, dat het zadel minder hoog zit. Hierdoor kunt u uw voeten gemakkelijker aan de grond zetten en hoeft u niet meer helemaal af te stappen als u moet stoppen.
25
Verloopnippel = opzetstukje op een speciaal soort ventiel, dat ervoor zorgt dat ventiel en pomp op elkaar passen bij het oppompen van de band. Versnellingsderailleur = zie derailleur Versnellingsnaaf = zie naafversnelling Zadellift = systeem waarbij u het zadel met behulp van een gasveer hoger of lager kunt zetten terwijl u erop zit (vergelijkbaar met een verstelbare bureaustoel) .
26
Bronnen & adressen ANWB Handboek Fietsen 2006 - 2007 Website-informatie Fietsersbond Rapport: Fietsen zolang het kan Fietsersbond en Unie KBO - juni 2006
www.anwb.nl www.fietsersbond.nl
Fietscatalogi 2006 van: Amazing Wheels Batavus Di Blasi Gazelle Giant Koga Miyata ’t Mannetje Nenko Sparta Trek
www.amazingwheels.nl www.batavus.com www.diblasi.it www.gazelle.nl www.giant-bicycles.com www.koga.com www.tmannetje.nl www.nenko.info www.sparta.nl www.trekbikes.com
Fietsbrochures/info Brittijn/Sachs Dahon Easybike Harbin Lintech (zadellift) Lunova Roam Vanraam Velecaventure
www.sachs.nl www.dahon.com www.easybike.nl www.harbin5star.nl www.lintech.nl www.linova.nl www.roam.nl www.vanraam.nl www.velecaventura.com
Accessoires-catalogi 2006 Cordo Fast Rider Verta Fit (opblaasbaar zadelkussen)
www.cordo.nl www.fastrider.nl tel. 073 - 6564052
Tijdschriften of vakbladen: AW-magazine Tring (HUB Uitgevers i.s.m. Batavus) Websites: Website-informatie VSN/hulpmiddelen (pijnlijke polsen) Fietsrai-kennisbank
www.vsn.nl/hulpmiddelen www.fietsrai.nl
27
Met dank aan Amazing Wheels ANWB Batavus BOVAG Brittijn/Sachs Cordo Dahon Di Blaisi Easybike Fast Rider Fietsersbond FietsToerClub Almere (FTCA) Hans Voorn Tweewielercentrum Harbin Gazelle Giant Koga Miyata Lintech Lunova ’t Mannetje Nenko Roam Sparta Trek Van Raam Velacaventura Verti Fit Wijtman tweewielers Delft
Tel. 0348 - 412456
28
