Fotografie Angelo Dor ny en Jan
Crab
Dorny, Angelo Angelo’s groentetuin. Zelf tuinieren was nog nooit zo leuk
© 2012, Angelo Dorny en Davidsfonds Uitgeverij nv Blijde Inkomststraat 79-81, 3000 Leuven www.davidsfondsuitgeverij.be - www.twitter.com/davidsfonds - www.facebook.com/davidsfondsuitgeverij www.vergetengroenten.be - www.facebook.com/vergetengroenten.be Vormgeving: Patrizia Enna Fotografie: Angelo Dorny en Jan Crab Redactie: Majke Jongen D/2012/0240/12 ISBN 978-90-5826-846-4 NUR 423, 424 De recepten zijn bedoeld voor vier personen.
Ondanks alle zorg die aan de samenstelling van de uitgave werd besteed, kan de redactie of de auteur noch de uitgever aansprakelijkheid aanvaarden voor eventuele schade die zou kunnen voortvloeien uit enige fout die in deze publicatie zou kunnen voorkomen. Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand en/of openbaar gemaakt in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of op enige andere manier zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.
Woord vooraf
6
starten met een eetbare tuin De basis voor een eetbare tuin Tuingereedschap en onderhoud Zaai- en plantgoed Gemakkelijke groenten
10 11 13 14 14
technieken in de tuin Wat je moet weten over zaaien Groenten verspenen of verplanten Jonge zaailingen en planten begieten Groenten combineren in de moestuin
18 19 20 23 24
groenten telen in een pot is in! Minimoestuin Plantenkeuze
28 29 30
seizoenen in de tuin Lente Zomer Herfst Winter
34 35 36 37 38
Wat groeit er in je tuin? Aardappelen Aardpeer Artisjok Aubergine Augurk Daslook Erwten Kardoen Knoflook Paprika en peper Pastinaak Peterselie Rabarber Radijs Rode biet Rucola Russische bladkool Sla Snijbiet of warmoes Spinazie Spruiten Tomaten
42 43 46 47 48 49 52 54 55 56 59 64 65 69 70 70 75 78 79 82 83 86 88
Toscaanse palmkool Tuinbonen Wortel of peen Zeekool
94 96 98 100 104
De kruidentuin, heel eenvoudig Het wel en wee van een kruidentuin Bieslook Dragon Munt Basilicum Tijm
105 106 107 108 112 114
Ziekten en belagers Bladluizen Slakken Aardappelziekte Meeldauw Neusrot
118 119 120 122 123 124
Zaai- en oogstkalender
128
index
136
Dankwoord
139
In het vakjargon spreekt men van het zoge-
stArten s tA Arten met een eetbAre eetbA eetb Are tuin
naamde fileren. Voldoende luchtbeweging tussen de gewassen voorkomt schimmels en bacteriën. Houd dus bij het aanleggen van je moestuin rekening met een juiste standplaats en voldoende plaats voor elke soort.
Bodem Naast een goede standplaats is ook de bodem erg belangrijk. De gewassen groeien er een hele tijd en hebben dus voldoende voeding nodig. Een zandleembodem is ideaal voor de groentekweek. Deze grondsoort warmt heel snel en vroeg op en blijft tegelijkertijd luchtig. Kleigronden zijn minder geschikt om groenten te kweken. Ze werken schimmels in de hand met rotte gewassen als gevolg. Groentesoorten hebben ook hun eigen voorkeur. Zo groeit prei het best op een kleigrond terwijl tomaten het liever een stuk droger hebben
Een goede start nemen
en goed gedijen op een zandleembodem.
Groenteteelt vraagt toch wel wat voorbe-
Door het toevoegen van compost of orga-
reidend denkwerk. Hoe groot is je perceel?
nische materialen verrijk je de bodem met
Welke groenten groeien gemakkelijk?
voeding die noodzakelijk is voor een goede
Wanneer begin je eraan?
plantengroei.
Je stelt het best vooraf een planning op en je deelt je perceel in. Kies voor vier of meer
Vruchtwisseling
stukjes. Zo doe je aan vruchtwisseling.
Beeld je maar eens in. Jaar na jaar, keer op keer op datzelfde plekje moeten groeien in
Ligging
de moestuin. Vervelend is dat voor de planten
Elke groentevariëteit vraagt een aangepaste
en ook saai voor de tuinman. Je oog wil
groeiplaats. Toch is het belangrijk dat de
immers ook wat.
planten voldoende licht en een goede lucht-
Door vruchtwisseling groeien je groenten jaar
circulatie krijgen. Lichtgebrek leidt immers
na jaar op een verschillende plaats. Jaarlijks
tot witgele stengels en bladeren die bovendien
schuif je de teelten op, te beginnen met blad-
erg breekbaar zijn en langgerekt uitgroeien.
gewassen (sla, spinazie, kool, veldsla, rucola,
S TA R T E N M E T E E N E E T B A R E T U I N
11
postelein…), vruchtgewassen (tomaat, peper,
en bewerkbeurt. Voeg rijkelijk compost toe.
Zorg voor de juiste dosering. Duiven- en
Kleine handgereedschappen behoren even-
paprika, courgette…), zaad- en peulgewassen
Zo geef je de grond nieuwe reserves voor het
kippenmest bevatten meestal een hogere
eens tot je basisuitrusting. Je gebruikt ze om
(erwten en bonen) en niet te vergeten bol- en
volgende jaar. Je bewerkt de bodem op ver-
concentratie aan zouten. Hierdoor verliezen
onkruiden te verwijderen en beperkte opper-
knolgewassen (aardappelen, ui en sjalot).
schillende manieren. Spitten is daar een van.
de planten te veel vocht en minerale stoffen.
vlaktes schoon te houden.
Zo krijg je automatisch een vruchtwisseling
Dat is erg goed voor de bodem, maar – laten
Ze verbranden als het ware en sterven af.
Na het gebruik poets je alle gereedschap.
van vier jaar. Dat is absoluut noodzakelijk
we eerlijk zijn – erg arbeidsintensief. Spitten
Ook compost is een organische meststof.
Je verwijdert vuil en aarde om je materiaal
om ziekten en schimmels geen kans te geven.
is een zware en vooral vermoeiende klus.
Organische bemesting heeft een trage wer-
roestvrij te houden.
Bij het langdurig aanplanten van dezelfde
king. De gewassen doen er het hele seizoen
groente op dezelfde plaats is de kans groot
Liever natuurlijk
dat bodemaaltjes, ziekten, schimmels en vi-
Machines verlichten wel het werk, maar
russen toeslaan. Wees dus die boosdoeners te
probeer het eens natuurlijk te houden. Laat
In de winter is het tuingereedschap, net als
snel af met je jaarlijkse vruchtwisseling. Pas
je grond gewoon liggen en bedek hem in de
de gepassioneerde tuinier, even aan rust toe.
deze gouden regel toe en teel slechts om de
winter met een rijke laag bladcompost. Houd
Maak toch wat tijd voor een groot onderhoud.
vier jaar hetzelfde gewas op dezelfde plaats.
de grond wel luchtig en stap er niet op. Zo
Geef je materiaal een extra poetsbeurt om
verstikt je grond niet. Deze manier van werken
roest te voorkomen en slijp je schoffel en
is goed voor veel grondsoorten, met uitzon-
spade. Gebruik hiervoor een slijpsteen en
dering van de kleigronden, die het een stuk
maak het snijvlak weer scherp en recht. Doe
moeilijker hebben. Maak deze grondsoort
wat olie op de slijpsteen en maak ronde of
eerst zo licht mogelijk door wat zand toe
halfronde bewegingen. Een kleine klus die
te voegen en veel organische materialen te
niet veel tijd vraagt!
gebruiken.
De tuinhark, de riek en eventueel andere
schema: vruchtWisseling
BLADGEWASSEN
ZAAD- EN PEULGEWASSEN
VRUCHTGEWASSEN
BOL- EN KNOLGEWASSEN
Tuingereedschap in de winter
een beroep op met een geringe kans op verbranding en sterfte.
gereedschappen poets je mooi op zodat
Bemesten
Laten we heel eerlijk zijn. Zonder tuin-
aarde of ander restmateriaal niet aankoeken.
Bemesten of de bodem met voedingsstoffen
gereedschap sta je als tuinier met je rug
Gebruik eventueel een stalen borstel. Wrijf
verrijken is een noodzakelijk klusje in je tuin.
tegen de muur.
daarna je gereedschap in met wat olie.
Je geeft de bodem alle nodige elementen om
Het is dus belangrijk dat je over goed gereed-
Berg na de poets- en slijpbeurt je materiaal
een volledig seizoen groenten en fruit voort te
schap beschikt en dat piekfijn onderhoudt.
netjes op. Bij de eerste lentezon staat alles
brengen.
Je hebt zeker nodig:
klaar voor een nieuw oogstseizoen.
Je hebt de keuze tussen twee soorten meststoffen, namelijk organische en scheikundige meststoffen. Organische mest, die mijn voorkeur wegdraagt, werk je onder. Scheikun-
Grondbewerking
dige stoffen verdeel je bovengronds over de
Een gezonde bodem moet je gezond houden!
oppervlakte.
Een goede bodembewerking helpt je daarbij.
Organische bemesting gebruik je in de vorm
Geef je tuin een noodzakelijke jaarlijkse spit-
van stalmest, paardenmest en kippenmest.
een spade
een hark
een schoffel
een riek
S TA R T E N M E T E E N E E T B A R E T U I N
12
13
Bezoek in het voorjaar een van de vele tuinbeurzen. Je doet er heel wat ideeën op en je gaat ongetwijfeld met veel planten huiswaarts. Ook online of via collega-tuiniers kom je vast en zeker aan enkele nieuwe, veelbelovende exemplaren!
Zaden kopen Je herkent het ongetwijfeld: op het einde van de winter ploffen de zaadcatalogi en andere bijzonder aantrekkelijke plantengidsen in je
radijs
spinazie
rabarber
bieslook
bloeiWijze sla
erWt
jonge tuinboon
ui
tijm
brievenbus. Je krijgt onmiddellijk zin om te starten en je legt een lijstje aan met soorten
makkelijk
voor het volgende seizoen. Mooi zo!
te telen
Maar dit jaar wil je experimenteren met bijzondere rassen, misschien wel met oude, vergeten groentesoorten… En dat zaaigoed
Kies als beginnend tuinier voor gewassen
vind je niet in de populaire catalogi. Geen
die snel en gemakkelijk een goede oogst
nood! Ga op zoek naar tuiniers die dezelfde
geven zonder veel problemen met ziekten
passie delen. Wissel zaden en bevindingen uit. Is dat nog niet voldoende? Ga dan op zoek naar gespecialiseerde zadenleveranciers
of extra zorgen. Je hebt keuze te over! Probeer het alvast eens met: • radijs
via het internet.
• spinazie • rabarber
Zaden bewaren
• bieslook
Je zaden zijn besteld en je popelt om ermee aan de slag te gaan. Vaak moet je even wachten omdat het te vroeg is. Bewaar de zaden op een droge, koele plaats. Voorkom vocht zodat schimmels geen kans maken.
• sla, pluksla • tuinboon • bonen • erwten • ui
Plantgoed kopen
• tijm
Geen tijd of mogelijkheden om zelf te zaaien?
Verder in dit boek vind je uitgebreide informa-
Niet in het bezit van een serre of tuinkas?
tie over de teelt van deze groentesoorten.
Geen nood, want plantgoed is ook te koop.
GEMAKKELIJKE GROENTEN
14
15
Roestig tuingereedschap kun je voorkomen door het droog te bewaren en tijdig op te poetsen. Angelo’s TIP
