FIAN Nederland Jaarverslag 2011 FIAN Nederland Jaarverslag 2011
FIAN Nederland Jaarverslag 2011
For the Right to Food www.fian-nederland.nl www.fian.org
Jaarverslag 2011
INHOUDSOPGAVE VOORWOORD 3 VISIE EN MISSIE 4 THEMA’S EN WERKWIJZE
5
ACTIVITEITEN IN 2011 • Hands off the Land • Hungry for Justice
7
10
ADOPTIE VAN EEN CASE
10
PLANNEN VOOR 2012
ORGANISATIEONTWIKKELING
11
WILT U ONS HELPEN? DAT KAN!
11
VOORWOORD Het jaar 2011 is er voor veel mensen niet beter op geworden. Nog steeds lijden bijna 1 miljard mensen in de wereld aan honger of ondervoeding. De laatste tijd is er mede door toedoen van FIAN Nederland steeds meer aandacht voor ‘land grabbing’, ofwel landroof. De wereldwijde problemen op de financiële markten, de klimaatcrisis en energie- en voedseltekorten hebben bovendien de afgelopen jaren tot een enorme run op landbouwgrond en natuurlijke hulpbronnen geleid. Grote stukken land worden opgekocht of gepacht voor bos- en landbouw, de productie van biobrandstoffen en de exploitatie van natuurlijke hulpbronnen zoals olie, mineralen en water. De nieuwe stormloop op land leidt tot vaak gedwongen onteigeningen, verwoesting van plattelandsgemeenschappen en schendingen van mensenrechten. Landroof ondermijnt de lokale voedselzekerheid en vervuilt en vernietigt op ongekende schaal natuurlijke hulpbronnen. Het jaar 2011 stond voor FIAN Nederland ook in het teken van de ‘Voluntary Guidelines on the Responsible Governance of Tenure of Land, Fisheries and Forests in the Indiase boerenvrouwen, foto FIAN International Context of National Food Security’ van de FAO. Ons bestuurslid en voorzitter Daniel Gomez heeft veel voor de totstandkoming van deze guidelines betekend. In 2011 is FIAN Nederland van start gegaan met de door de EU gefinancierde projecten Hands off the Land en Hungry for Justice. Er zijn verscheidene evenementen en presentaties georganiseerd, persberichten verstuurd en in december heeft de komst van Peter Kayiira (vertegenwoordiger van de Mubende case) vele lobby- en media-activiteiten ondersteund met als hoogtepunt een mooie en volle bijeenkomst over land grabbing op de bovenverdieping van het Transnational Institute. Ook zijn er weer een aantal urgent actions uitgestuurd, waarbij we u willen danken voor uw inzet. In 2011 is er externe financiering gevonden bij Oxfam Novib in het kader van hun Grow-campagne. Deze financieringen houden niet alleen veel inhoudelijke mogelijkheden in voor de organisatie in Nederland, maar hebben ook voor veel organisatorische veranderingen gezorgd, waar FIAN Nederland nog niet eerder mee te maken had. Zo zijn er twee medewerkers in loondienst aangenomen, is er kantoorruimte gevonden en zijn er allerlei ondersteunende processen ontwikkeld om het werk gemakkelijker en efficiënter te kunnen doen. Het werken aan zowel inhoudelijke projecten als het opzetten van een werkend kantoor is niet eenvoudig en mijn bewondering gaat dan ook uit naar Gudrun Muller en Rea Abermann, die dit samen voor elkaar hebben gekregen. We zien uit naar een spannend 2012 met veel activiteiten, waarbij we u van harte welkom heten. Ook dit jaar zijn wij weer heel blij met uw steun. Samen versterken we het recht op voedsel. Anouska Traast, Interim Voorzitter Bestuur FIAN Nederland
VISIE EN MISSIE FIAN Nederland is in april 2007 opgericht om Nederlandse publiek te informeren over het fundamentele recht op voedsel. In de visie van FIAN Nederland is in de wereld geen plaats voor honger. Elke man, vrouw en kind kan in alle waardigheid leven en hun mensenrechten worden volledig gerespecteerd, met in het bijzonder het recht op adequate voeding zoals vastgelegd in de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens en in andere verdragen voor de mensenrechten. FIAN Nederland stelt zich als doel een bijdrage te leveren aan de handhaving van de mensenrechten. Dit doen we door het recht op voedsel te verdedigen van individuen en/ of groepen, die worden bedreigd door of lijden onder honger en ondervoeding. FIAN Nederland richt zich hierbij met name op kleine boeren, boerenarbeiders, landloze arbeiders, landbezetters, pachters, inheemse groepen en anderen van wie de landrechten of landarbeidsrechten frequent worden geschonden. FIAN Nederland is een non-profit organisatie onafhankelijk van politieke of confessionele groeperingen. De missie van FIAN Nederland is het aan de kaak stellen van schendingen van het mensenrecht op voedsel. FIAN Nederland strijdt tegen onrechtvaardigheid en onderdrukking, waardoor mensen niet in staat worden gesteld in hun behoefte aan voedsel te voorzien. De strijd tegen discriminatie en sociale en economische uitsluiting is integraal onderdeel van onze missie. FIAN probeert ieders recht op toegang tot de benodigde bronnen om zich te voeden zeker te stellen voor nu en in de toekomst. Oogsten in La Concepción, Bajo Aguán, Honduras. Foto: Giorgio Trucchi
THEMA’S EN WERKWIJZE FIAN International heeft in 2010 een meerjarenstrategie ontwikkeld voor de jaren 2011 tot en met 2014. Hierin zijn de volgende vijf programma’s opgenomen: 1. versterken van FIAN’s institutionele structuur/ interne capaciteiten 2. Kwalificeren van case-werk en interventies in alle niveaus van FIAN International 3. Toegang tot natuurlijke bronnen 4. Inkomen, voedzaamheid en gerelateerde overheidsbeleid 5. Recht op adequaat voedsel en verantwoording. FIAN Nederland heeft thema 1,2 3 en 5 overgenomen in haar doelstellingen. De thematische programma’s 3 en 5 worden behandeld via de projecten Hands off the Land, Hungry for Justice en Land and Rights. FIAN Nederland heeft in 2011 concreet aan deze thematische programma’s bijgedragen door middel van de volgende acties: • Urgent Actions: Door middel van het schrijven van brieven worden bepaalde concrete schendingen onder de aandacht gebracht van verantwoordelijken en andere mensen die directe invloed hebben op deze gevallen. Elke 6 tot 8 weken komt een nieuwe urgente actie uit en kunnen leden van FIAN Nederland deze naar de betrokkenen sturen. • Lobby/beleidsbeïnvloeding: FIAN Nederland is pleitbezorger voor het realiseren van het recht van de mens op voedsel als effectief instrument om mensen te beschermen en om schendingen van dit recht te bestrijden. FIAN Nederland richt zich hierbij met name op de Nederlandse regering en op Nederlandse vertegenwoordigers in het Europees Parlement en in de Verenigde Naties. • Campagnes: FIAN Nederland organiseert campagnes. Doel van deze campagnes is het recht van de mens op voedsel onder aandacht van een breder publiek te brengen.
Schendingen van het mensenrecht op voedsel in Mubende, Oeganda In augustus 2001 heeft het Oegandese leger met geweld meer dan 2.000 kleine boeren van hun land verdreven om dit vervolgens te leasen aan de Kaweri Coffee Plantation Ltd, een dochteronderneming van de Duitse multinational Neumann Kaffee Gruppe. Kaweri heeft sindsdien een grootschalige plantage op dit land. Het recht op voedsel van deze boeren is geschonden en tot op heden hebben zij nog geen 2 procent van een adequate compensatie ontvangen. FIAN steunt de boeren in hun strijd voor gerechtigheid. Op uitnodiging van FIAN kwam boerenvertegenwoordiger Peter Kayiira in december 2011 naar Nederland om te spreken over de zaak.
In 2011 heeft FIAN Nederland zich niet intensief ingezet bij Case Work en Fact Finding Missions. Het ontplooien en of bijdragen aan deze activiteiten – vanuit Nederland of in internationale setting – zal in de komende jaren weer verder opgepakt en uitgezocht worden.
• Case Work: Dit houdt lange termijn documentatie, analyse en begeleiding in. Een werkgroep houdt zich bezig met een scala aan activiteiten die gericht zijn op het ondersteunen van een concrete groep slachtoffers van mensenrechtenschendingen. • Fact Finding Missions: Dit zijn bezoeken van een internationale FIAN delegatie aan een plaats waar vermeende mensenrechtenschendingen plaatsvinden. Ze worden gecoördineerd door het internationaal secretariaat van FIAN. Elke Fact Finding Mission wordt afgesloten met een rapport van de bevindingen en aanbevelingen, dat naar alle betrokken partijen wordt gestuurd.
Land te koop in Cambodja. Foto: Roman Herre, FIAN Duitsland
ACTIVITEITEN IN 2011 FIAN Nederland had zich als doel gesteld zich in 2011 te richten op: - Het uitvoeren van de projecten Hungry for Justice en Hands off the Land. - Het aanvragen van projectfinanciering, om het werk van FIAN Nederland financieel te consolideren. - Het werven en trainen van vrijwilligers, om het werk van FIAN Nederland inhoudelijk te ondersteunen en zo de organisatie te verduurzamen.
Hands off the Land Wereldwijd groeien de investeringen in land en natuurlijke hulpbronnen. Er worden grote stukken land opgekocht, geleased of op een anderen manier onder de controle gebracht van internationale ondernemingen en investeringsfondsen met het doel om op grote schaal voedsel- of agrobrandstoffen te produceren voor de internationale markt. Ook grootschalige mijnbouwprojecten nemen land in beslag, dat eerder voor lokale voedselproductie gebruikt werd. Veel berichten en rapporten tonen aan, dat de lokale bevolking en kleinschalige boeren hier stelselmatig de dupe van zijn. Verdrijvingen van land, reductie van de voedselproductie voor lokaal gebruik, voedselonzekerheid, houtkap, milieuvervuiling en wateruitputting gaan gepaard met deze zeer snelle ontwikkelingen in de landbouwsector. Hands off the Land is in april 2011 van start gegaan en wordt o.a. gesubsidieerd door de EU. In Nederland organiseert FIAN Nederland samen met het Transnational Institute (TNI) bewustwordings- en lobby activiteiten rond het thema landroof. FIAN Nederland maakt in dit project deel uit van het consortium van zes Europese partners, TNI (Transnational Institute), FIAN Duitsland, FIAN International Secretariat, FIAN Oostenrijk, Forschungs und Dokumentationszentrum Chile Lateinamerika e.v. (FDCL) Duitsland en het Institute for Global Responibility (IGO) in Polen en vijf nog nader te benoemen partners in het Zuiden. In 2011 hebben onderstaande activiteiten plaatsgevonden in het kader van het Hands off the Land project: Publicaties en media-uitingen: • Een flyer met basisinformatie over landroof, de impact hiervan op mensenrechten en over de doelstellingen van het Hands off the land project: deze is door FIAN Nederland zowel in het Engels als Nederlands uitgebracht. De digitale flyer is door FIAN Nederland verspreid via de nieuwsbrief en de website. Geprinte kopieën zijn verspreid tijdens evenementen en op andere strategische plaatsen in Nederland. • Publicaties en activiteiten uitgevoerd in het kader van het Hands off the Land project zijn regelmatig gecommuniceerd via de eigen website, nieuwsbrief, activiteiten mailingen, facebook en twitter. • Ook wordt er regelmatig contact onderhouden met journalisten om de thema’s van Hands off the Land in de media onder de aandacht te blijven houden. Zo is Peter Kayiira tijdens zijn verblijf in december 2011 in Nederland geïnterviewd door Radio 1 en Radio Nederland Wereldomroep. • In 2011 zijn 13 persberichten gepubliceerd en verspreid.
Lobby-activiteiten: • In december is een brief gestuurd naar de Nederlandse ambassadeur in Oeganda ter ondersteuning van de Mubende case. • Verschillende petities ondersteund zoals het Dakar Appeal tegen landroof en de petitie aan Ahold om het RTRS soja label af te wijzen. • FIAN Nederland heeft gesprekken gevoerd met drie beleidsmakers bij het Ministerie van Buitenlandse Zaken. Zo zijn bijvoorbeeld samen met Peter Kayiira gesprekken gevoerd met medewerkers van de Afrika-desk bij het Ministerie van Buitenlandse Zaken. • Er is een brief gestuurd naar de Nederlandse Permanente Vertegenwoordiger van de FAO (Food and Agriculture Organization) in Rome ter ondersteuning van de ‘Voluntary Guidelines Tenure of Land, Fishery and Forest’. Publieke evenementen en presentaties: • FIAN Nederland heeft een presentatie gegeven tijdens het evenement ‘Smakelijk eten’, georganiseerd door Groen Links Haarlemmermeer. • FIAN Nederland heeft een inhoudelijke bijdrage geleverd aan ‘Transnational Land Acquisitions in Africa and Southeast Asia’, een evenement georganiseerd door de Universiteit van Amsterdam en de Vrije Universiteit in Amsterdam als lancering van twee onderzoeksprogramma’s op dit thema. • Met de komst van gastspreker Peter Kayiira (uit het Mubende-district in Oeganda) heeft FIAN Nederland samen met het Transnational Institute op 7 december 2011 een evenement over landroof in Oeganda georganiseerd. • Er zijn twee workshops en twee gastcolleges gegeven aan de Universiteit van Utrecht en Maastricht University. In totaal zijn 100 studenten, professoren en NGO-professionals bereikt. • Daarnaast is er voor een viertal vrijwilligers een introductieworkshop gegeven ‘With Human Rights Against Hunger’. Zij hebben zich vervolgens een half jaar intensief ingezet voor het werk van FIAN. • Ter ondersteuning van netwerkactiviteiten heeft FIAN Nederland in 2011 deelgenomen aan twee overleggen ter coördinatie van het project. Daarnaast is organisatorisch en inhoudelijke ondersteuning verleend aan drie strategische bijeenkomsten en conferenties.
Hungry for Justice Het project ‘Hungry for Justice’ vraagt de aandacht voor het probleem van honger en ondervoeding. In een wereld van overvloed hebben 1 miljard mensen onvoldoende toegang tot voedsel. Het algemene doel van het project Hungry for Justice is het publiek bewust te maken van de structurele oorzaken van honger. Ook worden mensen bewust gemaakt van hoe een mensenrechtenbenadering kan bijdragen aan een duurzame oplossing en meer gerechtigheid voor diegenen die aan honger en ondervoeding lijden. Dit project wordt uitgevoerd door de Europese FIAN-secties in Duitsland, België, Nederland, Oostenrijk en Zweden in samenwerking met hun partners in Burkina Faso, Togo en Hongarije. Het project zal lopen voor een periode van drie jaar en wordt o.a. gesubsidieerd door de EU. In 2011 hebben de volgende activiteiten plaatsgevonden in het kader van Hungry for Justice:
• Er zijn een aantal publicaties uitgebracht en andere media-uitingen georganiseerd; • In de zomer van 2011 is een succesboekje uitgebracht in het kader van 25 jaar FIAN International. Dit boekje is vertaald naar het Nederlands en in een oplage van 800 verspreid tijdens evenementen en presentaties. Voor Wereldvoedseldag (16 oktober) zijn 250 flyers uitgedeeld. • Publicaties en activiteiten uitgevoerd in het kader van het Hungry for Justice project zijn regelmatig gecommuniceerd via de eigen website, nieuwsbrief, activiteiten mailingen, facebook en twitter. • Rondom 17 april – Dag van de boeren, 19 augustus – actie ter ondersteuning van de Mubende case, 16 oktober – Wereldvoedseldag en 10 December – Internationale dag van de mensenrechten zijn extra media-activiteiten ontplooid. Er zijn 18 persberichten gepubliceerd en verspreid. Ook wordt er regelmatig contact onderhouden met journalisten om de thema’s van Hungry for Justice in de media onder de aandacht te blijven houden. Er is 1 artikel gepubliceerd in het dagblad Trouw. Lobby-activiteiten: FIAN Nederland heeft in 2011 4 Urgent Actions uitgezonden ter ondersteuning van cases in India, Honduras, Ecuador en Colombia. Ook zijn twee Rapid Responses gestuurd naar de Braziliaanse overheid. In december 2011 is een kerstkaart met een oplage van 1500 verspreid om mensen bewust te maken van het mensenrecht op voedsel. FIAN Nederland heeft de bijdrage van Nederlandse NGO’s aan de tweede Universele Periodieke Review van Nederland van de VN Mensenrechten Council ondersteunt. Publieke evenementen en presentaties: FIAN Nederland heeft in 2011 vijf publieke evenementen georganiseerd, waaronder een protestactie in samenwerking met FIAN België voor de Oegandese ambassade in Brussel ter ondersteuning van de Mubende case in Oeganda en een evenement rondom de film “Smakelijk Eten” op Wereldvoedseldag (16 oktober). In 2011 zijn 2 gastcolleges gegeven over het recht op voedsel aan de Universiteit van Utrecht en Wageningen Universiteit. In totaal zijn 45 studenten bereikt. Daarnaast zijn er voor 32 personen multiplier trainingen georganiseerd. Zij kunnen in vervolgactiviteiten het werk van FIAN verder ondersteunen.
ORGANISATIEONTWIKKELING In 2011 zijn een aantal activiteiten georganiseerd ter versterking en consolidering van de FIAN sectie in Nederland. De financiering van de hierboven genoemde projecten is versterkt met het zoeken van co-financiering. De uitvoering van onze inhoudelijke en fondsenwervende activiteiten is beloond met een cofinanciering door Oxfam Novib in de vorm van het ‘Speak out for the right to food’-project. Zij financieren dit project in het kader van hun Grow-campagne. Het ‘Speak out for the right to food’-project is in november 2011 van start gegaan en zal doorlopen tot november 2012. Op 5 september 2011 heeft de Algemene Ledenvergadering plaatsgevonden. 2 nieuwe bestuursleden (Liana Rodrigues en Pim Verhallen) zijn toen gekozen en versterken sindsdien het bestuur van FIAN Nederland. Henk Nagelhout heeft zichzelf niet herkiesbaar gesteld voor een volgende bestuursperiode en wordt bedankt voor zijn goede inzet in het bestuur. Daniel Gomez is herkozen als voorzitter van het bestuur. In 2011 zijn twee betaalde medewerkers begonnen met het coördineren van de nieuw gefinancierde projecten. Deze twee medewerkers hebben zich niet alleen ingezet in het ontwikkelen en organiseren van de activiteiten in het kader van de EU projecten, zij hebben ook de praktische coördinatie en organisatie van een kantoor op zich genomen. Door het jaar heen hebben 7 vrijwilligers zich in verschillende rollen ingezet voor de activiteiten en versterking van FIAN Nederland. Hierdoor zullen in 2012 drie medewerkers betaald aan de slag kunnen voor in totaal ongeveer 1,5 fte.
ADOPTIE VAN EEN CASE In 2010 had FIAN Nederland het voornemen een case in Afrika te ‘adopteren’. Dit houdt in, dat de FIAN sectie in Nederland deze case direct begeleidt en de slachtoffers van schendingen van het recht op voedsel ondersteunt in hun strijd voor rechtvaardigheid. Op basis van de case en de daaraan verbonden problematiek wordt ook actie ondernomen. Hiervoor worden informatiebijeenkomsten georganiseerd en worden politici en beleidsmedewerkers benaderd zodat zij zich inzetten voor de rechten van de slachtoffers en voor het verwezenlijken van het recht op voedsel. Nadat begin 2011 besloten is om vanuit FIAN Nederland niet de Benet-case in Oeganda te ondersteunen, is er in 2011 opnieuw uitgezocht of er een andere case ondersteund zou kunnen worden door FIAN Nederland. FIAN Nederland heeft zich in 2011 wel herhaaldelijk extra ingezet voor de Guarani-case in Brazilië en de Mubende-case in Oeganda.
PLANNEN VOOR 2012 In 2012 zullen de drie projecten verder uitgevoerd en gecoördineerd worden. Allerlei interessante bijeenkomsten zullen georganiseerd worden, zoals lezingen, conferenties en filmavonden. Daarnaast zal er een winnaar gekozen worden in de kunstwedstrijd. Ook in 2012 worden weer een aantal sprekers verwacht, die ons komen vertellen over hun gevecht voor het recht op voedsel. U bent hier toch ook bij? Daarnaast zal gewerkt moeten worden aan de verdere financiële en organisatorische consolidatie van FIAN Nederland. In 2012 wordt er verder gewerkt aan een strategisch plan voor Nederland, waaruit ook een nieuwe fondsenwervingsstrategie zal voortkomen. Daarnaast willen we graag de organisatie van het bestuur en het bureau versterken. U bent van harte welkom om mee te denken in dit proces.
WILT U ONS HELPEN? DAT KAN!
Ook in 2012 kunnen wij nog alle steun gebruiken. Zo kunt u lid worden van FIAN Nederland en meedoen aan onze Urgent Actions! U kunt ons ook steunen met een financiële bijdrage op rekeningnummer 3666046 t.n.v. FIAN Nederland. Ga voor meer informatie naar www.fian-nederland.nl en meldt u aan voor onze nieuwsbrief.
