Fondsen en schenkers 3. Voorwoord Raad van Toezicht 4. Missie 5. Uitgelicht Collectie Tentoonstellingen 12 Overzicht tentoonstellingen

JAARVERSLAG 2012

2

INHOUDSOPGAVE Fondsen en schenkers

3

Voorwoord Raad van Toezicht

4

Missie

5

Interview Benno Tempel, directeur 6

Uitgelicht 9

1. Collectie

10

2. Tentoonstellingen Overzicht tentoonstellingen

12

3. Educatie

24

4. Publieksbereik

26

5. Organisatie

29

6. Financiën

30

Afbeelding pagina 1: Zonder titel (maquette), zomer 1976 (Een uiteindelijk nooit gerealiseerd ontwerp van een stabile/mobile van Calder voor de beeldentuin van het Kröller-Müller Museum)

terug naar INHOUDSOPGAVE

FONDSEN EN SCHENKERS Zonder de steun van partners, subsidiënten, sponsors, schenkers en onze Vriendenvereniging zou het Gemeente museum zijn doelen niet kunnen realiseren.

Gemeente Den Haag BankGiro Loterij Mondriaan Fonds Prins Bernhard Cultuurfonds Fonds 1818 Stichting VSB Fonds Sikkens Foundation Stichting De Paleiswinkel Vereniging Rembrandt SNS Reaal Fonds Rabobank Den Haag e.o. ING Art Management Stichting Turing Foundation Stichting van Achterbergh-Domhof Stichting Art Worlds CATCHPlus projectbureau Pels Rijcken & Droogleever Fortuijn N.V. Vrienden van het Gemeentemuseum Den Haag Diverse particuliere schenkers

3


4

VOORWOORD Raad van Toezicht Een prachtig en opvallend gebouw dat ruimte biedt aan een fantastische, enorm gevarieerde collectie. Keer op keer zorgt een bezoek voor verwondering, want naast de semipermanente opstellingen met talloze hoogtepunten is er bijna altijd wel iets nieuws te zien. Van schitterende glazen objecten tot kleurrijke mode en van bijzondere installaties in de Projectenzaal tot verrassende werken op de ZomerExpo. Voor ons – en waarschijnlijk ook voor u – is het al jaren overduidelijk: het Gemeentemuseum Den Haag kan met recht een icoon van onze hofstad worden genoemd.

Om ook jongeren voor kunst te interesseren, is samengewerkt met ADO. Twee typisch Haagse, maar totaal verschillende, instituten hebben elkaar gevonden om de jeugd te bereiken. Misschien heeft u de gezamenlijke posteracties gezien in de stad of wellicht heeft een (klein)kind de speciale ADO-kidstour gevolgd. Wij zijn erg enthousiast over dit verfrissende, toekomstgerichte partnerschap. In 2012 is ook de kiem gelegd voor de samenwerking met een andere Haagse instantie: Medisch Centrum Haaglanden (MCH). In 2013 wordt dit concreter uitgewerkt en het ziet er veelbelovend uit.

Bezoekers uit het hele land, maar ook van ver buiten onze landsgrenzen, weten het museum in groten getale te vinden. Daar zijn we trots op. Maar weet u waar we eveneens ontzettend trots op zijn? Op al die mensen die we bereiken in de stad zelf. Het Gemeentemuseum staat midden in de Haagse samenleving en weet jong en oud aan zich te binden door unieke initiatieven te ontplooien en actief partnerschappen aan te gaan.

Het Gemeentemuseum Den Haag is een icoon, een instituut, een onmisbaar onderdeel van de stad. Zeker, de bezuinigingen zorgen voor uitdagingen. Maar met de gemotiveerde medewerkers, het gevoel van ondernemerschap van de directie en de vele vernieuwende ideeën is het museum klaar voor de toekomst!

Neem het stadsdelenproject dat sinds 2009 tienduizenden Hagenaars en Hagenezen naar het museum heeft gebracht. Veel van deze bezoekers dachten dat het museum saai was. Totdat ze verleid werden tot een gratis bezoek en vaak ook deelnamen aan speciale stadsdelenavonden vol activiteiten. Kunst kwam tot leven door boeiende verhalen, workshops en simpelweg door ernaar te kijken en zelf te oordelen of iets mooi of lelijk is. Een ander initiatief was de eerste Ladiesnight waar ruim 1100 Haagse dames op af kwamen. Ze genoten van rondleidingen, een kleine preview van de modetentoonstelling over de jaren 50 en een borrel in de binnentuin. Maar er kon ook geshopt worden, bijvoorbeeld bij de stand van een modeontwerper.

J.N.A. van Caldenborgh (voorzitter) Drs. A. Birnie Drs. S.J. van Driel Mr. L.J. Griffith Mr. W.H.M. Pot G. Bekman C.J. van den Driest In 2012 heeft de Raad van Toezicht vier keer vergaderd. De raad volgt de richtlijnen voor Cultural Governance.


MISSIE Het Gemeentemuseum Den Haag is als openbare instelling altijd op zoek naar nieuwe manieren om in contact te komen met grote en diverse bezoekersgroepen. We zien het als voornaamste opdracht onze vooraanstaande positie, zowel nationaal als internationaal, als hoogwaardig museum voor moderne en eigentijdse kunst te handhaven en voor zover nodig, verder uit te bouwen. Het Gemeentemuseum Den Haag wil een open, creatief en dynamisch museum zijn, met een sterke verankering in de samenleving. Dit wordt gerealiseerd door een zorgvuldig beheer en ontsluiting van de collectie, een actief en gedurfd tentoonstellingsbeleid en een verwervingsbeleid dat zich richt op uitzonderlijke en wezenlijke toevoegingen aan het openbaar kunstbezit.

5


6

INTERVIEW Benno Tempel, directeur:

“Musea zijn belangrijk voor het imago en internationale karakter van de stad.” De fantastische bezoekersaantallen in 2012 bewijzen eens te meer dat musea een enorme aantrekkings kracht hebben op zowel het Nederlandse publiek als op toeristen. “De cultuursector is inderdaad enorm sterk”, vertelt directeur Benno Tempel. “Bezoekersaantallen worden eerder hoger dan lager. Musea zijn dan ook belangrijk voor het imago, het aanzien en het interna tionale karakter van de stad.” Dat er ingrijpende extra bezuinigingen zijn doorgevoerd vindt hij spijtig, maar het neemt niet weg dat hij wederom terugkijkt op een mooi jaar. “Natuurlijk zorgen de bezuinigingen voor onzekerheid en voor de nodige beleidsveranderingen. Dat zal ook het publiek merken, bijvoorbeeld doordat we minder kunnen organiseren en doordat het aantal tentoonstellingen wordt teruggebracht.” Achterover leunen is er echter zeker niet bij. Integendeel.

BREED PUBLIEK BEREIKEN “We werken er hard voor om onze bezoekers een tentoonstellingsprogramma van een bijzonder hoog niveau te blijven bieden. Verder doen we aankopen, organiseren lezingen en activiteiten, brengen catalogi en kinderkunstboeken uit, schrijven columns, werken mee aan tv-programma’s en zo kan ik nog wel even doorgaan. Een van onze belangrijkste doelstellingen is om kunst begrijpelijk te maken voor een breed publiek. Het was daarom bijzonder fijn dat ik vanaf september 2012 de kans kreeg om maandelijks een column te schrijven in het Volkskrant Magazine. Daarin besteedde ik telkens aandacht aan een schilderij uit een museale collectie. Ook de deelname van het Gemeentemuseum Den Haag aan het AVRO-televisieprogramma ‘De Nieuwe Rembrandt’ sloot aan bij deze doelstelling. De uitleg van hedendaagse kunst

in Nederland vraagt meer aandacht. Door middel van dit programma, waar jonge, talentvolle kunstenaars aan deelnamen, konden we hedendaagse kunst over het voetlicht brengen op prime time tv.”

COLLECTIE ONTSLOTEN De nieuwe website die in 2012 is gerealiseerd speelt ook een belangrijke rol bij het bereiken van publiek en pers. “Ik ben heel blij met de mooie nieuwe website, met name omdat we hiermee een groter deel van onze omvangrijke collectie hebben ontsloten. Dat werpt vruchten af. We worden meer


7

INTERVIEW gevonden, ook door het buitenlandse publiek en de internationale media, en er zijn meer aanvragen voor bruiklenen. Mensen weten beter wat zich in onze collectie bevindt.” Op tentoonstellingsgebied was de tentoonstelling over Alexander Calder een enorme publiekstrekker die ook van de (inter)nationale pers en publiek veel lof oogstte. “Dankzij de prestigieuze Turing Toekenning die wij voor dit tentoonstellingsconcept mochten ontvangen, konden we dit grote overzicht en de prachtige catalogus realiseren. De tentoonstelling sloot naadloos aan bij onze ambitie om internationaal belangwekkende tentoonstellingen te maken over klassiek-moderne kunst. Dat gebeurt in Nederland veel te weinig.”

op de fantasievolle, kleurrijke en deels flonkerende objecten van Hans van Bentem in de setting van de stijlkamers. Die ontmoeting van heden en verleden zorgde voor een ware sprookjeswereld. En ik noem ook nog graag de bijna twintig meter lange muurschildering van de Britse kunstenaar Bridget Riley in onze Projectenzaal. Aanleiding hiervoor was de gezaghebbende Sikkens Prijs die zij mocht ontvangen. Er werden bovendien vroege en meer recente werken getoond. En natuurlijk noem ik ook nog graag de prachtige collectie van het Mauritshuis die tijdelijk onderdak bij ons heeft gevonden.”

SEMIPERMANENTE OPSTELLINGEN Door bezuinigingen en veranderde speerpunten is ervoor gekozen om nieuwe presentaties te tonen van de vaste collectie. “Door een deel van onze highlights semipermanent te tonen, bedienen we de (buitenlandse) markt beter. Dat begon in 2011 al bij ‘Mondriaan & De Stijl’ en dit jaar zijn ‘Ontdek het Moderne’ en ‘Het wonder van Delfts Blauw’ geopend. ‘Ontdek het Moderne’ toont aan de hand van het werk van topkunstenaars als Claude Monet, Wassily Kandinsky, Pablo Picasso, Piet Mondriaan en Francis Bacon vooral de persoonlijke kant van kunst. Het is geen chronologische presentatie, maar de kunst wordt getoond aan de hand van thema’s. De presentatie van Delfts blauw in onze stijlkamers is adembenemend mooi ingericht. Dat doet recht aan onze collectie Delfts aardewerk, een van de mooiste en grootste ter wereld. Zeker voor toeristen een topattractie.”

GEM/FOTOMUSEUM Tempel is ook trots op het programma dat in GEM en het Fotomuseum is gepresenteerd. In het Fotomuseum staat regelmatig het mensbeeld centraal. “Ook dit jaar was dat het geval tijdens twee bijzondere tentoonstellingen. De ene van een grootmeester, Arnold Newman, met zijn indrukwekkende omgevingsportretten. De andere van een hedendaagse kunstenaar: Pieter Hugo. Dit jonge talent staat internationaal zeer hoog aangeschreven. In zijn monumentale foto’s – die later ook op andere locaties binnen Europa zijn getoond – staat met name het hedendaagse Afrika centraal.” In GEM is met een tentoonstelling over Robert Zandvliet bewezen dat Nederland nog altijd een schildersland pur sang is. “Het publiek zat duidelijk te wachten op dit overzicht van recent werk van een van de belangrijkste hedendaagse kunstenaars van ons land. Verder hebben we in GEM onder andere bijzondere werken getoond van Matthew Day Jackson, een jonge, Amerikaanse kunstenaar die we al een aantal jaar volgen en waarvan we ook een werk hebben aangekocht.”

Tempel stipt nog enkele bijzondere tentoonstellingen aan. “De combinatie van een modetentoonstelling over de jaren 50 en een presentatie over Haagse kunst in diezelfde periode pakte geweldig uit en trok ontzettend veel publiek. Verder hebben we ongelooflijk veel enthousiaste reacties gehad

FANTASTISCHE VERWERVING Naast het werk van Matthew Day Jackson zijn in 2012 nog meer bijzondere stukken aangekocht. Het meest opgetogen is Tempel over de aankoop van het drieluik van Paul Thek; ‘Life is just a bowl of cherries’. “Thek heeft een lange


INTERVIEW geschiedenis in Nederland, hij verbleef hier veel. Toch waren er tot nu toe geen substantiële werken van hem in ons land te vinden. Het is dus fantastisch dat we dit stuk konden aankopen. Deze verwerving is niet alleen belangrijk voor Den Haag, maar ook voor de Collectie Nederland.” Ook bij Escher in het Paleis is een bijzonder werk aangekocht, een feeërieke installatie van Otto Piene. “Dat noem ik graag, omdat het de belangrijke rol die is weggelegd voor Escher in het Paleis onderstreept. Dit museum maakt, onder de paraplu van het Gemeentemuseum, een gigantische vlucht. De bezoekersaantallen blijven maar toenemen. Een werk als dat van Piene, maar ook andere Optische en Kinetische Kunst, zorgt voor een verrassende combinatie met de werken van Escher. Hiermee wordt een nieuw publiek aangesproken, een publiek dat niet eerder met moderne kunst in aanraking kwam. Deze nieuwe opstelling laat mensen ontdekken dat moderne kunst helemaal niet moeilijk, saai of onbegrijpelijk is, maar juist interessant en leuk.”

BIJZONDER PROJECT Dit uitgangspunt is helemaal in lijn met de belangrijkste doelstelling van het Gemeentemuseum die Tempel eerder al aanhaalde: het bereiken van een zo breed mogelijk publiek. “Daar maken we ons op alle fronten sterk voor. Ook ons succesvolle stadsdelenproject en de eerste, zeer geslaagde Ladiesnight zijn daar mooie voorbeelden van. We hebben daarmee veel inwoners van Den Haag naar binnen gehaald die de drempel eerder te hoog vonden. In 2012 hebben we ook een start gemaakt met een bijzonder project dat vooral gezinnen zal aanspreken die een leuk en bovendien goedkoop uitje zoeken dat ook hun kinderen in de leeftijd van 10 tot 16 jaar aanspreekt. We zijn namelijk begonnen met de hernieuwde invulling van Wonderkamers. Het resultaat belooft spectaculair te worden, maar daarover vertel ik graag meer in het nieuwe jaar.”

8


UITGELICHT BEZOEKERSAANTALLEN Gemeentemuseum/GEM/Fotomuseum 383.790 Escher in het Paleis 104.268 Totaal 488.058 TENTOONSTELLINGEN Gemeente museum 22 GEM 5 Fotomuseum 7

GROOTSTE PUBLIEKSTREKKERS GEMEENTEMUSEUM Alexander Calder – De grote ontdekking Fabulous Fifties – Fabulous Fashion Het Wonder van Delfts Blauw GEM Matthew Day Jackson – In Search of… Robert Zandvliet – I Owe You The Truth In Painting 1650-2012 FOTOMUSEUM Arnold Newman – Masterclass Pieter Hugo – ‘This Must Be The Place’- selected works 2003 – 2011 EDUCATIE 17.518 basisschoolleerlingen en 12.549 leerlingen van het voortgezet onderwijs bezochten het museum. Op vijftien zondagen konden kinderen onder professionele begeleiding vrij beelden werken in het Open Kinderatelier.

STADSDELENPROJECT Ook in 2012 mochten inwoners uit twee stadsdelen het Gemeentemuseum gratis bezoeken. Hier maakten 15.000 mensen gebruik van.

BRUIKLENEN In 2012 heeft het Gemeentemuseum diverse kunstwerken uitgeleend aan musea in binnen- en buitenland. Zo zijn er onder andere werken uit onze collectie getoond in: Museum of Modern Art (New York) Japan (o.a. Seoul Arts Center in Kyoto en Miyaga Prefectural Museum in Hiroshima) Louisiana Museum (Kopenhagen) National gallery of Scotland (Edingburgh) Finnish national Gallery (Helsinki) National Gallery of Canada (Ottawa) Philadelphia Museum of Art Peggy Guggenheim Collection (Venetië) Institut Néerlandais (Parijs) Van Gogh Museum (Amsterdam) Kunsthal (Rotterdam)

9


10

1. COLLECTIE AANKOPEN EN SCHENKINGEN SPECTACULAIR DRIELUIK De meest spectaculaire aankoop van 2012 op het gebied van de moderne kunst voor de Collectie Nederland is ongetwijfeld het grote drieluik uit 1971 van de Amerikaanse kunstenaar Paul Thek (1933-1988). Spectaculair, omdat werk van Thek van deze kwaliteit hoogst zelden op de markt komt. Als een vroege uiting van de opleving van de figuratieve schilderkunst in de laat twintigste eeuw, sluit het schilderij naadloos aan op de nieuwe figuratie van kunstenaars als Daniel Richter, Michael Raedecker en René Daniels wier oeuvre in de collectie van het Gemeentemuseum goed is vertegenwoordigd. De verwerving werd mogelijk gemaakt door de Vereniging Rembrandt/Titus Fonds, Mondriaan Fonds, SNS Reaal Fonds, BankGiro Loterij en de Vriendenvereniging Gemeentemuseum Den Haag. Transparant en spelend met het licht, dat zijn de twee fraaie filigraanglazen die voor de collectie kunstnijverheid zijn aangekocht. De zestiende-eeuwse glazen zijn vroege en knappe staaltjes van de Venetiaanse glasblazerskunst of façon de Venise. Vooral het vaasje met zijn wonderlijk golvende lichaam is een zeldzaam huzarenstukje in glas, te meer daar de meeste bloemenvazen in het gebruik verloren zijn gegaan. Beide voorwerpen zijn verworven met steun van het Joanna en Jaap van der Lee-Boersfonds/Vereniging Rembrandt.

De mode- en kostuumverzameling is verrijkt met een prachtige schenking van Jeanette Sanders uit Amsterdam. Haar gulle gebaar omvat creaties uit de jaren 1970-1990 van toonaangevende ontwerpers als Armani, Dolce & Gabbana, Jean Paul Gaultier, Kenzo, Lanvin, Claude Montana, Thierry Mugler en Yves Saint Laurent. Uit de nalatenschap van Tony Sijmons, een representant van de Amsterdamse beau monde, is een aantal ontwerpen van de Nederlandse couturiers Fong Leng, Max Heijmans en Carla V geschonken alsmede werk van de internationale labels Burberry, Dior en Givenchy.

WETENSCHAPPELIJKE ONTSLUITING De grote focus op recente aankopen en schenkingen hebben de neiging dat wat al aanwezig is te overschaduwen. Des te verheugender is het dat in 2012 een drietal publicaties is verschenen waarin de eigen collectie voor het voetlicht wordt gebracht. Eén daarvan is Goud uit Java die een lang verborgen schat aan het licht brengt: de kleine, maar zeer bijzondere verzameling gouden sieraden. Aan deze kostbare objecten werd in de Javaanse hofcultuur een goddelijke macht toegekend, wat tot uiting komt in hun rijke verschijningsvorm. Minder verborgen is de unieke verzameling koloniaal zilver die in de publicatie Zilver uit Batavia centraal staat. De derde publicatie betreft Het Wonder van Delfts aardewerk, verschenen ter gelegenheid van de gelijknamige semipermanente presentatie in de stijlkamers. In dit boek wordt de rijkheid van onze wereldberoemde collectie Delfts getoond. PROJECTEN Een mijlpaal is bereikt met de ‘oplevering’ van het standplaatsregistratieproject. Op een deel van de kostuumcollectie na hebben alle objecten voortaan hun eigen, unieke standplaats. Mede dankzij dit project zijn van de 5650 items die sinds de introductie van de nieuwe site van het Gemeentemuseum online te bekijken zijn, maar liefst ruim 1500 objecten afkomstig uit de kostuumverzameling.

 Paul Thek, Zonder titel, 1971, Olieverf op doek, drie delen, elk deel 124 x 183 cm.


1. COLLECTIE Net zoals in de voorgaande jaren is hard gewerkt aan de restauratie van de Mondriaancollectie. Een project dat mede mogelijk is gemaakt dankzij de BankGiroloterij.

UITBREIDING VAN DE COLLECTIE Langdurig bruikleen

schenking

aankoop

TOTAAL

7

357

680**

965

68***

325

MODERNE KUNST schilderijen

350

prenten

279

tekeningen

257

beeldobjecten

296

12

33

1

4

38

2

1

3

201

2

203

222

767

2.212

6

313

KUNSTNIJVERHEID oude moderne

MODE & KOSTUUM MUZIEK TOTAAL

1.215

* het langdurig bruikleen Moderne kunst betreft 1165 werken van de collectie miniatuurmuseum Daniëls ** waaronder 679 foto’s van Frans Zwartjes *** waaronder 66 tekeningen van Marcel van Eeden

 Frans Zwartjes, zonder titel, 1972, gelatinezilverdruk Aangekocht met steun van de Mondriaanstichting en de BankGiro Loterij

11


12

2. TENTOONSTELLINGEN INTERESSANT, GEVARIEERD EN VERNIEUWEND

succesvolle beleid om minimaal twee publiekstrekkers per jaar – een in het voorjaar en een in het najaar – te organiseren.

In de door daglicht overgoten zalen van het Gemeente museum konden bezoekers ook in 2012 genieten van een interessant, gevarieerd en vernieuwend tentoonstellings aanbod. Door onderdak te bieden aan een groot aantal meesterwerken van het Mauritshuis, ontstond bovendien een unieke situatie: zes eeuwen kunstgeschiedenis onder één dak.

De spectaculaire voorjaarstentoonstelling Alexander Calder – De grote ontdekking wierp een nieuw licht op Calders inspiratie door Mondriaan bij zijn uitvinding van abstracte mobiles. De zeer kostbare tentoonstelling kon dankzij de Turing Toekenning van ¤ 450.000 worden gerealiseerd en was een daverend succes. De bezoekersaantallen waren zelfs zo hoog dat de verwachtingen voor het gehele jaar al in het voorjaar veilig werden gesteld.

Omdat het Mauritshuis wegens verbouwing en uitbreiding twee jaar lang is gesloten, kreeg het Gemeentemuseum in 2012 de collectie van dit museum te gast. Om de nieuwe, vaak internationale bezoekersstroom die hiermee is aangeboord aan te spreken, zijn twee semipermanente collectiepresentaties ingericht: Ontdek het Moderne en Het wonder van Delfts blauw. De eerste presentatie toont moderne kunst van de 19e eeuw tot aan onze eigen tijd. De tweede is een door Marcel Schmalgemeijer specta culair en verrassend vormgegeven presentatie van Delfts blauw. Onder het daglichtvelum van het Gemeente museum zijn zodoende tot medio 2014 hoogtepunten uit meer dan zes eeuwen kunst te zien.

VASTE COLLECTIEPRESENTATIES In combinatie met de al in 2011 geopende collectiepresentatie Mondriaan & de Stijl is meer dan de helft van het Berlage gebouw semipermanent ingericht. Hiermee wordt het al eerder ingezette beleid voortgezet, namelijk het beperken van de frequentie van tentoonstellingen, uiteraard zonder daardoor in te boeten op de bezoekersaantallen. Dit soort vaste collectiepresentaties van hoge kwaliteit zijn interessant om een internationaal publiek aan te spreken, maar niet voldoende om ook de lokale bezoekersstroom op peil te houden. Vandaar dat tevens is vastgehouden aan het  Paulus Potter, De stier, 1647 (Collectie Mauritshuis)

JAREN 50 In het najaar viel de keuze op een meer lokale thematiek voor de tentoonstelling Happy Days – Kunst in Den Haag van 19471967. Deze tentoonstelling belichtte de heel eigen kunstgeschiedenis van het naoorlogse Den Haag. Ze liep grotendeels parallel met de buitengewoon succesvolle modetentoonstelling Fabulous Fifties – Fabulous Fashion, die eveneens de jaren 50, maar dan internationaal en vanuit het oogpunt van de mode, aan de orde stelde.

GEVARIEERD AANBOD In totaal heeft het Gemeentemuseum Den Haag 34 tentoonstellingen gerealiseerd, wat niet echt afwijkt van het jaar ervoor. In het Berlagegebouw vonden 22 tentoonstellingen plaats en 12 tentoonstellingen waren te zien in het GEM/Fotomuseum.


13

2. TENTOONSTELLINGEN PUBLIEKSTREKKERS

bollen. Hij ontwikkelt eerst kleine, maar later steeds groter wordende mobiles, waarin hij telkens op zoek is naar balans en beweging.

BERLAGEGEBOUW ALEXANDER CALDER DE GROTE ONTDEKKING 11 februari t/m 28 mei 2012

Voor het eerst sinds 1969 was in het voorjaar van 2012 in Nederland een groot overzicht van Alexander Calder (18981976) te zien. De prestigieuze Turing Toekenning voor het tentoonstellingsconcept Alexander Calder – De grote ontdekking maakte de realisatie van dit omvangrijke project mede mogelijk. De tentoonstelling kwam tot stand met medewerking van de Calder Foundation in New York. Calder is een van de belangrijkste grondleggers van de moderne beeldhouwkunst. Hij werd wereldberoemd met zijn open draadsculpturen, zijn verbluffende Cirque Calder waarmee hij tussen 1926 en 1931 regelmatig optrad en mobiles die gekenmerkt worden door hun immaterialiteit en beweging. De toevoeging van dynamiek in de tot dan toe statische beeldhouwkunst maakte hem een groot vernieuwer. De tentoonstelling stelde het legendarische bezoek van Calder aan het atelier van Piet Mondriaan in Parijs in 1930 centraal. Ook letterlijk, want het middelpunt van de tentoonstelling werd gevormd door het compleet nagebouwde atelier van Mondriaan. Het atelierbezoek markeert een keerpunt in Calders carrière; het opent zijn blik voor de mogelijkheden van abstracte kunst. Calder bewonderde Mondriaans gebruik van de ruimte en vertaalde dit naar zijn eigen artistieke expressie gebaseerd op beweging en immaterialiteit. Zijn werk verandert rigoureus. Zijn sculpturen bestaan niet langer meer alleen uit ijzerdraad, maar ook uit rode, zwarte of witte  nagebouwd atelier van Mondriaan | Tentoonstelling: Alexander Calder – De grote ontdekking

De tentoonstelling eindigde met een van Calders laatste werken; een ontwerp dat hij rond 1976 maakte voor de beeldentuin van het Kröller-Müller Museum dat tijdens de voorbereidingen van de tentoonstelling ontdekt werd. Het werk, een combinatie van een stabile en een mobile, is nooit uitgevoerd door het vroegtijdig overlijden van Calder in 1976.

ONTDEK HET MODERNE Vanaf 28 april 2012

De geschiedenis wordt niet langer verteld als een opeenvolging van gebeurtenissen die als dé waarheid geldt. Nieuwe inzichten leiden tot nieuwe verbanden, bij de golfbeweging van politieke, sociale en economische ontwikkelingen horen bepaalde gevoelens of thema’s die tot uitdrukking komen in de kunst. Het negentiende-eeuwse idee van een museum met strikt chronologische verbanden is achterhaald. Ook het museumpubliek van nu heeft andere verwachtingen, zij wil deelnemen en zelf een verhaal ontdekken in de kunst. Het Gemeentemuseum toont daarom vanaf 28 april 2012 een geheel nieuwe, semipermanente tentoonstelling getiteld Ontdek het moderne. Deze tentoonstelling kent een samenhang op basis van visio naire, poëtische en menselijke kenmerken. Het museum laat de persoonlijke kant van kunst zien, de twijfels, worsteling, uitbundigheid, sensualiteit, zoeken naar utopie of spelen als een kind, aan de hand van het werk van topkunstenaars als Claude Monet, Wassily Kandinsky, Pablo Picasso, Piet Mondriaan, Francis Bacon, Constant en Louise Bourgeois. De toeschouwer kan zich laten verrassen door de nieuwe,


14

2. TENTOONSTELLINGEN onderlinge dialogen die tussen de werken tot stand komen. Er is niet zozeer vanuit stromingen gedacht, maar eerder in lijnen van beïnvloeding. Zo zijn nieuwe thema’s ontstaan met onderwerpen als stilstand en beweging, kind en wildeman, traditie en experiment en spel en utopie. Het Gemeentemuseum ziet zichzelf als medium, het draagt kennis, een gevoel of stemming over op de bezoeker. De bezoeker wordt uitgenodigd om de kunst te ontdekken en zich mee te laten voeren in de fantastische wereld van onbegrensde mogelijkheden. Het museum volgt met deze thematische opstelling een trend die op internationaal niveau al was ingezet, bijvoorbeeld door het Londense topmuseum Tate Modern. Ontdek het moderne opende tegelijk met Meesters uit het Mauritshuis, een presentatie van rond de honderd topstukken uit het Mauritshuis die voor een periode van twee jaar onderdak vinden in het Gemeentemuseum. Zo is een unieke situatie ontstaan: de bezoeker kan het beste uit zes eeuwen beeldende kunst onder één dak ervaren.

HANS VAN BENTEM KEEP ON DREAMING 2 juni t/m 11 november 2012

Met ongebreidelde fantasie en energie creëert Hans van Bentem (Den Haag, 1965) het ene na het andere glanzende, fonkelende en kleurrijke kunstwerk. In de tentoonstelling Keep on Dreaming was het resultaat te zien van de bijna 25 jaar dat Van Bentem als beeldend kunstenaar werkzaam is. Zijn schitterende installaties werden in de authentieke stijlkamers van het Gemeentemuseum getoond; de perfecte setting voor een ongekende ontmoeting van heden en verleden, en van oost en west.  Tentoonstelling: Hans van Bentem – Keep on Dreaming

Van Bentem beweegt zich autonoom en onafhankelijk in de wereld van de hedendaagse kunst. Als een spons zuigt hij de wereld om zich heen op om met invloeden uit alle windstreken adembenemende installaties te vervaardigen. Het resultaat is een opwindend en eclectisch oeuvre, waarin robots, de lotusbloem, een kalashnikov of een fallus maar enkele voorbeelden zijn. Voor alles is het belangrijkste dat zijn werk een emotie oproept. In de zomer van 2012 plaatste Hans van Bentem in de stijlkamers zes verschillende installaties. In de eerste stijlkamer was dat de Table of seductions, een geheel uit Makkumer aardewerk opgetrokken tafel, met daarop schalen met portretten van verleidelijke koppels; in één oogopslag zag je dat daar van alles gaande is. De Lodewijk XV kamer is totaal anders, met een wilde houten installatie die van Bentem produceerde in samenwerking met lokale kunstenaars in Senegal. In de Gobelinzaal stond een object waar de meesten van ons alleen maar van kunnen dromen: een hemelbed van kristal. Het bed, Heaven getiteld, is voor van Bentem de ultieme kroonluchter die door het verlichtingssysteem geleidelijk aan oplicht en dooft als dag en nacht. De Japanse lakkamer was het ultieme decor voor een geheel glanzend witte installatie van Chinees porselein, opgebouwd uit beelden van verschillende lichaamsdelen op een bed van lotusbloemen, stukken rots en stenen.


15

2. TENTOONSTELLINGEN ZOMEREXPO 2012 LIEFDE 9 juni t/m 19 augustus 2012

Het Gemeentemuseum Den Haag en de Stichting ArtWorlds organiseerden de tweede editie van de ZomerExpo, dit keer met als thema LIEFDE. Wederom werden zowel gevestigde als niet gevestigde kunstenaars uitgenodigd om zich aan te melden voor deze eerste landelijke beeldende kunst tentoonstelling samengesteld door open inschrijving. Tijdens voorrondes in Amsterdam, Utrecht en Enschede zijn zeer uiteenlopende werken geselecteerd die werden getoond in de zalen van het Gemeentemuseum.

ton amour. De derde museumprijs was de Droomhaas van Ludmilla van der Spel, een fabelachtig beeld over een liefdevolle ontmoeting tussen een mens en een dier in een droom. Dit project is mogelijk gemaakt dankzij de steun van het Fonds voor Cultuurparticipatie en de Mondriaan Stichting. Samenwerkende partners voor het publieksprogramma en locaties zijn Centraal Museum Utrecht, Cultuurhuis Stefanus en Rijksmuseum Twenthe.

HAPPY DAYS KUNST IN DEN HAAG 1947-1967 1 september 2012 t/m 20 januari 2013

ZomerExpo2012 stond in het teken van het thema LIEFDE. Romantiek, verleiding, onbereikbare liefde, maar ook jaloezie en de desastreuze gevolgen daarvan zijn altijd een onderwerp geweest in de beeldende kunst. Een prachtige inspiratiebron dus voor de deelnemende kunstenaars. Een bijzonder element van deze tentoonstelling is de betrokkenheid van het publiek. Bezoekers konden hun stem uitbrengen op hun favoriete werk. De meeste stemmen gingen naar Moeder en Kind: Bolivia van Barbara Broekman. Deze kunstenares werkt op ambachtelijke wijze met textiel. Haar thema’s zijn de culturele diversiteit in onze samenleving en de verschillende aspecten van het vrouw zijn. De drie directeuren van de musea die bij dit project hebben samengewerkt – het Gemeentemuseum Den Haag, het Centraal Museum in Utrecht en het Rijksmuseum Twenthe in Enschede – hebben de tweede en derde museumprijs gekozen. De tweede museumprijs ging naar Merel Noorlander voor haar animatiefilm Il n’est Point de bonheur sans toi sans

 Tentoonstelling: ZomerExpo 2012 – Liefde

Tussen 1947 en 1967 was Den Haag een broedplaats voor talent en in dit veelzijdige kunstklimaat – provocerend en vernieuwend, vol lef en humor – groeiden en bloeiden veel bijzondere initiatieven op het gebied van beeldende kunst, muziek, literatuur en dans. Ook de jeugdcultuur was spraakmakend en vernieuwend met Hawaii muziek, indorock en rock-‘n-roll. Er bestond in Den Haag nauwelijks een onderscheid tussen amateur-kunstenaars en professionals en abstracte en expressieve kunstuitingen bestonden naast heel precies geschilderde, realistische werken. De creatieve Haagse geesten voelden zich anders dan de kunstenaars in andere steden, beter zelfs. In de hofstad kon en mocht alles met buitengewoon belangwekkende vernieuwingen als resultaat. De tentoonstelling over deze Happy Days toonde het rijke culturele leven van de stad waar grote namen als Paul Verhoeven, Jan Cremer en Paul van Vliet hun eerste schreden zetten. Niet alleen kunst en vormgeving kwamen aan bod, maar ook het dagelijks leven met de Puchs, de jeugdcultuur en de eerste demonstraties.


16

2. TENTOONSTELLINGEN Na de oorlog gingen realisten en abstracten in Den Haag de strijd met elkaar aan en haalden er bovendien veel andere kunstvormen bij. Vanaf midden jaren vijftig trokken Haagse kunstenaars ten strijde tegen alles wat naar realisme rook. Abstract en lyrisch werkende kunstenaars gaven uitdrukking aan een andere, nieuwe werkelijkheid. Het Gemeentemuseum ging zich vanaf 1950 ook richten op internationale moderne kunst. Dat was een grote inspiratiebron voor de lokale kunstenaars. Begin jaren zestig begon een jonge generatie kunstenaars zich te roeren. Ze hadden geen boodschap meer aan de voorbije werelden van oorlog en gezag. Hun kunst richtte zich op de toekomst. Bekende namen uit die tijd zijn bijvoorbeeld Joost Baljeu, Daan van Golden, Henk Peeters, Armando, Jan Schoonhoven en Jan Cremer. Een bijzonder element van de tentoonstelling vormde de reconstructie met de originele poppen van de Polka Dot Love Room, een ruimte die de spraakmakende kunstenares Yayoi Kusama in 1967 creëerde in de Haagse galerie Orez. De tentoonstelling werd georganiseerd met medewerking van met het Gemeentearchief Den Haag, Nationaal archief/ Spaarnestad Photo, Nederlands Danstheater, het Letterkundig Museum en Bennie’s Fifties. Omroep West maakte bij de tentoonstelling een tv-documentaire.

FABULOUS FIFTIES FABULOUS FASHION 6 oktober 2012 t/m 3 februari 2013

De mode van de jaren vijftig spreekt tot de verbeelding en is actueler dan ooit. Moderne ontwerpers als Prada laten zich inspireren door de golden age of style, jongeren dragen vintage fifties en televisieserie Mad Men inspireert tot themafeesten. Het Gemeentemuseum Den Haag heeft deze ontwikkeling op modegebied verder uitgediept met  Reconstructie Polka Dot Love Room, Yayoi Kusama | tentoonstelling: Happy Days – Kunst in De Haag 1947-1967

de modetentoonstelling Fabulous Fifties – Fabulous Fashion. Een brede selectie originele jaren vijftig-kleding weerspiegelde de tijdgeest waarin optimisme en verandering de boventoon voerden. Het modebeeld tintelde van plezier. De elegantie en chic van de Parijse couture bestond naast de zwierige rock-’nrollmode van de jeugd. Die grote contrasten waren goed zichtbaar in de tentoonstelling. Naast schitterende haute couture van Dior, Balenciaga en Fath, droomjurken, trouwjaponnen, hoeden en maatpakken, werden ook rebelse jeugdkleding, een Amerikaans spijkerjasje en nylon overhemden getoond. De jaren vijftig luidden een nieuw tijdperk in. Het was de tijd van spruitjeslucht, maar ook van glamour. Juist in dit naoorlogse tijdperk was er een sterke behoefte aan optimisme, vrijheid én luxe in kleding. Parijs had door de oorlog haar toppositie als centrum van de mode verloren aan de Verenigde Staten, maar daar kwam al snel weer verandering in. De zeer vrouwelijke ‘New Look’ van Christian Dior – met wijde rokken, petticoats en slanke tailles - domineerde vanaf 1947 de mode. De frisse Amerikaanse mode bleef echter ook populair, evenals nieuwe materialen als nylon en terlenka (polyester). Amerika stond voor welvaart, reclame en aantrekkelijke Hollywoodfilms. Filmsterren als Audrey Hepburn, Grace Kelly en Marlon Brando drukten hun stempel op de mode. Zowel bij vrouwen als mannen vormden hoeden een belangrijk onderdeel van de garderobe. Mannen droegen naast maatpakken inmiddels ook confectiepakken van goede snit. Haute couture hervond haar vooroorlogse elegantie. Nooit werden couturestukken met een fraaiere snit gecreëerd als in de dromerige jaren vijftig. De jeugd kleedde zich in vrolijk bedrukte jurken en rock-‘n-rollmode die het optimisme van het naoorlogse tijdperk reflecteerden, maar jongeren ontdekten ook spijkerbroeken, bikini’s, shorts en T-shirts. Een bijzonder extraatje van deze tentoonstelling waren de negen actuele stukken uit de zomercollectie 2012 van Prada.


17

2. TENTOONSTELLINGEN Deze op de jaren vijftig geïnspireerde ontwerpen werden speciaal voor deze tentoonstelling ingevlogen vanuit Italië.

HET WONDER VAN DELFTS BLAUW Vanaf 1 december 2012

Delfts blauw wordt wel gezien als toonbeeld van Hollands welvaren in de Gouden Eeuw. Toch is dit belangrijke culturele erfgoed in musea maar weinig te zien. Het Gemeentemuseum Den Haag, dat beschikt over een van de mooiste en grootste collecties Delfts aardewerk ter wereld, heeft hier definitief verandering in gebracht. Met de permanente presentatie die vanaf 1 december in de stijlkamers te zien is, wordt de spannende geschiedenis van vier eeuwen Delfts aardewerk inzichtelijk gemaakt. Naast het welbekende blauwwitte Delfts zijn ook kakelbonte exemplaren te zien en behalve fantasie prikkelende tulpenvazen worden ook eenvoudige borden getoond en zelfs een Nijntje spaarpot. Een in het oog springende installatie laat zien dat ook hedendaagse ontwerpers zich door de voorbeelden van weleer laten inspireren. Delfts blauw is nog altijd zeer geliefd! De Verenigde Oost-Indische Compagnie (VOC) liet ons land vanaf het begin van de zeventiende eeuw kennismaken met het prachtige oosters porselein. Alleen de welgestelde burgers konden het zich veroorloven om de Chinese producten aan te schaffen en de Delftse aardewerkindustrie zag dit als een uitdaging; er werd naar gestreefd om de uiterlijke kenmerken van het porselein zo dicht mogelijk te benaderen. Met succes, want hun verfijnde, luxueus uitgevoerde aardewerken product werd wereldwijd gezien als het beste alternatief voor het echte (export)porselein. Men sprak zelfs over Delfts ‘porceleyn’. Rond 1660, toen Vermeer zijn beroemde schilderij Gezicht op Delft vervaardigde, telde Delft vele plateelbakkerijen. In de late zeventiende en vroege achttiende eeuw  Delfts Blauw, Het wonder van Delfts Blauw. Foto: Gerrit Schreurs

was Delft de onbetwiste wereldleider van het zogenaamde tinglazuuraardewerk. Het wonder van Delfts blauw geeft een uitvoerig beeld van de Delftse aardewerknijverheid door de eeuwen heen. Deze tentoonstelling en de daarbij verschijnende, gelijknamige publicatie zijn in een bijzondere samenwerking mogelijk gemaakt door de Amsterdamse kunsthandel Aronson Antiquairs. Bij de tentoonstelling is ook een kinderkunstboek gepresenteerd: Een vaas voor de prinses van Ingrid en Dieter Schubert. De originele illustraties zijn te zien op de tentoonstelling.


18

2. TENTOONSTELLINGEN FOTOMUSEUM PIETER HUGO – ‘THIS MUST BE THE PLACE’ – SELECTED WORKS 2003-2011 3 maart t/m 20 mei 2012

De carrière van de Zuid-Afrikaanse fotograaf Pieter Hugo (Johannesburg, 1976) is met recht ‘booming’ te noemen. Zijn monumentale foto’s, waarin het hedendaagse Afrika een hoofdrol speelt, krijgen inmiddels wereldwijde aandacht. Hij won al talloze prijzen, waaronder de KLM Paul Huf Award in 2008. Het Fotomuseum Den Haag heeft als eerste museum een uitgebreid overzicht getoond van werk dat Hugo maakte tussen 2003 en 2011. Behalve veel onbekende foto’s, waren selecties te zien van zijn beroemdste series. De verschillen tussen het Westen en Afrika, rijk en arm, blank en zwart worden pijnlijk duidelijk in Hugo’s heldere composities. Voor zijn serie The Hyena & Other Men (2005-2007) reisde hij een tijd lang mee met een groep rondtrekkende straatartiesten. Hij maakte een reeks portretten van deze groep die samen met de – soms met geweld – getemde dieren geld verdient door op te treden. In de serie Permanent Error (2009-2010) maakte hij krachtige portretten van jonge mannen en vrouwen die leven op een immense vuilnisbelt van kapotte computers, moeder- en toetsenborden. Om aan geld te komen, winnen deze jonge mensen edele metalen uit de computers door ze te verbranden. De giftige dampen die hier bij vrijkomen maken de plek een hel op aarde waar de levensverwachting bijzonder laag is. Toch kijken de jongens die voor Hugo poseerden met een zelfverzekerde, uitdagende blik in de camera. Van een andere orde is zijn serie over Nollywood (20082009) in Nigeria, na Hollywood en Bollywood de grootste filmindustrie ter wereld. In deze wereld worden levensechte  Tentoonstelling Pieter Hugo – ‘This must be the place’ – Selected works 2003-2011

en surreële elementen samengevoegd en daar is Hugo door gefascineerd. Pieter Hugo is geen documentaire fotograaf, hij laat mensen altijd poseren voor zijn portretten. Ook in deze serie laat hij acteurs en assistenten poseren in de rol van een filmpersonage wat soms resulteert in absurde taferelen.

ARNOLD NEWMAN MASTERCLASS 13 oktober 2012 t/m 13 januari 2013

Marilyn Monroe, Igor Stravinsky, Pablo Picasso en John F. Kennedy: het is slechts een greep uit de lange lijst van beroemdheden die voor de camera van de Amerikaan Arnold Newman (1918-2006) hebben gestaan. Newman, een van de meest invloedrijke portretfotografen van de 20ste eeuw, is de pionier van het zogenaamde ‘omgevingsportret’. Gewoon een portret maken was in zijn ogen niet voldoende: juist iemands persoonlijke omgeving onthult ook het leven en karakter van de afgebeelde persoon. Het Fotomuseum Den Haag toonde aan de hand van 150 oorspronkelijke drukken (vintages) uit de Verenigde Staten een groots overzicht van Newmans werk, het eerste sinds zijn dood in 2006. Naast beroemde portretten omvatte Arnold Newman – Masterclass ook in vergetelheid geraakte stillevens, architectuurstudies en vroege straatfotografie. Newman streefde er niet naar om louter bekende mensen te fotograferen, hij wilde boven alles foto’s maken die een verhaal vertellen, die prikkelen en de toeschouwer intrigeren ongeacht de persoon die erop staat. Wereldberoemd zijn de portretten die hij in 1942 van Piet Mondriaan in zijn New Yorkse atelier weet te maken. Een ander bijzonder portret is dat van Otto Frank, de vader van Anne Frank. Newman ontmoet hem in 1960 wanneer hij samen met zijn vrouw een bezoek brengt aan Nederland.


19

2. TENTOONSTELLINGEN

Arnold Newman – Masterclass is samengesteld door William A. Ewing en georganiseerd in samenwerking met het Harry Ransom Center (Austin, Texas).

GEM MATTHEW DAY JACKSON IN SEARCH OF… 4 februari t/m 6 mei 2012

Het GEM toonde in het voorjaar van 2012 de finale van de installatie In Search of… van Matthew Day Jackson (1974). Met zijn eerste grote solo tentoonstelling in Europa, die tot stand kwam in samenwerking met het MAMbo in Bologna en het Kunstmuseum Luzern, kon nu ook Europa kennis maken met dit multitalent dat in de VS al jaren succesvol is. Uit de tentoonstelling sprak zijn veelzijdigheid als onderzoekend kunstenaar. In zijn aansprekende video’s, sculpturen, schilderijen en tekeningen stelt Day Jackson de heroïsche geschiedenis van de Verenigde Staten ter discussie, zet vraagtekens bij de Amerikaanse droom, verbindt heden en verleden en verdiept zich in wetenschap en techniek. Day Jackson nam de toeschouwer mee op een reis door een wereld waarin heden en verleden samensmelten. Zo brengt hij in zijn bekende Life covers beeldiconen uit verschillende tijden samen en geeft die in hun nieuwe context een andere betekenis. Zijn films In search of… draaien om Amerikaanse samenzweringstheorieën die hij op eigen wijze samenvoegt. In zijn ‘study collections’, open metalen kasten waarin een verzameling objecten (bijvoorbeeld schedels, maquettes en potten) uitgestald is, stelt Day Jackson zich op als een archeoloog van de hedendaagse kunst. De koppeling van (kunst) geschiedenis en heden is ook terug te zien in bijvoorbeeld het  Matthew Day Jackson, The Tomb, 2010, Installation view at MAMbo, Bologna, Italy, 2011, Courtesy of the artist

werk The Tomb (2010), geïnspireerd op het beeld La Tombe de Philippe Pot door Antoine Le Moiturier uit de 15e eeuw dat in het Louvre staat. De vertaling naar het heden maakte Day Jackson door in zijn versie de gekapte monniken die de beeltenis van Pot dragen te vervangen door astronauten. Op hun schouders dragen de astronauten een glazen kist met daarin een soort skelet met de maten van de kunstenaar. Het Gemeentemuseum Den Haag verwierf, met dank aan de Vrienden van het Gemeentemuseum, onlangs een reliëf uit een serie die Matthew Day Jackson waarvan alle werken dezelfde titel dragen: August 6, 1945. Deze historische datum waarop de atoombom viel op Hiroshima, markeert het einde van de Tweede Wereldoorlog, maar is ook het begin van een tijdperk waarin we moeten leven met de angst voor een vernietigende herhaling. De serie bestaat uit bovenaanzichten van verschillende steden die in de Tweede Wereldoorlog door de geallieerden zijn gebombardeerd – in het geval van het Gemeentemuseum bijvoorbeeld Peenemünde, de stad waar de V2 werd gemaakt. De ‘stadsplattegronden’ zijn gemaakt van blokken hout, die in brand zijn gestoken. Het resultaat is een, als door een atoombom getroffen, zwart geblakerde stad met rivieren van gesmolten lood.

ROBERT ZANDVLIET I OWE YOU THE TRUTH IN PAINTING 1650 2012 19 mei t/m 9 september 2012

Robert Zandvliet (1970) is op dit moment een van de grootste schildertalenten van Nederland. Vanaf 1995 brak hij internationaal door. Sindsdien is zijn werk te zien op grote internationale tentoonstellingen en wordt hij verzameld in heel Europa en de Verenigde Staten. De afgelopen vijf jaar heeft hij gewerkt


2. TENTOONSTELLINGEN aan een intensief onderzoek naar de schilderkunst van 1650 tot heden. Hij bestudeerde het werk van de klassieke meesters als Vincent Van Gogh, Pablo Picasso en Piet Mondriaan, maar ook van de Amerikaanse modernist Jackson Pollock, de zeventiende-eeuwse Chinese schilder Bada Shanren en de Rotterdammer Dolf Henkes. In I owe you the truth in painting heeft hij in GEM bewerkingen getoond van grootse werken uit de kunstgeschiedenis. De kunstwerken kennen een geheel eigen stijl: subtiel en krachtig, contrastrijk en vloeiend. I owe you the truth in painting is een citaat van Cézanne uit 1905, het stond in een brief aan collega kunstenaar Emile Bernard. Cézanne zocht naar de juiste manier om de werkelijkheid weer te geven een maakte een revolutionaire ontwikkeling door. Zandvliet onderzoekt weer het werk van zijn voorgangers. Hij heeft geen vertalingen van werken gemaakt, maar wilde juist tot de kern komen. Op zoek naar de waarheid in de schilderkunst dus, in de wetenschap dat deze onvindbaar is. Want alles blijft altijd een interpretatie, of een interpretatie van een interpretatie. Tegen beter weten in blijft Zandvliet echter geloven in een ultiem beeld, een magnum opus. Zandvliet is één van die schilders die de schilderkunst springlevend houdt, dat heeft hij ook in GEM bewezen. In deze tentoonstelling met elementen uit de schilderkunst van 1650 tot aan de moderne tijd, kon de bezoeker de rijkdom van de schilderkunst in zijn ware omvang proeven.

 Tentoonstelling: I owe you the truth in painting – Robert Zandvliet 1650-2012

20


21

2. TENTOONSTELLINGEN OVERZICHT ALLE TENTOONSTELLINGEN GEMEENTEMUSEUM DEN HAAG

ILLEM MARIS W IMPRESSIONIST VAN DE HAAGSE SCHOOL

HAAGS PORSELEIN

21 april t/m 9 juni 2013

HANS VAN BENTEM – KEEP ON DREAMING

21 januari t/m 9 april

AN SINGELS H KOEIEN IN HET LANDSCHAP 2000-2009

28 april t/m 11 november

21 januari t/m 9 april

EESTERS UIT HET MAURITSHUIS IN HET GEMEENTE M MUSEUM DEN HAAG

ALEXANDER CALDER DE GROTE ONTDEKKING

Vanaf 28 april tot voorjaar 2014

11 februari t/m 28 mei

ZOMER EXPO - LIEFDE

16 juni t/m 19 augustus

UBLIC/PRIVATE – BEDRIJFSCOLLECTIES GEZIEN P VANUIT EEN HAAGS PERSPECTIEF

23 juni t/m 23 september

OFFICE LIFE

23 juni t/m 23 september

SIEB POSTHUMA CALDER – DE DRAAD VAN ALEXANDER

18 februari t/m 20 jan 2013

DEPOT VBVR

18 februari t/m 17 juni

GEWOON SCHILDEREN

10 maart t/m 17 juni

ARIN VAN DAM – BORN IN A BALLOON K (TRAVELLING CITY 2012)

ONTDEK HET MODERNE

30 juni – 23 september

Vanaf 24 maart, semipermanent

HAPPY DAYS – KUNST IN DEN HAAG VAN 1947-1967

1 september t/m 20 januari 2013

FABULOUS FIFTIES – FABULOUS FASHION

6 oktober t/m 3 februari 2013

HANS OP DE BEECK – STAGING SILENCE

24 maart t/m 17 juni

GOUD UIT JAVA – ZILVER UIT BATAVIA

21 april t/m 4 november / 8 december


2. TENTOONSTELLINGEN

PIN-UP

6 oktober t/m 10 februari 2013

BRIDGET RILEY – SIKKENSPRIJS 2012

20 oktober t/m 6 januari 2013

OHNNY ROLF EN JAN DE ROODEN – J EEN KERAMISCH VERHAAL 1957-2006

FOTOMUSEUM

ZILVEREN CAMERA 2011

21 januari t/m 26 februari

IETER HUGO – ‘THIS MUST BE THE PLACE’ – P SELECTED WORKS 2003-2011

3 maart t/m 20 mei

ANTOINE D’AGATA – ANTICORPS

26 mei t/m 2 september

PHOTO ACADEMY AWARD

10 november t/m 17 maart 2013

HET WONDER VAN DELFTS BLAUW

Vanaf 1 december, semipermanent

I NGRID EN DIETER SCHUBERT – EEN VAAS VOOR DE PRINSES

8 septemer t/m 7 oktober

Vanaf 1 december, semipermanent

ARNOLD NEWMAN – MASTERCLASS

13 oktober t/m 13 januari 2013

RAADGLAS – VENETIAANS GLAS MET WITTE EN D KLEURIGE DRADEN

15 december t/m 9 juni 2013

MONDRIAAN & DE STIJL

permanent

 Tentoonstelling: Bridget Riley – Sikkensprijs 2012

22


2. TENTOONSTELLINGEN GEM

MATTHEW DAY JACKSON – IN SEARCH OF…

4 februari t/m 6 mei

OBERT ZANDVLIET – I OWE YOU THE TRUTH R IN PAINTING 1650-2012


DAVID BATCHELOR – MAGIC HOUR


AMIE DICKE – NABEELD

22 september t/m 6 januari 2013

ATRICK CORILLON – HET GEHEIMZINNIGE LEVEN P VAN OSKAR SERTI

22 september t/m 16 december

CARLIJN MENS – FAITH FEAR FACE

22 december t/m 24 februari 2013

ICHIEL CEULERS EN BEN AKKERMAN – M EN ÊTRE ET NE PAS EN ÊTRE

22 december t/m 24 februari 2013

23


24

3. EDUCATIE INSPIRATIE VOOR SCHOLIEREN EN VOLWASSEN HET BASISONDERWIJS 2012 was een jaar vol activiteit en plezier. Leerkrachten konden kiezen uit 19 verschillende lesprogramma’s en kwamen met vele basisschoolleerlingen naar het museum. Ook het cultuurmenu in samenwerking met diverse erfgoedinstellingen in Den Haag bleef onverminderd populair. In de permanente kindermuseumzaal naast het museumatelier werden doorlopend de originele illustraties getoond uit de kinderkunstboeken, in combinatie met de museale collectie. Ook konden kinderen op zaal zelf van alles maken en er vonden museumlessen plaats.

UITGELICHT: ENKELE FEITEN 17.518 basisschoolleerlingen en 12.549 leerlingen van het voortgezet onderwijs bezochten het museum Leerkrachten konden kiezen uit vele lesprogramma’s, rondleidingen, kijkwijzers en workshops Tijdens schoolvakanties woonden 143 kinderen tussen de 6 en 12 jaar een van de twaalf workshops bij Op vijftien zondagen konden kinderen onder profes sionele begeleiding vrij beeldend werken in het Open Kinderatelier Twee feestelijke themadagen trokken elk zo’n 300 kinderen 622 volwassenen genoten van het activiteiten programma ‘Openbaringen’ met lezingen, workshops en cursussen Aan drie Art Prof dagen, gekoppeld aan de ZomerExpo, namen 610 personen deel Zeven korte lezingen onder de noemer ‘Kunst op zondag’ trokken 540 geïnteresseerden Wonderkamers 1.0 zijn gesloten voor een grootscheepse vernieuwing

KINDERKUNSTBOEKEN In 2012 zijn in samenwerking met Uitgeverij Leopold drie kinderkunstboeken uitgegeven en bijbehorende tentoonstellingen ingericht: Nacht in het poppenhuis (Anna Woltz en Thé Tjong Khing), Calder – De draad van Alexander (Sieb Posthuma) en Delfts blauw – een vaas voor de prinses (Ingrid en Dieter Schubert). De reeks kinderkunstboeken is al jaren zeer succesvol. In 2012 zijn zowel Mister Orange, de jeugdroman over Piet Mondriaan, van Truus Matti als het prentenboek Keepvogel en Kijkvogel in het spoor van Mondriaan van Wouter van Reek onderscheiden met een Zilveren Griffel. HET VOORTGEZET ONDERWIJS Docenten van het voortgezet onderwijs konden een keuze maken uit een inspirerend programma van rondleidingen, kijkwijzers en workshops die aansloten bij de verschillende grote tentoonstellingen, de Centraal Schriftelijke Examens of de Canon van Nederland. Onverminderd populair waren de examenkijkwijzers voor vmbo, havo en vwo bij de examens oude stijl (tekenen-handvaardigheid-textiele werkvormen en kunstvakken 2). Ook de workshops met onze samenwerkings partners in Den Haag bleven enorm succesvol: de workshop Klinkende kunst waarbij leden van het Residentieorkest stukken spelen in de museumzalen en het project Dit ben ik rondom social media met het thema ‘identiteit & imago’ in samenwerking met het Haags Filmhuis en Digital Playground. Hoogtepunt van het schooljaar 2012 vormde een vernieuwend project binnen het voortgezet onderwijs: Culturele instelling als klaslokaal, in samenwerking met het Johan de Witt College, het Haags Filmhuis, het Theater aan het Spui en het Korzo theater. Gezamenlijk zijn doorlopende leerlijnen ontwikkeld, vanaf leerjaar 1 t/m 3 van het vmbo in de vakken beeldende kunst, dans, theater en film. Het complete culturele onderwijs vond plaats op locatie bij de vier instellingen. Maar liefst 33 groepen, 564 leerlingen, hebben hieraan deel genomen.


3. EDUCATIE KINDEREN & VRIJE TIJD Ook tijdens schoolvakanties en in het weekend zijn er regelmatig activiteiten voor kinderen. Creatieve workshops, het Open Kinderatelier en een speciaal programma voor kinderen tijdens de Museumnacht bijvoorbeeld. Deze Kindermuseumnacht werd onder andere opgeluisterd door theatermaker Ton Meijer met de voorstelling Aadje Piraatje met illustraties van Sieb Posthuma. Er hebben ook twee feestelijke themadagen voor kinderen plaatsgevonden: de Calder Kinderzondag en de Muizendag, thema Delfts blauw. Een groot succes! Het hele jaar door konden kinderen bovendien met zes verschillende gratis kindertours het museum in. En voor de ADO-jeugd was er de speciale kindertour Groen als gras. SPECIAAL VOOR VOLWASSENEN Veel volwassenen namen deel aan het programma ‘Openbaringen’; lezingen, workshops en cursussen bij diverse tentoonstellingen. Daarnaast is voor de tweede keer een programma met lezingen en drie Art Prof dagen georganiseerd rondom de ZomerExpo. Ook nam het museum deel aan het project MuseumPlusbus waardoor vele ouderen uit het hele land het museum konden bezoeken. Nieuw dit jaar was Kunst op zondag. Een reeks van zeven korte lezingen over een tentoonstelling in het museum of een kunstenaar uit de museumcollectie.

25


26

4. PUBLIEKSBEREIK BEZOEKERSAANTALLEN In totaal is het Gemeentemuseum Den Haag (inclusief GEM/ Fotomuseum) in 2012 door maar liefst 383.790 mensen bezocht. Bezoekers komen in groten getale af op het gevarieerde en verrassende tentoonstellingsaanbod. Dit jaar is bovendien een unieke situatie ontstaan die ook zeker voor een extra toeloop van het publiek heeft gezorgd. De hoogtepunten uit de collectie van het Mauritshuis hebben tijdelijk onderdak gevonden in het Gemeentemuseum, waardoor binnen de muren van Berlage zes eeuwen kunst kunnen worden bewonderd. Het museum Escher in het Paleis heeft wederom een recordaantal bezoekers getrokken. Het voormalige stadspaleis heeft maar liefst 104.268 bezoekers verwelkomd. In totaal betekent dit dat de musea 488.058 bezoekers hebben getrokken. In het Gemeentemuseum waren grote publiekstrekkers onder andere de tentoonstelling over Alexander Calder en de combinatie van de twee tentoonstellingen waarin de jaren 50 centraal stonden: Happy Days – Kunst in Den Haag 19471967 en de modetentoonstelling Fabulous Fifties – Fabulous Fashion.

MARKETING & COMMUNICATIE De kwaliteit en kwantiteit van activiteiten rondom het uitgebreide, zeer gevarieerde tentoonstellingsaanbod heeft niet alleen hoge bezoekersaantallen opgeleverd. Ook de (inter) nationale pers heeft veel aandacht aan de tentoonstellingen in het Gemeentemuseum besteed. Op print bedroeg de bruto mediawaarde in 2012 ruim veertien miljoen euro. Daarnaast is een aantal keer actief samengewerkt met het NRC. Zo is een grote actie opgezet in samenwerking met het Mauritshuis rond de tentoonstelling Meesters uit het Mauritshuis en rond

 Johannes Vermeer, Gezicht op Delft, ca. 1660-1661 (Collectie Mauritshuis)

de tentoonstelling Het Wonder van Delfts Blauw, waarbij is samengewerkt met De Koninklijke Porceleyne Fles in Delft. Naast de publiciteit rond tentoonstellingen, is er ook actief gewerkt aan de brede positionering van het museum. In 2012 heeft het museum regelmatig de krachten gebundeld met andere partijen. In samenwerking met Den Haag Marketing en het Nederlands Bureau voor Toerisme & Congressen (NBTC) is de benadering van de buitenlandse markt nader vormgegeven. De focus ligt hierbij op Duitsland, België, de UK en – mede door de aanwezigheid van de geweldige collectie van het Mauritshuis – Japan. Het Gemeente museum en Escher in het Paleis pakken dit gezamenlijk op. Verder is zowel inhoudelijk als op pr-gebied samen gewerkt met Omroep West rond de tentoonstelling Happy Days – Kunst in Den Haag 1947-1967. Erik Kooyman heeft een prachtige documentaire bij de tentoonstelling gemaakt – de ingekorte versie hiervan was ook op zaal te zien – en er is in diverse programma’s aandacht aan de tentoonstelling besteed. Een bijzondere dag, die ook voor de nodige publiciteit heeft gezorgd, was 12 september. Voor de nationale verkiezingen heeft het museum de deuren geopend als ‘mooiste stem bureau van Nederland’. Stemmers kregen gratis toegang tot het museum. Diezelfde maand waren ook veel mensen op de been voor de Museumnacht. Ook dit jaar weer een groot succes, zoals ook wel blijkt uit een artikel in het AD Haagsche Courant. Herman Rosenberg schreef het volgende: “Een museumnacht op zichzelf speelde zich af bij het Gemeente museum en GEM/Fotomuseum”. Vervolgens ging hij enthousiast in op het geboden programma. Een mooi compliment.


27

4. PUBLIEKSBEREIK ONLINE ACTIVITEITEN Op 3 september 2012 is de nieuwe website van het museum gelanceerd: mooier en overzichtelijker dan de eerdere site en helemaal in lijn met de nieuwe huisstijl. De site biedt bovendien de mogelijkheid om online topstukken uit de collectie te bekijken. Social media zijn in toenemende mate van belang. Niet alleen voor free publicity, maar bovenal voor de band met het publiek. De social media lenen zich bij uitstek voor interactie en je kunt via deze kanalen iets extra’s bieden. Een kijkje achter de schermen bijvoorbeeld of aansprekende winacties. Er is dan ook veel tijd in geïnvesteerd. Dat dit vruchten heeft afgeworpen, maken de cijfers zonder meer duidelijk. Op Facebook had het Gemeentemuseum op 1 januari 2012 nog 2692 volgers, aan het eind van het jaar waren dit er 9516. Ook het aantal volgers op Twitter is gestaag gegroeid, tot 5161 aan het eind van 2012. Ook voor GEM en Fotomuseum geldt dat het aantal volgers flink is toegenomen. De Facebookpagina van het Fotomuseum telde eind 2012 7748 ‘likers’ en die van het GEM 4049. Op Twitter is het aantal volgers van het Fotomuseum bijna verdubbeld naar 3027 volgers. Medio 2012 is ARTtube gelanceerd, een tweetalig collectief videokanaal over kunst en design van vijf musea uit Nederland en Vlaanderen. Naast het Gemeentemuseum Den Haag nemen ook het Stedelijk Museum Amsterdam, M HKA in Antwerpen, De Pont in Tilburg en Museum Boijmans Van Beuningen in Rotterdam deel aan dit initiatief. De geplaatste video’s zijn stuk voor stuk van hoge kwaliteit en veelal in eigen beheer en vanuit eigen expertise ontwikkeld. Het Gemeente museum heeft onder andere korte interviews met conservatoren op het videokanaal geplaatst om kunstliefhebbers een kijkje achter de schermen te geven. Verder zijn er professionele introductiefilms bij nieuwe tentoonstellingen geplaatst, zoals bijvoorbeeld over Het wonder van Delfts Blauw.

ARTtube, mede mogelijk gemaakt door een bijdrage van het SNS REAAL Fonds, zal de komende jaren verder worden uitgebouwd.

STADSDEELPROJECT In 2012 kregen twee stadsdelen alle aandacht van het museum: Scheveningen en Haagse Hout, mensen die minder gewend zijn musea te bezoeken in het bijzonder. Men kon op vertoon van een sleutelhanger die verspreid werden in de stadsdelen gratis het museum bezoeken. Hier maakten zo’n 15.000 mensen gebruik van. Naast het gebruik van de sleutelhanger konden ook gratis verschillende rondleidingen en workshops voor kinderen of volwassenen worden geboekt. Vooral op de keramiekworkshop naar aanleiding van Delfts blauw kwam veel respons. In totaal trok dit programma 106 groepen met 808 deelnemers. Daarnaast bood het museum de inwoners van de genoemde stadsdelen een cultureel avondje uit aan. Op deze avonden werden mensen opgehaald met bussen en ook weer thuisgebracht. In het museum was er een ontvangst met muziek, een hapje en een drankje een divers aanbod van activiteiten. Gemiddeld trokken deze avonden 500 bezoekers.

SAMENWERKING MET ADO De in 2011 opgestarte samenwerking met ADO Den Haag is in 2012 voortgezet. Het is de bedoeling om met gezamenlijke marketingacties de jeugd tot 12 jaar te bereiken, al dan niet lid van de ADO-kidsclub. Twee Haagse instituten kunnen elkaar op die manier versterken. Dit concept blijkt een succes. Er zijn onder andere posters in de stad te zien geweest met een combinatie van ADO en het Gemeentemuseum en er is een speciale ADO-kidstour in het museum. Dit draagt allemaal bij aan een belangrijk doel van het museum, namelijk dat elk kind uit de stad minimaal een keer in zijn leven het Gemeente museum Den Haag bezoekt.


28

4. PUBLIEKSBEREIK BRIGHT MINDS Dertigers en veertigers blijken in hun vrije tijd vaak te weinig toe te komen aan culturele uitstapjes. Om daar verandering in te brengen én om een mogelijkheid tot netwerken te bieden, is in 2011 gestart met Bright Minds. De focus ligt op jonge mensen uit overheid en bedrijfsleven die elkaar een aantal keer per jaar in het museum en ook daarbuiten ontmoeten. Dit jaar is een vervolg gegeven aan dit initiatief. De leden kregen een interessant programma aangeboden met lezingen, exclusieve avondopenstellingen en bezoeken aan galeries of kunstenaars. Het gezelschap telt zo’n honderd leden.

PUBLICATIES 2012 Alexander Calder – De grote ontdekking Amie Dicke: Nabeeld / Afterimage Antoine d’Agata – Anticorps Arnold Newman – Masterclass Bridget Riley: Sikkens Prize 2012 Calder – De draad van Alexander (kinderboek) Een vaas voor de prinses (kinderboek) Fabulous Fifties – Fabulous Fashion Goud uit Java – Javaanse sieraden uit Indonesië Hans van Bentem – Keep on Dreaming! Het geheimzinnige leven van Oskar Serti (krant bij de tentoonstelling van Patrick Corillon) Het wonder van Delfts Blauw / Delft Ware Wonder Ware Johnny Rolf en Jan de Rooden: een keramisch verhaal 1957-2006 (in Vormen uit vuur) Karin van Dam – Born in a Balloon Matthew Day Jackson – In Search of… Ontdek het moderne Pieter Hugo – This Must Be The Place PUBLIC/PRIVATE – Bedrijfscollecties gezien vanuit een Haags perspectief Robert Zandvliet – I Owe You the Truth in Painting 1650-2012 TIQ (Magazine bij Happy Days – Kunst in Den Haag 1947-1967) Willem Maris – Impressionist van de Haagse School Zilver uit Batavia – Gebruiks- en gedachteniszilver uit de tijd van de VOC Zilveren Camera 2011 ZomerExpo 2012 – Liefde


29

5. ORGANISATIE MEDEWERKERS In het Gemeentemuseum Den Haag waren op 1 januari 2012 123 mensen in dienst. Op 31 december waren dat er 120 (96,5 fte); 62 vrouwen en 58 mannen. Er is afscheid genomen van acht medewerkers en er zijn vier nieuwe medewerkers in dienst genomen. Daarnaast hebben verschillende mensen zich actief voor het museum ingezet op basis van bijvoorbeeld contracten of payrolling.

RAAD VAN TOEZICHT In 2012 had de Raad van Toezicht van de Stichting de volgende samenstelling: J.N.A. (Joop) van Caldenborgh

voorzitter sinds 1 januari 2005, aftredend in 2013

Drs. A. (Annabelle) Birnie

lid sinds 1 maart 2009, afgetreden in maart 2013

Drs. S.J. (Simon) van Driel

lid sinds 1 januari 2005, aftredend in 2013

Mr. L.J. (Laetitia) Griffith


Mr. W.H.M. (Wiet) Pot


G. (Gabriella) Bekman

Het ziekteverzuim was in 2012 aanmerkelijk hoger dan het verzuimpercentage van de afgelopen jaren: 8,55%. Dit is toe te schrijven aan een toename in de categorie langdurig zieken.

lid sinds 1 december 2011, herbenoeming 2015

C.J. (Carel) van den Driest

lid sinds 1 december 2011, herbenoeming 2015

VRIENDEN VAN HET GEMEENTEMUSEUM Het Gemeentemuseum weet zich gesteund door een grote en actieve vriendenvereniging. De ruim 2500 leden zijn enorm betrokken en dragen het museum een warm hart toe. In 2012 hebben de Vrienden The Rumour van Luc Tuymans – een installatie met zeven verschillende kleurenlithografieën, nr. 1/18 – geschonken aan het Gemeentemuseum. Daarnaast heeft de vereniging met een financiële bijdrage de aankoop van een bijzonder drieluik van de Amerikaanse kunstenaar Paul Thek mede mogelijk gemaakt.

In 2012 heeft de Raad vier keer vergaderd. Belangrijke punten waren onder andere het vaststellen van de kwartaal rapportages, de begroting en de jaarrekening. Ook de bezuini gingen vanuit de Gemeente Den Haag en de financiële toekomst van het museum stonden op de agenda. De raad volgt de richtlijnen voor Cultural Governance.

Het Gemeentemuseum is al jarenlang een erkend leerbedrijf, gecertificeerd door Ecabo en door het Kenniscentrum Handel. Ook in 2012 hebben daarom studenten, zowel van mbo, hbo als universiteit, een stageplek in het museum gevonden.


30

6. FINANCIËN JAAR VAN UITERSTEN Het jaar 2012 was voor het Gemeentemuseum Den Haag een jaar van uitersten. Aan de ene kant was er een bijzonder succesvol tentoonstellingsprogramma met dito bezoekcijfers, waardoor het museum het jaar financieel aanmerkelijk positiever kon afsluiten dan waar het op was begroot. Anderzijds is veel aandacht uitgegaan naar de gevolgen van de gemeentelijke bezuinigingen op de subsidie van het museum voor de jaren 2013 - 2016. De omvang van de bezuinigingen ten opzichte van het subsidiebedrag in de vorige planperiode beliep uiteindelijk bijna ¤ 1.000.000,-. De directie heeft plannen ontwikkeld en in gang gezet om de gevolgen voor de omvang en kwaliteit van het activiteitenprogramma op korte termijn zoveel mogelijk te beperken en op lange termijn geheel te reduceren. Een combinatie van vergroting van eigen inkomsten, beperken van de uitgaven en verhogen van de efficiency moeten dit mogelijk maken. De totale baten bedroegen in 2012 ¤ 14.658.122,-, waarvan ¤ 2.569.423,- aan publieksinkomsten. De totale baten waren hiermee ¤ 1.913.622,- hoger dan begroot. De toename van de baten wordt vooral vooroorzaakt door hogere publieksinkomsten en meer overige bijdragen uit private middelen. De totale lasten bedroegen in 2012 ¤ 15.232.568,- en waren daarmee ¤ 1.125.568,- hoger dan begroot. De hogere lasten werden vooral veroorzaakt door hogere uitgaven voor de Wonderkamers 2.0 en de aankoop van de drieluik van Paul Thek, zonder titel 1971. Het exploitatie resultaat bedroeg in 2012 ¤ 474.329,- negatief en kwam daarmee minder negatief uit dan in de begroting was voorzien. In de resultaat bestemming is het vrij beschikbare eigen vermogen van het museum verhoogd met ¤ 213.922,- naar een totaal bedrag van ¤ 1.444.991,- per 31 december 2012. Het vrij beschikbaar

vermogen wordt gebruikt om de onverwachte financiële risico’s op te vangen, die zich kunnen voordoen bij de uitvoering van de doelstellingen van het museum. Het Gemeentemuseum Den Haag maakt zich grote zorgen over de toekomst. Door de grote bezuinigingsgronde die het museum voor de nieuwe kunstenperiode heeft getroffen, moet er in de periode vanaf 2013 ten opzichte van de vorige kunstenperiode ongeveer een miljoen worden bezuinigd. Het huidige tekort over het jaar 2012 is minder negatief uitgevallen door de meerwaarde die de komst van de collectie van het Mauritshuis heeft op publieksinkomsten. Als het Mauritshuis weer is teruggekeerd naar het eigen onderkomen zullen deze hogere publieksinkomsten wegvallen. Bovendien zullen in 2013 de bezuinigsmaatregelen die het museum heeft moeten treffen van start gaan. Het Gemeentemuseum Den Haag vreest dan ook dat de pijn van de bezuinigingen de komende jaren steeds weer voelbaar zal zijn en dat deze invloed zullen hebben op de financiële eindresultaten van de exploitatie.


6. FINANCIËN BALANS PER 31 DECEMBER 2011 31 december 2012

31 december 2011

ACTIVA A Vaste activa A.1 Materiele vaste activa

¤

398.009

Totaal vaste activa

432.370 398.009

432.370

B Vlottende activa B.1 Onderhanden projecten

¤

48.429

39.496

B.2 Voorraden

¤

105.537

131.789

B.3 Vorderingen

¤

890.276

964.152

B.4 Vooruitbetaalde bedragen

¤

86.107

105.520

B.5 Liquide middelen

¤

5.715.128

5.953.018

Totaal vlottende activa

¤

6.845.477

7 .193.975

TOTAAL ACTIVA

¤

7.243.486

7 .626.345

PASSIVA C Eigen vermogen Besteedbaar vermogen C.1 Vrij beschikbaar vermogen

¤

1.444.991

1.231.069

C.2 Bestemmingsreserves

¤

211.000

939.000

C.3 Bestemmingsfondsen

¤

985.938

946.189

Totaal eigen vermogen

¤

2.641.929

3 .116.258

D Voorzieningen

¤

1.896.368

1 .690.918

Vastgelegd vermogen

E Kortlopende schulden en overlopende passiva E.1 Crediteuren

¤

501.643

668.881

E.2 Overige schulden

¤

1.479.366

1.402.288

E.3 Overlopende passiva

¤

724.180

748.000

Totaal kortlopende schulden en overlopende passiva

¤

2.705.189

2 .819.169

TOTAAL PASSIVA

¤

7.243.486

7 .626.345

31


6. FINANCIËN STAAT VAN BATEN EN LASTEN 2012 Realisatie 2012

Begroot 2012

Realisatie 2011

BATEN Directe opbrengsten A.1 Publieksinkomsten

¤

2.569.423

1.959.000

2.094.106

A.2 Sponsorinkomsten

¤

74.364

38.000

597.855

A.3 Overige inkomsten

¤

447.565

275.000

683.210

Indirecte inkomsten A.4 Diverse inkomsten

¤

243.941

215.000

224.398

A TOTALE OPBRENGSTEN

¤

3.335.293

2.487.000

3.599.569

B.3.1 Subsidie Gemeente Den Haag Meerjaren beleidsplan Kunst en Cultuur

¤

9.335.397

9.070.000

9.090.653

B.3.2 Overige subsidie Gemeente Den Haag

¤

20.000

20.000

23.000

B.4.1 Overige subsidies/bijdragen uit publieke middelen

¤

399.259

217.500

335.511

B.4.2 Overige subsidies/bijdragen uit private middelen

¤

1.568.173

950.000

958.008

B TOTALE BIJDRAGEN

¤

11.322.829

10.257.500

10.407.172

TOTALE BATEN (A+B)

¤

14.658.122

12.744.500

14.006.740

C.1 Beheerlasten personeel

¤

2.115.060

1.931.200

2.127.350

C.2 Beheerlasten materieel

¤

3.052.894

2.825.000

2.862.594

C TOTALE BEHEERLASTEN

¤

5.167.955

4.756.200

4.989.944

D.1 Activiteitlasten personeel

¤

5.193.125

5.103.800

4.863.921

D.2 Activiteitlasten materieel

¤

4.871.487

4.247.000

4.718.238

D TOTALE ACTIVITEITENLASTEN

¤

10.064.613

9.350.800

9.582.159

TOTALE LASTEN (C+D)

¤

15.232.568

14.107.000

14.572.103

RESULTAAT

¤

- 574.445

- 1.362.500

- 565.363

Saldo Rentebaten en -lasten

¤

100.117

100.000

103.506

EXPLOITATIERESULTAAT

¤

- 474.329

- 1.262.500

- 461.857

LASTEN

Saldo uit gewone bedrijfsvoering

32

Fondsen en schenkers 3. Voorwoord Raad van Toezicht 4. Missie 5. Uitgelicht Collectie Tentoonstellingen 12 Overzicht tentoonstellingen

Recommend Documents