FNVfinance MAGAZINE. Word ook lid van de FNV. Waarom lid worden? De voordelen op een rij:

Word ook lid van de FNV 1,1 miljoen leden gingen je al voor!

Waarom lid worden? De voordelen op een rij: • De eerste vier maanden voor maar € 25* • Gratis juridisch en loopbaanadvies • Hulp bij je belastingaangifte • Rechtsbijstand bij arbeidsconflicten • Tot € 70 belastingvoordeel per jaar door aftrek contributie • Korting bij o.a. KwikFit, Kras, Greenchoice en Menzis

Meld je nú aan op www.fnvbondgenoten.nl/lidmaatschap

*Of misschien wel goedkoper, of zelfs gratis: vraag na welke bijzondere aanbiedingen we binnen jouw organisatie hebben afgesproken.

FNVfinance MAGAZINE

VA K B L A D V O O R A L L E M E D E W E R K E R S I N D E F I N A N C I Ë L E S E C TO R

Gerrit Zalm (ABN AMRO)

‘Ik wil weerwoord, maar wel deskundig weerwoord’ Convenant blaast sector nieuw leven in Ondertussen in Brussel … Werkzekerheid: ‘Heb een Plan B’

FNV FINANCE

Inhoudsopgave

8



INLEIDEND

3 Ten geleide

NIEUWS

4 Convenant blaast sector

nieuw leven in



EUROPA

6 Ondertussen in Brussel …

SUBSECTORRA AD

7 ‘We geven de bond terug

aan de leden’



BANK

8 Gerrit Zalm, vakbondslid

met een speldje



WERELD

11 Ondertussen in Tanzania …

4

OVER DE BOND

12 Een bond voor (jonge)

professionals



VERZEKERA ARS

14 Werkzekerheid:

‘Heb een Plan B’



WORD LID

16 Word ook lid van de FNV 11

12

FNV Finance Adres Postadres Telefoon Internet

14

Colofon Realisatie Teksten Ontwerp Fotografie Drukwerk

FNV FINANCE MAGAZINE / 2

Varrolaan 100, Utrecht Postbus 9208, 3506 GE Utrecht 0900 - 9690 (lokaal tarief) www.fnvfinance.nl www.fnvbondgenoten.nl

Amazing Media Ronald de Kreij - de Schrijfzaak Arie Flierman – Happy Brand Mixed Media Jan Lankveld – fotografie Jan Lankveld Angelus Muller – AltijdDrukwerk

Voorwoord

Tijd om elkaar beter te leren kennen D

e kredietcrisis van 2008 heeft de werknemers in de financiële sector hard geraakt. In 2019 zijn er van de 130.000 banen toen, nu nog maar 80.000 over. Vooral banen op mbo-niveau staan onder druk. Het aantal vaste banen daalt overigens nóg sterker. Banken en verzekeraars hebben namelijk een toenemende voorkeur voor tijdelijke dienstverbanden, zo leert de praktijk. En dan kampt de sector ook nog eens met een flink imagoprobleem. Het vertrouwen van de consument in banken en verzekeraars is vandaag de dag flink minder dan voor de economische crisis. De consument is vooral negatief over de integriteit van de bestuurders. Valt er ook nog goed nieuws te melden? Jazeker. De financiële sector wordt steeds belangrijker voor de Nederlandse economie. In 2006 had de sector nog een aandeel van 6,5 procent in het bruto binnenlands product. In 2012 was dit 8,3 procent, en dit percentage stijgt nog altijd. Deze score is overigens flink meer dan het Europees gemiddelde, dat al jaren rond 5 procent schommelt.

‘Veel werknemers menen heel goed hun eigen boontjes te kunnen doppen. Kunnen ze ook. Maar niet altijd’ Bovendien biedt de sector nog altijd kansen. Er is vooral vraag naar hooggeschoolde financieel deskundigen, ict’ers en software- en applicatie-ontwikkelaars. Ook sociale vaardigheden worden voor de werknemers steeds belangrijker. Er komen dus nogal wat af op de werknemers. Nu kenmerkt de sector zich door de aanwezigheid van relatief veel hoger opgeleiden. Die menen doorgaans heel goed hun eigen boontjes kunnen doppen. En dat klopt. Dat kunnen zij ook. Maar niet altijd. Zeker nu niet. Daarvoor komen er te veel bedreigingen op hen af. Maar ook kansen. FNV Finance biedt een helpende hand. Wij zorgen voor een goede cao en zetten ons in voor zoveel mogelijk baanbehoud door middel van nieuwe impulsen voor de sector. Zo hebben we ons recent met succes sterk gemaakt voor een convenant voor duurzame economische groei in de Metropoolregio Amsterdam. Bovendien gáán we voor meer vaste banen en meer werkzekerheid. We praten zelfs mee tot in Brussel, waar we afspraken hebben gemaakt over ontwikkelmogelijkheden en een leven lang leren. Want we realiseren ons als geen ander dat helaas niet iedereen in de huidige baan het pensioen zal kunnen halen. Daarom bieden we ook loopbaanadvies. En dan hebben we het nog niet over onze community voor professionals, de internationale solidariteit, het opleiden van kaderleden, het opstellen van toekomstvisies en al die andere activiteiten die de bond allemaal ontwikkelt. Wordt het daarom niet eens tijd dat we elkaar wat beter leren kennen? FNV Finance is meer dan ‘een bond van de hesjes, fluitjes en actie-actie-kreten’. Véél meer. In dit magazine vertellen wat we werkelijk van belang vinden voor onze leden. Laat je overtuigen en doe mee in het belang van jezelf en van je collega’s. Word lid van FNV Finance. Of liever nog: word actief vakbondskaderlid en praat en beslis mee over de verdere koers van de bond in joúw sector. Carla Kiburg, bestuurder FNV Finance FNV FINANCE MAGAZINE / 3

Amsterdamse regio is tot op heden redelijk buiten schot gebleven omdat de downsizing vooral in andere Nederlandse regio’s plaatsvond. (…) Niettemin ontvangen wij signalen dat nogmaals zo’n terugval in werkgelegenheid zeker effecten zal hebben op de Amsterdamse regio. (…) Dit heeft ongetwijfeld een negatief effect op de totale Amsterdamse economische nijverheid.’

Kiburg, in een aansluitende reactie op de vleiende woorden van de burgemeester: “Ik ben erg van het doen, dus ik ben blij dat mijn appèl is opgepakt. We gaan nu daadwerkelijk stappen zetten die moeten leiden tot een versterking van de financiële sector.” “We gaan talent aantrekken, scholen én behouden”, legde voorzitter van het college van bestuur van de Vrije Universiteit Amsterdam Jaap Winter aanvullend uit. De vierde ondertekenaar van het convenant was Hans van der Noordaa, CEO bij Delta Lloyd maar toen nog bankbestuurder bij ING en voorzitter van het cluster Financiële en Zakelijke Dienstverlening in de Metropoolregio Amsterdam (MRA). Uit hoofde van deze laatste functie verklaarde hij op zoek te zullen gaan naar relevante ondersteuning van de sector, onder meer door een betere aansluiting tussen onderwijs en arbeidsmarkt en het coachen van snelle groeiers in de MKB-sector.

Metropoolregio Amsterdam

Convenant blaast sector nieuw leven in Een bijzonder initiatief van FNV Finance met een fantastische afloop. Oftewel: hoe een brandbrief van vakbondsbestuurder Carla Kiburg aan de Amsterdamse burgemeester Eberhard van der Laan leidde tot een convenant voor duurzame economische groei in de Metropoolregio Amsterdam.

H Carla Kiburg

FNV FINANCE MAGAZINE / 4

et is een mooi voorbeeld van ere wie ere toekomt: “Meneer Van der Laan”, zo begon de gastheer beleefd tegenover de Amsterdamse burgemeester, “u bent de initiator van de gedachte achter het convenant dat we vandaag gaan tekenen.” Niet echt, reageerde de gerespecteerde gast. “De aanleiding is meer een brief van de mevrouw hier naast mij, Carla Kiburg van FNV Finance, waarin zij haar zorg uitsprak over de werkgelegenheid in vooral, maar niet alleen, de financiële

sector en de gevolgen daarvan voor de Amsterdamse regio als geheel. Zij stelde een overleg voor met de andere spelers in de sector om van daaruit tot solide oplossingen te komen. Dit heeft geleid tot ambtswoninggesprekken met onder anderen ook minister van Financiën Dijsselbloem en vertegenwoordigers van onderwijsinstellingen en van de cluster Financiële en Zakelijke Dienstverlening in onze regio. De uitkomst daarvan is dat we nu hier zitten om een convenant te ondertekenen voor duurzame groei.”

ECONOMISCH BELANG Het economisch belang van de financiële en zakelijk dienstverlening in de Metropoolregio Amsterdam is groot: 34 procent van de totale economie. Voor de stad Amsterdam alleen ligt dit aandeel nog hoger: 44 procent. De sector staat echter onder zware druk, zo leren de Economische Verkenningen voor de MRA over 2014. Citaat: ‘In vergelijking met andere Europese metropolen zoals Stockholm, Frankfurt, Londen en Parijs herstelt de Metropool Regio Amsterdam zich traag van de grote recessie die zich in 2008 aandiende. De groei hier is vergelijkbaar met de langzaam groeiende, zuidelijke grootstedelijke regio’s zoals Barcelona, Milaan en Lissabon. Een belangrijke verklaring voor dit langzame herstel is de herstructurering die de financiële dienstverlening ondergaat. Bedrijfstakken die aan financiële instellingen leveren, staan door vraaguitval eveneens onder druk.’ In haar brief aan burgemeester Van der Laan drukte vakbondsbestuurder Kiburg zich meer expliciet uit: ‘Er vindt op dit moment een grote omlag plaats, inclusief een enorme kaalslag in de werkgelegenheid. Er zijn zeker al 30.000 arbeidsplaatsen verloren gegaan en de kans is groot dat in de komende jaren nog zo’n aantal verdwijnt. Daarnaast willen de banken uitsluitend nog hoog opgeleide medewerkers in dienst nemen. De

KENNISCENTRUM De wensen van Kiburg zijn nu ingewilligd met een convenant dat een nieuwe impuls geeft aan de inzet en activiteiten van financiële en zakelijke dienstverleners voor de regionale economische ontwikkeling. Er wordt gestart met een programma om MKB’ers met financieringsvraagstukken te ondersteunen bij het opstellen van een businessplan. Gedurende zes maanden worden tien tot vijftien MKB’ers kosteloos begeleid door experts. De convenantpartijen willen uiteindelijk komen tot een structureel programma voor het MKB. De komende maanden onderzoeken de partijen ook of de MRA gepositioneerd kan worden als hét kenniscentrum voor veilig en betrouwbaar betalingsverkeer. Doelstelling is om van Amsterdam hét betaalcentrum van de wereld te maken, zoals het nu ook al één van de twee mondiale e-mailcentra is.

‘We gaan stappen zetten die moeten leiden tot een versterking van de financiële sector’ Om de krimp in de werkgelegenheid zoveel mogelijk tegen te gaan, is er tevens aandacht voor duurzame werkgelegenheidsontwikkeling. De convenantpartijen gaan in overleg met onderwijsinstellingen om te komen tot een hernieuwd aanbod van financiële opleidingen die in het volgend schooljaar (2015) van start gaat. Naast deze nieuwe activiteiten blijven de financiële en zakelijke dienstverleners een bijdrage leveren aan ‘De Clinic 2.0’, een project waarin rechtenstudenten in het laatste jaar van hun studie startende innovatieve bedrijven in de sectoren media, technologie en ICT ondersteunen. Deze studenten worden kosteloos begeleid door ervaren advocaten van gerenommeerde advocatenkantoren. Ook MKB Financieringsmarkten en –beurzen worden voortgezet. Dit zijn beurzen en markten waarbij MKB’ers op een praktische en laagdrempelige manier in contact worden gebracht met 25 tot 30 zeer uiteenlopende aanbieders van financieringsmogelijkheden. “Gelooft u er in?”, vroeg de gastheer kort voor de ondertekening van het convenant aan burgemeester Van der Laan. “Natuurlijk’, luidde het kordate antwoord. “Anders waren we hier niet.” FNV FINANCE MAGAZINE / 5

Europese regels

Ondertussen in Brussel … FNV Finance houdt zich niet exclusief bezig met de situatie van de financiële sector in Nederland. De bond schuift ook aan bij het sociaal overleg in Brussel.

V

oorsorteren op wat de EU allemaal aan wet- en regelgeving in de pen heeft… Je actief bemoeien met werknemersbelangen die bij voorkeur Europa-breed geregeld zouden moeten worden... Dat doe je dus in Brussel, en als sectorale bond doe je dat getrapt. Zo participeert FNV Finance in de Europese dienstenbondenkoepel UNI Finance Europe, dat onderdeel is van UNI Europa, wat op zijn beurt weer onderdeel is van UNI World. Zo hebben ook de werkgevers hun getrapte vertegenwoordigingen. De partijen ontmoeten elkaar in hun eveneens getrapte sociale dialoog. “Wij vertalen de plannen van de Europese regelgever naar hoe die kunnen uitpakken in de verschillende landen”, zegt Pia Desmet. “Dat bespreken we onderling, maar ook met de werkgevers in het sociaal overleg.”

‘Overeenstemming en afstemming zijn nodig als je een tegenmacht wilt zijn’ Desmet is federaal secretaris bij de Belgische vakbond BBTK en een doorgewinterd EU-deskundige. Ze is namelijk tevens vice-voorzitter van UNI Finance Europe én van UNI Finance World. Volgens haar is het voor een buitenstaander lastig om Brussel te volgen, want er gebeurt veel en het duurt lang voor er overeenstemming is. “Het valt niet mee om alle honderden Europese financiële vakbonden op één lijn te krijgen. Maar overeenstemming is nodig als je een tegenmacht tegen de werkgevers wilt zijn.” FNV FINANCE MAGAZINE / 6

Aansluitend wordt afstemming met die werkgevers gezocht. Ook dat is geen sinecure, maar lukt doorgaans toch. “Onlangs nog hebben we gemeenschappelijke verklaringen getekend over onder meer een Leven Lang Leren en Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen”, reageert Jens Thau. De Duitser vertegenwoordigt de Europese bankwerkgevers binnen het Brusselse sociaal overleg. “Dit betekent dat alle partijen, werkgevers en werknemers, de bereidheid hebben uitgesproken om in onderling overleg in eigen land afspraken te maken over zaken als opleiding en ontwikkeling, evenwicht tussen werk en privé en gelijke kansen.” BELANG Thau werkt bij een grote koepelorganisatie voor de Duitse private banken, Desmet bij een gerespecteerde Belgische vakbond. Zijn zij niettemin, overigens net als het Nederlandse FNV Finance, tóch niet gewoon te kleine spelers om écht mee te tellen in het grote, complexe Brusselse spel? “We worden wel degelijk gehoord”, reageert Desmet. “We komen als bonden regelmatig bijeen, bellen en mailen veel en kunnen snel schakelen bij actuele ontwikkelingen. Het is georganiseerde solidariteit over landen en bonden heen. Doordat we elkaar kennen, is het netwerk groot en daardoor ook onze daadkracht.” “Zestig tot tachtig procent van de regels die op de financiële sector afkomen, komt uit Brussel”, zo schetst Thau het belang van het Europees overleg. “Als je die regels wilt beïnvloeden, dan moet je hier zijn. Alles wat we afspreken, spelen we uiteraard door naar de Europese Commissie. Die kan vervolgens bij het bepalen van het beleid rekening houden met wat de sector er van vindt.”

‘Ik ben vakbondslid geworden toen ik écht meer betrokken wilde zijn’

H

et leven kan bijzondere wendingen nemen, leert het relaas van Irma Verheijen. Dit “mavo-meisje”, zoals ze zichzelf gekscherend noemt, heeft op haar 51e nog wél mooi even haar hbo-diploma gehaald. Ze heeft zich zogezegd ontwikkeld. “Dat komt omdat ik iemand heb gehad die me stimuleerde”, zegt ze. “Een loopbaancoach die me liet nadenken over waar ik goed in ben en wat ik graag in mijn werk zou willen doen.” Sinds kort is Verheijen redeployment-specialist bij ABN AMRO; zeg maar leidinggevende van boventalligen bij de bank. Boventallig was ze overigens zelf ook nog even, voordat ze zich begon te ontwikkelen. En die ontwikkeling hield niet op bij haar werk alleen. Ze stapte tevens in de medezeggenschap en werd vakbondslid. “Sinds drie jaar ben ik bij de bond. Dat is niet omdat ik dit niet eerder wilde, hoor. Mijn man was toen al 25 jaar lid en heeft hiervoor een speldje gekregen. Maar ik was er gewoon niet mee bezig. Tot ik écht meer betrokken wilde zijn. Toen ben ik lid geworden, en vrijwel direct ook

Kaderlid

zeggen krijgen, en waar het Ledenparlement – straks de nieuwe Bondsraad – de échte beslissingen neemt. Verheijen past voor een overstap naar het Ledenparlement – “Ik heb het inmiddels druk genoeg” – maar juicht deze ontwikkeling zonder meer toe. “Wij geven een impuls aan de verdere democratisering van het vakbondswerk en geven de bond terug aan de leden”, zegt ze. “De leden bepalen immers het beleid en hebben het voor het zeggen.

Irma Verheijen

‘We geven de bond terug aan de leden’

Irma Verheijen is voorzitter van de subsectorraad Finance van FNV Finance. Wat is die subsectorraad en wat doet ABN AMRO-medewerkster Verheijen daar? “Wij geven een impuls aan de verdere democratisering van het vakbondswerk.” al actief kaderlid.” Waar dit laatste op is uitgedraaid leert het volgende lijstje: ze is vrijwillig loopbaanadviseur voor vakbondsleden, lid van de kadergroep bij ABN AMRO, voorzitter van de subsectorraad Finance, lid van de Bondsraad van de FNV en van daaruit lid van de Sociale Zekerheidcommissie. Anders gezegd: ze ontmoet op de werkvloer collegakaderleden om te overleggen over vakbondszaken; ze spreekt als voorzitter van de subsectorraad met collega-kaderleden bij andere financiële instellingen, én ze laat de stem van de sector Finance doorklinken in het hoogste orgaan van de FNV, namelijk de Bondsraad. BOND VAN SECTOREN Inmiddels maakt de FNV een omslag naar een bond waarbinnen de sectoren het nog meer voor het

Dat loopt getrapt via de kadergroepen naar de sectorraden en vervolgens het ledenparlement. Wat wij als kaderleden doen is problemen signaleren en overleggen over hoe we hier mee om zouden moeten gaan. Vervolgens sluizen we dat door naar onze vakbondsbestuurders en fluisteren we hen in hoe ze dit bij de werkgever zouden kunnen insteken. Uiteraard nemen we hierin ook de expertise mee die de vakbondsbestuurders en de werkorganisatie van de bond bieden. Onze uiteindelijke insteek kan anders zijn dan in andere sectoren, maar ik vertegenwoordig nu eenmaal de Financesector. En dan is het mijn taak om samen met mijn collega-subsectorraadsleden en mijn vakbondsbestuurders beleid en activiteiten te ontwikkelen die alle medewerkers in onze sector ten goede komen. Het is mooi meegenomen als andere sectoren ook hun voordeel met onze aanpak kunnen doen.” FNV FINANCE MAGAZINE / 7

‘Dit betekent trouwens, realiseer ik me nu, dat ik binnenkort 40 jaar lid ben.’

Interview met bankentopman

Gerrit Zalm, vakbondslid met een speldje (straks twee) ABN AMRO-topman Gerrit Zalm verwacht dat het verlies aan banen in de financiële sector voorlopig nog wel even aanhoudt. Dat hij hierbij vakbonden tegenover zich vindt die juist opkomen voor de belangen van de werknemers, vindt hij geen probleem. Sterker nog: “De bonden met wie ik zaken doe moeten sterke bonden met veel leden zijn.”

“D

us u komt de enige persoon in de financiële sector interviewen, die lid is van álle vakbonden?”, zegt hij ter begroeting. Direct aansluitend klinkt de herkenbare bulderende lach van Gerrit Zalm, de voormalige minister van Financiën en tegenwoordig voorzitter van de Raad van Bestuur van ABN AMRO. Het verhaal achter zijn driedubbele vakbondslidmaatschap volgt straks, maar voor nu volstaat de vaststelling dat Zalms oudste vakbondsliefde bij de FNV ligt. Van deze bond is hij al lid sinds 1975 – of 1976, daar wil hij vanaf zijn. “Toenmalig FNV-voorzitter Lodewijk de Waal kwam persoonlijk langs om me een speldje op de borst te spelden en een bos rode rozen te overhandigen. Dat moet ergens rond 2000 zijn geweest, toen ik 25 jaar lid was. Dit betekent trouwens, realiseer ik me nu, dat ik binnenkort 40 jaar lid ben. Dan krijg ik een gouden speldje, toch?” Weer klinkt zijn volle lach. Verrassend. Of toch niet? De econoom Gerrit Zalm groeide op in een middenstandsgezin en werd tijdens zijn eerste baan lid van de FNV. Hij werkte toen als ambtenaar bij Financiën. Hoe kijkt hij nu, bijna veertig jaar later, als hoogste baas bij ABN AMRO aan tegen de vakbeweging? Is dat anders dan anderen in de financiële wereld? “Ik weet niet wat anderen van de vakbonden vinden”, zegt hij, “maar er is bij mij wel begrip. Ik vind het belangrijk dat werknemers goed worden vertegenwoordigd FNV FINANCE MAGAZINE / 8

door deskundige clubs. Daarom vind ik ook dat zoveel mogelijk mensen, onder wie ik, lid moeten zijn van een vakbond.” Zijn woorden blijken geen holle frasen. In de jongste ABN AMRO-cao zijn afspraken gemaakt over een gratis lidmaatschap voor medewerkers die zich nieuw bij een vakbond aanmelden. Dit wordt mede gefinancierd door de bank. Een andere afspraak betreft een zogenoemde ‘maand van de vakbond’ waarin de bonden met medewerking van de bank alle ruimte krijgen om zichzelf te profileren op de werkvloer. “Want”, zo legt Zalm uit, “de bonden met wie ik zaken doe moeten sterke bonden zijn. Anders heb je er niets aan. Ik wil weerwoord. Maar wel deskundig weerwoord. Afkomstig van een bond die opkomt voor de belangen van zijn leden, zowel op de korte als op de lange termijn. Ook zij hebben er immers belang bij dat hun leden werken bij een gezonde bank die niet bij het eerste de beste zuchtje tegenwind omvalt.” ‘HET GAAT NIET GOED’ Die tegenwind is er momenteel volop. Het gaat niet goed in de sector, waar nog steeds veel banen verdwijnen. Al denkt Zalm dat ABN AMRO inmiddels het ergste wel achter de rug heeft. “Wij hebben in 2010 bij de fusie met Fortis ons kantorennet in Nederland al behoorlijk gesaneerd. We zijn in een paar jaar tijd teruggegaan van 650 FNV FINANCE MAGAZINE / 9

naar nu zo’n 350 kantoren. Dat kan nog wel iets naar beneden, maar op een gegeven moment bereik je toch een bodem. Je wilt tenslotte een landelijke spreiding houden en voorkomen dat klanten voor een afspraak 50 kilometer of meer moeten reizen.” Ook de werkgelegenheid zal volgens hem nog wel even een dalende tendens blijven vertonen als gevolg van de nog altijd verder gaande digitalisering. “Dit vind ik overigens niet per definitie negatief”, zegt hij. “De moderne ontwikkelingen dragen bij aan de kwaliteit van de dienstverlening, terwijl je tegelijkertijd een efficiencyslag kan maken.” Groeimogelijkheden ziet Zalm onder meer nog in de hoek van private banking. “De vergrijzing gaat gepaard met in toenemende mate rijkere ouderen die intensiever geadviseerd willen worden dan anderen met alleen een spaar- en betaalrekening. Hiernaast zien we ook selectieve groeimogelijkheden in het buitenland, maar alleen in de gebieden waar wij goed in zijn. Denk aan klassieke Rotterdamse business zoals het financieren van transacties op het gebied van energie en van grondstoffen en scheepvaart. Voor het overige geldt dat de financiële markt in Nederland behoorlijk ontwikkeld is terwijl de economische groei gematigd is. Dus daar zit verder weinig muziek in. Verdere groei hier is vooral een marktaandeelgevecht: elke plus in de werkgelegenheid bij de ene partij, gaat ten koste van de werkgelegenheid bij de andere partij.”

Gerrit Zalm

‘Ik denk dat de FNV wat scherper aan de wind vaart dan de andere bonden’

FNV FINANCE MAGAZINE / 10

U schetst een niet bijzonder positief beeld van de nabije toekomst. En dan zit u aan tafel met drie vakbonden tegen die pleiten voor de belangen van de werknemers. Hoe gaat u hiermee om? “Ik vind dat we een heel reële verhouding hebben met de bonden. Daarom kunnen we ook fatsoenlijke afspraken maken. We hebben bijvoorbeeld een sociaal plan afgesproken, waarmee we proberen zoveel mogelijk medewerkers die moeten afvloeien weer aan een baan te helpen. Hetzij binnen, hetzij buiten de bank. Dit kost ons geld, maar het maken van dit soort afspraken is een belangrijke taak van de bonden. En dat respecteer ik dan ook.” U ervaart de bonden niet als luizen in de pels? “Oh ja, soms wel. Maar anderzijds heb je de bonden soms ook nodig. Bijvoorbeeld als je belangrijke veranderingen door wil voeren. Denk aan het pensioenakkoord waarover we stevig onderhandeld hebben. We moesten toe naar een aanpassing van de pensioenregeling aan de wettelijke kaders. Lastige materie waarbij wij enkele honderden miljoenen euro’s in de pensioenkas hebben moeten bijstorten teneinde toekomstvast te zijn, zowel als bank als wat betreft de regeling zelf. Maar de bonden hebben toch ook fundamentele aanpassingen moeten accepteren. Dat hoort er dan ook bij. Wat dat betreft vind ik dat we heel redelijke bonden hebben in Nederland.”

Ziet u verschillen tussen de drie vakbonden waarmee u te maken heeft? “Ik denk dat de FNV wat scherper aan de wind vaart en wat meer straight forward de werknemersbelangen vertegenwoordigt dan de andere bonden. Maar zo groot zijn de verschillen nu ook weer niet. Het is meer een kwestie van historie, klankkleur en nuances.” De FNV maakt een omslag naar een bond van sectoren. Vandaar de naam FNV Finance, waar we vroeger nog spraken van FNV Bondgenoten als groot geheel voor diverse sectoren. Wat vindt u van deze ontwikkeling? “Vanuit de optiek van de werkgever is het prettig wanneer je zaken kunt doen met een gefocuste bond. Een bond die inhoudelijk deskundig is en weet wat er in de sector speelt. Dat overlegt prettiger dan

‘Ik wil weerwoord van de bonden. Maar wel een deskundig weerwoord’ met een bond die heel breed van alles en nog wat in portefeuille heeft. Dus het voordeel van specialisatie en van bundeling binnen zo’n model zie ik wel in.” Tot slot, zoals beloofd: hoe zit dat nu met dat driedubbele vakbondslidmaatschap van Zalm? “Nou, ik was dus al heel lang lid van het FNV en mocht als minister van Financiën de voorzitters van de andere vakbonden op officiële bijeenkomsten zoals in de SER of de Stichting van de Arbeid graag plagen door de FNV-voorzitter hardop te begroeten met de woorden: ‘Dag mijn voorzitter’. Dat vonden die anderen nou niet bepaald leuk. Toen ik het CNV een keer complimenteerde met een bepaalde kwestie – ik weet echt niet meer wat – zei de voorzitter van die bond: ‘Als je ons echt zo goed vindt, dan moet je ook maar lid van ons worden’. Waarop ik reageerde met: ‘Maar ik ga natuurlijk niet mijn FNV-lidmaatschap opzeggen’. Nou dat hoefde ook niet, ik kon het gewoon erbij doen. Overigens bleek het CNV bij aanmelding helemaal geen bond voor ministers te hebben!” (opnieuw die uitbundige lach). “Toen ik later hier bij ABN AMRO naast FNV en CNV ook De Unie tegenover me kreeg, was de zaak natuurlijk snel bekeken. Die wilde ook dat ik lid werd. Jammer daarom dat het gratis lidmaatschap dat we in de cao hebben afgesproken alleen voor nieuwe leden geldt. Anders had ik er zelf driedubbel profijt van gehad. Hahaha!!!”

Solidariteit

Internationaal van elkaar leren Een belangrijk onderdeel van vakbondswerk is internationale solidariteit. Dat kan solidariteit zijn met werknemers en vakbonden elders in Europa, maar ook in de rest van de wereld. Een voorbeeld uit Tanzania leert dat dit niet alleen brengen is, maar ook halen.

I

n Tanzania is een vakbond pas partij aan een cao-onderhandelingstafel, wanneer die meer dan 50 procent van de werknemers binnen het bedrijf vertegenwoordigt. Wie minder leden heeft, praat niet mee. “Het zal duidelijk zijn dat de vakbonden in dat land niet veel macht hebben”, zegt Gerben Hardeveld, sectorleider Diensten bij FNV Bondgenoten. “Anderzijds hebben ze ook niet altijd de juiste deskundigheid in huis om goed te kunnen onderhandelen. Dit versterkt hun positie ook niet bepaald.” Als voorzitter van de Werkgroep Internationale Samenwerking (WIS) Handel en Diensten van de bond heeft Hardeveld zich het lot aangetrokken van de werknemers bij NMB, één van de grootste banken van Tanzania. Zijn doel was de vakbond TUICO een betere positie bij de bank te bezorgen.

‘Wij kunnen leren van het gemak waarmee Afrikaanse bonden leden inschrijven’ “NMB is van oorsprong een agrarische bank”, vertelt hij. “Van daaruit heeft de bank nog altijd nauwe banden met onder meer de Rabobank. Via mijn contacten met deze bank ben ik in contact gekomen met de bestuursvoorzitter van NMB, een Zuidafrikaan van Nederlandse afkomst. Daarnaast ondersteunen we als WIS de bestuurders van TUICO met projecten. Onderdeel daarvan was bijvoorbeeld een train-de-trainer-project, dat de deelnemers leert

wat er allemaal komt kijken bij goed onderhandelen en hoe je de juiste informatie kunt verzamelen die je hierbij nodig hebt.” Die aanpak is geslaagd. TUICO zit inmiddels aan tafel bij NMB en is daar verheugd over. Maar ook de bestuursvoorzitter van NMB is tevreden. Hardeveld: “Hij heeft aangegeven behoefte te hebben aan een goede tegenspeler tegenover zich, zodat de partijen samen verder kunnen bouwen aan de toekomst van de bank. Met de door ons opgeleide TUICO-bestuurders en kaderleden is hier inmiddels invulling aan gegeven.” BRENGEN EN HALEN Deze vorm van internationale solidariteit is volgens Hardeveld geen kwestie van alleen maar brengen. “We komen ook halen. We willen van elkaar leren. Zij willen leren van ons en wij van hen. Als Nederlandse bond kunnen we ons bijvoorbeeld spiegelen aan het gemak waarmee Afrikaanse bonden leden inschrijven. Wij zetten ons minstens even hard in voor onze leden als zij, maar hier vertaalt zich dat niet in stijgende ledenaantallen. Hoe komt dat? Ik denk dat dit te maken heeft met twee dingen: het saamhorigheidsgevoel én echte aanwezigheid op de werkvloer. Vakbondswerk dus zoals vakbondswerk ook bedoeld is. Deze les kunnen wij ter harte nemen.” Het project in Tanzania is dit jaar afgerond en inmiddels is de WIS Handel en Diensten op zoek naar een nieuw project. Binnen of buiten Europa, dat maakt niet uit. Om Nederlandse vakbondsdeskundigheid te brengen, maar ook om buitenlandse vakbondsdeskundigheid te halen. Solidariteit kan namelijk ook heel goed van twee kanten komen. FNV FINANCE MAGAZINE / 11

zijn momenten dat ook zij de behoefte krijgen om hun werkervaringen met anderen te delen. Of op zoek gaan naar loopbaanadvies. Vooral mensen die zich willen ontwikkelen hebben meer dan anderen behoefte aan diensten op maat. Omdat wij een vakorganisatie zijn voor alle werknemers, speelt FNV Professionals hier op in. Dat doen we over alle sectoren heen, maar vooral daar waar relatief veel hoger opgeleide mensen werken, zoals de sectoren Finance en Verzekeringen.” FNV Professionals biedt loopbaantrainingen, loopbaanchecks, workshops rond beoordelingsgesprekken... Is zoals gezegd actief in diverse sectoren en (bank- en verzekerings-)bedrijven… Maar is bovendien vooral een community waar professionals elkaar kunnen ontmoeten rond thema’s als onderhandelen, de balans tussen werk en privé, personal branding, pensioenen, het nieuwe werken en meer. Voor een volledig overzicht, zie www.fnvprofessionals.nl of facebook. com/fnvprofessionals. “Stel je wilt – ik noem maar een naam – bij de Dagobert Duck-bank gaan werken”, zegt Van Nieuwkuijk. “Dan kun je bij ons een bericht posten met de vraag ‘hoe is het daar?’ of ‘waar moet ik op letten bij mijn sollicitatie?’. Wij beslissen of en hoe

Community

Een bond voor (jonge) professionals Wat kan de bond allemaal voor mij betekenen? In ieder geval meer dan actie voeren (wat relatief gezien overigens maar zelden gebeurt). Speciaal voor professionals en jonge kaderleden biedt de bond themabijeenkomsten over de meest uiteenlopende thema’s die hen versterken in hun loopbaan. En een eigen community waar zij elkaar kunnen ontmoeten.

V

Paul Haars

FNV FINANCE MAGAZINE / 12

akbonden komen in hun profileringsdrang niet verder dan petjes, fluitjes en vlaggen. Vakbondsbestuurders zijn eeuwig boze mensen. En vakbondsleden kunnen, wanneer ze eenmaal in beweging komen, alleen de kreet ‘actie, actie, actie!’ scanderen. Welkom in de wereld van de vooroordelen. Natuurlijk, de petjes, fluitjes en actie-actie-kreet zijn voor een deel waar, maar dat van die boze vakbondsbestuurders is uiteraard volledig uit de lucht gegrepen (ahum…). Nee, serieus, de vakbond is veel meer dan wat de meeste mensen aan de buitenkant zien. Maar het hier geschetste imago is nu eenmaal een

feit, en dat speelt de bond parten. Wie echter kennis heeft gemaakt met de activiteiten van FNV Professionals en van de afdeling Jongerenmarketing van de bond, zal hier ongetwijfeld anders over denken. FNV PROFESSIONALS “Hoger opgeleiden kunnen zich maar lastig herkennen in wat de vakbond doet, laat staan in wat de vakbond voor hen persoonlijk zou kunnen betekenen”, zegt Ingrid van Nieuwkuijk. “Zij menen heel goed hun eigen boontjes te kunnen doppen. In de meeste gevallen lukt dat ook prima, maar er

‘We hebben nog het een en ander uit te leggen over wat we allemaal doen’ de vraag en de antwoorden op de site komen of dat de vragensteller mogelijk de antwoorden individueel doorgestuurd krijgt. Dit is afhankelijk van de privacy-gevoeligheid en enkele andere elementen.” Is wat FNV Professionals doet niet gewoon pure vakbondsprofilering? “Natuurlijk”, erkent Van Nieuwkuijk. “Maar in bepaalde sectoren bestaat nu eenmaal geen vakbondscultuur of sluit de collectieve aanpak daar minder op aan. Daarom moet je andere dingen bedenken om als vakorganisatie toegevoegde waarde te kunnen bieden. En als er in je cao staat dat je één keer in de drie jaar recht hebt op een loopbaancheck, bijvoorbeeld, dan helpen wij daar graag bij. Maar als ik dan hoor dat medewerkers wel graag de dienst zelf willen hebben, maar de bond hier liever niet bij, dan denk ik: we hebben nog wat uit te leggen over wat we allemaal doen. En dat doen we dus ook.”

“We willen vooral een sexy gezicht van de bond laten zien”, zegt Paul Haars van Jongerenmarketing. “Het doel is meer jongeren aan ons te binden als lid én als kaderlid. Dat is nog niet zo eenvoudig, omdat veel jongeren, en met name hoger opgeleide jongeren, een bepaald beeld van de bond hebben waarbij zij denken: dat is niets voor mij. Zij gaan echter voorbij aan andere zaken die we ook bieden en waar zij heel goed hun voordeel mee kunnen doen.” Haars heeft inmiddels diverse initiatieven op de rails gezet waarmee hij meer jongeren hoopt te bereiken. Zo werkt hij samen met kaderleden bij ING aan de voorbereiding van een masterclass ‘Werk vinden met social media’. Spreekstalmeester is Aaltje Vincent, een grote naam in de wereld van jobmarketing. “Haar masterclass willen we gebruiken als springplank naar onze reeds bestaande workshops ‘Balen of Bruisen’. Daarnaast zijn we in samenwerking met FNV Jong bezig een pensioenmasterclass te ontwikkelen bij ING. Hier vroegen onze leden zelf om. Als de masterclasses aanslaan, willen we deze ook uitrollen in andere bedrijven.” Haars wil in de toekomst ook meer andere professionals bij zijn masterclasses betrekken. “Zodat er een kruisbestuiving ontstaat tussen gearriveerde en aankomende talenten. We denken dat hier veel belangstelling voor zal zijn. Uiteindelijk zullen we onze activiteiten mogelijk gaan verbinden met die van FNV Professionals. Want of je nu jong bent of al wat ouder; een professional is een professional.”

Ingrid van Nieuwkuijk

JONGERENMARKETING Waar FNV Professionals zich richt op alle professionals in de banken- en verzekeringswereld, daar houdt de afdeling Jongerenmarketing van de bond zich specifiek met de jongeren uit deze doelgroep bezig. Meer concreet: jonge vakbondsleden, maar ook mogelijke aspirant leden die zich actief voor de bond in willen gaan zetten. FNV FINANCE MAGAZINE / 13

TOEKOMST Welke conclusie verbindt Van Hees zélf aan zijn woorden? “Dat we niet alleen moeten nadenken over het hier en nu”, antwoordt hij, “maar ook over de toekomst.” Hij heeft de daad inmiddels bij het woord gevoegd. Hij is om de tafel gaan zitten met het Verbond van Verzekeraars, waarbij ook de collega-bonden CNV Dienstenbond en De Unie waren uitgenodigd. Gezamenlijk hebben zij een Sociale Agenda Middellange Termijn 2014-2018 opgesteld. Hierin staan thema’s waarover de komende tijd per bedrijf afspraken worden gemaakt. Denk aan afspraken over aan in-, door- en uitstroombeleid, beloningen en arbeidsverhoudingen.

‘Uniek dat werkgevers en bonden op sectorniveau een gedeelde toekomstvisie neerleggen’

Verzekeringssector

Mijn advies: heb een Plan B’ Ingreep geslaagd, patiënt overleden. Daar is niemand op uit. Maar we weten ook dat zachte heelmeesters stinkende wonden maken. Wat te doen met patiënt Verzekeringsbranche, die nu alweer een tijdje aan het infuus ligt? Vakbondsbestuurder Gerard van Hees van FNV Finance nam het initiatief voor een hersteloperatie.

H Gerard van Hees

FNV FINANCE MAGAZINE / 14

ij loopt al wat langer mee in de vak bondswereld en weet als geen ander dat mooie woorden alleen bar weinig opleveren. Niet bij de werkgevers, noch bij zijn achterban. Geen doekjes voor het bloeden dus, maar strijden met open vizier. Daar gaat hij voor. Dus zegt Gerard van Hees onomwonden: “Ik heb de opdracht om mijn leden uit te leggen dat de verzekeringssector krimpt en dat zij hier ook zelf de dupe van kunnen worden. Het is niet alleen maar de buurman die door onheil wordt getroffen. Mijn advies daarom: heb een Plan B. Creëer een

mogelijkheid zodat je ook elders inzetbaar bent.” Nog zo’n uitspraak die niet direct met applaus zal worden ontvangen: “Veel werknemers in deze sector zijn verknocht aan hun bedrijf. Dat komt deels voort uit een gevoel van ‘hart voor de zaak’, maar deels ook door de goede beloningen. De tijd waarin de bomen tot in de hemel groeiden is echter voorbij. Omschakelen naar een meer gezonde beloningsverhouding is onvermijdelijk. Dat begint bij de top, die de afgelopen tien jaar disproportioneel meer is gaan verdienen.”

Nationale Nederlanden en ING hebben we zelfs eigen loopbaanadviseurs op de werkvloer rondlopen. Dat zijn kaderleden van ons. Het voordeel van deze aanpak is dat de werknemers worden geholpen door directe collega’s. Dat pakt vaak heel goed uit.” Iets anders wat zeker ook nog moet gebeuren, is het imago van de verzekeringsbranche aanpakken. “Verzekeren is georganiseerde solidariteit”, zegt Van Hees. “De klant staat centraal. Tenminste, zo zou het moeten zijn. Maar de afgelopen jaren hebben we diverse misstanden gezien waardoor het wantrouwen alleen maar is toegenomen. Dat maakt het lastig om nieuwe producten te ontwikkelen en aan de man te brengen. Zeker wanneer die nieuwe producten ook niet altijd deugen. Denk aan de woekerpolissen. Ik vindt dat we als bond de taak hebben om ook over dit onderwerp met de werkgevers in gesprek te gaan. We willen het tij keren, want de sector moet ook in de toekomst verder kunnen.”

Dat werkgevers en werknemers op sectorniveau een gedeelde toekomstvisie neerleggen, is een unicum. “Maar de noodzaak is dan ook groot”, zegt Van Hees. “In de sector werken zo’n 70.000 mensen. De verwachting is dat de komende tien jaar 40 procent van de banen zal verdwijnen. Dat zal voor een deel kunnen worden opgevangen met natuurlijk verloop. Maar voor een ander deel zullen er ook daadwerkelijk ontslagen vallen.” De nadruk in de Sociale Agenda ligt op het geven van een extra impuls aan de brede inzetbaarheid van de werknemers. “De verzekeringssector heeft geen scholingsfondsen om dit te ondersteunen. Dus moeten we dit in de cao regelen. Ik denk dan aan afspraken over bijvoorbeeld een individueel scholingsbudget. Een goed voorbeeld is nu al te vinden in de branche-cao. Daarin staat dat iedere werknemer aanspraak kan maken op een employabilitybudget van 500 euro, persoonlijk in te vullen.” VAKBONDSWERK Van Hees wil van de uitwerking van de Sociale Agenda “écht vakbondswerk” maken. “Dit najaar gaan we met onze kaderleden een eigen actieprogramma opstellen. Wat betekenen de afspraken voor de medezeggenschap? Wat kunnen we als bond mogelijk nog in Europa doen en waar moeten we ons dus sterk voor maken in Brussel? Maar ook: welke rol kunnen onze kadergroepen op zich nemen?” Wat betreft dit laatste ziet Van Hees zeker al één duidelijke taak voor kaderleden weggelegd: “Collega’s in het bedrijf voorlichten over de mogelijkheden hoe ze zich verder kunnen ontwikkelen. Ze kunnen er bijvoorbeeld op wijzen dat leden van FNV Finance gratis gebruik kunnen maken van loopbaanadvies. Bij sommige bedrijven, zoals FNV FINANCE MAGAZINE / 15