FM bij PEC Zwolle: stadion en ontmoetingsplek

21e jaargang nummer 11 - 2014

vaktijdschrift van Facility Management Nederland

www.fmn.nl

fmi ©NFP-140563-025Lowres.jpg

Thema: Leisure

FM bij PEC Zwolle: stadion en ontmoetingsplek FMinFOCUS INFORMATIEMANAGEMENT   |   Wifi-analyse: efficiënt of potentieel privacyprobleem?   |   Chipknip verdwijnt   |

HOOFDREDACTIONEEL

xxx John Dommerholt, hoofdredacteur

xxx

2004 • 2014

Wij zijn in de wolken! Als dé aanbieder van cloudsoftware zijn wij natuurlijk altijd ΄in de wolken΄. Dit jaar voelt dat extra feestelijk, want we bestaan 10 jaar!

behulp van workflows eenvoudig aanpassen aan uw eigen bedrijfsprocessen. Axxerion wordt dagelijks intensief ingezet door honderden organisaties waaronder zakelijke dienstverleners, overheids-, zorg- en onderwijsinstellingen en woningbouwcorporaties.

Cloudsoftware

Of u nu op zoek bent naar een krachtig Facility Management Informatie Systeem of een complete tool voor het beheren van uw vastgoed, Axxerion biedt u de juiste oplossing. Onze cloudsoftware is flexibel, laagdrempelig en interessant geprijsd. Ook kunt u onze software met

Win een Facility Management Quick Scan!

Ons 10-jarig jubileum laten wij niet onopgemerkt passeren. En… wie jarig is trakteert! Wij geven daarom 10 Facility Management Quick Scans van Twynstra Gudde weg! Kijk snel op onze website en doe mee!

Advancing your business

Colofon FMI Facility Management Informatie tijdschrift van FMN, Facility Management Nederland Bladmanagement APPR bv, Inga van Uchelen, [email protected] Redactie John Dommerholt (hoofdredacteur), Judy Alkema, Erik Ernst, Rianne Kuik, Reint Scholten, Lisette van Steijn Eindredactie APPR bv Uitgever APPR bv

Aan dit nummer werkten mee Leonie van ’t Groenewolt, Job Heerink, Remco Jongerius, Jan Jurriens, Inez van Kesteren, Annemarie Minkes, Nam Chun Melis, Rolf Nijdam, Mathijs Ras, Simone Rutgers, Denny Schouten, Marko van Viersen, Ruud Welten Vormgeving APPR bv, Merit op de Dijk (art direction), Marlies Mulder Drukwerk Drukkerij Ten Brink, Meppel Advertentie-exploitatie APPR bv, Herman Wessels, [email protected], www.fmi.nu

APPR bv Postbus 5135, 1410 AC Naarden tel.: 035 694 28 78, fax: 035 694 74 27 FMN-bureau Postbus 5135, 1410 AC Naarden tel.: 035 694 35 03, www.fmn.nl / [email protected] Informatie over lidmaatschap of opzeggen? www.fmn.nl/lidmaatschap Verschijningsfrequentie 11x per jaar ISSN 1380-8176

Ressenerbroek 26b - 6666 MR Heteren - T. +31 26 474 2420 - E. [email protected] - www.axxerion.com fmi 11 - 2014

3

INHOUD

fmi 11 - 2014

Thema: LEISURE

En verder… 10

10 FM bij eredivisievoetbalclub PEC Zwolle

38  IFMA

Hoe ziet facility management eruit bij een voetbalclub in de eredivisie? Welke positie heeft het facilitair bedrijf in zo’n club, die onlangs nog de bekerfinale won en de Johan Cruijfschaal binnen haalde? Jornt Veldink, facility manager van PEC Zwolle, neemt ons mee naar het facilitaire speelveld van het IJsseldeltastadion in Zwolle.

38

En verder… 14 Rondetafel over opleiden en gastvrijheid 22 De gast centraal bij ondernemer Hennie van der Most

Rubrieken

FMinFocus: INFORMATIEMANAGEMENT 32

28 Wifi-analytics – efficiënt of potentieel privacyprobleem? Een BHV’er oproepen op basis van zijn positie in het pand, of de schoonmaak afstemmen op het daadwerkelijk gebruik van sanitair. Door wifi is inzichtelijk waar mensen zich bevinden, hoe lang zij ergens zijn en hoe zij zich verplaatsen.

6

Nieuws

8

Productnieuws

18 Facilitaire loopbaan van… 20 Juridisch

18

21 Wie wat waar 27 Lectorendialoog 41 Column bestuur

En verder…

42 FMN Actueel

30 Chipknip verdwijnt

46 Kenniskring Zorg

32 Randstad kiest voor werkmaatschappijoverstijgend FMIS van Axxerion 36 Het belang van informatiebeheer

48 Facilitaire aanbieders

42

50 Next

FMnieuws Vakbeurs Facilitair

Tesla taxi’s aan de Ecotap op Schiphol

Editie 2015 van vakbeurs Facilitair vindt woensdag 14, donderdag 15 en vrijdag 16 januari plaats in de Brabanthallen in ’s-Hertogenbosch. De vakbeurs Facilitair in de Brabanthallen in ’s-Hertogenbosch groeide vanaf

zijn oprichting in 1999 uit tot hét vakevenement op het gebied van facilitair management in Nederland en België. Met gemiddeld bijna 20.000 bezoekers en méér dan 400 standhouders per editie - gemeten over de edities 2009 tot en met 2013 - is het evenement op zijn vakgebied zelfs het grootste van de gehele wereld. Informatie: www.vakbeursfacilitair.nl

OSB steunt controles Sociale kant hygiëne 15 oktober was het weer Global Handschoonmaakbranche Op washing Day: de dag waarop de wereld Inspectie SZW, de belastingdienst, UWV, IND, gemeenten en politie houden controles in de schoonmaakbranche. De Inspectie SZW heeft haar pijlen gericht op schoonmaakbedrijven die werken voor fastfoodketens. In oktober maakte zij bekend misstanden op het gebied van de Arbeidstijdenwet en mogelijk de Wet Arbeid Vreemdelingen en Wet Minimumloon te hebben geconstateerd. Informatie: www.osb.nl

stilstaat bij het belang van goede handhygiëne. Dit jaar vestigde Tork, merk van SCA, wederom aandacht op de hygiënische staat van toiletgelegenheden op het werk. Uit recent internationaal onderzoek blijkt dat toiletten op de werkvloer regelmatig worden gebruikt als werkvrije zone, ideaal voor het voeren van privégesprekken, het ontsnappen aan zakelijke frustraties of zelfs het opdoen van lichaamsbeweging. Hiermee vervult de wasruimte, naast het daadwerkelijke toiletgebruik, ook een belangrijke sociale functie. Informatie: www.tork.nl

Vegetarisch menu voor studenten Studenten van de Universiteit van Amsterdam en de Hogeschool van Amsterdam kregen op 10 oktober, de Dag van de Duurzaamheid, een vegetarisch menu voorgeschoteld in de restaurants. Eurest Campus greep deze dag aan om studenten te stimuleren een verantwoorde keuze te maken als het gaat om voeding. De kromkommersoep is een van de vervangers van de kroketten en frikadellen.

Het is niet de eerste keer dat de cateraar zich inzet om studenten bewuster te maken duurzaam om te gaan met voedsel. Eurest, de UvA en de HvA hebben het convenant Students for Sustainability gesloten met als doelstelling het aanbod van voedsel te verduurzamen. Informatie: www.eurest.nl

Duurzaamheid nog weinig verankerd in doelen MKB Slechts één op de twintig MKB ondernemers (5 procent) ziet duurzaamheid als een van de belangrijkste doelen van de onderneming voor het komende jaar. Het belang dat de ondernemer aan duurzaamheid hecht neemt toe naarmate de onderneming groter is. Ook zetten vrouwelijke ondernemers meer in op duurzaamheid dan mannelijke. Dat blijkt uit een enquête onder 1.248 MKB-ondernemers*. Het verhogen van de omzet of winst is voor meer dan de helft van de ondernemers (55 procent) het belangrijkste doel voor de komende twaalf maanden. Dat is niet vreemd, omdat winst bedrijfseconomisch de bestaansreden van elke commerciële onderneming is. Door het gure economische klimaat van de afgelopen jaren staat winst hoog op de agenda en lijkt er weinig ruimte voor doelen met een langere termijn. Het is van belang dat MKB’ers ook duurzaamheid nastreven met hun onderneming; belangrijke grondstoffen worden schaarser, afval produceren wordt duurder en hergebruik van middelen kan veel kosten besparen. Toch ziet slechts één op de twintig MKB ondernemers duurzaamheid als één van de be-

6

fmi 11 - 2014

langrijkste doelen voor de onderneming voor het komende jaar. Grotere bedrijven geven duurzaamheid meer aandacht in hun bedrijfsdoelstellingen. Zo verankert één op de tien MKB’ers met meer dan twintig werknemers duurzaamheid in de bedrijfsdoelstellingen, terwijl slechts één op de 33 ondernemers met minder dan vijf medewerkers in dienst dat doet. Dit is in overeenstemming met andere onderzoeken die aantonen dat grotere bedrijven meer oog hebben voor duurzaamheid. Zij hebben over het algemeen meer mogelijkheden om zich met duurzaamheid bezig te houden. Opvallend is dat deze relatie opgaat tot zo’n vijftig werknemers. Naarmate de onderneming nog groter wordt, neemt het belang van duurzaamheid in de bedrijfsdoelstellingen in deze steekproef niet verder toe. Uit de enquête blijkt verder dat internationaal opererende MKB-bedrijven niet meer aandacht besteden aan duurzaamheid dan bedrijven die alleen op de binnenlandse markt actief zijn. *Bron: ING Economisch Bureau op basis van TNS-Nipo-enquête onder 1.248 MKB bedrijven. Informatie: www.ing.nl

Het Boxtelse Ecotap leverde de geavanceerde oplaadinfrastructuur waardoor de ruim zestig Tesla Taxi’s op luchthaven Schiphol worden voorzien van de benodigde elektriciteit. Sinds kort mogen alleen nog elektrische taxi’s rijden op Schiphol. Deze Tesla Taxi’s dienen continue operationeel te zijn om aan de vraag naar personenvervoer vanaf luchthaven Schiphol te kunnen voldoen. Ecotap realiseerde voor de Bios Groep personenvervoer een oplaadinfrastructuur die samen met de planning software van het taxibedrijf prioriteitsladen van de voertuigen mogelijk maakt. Dit concept van Ecotap is tot stand gekomen in samenwerking met onze partners hosting bedrijf Last Mile Solutions, Tesla en BAM infra. Informatie: www.ecotap.nl

Nedap speelt in op marktvraag

Mismanagement activa kost miljarden

Nedap speelt met de toepassing van softwarecomponenten in beveiligingssystemen in op nieuwe uitdagingen op het gebied van security. Deze uitdagingen komen voort uit veranderende wet- en regelgeving - zoals de Wet op privacy die de Europese Commissie heeft voorgesteld - en toenemende bedreigingen van buitenaf, zoals hacken. Onder invloed van deze veranderingen krijgen security managers te maken met een nieuwe realiteit. Tijdens Security Essen demonstreerde Nedap hoe beveiligingssystemen met behulp van aanpassingen in software direct kunnen worden aangepast aan nieuwe eisen op het terrein van security. Informatie: www.nedap.com

Tijdens het Nationale Congres Asset Management (ISO 55001), dat werd geïnitieerd door BSI Group Nederland (The British Standards Institution) bleek dat bedrijven jaarlijks miljarden euro’s verspillen, doordat ze hun fysieke activa zoals gebouwen of gespecialiseerde machines niet optimaal managen. Niet of onvoldoende rekening houden met de volledige levenscyclus van bezittingen leidt tot onnodig hoge en onvoorziene kosten, oplopend tot wel dertig procent van de total cost of ownership. Het nastreven van een ISOcertificatie kan bijdragen tot eenzelfde besparing. Diverse sprekers afkomstig van onder andere het ministerie van Defensie en de Nederlandse Spoorwegen, gaven aan de hand van praktijkvoorbeelden hun visie op Asset Management. Informatie: www.bsigroup.nl

Securitas opent webshop met veiligheidsartikelen Beveiligingsorganisatie Securitas heeft een webshop met veiligheidsproducten gelanceerd. Op www.securitassafetyshop.nl kunnen zowel zakelijke als particuliere

klanten vanaf nu terecht voor het bestellen van artikelen op het gebied van safety, zoals brandblussers, AED’s en BHV-hesjes. Securitas wil zich nog meer richten op

safety als onderdeel van de bedrijfsveiligheid. In dat kader is tevens het aanbod van veiligheidstrainingen verbreed. Informatie: www.securitas.nl

Facilitaire Vakbeurs Amsterdam RAI Dienstencheque kan banen redden Behalve Vakbeurs Facilitair in Den Bosch is er nog een facilitaire beurs in 2015: de Facilitaire Vakbeurs. Deze wordt georganiseerd op woensdag 27 en donderdag 28 mei 2015 georganiseerd in Amsterdam RAI. Organisator CNO-Expo denkt dat de Randstad een succesvolle locatie is voor facilitair aanbieders om extra omzet en bekendheid te genereren. Op vele fronten wordt de beurs gepromoot, ook de afbouw is een belangrijke sector. ‘Gezien de opleving in de markt moet de aanwas in omzet groot zijn ten opzichte van andere beurzen’, vindt Johan Wolters van CNO-Expo. Informatie: [email protected]

Zorgaanbieder Fundis en dienstverlener Vebego presenteerden eind september een plan aan de Nederlandse gemeenten om ruim tienduizend banen in de huishoudelijke zorg te behouden. Op dit moment staan ruim 20.000 banen op de tocht vanwege een grote bezuiniging op huishoudelijke hulp vanuit de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo). Met het invoeren van een systeem van dienstencheques kunnen hulpbehoevenden voor een laag bedrag huishoudelijke hulp inhuren. Omdat gebruik wordt gemaakt van een in België al beproefd ICT-platform, zijn de uitvoeringskosten laag en kan het systeem snel worden ingevoerd. Informatie: www.vebego.com

fmi 11 - 2014

7

Productnieuws Details maken het verschil Onder het motto ‘Details maken het verschil’ presenteerde Palmberg eind oktober weer productnoviteiten tijdens de beurs Orgatec in Keulen. Een beurs over kantoorinrichting en kantooromgeving. De nadruk lag bij Palmberg dit jaar op het gebied werkplek en ontwerp. De werkplekklassiekers zijn opnieuw bekeken en er is een facelift doorgevoerd, met als doel de producten in de huidige en toekomstige kantooromgeving te laten passen. Informatie: www.palmberg.nl

Waarmee kunnen we u helpen?

Lekkere koffie...

... en op tijd!

Passende werkplek

Camera met onzichtbare kijkrichting D-Link introduceert drie dome netwerkcamera’s met hoge beeldkwaliteit en donker glas zodat de kijkrichting van de domecamera zeer slecht te bepalen is voor inbrekers of winkeldieven. Hierdoor is het niet mogelijk in te schatten wat de camera’s aan het filmen zijn. Alle drie de camera’s zijn goedgekeurd voor binnen- en buitengebruik, wat ze geschikt maakt voor de meeste

toepassingen waarbij bedrijfseigenaren een grote, drukke omgeving willen bewaken. Dankzij beeldsensors met twee tot drie megapixels kunnen bedrijven beelden vastleggen in een hoogwaardige resolutie. De lenzen zijn aangepast, zodat het donkere glas geen kwaliteitsverlies veroorzaakt. Informatie: www.dlink.nl

Verzegeling brandslanghaspel gaat legionella tegen In stilstaand water boven de 25 graden Celsius kan de legionellabacterie zich eenvoudig vermenigvuldigen tot aantallen die de gezondheid kunnen bedreigen. Na gebruik blijft in de opgerolde slang van een brandslanghaspel vaak (stilstaand) water achter. In het kader van de legionellapreventie moeten gebouweigenaren ervoor zorgen dat brandslanghaspels alleen gebruikt worden bij brand, en niet om de planten water te geven, de auto te wassen, et cetera. Vaak is het legionellawaarschuwingsbordje, in combinatie met het verzegelen van de hoofdafsluiter voldoende.

In openbare gebouwen zoals scholen en ziekenhuizen is het echter wenselijk om een extra barrière tegen misbruik aan te brengen. Als alleen de hoofdafsluiter wordt verzegeld, kan de straalpijp nog steeds geopend worden en water uit de slang lopen. Hiervoor heeft Saval een nieuwe straalpijpvergrendeling ontwikkeld. Deze straalpijpvergrendeling komt in de plaats van de ophanghaak; de straalpijp wordt in de houder geplaatst waarna de klep gesloten en verzegeld wordt. Het gebruik in geval van brand blijft echter net zo eenvoudig. Informatie: www.saval.nl

Betalen met Facebook of SMS Sinds eind oktober kan via de Knab App geld worden overgemaakt met behulp van Facebook of een mobiel telefoonnummer. Tweakers, het grootste online techplatform van Nederland, heeft de nieuwe functie binnen de Knab App voorafgaand aan de lancering uitgebreid getest. Knab Social is ontwikkeld om het overmaken van geld naar vrienden en kennissen te vergemakkelijken. ‘Het komt vaak voor dat je geld wilt overmaken naar iemand uit je vriendenkring. Bijvoorbeeld omdat iemand een lunch heeft voorgeschoten. Bij Knab kun je een bedrag naar iemand overmaken, zonder dat je zijn bankrekeningnummer weet. Je hoeft alleen zijn of haar mobiele telefoonnummer te hebben of bevriend te zijn op Facebook’, aldus René Frijters, oprichter van Knab. Knab heeft de nieuwe functionaliteit voorgelegd aan een

8

fmi 11 - 2014

Van gewoon koffie tot comfortabele werkplek FMIS | Self Service | Regie en Monitoring | Vergaderservice | CAD Services BHV | Huisvestingsmanagement | Vastgoedbeheer | BIM

testpanel van Tweakers.net, de toonaangevende ICT-website. De reacties waren positief. Frijters: ‘De ontwikkelingen op het gebied van betalingsverkeer volgen elkaar in rap tempo op. Ik verwacht dat betalen met behulp van Facebook binnen twee jaar de normaalste zaak van de wereld is.’ Informatie: www.knab.nl/mobiel-betalen

Van zaalreserveringen tot beheer van uw huisvesting en werkplekken. Plus alles wat daar tussen zit en uw bedrijfsvoering helpt. U automatiseert deze processen met Prequest FM Software. Dat betekent 24/7 toegang tot actuele informatie, producten, services en realtime overzicht via een dashboard. Omdat uw service telt!

Thema LEISURE

FM bij eredivisievoetbalclub PEC Zwolle In de voetbal is FM een voorwaarde voor een topprestatie

Reint Scholten

Hoe ziet facility management eruit bij een voetbalclub in de eredivisie? Welke positie heeft het facilitair bedrijf in zo’n club, die onlangs nog de bekerfinale won en de Johan Cruijfschaal binnen haalde? Jornt Veldink, facility manager van PEC Zwolle, neemt u mee naar het facilitaire speelveld van het IJsseldeltastadion in Zwolle.

10

fmi 11 - 2014

11

Thema LEISURE

Samen met een stagiaire leidt Jornt Veldink, facility manager van PEC Zwolle, het facilitair bedrijf. ‘Vele activiteiten die normaliter door eigen medewerkers worden gedaan in een facilitair bedrijf, worden bij PEC Zwolle uitgevoerd door de sponsoren’, vertelt Veldink. ‘In mijn functie als facility manager heb ik een korte lijn met de directie van dit voetbalconcern. Het facilitair bedrijf concentreert zich op de gebouwen – het IJsseldeltastadion – en faciliteert bij de uit- en thuiswedstrijden en bij alle evenementen in het stadion. Ik benader het facilitair bedrijf vanuit een beheerdersrol. Vanuit die situatie stuur ik dagelijks alle processen aan zodat alle bedrijfsonderdelen in topconditie blijven. Tijdens een wedstrijd moet je ’Zelfs de verlichting – niet verrast worden door alhet aantal lux – in de kleed- lerlei verstoringen.’ Onder het motto: voorkomen kamers moet aan UEFAis beter dan genezen, probeert Veldink het facilitair normen worden aangepast’ bedrijf optimaal te laten functioneren. Onder supervisie van één technisch medewerker worden alle technische zaken en het onderhoud geregeld. De speerpunten zijn in eerste instantie het faciliteren van de spelers en in tweede instantie de verwelkoming van supporters en de daarmee samenhangende veiligheid. In het verleden had de facilitaire organisatie een wat minder prominente plek in de voetbalorganisatie. De meerwaarde van het facilitair bedrijf werd onderschat. ‘Een facilitair bedrijf is in de voetbal een absolutie voorwaarde om een topprestatie te leveren’, valt Arjan Jansen – tot vorig jaar operationeel directeur; tegenwoordig directeur van de stichting regio Zwolle United – hem bij. Jansen en Veldink geven beiden aan dat het van belang is dat een facilitair bedrijf voorwaardenscheppend is. De afgelopen jaren hebben zij dit bewezen en nu wordt het facilitair bedrijf steeds meer vanaf het begin betrokken bij vernieuwingen of andere relevante ontwikkelingen. Meedenken vanuit het facilitair bedrijf is een voorwaarde om de bedrijfsvoering in een stadion te faciliteren. Vanuit zijn achtergrond als ondernemer, heeft Jansen samen met Veldink deze positie weten te verkrijgen. Facilitair denken is ondernemend denken: wees de aanjager en denk vooruit en met de club mee.

Sponsoren Zonder sponsoren, geen voetbal. Mede dankzij een breed scala aan sponsoren kan PEC Zwolle een gezonde bedrijfsvoering realiseren. Sponsoren zijn op allerlei terreinen actief binnen PEC Zwolle en een van de belangrijkste peilers en drijvende krachten bij de succesvolle club. Om het IJsseldeltastadion in goede conditie te houden, is er een maandelijkse schouw en wedstrijdschouw

12

fmi 11 - 2014

De spelers

aan de hand van een checklist. Alle zaken die vragen om een aanpassing of reparatie, worden geïnventariseerd en aan speciale klankbordgroepen voorgelegd. Deze klankbordgroepen bestaan weer uit de diverse sponsoren. Met hen worden de grotere klussen en aanpassingen afgestemd. De sponsoren worden in het gunnen van een opdracht als voorkeursleverancier aangeschreven. ‘PEC Zwolle heeft als missie om het kloppend hart van de IJsseldelta te zijn op sportief, zakelijk en maatschappelijk gebied. De regioambassadeurs zijn hierbij een belangrijk initiatief om PEC Zwolle en haar partners dichter bij voetballiefhebbers en organisaties in de regio te brengen’, zo staat op de website van de voetbalclub. Jansen: ‘PEC Zwolle is dus een regionale voetbalclub, tegenwoordig met een landelijke uitstraling vanwege de recente successen. Toch blijven we streven naar regionale samenwerking en verbinding, zowel met de supporters als met de sponsoren. ‘Ook in de zakelijke dienstverlening stellen we het stadion en de vergaderlocaties, businessloge en skybox open voor iedereen. Op dit moment maken zestig tot tachtig bedrijven of instanties per week gebruik van deze faciliteiten. Daarmee behoren ze tot de core business van ons bedrijf. Het facilitair bedrijf ondersteunt dit met de vele arrangementen en catering om dit tot een geslaagde dag of dagdeel te maken. Bovendien levert dit nieuwe sponsoren op, wat weer belangrijk is voor de continuïteit van een succesvolle club.’

‘Het facilitair bedrijf regelt in feite alles voor de spelers’, vertelt Veldink, ‘Dit gaat van het regelen van vluchten en hotels tot hoe de supporters ter plaatse of bij uitwedstrijden worden begeleid. Bij UEFA-wedstrijden komt nog meer kijken. Aangezien alles volgens de vastgestelde UEFA-normen moet verlopen, moeten ter plaatse alle aspecten worden onderzocht en waar nodig aangepast. Dit gaat soms zover dat het niveau van de verlichting – het aantal lux – in de kleedkamers is beschreven en aangepast moeten worden. De persfaciliteiten staan daarbij voorop, evenals het bieden van voldoende zitplaatsen. Staanplaatsen zijn dan verboden.’ Hij vervolgt: ‘Bij het aantrekken van nieuwe spelers heeft het facilitair bedrijf ook een belangrijke rol. Spelers worden opgehaald (soms vanaf een vliegveld) en direct overgebracht naar een hotel. Vanuit het hotel wordt er samen met de speler gekeken naar geschikte woonruimte en alle overige faciliteiten om zo goed te kunnen werken en de juiste prestatie te leveren voor de club.’ Met een FMIS werkt Veldink nog niet: ‘We houden in Excel-lijsten het nodige bij. Samen met de klankbordgroep kijken we naar de mogelijkheden voor een FMIS. Hiermee verwacht ik de meerwaarde van het facilitair bedrijf nog beter inzichtelijk te kunnen maken. Ook zal zo’n systeem ondersteunen bij het inzichtelijk maken van een meerjarenperspectief en de daarmee samenhangende kosten. Daarmee voorkom ik discussie over de beschikbare budgetten. Het werkt voor alle partijen verhelderend.’

Duurzaamheid Jansen spreekt bij PEC Zwolle over een duurzame eredivisie. Jansen: ‘Voorop staat dat je met elkaar een ondergrens van dienstverlening vaststelt en dus ook van duurzaamheid. Als je die ondergrens hebt vastgesteld, zul je daar nooit onder moeten gaan zitten, want dan verlies je aan geloofwaardigheid en vertrouwen. Het stadion is de laatste jaren uitgebouwd tot een regionaal ontmoetingspunt, dat door vele ondernemers mogelijk is gemaakt. Rondom het stadion zijn diverse ondernemers gevestigd met een aantal winkels, ontmoetingsruimten en eetgelegenheden. Op het dak van die panden is de tribune van het stadion gebouwd, waardoor er een compact en duurzaam stadion is ontstaan.’ Een van de laatste ontwikkelingen op dit terrein zijn de aanpassingen rondom de verlichting van het stadion. De bestaande 1.500 lampen worden binnenkort vervangen door ledlampen en daarmee wordt het energieverbruik verder teruggebracht. Voor de clubkleding is er een eigen wasserette in het stadion. Het stadion beschikt over een speelveld met hoogwaardig en duurzaam kunstgras. Dit gras wordt eenmaal per jaar gekeurd. Veldink: ‘Na elke wedstrijd wordt het gras geïnspecteerd en waar nodig aangepast. Constante kwaliteit van het gras staat voorop en voorkomt extra kosten. Zo blijft het kunstgras altijd in de beste conditie.’

Jornt Veldink: ‘Het falicitair bedrijf regelt alles voor de spelers.’

Grip op veiligheid

Belevingswaarde

In het stadion, waar zo’n 12.500 toeschouwers kunnen zitten, is goed nagedacht over de indeling van het publiek. Jansen: ‘We hebben een leeftijdsfase gebonden indeling gemaakt, zodat iedereen zich veilig en comfortabel voelt tijdens een voetbalwedstrijd. Het publiek is altijd een afspiegeling van de samenleving, en daar houden we rekening mee. Zo is er een kidsclub met speciale familiearrangementen, waar ouders met kinderen hun favoriete wedstrijd kunnen volgen. Het stadion is verder opgedeeld in diverse leeftijdscategorieën, aangezien iedereen met een andere insteek komt. Iedereen moet optimaal kunnen genieten van een voetbalwedstrijd. Adriaan Visser, voorzitter van PEC Zwolle, heeft dit recent nog benoemd: Het IJsseldeltastadion is een ontmoetingsplaats voor jong en oud.’ Jansen uit over de gevolgen van winnen of verliezen: ‘Voor en na de wedstrijd maken we een schouw van het stadion. Alle tekortkomingen pakken we gelijk aan om het stadion up to date en op een hoogwaardig niveau te houden. Zowel bij winnen als verliezen zijn er altijd extra schoonmaakkosten. Als een club langdurig verliest, en dat geldt niet alleen voor PEC Zwolle, nemen de vernielingen toe en dit brengt extra kosten met zich mee. Overigens is er na iedere wedstrijd wel sprake van vernieling.’

In combinatie met de regiobinding en het zakelijk netwerken, wil PEC Zwolle de belevingswaarde van het voetballen verder vergroten, in combinatie met het bedrijfsleven en alle trouwe aanhangers. Uiteraard wordt dit ook voor de supporters gedaan en zoals al eerder beschreven wil PEC Zwolle met haar stadion het kloppend hart zijn van de sportregio IJsseldelta. De club kent een hechte supportersvereniging, die ook door het facilitair bedrijf wordt ondersteund. Jansen: ‘Een voorbeeld daarvan is de wedstrijd in Praag, zoals die medio september heeft plaatsgevonden. Naar die wedstrijd vlogen naast de spelers ook nog eens tweeduizend supporters mee. Ook die grote groep mensen worden dan gefaciliteerd, waarbij de veiligheid voorop staat.’ Jansen kijkt er met gepaste trots op terug: ‘Als ik zoveel supporters in blauw-wit zie, die keurig in een optocht naar het stadion lopen, realiseer ik mij in wat voor geweldige en prachtige speelomgeving ik mij begeef.’ fmi

> Reint Scholten is manager Services en Klantlogistiek bij GGNet en redactielid van FMI.

fmi 11 - 2014

13

Thema LEISURE

‘Vaardigheden zijn aan te leren, authenticiteit niet’ Rondetafel over opleiden en gastvrijheid

Eind september spraken afgevaardigden namens het onderwijs en professionals uit het facilitaire- en hospitalitywerkveld met elkaar over opleiden en gastvrijheid. Op de Hotelschool Venlo zaten zij bij elkaar om

Leonie van ‘t Groenewolt en Nam Chun Melis

Ziekenhuizen, overheidsinstellingen, banken, verzekeraars en organisaties richten zich steeds meer op het implementeren van een gastvrije nemers de basis vormt voor een gastvrije omgeving. omgeving voor hun interne en externe klanten, leveranciers en patiënten. Wanneer het gaat om gastvrijheid betekent dit dat alle medewerkers van een organisatie moeten zorgen voor een gastvrije sfeer, waarbij een ieder zich welkom en vertrouwd voelt. Het op de juiste manier opleiden en versterken van de aanwezige talenten bij de medewerkers, vormt daarbij de basis. De deelnemers: • Gienke Osinga, directeur Academie voor Hotel en Facility Management aan NHTV internationaal hoger onderwijs Breda • André Duijghuisen, manager Hotelschool Venlo en Bakkerijopleidingen bij ROC Gilde Opleidingen • Annelien van Gemert studerende aan de Stenden Hotel Management School en oud-student Hotelschool Venlo • Levie Wennek, hotelmanager bij Hotel Antiek • Rian Dings, manager Facility Services bij MSD Animal Health en lid regioteam Zuid/Midden van FMN • Irma van Hattem, oprichter 10Facilities, lid van de commissie onderwijs en afgevaardigde namens de kenniskring hospitality van FMN • Wesley Buitenhuis, directeur Attend Hospitality Group­

onder andere te bespreken of het opleiden van werk-

Ontwikkeling van gastvrijheid We starten met de stelling dat gastvrijheid iets is wat van nature in je zit en niet aangeleerd kan worden. Onderwijs en het werkveld bleken het grotendeels eens te zijn over het feit dat gastvrijheid in de mens zelf aanwezig moet zijn en dat gastvrijheid voortkomt uit houding en gedrag. Buitenhuis: ‘Wanneer het gevoel voor gastvrijheid en het begrijpen ervan aanwezig is bij mensen, kun je het verder

14

fmi 11 - 2014

Vlnr boven: Nam Chun Melis, Leonie van ’t Groenewolt, Gienke Osinga, Annelien van Gemert, Levie Wennek Vlnr onder: Wesley Buitenhuis, André Duijghuisen, Rian Dings, Irma van Hattem

fmi 11 - 2014

15

Thema LEISURE

Onderwijs en bedrijfsleven

ontwikkelen. Daarnaast komt gastvrijheid voort uit de attitude en grondhouding van de mens zelf ’. Van Gemert vult aan: ‘Wanneer je veel passie hebt voor het vak, dan gaat het je gemakkelijker af om je dienstverlenend op te stellen.’ Verder gaat het om bewustwording en normen en waarden. Osinga: ‘Wat verder nog meespeelt, is de achtergrond en de opvoeding van een persoon. Wat krijg je van huis uit mee? Daarnaast zijn vaardigheden aan te leren, authenticiteit niet.’ Wennek: ‘Of een persoon zich daadwerkelijk gastvrij kan opstellen, blijkt in onverwachte situaties. Hoe gaat men dan om met een situatie en met welke ervaring blijft de gast achter?’ Buitenhuis voegt toe: ‘Als we dat vertalen naar de praktijk is het zaak om de juiste mensen te plaatsen bij een passende opdrachtgever of werkgever. Een juiste selectie van je medewerkers is erg belangrijk, dit wordt vaak onderschat. Het gaat hierbij altijd om de beleving en toegevoegde waarde richting de eindgebruiker’. Dings voegt toe: ‘Het is belangrijk dat je op iedere situatie kunt anticiperen, waarbij het draait om de intrinsieke motivatie van de medewerker.’ Van Hattem: ‘Naast houding en gedrag, is imago ook een factor die de gast beïnvloedt.’ Duijghuisen rondt af: ‘Volgens mij is het ook een kwestie van ervaring en leren om gaan met iedere situatie die zich voordoet. Gastvrijheid is een minder tastbaar begrip dan het bereiden van een gerecht’.

Houding en gedrag In hoeverre is het noodzaak om meer aandacht te besteden aan houding en gedrag binnen de opleidingen facility- en hotelmanagement? Osinga: ‘Bij NHTV

16

fmi 11 - 2014

besteden we veel aandacht aan het ontwikkelen en versterken van de vaardigheden van de studenten. Zaken als samenwerken, presenteren en het geven van feedback, passeren daarbij de revue. Daarnaast ligt de focus op het belichten van de verschillende rollen van een medewerker gedurende de guest journey’. Duijghuisen: ‘Sturen op houding en gedrag zijn continue aandachtspunten, met name in de niveau-vieropleidingen. Elke dinsdag is het business-dag en komen studenten netjes gekleed naar school. Daarnaast gebruiken we sinds dit schooljaar in onze schoolrestaurants een feedbackkaartje waarop de gast kan aangeven hoe gastvrij de student gehandeld heeft. Wat was de beleving van de gast en koppel dit terug aan de student. Van Hattem benadrukt daarbij dat het vooral gaat om bewustwording bij het individu. Hoe wil je overkomen bij de ander en welke ervaring laat je achter?

Intrinsieke drijfveren Wanneer we verder kijken naar de daadwerkelijke selectie aan de voordeur bij de opleidingen, is er een wezenlijk verschil tussen het mbo en het hbo. De studenten in het mbo zijn qua leeftijd nog leerplichtig en bij het hbo kiest men bewust voor het vak. Duijghuisen: ‘Uiteraard geven wij tijdens het intakegesprek met de studenten uitleg over het toekomstige beroep en schetsen wij de toekomstmogelijkheden’. Vanuit het perspectief van de dienstverlener geeft Buitenhuis aan dat Attend in eerste instantie selecteert op houding en gedrag. Daarna wordt pas gekeken naar de aanwezige kennis en vaardigheden. Want dat is tenslotte aan te leren, net zoals omgangsvormen.

De huidige markt verandert dusdanig snel dat het onderwijs al gauw achterloopt. Van Hattem en Dings verduidelijken: ‘De ontwikkelingen van deze tijd, bijvoorbeeld het gebruik van en de mogelijkheden met een smartphone, worden nog te weinig toegepast binnen het onderwijs. Daarnaast hebben de generaties Y en Z totaal andere behoeftes dan de babyboomgeneratie, waarbij vooral de verhouding tussen werk en privé steeds meer in elkaar overloopt.’ Osinga werpt op: ‘Maar ook het bedrijfsleven zelf is aan zet om in te blijven spelen op alle ontwikkelingen en innovaties.’ Wat dat betreft dus volop kansen voor aanbieders die zich specifiek richten op het trainen en opleiden van professionals. Waarbij de nadruk ligt op het kunnen omgaan met veranderingen, leren communiceren, bedenken van slimme oplossingen en het omgaan met andere culturen. Buitenhuis bevestigt: ‘Bij Attend zien we bij medewerkers op operationeel niveau een toenemende behoefte aan gerichte opleidingen die bijdragen aan hun persoonlijke doelstellingen. Veelal worden studenten gedemotiveerd vanwege de gestandaardiseerde opleidingsprogramma’s en werkvormen die onvoldoende aansluiten bij hun verwachtingen. Vaak zien we dat er een zogenaamde gap is tussen de opleiders en medewerkers- en organisatiebehoefte’. Om die reden ontwikkelen dienstverleners zoals Attend en 10Facilities eigen academies waarbij niet alleen een baan en opleiding geboden wordt, maar ook een ontwikkelpad kan worden gerealiseerd.

Gastheerschap ondergewaardeerd De laatste stelling die aan de deelnemers werd voorgelegd is dat gastheerschap een onderschat vak is. Tegenwoordig zijn het veelal de chef-koks die de show stelen en volgt op grote afstand de gastheer of gastvrouw. Het vakmanschap wordt nauwelijks erkend. Uit diverse onderzoeken onder gasten van restaurants en hotels blijkt dat een blunderende bediening of incapabele front-officemedewerkers het algehele oordeel bepalen. Kortom, er zijn volop kansen om het werkelijke gastheerschap weer op de kaart te zetten. Want wanneer een gastheer of gastvrouw kennis heeft van zaken, de touwtjes in handen heeft en bovenal de kunst verstaat om de verwachtingen van gasten te overtreffen, is dat net zo belangrijk als een kok die zijn vak verstaat. Van Gemert: ‘Het klopt dat het belang van gastheerschap wordt onderschat. Zowel door de werkgevers als door medewerkers zelf. Van nature zit het niet bij iedereen in de genen om gastvrij te zijn. Zeker niet wanneer je dit vergelijkt met bijvoorbeeld buurland België’. Dings vult aan: ‘Gastheerschap is in feite tegenstrijdig met onze cultuur. Nederlanders zijn direct, terwijl gastvrijheid vaak vraagt om tot tien te tellen’. Osinga: ‘Het vak gastheerschap is een onderschat vak, maar vooral een ondergewaardeerd vak. Wanneer ik de startsalarissen vergelijk tussen hotel en facility

management, liggen die voor de facilitaire professionals hoger dan die voor de hotellerie. Terwijl hotelmedewerkers veelal op onregelmatige werktijden werkzaam zijn.’ Het is dus aan de gastheren en gastvrouwen om aan te tonen dat gemeende gastvrijheid bijdraagt aan een positieve beleving van de gast of klant.

Conclusie Organisaties kiezen steeds meer voor een gastgerichte aanpak, waarbij vanzelfsprekend de gast, klant of patiënt centraal staat. Echter draait het niet alleen om de inrichting, maar ook om het opleiden en het selecteren van de juiste medewerkers. Het is belangrijk om procesmatig te kijken naar de selectie waarbij onder andere gelet wordt op de aanwezigheid van bepaalde soft skills. Kijk naar het individu: wat zijn de drijfveren van de kandidaat en waarom wil die persoon bij onze organisatie werken? Hier moet een goede balans zijn tussen houding en gedrag van de kandidaat en de cultuur van de organisatie. Alle medewerkers zijn namelijk degenen die gastvrijheid moeten uitdragen en de beleving van de gast positief kunnen beïnvloeden. Facility managers kunnen vanuit hun dienstverlenende expertise met gastvrijheid en een gastgerichte benadering een belangrijke bijdrage leveren aan het ’Nederlanders zijn direct, onderscheidende vermogen en het versterken van het terwijl gastvrijheid vaak imago van de organisatie. Inspiratie kan worden op- vraagt om tot tien te tellen’ gedaan bij hotelmanagers, wiens expertise gastvrijheid is. Verder zijn het niet alleen de opleiders die nog meer het bedrijfsleven moeten betrekken bij het geven van inhoud aan de opleidingen, maar is het bedrijfsleven ook aan zet om hier actiever op te focussen. Het bedrijfsleven en dienstverleners zien een toenemende behoefte aan vakbekwaam personeel die vanuit een intrinsieke motivatie bij een organisatie willen werken. Hiervoor is het van belang om het selectieproces in uw organisatie eens goed onder de loep te nemen. Uiteindelijk zorgt een goede samenhang tussen goed opgezette opleidingen én het juiste selectieproces er voor dat u uw gasten oprechte gastvrijheid kan laten beleven binnen uw organisatie. Want hierdoor zijn uw medewerkers in staat zich te blijven ontwikkelen om daadwerkelijk het verschil te maken en legt u de basis voor een gastvrije cultuur. fmi

> Leonie van ’t Groenewolt is eigenaar van HarteKlik!, adviseur op gebied van werving & selectie en gastdocent bij Hotelschool Venlo. Nam Chun Melis is werkzaam als Business Process Expert Business & Facility Services bij USG People en lid van de commissie Marketing & Communicatie bij FMN.

fmi 11 - 2014

17

Facilitaire loopbaan van… Naam: Marko van Viersen Huidige functie: manager Facility Services bij FrieslandCampina (via AOS Group/Colliers International Nederland) Wilde vroeger worden: etaleur/binnenhuisarchitect

Foto: ©NFP Photography - Dennis A- Tjak

‘Mijn facilitaire carrière begon bij Kodak Soestduinen waar ik de supervisie had over de technische dienst’, vertelt Marko van Viersen, manager Facility Services bij FrieslandCampina. Van Viersen werkt sinds september 2013 bij de AOS Group, waar hij bij opdrachtgevers wordt gedetacheerd. ‘Ik werk nu bij de afdeling Corporate Support van FrieslandCampina als ad-interim manager Facility Services. Ik zet voor het central office een regieorganisatie op en tref voorbereidingen voor het afsluiten van maincontracting van de facilitaire diensten.’ Van Viersen was eigenlijk voorbestemd voor de handel: ‘Mijn vader was koopman. Hij had een eigen bedrijf en had de wens dat ik de zaak zou overnemen. Voor hem was het dan ook logisch dat ik de Detailhandelschool zou doorlopen.’ Daarna volgde Van Viersen nog zeven jaar avondstudie in de techniek. Later volgde hij diverse FM-opleidingen, de leergang bedrijfskunde voor FM, en hbo Kwaliteits- en procesmanagement. Na Kodak ging Van Viersen bij DHL werken: ‘Daar kreeg ik de ruimte om een centraal facilitair bedrijf op te zetten. Later kwam ik bij USG Peolple. Met zeventien werkmaatschappijen was er een grote behoefte aan een centrale afdeling FM. Deze werd direct onder de executive vice president geplaatst en zo kon ik in de functie van general manager Facility Services doorpakken in het invoeren van een digitale Servicedesk – FMIS – en het standaardiseren van producten, diensten en prosessen. ‘De keuze voor FM is nooit een bewuste geweest. Het is mij overkomen. Ik merkte al snel dat het facilitaire vakgebied goed bij mij paste. Wat ik nu zie zijn veelal vastgeroeste facilitaire organisaties die bang zijn een stap te nemen. Daar waar het management de durf heeft, zal het facilitair bedrijf nog meer van toegevoegde waarde kunnen zijn. Het vakgebied wordt deels onderschat en vaak op een verkeerde manier gepositioneerd binnen een organisatie.’ Zijn eigen uitdaging ligt voor Van Viersen op dit moment op het gebied van verandermanagement: ‘Het neerzetten van een regieorganisatie en zorgen dat er in de nieuwe FM-organisatie genoeg kennis is om contracten te managen.’ En de toekomst? ‘Ik hoop dat ik tot mijn pensioengerechtigde leeftijd nog volop bij het facilitaire proces betrokken kan blijven. Er is namelijk nog genoeg te doen.’

fmi 11 - 2014

19

juridisch

Wie wat waar

Werkkostenregeling vanaf 1 januari 2015 verplicht De werkkostenregeling (WKR) vervangt het ‘oude’ systeem van (belasting) vrije vergoedingen en verstrekkingen aan werknemers. Op dit moment hebben werkgevers nog de keuze om hetzij de WKR, hetzij de oude regels toe te passen. Het keuzeregime zal echter eind 2014 eindigen.

Met ingang van 1 januari 2015 is iedere werkgever verplicht de werkkostenregeling (WKR) toe te passen. Het is voor werkgevers dan ook van belang zo spoedig mogelijk na te gaan of ze klaar zijn voor de invoering van de WKR, rekeninghoudend met de hierna besproken, in het Belastingplan 2015, voorgestelde wijzigingen. Noodzakelijkheidscriterium Het noodzakelijkheidscriterium wordt beperkt ingevoerd, uitsluitend met betrekking tot gereedschappen, computers, mobiele communicatiemiddelen en dergelijke apparatuur. Uitgangspunt hierbij is dat, indien de werkgever van mening is dat deze voorzieningen noodzakelijk zijn voor de bedrijfsvoering, dergelijke voorzieningen aan de werknemer kunnen worden vergoed of verstrekt zonder dat deze (deels) als belastbaar loon worden aangemerkt. Dit betekent bijvoorbeeld dat een werkgever, onder voorwaarden, aan (bepaalde) werknemers een smartphone of tablet kan vergoeden of verstrekken zonder dat dit ten koste gaat van de vrije ruimte. Afrekensystematiek De afrekensystematiek, in geval de vrije ruimte wordt overschreden, wordt vereenvoudigd. Werkgevers kunnen ervoor kiezen slechts één keer per jaar te berekenen wat de verschuldigde eindheffing is in het kader van de WKR. De eventueel verschuldigde belasting dient de werkgever dan (uiterlijk) tegelijk met de belasting over het eerste tijdvak van het nieuwe kalenderjaar af te dragen. Concernregeling Binnen de concernregeling wordt een collectieve vrije ruimte gecreëerd voor alle tot het concern behorende werkgevers. Er is sprake van een concern indien een moedermaatschappij een belang van ten minste 95 procent houdt in de (klein)dochter­ maatschappij(en). Op het uiterste afrekenmoment kan een concern ervoor kiezen de regeling wel of niet toe te passen. Indien de regeling wordt toegepast geldt deze voor alle concernonderdelen die het gehele kalenderjaar voldoen aan het 95-procent-criterium. De eventuele eindheffing bij overschrijding van de vrije ruimte moet worden afgedragen door het

20

fmi 11 - 2014

concernonderdeel dat de grootste loonsom heeft. Consequentie is wel dat alle concernonderdelen hoofdelijk aansprakelijk worden voor de gehele door het concern verschuldigde eindheffing. Vrijstelling branche-eigen producten Er wordt een gerichte vrijstelling ingevoerd voor branche-eigen producten. De ‘oude’ regeling voor personeelskorting wordt daarmee onder de WKR voortgezet. Aan deze vrijstelling is de voorwaarde verbonden dat het voordeel van de werknemer niet meer is dan twintig procent van de waarde in het economische verkeer van deze producten, met een maximum van vijfhonderd euro per jaar. In tegenstelling tot de oude regeling is het niet mogelijk het niet-gebruikte deel van de personeelskorting door te schuiven naar het volgende jaar. Werkplekgerelateerde voorzieningen De WKR kent nu een nihil-waardering voor een aantal werkplekgerelateerde voorzieningen die door de werkgever worden verstrekt (waaronder ter beschikking gesteld). Voor deze voorzieningen wordt een gerichte vrijstelling ingevoerd om het verschil tussen vergoeden en verstrekken weg te nemen. Verlaging vrije ruimte naar 1,2 procent Om de besproken wijzingen van het Belastingplan 2015 zonder budgettaire derving mogelijk te maken wordt de vrije ruimte verlaagd van 1,5 procent naar 1,2 procent. Bent u klaar voor de WKR?

Camelot Europe breidt directie Nederland uit Zowel de groei van de omzet als de verdere professionalisering van leegstandbeheerder Camelot Europe, maken een uitbreiding van de directie noodzakelijk. COO Remco van Olst benoemde in oktober 2014 twee directeuren, afkomstig uit de eigen gelederen, die samen de directie gaan voeren over Camelot Nederland. De zes kantoren in Amsterdam, Eindhoven, Utrecht, Rotterdam, Heerlen en Zwolle zullen aan dit tweetal gaan rapporteren. Dennis Elfferich (1971) zal als operationeel directeur verantwoordelijk zijn voor het aansturen van de teams beheer, bewonerszaken, technische dienst en onderhoud. Elfferich heeft een achtergrond in de beveiliging en bij defensie. Richard de Roo (1968) zal als commercieel directeur de sales en account teams aansturen. Informatie: www.cameloteurope.com

> Certa Legal, een full service juridische dienstverlener, behandelt in deze rubriek diverse juridische aspecten die van belang kunnen zijn voor het facilitaire werkveld.

Actiemodel

Wanneer de dagelijkse was u boven het hoofd groeit. drogen in maar

36

nieuwe directeur MasterKey Groep Daniëlle Overweg volgt Jan Halfman op als algemeen directeur van MasterKey Groep. Zij zal daarbij leidinggeven aan de vier bedrijven binnen de groep: MasterKey, MasterKey Interim, Clean Concepts en MasterKey GmbH. In de afgelopen periode is onder leiding van Daniëlle Overweg een nieuwe strategie ontwikkeld voor de MasterKey Groep. De implementatie van de nieuwe strategie van de MasterKey Groep past bij de ervaring van Daniëlle Overweg. Met de nieuwe invulling van het directieteam is de basis gelegd voor het verder uitbouwen van de marktpositie. Jan Halfman blijft actief betrokken bij MasterKey Groep en maakt als directeur onderdeel uit van het directieteam. Hij gaat zich richten op technologische doorontwikkeling van MasterKey en verdere groei van de activiteiten in Duitsland. Informatie: www.masterkey.nl

in RvT IFMA

bij Certa Legal te Amsterdam.

Wanneer de dagelijkse was u boven het hoofd groeit.

Daniëlle Overweg

Erik Jaspers (Planon)

> Dit artikel is geschreven door Simone Rutgers, advocaat en fiscalist

Actiemodel

Erik Jaspers, CTO bij Planon, is benoemd tot lid van de Raad van Toezicht van de IFMA Foundation. Als medevoorzitter van het onderwerp Knowledge Management, zal Jaspers zijn bijdrage leveren door onderzoeksonderwerpen aan te dragen voor de agenda van de stichting. Als lid van de financiële commissie is hij medeverantwoordelijk voor het beheren van de financiële middelen van de stichting. ‘Ik voel mij zeer vereerd dat ik nu medevoorzitter en lid van de financiële commissie ben’, aldus Jaspers. ‘Ik wil graag perspectief toevoegen om ons beroep internationaal verder te ontwikkelen. Onderzoek en kennisbeheer zijn de belangrijkste onderdelen van de foundation en dragen bij aan de ontwikkeling van het gehele FM-vakgebied.’ Informatie: www.ifma.org

Nu tot wel € 1.029 ,extra korting !*

wassen in maar

49

Krachtig en betrouwbaar – dàt zijn de actiemodellen ECO SPEED. Ze zijn ontwikkeld voor het gebruik in bedrijven en instellingen, en wassen tijdens hun gehele levensduur maar liefst zes keer zo veel als een gewone wasmachine voor huishoudelijk gebruik. En dat met extreem korte wasen Krachtig droogtijden,en compacte afmetingen en een bijzonder gunstig energie betrouwbaar verbruik. Dan is het niet erg als de dagelijkse berg was groter uitvalt ...

 Snelle programma’s wassen 49 minuten, drogen 36 onze minuten Lees meer over actiemodellen en zorg er nu voor dat u de speciale Miele actiekorting ontvangt: www.miele-professional.nl/ecospeed

 Wast en droogt zes maal zoveel wasgoed als huishoudelijke apparatuur

 Geschikt voor bedrijven instellingenECO SPEED. Ze zijn Krachtig en betrouwbaar – dàt zijn en de actiemodellen ontwikkeld voor het gebruik in bedrijven en instellingen, en wassen tij* Beperkte oplage met actiekorting excl. BTW ten opzichte van de vergelijkbare gebruikelijke Miele-modellen  Uitstekend hygiënische wasresultaat dens hun gehele levensduur maar liefst zes keer zo veel als een gewone wasmachine voor huishoudelijk gebruik. En dat met extreem korte wasen droogtijden, compacte afmetingen en een bijzonder gunstig energieverbruik. Dan is het niet erg als de dagelijkse berg was groter uitvalt ... Info: (0347) 37 88 84

Lees meer over onze actiemodellen en zorg er nu voor dat u de speciale www.miele-professional.nl Miele actiekorting ontvangt: www.miele-professional.nl/ecospeed

www.miele-professional.nl/ecospeed * Beperkte oplage met actiekorting excl. BTW ten opzichte van de vergelijkbare gebruikelijke Miele-modellen

fmi 11 - 2014

21

Thema LEISURE

‘Bij uitbesteden draait het om efficiency, niet om gastvrijheid’ De gast centraal bij ondernemer Hennie van der Most

Denk je aan leisure, dan denk je aan Hennie van der Most. Deze Overijsselse ondernemer staat bekend om de wijze waarop hij oude bedrijfspanden weet om te bouwen tot horeca- en amusementsgelegenheden, zijn doel: een gunstige prijs- kwaliteitverhouding. De redactie van

Erik Ernst en Rianne Kuik

FMIt was benieuwd naar de werkwijze van deze eigen-

De Bonte Wever (voormalige bontweverij in Slagharen - afgebrand in 2001), Speelstad Oranje zinnige ondernemer en ging met hem in gesprek. (in een oude aardappelmeelfabriek), Preston Palace (feestlocatie in een oud ziekenhuis in Almelo – inmiddels verkocht) en in Duitsland: Wunderland Kalkar en Kernies Familienpark. Het is nog maar een greep uit de recreatie- en amusementsgelegenheden die ondernemer Hennie van der Most, vaak in leegstaande bedrijfspanden, begon. Met een sigaartje in zijn hand treffen we de no-nonsensondernemer aan bij een van de locaties van zijn productiebedrijven. Want Van der Most is meer dan horeca en recreatie: hij heeft zijn bedrijf zo opgebouwd dat hij zichzelf kan voorzien in nagenoeg alles wat er nodig is en wil trouw blijven aan waar volgens hem ondernemerschap om draait: het creëren van werkgelegenheid.

Hennie van der Most

Alles in eigen beheer ‘Als je wilt dat je mensen hun werk met een glimlach doen en volledige aandacht hebben voor de gasten, dan moet je niet uitbesteden’, vindt Van der Most. ‘Ik heb dat ooit één keer geprobeerd met de schoonmaak in een van mijn hotels en ik heb het heel snel weer teruggedraaid. Ik kreeg klachten van gasten. Als ik het werk uitbesteed, moeten de mensen als eerste namelijk zorgen dat ze zoveel mogelijk werk in zo weinig mogelijk tijd doen. Dan draait het niet meer om gastvrijheid, maar om efficiency; dat gaat ten koste van de gasten en dat wil ik niet. Ik vind het belangrijk dat iedereen met plezier zijn werk kan doen en dat de gasten een mooie dag hebben. Als we aan het einde van de rit ook nog geld over-

22

fmi 11 - 2014

houden, dan ben ik tevreden. Maar geld is niet het doel, het is een middel om te kunnen ondernemen en om werkgelegenheid te scheppen.’ Van der Most benadert het ondernemen op een praktische en eenvoudige manier, zo ook het facilitair bedrijf. ‘Voor mij is het heel eenvoudig’, zegt Van der Most. ‘Ik vertrouw op mijn mensen en geef ze veel verantwoordelijkheid. Voor al mijn bedrijven heb ik een eindverantwoordelijke manager. Hij is eindverantwoordelijk en stuurt het bedrijf aan. Onder de manager werken afdelingshoofden en daaronder de medewerkers, maar de afdelingshoofden zijn ook allemaal meewerkend. Iedere eindverantwoordelijke is zelf verantwoordelijk voor het creëren van zijn

> Hoe het begon Hennie van der Most (Slagharen, 23 maart 1950) werd geboren als boerenzoon. Hij volgde drie jaar de LTS en had diverse baantjes. In 1974 begon hij een handel in oud ijzer. Zijn recreatieondernemingen zijn ontstaan uit een privézwembad met sauna in zijn schuur in Slagharen. De hele buurt mocht er tegen betaling gebruik van maken tot de gemeente Hardenberg hem verbood om zijn schuur voor publiek open te stellen. In 1980 kocht hij daarom een leegstaande bontweverij in zijn woonplaats Slagharen om daar sauna- en zwemcentrum De Bonte Wever van te maken. Diverse andere projecten volgden.

> Tips van Hennie van der Most voor het facilitaire werkveld: • ga gewoon ondernemen • wees kritisch bij uitbesteden en stel jezelf de vraag of een uitbestede medewerker hetzelfde doel kan nastreven als een inbestede medewerker • probeer als branche de wetgeving niet te ver te laten doorslaan; het moet wel werkbaar blijven • zie geld als middel om je ondernemersdoelen te behalen en niet als doel op zich

superteam. Een afdelingshoofd moet de manager wel toestemming vragen om een vacature in te vullen, maar hij bepaalt zelf wie hij aanneemt. Hij moet er immers zelf mee werken. ‘Op deze manier is iedereen maximaal betrokken bij wat hij doet en dat komt ten goede van de gastvrijheid. Daarom werken we in de meeste parken ook met all-inprijzen. Zowel gasten als medewerkers hoeven dan nergens meer bij na te denken. Afrekenen hoeft maar één keer en dat scheelt ingewikkelde kassasystemen bij alle uitgiftepunten. Hierdoor kan de gast

fmi 11 - 2014

23

Be zo va ek n TO 14 P t/ des m k 16 op ja de nu v ar akb i. S e ta urs nd Fa 1F cil .0 ita 81 ir .

Ontdek TOPdesk voor facility management De beste manier om uw klanten te bedienen

volledig genieten en medewerkers kunnen zich richten op het de gast naar de zin maken.’

Realiteitszin

Met TOPdesk heeft u alles in huis om meldingen, reserveringen en andere taken razendsnel af te handelen. U hoeft alle informatie slechts op één plek te beheren, terwijl elke afdeling zijn eigen veilige werkomgeving behoudt. TOPdesk is de enige tool die facility management, ICT en HRM perfect integreert.

Het laatste wat u wilt is dubbel geboekte vergaderruimtes, teveel bestelde catering en no-shows. Met de module Reserveringenbeheer heeft u altijd inzicht in de beschikbaarheid van de te reserveren bedrijfsmiddelen en ruimtes. En diensten als koffie of lunch heeft u zo bijgeboekt.

Met het Facility Management Informatie Systeem (FMIS) van TOPdesk heeft u uw reserveringenbeheer altijd op orde.

Meer weten? Bezoek www.topdesk.nl/fmis

Van der Most concludeert dat bij velen de realiteitszin weg is. ‘Mensen gaan het gesprek niet meer aan. Ze vergaderen wat af, maar ze spreken niet uit wat er echt aan de hand is. Directeuren verstoppen zich in kamertjes achter secretaresses; dat kan niet goed gaan. In mijn bedrijven komen medewerkers naar mij toe als er iets is. Ik loop ’Met all-inprijzen hoeven rond en eet een kroketje met de jongens mee als ze zowel gasten als medewerkers aan het lunchen zijn. Geen moeilijk gedoe.’ nergens meer bij na te denken’ Van der Most gaat verder: ‘Het wordt de ondernemer van nu door alle regels bijna onmogelijk gemaakt om te kunnen ondernemen. Neem nu het ontslagrecht; dat is vooral geschreven richting de medewerkers. Prima om de medewerkers enigszins te beschermen, maar nu wordt het ondernemen onmogelijk gemaakt. Het slaat te veel door, waardoor het juist tegen zowel de werkgevers als de werknemers werkt. Daarom geloof

ik ook dat een duidelijk en transparant ontslagrecht mogelijk is. Als je maar eerlijk met elkaar praat, kom je heel eenvoudig tot een ontslagrecht dat goed is voor de werkgever en voor de werknemer.’

Piek en ziek Ook ‘piek en ziek’ wordt in de bedrijven van Van der Most zelf opgevangen. Slechts zelden maakt hij gebruikt van uitzendbureaus: ‘We werken met een grote groep oproepkrachten. Deze mensen hebben wij in dienst en zij weten dan ook precies waar het bij ons om gaat: het de gast naar de zin maken. ‘In al die jaren dat ik ondernemer ben, heb ik geleerd dat hoe je van binnen in elkaar zit en of je je werk met passie doet, het verschil maakt. Onder druk van de banken heb ik wel eens dure en hoog opgeleide mensen aan het werk gehad. Maar als ze geen passie hadden voor de gast, dan kwam het nooit goed. Als iemand iets echt wil dan kan hij alles leren.’ fmi

> Erik Ernst is projectleider bij FrieslandCampina en redactielid van FMI. Rianne Kuik is eigenaar van K&K Connect, initiatiefnemer van durfteverbinden.nl en redactielid van FMI.

Facility Management Simplified fmi 11 - 2014

25

DRION – WELTEN LECTORENDIALOOG Ruud Welten (docent Filosofie en Bedrijfs- en organisatie-ethiek aan de Universiteit van Tilburg en lector Ethiek bij het kenniscentrum Hospitality van Saxion) en Bernard Drion (lector FM aan NHTV en directeur bij Hospitality Consultants), discussiëren en filosoferen elke maand op het kruispunt van FM en ‘de wereld waar niets nog is zoals het was’.

100

JAAR

Beste Bernhard,

24/7

1

25/09/14

13:45

16208_11 NVD Corporate 190x135 adv.indd 1

01-09-14 11:31

28 JUNI T/M 3 JULI 2015

Zes etappes door Noord-Italië 995 kilometer

WWW.GIRODIKIKA.NL

Foto’s: ©NFP Photography - Pieter Magielsen

stopper_190x135.pdf

Veel dank voor je mooie antwoorden in je laatste brief. Je vertelt erin over de rol van hospitality binnen FM. Ik wil het daar graag over hebben, want ik ben het helemaal met je eens dat hospitality het hoogste goed van facility management zou moeten zijn. Wel, laten we de koe eens bij de horens pakken. Wanneer je wilt beschrijven wat hospitality is, wordt het vaak even interessant als abstract, maar volgens mij voldoet het om te kijken naar praktijken van hospitality. En die hebben, zoals je ook aangeeft, alles te maken met uitnodigen, verleiden; met het zeggen van ‘welkom’. Een goed FM’er weet dat ook gebouwen ‘welkom’ kunnen zeggen. Ik breng mijn werkzame leven door in gebouwen met klaslokalen en al sinds de lagere school verbaas ik mij over de ongastvrijheid daarvan. Ik bedoel niet zozeer de inrichting van klaslokalen (waar kleuterjuffen vaak erg creatief in zijn), maar ik bedoel de manier waarop deze lokalen zijn gebouwd en door hun standaard inrichting eigenlijk direct al een onderwijsvisie afdwingen: ‘Jullie blijven allemaal zitten en ik, docent, ben de komende twee uur aan het woord’. Slechte docenten zeggen dat ook nog eens tegen de studenten, maar dat is helemaal niet nodig, want de facilitaire inrichting straalt deze boodschap al uit. En mocht een innovatief docent of student iets anders willen, zoals een andere werkvorm, dan is het probleem allereerst facilitair van aard. Hogescholen en universiteiten kennen tegenwoordig allemaal van die grote bioscoopzalen waar de studenten nog net niet zitten vastgenageld aan hun stoel met uitklapbaar schrijftafeltje, met de bedoeling dat ze twee uur lang naar een talking head turen die slechts zichtbaar is als schaduw op zijn Powerpoint, in het licht van een zoemende beamer. Innovatie beperkt zich dan slechts tot, in het beste geval, nieuwe stoelen, een nieuwe beamer en Prezi in plaats van Powerpoint. Natuurlijk ken ik ook die mooie experimentele lokalen in onze onderwijsinstituten, maar het probleem blijft dat ze uitzondering zijn op de regel. Wat ik wil tegen alle facility managers in het onderwijs in Nederland wil zeggen is: het moet anders, het kan anders en dit keer zal het niet van onderwijskundigen, maar van jullie moeten komen. En dit betekent dat je niet vanuit facilities moet denken (middelen) maar vanuit het hoogste goed van uitnodigend onderwijs: hospitality. Ik denk dat we met hospitality navigation in plaats van het verouderde facility management een hoopvolle weg in slaan. Ruud

FMinFOCUS INFORMATIEMANAGEMENT

Wifi-analytics Efficiency verbeteren of potentieel privacyprobleem?

Accuraatheid De nauwkeurigheid van de data is afhankelijk van de locatie, de dichtheid van het aantal access points en de intelligentie van de gekozen analytics engine. Door gebruik te maken van triangulatie is WiFiProfs in staat de locatie van een mobiel apparaat op een paar meter nauwkeurig te bepalen. Triangulatie is het bepalen van de locatie van een mobiel apparaat door het meten van hoeken uit bekende punten aan weerszijden van een vaste basislijn. Het punt kan dan worden vastgesteld dat het derde punt van een driehoek met een bekende kant en twee bekende hoeken. Deze methode wordt ook wel een driehoeksmeting genoemd.

Verstoringen

Een BHV’er oproepen op basis van zijn positie in het pand, of de schoonmaak afstemmen op het daadwerkelijk gebruik van sanitair. Door wifi is inzichtelijk waar mensen

Remco Jongerius

zich bevinden, hoe lang en hoe zij zich verplaatsen.

Door het toepassen van wifi-analyses (wifi analytics) wordt eenvoudig inzicht gegenereerd in hoe, hoe vaak en hoeveel mobiele apparaten zich bewegen in, door of om gebouwen. Ook kunt u real time zien waar de apparaten zich bevinden en hoe lang zij op een specifieke plaats verblijven. De infrastructuur leent zich er dan ook voor om te integreren met applicaties zoals een routeplanner om medewerkers of bezoekers te faciliteren en ondersteunen in het vinden van een bestemming in een gebouwencomplex. Of voor het lokaliseren van bijvoorbeeld alarmen van een BHVapplicatie of het oproepen van BHV’ers op basis van hun positie. Informatie ten aanzien van facility management is er op gericht inzicht te krijgen in het gebruik van een gebouw. Om op basis van de uitkomsten het aantal vierkante meters (op specifieke dagen) te verkleinen of af te stoten omdat er klaarblijkelijk te veel capaciteit is. Op die manier draagt de data bij aan het verhogen van de efficiency van huisvesting, energie, schoonmaak, et cetera.

Hoe werkt wifi analytics Ieder mobiel apparaat waarvan wifi aan staat, stuurt automatisch probe requests naar alle draadloze datanetwerken dat het apparaat ziet. Probe requests zijn kleine datapakketten om een associatieproces te starten, en een verbinding met een draadloos netwerk te realiseren. Dit proces wordt gestimuleerd doordat mobiele apparaten zo geprogrammeerd zijn dat deze wifi prefereren boven bijvoorbeeld een 3- of 4G-verbinding. Onderdeel van het probe request is het unieke MAC-adres waaraan een mobiel apparaat wordt herkend. De probe requests worden geregistreerd door de aanwezige access points, die in verbinding staan met de analytics engine. De analytics engine vormt het hart van het systeem en verwerkt de activiteiten van de mobiele apparaten in bruikbare data middels specifieke algoritmes, waarna deze wordt geïntegreerd met plattegronden en voorzien in databases met bruikbare inzichten. Desgewenst integreert de dienstverlener op het gebied van wifi analytics WiFiProfs video analytics om data zoals leeftijd, geslacht en het percentage wifi-gebruikers te rapporteren en deze ratio te extrapoleren op de totalen.

28

fmi 11 - 2014

Doordat het aantal radiogolven waarop een licentievrij wifi-signaal in Europa mag worden uitgezonden, beperkt is tot drie kanalen op de 2.4 GHz en negentien kanalen op de 5Ghz – zonder overlap, is een professionele netwerkplanning belangrijk. Want zodra twee of meer dezelfde kanalen overlappen, ontstaat interferentie of te wel verstoringen. Het is dan ook belangrijk modulaire access points toe te passen die enkel monitoren en voorzien in wifi-dekking. Want monitorende access points zenden geen signaal uit. Door de toepassing van deze modulaire access points is WiFiProfs in staat een netwerk te ontwerpen dat nauwkeurig data verzameld, maar waarbij tevens uitstekende draadloze verbindingen beschikbaar zijn voor mobiele apparaten.

Privacy Het MAC-adres van een mobiel apparaat kan worden beschouwd als persoonlijke informatie omdat het uniek is, en kan worden gekoppeld aan een individu. En om dit te voorkomen verzorgt WiFiProfs dat elk MAC-adres met een one way hashalgoritme onomkeerbaar wordt gemaskeerd, en verzamelt de analytics engine geen aanvullende informatie over een individu. Hierdoor zijn de systemen niet in staat data te verzamelen, noch te rapporteren, noch een individu te identificeren. De verzamelde data wordt vervolgens versleuteld en beveiligd tijdens de overdracht naar bijvoorbeeld een private of public cloud waarbij de data is gewaarborgd en wordt beschermd onder strikte contractuele verplichtingen. Voor personen die geen onderdeel wensen uit te maken van het geheel, voorziet het systeem in een opt-out. Middels de opt-out kunnen personen zelfstandig hun mobiele apparaten uitschrijven. Organisaties die gebruik maken van deze dienstverlening zijn winkelcentra, retailketens en organisaties met meer dan vijfduizend vierkante meter vloeroppervlak. De gemeenschappelijke deler van bedrijven die er gebruik van maken is dat zij hun efficiency

verhogen door het gebouwbeheer, facility management en aantal benodigde vierkante meters afstemmen op data. Hiermee zijn zij in staat bijvoorbeeld schoonmaakkosten af te stemmen op het gebruik, locaties efficiënter in te richten en beveiligsmederwerkers daar te plaatsen waar deze het best tot hun recht komen.

Samenvattend Op basis van aanwezige draadloze netwerken kan in de meeste gevallen worden gestart met het verzamelen van data over het gebruik van een locatie. Afhankelijk van de gewenste inzichten kan het wenselijk zijn aan’De informatie geeft vullende access points te inzicht in het gebruik van plaatsen om de nauwkeurigheid te verhogen. Een voleen gebouw’ waardig systeem respecteert en bewaakt de privacy van personen en is afgestemd op de locatie. De gewenste inzichten zijn leidend in een goed design en de output dragen bij aan het verhogen van de dienstverlening en efficiëntie van het facility management. fmi

> Remco Jongerius, Consultant, WiFiProfs

fmi 11 - 2014

29

FMinFOCUS INFORMATIEMANAGEMENT

Chipknip verdwijnt Vendingbranche ontdekt contactloos betalen

Vanaf 1 januari 2015 verdwijnt Chipknip. Er kunnen vanaf dat moment geen betalingen met Chipknip worden gedaan en er kan geen geld meer mee worden ontvangen. Pinnen lijkt een voor de hand liggend alternatief, tegenwoordig ook heel gebruikelijk bij kleine bedragen. Maar er zijn meer mogelijkheden. Heeft u al nagedacht over welke betaalmogelijkheden u wilt bieden binnen uw bedrijf?

doen er daarom goed aan te overwegen of pinnen in hun situatie een bruikbare vervanging is. Pinnen hoeft niet altijd een passend alternatief te zijn, onder meer door de verhouding tussen marges en kosten en door technische of fysieke belemmeringen bij de inbouw van een betaalautomaat. Dat kan bijvoorbeeld het geval zijn in de vendingbranche. Bij recent overleg tussen de banken en Nederlandse Leveranciers voor Betaalsystemen (NLB) is dit aan de orde gekomen. Een oplossing hiervoor is contactloos betalen.

Contactloos betalen Over enkele weken verdwijnt Chipknip. Tot en met 31 december 2014 kunt u via Chipknip geld ontvangen. Het is echter aan te raden om voor die tijd te zorgen voor alternatieve betaalmogelijkheden, zodat u er zeker van bent dat uw klanten ook na 2014 bij u kunnen blijven betalen. Vermeld duidelijk bij de kassa welke alternatieve betaalmethode in uw organisatie Chipknip vervangt. Heeft u nog geen besluit genomen over welk alternatief voor uw organisatie het meest geschikt is, neemt u dan zo snel mogelijk

> Contactloos betalen Aan dit logo herkent u of een betaalpas geschikt is voor contactloze betalingen. Het staat op de voor- of achterkant van de betaalpas.   Op steeds meer plaatsen kan contact­ loos worden betaald. Een betaalautomaat dat geschikt is voor contactloos betalen, is te herkennen aan dit logo. Het staat op de zijkant van een automaat of in het scherm. Het geeft de plaats aan waar u de betaalpas of mobiel tegen de betaal­automaat moeten houden als u wilt betalen. Daarnaast is er speciaal promotiemateriaal voor op en bij de betaalautomaat (www.pin.nl/webshop).

30

fmi 11 - 2014

contact op met uw bank en leverancier(s). Het is namelijk absoluut niet mogelijk om na 1 januari nog Chipknip te accepteren.

Oplaadpunt Heeft u een Chipknip-oplaadpunt? Vanaf 1 januari werkt het oplaadpunt niet meer. Via www.chipknip.nl kunt u een sticker bestellen voor op het oplaadpunt, om uw klanten te wijzen op het einde van Chipknip en de mogelijkheid om ook via uw oplaadpunt het Chipknipsaldo terug te storten naar hun bankrekening. Wanneer uw organisatie voor 1 januari stopt met de acceptatie van Chipknip, dan kunt u zelf afwegen of u het oplaadpunt tot het einde van het jaar laat hangen, zodat uw klanten hun Chipknipsaldo terug kunnen storten op de betaalrekening, of dat u het oplaadpunt eerder verwijdert. Oplaadpunten in uw eigendom kunt u zelf loskoppelen en afvoeren via de gemeentelijke milieustraat. Neem contact op met de leverancier van uw oplaadpunt wanneer u het apparaat gehuurd heeft.

Pinnen Ondernemers die al eerder zijn gestopt met Chipknip zijn voor een groot deel overgestapt naar pinnen. Pinnen is in alle sectoren de meest gebruikte oplossing voor elektronisch betalen. Acceptanten van Chipknip

Bij contactloos betalen moet de betaalpas of de mobiele telefoon kortstondig dichtbij de betaalautomaat worden gehouden. Bij bedragen tot en met 25 euro is geen pincode nodig. Boven dit bedrag moet de klant wel een pincode intikken op de betaalautomaat of op de mobiele telefoon. Wanneer de contactloze of mobiele betalingen bij elkaar de drempel van 50 euro overschrijden moet er ook een pincode ingetoetst worden. Contactloos betalen is in het buitenland al langer mogelijk. Het is gemakkelijk en snel. Voor vendingautomaten is er daarnaast het voordeel dat ook zonder numeriek toetsenbord contactloos kan worden betaald. U kunt zelf kiezen of u contactloos of mobiel wilt aanbieden aan uw klanten. Het is een aanvulling op gewoon pinnen. Vanaf 2015 bieden bijna alle Nederlandse consumen-

> Geen dip & go in de vending In sommige landen wordt dip & go-betalen met de betaalpas in de kaartlezer maar zonder pincode, als betaaloplossing voor vendingautomaten aangeboden. Voor Nederlandse kaarthouders is deze betaalmogelijkheid uitsluitend beschikbaar bij parkeren en tolwegen. Er komt geen uitbreiding naar vending of andere sectoren. De versnelde invoering van contactloos betalen maakt dat overbodig.

tenbanken contactloos betalen aan hun klanten aan. Iedere bank bepaalt zelf de volgorde en snelheid. De bank kan daarbij voorrang geven aan klanten die zelf aangeven snel contactloos te willen betalen. U kunt uw klanten hierop attenderen. Het verschilt per bank of haar klanten contactloos kunnen betalen met een betaalkaart, met een mobiele telefoon of met beide. Behalve pinnen en contactloos betalen, zijn er nog andere mogelijkheden: • prepaid betaalproducten waarbij marktpartijen samenwerken met Maestro en/of V PAY. Consumenten zonder bankrekening kunnen op deze manier toch contactloos betalen • gesloten betaalsysteem (met opladen en betalen in eigen beheer bij de exploitant) • drie-partijen betaalsysteem (door één partij aangeboden aan zowel betalers als exploitanten) Een combinatie van pinnen en gesloten of drie-partijen betaalsystemen is ook mogelijk, al dan niet tijdelijk. Het aantal nieuwe betaalautomaten dat is uitgerust met een zogenaamde NFC-chip, en daarmee in staat zijn om alle contactloze betalingen – of dat nu met een pas of een mobiele telefoon is – te accepteren, groeit snel. We verwijzen u naar www.checkout.nl voor het complete assortiment betaalautomaten dat in Nederland verkrijgbaar is. Op die website vindt u informatie over upgrademogelijkheden van bestaande betaalautomaten en over verkrijgbare nieuwe automaten die geschikt zijn voor contactloos betalen. Informeer bij uw bank en leverancier(s) naar de alternatieven die voor uw situatie geschikt zijn. Relevante websites: www.chipknip.nl en www.pin.nl. fmi

> Dit artikel is samengesteld door de redactie van FMI.

fmi 11 - 2014

31

FMinFOCUS INFORMATIEMANAGEMENT

Randstad Holding kiest voor werkmaatschappijoverstijgend FMIS ’Axxerion meest compleet’

Bemiddelaar op de arbeidsmarkt Randstad Holding heeft een landelijk dekkend vestigingsnetwerk, waar tevens de vestigingen van Yacht en Tempo-Team deel van uitmaken. De gehele holding is onlangs overge-

Inez van Kesteren

Al 52 jaar speelt Randstad een toonaangevende rol in de arbeidsmarkt. Randstad helpt mensen bij het vinden van een baan en geeft hun carrières vorm. Ook ondersteunt Randstad bedrijven bij het realiseren van hun doelstellingen door de inzet van de best mogelijke mensen en innovatieve maatwerkoplossingen. Jeroen Oort, projectmanager ICT bij Randstad en Frans Hardenbol, projectmanager Huisvesting bij Tempo-Team over de overstap binnen de Randstad Holding naar het facility management informatie systeem (FMIS) van Axxerion. Oort: ‘Ruim een jaar geleden werd duidelijk dat we gingen overstappen naar een nieuw FMIS. We oriënteerden ons al enige tijd op een werkmaatschappij-overstijgend systeem, zodat we binnen onze holding op een eenduidige manier konden samenwerken. De afzonderlijke werkmaatschappijen gebruikten op dat moment nog verschillende versies van een FMIS-systeem dat niet meer aan onze eisen voldeed.’ Hardenbol: ‘Tempo-Team gebruikte zelfs nog helemaal geen FMIS, wij werkten met Access en Excel. Het was voor ons direct duidelijk dat de komst van één FMIS, met uiteraard enkele werkmaatschappij-specifieke aanpassingen, een zeer positieve ontwikkeling zou zijn.’ Na een aanbesteding bleek het FMIS van Axxerion het meest compleet en configureerbaar. Met bovendien een intuïtieve gebruikersinterface. Oort: ‘We waren overtuigd. Daarna ging het snel. Betrokkenen werden ingelicht, werkgroepen ingedeeld en we hadden regelmatig overleg.’ Oort kwam aan het roer van de projectorganisatie te staan en werkte daarbij intensief samen met Hardenbol.

stapt op een nieuw facility-management-informatiesysteem (FMIS).

Doelstellingen Hardenbol: ‘Die samenwerking verliep perfect. Het pakte goed uit dat Jeroen en ik veelvuldig konden schakelen. Goed overleg tussen de verschillende werkmaatschappijen versnelde de besluitvorming. Het vlotte en oplossingsgerichte handelen van Axxerion speelde hierin een cruciale rol. Hierdoor is het ons gelukt om

32

fmi 11 - 2014

in een relatief korte periode verschillende belangen af te zetten tegen onze gezamenlijke projectdoelstellingen. Ik bewaarde namens onze werkmaatschappij het overzicht en vertegenwoordigde mijn collega’s uit de verschillende werkgroepen. Voor onze werkmaatschappij was de behoefte groot om met het nieuwe FMIS één verzamelplaats te creëren voor al onze data. Denk aan huurcontracten, opdrachtverstrekkingen en het volgen van storingen op de vestigingen.’ Oort: ‘En voor mij kreeg het in goede banen leiden van de complete implementatie de hoogste prioriteit. Zoals Frans al aangeeft, was ’Samenwerking met een dat een kwestie van balanceren tussen het tegemoet kosoftwareleverancier staat men aan de uiteenlopende voorkeuren binnen de Randof valt met partnership’ stad Holding, en ons streven naar een zo gestandaardiseerd mogelijk systeem. Binnen budget en op tijd de gewenste functionaliteit implementeren vormde daarnaast een harde eis. Dat was voor mij dus een doelstelling waar geen rek in zat, ik zat er bovenop. Ik kan niet anders zeggen dat Axxerion ook hierin een waardevolle ondersteunende rol vervulde. Er werd goed en snel gecommuniceerd, er was volop transparantie. Hierdoor konden we steeds op tijd evalueren en indien nodig bijsturen. Ik heb aardig wat ervaring

Jeroen Oort (l) en Frans Hardenbol

met softwareleveranciers, en een samenwerking valt of staat wat mij betreft met partnership. Tijdens implementatietrajecten heb je nu eenmaal altijd onvoorziene situaties en voortschrijdend inzicht. Als je dit als partners kunt opvangen is dat een groot goed.’

State of the art In de oude situatie had Randstad een Self Service Portal, maar alleen ten behoeve van de ICT dienstverlening. De FMIS-functionaliteiten op het gebied van meldingen en reserveringen zijn door Axxerion aan deze bestaande portal toegevoegd. Oort: ‘Dat was een technische uitdaging, maar is zonder problemen geïmplementeerd. De eindgebruiker ervaart één portal en merkt dus niet dat er achter de schermen verschillende applicaties bij betrokken zijn.’ Hardenbol: ‘Dit portal is zowel technisch als functioneel state of the art. Alle zesduizend medewerkers in het land kunnen in Axxerion met Single Sign On (SSO) inloggen. SSO is belangrijk voor ons, omdat we onze medewerkers zo min mogelijk willen belasten met inlog issues. Medewerkers kunnen laagdrempelig een melding doen van een storing die gekoppeld is aan hun vestiging.’ In totaal heeft de Randstad Holding in Nederland 400 eigen vestigingen, met daarnaast nog eens ruim 250 inhouse-vestigingen bij klanten. Dubbele storingsmeldingen zijn dankzij de portal niet aan de orde, iedereen kan zien welke meldingen openstaan,

fmi 11 - 2014

33

FMinFOCUS INFORMATIEMANAGEMENT

MULTI-CHANNEL COMMUNICATIE MAKKELIJKER DAN U DENKT !

AUTOMATISEER EN PERSONALISEER UW KLANTCOMMUNICATIE Veel bedrijven hebben vandaag de dag behoefte aan een verregaande personalisatie van hun documenten en zoeken een oplossing voor multichannel-communicatie. Om aan deze behoeften te voldoen, heeft Neopost OMS-500 ontwikkeld. Gebruiksvriendelijke, nieuwe software die automatisch, gepersonaliseerde en beveiligde klantcommunicaties kan produceren. Verzend documenten met een inhoud, aangepast aan het profiel van uw klanten en verdeel ze aan de juiste persoon. Wanneer u wil en via het gewenste kanaal!

Meer info op www.neopost.nl/OMS-500

in behandeling zijn genomen en zijn afgerond. Zodra een storing is ingediend wordt deze door de Facilitair Service Desk, de interne front office van Randstad, Yacht en Tempo-Team, doorgegeven aan de juiste leverancier in de betreffende regio. Oort: ‘Over state of the art gesproken, voor de meldingen op het gebied van technisch onderhoud hebben we eveneens een hoogwaardige koppeling gerealiseerd. Deze zorgt ervoor dat onze portal verbonden is met het Focus-platform van Strukton. Als een melding voor Strukton is, wordt deze online doorgezet. Vanaf dat moment worden alle updates aangaande deze melding vanuit Strukton via dezelfde koppeling teruggestuurd naar ons systeem. Het is dus een tweeweg-interface die ervoor zorgt dat de informatie aan beide kanten real time gesynchroniseerd is. Hierdoor is bijna geen mondelinge afstemming meer nodig. Zo zit dit FMIS dus vol handigheden.’

Monitoren Ook de huisvestingsprojecten van Randstad zijn ondergebracht in het FMIS van Axxerion. Hardenbol: ‘Ja, dat is voor mij natuurlijk extra interessant. Indien we een verbouwing hebben aan een van onze vestigingen, dan vormt Axxerion ons uitgangspunt voor het verstrekken van alle opdrachten aan leveranciers. Als vanwege ziekte of vakanties iets moet worden overgenomen van een collega, dan kunnen we de status van zijn of haar opdrachten raadplegen en hier zo nodig op anticiperen. Daarnaast hebben we een

standaard planning voor verbouwingen opgenomen in het FMIS. De daaraan gekoppelde workflow is voor iedereen inzichtelijk. Zo kunnen we altijd monitoren of de leveranciers geïnformeerd zijn, welke offertes zijn aangevraagd, welke bestellingen uitstaan en wanneer een verbouwing is afgerond.’ Oort vult aan: ‘Ook rondom onze huurcontracten kunnen we nu alles gemakkelijk monitoren en afwikkelen. Van alle panden staan de huurcontracten in het FMIS opgeslagen. Dankzij een self billing-functionaliteit worden facturen snel goedgekeurd. Vervolgens worden ze automatisch betaald via een koppeling met de bank. Wederom een voorbeeld van een enorme efficiencyverbetering. En niet alleen wij zijn enthousiast, we krijgen uit het hele land positieve reacties. ‘ Oort en Hardenbol zijn trots. Oort: ‘De overstap naar een nieuw FMIS is natuurlijk niet zomaar iets. Dus als zo’n omvangrijk project succesvol en efficiënt verloopt, dan is dat een enorme opsteker.’Die credits gaan ook naar de consultants van Axxerion, aldus de heren. Hardenbol: ‘Die dachten altijd een stap vooruit en bleken steeds weer in staat om zaken te vereenvoudigen en ons als organisatie te ontzorgen. En het resultaat mag er zijn. Dankzij dit nieuwe FMIS hebben we meer grip op onze processen en geldstromen.’ fmi

> Inez van Kesteren is tekstschrijver ( Lente Communicatie)

fmi 11 - 2014

35

FMinFOCUS INFORMATIEMANAGEMENT

Het belang van informatiebeheer

een goede beslissing te nemen over de toekomst van een softwarepakket. Elke organisatie heeft overigens al heel veel informatie digitaal beschikbaar. Naast de al genoemde databases is deze informatie beschikbaar in het document-managementsysteem (DMS), maar veel vaker op netwerkschijven, persoonlijke schijven of emailboxen. Veel informatie wordt bovendien al niet meer op papier ontvangen: e-mails en usb-sticks komen via medewerkers de organisatie binnen, vaak zonder dat zij het archief of het DMS bereiken. Deze situatie is onwenselijk: de informatie is niet voor iedereen die daartoe toegang moet hebben beschikbaar. Ook hier moeten FM en IM de samenwerking zoeken. Beide vakgebieden gecombineerd hebben een prima overzicht in de gebruikte media, de waarde van de informatie en de manier waarop dit bewaard kan en moet worden.

Goed georganiseerd informatiebeheer speelt een

Archiefwet

steeds belangrijker rol. Dit heeft een dubbele oorzaak: een groter aanbod van informatie en steeds verdergaande digitalisering. Informatiebeheer kenmerkt zich

Denny Schouten

door het veelomvattende karakter ervan: het gaat niet

Veel elementen van informatiebeheer vallen onder het vakgebied facility management, terwijl het traditiegetrouw bij documentaire informatievoortechnische hulpmiddelen, werkplekken, 24/7 beschikziening of informatiemanagement (IM) is ondergebracht. Meestal vindt er echter weinig samenbaarheid en IT-middelen. werking plaats en dat is een gemiste kans. Vaak is er bij bedrijven veel aandacht voor bijvoorbeeld huisvesting en ICT-middelen, maar niet, of veel minder, voor informatie- en archiefbeheer. Zo komt het regelmatig voor dat bij een verhuizing potentieel archiefmateriaal wordt weggegooid, of dat er bij het invoeren van het nieuwe werken geen rekening wordt gehouden met de papieren archieven en informatiebestanden. Bij herinrichting van een kantoorruimte is er in de meeste gevallen minder kast- en plankruimte. De bestaande papieren bestanden moeten dus opgeruimd worden. Tegelijkertijd moet alle voor de medewerkers dagelijks benodigde informatie digitaal beschikbaar zijn om plaats- en tijdonafhankelijk te kunnen werken. Hier kunnen FM en IM elkaar versterken: IM beschikt over de kennis die nodig is om informatiebestanden te schonen en documenten dusdanig te digitaliseren, dat ze aan de eisen uit de archiefwet blijven voldoen, terwijl FM de kennis over inkoop, IT en logistiek bijdraagt.

alleen over documenten, maar ook over databases,

36

fmi 11 - 2014

moeten worden voorbereid en vervolgens gescand worden. Meestal worden overbodige documenten (verouderde informatie, kopieën) of afgesloten dossiers hierin meegenomen. Dit is niet alleen kostbaar, maar veroorzaakt ook een soort informatie-infarct: er komt te veel, ongesorteerde en mogelijk verouderde informatie ergens op een gemeenschappelijke schijf te staan. FM en IM kunnen samenwerken om dit te voorkomen: voorafgaand aan de digitalisering moet gezamenlijk worden bepaald waar de bestanden worden opgeslagen en beheerd, welke delen wel of juist niet worden meegenomen en of informatie niet op een andere wijze te verkrijgen is. Zo kun je er als bedrijf voor kiezen om abonnementen op papieren uitgaven om te zetten in digitale abonnementen of lidmaatschap van openbare databases en informatiebestanden. Ook is daar scanning on demand ingevoerd voor reeds afgesloten dossiers: deze worden gedigitaliseerd op het moment dat ze als nog nodig zijn voor het werk.

Boekenkast

Waarde van informatie

Na zo’n opruimactie is er meestal nog een tweede actie nodig: het digitaliseren van de papieren dossiers en informatie, die medewerkers bij hun werkzaamheden nodig hebben. Overigens is het niet altijd handig om informatie te digitaliseren: in het geval dat veel wordt gewerkt met wetboeken, is het bladeren door een wetboek eenvoudiger dan het scrollen of zoeken in een digitale versie. Bij zo’n bedrijf kan dan ook, in overleg met de kantoorinrichters van FM, een boekenkast worden neergezet waarin alle wetboeken zijn geplaatst, zodat iedereen er gebruik van kan maken. Wat ook vaak gebeurt, is het digitaliseren van alle fysieke informatie die nog op de afdelingen aanwezig is. Dit brengt hoge kosten met zich mee: alle dossiers

Een ander belangrijk punt is databasebeheer. Het komt regelmatig voor dat bij de aanschaf van nieuwe software, de oude wordt weggedaan, zonder de waarde van informatie die zich daarin bevindt te schatten. Ook databases vallen onder de archiefwet en hebben een wettelijke bewaar- of vernietigingstermijn. Waar FM de kennis over de lifecycle van de software heeft, heeft IM die over de lifecycle van de ingevoerde informatie. Beide kennisvelden zijn noodzakelijk om

Samenwerking is de sleutel tot een succesvol informatie- en archiefbeheer. Zo werken we bij één klant nauw samen tussen IM, het secretariaat (dat veel van de informatie van de afdelingen beheert op een projectenschijf) en FM om een nieuw DMS in te richten. IM zorgt ervoor dat op de achtergrond direct het informatiebeheer in het DMS wordt ingericht, zodat aan alle eisen van de Archiefwet wordt voldaan. FM was al vroeg in het proces betrokken, namelijk bij het aanbestedingstraject voor het DMS en het voorbereiden van het ICT-netwerk. Ook werden ideeën aangeleverd voor een versnelde, want geautomatiseerde, schoning van de ‘Veel informatie wordt gemeenschappelijke schijniet meer op papier ven, waarbij overbodige informatie wordt verwijderd. ontvangen maar via Daarnaast wordt er nauw samengewerkt bij de herine-mails en usb-sticks’ richting van de ruimtes en het verplaatsen en vernietigen van op de afdelingen aangetroffen informatiebestanden. Er is een gezamenlijke verantwoordelijkheid voor de invoering van het DMS. Dat wordt op die manier bovendien beter geborgd in de organisatie. Ook is door de zo optimaal mogelijke voorbereiding het risico op fouten of onnodige kosten minimaal. Samenwerking tussen alle ondersteunende processen zorgt ervoor dat een zo optimaal mogelijk resultaat wordt bereikt.  fmi

> Denny Schouten is adviseur Informatiemanagement bij Becis

fmi 11 - 2014

37

If You Can’t Measure, You Can’t Manage How to perform a benchmarking study of your facility assets

An important but often neglected responsibility of people who own or manage facilities and real estate assets, is to establish performance metrics and evaluate the condition of their properties on a routine basis against those metrics. According to building codes and government regulations (such as those outlined by the Occupational Safety and Health Administration in the U.S.), owners and operators of facilities are responsible for the safe and sanitary operation of their facilities at all times.

Besides health, comfort and safety, buildings and properties play an important role in productivity, energy conservation, sustainability and cost management. Sometimes it takes a crisis (e.g., steep fines or criminal indictments for code violations, roof collapses, indoor air quality problems, power outages, unexpected downtime, security breaches) to communicate to management that improvements are necessary. Managers of facilities and properties must conduct periodic condition assessments to determine the status of their invested capital. Information is required to compare existing performance with required conditions and for budgeting financial reserves necessary to restore, preserve, rebuild or adjust capacity. Many facilities have been acquired through mergers and acquisitions. It is not uncommon to find overstressed building systems, underutilized spaces, and infrastructure that is functionally obsolete or in various states of disrepair. Too often systems and space utilization are not in conformance with the original design intent and there are serious violations of codes and standards. Some important areas to assess include

38

fmi 10 - 2014

physical condition of building systems and components, energy conservation, indoor environmental quality, waste minimization, space utilization and layout, ergonomic factors and maintenance.

Making informed decisions As a facility or property manager, you have sufficient knowledge in areas that impact the performance of the buildings that you presently use or plan to purchase, improve, lease, construct, renovate or remodel. In order to perform your job well you need certain information about buildings and properties as they impact the people, processes and technologies that they support. It is imperative is to establish facility performance requirements and standards, and to conduct systematic performance evaluations of facilities and properties. The basic purpose for conducting evaluations is to obtain information needed to make informed decisions and identify any improvements to the building or property that may be necessary. The quality of decisions that facility managers make is directly related to the quality of information available to them.

Richard Sievert

What is benchmarking? It is only through constant evaluation that things can be improved. Benchmarking is a continual process that involves measuring current business operations and comparing them with codes and regulations, internal standards, performance levels of your toughest competitors, or leaders in any industry performing similar functions. Managers also need information about the total performance of their facilities to determine whether they are in conformance with requirements of owners, users and outside regulatory bodies. The data points collected from the benchmarking process are invaluable in identifying company strengths and weaknesses and uncovering alternative practices and processes which could lead to a competitive advantage. Those interested in using a property, whether leased or owned, to plan projects, improve occupant health, comfort and safety, better serve customers and increase productivity and bottom-line profitability must conduct ongoing evaluations of their facilities and real estate assets. You must first know your facility requirements in order to meet them. There are about as many different types of facility evaluations as there are facility-related items to manage. Think about the key areas of facility management that are your responsibility. Responsibilities may include real estate acquisition and disposal, space management, budget management, maintenance and operations, worker comfort and productivity, environmental control, energy conservation and sustainability, code compliance and life safety, waste disposal, security and project management. Standards must be developed for each key facility management area, against which performance can be measured. It is strongly recommended that facility managers systematically and routinely compare observed performance and measured performance with

criteria and standards. Development of standards will enable you to evaluate alternatives, decide whether improvements are needed and measure progress toward meeting the objectives.

If you can’t measure, you can’t manage If we are to improve something we must first be able to measure or count it. You must first determine what performance criteria (output) to measure and then establish what variables to measure that impact performance. The output might be air or water flow rates, temperature, humidity, dust or contaminant count, space or equipment usage or repairs (machine downtime hours and costs). For example, measuring the effect of temperature and humidity adherence on performance might lead to acceptance of less stringent temperature and humidity criteria or identify the importance of improved heating, ventilation, air conditioning and humidity controls. Instruments may be used to record temperature, humidity, static pressure, fan speeds, air quantities and power usage. Benchmarks must also be established for operating cost and environmental performance standards. The benchmarking process helps identify facility problems that require a design solution. Benchmarks define owner objectives, priorities and design criteria for facility development projects. Competitive success mandates that businesses continually benchmark the performance of their facility assets and strategically invest in them to maximize return on investment. Today’s resource-constrained, highly competitive business environment, combined with increasing government regulations, business transparency, rapidly emerging technologies and new management methods, forces owners and managers of facilities and properties to continually improve the return on assets or run the risk of becoming irrelevant and functionally obsolete. >

fmi 10 - 2014

39

COLUMN bestuur

Evaluations can be broad-based or narrow Building evaluations can be broad based, such as a comprehensive pre-acquisition survey or post-occupancy evaluation of total building performance. Some audits can be narrow in scope and may focus on specific performance attributes such as code compliance, indoor air quality, energy efficiency, operating cost reduction, user satisfaction, comfort and productivity, space utilization and workflow. Studies often are required to establish the condition and life expectancy of existing building systems to determine the financial reserves necessary to maintain the systems properly and to meet planned needs. Code compliance issues and performance standards must be considered. Building code regulations make owners and operators responsible for the safe and sanitary maintenance of their facilities at all times. If a building inspector approved or overlooked a building defect or code violation, it does not mean that you are off the hook. As a result, some lawyers recommend periodic performance evaluations of occupied buildings to determine code compliance and guard against potential claims from people who may blame building mismanagement for their physical or psychological health problems. Owners and operators are being asked if they did everything reasonably possible to prevent alleged occurrences. Building codes and government regulations mandate the minimum requirements and standards for public health and safety. An emerging code compliance issue today is meeting energy conservation codes, measuring usage and disclosing actual energy consumed in buildings to the public. Besides complying with the local municipal energy code, consider voluntary energy standards developed by industry organizations which may exceed the mandatory requirements identified in building codes and government regulations. In addition to indoor air quality issues, consideration should be given to thermal comfort, illumination, acoustics, architectural and interior design, and ergonomic issues as they relate to occupant and public health, safety, morale and productivity. There are numerous legal and quasi-legal organizations devoted to developing standards for building system performance. IFMA researches critical performance qualities and publishes the results of benchmarking surveys of buildings serving a variety of market sectors. You must decide which standards you will establish to compare and measure the performance of your facilities before you fund a building project.

Value engineering studies to develop new performance standards The term evaluation contains a form of the word value. Value engineering analysis can be employed as a tool for facility cost reduction and development

40

fmi 10 - 2014

of building performance standards. Value engineering studies are necessary to assure that facilities are designed, constructed and operated in the most economical way, taking into consideration life cycle costs. The approach is to examine the systems and components with the greatest expenditures, to challenge the costs and functions and compare them with alternatives on a cost/benefit basis. Systematic evaluation of buildings and properties, development of performance criteria or standards will lead directly to significant improvements. Before you plan the requirements for a new facility project you need to be aware of problems, bottlenecks and inefficiencies with respect to your current facilities and operations, so they are not repeated. Collect data and develop facility management metrics to identify gaps between current and desirable conditions: • Identify what is to be benchmarked • Identify standards to be adopted • Determine data collection method and collect data • Determine current performance variance • Develop action place for future Let your specific objectives drive the benchmarking study. Is your objective to: • Reduce costs? • Move products in and out of the plant more quickly? • Comply with codes? • Improve occupant morale, comfort and productivity? • Justify or determine departmental budgets? • Increase the efficiency and effectiveness of FM? • Determine if you are spending money intelligently? • Reinforce capital expenditure needs and scheduling? • Attract customers and improve overall customer satisfaction? Facility management is a balancing act. As organizations audit their facility costs, they may find a sizeable amount of money spent with little management control. Ongoing evaluation of your facility operations and its contribution to your business objectives is a management function that you cannot afford to overlook.  fmi

> Richard W. Sievert, Ph.D. is a professor at Drexel University in Philadelphia, Pennsylvania, USA. He teaches classes in facilities and property management, value engineering, project management, design as a competitive edge, building systems and contracts and specifications. Sievert’s certifications include Certified Facility Manager®, Project Management Professional, Certified Value Specialist and Certified Cost Professional. He may be reached at [email protected].

Samenwerken Rolf Nijdam, secretaris @FMNbestuurtweet

Samenwerken; het moet. Dat weet u natuurlijk. U doet niet anders bij een facilitaire afdeling of in de dienstverlening. En, ook al ben ik niet zo’n trendwatcher, het lijkt er zelfs op dat in de nabije toekomst dé kansen voor FM liggen in het samenwerken. (In welk werkveld eigenlijk niet?) En met samenwerken bedoel ik intern de spilfunctie vormen tussen de secundaire processen en de hospitality van een organisatie. Maar vooral ook extern. Had ik het in mijn vorige column over de samenwerking tussen inkoper en leverancier, nu doel ik op de context van ons werkveld – het gebouw. Samenwerking in de keten die het gebouw ondergaat, van ontwerp via bouw en exploitatie, tot sloop. En de kansen in deze keten zijn er. Wat mij nog het meest is bijgebleven van onze laatste ALV in juni tijdens vastgoedbeurs Provada, is dat niet alleen de vastgoedbedrijven steeds meer de klant en de exploitatie van een gebouw van belang achten (beter laat dan nooit zullen we maar zeggen ), ook architecten zien dat in. Zij zijn actief op zoek naar samenwerkingsverbanden, zo bleek uit het betoog van Willem Hein Schenk, voorzitter van de Bond van Nederlandse Architecten. En de perfecte term voor het ketendenken vormt natuurlijk de circulaire

economie. Zodoende ben ik dan ook erg benieuwd naar de uitkomsten van het Green Buildings-congres dat op het moment van schrijven nog plaats moet vinden. Een congres dat elk jaar perfect wordt georganiseerd door CFP (samen met partners), met dit jaar Circulaire Gebouwen als thema. Als we met deze blik de stap maken naar het thema van deze FMI, Leisure, dan zien we enerzijds dat we veel kunnen leren van deze markt. Een markt waarin de facilitaire processen deel uitmaken van de core business, en hospitality noodzaak is voor het bestaan. Anderzijds zijn er in de keten van ontwerp, realisatie en exploitatie nog veel verbeteringen mogelijk. Uiteraard worden er maatregelen genomen om te voldoen

aan bepaalde duurzaamheidscriteria en zijn de eerste duurzame recreatiebungalows gebouwd, maar waar blijven de circulaire pretparken en vakantieparken? In de praktijk blijkt men investeringen die daarvoor noodzakelijk zijn, vaak toch liever uit te stellen. En ook is er net als met kantoorpanden in de leisure sprake van leegstand. Deze leegstand is meer verborgen, maar als we naar recreatieparken kijken dan is deze er wel degelijk. Aan de bovenkant van de markt zien we nog steeds de meest luxe parken verschijnen in Nederland, terwijl we al jaren weten dat het aantal vakanties in Nederland niet meer zal groeien. Aan de onderkant zijn er dus parken die leeg komen: deze worden gebruikt voor al dan niet legale bewoning of ze renderen gewoon onvoldoende. Een rendement dat de ontwikkelaar van het gebouw al lang heeft behaald, maar waar de eindgebruiker momenteel het nakijken heeft. Samenwerken; het kan. Kansen volop, we can do it – let’s make it People, Planet, (P)leisure! P.S. Als bestuur van FMN zien we natuurlijk ook dat samenwerken kansen biedt. Kansen om de vereniging en dus ons vakgebied nog beter te maken. Wij staan open voor uw suggesties!

fmi 10 - 2014

41

FMNactueel

Volg FMN op Twitter: @FMNbestuurtweet

Aan tafel met... In de rubriek Aan tafel met… gaat iemand uit het FMN-bestuur in gesprek met een FMN-lid of met iemand die veel voor het facilitaire werkveld betekent. Het initiatief voor het gesprek kan zowel vanuit het bestuur als vanuit de gesprekspartner ontstaan. Deze keer gaat FMN-bestuurslid Werner Leenders het gesprek aan met Martin van Nieuwaal, directeur-eigenaar van Maasdam en een van de gewaardeerde sponsoren van FMN (www.maasdam.nl). Werner Leenders: Jij bent een echte ondernemer. Kun je dat worden of moet je het zijn? Martin van Nieuwaal: ‘Bijna iedereen kan ondernemer worden. Er zijn omstandigheden die helpen en natuurlijk moet je voor het ondernemerschap wel over wat meer specifieke karaktereigenschappen beschikken. Een pianist zonder vingers is ook lastig. Vrijheid, maar ook passie moet belangrijk voor je zijn. ‘Ik begon tijdens mijn studie al met ondernemen. Ik verkocht vloerbedekking aan medestudenten. Maar ben ik nou als ondernemer geboren? Dat weet ik niet. Ik maakte gebruik van de omstandigheden en een oudere ondernemer hielp me in het zadel. Een ondernemer ziet kansen en pakt die ook. Ik ben bevoorrecht doordat ik qua studie de kans heb gehad mij in de breedte te kunnen ontwikkelen. Ondernemers die nu starten moeten op de lagere school al bijna hun keuze maken.’ Leenders: Kansen is één; doorpakken is twee. Van Nieuwaal: ‘Dat klopt. Keuzes maken is belangrijk. Het moet uiteindelijk ook bedrijfseconomisch iets opleveren, maar volg wel je hart. De vloerenmarkt is van oudsher een bijzondere en vooral traditionele markt. Ik trok, ook omdat ik zelf niet uit die markt kwam, andersoortige mensen aan. In een conservatieve markt vielen wij dus al snel op en daardoor konden we marktleider worden.’

Werner Leenders (l) en Martin van Nieuwaal

42

fmi 11 - 2014

Leenders: Heb je last van de crisis? Van Nieuwaal: ‘Natuurlijk is de markt hypercompetitief. Misschien is Maasdam iets te groot geworden voor de huidige markt. Het totale volume daalt en grote organisaties kopen soms rechtstreeks in bij de fabrikant. Overigens onverstandig bij een halffabricaat als vloeren, als je het mij vraagt. Ik zie ons juist als verlengstuk van een professionele inkooporganisatie. Onze ervaring, maar ook onze kennis, bijvoorbeeld van de prijs-

historie, kan een inkooporganisatie op dat gebied nooit evenaren.’ Leenders: ‘Betekent dit dat Maasdam zijn koers verlegt?’ Van Nieuwaal: ‘Zeker, wij richten ons nu volledig op de totaalinrichting. Niet alleen vloeren, maar ook het totaalpakket, inclusief meubilair. We willen de klant ontzorgen. Het is voor ons ook de juiste tijd om te switchen naar projectafbouw en projectinrichting. We hebben de kennis, de producten en de juiste merken in huis. Wij kunnen echt toegevoegde waarde in de keten leveren.’ Leenders: Het inzetten van jullie ervaring en expertise aan de inkoopkant gebeurt nog niet zo veel. Ik vind dat mooi en vernieuwend. Van Nieuwaal: ‘Wij werken steeds vaker aan de kant van de aannemer en inkoper van grote organisaties. Wij zijn juist heel interessant voor de grote inkopende organisaties. Maasdam zit, zeg maar, steeds begripvol in het midden. Wij snappen wat de architect wil, maar spreken ook de taal van de aannemer en de inkoper.’ Leenders: Dat zijn van nature tegenpolen. Maar het gaat uiteindelijk om exploitatiekosten. Van Nieuwaal: ‘In het algemeen zie je een verschuiving van bezit naar gebruik. Emotionele acceptatie van producten wordt daarmee belangrijker. De juiste inrichting – internal of workplace branding – doet organisaties efficiënter en duurzamer werken. Per saldo dalen dan de exploitatiekosten.’ Leenders: Welke kant gaat de markt volgens jou op? Meer richting totaalconcepten? Van Nieuwaal: ‘Conceptmatig denken heeft de toekomst. Zeker ook als het over inrichtingsvraagstukken gaat. Bedrijven, instellingen in de gezondheidszorg, maar ook scholen, gebruiken steeds meer het interieur om hun klant te verleiden. Volstrekt logisch overigens, ga je eigen

keuzes na. Inrichtingsconcepten moeten meebewegen met de toenemende vraag naar flexibiliteit bij de klant.’ Leenders: Waar wil jij met Maasdam heen? Van Nieuwaal: ‘Maasdam focust op drie segmenten: zorg, onderwijs en utiliteit. Daar kan in de toekomst nog een vierde – bijvoorbeeld het hotelwezen – bij. Het gaat om werkomgevingen die veel vragen. Met onze nieuwe koers zijn we in staat om prestaties van gebouwen en hun gebruikers te verhogen met projectinrichting.’ Leenders: Ik heb stage gelopen in een ziekenhuis in Australië. Het leek wel een hotel en dat kwam vooral ook door het gebruik van vloerbedekking. Het Meander Medisch Centrum in Amersfoort vind ik overigens een goed voorbeeld hoe vloeren de beleving positief kunnen beïnvloeden. Van Nieuwaal: ‘Dat is toevallig een van onze projecten. Ik ben ook overtuigd van het concept healing environment. Overigens niet nieuw. In het ziekenhuis waar ik geboren ben, was het toen al een publiek geheim dat de patiënten die aan de parkkant lagen, sneller beter werden. Met onze projecten dragen we bij aan de juiste omgeving. Dit kun je alleen doen als je van mensen houdt. Het gaat om de eindgebruiker.’ Leenders: Ook voor mij als FM’er geldt dat. Hoe creëer je die veilige omgeving waarin mensen optimaal kunnen presteren? Dat kan alleen als je oprecht van mensen houdt. Van Nieuwaal: ‘Dat is een mooie kant van FM’ers, maar ze zouden ook beter moeten worden in interne bedrijfspolitiek. Dat zou veel organisaties echt helpen. FM’ers zijn vaak te bescheiden. Een projectdirecteur is meestal alleen geïnteresseerd in de oplevering; de rest interesseert hem vaak minder. Een FM’er kan helpen om juist verder te kijken en ook de exploitatie in beeld brengen.’

fmi 11 - 2014

43

FMNactueel

Volg FMN op Twitter: @FMNbestuurtweet

Van sponsor- naar partnerbeleid Al sinds de oprichting van FMN in 1995 heeft FMN sponsoren. Als vereniging zijn we daar uiteraard blij mee! Want het stelt ons in staat om bijvoorbeeld activiteiten voor onze leden te organiseren. Maar na een kleine twintig jaar is het tijd voor verdieping. Tot nu was sponsoring vooral gericht op de verkoop van advertenties; vanaf nu richten we ons meer op het delen van (facilitaire) kennis, relatiemanagement en verbinden. Sponsoren zijn daarmee niet alleen meer medefinancier van FMN-activiteiten, maar worden échte partners van de vereniging. Partners van FMN zijn altijd toonaangevende bedrijven in de markt. Deze bedrijven zijn ondernemend en lopen voorop bij innovatieve ontwikkelingen. Binnen deze bedrijven zit veel kennis en ervaringen waar we als leden veel van kunnen leren. Laten we dat delen! Binnen FMN vinden we duidelijkheid en transparantie ook belangrijk. Daarom hebben we een nieuw partnermodel ontwikkeld, dat zo is ingericht om iedere professional te kunnen aan-

spreken. De hoofdlijnen van het partnermodel zijn te zien in het schema. FMN nodigt iedereen van harte uit om op de website te kijken en te ontdekken hoe je deel kunt uitmaken van de FMN Business Club. FMN kijkt uit naar een vruchtbare samenwerking! Voor meer informatie kun je contact opnemen met Werner Leenders, bestuurslid Sponsoring ([email protected]) of met Roel Masselink, verenigingsmanager ([email protected]). Onze partnerships

Platina

Goud

Zilver

Partner

Looptijd

3 -5 jaar

2 - 3 jaar

2 - 3 jaar

1 - 2 jaar

Dekking

Landelijk

Landelijk

Landelijk

Landelijk/regionaal

Aantal sponsors

2-6

4 - 10

5 - 10

Ongelimiteerd

-

-

-

€ 12.500,-

€ 7.500,-

€ 5.000,-

Exclusiviteit branche Netwerken Communicatie

Actieve leden versterken onderling netwerk FMN kan als vereniging niet bestaan zonder leden die zich belangeloos inzetten voor de vereniging. Als dank hiervoor waren alle actieve leden van FMN eind september welkom in het Amsterdam Art Center, waar eerder op de dag het afstemmingsoverleg plaats vond. Na een rondleiding door het bijzondere pand werd de paellapan van één meter doorsnee tevoorschijn gehaald. Samen met een Spaanse wijnproeverij zorgde dit voor een gezellig samenzijn. Wilt u ook een actieve bijdrage leveren aan FMN? Stuur dan een mail naar Roel Masselink, [email protected].

PR

Tarief per jaar

€ 25.000,-

Facility Management Marktonderzoek 2014 Leden van FMN krijgen met deze editie van FMI het Facility Management Marktonderzoek 2014 meegestuurd. In deze uitgave wordt verslag gedaan van onderzoek dat FMN in samenwerking met organisatieadviesbureau Twynstra Gudde afgelopen zomer heeft verricht. Sinds 2008 brengt FMN in samenwerking met Twynstra Gudde iedere twee jaar een onderzoekspublicatie uit over de cijfers, trends en ontwikkelingen op de Nederlandse facility-managementmarkt. De huidige editie is alweer de vierde editie van het onderzoek waarmee het een duidelijke en herkenbare plaats heeft veroverd en voorziet in een transparant overzicht van de facilitaire markt. De uitkomsten zijn interessant voor iedereen die actief is in of op de Nederlandse FM-markt of dat wil worden. Het Facility Management Marktonderzoek 2014 bestaat, net als

44

fmi 11 - 2014

de voorgaande edities, uit een kwantitatief deel (enquête) en kwalitatief deel (interviews). Het geeft onder andere inzicht in de belangrijkste trends en ontwikkelingen van dit moment en in de verwachtingen voor een periode van twee tot drie jaar. Sommige trends uit de vorige editie zetten door, zoals een focus op kostenreductie en het doorontwikkelen van de facilitaire regieorganisatie. Trends als hnw, mvo/duurzaamheid en facilitaire concepten, zijn in 2014 daarentegen uit de top vijf van trends verdwenen. Zij hebben plaats gemaakt voor trends die te maken hebben met voortschrijdende technologische ontwikkelingen, het verzamelen van data en met klantmanagement. Bent u geen lid van FMN? U kunt de publicatie tegen betaling ontvangen. Kijk voor meer informatie hierover op de website van FMN: www.fmn.nl, of bel 035-6943503.

fmi 11 - 2014

45

Kenniskring Zorg Even serieus: gamen? In deze rubriek belicht de werkgroep Trends & Ontwikkelingen van de Zorgkring innovaties in de zorg vanuit verschillende invalshoeken.

Met persuasive gamen - of gamification - wordt bedoeld: het toepassen van spelelementen in alledaagse processen met als doel om gedrag te veranderen of te stimuleren. Om het te laten slagen is een hoge funfactor en een beloning noodzakelijk. Enkele voorbeelden uit de zorg:

Erasmus MC: AbcdeSIM Met deze software kunnen studenten zich voorbereiden op het het Abcde-(Airway, Breathing, Circulation, Disability, Exposure) onderwijs. Er zijn vijf scènes van elk vijftien minuten beschikbaar waarbij de game reageert op de handelingen van de speler. Universiteit Twente heeft zo’n veertig jaar aan fysiologisch onderzoek in de game verwerkt.

Persuasive-gametechnieken in de GGZ Afgelopen september concludeerde men tijdens de invitational conference aan de TU Delft dat door het inzetten van persuasive-gametechnieken GGZpatiënten de zorg als prettiger kunnen ervaren.

Daarbij moet worden opgemerkt dat deze technieken geen behandeling kunnen vervangen, maar bedoeld zijn als aanvulling. Bij het ontwerp van deze games kunnen therapeutische doelen worden verwerkt in een game-omgeving. Uiteraard is het de bedoeling dat de opgedane ervaringen ook worden toegepast in de dagelijkse omgeving. Patiënten kunnen altijd en overal inloggen, waardoor het gemakkelijk is voor behandelaars (en bijvoorbeeld ouders) om vorderingen te volgen.

FysioGaming: DokterKinect Dit systeem maakt gebruik van de bekende Microsoft Kinect-sensor, waardoor de patiënt en al zijn bewegingen in het spel worden geprojecteerd. Deze interface is erg intuïtief en daardoor makkelijk in het gebruik. De spellen kunnen afleiding bieden bij repetitieve oefeningen en dagen uit om telkens de grenzen te verleggen. En kunnen ‘gewone’ video games meer dan slimme afleidingen? Volgens de website Persuasive Games, opgericht door Georgia Tech-professor Ian Bogost, wel. Het biedt gratis advergames die zijn gebouwd voor ‘overredingskracht, instructie en activisme’. Zo kun je hier leren hoe het griepvirus zich verspreidt, of hoe er schone energie kan worden opgewekt met windmolenparken.

Toepassingen binnen FM Hogeschool Rotterdam maakt al enige tijd gebruik van hun KoffieApp. Een slimme app die de klant (student) beloont met een kop koffie voor het doen van storingsmeldingen. Dit is een mooi voorbeeld van de mogelijkheden die er zijn om op een positieve manier het gedrag van onze klanten te beïnvloeden. Maar denk ook aan het motiveren van teams door ze op ludieke manieren tegen elkaar te laten ‘strijden’. Het verstevigt relaties en vraagt medewerkers om wellicht andere competenties aan te spreken dan men standaard doet.

> De werkgroep bestaat op dit moment uit: Job Heerink, Jan Jurriens, Annemarie Minkes en Mathijs Ras. In onze columns belichten we innovatieve zaken (in de zorg) vanuit verschillende invalshoeken.

46

fmi 11 - 2014

Kan jouw organisatie nog zonder strategische partners? De tijd van samenwerken is begonnen, en wij openen de juiste deuren. Wie wij zijn? Wij zijn FMN, dé beroepsvereniging voor Facility Management in Nederland. Al sinds 1995 verbinden wij professionals via onze community en bieden wij organisaties een rijke basis voor het delen van kennis en het profileren van ons vakgebied. Samen ontwikkelen we het facilitaire domein. FMN zoekt naar nieuwe partners om in duurzame samenwerking de community van professionals uit te breiden.

Meer info hoe je met jouw organisatie kunt bijdragen vind je op www.fmn.nl/partners of je kan contact opnemen met Roel Masselink via 035-694 35 03.

FACILITAIRE AANBIEDERS

ARCHIEF

BEVEILIGING

KOFFIEAUTOMATEN

TOTAL FACILITY MANAGEMENT

BEHEER

BEVEILIGING EN BEWAKING

UTS Archiefservices BV Hendrik Figeeweg 3 2031 BJ Haarlem Tel.: 023 - 5327790 Fax: 023 - 5329903 [email protected] www.utsarchiefservices.nl M. Wilmot-Klink

Securitas Groenezoom 1 1171 JA Badhoevedorp Tel.: 088 - 322 11 00 www.securitas.nl

Autobar Holland BV Calandstraat 41 3316 EA Dordrecht Tel.: 078 654 45 44 Fax: 078 654 45 01 [email protected] / www.autobar.nl

AAFM Facility Management B.V. Postbus 80009 5600 JZ Eindhoven Tel.: 040 233 28 00 Fax: 040 233 28 53 [email protected] www.aa-fm.com

AUDIOVISUEEL VERKOOP EN VERHUUR MK2 Audiovisueel Minervum 7352 4817 ZH Breda Tel.: 088-652 65 65 Fax: 088-652 65 66 [email protected] / www.mk2.nl Wuestman Projectinrichting en AV Deventerweg 9 3843 GA Harderwijk Postbus 10 3840 AA Harderwijk Tel.: 0341 - 46 20 86 Fax: 0341 - 46 20 82 [email protected] www.wuestmanaudiovisueel.nl de heer A. Noordermeer

TOEGANGSBEHEERSYSTEMEN Atos Worldline B.V. Wolweverstraat 18 2984 CD Ridderkerk Tel.: 0180 44 24 42 Fax: 0180 44 24 43 [email protected] www.atosworldline.nl Nedap Security Management Parallelweg 2 E 7141 DC Groenlo Tel.: 0544 471 111 [email protected] www.nedap-securitymanagement.com

AUTOMATISERING/ICT

CATERING

FMIS

ADVISERING

Atos Worldline B.V. Wolweverstraat 18 2984 CD Ridderkerk Tel.: 0180 44 24 42 Fax: 0180 44 24 43 [email protected] www.atosworldline.nl

Catering Adviescentrum HTC B.V. Edvard Munchweg 61 1328 MK Almere Tel.: 036-3030500 [email protected] / www.htcadvies.nl dhr. H.E.J. Simons

Axxerion Facility Services B.V. Ressenerbroek 26B 6666 MR Heteren Tel.: 026 474 24 20 [email protected] / www.axxerion.com ing. J.J. Verschuren Facility Kwadraat BV Australielaan 8 A 5232 BB Den Bosch Tel.: 073-6444644 [email protected] www.facility2.nl de heer D. Vink FAMAS FM Solutions BV Postbus 1460 5004 BL Tilburg Tel.: 013 46 36 808 Fax: 013 46 36 815 www.famas.nl / [email protected] dhr. B.J. Kassels Planon B.V. Postbus 38074 6503 AB Nijmegen Tel.: 024 641 31 35 Fax: 024 642 29 42 [email protected] www.planonsoftware.com Nick Nijkamp Prequest Postbus 148 3980 CC Bunnik Tel.: 030 659 74 11 [email protected] / www.prequest.nl dhr. E. Herrebout SmartWare Solutions BV Brabantsestraat 17 Bedrijfsruimte G3 Grondstoffenmagazijn 1.13 3812 PJ Amersfoort Postbus 143 3800 AC Amersfoort Tel.: 033-3031089 [email protected] www.smartwaresolutions.nl Ivo Korteweg ONDERHOUD EN BEHEER Axxerion Facility Services B.V. Ressenerbroek 26B 6666 MR Heteren Tel.: 026 474 24 20 [email protected] / www.axxerion.com ing. J.J. Verschuren

48

Trigion Beveiling BV Karel Doormanweg 4 3115 JD Schiedam Tel.: 010 298 11 33 Fax: 010 298 11 31 [email protected] / www.trigion.nl dhr. R. Franken

fmi 11 - 2014

Sense FM Postbus 43096 3540 AB Utrecht Tel.: 06-55707999 / 06-52093485 [email protected] / www.sensefm.nl Dhr. A. Daamen / Dhr. W. van der Meer CATERINGBEDRIJVEN Albron Catering Postbus 70 3454 ZH De Meern Tel.: 030 669 56 95 Fax: 030 669 56 00 www.albron.nl mevr. J. Lam, directeur sales dhr. H. Jacobs, directeur Prorest Catering BV Karel Doormanweg 4 3115 JD Schiedam Tel.: 010 298 11 99 Fax: 010 298 12 55 [email protected] / www.prorest.nl dhr. D. Bennink SAB Catering Zwanenburgerdijk 275 1161 NL Zwanenburg Postbus 59 1160 AB Zwanenburg Tel.: 020 407 92 00 Fax: 020 497 73 85 [email protected] / www.sabcatering.nl Mw. B. Wester Sodexo Rivium Boulevard 2 2909 LK Capelle aan den IJssel Postbus 29100 3001 GC Rotterdam Tel.: 010 288 40 99 Fax: 010 288 42 22 [email protected] / www.sodexo.nl Jacqueline Bakker GROOTKEUKENAPPARATUUR Bouter B.V. Signaalrood 15 2718 SH Zoetermeer Tel.: 079 345 15 15 Fax: 079 342 31 43 [email protected] www.bouter.nl / www.bouterwebshop.nl Metos b.v. Spoorstraat 62 7261 AG Ruurlo Tel.: 0573 45 84 55 Fax: 0573 45 83 99 [email protected] / www.metos.nl

FACILITY MANAGEMENT ADVIES ADVISERING ALGEMEEN FGB Facility Group Wolwevershaven 30P 3311 AW Dordrecht Postbus 737 3300 AS Dordrecht Tel.: 078 611 10 30 [email protected] www.fgbfacilitygroup.nl R.J.C. (Ron) Dillen Humanagement Postbus 535 2600 AM Delft Tel.: 015 215 00 15 Fax: 015 215 00 10 [email protected] www.humanagement.nl Gerard M.J. de Bruijn Planon B.V. Postbus 38074 6503 AB Nijmegen Tel.: 024 641 31 35 Fax: 024 642 29 42 [email protected] www.planonsoftware.com Nick Nijkamp

Facilicom Facility Solutions Karel Doormanweg 4 3115 JD Schiedam Tel.: 010 298 14 50 Fax: 010 298 14 11 [email protected] / www.facilicomfs.nl Dhr. H. Hinfelaar

HUISVESTING

GEBOUWMANAGEMENT ADVISERING

Sense FM Postbus 43096 3540 AB Utrecht Tel.: 06-55707999 / 06-52093485 [email protected] / www.sensefm.nl Dhr. A. Daamen / Dhr. W. van der Meer

Imtech Building Services Rivium Boulevard 122 2909 LK Capelle a/d Ijssel Postbus 8584 3009 AN Rotterdam Tel.: 010 44 77 400 www.imtech.nl Planon Building Management B.V. Postbus 38074 6503 AB Nijmegen Tel.: 024 641 31 35 Fax: 024 642 29 42 [email protected] / www.planon-bm.com Leila van der Schaaff

FMIS ADVISERING

AIRCO VERHUUR

Axxerion Facility Services B.V. Ressenerbroek 26B 6666 MR Heteren Tel.: 026 474 24 20 [email protected] / www.axxerion.com ing. J.J. Verschuren

AircoRent BV Postbus 68 3740 AB Baarn Tel.: 0800-5555512 [email protected] www.aircorent.nl mw. J. Bezuyen

Prequest Postbus 148 3980 CC Bunnik Tel.: 030 659 74 11 [email protected] / www.prequest.nl dhr. E. Herrebout INTERIM MANAGEMENT FGB Facility Group Wolwevershaven 30P 3311 AW Dordrecht Postbus 737 3300 AS Dordrecht Tel.: 078 611 10 30 [email protected] www.fgbfacilitygroup.nl R.J.C. (Ron) Dillen S&PM managing facility concepts Kloosterweg 6d 3481 XC Harmelen Tel.: 0858 77 96 15 06 55 12 88 66 [email protected] / www.spm-facility.nl dhr. R.J.P. Kotvis

KANTOOR- EN PROJECTINRICHTING Koninklijke Ahrend NV Laarderhoogtweg 12 1101 EA Amsterdam-Zuidoost Tel.: 020 430 92 01 Fax: 020 430 92 00 [email protected] www.ahrend.com M.Stolk

ADVISERING

Facility Kwadraat BV Australielaan 8 A 5232 BB Den Bosch Tel.: 073-6444644 [email protected] www.facility2.nl de heer D. Vink

Planon B.V. Postbus 38074 6503 AB Nijmegen Tel.: 024 641 31 35 Fax: 024 642 29 42 [email protected] www.planonsoftware.com Nick Nijkamp

LEEGSTANDSBEHEER

FACILITAIR PROJECTMANAGEMENT

Yask Rivium 1e straat 75 2909 LE Capelle aan den IJssel Postbus 5071 2900 EB Capelle aan den IJssel Tel.: 010 288 93 77 [email protected] www.yask.nl

SHARED SERVICE CENTER TBI Direct B.V. Amsterdamseweg 51D 3812 RP Amersfoort Postbus 47 3800 AA Amersfoort Tel.: 0900 824 34 73 Fax: 033 467 15 80 [email protected] / www.tbidirect.nl dhr. Ing. M. van der Graaf GEBOUWINSTALLATIES Imtech Building Services Rivium Boulevard 122 2909 LK Capelle a/d Ijssel Postbus 8584 3009 AN Rotterdam Tel.: 010 44 77 400 www.imtech.nl TECHNISCH BEHEER EN ONDERHOUD Axxerion Facility Services B.V. Ressenerbroek 26B 6666 MR Heteren Tel.: 026 474 24 20 [email protected] / www.axxerion.com ing. J.J. Verschuren

Temp-rite International BV Goeseelsstraat 30 4817 MV Breda Tel.: 076-5424343 [email protected] www.temp-rite.nl de heer L. Zwaanenburg

Camelot Beheer BV Gyroscoopweg 4b 1042 AB Amsterdam Tel.: 088-226 35 68 [email protected] www.cameloteurope.com mw. B. Papen

Facilicom Facility Solutions Karel Doormanweg 4 3115 JD Schiedam Tel.: 010 298 14 50 Fax: 010 298 14 11 [email protected] / www.facilicomfs.nl Dhr. H. Hinfelaar

S&PM managing facility concepts Kloosterweg 6d 3481 XC Harmelen Tel.: 0858 77 96 15 06 55 12 88 66 [email protected] / www.spm-facility.nl dhr. R.J.P. Kotvis

Yask Rivium 1e straat 75 2909 LE Capelle aan den IJssel Postbus 5071 2900 EB Capelle aan den IJssel Tel.: 010 288 93 77 [email protected] www.yask.nl

Breijer Bouw en Installatie BV Geyssendorfferweg 5 3088 GJ Rotterdam Tel.: 010 297 65 00 Fax: 010 423 20 43 [email protected] / www.breijer.nl Dhr. E. Diekmeier

Ucility BV Wolga 2 2491 BJ Den Haag Tel.: 088 - 0023088 Fax: 088 - 0023085 [email protected] www.ucility.nl H. Bloemen APPARATUUR Miele Professional De Limiet 2 Postbus 166 4130 ED Vianen Tel.: 0347 37 88 83 Fax: 0347 37 84 29 [email protected] www.miele-professional.nl BOUW De Meeuw Bouwsystemen Postbus 18 5688 ZG Oirschot Tel.: 0499 57 20 24 Fax: 0499 57 46 05 [email protected] / www.demeeuw.com dhr. R. van den Akker HUISMEESTERS Ucility BV Wolga 2 2491 BJ Den Haag Tel.: 088 - 0023088 Fax: 088 - 0023085 [email protected] www.ucility.nl H. Bloemen Yask Rivium 1e straat 75 2909 LE Capelle aan den IJssel Postbus 5071 2900 EB Capelle aan den IJssel Tel.: 010 288 93 77 [email protected] www.yask.nl

INRICHTING GROOTKEUKENINRICHTING Albron Catering Postbus 70 3454 ZH De Meern Tel.: 030 669 56 95 Fax: 030 669 56 00 www.albron.nl mevr. J. Lam, directeur sales dhr. H. Jacobs, directeur Bouter B.V. Signaalrood 15 2718 SH Zoetermeer Tel.: 079 345 15 15 Fax: 079 342 31 43 [email protected] www.bouter.nl / www.bouterwebshop.nl Electrolux Professional BV Vennootsweg 1 2404 CG Alphen a/d Rijn Tel.: 0172 - 468468 www.electrolux-professional.nl de heer E.C. te Winkel Metos b.v. Spoorstraat 62 7261 AG Ruurlo Tel.: 0573 45 84 55 Fax: 0573 45 83 99 [email protected] / www.metos.nl

Wuestman Projectinrichting en AV Deventerweg 9 3843 GA Harderwijk Postbus 10 3840 AA Harderwijk Tel.: 0341 - 46 20 89 Fax: 0341 - 46 20 82 [email protected] www.wuestmanprojectinrichting.nl de heer D. Kroes VLOERBEDEKKING Forbo Flooring Systems Postbus 13 1560 AA Krommenie Tel.: 075 647 74 77 Fax: 075 628 37 71 [email protected] / www.forbo-flooring.nl

MAINCONTRACTING ADVISERING Imtech Building Services Rivium Boulevard 122 2909 LK Capelle a/d Ijssel Postbus 8584 3009 AN Rotterdam Tel.: 010 44 77 400 www.imtech.nl ALGEMEEN Facilicom Facility Solutions Karel Doormanweg 4 3115 JD Schiedam Tel.: 010 298 14 50 Fax: 010 298 14 11 [email protected] / www.facilicomfs.nl Dhr. H. Hinfelaar Sodexo Altys B.V. Stationsplein Schiphol-Oost, gebouw 101 Postbus 75045 1117 ZN Schiphol Tel.: 020 502 80 00 Fax: 020 502 88 00 [email protected] / www.sodexo.nl Jacqueline Bakker Strukton Worksphere Planetenbaan 1 3606 AK Maarssen Tel.: 0346 58 88 88 Fax: 0346 58 80 00 [email protected]. www.struktonworksphere.com dhr. J.E.W. Winnubst Yask Rivium 1e straat 75 2909 LE Capelle aan den IJssel Postbus 5071 2900 EB Capelle aan den IJssel Tel.: 010 288 93 77 [email protected] www.yask.nl

OFFICEMANAGEMENT RECEPTIEDIENSTEN Yask Rivium 1e straat 75 2909 LE Capelle aan den IJssel Postbus 5071 2900 EB Capelle aan den IJssel Tel.: 010 288 93 77 [email protected] www.yask.nl

OPLEIDINGEN

SCHOONMAAK

ALGEMEEN

SCHOONMAAKBEDRIJVEN

Academie Diedenoort Facility Management Hogeschool van Arnhem en Nijmegen Laan van Scheut 10 6525 EM Nijmegen Postbus 6960 6503 GL Nijmegen Tel.: 024-3530700 [email protected] / www.han.nl

Asito b.v. Postbus 375 7600 AJ Almelo Tel.: 0546 48 49 50 Fax: 0546 48 49 55 [email protected] / www.asito.com dhr. H. Kroeze

Facility Management Hbo Hogeschool Rotterdam - VT en DT G.J. de Jonghweg 4-6 3015 GG Rotterdam Tel.: 010 241 48 80 www.ism.hro.nl Mira Ruiken, Willie Leferink (DT) Hanzehogeschool Groningen Postbus 70030 9704 AA Groningen Tel.: 050 595 28 71 Fax: 050 595 28 85 [email protected] www.hanzehogeschool.nl mr. drs. Ron van der Weerd HBO Facility Management (voltijd) NHTV internationale hogeschool Breda Mgr. Hopmansstraat 1 4817 JT Breda Tel.: 076 530 2 203 Fax: 076 530 22 05 [email protected] / www.nhtv.nl Marion Beerta HBO Facility Management (voltijd en deeltijd) De Haagse Hogeschool Johanna Westerdijkplein 75 2521 EN Den Haag Tel.: 070 445 81 23/79 57 Fax: 070 445 76 67 [email protected] www.dehaagsehogeschool.nl/fm Drs. A.J.M. Otto Hogeschool Inholland HBO Facility Management vt en dt Wildenborch 6 1112 XB Diemen Tel.: 020 495 15 28 [email protected] / www.inholland.nl dhrs. R.W. Kuhn Saxion Hogescholen HBO facility management deeltijd & voltijd Postbus 501 7400 AM Deventer Tel.: 0570 60 36 63 Fax: 0570 66 31 23 www.saxion.nl / [email protected] mevrouw drs. K. van Heerde Ook Master Facility Management (MsC) en Real estate. zowel voltijd (1 jaar) als deeltijd (2 jaar).

PERSONEEL INTERIM MANAGEMENT Ucility BV Wolga 2 2491 BJ Den Haag Tel.: 088 - 0023088 Fax: 088 - 0023085 [email protected] www.ucility.nl H. Bloemen Yask Rivium 1e straat 75 2909 LE Capelle aan den IJssel Postbus 5071 2900 EB Capelle aan den IJssel Tel.: 010 288 93 77 [email protected] www.yask.nl

CSU Cleaning Services Veghelsedijk 2 5406 TE Uden Tel.: 0413 28 51 11 Fax: 0413 28 52 79 [email protected] / www.csu.nl Ruud van Swieten Dolmans Facilitaire Diensten Lage Dijk-Noord 14 Postbus 69 3400 AB IJsselstein Tel.: 088-3656200 [email protected] / www.dolmans.com EW Facility Services Postbus 448 6800 AK Arnhem Sweerts de Landasstraat 27 Tel.: 026-445 24 00 Fax: 026-4429304 [email protected] www.ew.nl Dhr. Bas Haagen Gom Schoonhouden BV Karel Doormanweg 4 3115 JD Schiedam Tel.: 010 298 11 44 Fax: 010 298 12 74 [email protected] / www.gom.nl Dhr. R. Alsema Hago Nederland B.V. Postbus 2619 6401 DC Heerlen Tel.: 045 573 87 38 Fax: 045 571 52 64 www.hagonederland.nl SCHOONMAAKEQUIPMENT Electrolux Professional BV Vennootsweg 1 2404 CG Alphen a/d Rijn Tel.: 0172 - 468468 www.electrolux-professional.nl de heer E.C. te Winkel Miele Professional De Limiet 2 Postbus 166 4130 ED Vianen Tel.: 0347 37 88 83 Fax: 0347 37 84 29 [email protected] www.miele-professional.nl

VERHUIZING ADVISERING Ucility BV Wolga 2 2491 BJ Den Haag Tel.: 088 - 0023088 Fax: 088 - 0023085 [email protected] www.ucility.nl H. Bloemen VERHUUR VERHUISMATERIAAL Roldo Rent BV Postbus 273 3850 AG Ermelo Tel.: 0341 56 43 40 Fax: 0341 56 41 97 [email protected] / www.roldorent.nl mw. G.E. Leeuwis

WERVING & SELECTIE FGB Facility Group Wolwevershaven 30P 3311 AW Dordrecht Postbus 737 3300 AS Dordrecht Tel.: 078 611 10 30 [email protected] www.fgbfacilitygroup.nl I. (Ingrid) Vasenna

fmi 11 - 2014

49

FACILITAIRE AANBIEDERS

NEXT

OVER FMN

Vakbeurs Facilitair Facilitaire services

Facility Management Nederland (FMN) is de beroepsvereniging voor facilitair professionals, die werkzaam zijn op het gebied van facility management of zich daarop voorbereiden. Onze leden zijn werkzaam in uiteenlopende sectoren en diverse facilitaire branches, waarin jaarlijks 63 miljard euro wordt omgezet. FMN bindt en verbindt eindgebruikers, leveranciers, docenten, adviseurs en studenten en biedt hen een waardevol netwerk waarin kennis verzameld, gedeeld en toegepast wordt. De circa 2400 leden ontmoeten elkaar tijdens nationale, regionale en thematische bijeenkomsten en online via fmn.nl en social media. FMN wil de positie van de facilitaire professional en het vakgebied versterken en hun belangen behartigen. Dat doen wij door samen te werken met verwante organisaties op nationaal en internationaal niveau, door contact te onderhouden met de media en politieke beïnvloeders en beslissers en door de toegevoegde waarde van facility management gericht voor het voetlicht te brengen. Kijk voor meer informatie op www.fmn.nl

SPONSOREN

Advertentie index Axxerion Facility Services BV . . . . . . . . . . . . . . 2 Facility Management Nederland . . . . . . . . . . 47 Miele Nederland . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21

50

fmi 11 - 2014

Neopost . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34 NPQ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9 NVD Beveiligingsgroep . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26

Planon BV . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52 Topdesk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24 SG|Facilitor . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51

Bijsluiter: Studiecentrum voor Bedrijf en Overheid

Renderend vastgoed en portfoliobeheer

Productieve huisvesting en werkplekken

Efficiënte onderhoudsplanning en uitvoering

Integrale dienstverlening en monitoring

Duurzame gebouwen en processen

Integraal ontworpen en toekomstbestendige softwareoplossingen voor Real Estate - en Facility Management.

planonsoftware.com