Flora en Fauna van het Volksbos Lickebaert, de Rietputten en Omgeving Monitoringverslag

Flora en Fauna van het Volksbos Lickebaert, de Rietputten en Omgeving Monitoringverslag 2010-2012

Koninklijke Nederlandse Natuurhistorische Vereniging (KNNV) afdeling Waterweg-Noord Loek Batenburg

maart 2012

2

Flora en Fauna Volksbos Lickebaert, Rietputten en Omgeving: Monitoringverslag 2010-2012

Koninklijke Nederlandse Natuurhistorische Vereniging (KNNV) - afdeling Waterweg-Noord

3

Flora en Fauna Volksbos Lickebaert, Rietputten en Omgeving: Monitoringverslag 2010-2012 DIT RAPPORT KAN WORDEN AANGEHAALD ALS:

Batenburg, L.H., 2012: Flora en Fauna van het Volksbos Lickebaert, de Rietputten en Omgeving: Monitoringverslag 2010-2012. KNNV - afdeling Waterweg-Noord, Schiedam. HET RAPPORT VORMT EEN VERVOLG OP: • •

•

• • •

As, B. van, 1997: Volksbos ’97: Inventarisatie van Flora en Fauna in het Volksbos Lickebaert. Stichting Groeiend Verzet in de Lickebaert, Vlaardingen. Batenburg, L.H. (red.), 2002: Flora en Fauna van het Volksbos Lickebaert en Omgeving. Stichting Groeiend Verzet in de Lickebaert / KNNV - afdeling Waterweg-Noord, Vlaardingen/Schiedam. ISBN 90-807199-1-9 * Batenburg, L.H. (met bijdrage van B. van As), 2003: Flora en Fauna van het Volksbos Lickebaert en Omgeving: Supplement 2002/2003. Stichting Groeiend Verzet in de Lickebaert / KNNV - afdeling Waterweg-Noord, Vlaardingen/Schiedam. * Batenburg, L.H., 2005: Flora en Fauna van het Volksbos Lickebaert en Omgeving: Monitoringverslag 2003-2005. KNNV - afdeling Waterweg-Noord, Schiedam. * Batenburg, L.H., 2007: Flora en Fauna van het Volksbos Lickebaert, de Rietputten en Omgeving: Monitoringverslag 2005-2007. KNNV - afdeling Waterweg-Noord, Schiedam. * Batenburg, L.H., 2010: Flora en Fauna van het Volksbos Lickebaert, de Rietputten en Omgeving: Monitoringverslag 2007-2010. KNNV - afdeling Waterweg-Noord, Schiedam. *

* Deze rapporten zijn te downloaden van http://www5.knnv.nl/waterweg-noord.

HET RAPPORT IS EEN UITGAVE VAN: Koninklijke Nederlandse Natuurhistorische Vereniging (KNNV) - afdeling Waterweg-Noord, Schiedam http://www5.knnv.nl/waterweg-noord

OMSLAGFOTO (Tongvaren, Asplenium scolopendrium, een nieuwe aanwinst voor het Volksbos; zeer zeldzaam in ons floradistrict!): Loek Batenburg, 22 september 2010.

INHOUD 1 INLEIDING 2 BLANKENBURGTRACÉ: DE VOLGENDE BEDREIGING 3 VERANDERINGEN in het TERREIN 4 PLANTEN 4.1 Aanvullingen plantenlijst 4.2 Botanische inventarisatie graslanden bij Rietputten-Volksbos in 2011 4.3 De Wilde kievitsbloemen van de Maassluisse Dijk: goed nieuws! 5 ZOOGDIEREN, REPTIELEN, AMFIBIEËN en VISSEN 6 VOGELS 6.1 Aanvullingen vogellijst 6.2 Broedvogellijst 2010 en 2011 6.3 Ontwikkeling broedvogelstand 6.4 Samenvatting vogelwaarnemingen 15-02-2010 - 15-03-2012 7 NACHTVLINDERS en MICRO’S 8 WEEKDIEREN 9 GALLEN 10 CONCLUSIES 11 AANBEVELINGEN kaart BIJLAGE soortenlijsten per soortgroep


4 4 5 6 6 7 8 10 11 11 12 13 14 18 18 18 19 20 21 22

4

1


INLEIDING

Dit verslag bestrijkt de periode tussen 15 februari 2010 en 15 maart 2012. Het sluit daarmee direct aan op het tijdvak behandeld in het vorige update-rapport. N.a.v. een binnengekomen verzoek om inventarisatiegegevens heeft onze Plantenwerkgroep in 2011 de Graslanden-West en -Noord botanisch geïnventariseerd (§ 4.2). Dit was voor het laatst gebeurd in 2001, door de toenmalige Floristische Werkgroep van KNNV - afdeling Waterweg-Noord. Het onderzoek van 2011 leverde o.a. 11 nieuwe soorten vaatplanten en wieren op voor het in dit rapport beschreven gebied. Daarnaast zijn nog 13 nieuwe vaatplantensoorten zijn gevonden in het Volksbos en de Rietputten (§ 4.1). In het vorige rapport (2010 pp. 5-6, 26) sprak ik mijn zorg uit over het voortbestaan van de populatie Wilde kievitsbloemen van de Maassluisse Dijk. Tot onze grote verbazing en opluchting bleek 2011 echter een nieuw recordjaar, met maar liefst 443 bloeistengels (§ 4.3)! Alle uit de vorige tien jaren bekende groeiplekken zijn teruggevonden. De maandelijkse excursies van de Paddenstoelenwerkgroep hebben gezorgd voor een uitbreiding van de paddenstoelen/schimmellijst van 296 soorten en vormen op 15 februari 2010 naar 400 nu (zie de bijlage)! Dit is grotendeels te danken aan de kennis van onze leidsters Grieta Fransen en Ina Venne, maar uiteraard ook aan het volgroeider raken van het Volksbos. Binnen de soortgroepen zoogdieren, amfibieën en vissen zijn geen nieuwe soorten gevonden; wel werd voor het eerst een reptiel waargenomen (§ 5). In 2001 werden de broedvogels in het gehele gebied geteld, grotendeels volgens de klassieke “zingende-mannetjes-methode”. In de jaren daarna is dit niet gebeurd, maar hebben we wel van de “meer bijzondere” broedvogels de aantallen broedparen/territoria hetzij precies bepaald (broedvogels in kleine aantallen), hetzij geschat (broedvogels in grotere aantallen). In 2011 zijn de broedvogels van de Rietputten + Graslanden-West (en feitelijk ook de Graslanden-Noord en de Maassluisse Dijk, maar daar broedt niet veel) systematisch gekarteerd, nu volgens de BMP- (Broedvogel Monitoring Project) methode van Sovon (§ 6.2 en 6.3). Bij vergelijking met eerdere jaren moet dus rekening gehouden worden met dit verschil in methodiek. Het is de bedoeling dat het BMP-onderzoek de komende jaren voortgezet wordt. Ben van As heeft weer een flink aantal nieuwe soorten nachtvlinders/micro’s en gallen gevonden (§ 7 en 9). Aart van den Berg en Rob Vink hebben gedurende 6 excursies in 2010 de weekdieren in het gebied onderzocht, met als gevolg dat het aantal waargenomen soorten in deze categorie kan worden uitgebreid van 9 naar 33 (§ 8). Op www.waarneming.nl wordt steeds meer gemeld uit het gebied, zodat we inmiddels behoorlijke lijsten van wantsen/cicaden/plantenluizen, vliegen/muggen, bijen/wespen, kevers, overige insecten en overige geleedpotigen hebben (zie de bijlage). Ben van As en Dirk Sparreboom hebben het manuscript kritisch doorgenomen. Zij en iedereen die als waarnemer of op andere wijze heeft bijgedragen: bedankt! Dit verslag wordt zoveel mogelijk digitaal verspreid. Het copyright berust uiteraard bij de auteur/KNNV-WN, maar verdere digitale verspreiding (geheel of gedeeltelijk, met bronvermelding) vinden wij geen probleem. Uit kosten- en milieuoverwegingen wordt slechts een beperkt aantal papieren exemplaren aangemaakt.

2

BLANKENBURGTRACÉ: DE VOLGENDE BEDREIGING

Even een korte historie. De geschiedenis van Volksbos en Rietputten in hun huidige vorm gaat terug naar 1988, toen dijkjes werden opgeworpen (en om het hele complex een ringsloot werd gelegd) om uitgegraven materiaal te bergen uit een nieuw aan te leggen recreatieplas (de Krabbeplas) een kilometer noordelijker. Begin jaren ’90 werd het gebied bestemd tot een gigantische stortplaats van verontreinigd puin (later ook van ander afval). Dit stuitte op massale weerstand vanuit de bevolking in de regio, met als hoogtepunt, op 12 december 1992, de beplanting van bijna 20 hectare met ongeveer 16.000 bomen en struiken door ca.7.500 mensen. En dat in de stromende regen. Hiermee was het Volksbos Lickebaert - het eerste en grootste “protestbos” van Nederland - een feit. Van de geplande vuilstort is niets meer vernomen. Na een aantal jaren rust, waarin Volksbos/Rietputten zich begonnen te ontwikkelden tot een belangrijk natuurgebied (zoals aangetoond in een eerste inventarisatie van flora en fauna in 1995/1996 door Ben van As), volgden in 1999/2000 plannen voor een hippisch centrum met allerlei faciliteiten (o.a. een drafbaan) en een groot retro-kasteel-hotel in het gebied, compleet met ontsluitingswegen en 500 parkeerplaatsen. Reden voor de Stichting Groeiend Verzet in de Lickebaert (motor van het eerdere protest) om de KNNV - afdeling Waterweg-Noord te verzoeken een nieuwe inventarisatie uit te voeren. Mede door het resulterende rapport (2002) gingen ook de nieuwe plannen van tafel. Natuurmonumenten, ANWB, Stichting Groeiend Verzet en KNNV-WN stelden een “Inrichtings- en beheersvisie Volksbos en Rietputten” op, later onderschreven door de Reconstructiecommissie MiddenKoninklijke Nederlandse Natuurhistorische Vereniging (KNNV) - afdeling Waterweg-Noord


5

Delfland en Gemeente Vlaardingen. In 2006/2007 kwam het Volksbos in beheer bij het Recreatieschap Midden-Delfland, de Rietputten met aangrenzende graslanden bij Natuurmonumenten. En nu liggen er dus plannen voor de aanleg van een zesbaanssnelweg tussen de A20 en de A15 met een “Blankenburgtunnel” onder de Nieuwe Waterweg. Het is duidelijk dat hierdoor het buitengebied tussen Vlaardingen en Maassluis voorgoed vernield zou worden, temeer omdat het geen geboord, maar een gegraven tracé betreft. Een ten dele goed bewaard gebleven tien eeuwen oud landschap, met de bijbehorende cultuurhistorische rijkdom, wordt opgeofferd; de miljoenen uitgegeven aan de recreatieve inrichting zijn ineens weggegooid geld geworden; de leefbaarheid van het buitengebied zelf en de aangrenzende delen van Vlaardingen en Maassluis wordt zwaar aangetast. Van het Blankenburgtracé staan drie varianten op de kaart. De voorkeursvariant van de minister (“Krabbeplas-West”) loopt door de Graslanden-Noord, Rietput 2 en Rietput 1 en kruist dan de Maassluisse Dijk net ten westen van de Rietputten. De variant “Krabbeplas-Oost” loopt door de Graslanden-Noord, het Volksbos en de Graslanden-West en kruist de Maassluisse Dijk precies daar waar de meeste Wilde kievitsbloemen groeien. Beide varianten vernietigen dus rechtstreeks delen van van het hier beschreven gebied: “Krabbeplas-West” de Rietputten met hun zeldzame en bedreigde moerasvogels, “Krabbeplas-Oost” het Volksbos en de Maassluisse Dijk met zijn unieke flora. In beide gevallen zal de verstoring een groter gebied raken dan het tracé zelf, zowel in de aanlegfase als daarna (nu al is het verkeerslawaai van de Maassluisse Dijk bij tijden bijzonder hinderlijk; als die snelweg er eenmaal ligt kan je hier helemaal je lol wel op). Het laatste geldt natuurlijk ook voor de wat westelijker derde variant (“Middendoor”). Het valt te vrezen dat bij de besluitvorming betreffende het Blankenburgtracé de bijzondere natuurwaarden van het hier beschreven gebied niet of nauwelijks een rol zullen spelen.

3

VERANDERINGEN in het TERREIN

In het Volksbos, de Graslanden-West en -Noord en langs de Maassluisse Dijk is de laatste jaren niet veel veranderd. Het grootste deel van de Graslanden-Oost heeft jaren geleden de bestemming bedrijventerrein gekregen (het aangrenzende oude bedrijventerrein Vergulde Hand heeft te maken met forse leegstand en verloedering, maar het is nou eenmaal voordeliger om, in plaats van zo’n gebied her in te richten, maar weer eens een stuk landelijk gebied op te offeren. Dat heet zorgvuldig omgaan met de schaarse ruimte). Met dank aan de economische situatie is de invulling van deze bestemming flink vertraagd, maar sinds de winter 2010/2011 is het oostelijk deel verdwenen onder een dik pakket zand. De gevolgen van de omvorming naar bedrijventerrein voor de hier broedende weidevogels, de Kleine modderkruiper (Europese Habitatrichtlijn Bijlage 2), de Vroege glazenmaker (Rode Lijst Kwetsbaar), etc., laten zich raden. Ook de Kerkuilen (Rode Lijst Kwetsbaar) die sinds 2007 broeden in het oude boerderijcomplex Vergulde Hand zullen wel verdwijnen. Winter 2009/2010 zijn de sinds de opspuiting van 2001 spontaan opgeslagen Wilgen in Rietput 2 Zuid gerooid, uitgetrokken en verwijderd (deels door vrijwilligers van Natuurmonumenten, maar vooral met groot materieel), met als gevolg dat hier in 2010 en 2011 weer Kieviten en Tureluurs konden broeden. Het wilgenbroek in Rietput 2 - Noord werd al eerder verwijderd, waarna een deel van het terrein ondiep werd uitgegraven; winter 2011/2012 is dit werk uitgebreid tot het hele terrein. We hebben dus voor broedseizoen 2012 hoge verwachtingen betreffende Kievit, Tureluur en Kleine Plevier! Het dicht begroeide eilandje in de plas van Rietput 1 - Zuid is winter 2008/2009 door vogelaarsvrijwilligers kaalgemaaid, voorzien van antiworteldoek (vastgelegd met basaltblokken) en bedekt met 8 3 m schelpen, met de bedoeling broedgelegenheid te creëren voor bv. Visdief, Scholekster, Kluut en/of Kleine Plevier. Aan de randen van de plas zijn twee rietmat-kijkschermen geplaatst. Helaas bleken Riet en andere planten al in 2009 dwars door doek en schelpen heen weer op te schieten. Dit projectje kan dus als mislukt beschouwd worden. Februari 2008 is een oeverzwaluwwand gemaakt aan de zuidoever van Rietput 5. Februari 2009 is de wand opgeredderd door vogelaar-vrijwilligers. Zowel in 2008 als 2009 waren de Oeverzwaluwen tijdens de voorjaarstrek wel geïnteresseerd, maar hebben ze zich toch niet gevestigd. In 2009 hebben de plaatselijke Vossen de wand onherstelbaar vergraven. Ook dit project is dus voorlopig mislukt. We denken nu aan het iets oplopend ingraven van meterstukken pvc-regenpijp (in het buitenland heb ik hier goede resultaten mee gezien). De slagbomen bij de ingang van het Volksbos en de zuidwestelijke toegang tot de Rietputten (die crossmotoren e.d. moeten tegenhouden) liggen vernield aan de kant. Het in 2006 feestelijk onthulde infopaneel bij de ZW-toegang tot de Rietputten is al lang geleden gesneuveld en tot nu toe niet hersteld en teruggeplaatst. Het identieke paneel bij de ingang van het Volksbos is omstreeks dezelfde tijd beschoten en met spuitverf beklad, speciaal op de hoek met de geen verbodsbepalingen; ook dit is nooit hersteld. Van de vier Natuurmonumenten-borden bij de toegangen tot de Rietputten worden er voortdurend drie uitgetrokken of omgezaagd, in de putten of de bosjes gegooid, gestolen, etc. Dit maakt Koninklijke Nederlandse Natuurhistorische Vereniging (KNNV) - afdeling Waterweg-Noord

6


het ons onmogelijk om bijvoorbeeld mensen met niet-aangelijnde honden op hun gedrag aan te spreken. Dat zal ook wel de bedoeling zijn van deze vernielingen. Zonder toezicht en handhaving is er natuurlijk weinig te doen tegen dit soort vandalisme.

4

PLANTEN

4.1

Aanvullingen plantenlijst

De plantenlijst kan worden uitgebreid met de volgende soorten: w = op www.waarneming.nl. f = met foto(‘s) VAATPLANTEN Streepvarenfamilie 280 Tongvaren Dennenfamilie geen Ned. naam

volledige lijsten sinds 1995: zie bijlage voor het eerst gevonden

Aspleniaceae Asplenium scolopendrium Pinaceae Pinus leucodermis

21-09-2010 N van Dwarspad-W Volksbos 1 op greppelrand + 1 midden in bosvak (wf, zie ook omslagfoto); eind 2011 en begin 2012 elders in Volksbos nog 6 exx. op greppel- of randen 1 in 2003 gevonden geplante Pinus sp. (exoot) ZW-hoek Volksbos is in 2011 nagedetermineerd als P.leucodermis

Aronskelkfamilie 281 Wortelloos kroos 282 Knopkroos Zoutgrasfamilie 283 Moeraszoutgras Aspergefamilie 284 Blauwe druifjes Cypergrassenfamilie 285 Valse voszegge Ranonkelfamilie 286 Behaarde boterbloem Duizendknoopfamilie 287 Kluwenzuring Anjerfamilie 288 Dagkoekoeksbloem Wilgenfamilie 289 Schietwilg x Kraakwilg Rozenfamilie 290 Framboos 291 Schijnaardbei 292 Peer

Araceae Wolffia arrhiza Lemna turionifera Juncaginaceae Triglochin palustris Asparagaceae Muscari botryoides Cyperaceae Carex otrubae Ranunculaceae Ranunculus sardous Polygonaceae Rumex conglomeratus Caryophyllaceae Silene dioica Salicaceae Salix x rubens Rosaceae Rubus idaeus Potentilla indica Pyrus communis

293 Zoete kers

Prunus avium

294 Sleedoorn Kornoeljefamilie 295 Canadese kornoelje Sleutelbloemfamilie 296 Puntwederik Weegbreefamilie 297 Tijmereprijs Composietenfamilie 298 Late guldenroede 299 Canadese fijnstraal

Prunus spinosa Cornaceae Cornus sericea Primulaceae Lysimachia punctata Plantaginaceae Veronica serpyllifolia Asteraceae Solidago gigantea Conyza canadensis

300 Kleine leeuwentand

Leontodon saxatilis

27-07-2011 ≥ 20 bloeiend NW-ringdijk Rietput 1 28-07-2010 3 bloeiend dijkje door Rietput 2 – Z; 07-06-2011 enkele Graslanden-W 13-08-2011 3 bloeiend Graslanden-W

WIEREN 005 Waternetje 006 007

Hydrodictyon reticulatum Mougeotia sp. Zygnema sp.

14-05-2011 massaal spoorsloot Graslanden-N 14-05-2011 vrij talrijk spoorsloot Graslanden-N 14-05-2011 vrij talrijk spoorsloot Graslanden-N

07-06-2011 talrijk in kroosmonsters Graslanden-W en –N 07-06-2011 matig talrijk in kroosmonsters Graslanden-W en –N 07-06-2011 2 bloeiend langs sloot Graslanden-W 13-04-2011 1 pol bloeiend Volksbos-N-Midden 14-05-2011 ca.5 pollen bloeiend bij spoorsloot Graslanden-N 14-05-2011 ca.100 bloeiend Graslanden-N 07-06-2011 ca.10 bloeiend Graslanden-W 21-09-2010 bloeiend diverse plekken Volksbos 26-09-2011 1 Volksbos (Ben van As) 30-06-2010 1 in vrucht langs pad Volksbos-NW 17-05-2011 ca.20m2 en uitbreidend Volksbos-ZO 12-04-2011 1 (stam-Ø ca.2 cm) bloeiend Volksbos-NO, op “klokhuiswerpafstand” van pad 10-07-2010 2 zaailingen bloeiend Volksbos-N-Midden + 1 zaailing bloeiend bij ingang Volksbos 06-04-2011 1 zaailing bloeiend Mid-W-Ringdijk Rietput 1 27-10-2011 1 jonge zaailing langs pad Volksbos-NW 23-06-2010 3 bloeiend op bultje tuingrond ZW-ringdijk Volksbos 11-05-2011 ca.5 bloeiend Volksbos Dwarspad-O

Tongvaren (wettelijk beschermd!) is vrij zeldzaam in stedelijke gebieden (het “Urbane” floradistrict), maar zeer zeldzaam daarbuiten. Meestal groeit de plant op muren, greppelranden, etc. Eén van de exemplaren in het Volksbos groeit midden in een bosvak: dat schijnt bijzonder te zijn. Knopkroos en Late guldenroede zijn recent toenemende neofyten uit N.-Amerika en/of Azië. Bij Blauwe druifjes, Schijnaardbei en Puntwederik gaat het ongetwijfeld om verwilderde tuinplanten. Framboos, Zoete kers, Sleedoorn en Canadese kornoelje zullen wel als zaad of pit via vogeluitwerpselen aangevoerd zijn; bij de Peer vermoed ik menselijke tussenkomst. Avondkoekoeksbloem (Silene latifolia, voorjaar 2011 een bloeiend exemplaar langs een pad in Volksbos-N-Midden) is na 1996 niet meer gemeld in het gebied. Koninklijke Nederlandse Natuurhistorische Vereniging (KNNV) - afdeling Waterweg-Noord

7


4.2

Botanische inventarisatie graslanden bij Rietputten-Volksbos in 2011

KNNV - afdeling Delfland werkt samen met GZH (Groenservice Zuid-Holland) en Vockestaert (Agrarische Natuurvereniging voor Midden-Delfland e.o.) bij het beheer van verschillende gebieden om de natuurwaarden zo goed mogelijk te ontwikkelen. Op basis van inventarisaties geeft KNNV-Delfland adviezen voor bijvoorbeeld het maaibeheer. GZH en Vockestaert hebben o.a. enkele graslanden in beheer bij het Volksbos Lickebaert en de Rietputten (een ander deel van deze graslanden is in beheer bij Natuurmonumenten), en hebben advies gevraagd t.a.v. het onderhoud van deze terreinen. KNNV - afdeling Waterweg-Noord monitort al sinds 1996 het Volksbos, de Rietputten en omgeving, inclusief de bedoelde graslanden (Graslanden-West en -Noord). Om die reden heeft KNNV-Delfland ons, KNNV-Waterweg-Noord, gevraagd om inventarisatiegegevens. De Plantenwerkgroep van KNNVWN heeft in de periode april-september 2011 gedurende 6 maandelijkse middagexcursies de Floronstreeplijst gehanteerd. De ingevulde streeplijst is verzonden aan Floron. De volgende plantensoorten zijn aangetroffen: kolom a: abundantiesoort met -code (B = 2-5 exx., D = 26-50 exx., E = 51-500 exx., F = 501-5000 exx.) kolom n: n = nieuw voor het gebied a n Gewoon duizendblad Achillea millefolium Mannagras Glyceria fluitans Gewoon struisgras Agrostis capillaris Liesgras Glyceria maxima Smalle waterweegbree Alisma gramineum E Reuzenberenklauw Heracleum mantegazzianum Kraailook Allium vineale Gewone berenklauw Heracleum sphondylium Geknikte vossenstaart Alopecurus geniculatus Lidsteng Hippuris vulgaris Grote vossenstaart Alopecurus pratensis Gestreepte witbol Holcus lanatus IJle dravik Anisantha sterilis Kruipertje Hordeum murinum Gewoon reukgras Anthoxanthum odoratum Biggenkruid Hypochaeris radicata Fluitenkruid Anthriscus sylvestris Gele lis Iris pseudacoris Grote klit Arctium lappa Jakobskruiskruid Jacobaea vulgaris Gewone klit Arctium minus Zomprus Juncus articulatus Glanshaver Arrhenatherum elatius Kompassla Lactuca serriola Spiesmelde Atriplex prostata Witte dovenetel Lamium album Grote kroosvaren Azolla filiculoides Paarse dovenetel Lamium purpureum Madeliefje Bellis perennis Akkerkool Lapsana communis Veerdelig tandzaad Bidens tripartita Veldlathyrus Lathyrus pratensis Heen Bolboschoenus maritimus Bultkroos Lemna gibba Raapzaad Brassica rapa Klein kroos Lemna minor Zachte dravik Bromus hordeaceus ssp.hord. Puntkroos Lemna trisulca Zwanenbloem Butomus umbellatus D Knopkroos Lemna turionifera Stomphoekig sterrenkroos Callitriche obtusangula Kleine leeuwentand Leontodon saxatilis Gewoon herderstasje Capsella bursa-pastoris Engels raaigras Lolium perenne Kleine veldkers Cardamine hirsuta Echte kamille Matricaria chamomilla Pinksterbloem Cardamine pratensis Schijfkamille Matricaria discoidea Kruldistel Carduus crispus Watermunt Mentha aquatica Ruige zegge Carex hirta Akkervergeet-mij-nietje Myosotis arvensis Valse voszegge Carex otrubae n Aarvederkruid Myriophyllum spicatum Watergras Catabrosa aquatica Slanke waterkers Nasturtium microphyllum Knoopkruid Centaurea jacea Watergentiaan Nymphoides peltata Gewone hoornbloem Cerastium fontanum ssp.vulgare Pijptorkruid Oenanthe fistulosa Stippelganzenvoet Chenopodium ficifolium Veenwortel Persicaria amphibia Rode ganzenvoet Chenopodium rubrum Beklierde duizendknoop Persicaria lapathifolia Akkerdistel Cirsium arvense Perzikkruid Persicaria maculosa Speerdistel Cirsium vulgare Timoteegras Phleum pratense ssp.prat. Akkerwinde Convolvulus arvensis Riet Phragmites australis Haagwinde Convolvulus sepium Smalle weegbree Plantago lanceolata Canadese fijnstraal Conyza canadensis n Grote weegbree Plantago major ssp.major Grove varkenskers Coronopus squamatus Straatgras Poa annua Klein streepzaad Crepis cappillaris Veldbeemdgras Poa pratensis Kropaar Dactylis glomerata Gewoon varkensgras Polygonum aviculare Ruwe smele Deschampsia cespitosa Schedefonteinkruid Potamogeton pectinatus Gewone waterbies Eleocharis palustris Zilverschoon Potentilla anserina Smalle waterpest Elodea nuttallii Heelblaadjes Pulicaria dysenterica Kweek Elytrigia repens Scherpe boterbloem Ranunculus acris Harig wilgenroosje Epilobium hirsutum Stijve waterranonkel Ranunculus circinatus Viltige basterdwederik Epilobium parviflorum Behaarde boterbloem Ranunculus sardous Heermoes Equisetum arvense Kruipende boterbloem Ranunculus repens Holpijp Equisetum fluviatile F Blaartrekkende boterbloem Ranunculus sceleratus Koninginnekruid Eupatorium cannabinum Veldzuring Rumex acetosa Gewoon speenkruid Ficaria verna ssp.verna Kluwenzuring Rumex conglomeratus Kleefkruid Galium aparine Krulzuring Rumex crispus Slipbladige ooievaarsbek Geranium dissectum Ridderzuring Rumex obtusifolius Zachte ooievaarsbek Geranium molle Pijlkruid Sagittaria sagittifolia Kleine ooievaarsbek Geranium pusillum Herik Sinapis arvensis Hondsdraf Glechoma hederacea Gekroesde melkdistel Sonchus asper


a

n

B D

n n

E

D E

n

n D

8


gevonden plantensoorten (vervolg) a Gewone melkdistel Grote egelskop Veelwortelig kroos Vogelmuur Gewone smeerwortel Paardenbloem Kleine klaver Rode klaver Witte klaver

n

Sonchus oleraceus Sparganium erectum s.l. Spirodela polyrhiza Stellaria media Symphytum officinale Taraxacum officinale Trifolium dubium Trifolium pratense Trifolium repens

a Moeraszoutgras Klein hoefblad Grote lisdodde Grote brandnetel Grote ereprijs Smalle wikke Voederwikke Wortelloos kroos

n n

Triglochin palustris Tussilago farfara Typha latifolia Urtica dioica Veronica persica Vicia sativa ssp.nigra Vicia sativa ssp.sativa Wolffia arhiza

n

Mougeotia sp. Zygnema sp.

n n

In verschillende sloten zijn tevens de volgende Wieren/Algen gevonden: “Flap” Darmwier Waternetje

Cladophora sp. Enteromorpha intestinalis Hydrodictyon reticulatum

n

De betreffende graslanden zijn in 2001 serieus botanisch geïnventariseerd: o.l.v. Wim Rozema heeft de toenmalige Floristische Werkgroep van KNNV - afdeling Waterweg-Noord hier enkele malen gestreeplijst. Nadien zijn alleen aanvullingen genoteerd. Vergeleken met de laatste totaallijst voor Volksbos, Rietputten en Omgeving zijn de volgende soorten “nieuw” voor het gebied: Valse voszegge Canadese fijnstraal Knopkroos Kleine leeuwentand

Carex otrubae Conyza canadensis Lemna turionifera Leontodon saxatilis

wieren/algen: Waternetje

Hydrodictyon reticulatum

Behaarde boterbloem Kluwenzuring Moeraszoutgras Wortelloos kroos

Ranunculus sardous Rumex conglomeratus Triglochin palustris Wolffia arhiza

E

Mougeotia sp. Zygnema sp.

O.a. de volgende soorten zijn eerder wel, maar in 2011 niet gevonden in de betreffende graslanden: Grote waterweegbree Zulte Knikkend tandzaad Zwart tandzaad Grof hoornblad Brede waterpest Dwergkroos Tenger fontijnkruid Waterzuring

Alisma plantago-aquatica Aster tripolium Bidens cernua Bidens frondosa Ceratophyllum demersum Elodea canadensis Lemna minuta Potamogeton pusillus Rumex hydrolapathum

wieren/algen: Breekbaar kransblad Chara globularis Gewoon kransblad (longibr.) Chara vulgaris var. longibracteata

2006 1 grote pol bij een zoute wel

niet meer na 1996, rode lijst GE

niet meer na 1996

De Lidsteng (Hippuris vulgaris) is, vergeleken met de situatie in 2001, duidelijk minder abundant in de slootvegetaties van de betreffende graslanden. Tenslotte zij vermeld dat enige soorten die eerder alleen elders in het gebied aangetroffen werden (m.n. op de noordflank van de Maassluisse Dijk) nu ook gevonden zijn in de betreffende graslanden, zoals: Heermoes Kraailook Gewoon reukgras Veldlathyrus

4.3

Equisetum arvense Allium vineale Anthoxanthum odoratum Lathyrus pratensis

Kleine klaver Akkerwinde Knoopkruid

Trifolium dubium Convolvulus arvensis Centaurea jacea

De Wilde kievitsbloemen van de Maassluisse Dijk: goed nieuws!

Al jarenlang bekommeren leden van KNNV - afdeling Waterweg-Noord zich om de Wilde kievitsbloemen van de Maassluisse Dijk (zie de voorgaande rapporten en artikeltje in Natura 2007:104[2]56). Wij proberen ze jaarlijks nauwkeurig te registreren, maar dat lukt soms niet of slechts gedeeltelijk, zoals in 2009 en 2010, bv. wegens afwezigheid van tellers in de bloeiperiode van de plant. In 2011 is geteld op 07, 11 en 14-04 (Loek Batenburg, Geertje Pettinga). Wilde kievitsbloem De Wilde kievitsbloem is vrij zeldzaam in N.W.-Overijssel en zeer zeldzaam elders in het land (komt vooral nog voor in Friesland, Noord- en Zuid-Holland). Omdat op de weinige overgebleven groeiplaatsen in Nederland het aantal planten achteruit gaat, is de plant een Wettelijk Beschermde Koninklijke Nederlandse Natuurhistorische Vereniging (KNNV) - afdeling Waterweg-Noord


9

Soort (Flora- en faunawet) en staat ze op de Rode Lijst categorie BE-10, wat vertaald kan worden als “bedreigd en zeldzaam”. De plaatselijke populatie Het betreft hier het meest zuidwestelijke voorkomen van de Wilde kievitsbloem in Nederland. Naar verluidt vertellen stokoude Vlaardingers en Maassluizers dat ze vroeger elk jaar armenvol kievitsbloemen plukten in het buitendijkse gebied langs de Nieuwe Waterweg. Dit gebied is al decennia geleden verdwenen onder de nieuwe Delflandse Dijk en vele meters havenbagger. Het huidige voorkomen op de landzijde van de dijk is een relictsituatie en het resultaat van 9 eeuwen extensief gebruik – één- of tweemaal per jaar laat gehooid, waarschijnlijk nooit of hooguit zelden bemest – en constante dijkkwel. Dat hier een levensvatbare populatie op de binnenkant van een dijk groeit is uniek, in ieder geval voor Nederland, maar mogelijk voor het hele (bijna uitsluitend Noordwest-Europese) verspreidingsgebied van de soort! Aantalsontwikkeling De Wilde kievitsbloem schijnt zich niet of nauwelijks te vermeerderen met nieuwe bolletjes, maar (bijna?) uitsluitend door zaad. Het zaad is op zijn vroegst rijp in de eerste week van juli. Eind jaren ’90 dreigde de plaatselijke populatie uit te sterven. Op ons aandringen maait, sinds 1997, het Hoogheemraadschap van Delfland de landzijde van de Maassluisse Dijk pas in de loop van juli of nog later. Vanaf dat moment kon weer verjonging optreden. Als je bedenkt dat zaailingen pas na een jaar of 7-8 gaan bloeien, is het niet moeilijk om de piek in 2004-2005 te verklaren! Na 2005 liep het aantal bloeiende planten weer terug (in 2009 en 2010 is niet systematisch geteld, maar de trend was meer dan duidelijk). We begonnen ons al ernstig zorgen te maken over het voortbestaan van de populatie en gingen denken aan zaken als voedselgebrek (planten in uiterwaarden worden bij hoogwater voorzien van kleideeltjes en ander voedsel; planten in veenweiden worden meestal licht bemest door bv. nabeweiding na het hooien). Tot onze grote verbazing en opluchting blijkt 2011 echter een nieuw recordjaar, met maar liefst 443 bloeistengels (vorig record: 2005 met 308 bloeistengels)! Alle uit de vorige tien jaren bekende groeiplekken zijn teruggevonden. 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 aantal planten met bloeistengel

83

53

24

46

?

≥36 138 187 142 226 308 250 196 153 ≥33 ≥30 443

Verklaring van de toename in 2011 De geheel onverwachte extreme toename van het aantal bloeistengels in 2011 lijkt niet makkelijk te verklaren. Ongetwijfeld hebben weersomstandigheden een rol gespeeld: we hebben opeenvolgend drie winters gehad die duidelijk strenger waren dan alle vorige sinds 1997. Ook een lagere predatiedruk (zie hieronder) kan een rol gespeeld hebben. Statistiek e.d. zijn nooit mijn sterke kant geweest, maar - in het volledige besef dat een deskundige hier mogelijk gehakt van maakt - waag ik me toch aan de volgende speculatie: Zaailingen hebben minstens 7 jaar nodig om te gaan bloeien. Sinds 1997 vindt verjonging plaats, met als gevolg een bloeipiek vanaf 2004. Die leverde extra zaad en zaailingen op, welke laatste dus gaan bloeien vanaf 2011, wat een nieuwe bloeipiek opleverde. Als deze redenering klopt, kunnen we misschien in 2018 weer een flinke toename tegemoet zien, maar uiteindelijk zal dit “7-jaars-effect” (als het al bestaat), o.a. door de natuurlijke spreiding in het aantal jaren benodigd om bloeirijp te worden, toch moeten afvlakken. Predatie van knoppen en bloemen Alle voorgaande jaren werd een zeer aanzienlijk deel, meestal ruim meer dan de helft, van de knoppen en/of bloemen aangetast, vaak al in een heel pril stadium. Gedacht is aan fazanten en/of houtduiven die dit benutten als vitaminebron (zoals Huismussen de oranje Crocussen in onze tuintjes te lijf gaan). Ook hebben we wel eens naaktslakken op heterdaad betrapt. De meest voor de hand liggende boosdoener is natuurlijk het Leliehaantje (Lilioceris lilii), maar die hebben we hier nooit kunnen vinden, tot Wim Rozema 20.04.2011 1 exemplaar op een kievitsbloem aantrof! In 2011 bleken de knoppen en/of bloemen niet of nauwelijks aangetast. Wellicht is het Leliehaantje door drie opeenvolgende relatief strenge winters (en misschien ook door het geringe aantal bloeistengels in de afgelopen jaren) gedecimeerd? Zaadverspreiding Het zaad van Wilde kievitsbloemen in uiterwaarden wordt verspreid/verspoeld bij hoge rivierwaterstanden. Dat is in onze binnendijkse situatie uiteraard niet mogelijk. Het aantal bloeiende planten is in 2011 flink toegenomen, maar het aantal groeiplekken (10-17, afhankelijk van de definitie


10


van een groeiplek) is al jaren constant. We zien trouwens hier en daar wel een duidelijke verticale verspreiding (door verspoeling van zaden met regenwater op deze zeer steile dijk). De evidente manier om het aantal groeiplekken te laten toenemen (en daarmee de kwetsbaarheid van de populatie te verminderen) is natuurlijk om zaad te winnen van de plaatselijke kievitsbloemen (makkelijker gezegd dan gedaan: de zaaddozen zijn mid-juli nauwelijks terug te vinden tussen het meer dan kniehoge gras) en uit te strooien op de goede hoogte op de dijk tussen de bekende groeiplaatsen. Maar ja, dan komt uiteraard de gewetensvraag: waar houdt verantwoord natuurbeheer op en begint het “tuinieren”.

Wilde kievitsbloemen op de Maassluisse Dijk, 07-04-2011. Foto: Jan Naaijkens

5

ZOOGDIEREN, REPTIELEN, AMFIBIEËN en VISSEN

volledige lijsten sinds 1995: zie bijlage

In deze verslagperiode werden Bosmuis, Woelrat, Ree, Huisspitsmuis, Haas, Dwergmuis, Veldmuis, Huismuis, Hermelijn, Wezel, Muskusrat, Bruine rat, Bosspitsmuis, Mol en Vos waargenomen (zichtwaarnemingen, doodvondsten, braakbalvondsten of sporen). Niet dus Egel, Bunzing (of Fret of hybride), Waterspitsmuis, Konijn en Gewone dwergvleermuis. Van het Ree vonden we verse prenten bij de ingang van het Volksbos op 15-02 en 15-03-2011: de eerste waarnemingen in het gebied sinds 14-04-2004. Het is opvallend dat deze soort, tegenwoordig toch verspreid over bijna heel Nederland, in onze regio zo weinig gezien wordt. Op 18-02-2012 vond ik een (oud) nest van een Dwergmuis langs het paadje naar de vogelkijkhut. Nico van Lier heeft 10-062011 een Hermelijn gefotografeerd in de Rietputten (www.waarneming.nl). Muskusratten zijn de laatste jaren weinig talrijk in het gebied: na jarenlange inspanningen is de stand nu onder controle (med. muskusrattenvanger Gerrit de Winter). Sinds jaar en dag vormt het gebied (onderdeel van) het territorium van een familie Vos. Vaak worden één of twee onderling duidelijk verschillende volwassen exemplaren waargenomen (soms met prooi in de bek), ruik je een geurvlag, zie je verse drollen of vind je nieuwe prooiresten. ‘s Avonds 04-06-2011 had ik het genoegen om bijna 10 minuten te kunnen kijken naar twee spelende jonkies in het Volksbos.



11

Voor het eerst is nu ook een reptiel waargenomen in het gebied (zij het een exoot/escape): Moerasschildpadden p.p. 001 Roodwangschildpad

Emydidae Trachemys scripta

23-06-2010 1 adult zonnend Rietput 3-N

Over de amfibieën valt niets nieuws te melden. Ook bij de soortgroep vissen zijn geen nieuwe soorten aangetroffen. Bij de inval van de koude in de winter 2010/2011 lagen minstens 60 grote Schubkarpers naar lucht te happen in een smalle strook nog niet dichtgevroren water in Rietput 3 - Noord, langs het dijkje tussen Rietput 3 en 5. Toen het ijs, met veel sneeuw erop, eenmaal weer gesmolten was, lag het hier bezaaid met minstens 100 dode Karpers, waarvan vele de kant op getrokken waren: langdurig feest dus voor aaseters als Vos, Roerdomp, Blauwe Reiger, Grote Mantelmeeuw, etc. Al deze Karpers waren groter dan ca.35cm; de kleinere exemplaren hebben kennelijk het zuurstofgebrek (of de moerasgasophoping of wat dan ook) overleefd.

6

VOGELS

Naamgeving en soortconcept in dit rapport volgen de aanbevelingen van de Commissie Systematiek Nederlandse Avifauna (CSNA, zie “Lijst van Nederlandse Vogelsoorten” versie januari 2012); de soortvolgorde is de “klassieke” conform Voous (1980). De meeste vogelwaarnemingen komen van het “Monitoringteam Volksbos/Rietputten”, dat, in principe, in wisselende samenstelling, elke woensdagochtend het terrein bezoekt. Bij elk bezoek werd de streeplijst ingevuld; na thuiskomst werden (bijna altijd) de waarnemingen verder uitgewerkt en werd (vaak) het meest vermeldenswaardige op [email protected] gezet. Wim Bosma, Mari van der Giessen, Sjaak Keijzer, Jan Naaijkens, Jenny Paans, Jan van der Pijl, Daan Ritter, Dirk Sparreboom, Jaap de Visser, Henk van Woerden (en mensen die meer incidenteel meededen): bedankt! Heel vaak kwamen we in het veld muskusrattenvanger Gerrit de Winter tegen, die veel interessants wist te melden. Uiteraard zijn ook andere waarnemingen verwerkt, zowel van leden van ons groepje als van derden, binnengekomen als persoonlijke mededeling, via de yahoogroup, via www.waarneming.nl, etc. In deze gevallen wordt/worden de waarnemer(s) hier vermeld. In 2001 werden de broedvogels in het gehele gebied geteld, grotendeels volgens de klassieke “zingende-mannetjes-methode”. In de jaren daarna is dit niet gebeurd, maar hebben we wel van de “meer bijzondere” broedvogels de aantallen broedparen/territoria hetzij precies bepaald (broedvogels in kleine aantallen), hetzij geschat (broedvogels in grotere aantallen). In 2011 zijn de broedvogels van de Rietputten + Graslanden-West (en feitelijk ook de Graslanden-Noord en de Maassluisse Dijk, maar daar broedt niet veel) systematisch gekarteerd, nu volgens de BMP- (Broedvogel Monitoring Project) methode van Sovon (§ 6.2 en 6.3). In dit kader is in de periode 16-03 - 08-06 het gebied 13 keer langdurig bezocht, waarvan 5 keer vanaf vóór zonsopkomst en 2 keer in de avond/nacht. Het is de bedoeling dat het BMP-onderzoek de komende jaren voortgezet wordt. Bij vergelijking met eerdere jaren moet rekening gehouden worden met het verschil in methodiek. Rode Lijst 2004: GE (gevoelig), KW (kwetsbaar), BE (bedreigd), EB (ernstig bedreigd), VN (verdwenen broedvogel)

6.1

Aanvullingen vogellijst

De vogellijst kan worden uitgebreid met de volgende soorten: w = op www.waarneming.nl, f = met foto(‘s)

volledige lijst sinds 1995: zie bijlage Rode Lijst

Sperwers 183 Grauwe Kiekendief Fazanten 184 Kwartel

Accipitridae Circus pygargus Phasianidae Coturnix coturnix

Steltlopers 185 Bonte Strandloper Spechten 186 Draaihals

Scolopacidae Calidris alpina Picidae Jynx torquilla

Staartmezen 187 Witkopstaartmees Klauwieren 188 Grauwe Klauwier 189 Klapekster

Aegithalidae Aegithalos caudatus caudatus zie §6.4 Laniidae Lanius collurio BE 30-05-2010 1♂ Rietput 3 / Graslanden-W (Ton en Kees van Schie) Lanius excubitor EB 29-09-2010 2 Rietputten, daarna steeds 1 gemeld (div. waarnemers wf, het laatst: 17-10 Remco Ivens, wf)

EB

18-04-2010 1♂ overvliegend Rietputtenp (Robin de Lange, w) 22-09-2010 1♀ of 1ekalenderjaar Z-ringdijk Rietput 4, 02-04-2011 1♂ roepend Rietput 2 (Martin van der Schalk, w)

VN

03-11 en 17-11-2010 1 Rietputten (met groep Watersnippen)

EB

19-10-2011 1 overvliegend Rietputten, van over spoor naar Oeverbos


12

6.2


Broedvogellijst 2010 en 2011

Genoemde aantallen zijn de aantallen broedparen of territora. # aanwezig als broedvogel (aantallen niet bepaald), GW Graslanden-West, GO Graslanden-Oost, GN Graslanden-Noord, VH boerderij-complex Vergulde Hand. Rode Lijst Dodaars Fuut Geoorde Fuut Roerdomp Grauwe Gans Gr.Canadese Gans Nijlgans Bergeend Krakeend Wilde Eend Zomertaling Slobeend Tafeleend Kuifeend Rosse Stekelstaart Bruine Kiekendief Havik Sperwer Buizerd Torenvalk Fazant Waterral Waterhoen Meerkoet Scholekster Kievit Tureluur Houtduif Turkse Tortel Koekoek Kerkuil Grote Bonte Specht Boerenzwaluw Winterkoning Heggenmus Roodborst Nachtegaal (Witster)Blauwborst Merel Zanglijster Sprinkhaanzanger Snor Rietzanger Bosrietzanger Kleine Karekiet Braamsluiper Grasmus Tuinfluiter Zwartkop Tjiftjaf Fitis Baardman Staartmees Pimpelmees Koolmees Boomkruiper Gaai Ekster Kauw Zwarte Kraai Spreeuw Huismus Vink Groenling Putter Kneu Rietgors

Tachybaptus ruficollis Podiceps cristatus Podiceps nigricollis Botaurus stellaris BE Anser anser Branta canadensis Alopochen aegyptiaca Tadorna tadorna Anas strepera Anas platyrhynchos Anas querquedula KW Anas clypeata KW Aythia ferina Aythis fuligula Oxyura jamaicensis Circus aeruginosus Accipiter gentilis Accipiter nisus Buteo buteo Falco tinnunculus Phasianus colchicus Rallus aquaticus Gallinula chloropus Fulica atra Haematopus ostralegus Vanellus vanellus Tringa totanus GE Columba palumbus Streptopelia decaocto Cuculus canorus KW Tyto alba KW Dendrocopos major Hirundo rustica GE Troglodytes troglodytes Prunella modularis Erithacus rubecula Luscinia megarhynchos KW Luscinia svecica cyanecula Turdus merula Turdus philomelos Locustella naevia Locustella luscinioides KW Acrocephalus schoenobaenus Acrocephalus palustris Acrocephalus scirpaceus Sylvia curruca Sylvia communis Sylvia borin Sylvia atricapilla Phylloscopus collybita Phylloscopus trochilus Panurus biarmicus Aegithalos caudatus europaeus Cyanistes caeruleus Parus major Certhia brachydactyla Garrulus glandarius Pica pica Corvus monedula spermologus Corvus corone Sturnus vulgaris Passer domesticus GE Fringilla coelebs Carduelis chloris Carduelis carduelis Linaria cannabina KW Emberiza schoeniclus

Volksbos 2010 2011

# #

# #

1 1 1

1 1

#

#

#

#

#

≥10 1-2 1 2 ≥20 1 # # 1-2 3-4 7-9 ≥10 3-5 1

11 3 2 ca.30 2 1 1 26 ca.20 2 3 12 20 3 1

# ≥10 # #

3 6 7 13

3 1

5 1

2

2

GN + GO + VH 2010 2011

1GO #

#

#

#

1VH

-

# # 1GO 2GO 1-2GO

# # 1GO 2GO 1GO

1VH

1VH

1VH

1VH

2-3VH #VH #VH

2-3VH #VH #VH

#VH

#VH

#VH #VH

#VH #VH

#VH

#VH

#VH 4-5VH

#VH 4-5VH

#

2

2

# # # 1? 3-4 # # 1

# # # 4 # # 2-3

#

#

1 # # # # #

1 # # # # #

# # # 1 # #

# # # # #

#

#

# # # 1

Rietputten + GW 2010 2011

# # # 1

# #

17 3

20-25 # ≥2 2 ca.40 ca.25 ca.40

29 2 1 6 1 52 28 53

# # # ca.10

11 4 1 5 24 4

# # 2 ca.30

3 4 10 36



13

De volgende soorten hebben in het gebied gebroed sinds 1996 (zie de vorige rapporten), maar niet in 2010 of 2011: Rode Lijst Woudaap Knobbelzwaan Wintertaling Kleine Plevier Grutto Holenduif Zomertortel

6.3

Ixobrychus minutus Cygnus olor Anas crecca Charadrius dubius Limosa limosa Columba oenas Streptopelia turtur

EB KW GE KW

Rode Lijst Ransuil Veldleeuwerik Kluut Graspieper Witte Kwikstaart ?Wielewaal ?Appelvink

Asio otus Alauda arvensis Recurvirostra avocetta Anthus pratensis Motacilla alba Oriolus oriolus Coccothraustes coccothraustes

KW GE GE KW

Ontwikkeling broedvogelstand

VOLKSBOS De Havik is jaarrond vaak aanwezig in het gebied. Dikwijls gaat het dan om een juveniel. In maart 2010, binnen de datumgrenzen dus, werd boven het Volksbos tweemaal een langdurig baltsende ♂ gezien (“territoriumindicerend”). Op 25 augustus, buiten de datumgrenzen, was een ♀ steeds boven het bos de Buizerds aan het wegjagen (“nestindicerend gedrag”). Volgens de Sovonnormen (minstens drie van zulke waarnemingen, waarvan twee binnen de datumgrenzen) net genoeg om van een broedgeval te mogen spreken. In 2011 waren er geen aanwijzingen voor broeden, maar 29 februari 2012 alarmeerde een Havik in het Volksbos, dus wie weet. Een Nachtegaal, heel 2009 niet waargenomen in het gebied, zong op 2 juni 2010 in het Volksbos, en dat lijkt wat laat om nog aan een doortrekker te denken. Volgens de normen is bij onze bezoekfrequentie één keer zingend niet genoeg. Hooguit een broedgeval met vraagteken dus. Wel werd 21 juli een juveniel gezien in de Rietputten. In 2011 werd slechts één niet-zingende Nachtegaal genoteerd. Van de Sprinkhaanzanger konden we na 2001 voor het Volksbos alleen zingende doortrekkers noteren, maar in 2010 en 2011 werd er weer gebroed in de ruigte bij de ingang en in 2011 ook aan de oostrand van het bos. Zowel in 2010 als 2011 waren er voldoende aanwijzingen (zie § 6.4) voor het broeden van Braamsluipers in het Volksbos. Dat is voor het eerst sinds 1996! De Boomkruiper vestigde zich in het Volksbos in 2008. Ook in 2009 en 2010 was er een broedgeval, maar in 2011 niet. Appelvinken, in 2009 voor het eerst mogelijk broedend in het Volksbos, zijn sindsdien niet meer waargenomen. RIETPUTTEN In 2011 zijn de Rietputten voor het eerst geteld volgens de BMP- (Broedvogel Monitoring Project) methode van Sovon. Bij een aantal van de meer talrijke broedvogels (Tafeleend, Kuifeend, Blauwborst, Rietzanger, Bosrietzanger, Kleine Karekiet, Rietgors) bleken we met de BMP-methode tot hogere aantallen broedparen/territoria te komen dan via de schattingen van vorige jaren. Het gaat in die gevallen mogelijk niet om een reële toename, maar om een verschil in methodiek! Na de succesvolle broedgevallen in 2008 (één) en 2009 (twee) van de Geoorde Fuut, viel 2010 tegen: wel een broedpaar, maar geen waargenomen broedsucces. In 2011 kwamen ze zelfs pas na de broedtijd opdagen. Het aantal broedende Grauwe Ganzen neemt nog steeds toe. In 2011 waren er net voor de broedtijd ca.150 in het gebied aanwezig; als hiervan ca.40% broedt (de rest zijn onvolwassen dieren) kom je op ca.30 broedparen. Voor het eerst sinds 2006 hadden we in 2010 en 2011 weer broedende Bergeenden. Het broeden van Wintertalingen in de Rietputten in 2009 heeft zich helaas niet herhaald. Van de Rosse Stekelstaart werden zowel in 2010 als in 2011 weer vrouwen met een toom pullen gezien. De Bruine Kiekendieven hebben in 2010 mogelijk één jong grootgebracht; in 2011 hebben we nauwelijks balts en gesleep met nestmateriaal gezien en ook geen broedsucces kunnen vaststellen. Het aantal territoria van de Waterral in 2011 viel tegen vergeleken met de voorgaande jaren, ongetwijfeld door de pittige en sneeuwrijke winter 2010/2011. Voor de Kleine Plevier was het in de winter 2008/2009 uitgegraven deel van Rietput 2 - Noord in het broedseizoen 2010 al weer teveel dichtgegroeid; Kievit en Tureluur zijn wat dit betreft flexibeler. Van de Baardman is bekend dat strenge winters tot zware verliezen leiden. Jarenlang hadden we 20-25 broedparen in de Rietputten, maar na de betrekkelijk koude winter 2008/2009 viel het aantal terug naar 12-15 paar, na de ook weer relatief strenge winter 2009/2010 naar ca.10 paar, en aan het eind van de pittige en vooral sneeuwrijke winter 2010/2011 was er nauwelijks meer een Baardman te vinden. Gelukkig bleken we het broedseizoen 2011 toch nog met 4 paar in te gaan. Ter compensatie kunnen ze 3-4 legsels per jaar produceren, met als gevolg dat in de loop van 2011 de Rietputten weer behoorlijk bevolkt raakten. De echte koudeperiode in de winter 2011/2012 duurde gelukkig maar kort: i.t.t. tot vorig jaar net voor de broedtijd zitten nu overal in de Rietputten Baardmannen! Koninklijke Nederlandse Natuurhistorische Vereniging (KNNV) - afdeling Waterweg-Noord

14


Dit type populatieontwikkeling draagt een inteeltrisico met zich mee. Een aantal jaren geleden hebben we gedurende enige tijd een mismaakte juveniel (bochel in de nek, onderontwikkelde vleugels, kreupel, etc.) kunnen volgen, mogelijk dus een inteeltslachtoffer. Bijgaande foto van een geringde Baardman - in de Rietputten wordt niet geringd; de vogel komt dus van elders - toont aan dat er gelukkig uitwisseling is met andere populaties.

Geringde ♂ Baardman in de Rietputten, 10-02-2012. Foto: Daan Ritter.

Sprinkhaanzanger, Grasmus en Kneu deden het in 2011 duidelijk beter dan in voorgaande jaren. Door de verdere ontwikkeling van boom- en struikopslag konden Zanglijster, Tuinfluiter, Zwartkop, Groenling en Putter zich als broedvogel in de Rietputten vestigen. Het verwijderen van het wilgenbos in Rietput 2 had als gevolg dat de Pimpelmees weer geschrapt kon worden. GRASLANDEN Er broeden nog steeds Kieviten in de Graslanden-West en -Oost; in de Graslanden-Oost Tureluurs en in 2010 en 2011 eindelijk weer eens Scholeksters (voor het eerst sinds 2001!). Grutto, Veldleeuwerik en Graspieper zijn hier als broedvogel al heel lang geleden verdwenen. BOERDERIJ VERGULDE HAND Torenvalken hebben jarenlang gebroed in een kast in een boom bij deze boerderij, maar in 2011 hebben we ze hier helaas niet meer gezien. De Kerkuilen hebben hun best weer gedaan: na 5 + 4 geringde en uitgevlogen jongen in 2007, 0 in 2008 en 3 in 2009 volgden in zowel 2010 als 2011 4 stuks. Hoelang de uilen het hier nog zullen volhouden als de boerderij middenin een bedrijventerrein komt te liggen is natuurlijk de vraag. Hetzelfde geldt voor de Boerenzwaluwen en de Huismussen.

6.4

Samenvatting vogelwaarnemingen 15-02-2010 - 15-03-2012

Plaatsaanduidingen: Vb Volksbos Lickebaert, Rp Rietputten, Ob Oeverbos De Lickebaert, GW Graslanden-West, GO Graslanden-Oost, GN Graslanden-Noord, VH boerderijcomplex Vergulde Hand, Rp3-M midden in Rietput 3, Rp1-Z zuidelijk deel van Rietput 1, etc. (zie kaart). Andere afkortingen: p e e pa(a)r(en), (sub)ad (sub)adult(e)(n), juv juveniel(e)(n), 1 kj 1 kalenderjaar, max maximaal, e/o en/of, ov overvliegend(e), tp ter plaatse (in het terrein), geh gehoord. B broedgeval(len)/broedpoging in deze periode (zie ook § 6.2 en 6.3). Waarnemers (w = op www.waarneming.nl, f = met foto[‘s]): BvA Ben van As, GB Garry Bakker, JB Jeroen Bes, RB René Boelens, AdB Anita de Bruijn, BdB Bas de Bruijn, JvD Jurrien van Deijk, BG Ben Gaxiola, AvdG Alex van der Giessen, IG Ies Goedbloed, HH Hannah Heikoop, RI Remco Ivens, DJ Diego Jansen, RdJ Rien de Jongste, TvdK Ted van der Knaap, JK Jan



15

Koen, RdL Robin de Lange, DL Danny Laponder, JvdM (Jan van der Meulen), KM Kees Mostert, FO Frank Oling, MvdS Martin van der Schalk, T&KvS Ton en Kees van Schie, JS Joost Simons, MV Michiel Vaartjes, MVe Michel Veldt, BV Bart Vastenhouw, GV Gert Vonk, AV André Vuijk, RW Ruud Wielinga, GdW Gerrit de Winter, WvY Wim van Yperen. Indien geen waarnemer(s) vermeld: “Monitoringteam Volksbos/Rietputten” (zie § 6). Rode Lijst Dodaars Fuut Geoorde Fuut

Tachybaptus ruficollis Podiceps cristatus Podiceps nigricollis

B B B

Aalscholver

Phalacrocorax carbo sinensis

Roerdomp Woudaap

Botaurus stellaris Ixobrychus minutus

BE B EB

Grote Zilverreiger Blauwe Reiger Purperreiger

Casmerodius albus Ardea cinerea Ardea purpurea

GE

Ooievaar

Ciconia ciconia

Lepelaar Knobbelzwaan Kleine Zwaan Wilde Zwaan Toendrarietgans Kleine Rietgans Kolgans Grauwe Gans Keizergans Indische Gans Grote Canadese Gans Brandgans

Platalea leucorodia Cygnus olor Cygnus bewickii Cygnus cygnus Anser serrirostris Anser brachyrhynchus Anser albifrons Anser anser Chen canagica Anser indicus Branta canadensis Branta leucopsis

Nijlgans Bergeend Smient Krakeend Wintertaling Wilde Eend Pijlstaart

Alopochen aegyptiaca Tadorna tadorna Anas penelope Anas strepera Anas crecca Anas platyrhynchos Anas acuta

Zomertaling Slobeend Tafeleend Kuifeend Grote Zaagbek Rosse Stekelstaart Wespendief Rode Wouw Bruine Kiekendief Blauwe Kiekendief Grauwe Kiekendief Havik

Anas querquedula Anas clypeata Aythya ferina Aythya fuligula Mergus merganser Oxyura jamaicensis Pernis apivorus Milvus milvus Circus aeruginosus Circus cyaneus Circus pygargus Accipiter gentilis

Sperwer Buizerd Visarend Torenvalk Boomvalk Slechtvalk Kwartel

Accipiter nisus Buteo buteo Pandion haliaetus Falco tinnunculus Falco subbuteo Falco peregrinus Coturnix coturnix

Fazant Waterral Porseleinhoen Waterhoen Meerkoet Scholekster Kleine Plevier Bontbekplevier Goudplevier

Phasianus colchicus Rallus aquaticus Porzana porzana Gallinula chloropus Fulica atra Haematopus ostralegus Charadrius dubius Charadrius hiaticula Pluvialis apricaria

BE

B B B B B KW B BE KW B KW B B B B B GE EB B B B B KW GE B B KW B B B KW VN

buiten broedtijd meest afwezig buiten broedtijd meest afwezig 2010 05-05, 09-05 (BV w en RdJ w), 10-05 (TvdK wf),12-05 (ook JS w), 14-05, 16-05 (RW wf) en 19-05 1p Rp3-N/Rp5; 2011 22-07 2 Rp5 (TvdK wf) 27-07, 03-08 en 17-08 (DJ w) 1 ad Rp5 jaarrond ov e/o op spoorportalen, vaak 1-enkele in/bij Rp, ring- of spoorsloot jaarrond tp 2010 18-08 1♀ vliegend onderlangs Maassluisse Dijk (med. onbekende waarnemer) vaak 1(-2) tp; 2012 01-02 9 tp jaarrond tp (max ca.30) 2010 27-04 1 Rp (RdJ w); 2011 20-04 1 Rp, 22-04 1 Rp (DJ w), 28-09 1 Rp 2010 15-04 1 ov Rp (BG w); 2011 04-03 1 Rp (JS w, TvdK wf), 1603 en 10-08 1 ov Rp, 16-08 1 GO, 15-11 3 ov Rp/Vb; 2012 03-03 1 ov Rp (AV w) feb-sep vaak 1-enkele(-10) ov e/o tp jaarrond vaak 1-enkele tp e/o ov 2010 27-10 4 ov, 17-11 1 ov 2011 09-11 2 ov 2010 29-01 35 ov (JvD w), 18-12 50 ov (HH w en IG w) 2010 10-11 11 ov, 17-11 ca.50 ov, 15-12 4 ov; 2011 16-11 2 ov sep-mrt vaak ov, soms tp (max ca.120), meest GO e/o GW jaarrond tp (max ca.300) e/o ov 2011 17-08 1 ov in groepje Brandganzen jaarrond vaak 1(-2) tp bij Grauwe Ganzen jaarrond vaak tp (max ca.60) e/o ov aug-apr vaak ov, soms tp (max ca.20); 2010 02-06 2 ov; 2011 18-05 2 ov jaarrond tp (max ca.30) e/o ov jaarrond vaak 1-5 tp e/o ov sep-apr vaak ov, soms tp (max ca.35) Rp jaarrond tp medio jun – begin mei max ca.45 tp (vnl. Rp) jaarrond tp 2010 22-09 8 ov, 06-10 enkele ov; 2011 09-03 2♀ GO, 16-03 3♂ + 1♀ Rp5; 2012 07-03 1p Rp mrt-aug tp jaarrond vaak tp jaarrond vaak tp jaarrond vaak tp 2012 08-02 ca.50 stroomopwaarts ov Waterweg buiten broedtijd meest afwezig 2010 29-09 5 ov, 02-10 1 ov 2012 05-02 1 tp grens Rp/Vb (RdJ w) vaak ook buiten broedtijd tp dec-mrt vaak 1(-2)♀ tp, vnl. Rp 2010 18-04 1♂ ov Rp (RdL w) jaarrond vaak tp; 2010 05-03 (KM) en 16-03 1♂ steeds baltsend, 25-08 1♀ boven Vb steeds Buizerds wegjagend; 2012 29-02 1 alarmerend Vb jaarrond tp e/o ov jaarrond tp e/o ov 2010 29-09 en 02-10 1 ov jaarrond tp broedend in omgeving, apr-okt 1-enkele ad e/o juv vaak tp jaarrond vaak tp e/o ov 2010 22-09 1♀ of 1ekj Z-ringdijk Rietput 4; 2011 02-04 1♂ roepend Rp2 (MvdS w) jaarrond tp jaarrond tp 2010 01-05 ’s nachts 1 roepend Rp4 (DL w en GB w) jaarrond tp jaarrond tp jaarrond soms 1-enkele tp of ov 2011 16-04 (RB wf), 20-04 en 27-04 1 Rp2-N 2012 29-02 1-2 Rp2-N 2010 19-05 ca.50 ov, 22-09 en 17-11 groepje ov; 2011 21-12 en 28-12 groepje ov; 2012 04-01 groepje ov, 01-02 1 Rp2-N


16


samenvatting vogelwaarnemingen (vervolg) Kievit Bonte Strandloper Bokje Watersnip Houtsnip Grutto

jaarrond vaak tp e/o ov 2010 03-11 en 17-11 1 Rp bij Watersnippen buiten broedtijd vaak tp Rp (max ca.10) BE aug-mei vaak tp (max ca.80), vnl. Rp okt-mrt soms 1-enkele Vb e/o Rp GE (feb-)mrt-mei(-jun) vaak roepend/baltsend ov (max 22), 2010 24-02 3 GO Regenwulp Numenius phaeopus 2010 02-05 1 ov Rp (BvA); 2011 06-07 1 ov Rp Wulp Numenius arquata sep-jul soms tp (max ca.20 GO) e/o ov Tureluur Tringa totanus GE B buiten broedtijd meest afwezig Groenpootruiter Tringa nebularia 2010 25-05 1 Rp; 2011 05-05 (WvY wf), 06-05 (TvdK wf) en 07-05 (JB wf) 1-3 Rp3-Z, 11-05 2 Rp2-Z, 03-08 2 Rp Witgat Tringa ochropus jaarrond vaak tp (max 4), vnl. Rp Bosruiter Tringa glareola 2011 11-05 2 R2-Z Oeverloper Actitis hypoleucos GE 2010 28-07 1 Rp; 2011 28-09 1 Rp Kokmeeuw Chroicocephalus ridibundus jaarrond bijna altijd tp e/o ov Zwartkopmeeuw Larus melanocephalus 2010 23-03 en 07-04 1 ov Rp; 2011 25-03 (MvdS w) en 26-03 (BG w) 1 ov, 30-03 3 GO, 02-04 1 ov (AvdG w), 03-04 (BvA) en 06-04 2 GO, 07-04 2 ov (JvdM) Stormmeeuw Larus canus jaarrond vaak tp e/o ov Kleine Mantelmeeuw Larus fuscus graellsii/intermedius vaak ov en soms enkele tp (vnl GO), zelden ’s winters Zilvermeeuw Larus argentatus jaarrond altijd ov en soms enkele tp Grote Mantelmeeuw Larus marinus GE 2010 20-10 en 29-12 1 ad ov; 2011 26-01 t/m 09-03 1 ad e/o 1 juv tp Rp, 28-12 1 ad ov Rp; 2012 08-02 1 subad ov Rp Visdief Sterna hirundo KW mei-aug vaak 1-enkele ov, soms 1 tp Holenduif Columba oenas jaarrond soms 1-enkele tp e/o ov Houtduif Columba palumbus B jaarrond tp Turkse Tortel Streptopelia decaocto B jaarrond vaak 1-enkele tp e/o ov Zomertortel Streptopelia turtur KW 2011 02-07 1 Rp (GV w), 27-07 1 Rp1/2 + 2 ov, 03-08 1 ov Rp Halsbandparkiet Psittacula krameri jaarrond ov (max 11), soms tp Koekoek Cuculus canorus KW ‘B’ apr-jul vaak tp (max 2♂ + 1♀ [ook bruine vorm]); 2010 13-08 en 1408 (WvY wf) 1 juv Rp2-Z (bedelend, gevoerd door Kleine Karekieten), 18-08 nog aanwezig Kerkuil Tyto alba KW B jaarrond VH; 2010 28-05 1 langdurig jagend Maassluisse Dijk bij Rp (KM) Bosuil Strix aluco 2010 ’s nachts 08-03 1p roepend bosjes over spoor t.h.v. Vb 2010 volgens onbekende wandelaar winter 2009-2010 roestplaats Ransuil Asio otus KW (enkele exx.) in NO-hoek Vb; 2011 04-06 1 bij ingang Vb; 2012 1 dood ZW-hoek Rp (GdW) Velduil Asio flammeus EB 2010 10-11 1 cirkelend boven Vb Gierzwaluw Apus apus eind apr – jul vaak jagend of ov (max ca.100) IJsvogel Alcedo atthis 2010 01-09 1♀ spoorsloot; 2011 23-11 1 spoorsloot/Rp (w) Draaihals Jynx torquilla EB 2011 19-10 1 ov Rp, van over spoor naar Ob (w) Groene Specht Picus viridis KW broedend in omgeving, jaarrond soms tp e/o ov Grote Bonte Specht Dendrocopos major B jaarrond tp Veldleeuwerik Alauda arvensis GE sep-mrt vaak ov (max ca.25); 2011 1 tp Rp1/2 Oeverzwaluw Riparia riparia mrt-jun vaak tp (max ca.5) Boerenzwaluw Hirundo rustica GE B mrt-sep vaak tp (max ca.35) Huiszwaluw Delichon urbicum GE broedend in omgeving, apr-sep vaak tp (max ca.30) Graspieper Anthus pratensis GE aug-apr vaak tp (max ca.20) e/o ov Waterpieper Anthus spinoletta okt-mrt vaak tp GW/Rp/GO (max 5) Gele Kwikstaart Motacilla flava GE 2010 02-04 1 ov (DJ w), 15-04 1 GN (BG w), 25-08 en 22-09 1 ov, 01-09 2 ov; 2011 13-04 1 GW + 1 GN, 20-04 1♂ Rp, 03-08 en 1708 2 ov, 31-08 3 GN Grote Gele Kwikstaart Motacilla cinerea 2010 03-03 en 27-10 1 ov; 2011 26-01 1 Rp, 12-10, 02-11 en 28-12 1 ov, 23-11 2 ov; 2012 1 net W van Rp Witte Kwikstaart Motacilla alba mrt-nov vaak 1-enkele tp (vnl. Rp) e/o ov Winterkoning Troglodytes troglodytes B jaarrond tp Heggenmus Prunella modularis B jaarrond tp Roodborst Erithacus rubecula B jaarrond tp Nachtegaal Luscinia megarhynchos KW B? 2010 02-06 1 zingend Vb-O, 21-07 1 juv Rp2-Z; 2011 11-05 1 (niet zingend) Z-rand Vb (Witster-)blauwborst Luscinia svecica cyanecula B mrt-sep tp Paap Saxicola rubetra BE 2010 09-05 1p Rp/GW (JvD w, AdB w, RdJ w, BdB w), 18-08 1 Rp2-N, 01-09, 12-09 (DJ w) en 22-09 4-5 (familie) Rp4/GW, 22-09 6 (familie) GO, 29-09 en 06-10 1 tp; 2011 03-08 1♀ of 1ekj grens Rp/Vb, 31-08 1♀ of 1ekj Rp2-Z, 13-10 2 tp Roodborsttapuit Saxicola rubicola buiten broedtijd vaak 1-enkele tp Tapuit Oenanthe oenanthe BE in trektijd vaak 1-enkele tp Beflijster Turdus torquatus 2010 18-04 11 ov Rp (MV wf) Merel Turdus merula B jaarrond tp Kramsvogel Turdus pilaris GE okt-mrt vaak tp e/o ov (max ca.40); winter 2011-2012 vrij weinig Zanglijster Turdus philomelos B ook buiten broedtijd vaak tp e/o ov (soms massale doortrek) Koperwiek Turdus iliacus sep-mrt vaak tp (max ca.50) e/o ov Grote Lijster Turdus viscivorus in trektijd vaak 1-enkele tp (voorjaar ook vaak zingend/alarmerend) Vanellus vanellus Calidris alpina Lymnocryptes minimus Gallinago gallinago Scolopax rusticola Limosa limosa

B

VN



17

samenvatting vogelwaarnemingen (vervolg) Cetti’s zanger Sprinkhaanzanger Snor Rietzanger Bosrietzanger Kleine Karekiet Braamsluiper

Cettia cetti Locustella naevia B Locustella luscinioides KW B Acrocephalus schoenobaenus B Acrocephalus palustris B Acrocephalus scirpaceus B Sylvia curruca B

Grasmus Tuinfluiter Zwartkop Tjiftjaf Fitis Baardman Goudhaan

Sylvia communis Sylvia borin Sylvia atricapilla Phylloscopus collybita Phylloscopus trochilus Panurus biarmicus Regulus regulus

Vuurgoudhaan Buidelmees

Regulus ignicapilla Remiz pendulinus

Witkopstaartmees

Aegithalos caudatus caudatus

Staartmees Matkop

Aegithalos caudatus europaeus B Poecile montanus GE

Pimpelmees Koolmees Boomkruiper Wielewaal

Cyanistes caeruleus Parus major Certhia brachydactyla Oriolus oriolus

KW

Grauwe Klauwier Klapekster

Lanius collurio Lanius excubitor

BE EB

Gaai Ekster Kauw

Garrulus glandarius B Pica pica B Corvus monedula spermologus B

Roek Zwarte Kraai Spreeuw

Corvus frugilegus Corvus corone Sturnus vulgaris

Huismus

Passer domesticus

Vink Keep

Fringilla coelebs Fringilla montifringilla

B

Groenling Putter Sijs

Chloris chloris Carduelis carduelis Spinus spinus

B B

Kneu Barmsijs sp. Kruisbek Goudvink IJsgors Rietgors

Linaria cannabina KW B Acanthis flammea/cabaret Loxia curvirostra Pyrrhula pyrrhula pyrrhula Calcarius lapponicus Emberiza schoeniclus B

B B B B B B

B B B

B B GE B

2010 18-08 1 geh Rp; 2011 17-08 – 2012 25-01 vaak 1 zingend Rp buiten broedtijd afwezig buiten broedtijd afwezig buiten broedtijd afwezig buiten broedtijd afwezig buiten broedtijd afwezig 2010 21-04 1 zingend dijkje Rp1/2, 28-04 1 zingend Z-rand Vb + 1 Rp1-Z, 05-05 3 tp bij ingang Vb, tot 02-06 nog 2 zangmeldingen van anderen Vb-ZW; 2011 11-05 en 18-05 1 zingend bij ingang Vb buiten broedtijd afwezig buiten broedtijd afwezig mrt-sep tp elk jaar 1-2 overwinteraars buiten broedtijd afwezig jaarrond Rp 2010 06-03 1♀ Vb (HZ wf), 27-10, 08-12 en 22-12 2 Vb, 21-12 1 Vb (RdJ w); 2011 26-03 1 zingend Vb (BG w), 16-11 enkele ZW-rand Vb; 2012 1 Vb-ZW (BG w) 2012 11-03 1 Vb (DJ w) 2011 19-11 1 roepend Rp3/5 (FO w), 23-11 1 roepend Rp4-NO, roepend weg naar NO (w) 2011 21-12 2 (+ 1 “hybride”) bij Staartmezen ingang Vb, 24-12 1 bij ingang Vb (DJ wf); 2012 04-01 1 Vb-W, 08-02 1 ZW-hoek Vb, 1502 2 bij Staartmezen ingang Vb jaarrond tp (’s winters max ca.45, meest bij ingang Vb) 2010 27-03 2 Vb (RdJ w), 23-06 1 familie Dwarspad-W Vb, 10-07 1 familie Vb-O, 14-07 1 familie Rp1-Z, 17-08 geh diverse plekken Vb, 01-09 geh W van Rp, 27-10, 10-11 en 16-11 geh Vb jaarrond tp jaarrond tp jaarrond vaak Vb; 2011 niet in broedseizoen 2010 16-06 voortdurend 1 zingend over spoor, ook antwoord ♀, 0707 1p ov Rp van Ob naar Vb 2010 30-05 1♂ Rp3/GW (T&KvS) 2010 29-09 2 Rp, daarna steeds 1 gemeld (div. waarnemers wf, laatst: 17-10 Remco Ivens, w) jaarrond tp jaarrond tp jaarrond vaak 1-30 tp en altijd ov (max ca.700, van slaapplaats Ob naar Westwijk Vlaardingen) jaarrond vaak 1-enkele ov, soms 1-enkele tp jaarrond tp jaarrond vaak tp en altijd ov, nazomer/najaar massale slaapplaats Rp (vaak ≥1000) jaarrond VH; 2010 12-05 en 19-05 1p Rp4/5; 30-06 1p bij ingang Vb, 21-07 en 28-07 1♂ Rp; 2011 09-02, 14-05 en 20-07 enkele bij ingang Vb jaarrond tp, buiten broedtijd vaak vele ov 2010 22-09, 27-10 en 17-11 1 ov, 08-10 groepjes ov (max ca.20), 03-11 3 ov; 2011 06-02 1 Rp3/GW (JK w), 19-10 en 26-10 enkele ov jaarrond tp jaarrond tp okt-mrt(-apr) vaak tp (max ca.40) e/o ov, 2010 14-07 en 28-07 2 bij ingang Vb jaarrond tp (’s winters weinig) 2010 08-10 ov (geh), 08-12 en 29-12 geh Vb 2010 14-07 3 ov, 17-08 2 ov 2011 26-10 geh Vb, 19-11 1 Vb (FO w) 2010 31-12 1 ov Rp (MVe w) jaarrond tp

In het gebied waargenomen sinds september 1995 (zie vorige rapporten), maar niet in de periode 1502-2010 – 15-03-2012: Koereiger Kleine Zilverreiger Heilige Ibis Sneeuwgans Casarca Brilduiker Nonnetje Zwarte Wouw Smelleken

Rode Lijst Bubulcus ibis Egretta garzetta GE Threskiornis aethiopicus Anser caerulescens Tadorna ferruginea Bucephala clangula Mergellus albellus Milvus migrans Falco columbarius

Kluut Kemphaan Zwarte Ruiter Grote Stern Valkparkiet Boomleeuwerik Zwarte Roodstaart Gekraagde Roodstaart Grote Karekiet

Rode Lijst Recurvirostra avosetta Philimachus pugnax EB Tringa erythropus Sterna sandvicensis BE Nymphicus hollandicus Lullula arborea Phoenicurus ochruros Phoenicurus phoenicurus Acrocephalus arundinaceus BE


18


niet waargenomen (vervolg) Spotvogel Fluiter Grauwe Vliegenvanger Bonte Vliegenvanger Zwarte Mees Ringmus

7

Hippolais icterina Phylloscopus sibilatrix Muscicapa striata Ficedula hypoleuca Periparus ater Passer montanus

GE GE

Europese Kanarie “Trompetgoudvink” Appelvink Geelgors Ortolaan Geelkaptroepiaal

Serinus serinus Pyrrhula pyrrhula ssp. Coccothraustes coccothraustes Emberiza citrinella Emberiza hortulana Agelaius icterocephalus

EB

NACHTVLINDERS en MICRO’S

De nachtvlinderlijst kan worden uitgebreid met de volgende soorten: i = imago(‘s), r = rups(en), m = mijn(en), w = op www.waarneming.nl, f = met foto(‘s) BvA = Ben van As

volledige lijst sinds 1995: zie bijlage

voor het eerst gevonden 408 409 410 411

Dwergmineermotten Windemineermot Mineermotten Late wilgenvouwmot Spinselmotten Wilgenstippelmot Kokermotten Bijvoetbloemkokermot Palpmotten

412 413 414 415 416 417 418

8

Borstelmotten Mineerborstelmot Bladrollers Oranje dwergbladroller Pijlstaarten Kolibrievlinder Spinneruilen Donsvlinder Uilen Populierengouduil Dubbelstipvoorjaarsuil

Nepticulidae Stigmella freyella Gracillariidae Phyllonorycter pastorella Yponomeutidae Yponomeuta rorrella Coleophoridae Coleophora artemisicolella Gelechiidae Bryotropha sp. Epermeniidae Epermenia chaerophyllella Tortricidae Pammene aurana Sphingidae Macroglossum stellatarum Erebidae Euproctis similis Noctuidae Xanthia ocellaris Anorthoa munda

26-09-2011 2 m op Haagwinde Rietputten (BvA) 26-09-2011 1 m op Schietwilg Volksbos (BvA) 28-05-2011 massaal spinsels op wilgen Volksbos (BvA) 26-09-2011 1 m op Bijvoet Rietputten (BvA) 04-07-2011 1 i Volksbos (Uwe Kloss, wf) 26-09-2011 3 m op Gewone berenklauw Rietputten (BvA) 17-07-2010 1 i Rietputten (Ted van der Knaap, wf) 01-06-2011 1 i N-ringdijk Rietput 4 14-05-2010 1 r Volksbos (Hennie Zeij, wf) 03-10-2010 1 i Volksbos (Uwe Kloss, wf) 10-05-2009 1 r Volksbos (Uwe Kloss, wf)

WEEKDIEREN

De weekdierfauna in het gebied was tot nu toe niet serieus onderzocht, zodat in de voorgaande rapporten slechts een summier en zeer onvolledige lijstje kon worden gegeven. Aart van den Berg en Rob Vink hebben in 2010 zes excursies (12-05, 03-06, 21-07, 04-08, 24-08 en 21-10-2010) aan deze soortgroep gewijd, met als gevolg dat de lijst kan worden uitgebreid van 9 naar 33 soorten (zie bijlage)! De door Aart en Rob genoemde landslakken werden waargenomen in (en bij de ingang van) het Volksbos; de tweekleppigen en zoetwaterslakken met name in de Dijksloot en sloten in de GraslandenWest.

9

GALLEN

De gallenlijst kan worden uitgebreid met de volgende soorten: BvA = Ben van As

volledige lijst sinds 1995: zie bijlage

op waardorganisme

type veroorzaker

PADDENSTOELEN Platte tonderzwam 055 Tonderzwambreedvoetvlieg

Ganoderma lipsiense Agathomyia wankowiczii

VAATPLANTEN Spaanse aak 056 Esdoornviltmijt Bijvoet 057 Bijvoetstengelgalmug Akkerdistel 058 Distelgalboorvlieg Eenstijlige meidoorn 059 Meidoornrozetgalmug Zomereik

Acer campestre Aceria macrocheluserinea Artemisia vulgaris Rhopalomyia baccarum Cirsium arvense Urophora cardui Crataegus monogyna Dasineura crataegi Quercus robur

voor het eerst gevonden

breedvoetvlieg 21-02-2012 Volksbos (tepelgal)

galmijt

21-11-2010 op ≥50 bladeren Volksbos (BvA)

galmug

26-09-2011 5 Rietputten (BvA)

boorvlieg


galmug




19

gallen (vervolg) 060 Ramshoorngalwesp 061 Eikenbuitenlobgalmug 062 Plaatjesgalwesp Ridderzuring 063 Ridderzuringluis Grauwe wilg 064 Grote wilgwratgalmug 065 Grauwe wilgbladrolwesp 066 Grauwe wilgplooibladwesp Rode Waterereprijs 067 Viltsnuitkever

Andricus aries Macrodiplosis pustularis Neuroterus albipes Rumex obtusifolius Aphis rumicis Salix cinerea Iteomyia major Phyllocolpa leucaspis Phyllocolpa prussica Veronica catenata Gymnetron villosulum

galwesp galmug galwesp

08-03-2012 Rietputten (BvA) 26-09-2011 1 Rietputten (BvA) 26-09-2011 3 bladeren Rietputten (BvA)

bladluis

28-05-2011 Rietputten/Volksbos (BvA)

galmug 26-09-2011 1 Volksbos (BvA) bladwesp 26-09-2011 2 Volksbos (BvA) bladwesp 26-09-2011 2 Volksbos (BvA) snuitkever 10-07-2010 massaal Rietput 2 – Z

Veenwortelgalmug (Wachtliella persicariae) is, behalve op Veenwortel (Persicaria amphibia), nu ook gevonden op Beklierde duizendknoop (P.lapathifolia). Op Schietwilg x Kraakwilg (Salix x rubens) werden door Ben van As waargenomen Schietwilgbladrandmijt (Aculus magnirostris), Gewone wilgbladrandgalmug (Dasineura marginemtorquens) en Gewone wilgenroosjesgalmug (Rabdophaga rosaria), die eerder werden gevonden op resp. Schietwilg (Salix alba), Katwilg (Salix viminalis) en Schietwilg.

10

CONCLUSIES

In het inventarisatiegebied is, vanaf september 1995 tot nu toe, het voorkomen van 1799 verschillende soorten organismen vastgesteld (zie onderstaande tabel), enkele vormen, ondersoorten en hybriden meegeteld. Vele soortgroepen zijn nog niet serieus onderzocht. Van de waargenomen soorten zijn er verscheidene (vrij tot zeer) zeldzaam, gevoelig, kwetsbaar of (ernstig) bedreigd en in Nederland en/of internationaal beschermd. FF: Flora- en faunawet; EHR2,4,5: Europese Habitatrichtlijn Bijlage 2, 4 resp. 5 soortgroep vaatplanten mossen korstmossen wieren paddenstoelen/schimmels zoogdieren vogels (waarvan broedvogels reptielen amfibieën vissen libellen sprinkhanen/krekels wantsen/cicaden/plantenluizen nachtvlinders/micro’s dagvlinders vliegen/muggen bijen/wespen kevers overige insecten overige geleedpotigen overige ongewervelden weekdieren gallen totaal

aantal soorten

Rode Lijst

31) n.v.t. 20 13) 53 79-81 18-19) 1 5 8 16 29) 12 25 n.v.t. 418 n.v.t. 25 210) 121 n.v.t. 34 53 n.v.t. 8 19 2 33 67 n.v.t. 1799 81 300 27 9 7 400 20 189

beschermde soorten FF EHR2 EHR4 RL2004

RL2008 RL2004 RL2004

EHR5

72)

4)

15)

4)

4) 4)

16)

37)

18)

RL2004

RL2004

111)

1

1

4

1)

Wilde kievitsbloem (Fritillaria meleagris): Bedreigd BE-10; Kamgras (Cynosurus cristatus) en Brede waterpest (Elodea canadensis): Gevoelig GE-12 Tongvaren (Asplenium scolopendrium), Zwanenbloem (Butomus umbellatus), Wilde kievitsbloem, Brede wespenorchis (Epipactis helleborine), Gewone vogelmelk (Ornithogalum umbellatum), Aardaker (Lathyrus tuberosus) en Grote kaardebol (Dipsacus fullonum), 3) Waterspitsmuis (Neomys fodiens, Kwetsbaar) 4) Alle inheemse soorten zoogdieren (m.u.v. o.a. Bruine rat en Huismuis), vogels, amfibieën en vissen (m.u.v. soorten in de Visserijwet 1963) zijn beschermd in het kader van de Flora- en Faunawet. 5) Gewone dwergvleermuis (Pipistrellus pipistrellus) 6) Bunzing (Mustela putorius) 7) Meerkikker (Rana ridibunda), Bastaardkikker (R. kl. esculenta) en Bruine kikker (Rana temporaria) 8) Kleine modderkruiper (Cobitis taenia) 2)


20


9)

Vroege glazenmaker (Aeshna isosceles, Kwetsbaar) en Glassnijder (Brachytron pratense, Kwetsbaar) Koninginnenpage (Papilio machaon, Gevoelig) en Bruin blauwtje (Plebeius agestis, Kwetsbaar) 11) Bruin blauwtje 10)

Het hier beschreven gebied is het rijkste en waardevolste natuurgebied in de regio SchiedamVlaardingen-Maassluis. De oorzaken daarvan zijn eerder genoemd (zie de voorgaande rapporten). De in de eerdere rapporten verwoordde conclusies blijven onverminderd van kracht. Het gebied is verder waarschijnlijk het best onderzochte natuurgebied in de regio.

11

AANBEVELINGEN

Maassluisse Dijk (beherende instantie: Hoogheemraadschap Delfland) In het vorige rapport sprak ik mijn zorg uit over het voortbestaan van de populatie Wilde kievitsbloemen op de noordflank van de Maassluisse Dijk. Gezien het recordaantal bloeistengels in 2011 (zie § 4.3) blijken mijn zorgen volstrekt onnodig te zijn geweest. Kortom: gewoon doorgaan met het huidige beheer (eerste/enige maaibeurt pas na half juli of nog later, maaisel afvoeren)! Volksbos Lickebaert (beherende instantie: Recreatieschap Midden-Delfland) De eerdere aanbevelingen (zie de voorgaande rapporten) blijven gelden. Rietputten (beherende instantie: Natuurmonumenten) De situatie in de diepe “natte” Rietputten 3, 4 en 5 is al jaren stabiel en gunstig voor de moerasvogels. Aanpassing van het beheer lijkt dus niet aan de orde. In Rietput 3 zien we de laatste tijd vrij veel afslag van rietstoelen en een toename van het oppervlak open water, dus misschien moet er een plankje af in de peilregelaar. De ondiepe “droge” Rietputten 1 en 2 dreigen voortdurend dicht te groeien. Rooien, uittrekken en verwijderen van bomen en struiken en uitgraven van het terrein is nodig om het hier nat en open te houden. Dat kost natuurlijk een paar centen, maar, gezien wat er de laatste winters gebeurt, is Natuurmonumenten zich goed bewust van deze noodzaak. Graslanden-West (beherende instantie: Natuurmonumenten) Nogmaals: de bedoeling hier was ooit het creëren van bloemrijk grasland en het hoger opzetten van het waterpeil, om moerasvegetaties langs de slootoevers te krijgen. Komt het daar nog van? Algemeen Slagbomen, infopanelen en borden (zie § 3) moeten uiteraard hersteld en teruggeplaatst worden. Blankenburgtracé Dit heilloze plan moet van tafel. Zelf heb ik geen verstand van milieurecht, Europese natuurregelgeving, etc., maar het kan er bij mij niet in dat bij de besluitvorming voorbij gegaan wordt aan de diverse beschermde (Flora- en faunawet, Europese habitatrichtlijn) en/of zeldzame/bedreigde (Rode Lijsten) soorten planten en dieren die hier leven. Ik roep de beherende instanties (Hoogheemraadschap, Natuurmonumenten, Recreatieschap) met klem op om onderzoek te laten doen naar de mogelijkheden om het Blankenburgproject op deze gronden aan te vechten. Mocht het plan onverhoopt toch doorgang vinden, dan is het zaak om de schade zoveel mogelijk te beperken. In de aanlegfase dreigt verstoring van de terreindelen buiten het directe tracé: vóór je het weet wordt ook op enige afstand de voet van de Maassluisse Dijk vernield door grondverzetmachines (wat de nekslag zou betekenen voor de Wilde kievitsbloemen), worden de niet op het tracé liggende delen van de Rietputten gebruikt als tijdelijk gronddepot, etc. Beheerders: wees alert, maak waterdichte afspraken, zet desnoods een hek neer met borden “geen toegang voor werkverkeer”!




21

22


BIJLAGE: soortenlijsten per soortgroep, sinds september 1995 Vaatplanten Rode Lijst 2004: BE-10 (bedreigd), GE-12 (gevoelig); FF = beschermd Flora- en faunawet M = uitsluitend op Noordflank Maassluisse Dijk; G = uitsluitend gepoot/geplant; (G) = gepoot/geplant, maar ook zaailingen 1995 1996 001 002 003 004 005 006 007 008 009 010 011 012 013 014 015 016 017 018 019 020 021 022 023 024 025 026 027 028 029 030 031 032 033 034 035 036 037 038 039 040 041 042 043 044 045 046 047 048 049 050 051 052 053 054 055 056 057 058 059 060 061 062 063 064 065 066

een Zilverspar Spaanse aak Noorse esdoorn Gewone esdoorn Gewoon duizendblad Gewoon struisgras Fioringras Smalle waterweegbree Grote waterweegbree Look-zonder-look Kraailook Zwarte els Geknikte vossenstaart Grote vossenstaart Amerikaans krentenboompje IJle dravik Gewoon reukgras Fluitenkruid Grote klit Gewone klit Glanshaver Bijvoet Tongvaren Zulte Spiesmelde Grote kroosvaren Madeliefje Ruwe berk Zachte berk Knikkend tandzaad Zwart tandzaad Veerdelig tandzaad Heen Koolzaad Raapzaad Zachte dravik Heggenrank Vlinderstruik Zwanenbloem Duinriet Stomphoekig sterrenkroos Hennep Gewoon herderstasje Bosveldkers Kleine veldkers Springzaadveldkers Pinksterbloem Kruldistel Tweerijige zegge Ruige zegge Valse voszegge Tamme kastanje Watergras Knoopkruid Akkerhoornbloem Gewone hoornbloem Grof hoornblad een Dwergcypres Wilgenroosje Melganzenvoet Stippelganzenvoet Korrelganzenvoet Rode ganzenvoet Akkerdistel Kale jonker Speerdistel

Abies cf. pinsapo Acer campestre Acer platanoides Acer pseudoplatanus Achillea millefolium Agrostis capillaris Agrostis stolonifera Alisma gramineum Alisma plantago-aquatica Alliaria petiolata Allium vineale Alnus glutinosa Alopecurus geniculatus Alopecurus pratensis Amelanchier lamarckii Anisantha sterilis Anthoxanthum odoratum Anthriscus sylvestris Arctium lappa Arctium minus Arrhenatherum elatius Artemisia vulgaris Asplenium scolopendrium Aster tripolium Atriplex prostata Azolla filiculoides Bellis perennis Betula pendula Betula pubescens Bidens cernua Bidens frondosa Bidens tripartita Bolboschoenus maritimus Brassica napus Brassica rapa Bromus hordeaceus ssp.hordeaceus Bryonia dioica Buddleja davidii Butomus umbellatus Calamagrostis epigejos Callitriche obtusangula Cannabis sativa Capsella bursa-pastoris Cardamine flexuosa Cardamine hirsuta Cardamine impatiens Cardamine pratensis Carduus crispus Carex disticha Carex hirta Carex otrubae Castanea sativa Catabrosa aquatica Centaurea jacea Cerastium arvense Cerastium fontanum ssp.vulgare Ceratophyllum demersum Chamaecyparis sp. Chamerion angustifolium Chenopodium album Chenopodium ficifolium Chenopodium polyspermum Chenopodium rubrum Cirsium arvense Cirsium palustre Cirsium vulgare

G (G) G (G)

2001

+ +

+

+ + + + + +

+ + + + + +

+ + + + + + + +

+ + + + + + + + + + + +

na 2001, voor het eerst

2008

2009 (G) (G)

+ +

2010 2006

FF + +

2004 G G

+ + + + + + + +

+ + + + + + + + + + 2005

(G) FF

+ + +

+ + + + 2006

+ +

+ + + 2007

+ + +

+ + + + 2011

G

+ + + + + +

+ + + + +

G

2003 + + + + + + +

+ + + + + +


Flora en Fauna Volksbos Lickebaert, Rietputten en Omgeving: Monitoringverslag 2010-2012 Vaatplanten (vervolg) 067 068 069 070 071 072 073 074 075 076 077 078 079 080 081 082 083 084 085 086 087 088 089 090 091 092 093 094 095 096 097 098 099 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140

Akkerwinde Haagwinde Canadese fijnstraal Rode kornoelje Canadese kornoelje Kleine varkenskers Grove varkenskers Hazelaar Eenstijlige meidoorn Twee- x Eenstijlige meidoorn Klein streepzaad Kamgras Kropaar Doornappel Peen Ruwe smele Vingerhoedskruid Grote kaardebol Brede stekelvaren Mannetjesvaren Gewone waterbies Brede waterpest Smalle waterpest Kweek Harig wilgenroosje Viltige basterdwederik Kantige basterdwederik Brede wespenorchis Heermoes Holpijp Koninginnekruid Zwaluwtong Rietzwenkgras Beemdlangbloem Rood zwenkgras Gewoon speenkruid Moerasspirea Es Wilde kievitsbloem Gewone duivekervel een Sneeuwklokje Harig knopkruid Kleefkruid Glad walstro Slipbladige ooievaarsbek Zachte ooievaarsbek Kleine ooievaarsbek Hondsdraf Mannagras Liesgras Moerasdroogbloem Klimop Zonnebloem Reuzenberenklauw Gewone berenklauw Lidsteng Gestreepte witbol Kruipertje Hop Biggenkruid Hulst Gele lis Waterkruiskruid Viltig kruiskruid Jakobskruiskruid Veldrus Zomprus Greppelrus Platte rus Pitrus Zeegroene rus Goudenregen Kompassla Witte dovenetel

1995 1996 Convolvulus arvensis Convolvulus sepium Conyza canadensis Cornus sanguinea Cornus sericea Coronopus didymus Coronopus squamatus Corylus avellana Crataegus monogyna Crataegus x media Crepis cappillaris Cynosurus cristatus Dactylis glomerata Datura stramonium Daucus carota Deschampsia cespitosa Digitalis purpurea Dipsacus fullonum Dryopteris dilatata Dryopteris filix-mas Eleocharis palustris Elodea canadensis Elodea nuttallii Elytrigia repens Epilobium hirsutum Epilobium parviflorum Epilobium tetragonum Epipactis helleborine Equisetum arvense Equisetum fluviatile Eupatorium cannabinum Fallopia convolvulus Festuca arundinacea Festuca pratensis Festuca rubra ssp.commutata Ficaria verna ssp.verna Filipendula ulmaria Fraxinus excelsior Fritillaria meleagris Fumaria officinalis Galanthus cf nivalis Galinsoga quadriradiata Galium aparine Galium mollugo Geranium dissectum Geranium molle Geranium pusillum Glechoma hederacea Glyceria fluitans Glyceria maxima Gnaphalium uliginosum Hedera helix Helianthus annuus Heracleum mantegazzianum Heracleum sphondylium Hippuris vulgaris Holcus lanatus Hordeum murinum Humulus lupulus Hypochaeris radicata Ilex aquifolium Iris pseudacorus Jacobaea aquatica Jacobaea erucifolia Jacobaea vulgaris Juncus acutiflorus Juncus articulatus Juncus bufonius Juncus compressus Juncus effusus Juncus inflexus Laburnum anagyroides Lactuca serriola Lamium album

2001


+ + 2010 + 2011 + (G)

+

+ + + +

+ M

GE-12

+

+ +

+

+ +

2006 2006 + +

FF

2006 + + + + +

GE-12

+ + + + + + 2006

FF + + + M

+ + + +

+ + BE-10

FF

(G) M

+ + +

+ + + + + 2003

M

+ + + + + + + +

+ + + + + + + + + + 2006

+ + + + +

+ + + + + 2005 2003 2004 +

+ + + +

2003

+ + +

+ + + + + + +

+ +

+ +

23

2007


24


Vaatplanten (vervolg) 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214

Gevlekte dovenetel Paarse dovenetel Akkerkool Veldlathyrus Aardaker Bultkroos Klein kroos Dwergkroos Puntkroos Knopkroos Vertakte leeuwentand Kleine leeuwentand Gewone margriet Wilde liguster Italiaans raaigras Engels raaigras Gewone veldbies Wolfspoot Penningkruid Puntwederik Echte kamille Schijfkamille Gevlekte rupsklaver Hopklaver Goudgele honingklaver Watermunt Blauwe druifjes Muursla Akkervergeet-mij-nietje Moerasvergeet-mij-nietje Aarvederkruid Trompetnarcis-cultivars Slanke waterkers Watergentiaan Pijptorkruid een Teunisbloem Addertong Gewone vogelmelk Veenwortel Beklierde duizendknoop Perzikkruid Phacelia Rietgras Timoteegras Riet Fijnspar een Spar Servische spar geen Nederlandse naam Smalle weegbree Grote weegbree Plataan Straatgras Veldbeemdgras Ruw beemdgras Gewoon varkensgras Canadapopulier Schedefonteinkruid Tenger fonteinkruid Zilverschoon Schijnaardbei Vijfvingerkruid Gewone brunel Zoete kers Gewone vogelkers Sleedoorn Adelaarsvaren Heelblaadjes Peer Zomereik Amerikaanse eik Scherpe boterbloem Gulden boterbloem Stijve waterranonkel

Lamium maculatum Lamium purpureum Lapsana communis Lathyrus pratensis Lathyrus tuberosus Lemna gibba Lemna minor Lemna minuta Lemna trisulca Lemna turionifera Leontodon autumnalis Leontodon saxatilis Leucanthemum vulgare Ligustrum vulgare Lolium multiflorum Lolium perenne Luzula campestris Lycopus europaeus Lysimachia nummularia Lysimachia punctata Matricaria chamomilla Matricaria discoidea Medicago arabica Medicago lupulina Melilotus altissimus Mentha aquatica Muscari botryoides Mycelis muralis Myosotis arvensis Myosotis scorpioides Myriophyllum spicatum Narcissus pseudonarcissus ssp.major Nasturtium microphyllum Nymphoides peltata Oenanthe fistulosa Oenothera sp. Ophioglossum vulgatum Ornithogalum umbellatum Persicaria amphibia Persicaria lapathifolia Persicaria maculosa Phacelia tanacetifolia Phalaris arudinacea Phleum pratense ssp.pratense Phragmites australis Picea abies Picea cf. orientalis Picea omorika Pinus leucodermis Plantago lanceolata Plantago major ssp.major Platanus hispanica Poa annua Poa pratensis Poa trivialis Polygonum aviculare Populus x canadensis Potamogeton pectinatus Potamogeton pusillus Potentilla anserina Potentilla indica Potentilla reptans Prunella vulgaris Prunus avium Prunus padus Prunus spinosa Pteridium aquilinum Pulicaria dysenterica Pyrus communis Quercus robur Quercus rubra Ranunculus acris Ranunculus auricomus Ranunculus circinatus

1995 1996

2001

+ + +

+ + +

na 2001, voor het eerst 2003

2004 2005

FF + + +

+ + +

+

+

2011 2011 M (G)

+ + +

M

+ + + +

+ M

+ 2010 + +

+ + 2006

+ 2007 +

+ 2011

G

+ + + + + + +

+ + + + + + 2007

M

+ 2003

FF + + + + + + G G G G G

+ +

+ + + + + + + + 2003

+ + +

+ + + +

+ G

+ + + +

+ + + + + + 2011

+ M

+ + 2010 2005 2011 2003

+

+

+ + + + +

+ + + + +

2011 (G) (G) M


Flora en Fauna Volksbos Lickebaert, Rietputten en Omgeving: Monitoringverslag 2010-2012 Vaatplanten (vervolg) 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286 287 288

Kruipende boterbloem Behaarde boterbloem Blaartrekkende boterbloem Sporkehout Robinia Moeraskers Hondsroos Veelbloemige roos Egelantier Dauwbraam Gewone braam Framboos Veldzuring Kluwenzuring Krulzuring Waterzuring Goudzuring Ridderzuring Bermzuring Pijlkruid Schietwilg Schietwilg x Grauwe wilg Geoorde wilg Boswilg Grauwe wilg Kraakwilg Kronkelwilg Bittere wilg Amandelwilg Katwilg Geoorde x Grauwe wilg Boswilg x Grauwe wilg Schietwilg x Kraakwilg Gewone vlier Peterselievlier Waterpunge Blauw glidkruid Bezemkruiskruid Boskruiskruid Oostelijk kruiskruid Kleverig kruiskruid Klein kruiskruid Oostelijk x Klein kruiskruid Dagkoekoeksbloem Avondkoekoeksbloem Herik Gewone raket Bitterzoet Zwarte nachtschade Canadese guldenroede Late guldenroede Akkermelkdistel Gekroesde melkdistel Gewone melkdistel Wilde lijsterbes Grote egelskop Veelwortelig kroos Moerasandoorn Vogelmuur Gewone smeerwortel Sering Paardenbloem een Taxus Moerasandijvie Witte krodde Kleine klaver Rode klaver Witte klaver Moeraszoutgras Reukeloze kamille Klein hoefblad Grote lisdodde Gladde iep Grote brandnetel

Ranunculus repens Ranunculus sardous Ranunculus sceleratus Rhamnus frangula Robinia pseudoacacia Rorippa palustris Rosa canina Rosa multiflora Rosa rubiginosa Rubus caesius Rubus fruticosus s.l. Rubus idaeus Rumex acetosa Rumex conglomeratus Rumex crispus Rumex hydrolapathum Rumex maritimus Rumex obtusifolius Rumex x pratensis Sagittaria sagittifolia Salix alba Salix alba x cinerea Salix aurita Salix caprea Salix cinerea Salix fragilis Salix matsudana ‘Tortuosa’ Salix purpurea Salix triandra Salix viminalis Salix x multinervis Salix x reichardtii Salix x rubens Sambucus nigra Sambucus nigra ‘Laciniata’ Samolus valerandi Scutellaria galericulata Senecio inaequidens Senecio sylvaticus Senecio vernalis Senecio viscosus Senecio vulgaris Senecio x pseudovernalis Silene dioica Silene latifolia ssp.alba Sinapis arvensis Sisymbrium officinale Solanum dulcamara Solanum nigrum ssp.nigrum Solidago canadensis Solidago gigantea Sonchus arvensis Sonchus asper Sonchus oleraceus Sorbus aucuparia Sparganium erectum s.l. Spirodela polyrhiza Stachys palustris Stellaria media Symphytum officinale Syringa vulgaris Taraxacum officinale Taxus cf baccata Tephroseris palustris Thlaspi arvense Trifolium dubium Trifolium pratense Trifolium repens Triglochin palustris Tripleurospermum maritimum Tussilago farfara Typha latifolia Ulmus minor Urtica dioica

1995 1996

2001

+

+

+ + + + + + +

+ + + + + + +


G (G) (G) (G)

2005 + 2010 +

+

+ +

+ + + + + + +

2011

+ + + + + + + G

+ + + + + +

+ + + + + + + 2011

+

+

+

+

2005 2005 2006 + + + + + + + + +

+ + + + 2010 2011 + 2005 + + 2003 2011

(G)

+ + + + + + + + +

G +

+ + + + + + + + + + +

G

2003 2002 + +

+ + + + 2011

+ + + G +

25

+ + + + +


26


Vaatplanten (vervolg) 289 290 291 292 293 294 295 296 297 298 299 300

1995 1996

Echte valeriaan Veldsla Rode waterereprijs Grote ereprijs Schildereprijs Tijmereprijs Gelderse roos Vogelwikke Smalle wikke Voederwikke Heggenwikke Wortelloos kroos

2001


+

Valeriana officinalis Valerianella locusta Veronica catenata Veronica persica Veronica scutellata Veronica serpyllifolia Viburnum opulus Vicia cracca Vicia sativa ssp.nigra Vicia sativa ssp.sativa Vicia sepium Wolffia arrhiza

+ +

2005 2005 + 2003 2011

(G) M

+ +

M

+ +

+ + + 2007 + 2011

Mossen (2001/2002) BLADMOSSEN 001 Gewoon pluisdraadmos 002 Kleismaragdsteeltje 003 Gewoon dikkopmos 004 Geelkorrelknikmos 005 Zodeknikmos 006 Gedraaid knikmos 007 Grofkorrelknikmos 008 Fijnkorrelknikmos 009 Roestknolknikmos 010 Gewoon puntmos 011 Gewoon purpersteeltje 012 Gewoon pluisjesmos 013 Gezoomd vedermos

Amblystegium serpens Barbula unguiculata Brachythecium rutabulum Bryum barnesii Bryum caespiticium Bryum capillare Bryum dichotomum Bryum gemmiferum Bryum microerythrocarpum Calliergonella cuspidata Ceratodon purpureus Dicranella heteromalla Fissidens bryoides

LEVERMOSSEN 027 Gedrongen kantmos

Lophocolea heterophylla

014 015 016 017 018 019 020 021 022 023 024 025 026

Dwergvedermos Gekromd vedermos Kleivedermos Gewoon krulmos Fijn laddermos Beekmos Grijze haarmuts Gewoon knikkertjesmos Rondbladig boogsterrenmos Gerimpeld boogsterrenmos Boomsnavelmos Gewoon haakmos Gewoon kleimos

006 007 008 009

Kapjesvingermos Heksenvingermos Zwart-op-wit-korst Groot dooiermos

Fissidens exilis Fissidens incurvus Fissidens taxifolius Funaria hygrometrica Kindbergia praelonga Leptodictyum riparium Orthotrichum diaphanum Physcomitrium pyriforme Plagiomnium affine Plagiomnium undulatum Rhynchostegium confertum Rhytidiadelphus squarrosus Tortula truncata

Korstmossen (2001/2002) 001 002 003 004 005

Vliegenstrontjesmos Kleine geelkorst Kalkschotelkorst Groene schotelkorst Kleine schotelkorst

Buellia punctata Candelariella aurella Lecanora albescens Lecanora conizaeoides Lecanora hageni

Physcia adscendens Physcia tenella Verrucaria muralis Xanthoria parietina

Wieren 001 002 003 004 005 006 007

Breekbaar kransblad Gewoon kransblad (longibr.) “Flap” Darmwier Waternetje

1995 1996 +

Chara globularis Chara vulgaris var. longibracteata Cladophora sp. Enteromorpha intestinalis Hydrodictyon reticulatum Mougeotia sp. Zygnema sp.

2001


+ +

+ +

2011 2011 2011

Paddenstoelen/schimmels Rode Lijst 2008: KW (kwetsbaar), GE (gevoelig), BE (bedreigd) excl. de plantengallen-veroorzakende soorten: zie gallenlijst 001 002 003 004 005 006 007 008 009 010 011

Toefige labyrintzwam Draadsporig stengeltongetje Weidechampignon Barstende leemhoed Grasleemhoed Vroege leemhoed Grote oranje bekerzwam Zilversteelzompzwam Bleke elzezompzwam Donkere elzezompzwam Fijnschubbige elzezompzwam

Abortiporus biennis Acrospermum compressum Agaricus campester Agrocybe dura Agrocybe pediades Agrocybe praecox Aleuria aurantia Alnicola bohemica Alnicola escharoides Alnicola scolecina Alnicola subconspersa

RL08 1995 2001 na 2001, voor 1996 het eerst 18-11-2008 17-5-2011 GE

+ + + +

KW

21-11-2009 21-9-2010 2006 26-8-2008 16-11-2010


Flora en Fauna Volksbos Lickebaert, Rietputten en Omgeving: Monitoringverslag 2010-2012 Paddenstoelen/schimmels (vervolg) 012 013 014 015 016 017 018 019 020 021 022 023 024 025 026 027 028 029 030 031 032 033 034 035 036 037 038 039 040 041 042 043 044 045 046 047 048 049 050 051 052 053 054 055 056 057 058 059 060 061 062 063 064 065 066 067 068 069 070 071 072 073 074 075 076 077 078 079 080 081 082 083 084 085

Karmijnrood netwatje Arcyria denudata Lang netwatje Arcyria obvelata Grootsporige paarse knoopzwam (imp. en perf.)Ascocoryne cylichnium imp.en perf. Paarse knoopzwam Ascocoryne sarcoides imp. en perf. Zakjestrilzwam Ascotremella faginea Vals judasoor Auriculariopsis ampla Troskalknetje Badhamia utricularis Geel schijfzwammetje Bisporella citrina Zwavelgeel schijfzwammetje Bisporella sulfurina Grijze buisjeszwam Bjerkandera adusta Rookzwam Bjerkandera fumosa Dooiergele mestzwam Bolbitius vitellinus Wijnrode boleet Boletus ripariellus Grauwgeel dwergkorstje Brevicellicium olivascens Korreltjeszwam (imp.) Bulbillomyces farinosus imp. Zwarte knoopzwam Bulgaria inquinans Brandnetelschijfje Calloria neglecta imp. en perf. Roze pronkridder Calocybe carnea Gewoon poederkelkje Calycina herbarum Brandnetelklokje Calyptella capula Gewoon ijsvingertje var. fruticulosa Ceratiomyxa fruticulosa var. fruticulosa Paarse wasporia Ceriporia purpurea Ziekenhuisboomkorst Cerocorticium confluens Donkergrijze viltzwam Chaetosphaerella fusca Zwarte viltzwam Chaetosphaerella phaeostroma Dottergeel borstelbekertje Cheilymenia oligotricha Paarse korstzwam Chondrostereum purpureum Elzenkatjesmummiekelkje Ciboria amentacea Plat rijpkelkje Cistella grevillei Pijpestrootjemoederkoren Claviceps microcephala Kleine bostrechterzwam Clitocybe candicans Grote bostrechterzwam Clitocybe phyllophila Gewoon eikebladzwammetje Collybia dryophila Open kroeskopje Comatricha laxa var. laxa Spits kroeskopje Comatricha tenerrima Dikke kelderzwam (put.) Coniophora puteana f. puteana Getand breeksteeltje Conocybe brunnea Pelargoniumbreeksteeltje Conocybe dentatomarginata Kleinsporig breeksteeltje Conocybe excedens Grasbreeksteeltje Conocybe kuehneriana Izabelkleurig breeksteeltje Conocybe lactea Kleibreeksteeltje Conocybe mairei Weidebreeksteeltje Conocybe mesospora Grijs breeksteeltje Conocybe moseri Kerkhofbreeksteeltje Conocybe mutabilis Gedrongen breeksteeltje Conocybe pygmaeoaffinis Roestbruin breeksteeltje Conocybe rickeniana Bleek breeksteeltje Conocybe rickenii geen Nederlandse naam Conocybe rostellata Gewelfd breeksteeltje Conocybe semiglobata Oker breeksteeltje Conocybe sienophylla Donker breeksteeltje Conocybe sordida Bundelbreeksteeltje Conocybe striaepes Dikvoetbreeksteeltje Conocybe subovalis Bleekbruin breeksteeltje Conocybe subpallida var. subpallida Kaneelkleurig breeksteeltje Conocybe tenera Kleine kale inktzwam Coprinus acuminatus Grote kale inktzwam Coprinus atramentarius Kastanje-inktzwam Coprinus auricomus Sneeuwwitje Coprinus bellulus Geelbruine donsinktzwam Coprinus callinus Geschubde inktzwam Coprinus comatus var. comatus Zwerminktzwam Coprinus disseminatus Grote viltinktzwam Coprinus domesticus Sokvoetinktzwam Coprinus ellisii Bleke halminktzwam Coprinus friesii Herculesplooirokje Coprinus hercules Bundelinktzwam Coprinus hiascens Kleinsporig plooirokje Coprinus kuehneri Hazepootje Coprinus lagopus Geelbruin plooirokje Coprinus leiocephalus Gewone glimmerinktzwam Coprinus micaceus s.s. Witte mestinktzwam Coprinus niveus Plooirokje Coprinus plicatilis

RL08 1995 2001 na 2001, voor 1996 het eerst 17-11-2009 20-9-2011 16-12-2008 18-11-2008 16-12-2008 18-11-2008 20-1-2009

+

+ + + + + 26-8-2007 16-12-2008 20-10-2009 2006 + + + + 19-7-2011 27-10-2011 22-7-2008 20-5-2008 18-11-2008 + + 17-2-2009 20-5-2008 + 20-9-2011 25-11-2007 17-8-2010 16-8-2011 16-8-2011 16-12-2008 17-8-2010 21-10-2008 20-10-2009 20-10-2009 18-8-2009 18-11-2008 20-10-2009

KW

+ 16-12-2008 20-10-2009

KW + +

27-10-2011 17-8-2010 18-11-2008 20-10-2009 21-10-2008 17-11-2009 17-8-2010

KW +

20-9-2011 2006 26-8-2008 20-10-2009 19-5-2009 2006

+

+ +

15-9-2009 16-6-2009 17-8-2010

KW +

20-10-2009 26-8-2007 26-8-2007 + + + 26-8-2007


27

28


Paddenstoelen/schimmels (vervolg) 086 087 088 089 090 091 092 093 094 095 096 097 098 099 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159

Grote halminktzwam Rosse viltinktzwam Witte halminktzwam Kleine viltinktzwam Bleke borstelkurkzwam Wit dekselkalkbekertje Rondsporig oorzwammetje (ces.) Bleek oorzwammetje Gelig oorzwammetje Week oorzwammetje Piekhaarzwammetje Grillig houtputje Gekroond geleikelkje Gewoon geleikelkje Getand geleikelkje Gestreept geleikelkje Donzige korstzwam Oranje druppelzwam s.l. Roodporiehoutzwam Kogelhoutskoolzwam Wijdporiekurkzwam Donker franjekelkje (perf.) Grijsbruin zijdekussentje Gewoon uitbreekkogeltje Wilgeschorsschijfje Korstvormig schorsschijfje Eikeschorsschijfje Loodkleurig netplaatje Schijfvormig kalkschaaltje Dunstelig kalkschaaltje Spitsstelig kristalkopje Glad kristalkopje Variabel kristalkopje Zakjeszwamporiebultje Wilgeroosjeskogelzwam Grauwe bossatijnzwam Groezelige satijnzwam Glanzende korstkogelzwam Kraterkorstkogelzwam Harig schorsschijfje Zwarte trilzwam Kalkwaskorstje Rozeblauwig waskorstje Klein zweephaarschijfje Gewoon fluweelpootje (lact.) Gewoon fluweelpootje (vel.) Kraagmosklokje Groot mosklokje Grasmosklokje Duinmosklokje Dikrandtonderzwam Platte tonderzwam Blauw gitklompje Roomkleurige oliecelkorst Esdoornsnavelkogeltje geen Nederlandse naam Kussenvormige houtzwam Tweekleurige vaalhoed Oranjebloesemzwam Opaalvaalhoed Witte kluifzwam Zwarte kluifzwam Smeerwortelmycena Kurketrekkermycena Doorschijnend langdraadwatje Witte suikertrilzwam Echt judasoor Gewone harpoenzwam Zwartwordende wasplaat (con.) Essevlieskelkje Gewoon vlieskelkje Geelwit vlieskelkje Eikeldopzwam Ruitsporig vlieskelkje

RL08 1995 2001 na 2001, voor 1996 het eerst Coprinus pseudofriesii Coprinus radians KW Coprinus urticicola Coprinus xanthothrix Coriolopsis trogii Craterium minutum Crepidotus cesatii var. cesatii Crepidotus lundellii Crepidotus luteolus Crepidotus mollis Crinipellis scabellus Cryptodiscus rhopaloides Cyathicula coronata Cyathicula cyathoidea s.s. Cyathicula dolosella Cyathicula striata Cylindrobasidium laeve Dacrymyces stillatus s.l., incl. lacrymalis Daedaleopsis confragosa Daldinia concentrica Datronia mollis Dematioscypha dematiicola perf. Dianema depressum Diaporthe eres Diatrype bullata Diatrype stigma Diatrypella quercina Dictydiaethalium plumbeum Diderma hemisphaericum Diderma montanum var. montanum Didymium bahiense Didymium difforme Didymium squamulosum Didymosphaeria conoidea Discostroma tostum Entoloma rhodopolium Entoloma sordidulum Eutypa lata Eutypa maura Eutypella scoparia Exidia plana Exidiopsis calcea Exidiopsis effusa Flagelloscypha minutissima Flammulina velutipes var. lactea Flammulina velutipes var. velutipes Galerina autumnalis Galerina clavata Galerina laevis Galerina uncialis Ganoderma australe Ganoderma lipsiense Gibberella cyanogena Gloeocystidiellum porosum Gnomonia cerastis Gnomonia rubi Hapalopilus rutilans Hebeloma mesophaeum Hebeloma sacchariolens s.s. Hebeloma velutipes Helvella crispa Helvella lacunosa Hemimycena candida Hemimycena tortuosa Hemitrichia clavata Heterochaetella dubia Hirneola auricula-judae var. auricula-judae Hohenbuehelia atrocoerulae BE Hygrocybe conica f. conica Hymenoscyphus albidus Hymenoscyphus caudatus Hymenoscyphus consobrinus Hymenoscyphus fructigenus var. fructigenus Hymenoscyphus immutabilis

17-8-2010 17-8-2010 + 20-5-2008 25-11-2007 + + 17-11-2009 26-8-2008 19-10-2010 + 20-5-2008 20-9-2011 + 19-10-2010 16-4-2009 2005 25-11-2007 2006 2005 + 19-4-2011 15-3-2011 15-2-2011 + + 16-11-2010 19-10-2010 18-11-2008 16-3-2010 15-11-2011 17-2-2009 18-11-2008 20-9-2011 15-2-2011 18-11-2008 27-10-2011 16-8-2011 20-5-2008 + 17-2-2009 17-3-2009 2005 19-5-2009 17-2-2009 + 25-11-2007 20-10-2009 16-12-2008 16-11-2010 20-9-2011 16-12-2008 17-11-2009 19-4-2011 16-4-2009 19-4-2011 18-11-2008 + + 21-9-2010 19-10-2010 + 25-11-2007 16-11-2010 20-1-2009 16-12-2008 2004 21-10-2008 21-9-2010 22-7-2008 21-9-2010 20-5-2008 + 27-10-2011



Wilgetwijgvlieskelkje Wilgehoutvlieskelkje Wimpersporig vlieskelkje Kransbekerharskorstje Fluwelig harskorstje Barstend harskorstje Rondsporig elfendoekje Gele kussentjeszwam Platte kussentjeszwam (perf.) Rossige kussentjeszwam Donkerbruine kussentjeszwam (perf.) Oranje zwameter Gladde kogelzwam Kleinsporige kogelzwam Vergroeide kogelzwam Rode korstkogelzwam Blozende stinkvezelkop Populiervezelkop Okersporig ballonnetje Gewone fopzwam (pall.) Dofpaars wolschijfje Wit wolschijfje Rietfranjekelkje Gewoon franjekelkje Tranende franjehoed Spatelharig elfendoekje Reuzenbovist geen Nederlandse naam Harig ruigkogeltje Eivormig ruigkogeltje Schraal ruigkogeltje Paarse schijnridderzwam Brandnetelvulkaantje geen Nederlandse naam Kruidenvulkaantje Meercellig grasvulkaantje Zwartvlekkig vulkaantje Purpervlekkig vulkaantje Purperrood inktpuntje geen Nederlandse naam Ruim knapzakje Roodhuidknapzakje Roodhuidknapzakje Rietknapzakje Rietspleetlip Gewone boomwrat Bruine bundelridderzwam Pijpknotszwam (cont.) Pijpknotszwam (fist.) Draadknotszwam Rietwieltje Weidekringzwam Tengere beuketaailing Gewone melkkorstzwam Zwarte kruitzwam Gewoon korthaarschijfje Breedsporig hangkommetje Smalsporig hangkommetje Papierzwammetje Gebundeld kalkpluisje geen Nederlandse naam Gedrongen mollisia Bleke mollisia (v.longispora) Witrandmollisia Zwartwitte mollisia Geelgroene mollisia Groot kalkschuim Oranje dwergmycena Adonismycena Suikermycena Bundelmycena Knoppergalmycena Kleverige schorsmycena Draadsteelmycena

RL08 1995 2001 na 2001, voor 1996 het eerst Hymenoscyphus salicellus Hymenoscyphus salicinus Hymenoscyphus scutula Hyphoderma praetermissum Hyphoderma puberum Hyphoderma setigerum Hypochnicium sphaerosporum Hypocrea aureoviridis Hypocrea citrina perf. Hypocrea rufa Hypocrea schweinizii perf. Hypomyces aurantius Hypoxylon fuscum Hypoxylon howeianum Hypoxylon multiforme Hypoxylon rubiginosum Inocybe haemacta Inocybe squamata Kalmusia clivensis Laccaria laccata var. pallidifolia Lachnella alboviolascens Lachnella villosa Lachnum controversum Lachnum virgineum Lacrymaria lacrymabunda Lagarobasidium detriticum Langermannia gigantea Lasiobelonium variegatum Lasiosphaeria hirsuta Lasiosphaeria ovina Lasiosphaeria strigosa Lepista nuda Leptosphaeria acuta Leptosphaeria arundinacea Leptosphaeria doliolum Leptosphaeria graminis Leptosphaeria maculans Leptosphaeria purpurea Leptospora rubella Lophiostoma arundinis Lophiostoma macrostomum Lophiostoma origani Lophiostoma origani var. rubidum Lophiostoma semiliberum Lophodermium arundinaceum Lycogala epidendrum Lyophyllum decastes Macrotyphula fistulosa var. contorta Macrotyphula fistulosa var. fistulosa Macrotyphula juncea Marasmius limosus Marasmius oreades Marasmius setosus Megalocystidium lactescens Melanomma pulvis-pyrius Melastiza chateri Merismodes anomala Merismodes confusa Meruliopsis corium Metatrichia vesparium Mollisia carduorum Mollisia cinerea Mollisia discolor var. longispora Mollisia ligni Mollisia melaleuca Mollisia ventosa Mucilago crustacea Mycena acicula Mycena adonis Mycena adscendens Mycena arcangeliana Mycena cecidiophila Mycena clavularis Mycena filopes s.l.

15-9-2009 28-11-2007 20-9-2011 19-12-2011 2005 2005 20-9-2011 + 19-10-2010 16-12-2008 20-9-2011 20-5-2008 + 2005 15-9-2009 19-7-2011 16-8-2011 22-7-2008 17-5-2011 + 2005 + 20-5-2008 + 16-6-2009 16-12-2008 +

+ 16-4-2009 19-7-2011 + 16-4-2009 17-11-2009 + 20-5-2008 16-4-2009 19-4-2011 19-4-2011 20-5-2008 20-5-2008 17-3-2009 20-1-2009 19-7-2011 19-4-2011 20-5-2008 17-5-2011 2005 2005 16-12-2008 19-12-2011 19-10-2010 + + 19-10-2010 17-11-2009 20-5-2008 2006 20-1-2009 20-1-2009 + 20-1-2009 16-4-2009 + 20-5-2008 16-4-2009 17-3-2009 16-3-2010 18-11-2008 + 26-8-2007

KW + BE

21-10-2008 19-7-2011 16-12-2008 26-8-2007


29

30


Paddenstoelen/schimmels (vervolg) 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286 287 288 289 290 291 292 293 294 295 296 297 298 299 300 301 302 303 304 305 306 307

Helmmycena (galer.) Grote bloedsteelmycena Gestreepte schorsmycena Bruinsnedemycena Streepsteelmycena Blauwgrijze schorsmycena Kleine breedplaatmycena Papilmycena Gele stekelkorstzwam geen Nederlandse naam Brandnetelpuntkogeltje Klontjestrilzwam Goudgeel meniezwammetje Gewoon meniezwammetje (imp.) Kogelmeniezwammetje Boomkankermeniezwammetje (perf.) Netelmeniezwammetje (perf.) Bleek meniezwammetje (perf.) Papilpokzwammetje Zwart pokzwammetje Vaalblauwe kaaszwam Glazig waswebje Vogelveerzwam Distelinktpuntje Brandnetelinktpuntje Rood wasbekertje Kromsporig wasbekertje Niersporig wasbekertje Ankerwasbekertje Verkleurwasbekertje Doorzichtig wasbekertje Gazonvlekplaat geen Nederlandse naam Gewone krulzoom Oranjerode schorszwam Berijpte schorszwam Paarse eikeschorszwam Dekselgoudkussentje Plat goudkussentje Wormvormig goudkussentje Voddebekerzwam Zwavelmelkbekerzwam Vroege bekerzwam Elzenpropschoteltje Vleeskleurig sapbekertje Groezelig huidje Oranje aderzwam Wissewasje Stoffige bundelzwam Bleekgele bundelzwam (gum.) Stobbezwammetje Donsvoetbundelzwam Lenteknikkertje Knikkend kalkkopje Bruinhaarkommetje Netelknikkertje Ruig muurspoorbolletje Krulharig muurspoorbolletje Grasmuurspoorbolletje Gewone oesterzwam Grondhertezwam Dwerghertezwam (griseo.) Dwerghertezwam (nanus) Gevoorde hertezwam Geaderde hertezwam Knolvoethertezwam Fluweelhertezwam (minut.) Fluweelhertezwam (podo.) Geelsteelhertezwam Roetkleurige hertezwam Eikentakstromakelkje Kernzwamknopje Peksteel Winterhoutzwam

RL08 1995 2001 na 2001, voor 1996 het eerst Mycena galericulata var. galericulata Mycena haematopus Mycena mirata Mycena olivaceomarginata Mycena polygramma Mycena pseudocorticola Mycena speirea Mycena vitilis Mycoacia uda Mycosphaerella punctiformis Mycosphaerella superflua Myxarium nucleatum Nectria arenula Nectria cinnabarina imp. Nectria episphaeria imp. en perf. Nectria galligena perf. Nectria leptosphaeriae perf. Nectria pseudopeziza perf. Nitchkia cupularis Nitschkia grevillei Oligoporus subcaesius Oliveonia pauxilla Onygena corvina Ophiobolus acuminatus Ophiobolus erythrosporus Orbilia alnea Orbilia auricolor Orbilia delicatula Orbilia inflatula Orbilia luteorubella Orbilia sarraziniana Panaeolus foenisecii Patellaria atrata Paxillus involutus Peniophora incarnata Peniophora lycii Peniophora quercina Perichaena corticalis Perichaena depressa Perichaena vermicularis Peziza ampliata Peziza michelii Peziza vesiculosa Pezizella alniella Phaeohelotium subcarneum Phanerochaete sordida Phlebia radiata Phlebiella tulasnelloidea Pholiota conissans Pholiota gummosa var. gummosa Pholiota mutabilis Pholiota oedipus Phomatospora berkeleyi Physarum nutans var. nutans Pirottaea nigrostriata Plagiosphaera immersa Pleospora penicillus Pleospora scrophulariae Pleospora vagans Pleurotus ostreatus Pluteus cinereofuscus Pluteus nanus f. griseopus Pluteus nanus f. nanus Pluteus pallescens Pluteus phlebophorus Pluteus plautus f. plautus Pluteus podospileus f. minutissimus Pluteus podospileus f. podospileus Pluteus romellii Pluteus thomsonii Poculum firmum Polydesmia pruinosa Polyporus badius Polyporus brumalis

25-11-2007 19-10-2010 19-12-2011 + 16-12-2008 17-11-2009 + 18-11-2008 + 27-10-2011 17-2-2009 + 20-9-2011 2006 + 16-3-2010 20-10-2009 17-2-2009 20-5-2008 15-9-2009 18-8-2009 2005 15-9-2009 20-5-2008 16-4-2009 16-6-2009 + 16-8-2011 18-8-2009 17-11-2009 2005 + 16-6-2009 + + + 25-11-2007 15-3-2011 15-3-2011 21-9-2010 27-10-2011

KW +

2006 17-2-2009 16-4-2009 19-12-2011 25-11-2007 20-9-2011 18-11-2008 17-11-2009 21-10-2008 16-12-2008 20-5-2008 16-8-2011 16-4-2009 21-9-2010 19-4-2011 19-4-2011 17-5-2011 20-1-2009

KW

+ 20-10-2009 22-7-2008 19-5-2009 17-11-2009 22-7-2008 21-9-2010 18-8-2009

KW KW +

22-7-2008 26-8-2007 + 26-8-2007 28-11-2007



Zomer/Voorjaarshoutzwam Zadelzwam (squam.) Franjeporiezwam Waaierbuisjeszwam Bleke franjehoed Spaanderfranjehoed Kortwortelfranjehoed (micr.) Kroontjesfranjehoed (olymp.) Bermfranjehoed Zijdefranjehoed Witsteelfranjehoed Kleine grasfranjehoed (cana) Kleine grasfranjehoed (picta) Kleine grasfranjehoed (prona) Roodsneefranjehoed Dubbelgangerfranjehoed Dwergfranjehoed Vroege franjehoed (exalb.) Vroege franjehoed (spadic.) Vroege franjehoed (vern.) Conische franjehoed Valse kopergroenzwam Gewone zwavelkop Halmkaalkopje Modderzwavelkop Esdoornuitbreekkommetje Harig dwergoortje Adelaarsvarenstreepzwam Inktvlekkenzwam Paarsharttrechtertje Gewoon vilthoedje Witte vlierschorszwam Lentetepelkogeltje Waaiertje Abrikozenbuisjeszwam Witte tandzwam s.l. Kleine aardappelbovist Wastandjeszwam Gewone wimperzwam Olijfkleurig matkopje (bisp) Olijfkleurig matkopje (tetra.) Gewoon matkopje (bisp.) Gewoon matkopje (tetra.) Melige urnkorstzwam geen Nederlandse naam Grote urnkorstzwam Kleine kaaszwam Grootsporige raspzwam Roze raspzwam Gele korstzwam Twijgkorstzwam Gerimpelde schorszwam Dennebloedzwam Waaierkorstzwam Kruidenkratertje Gekarteld leemkelkje Klein leemkelkje Witte bultzwam Gewoon elfenbankje Gladsporig dwergkorstje Melig dwergkorstje (perf.) Bruine trilzwam Gele trilzwam Bolvormig draadwatje Dikwandig draadwatje Fopdraadwratje Geringde ridderzwam Fraai franjekelkje Zwavelgeel franjekelkje geen Nederlandse naam Zemelig donsvoetje Donsvoetje Gewoon donsvoetje Winterdonsvoetje

RL08 1995 2001 na 2001, voor 1996 het eerst Polyporus ciliatus Polyporus squamosus f. squamosus Polyporus tuberaster Polyporus varius Psathyrella candolleana Psathyrella marcescibilis Psathyrella microrrhiza f. microrrhiza Psathyrella olympiana f. olympiana KW Psathyrella panaeoloides Psathyrella pannucioides Psathyrella piluliformis Psathyrella prona f. cana Psathyrella prona f. picta Psathyrella prona f. prona Psathyrella pseudocorrugis Psathyrella pseudogracilis Psathyrella pygmaea Psathyrella spadiceogrisea f. exalbicans Psathyrella spadiceogrisea f. spadiceogrisea Psathyrella spadiceogrisea f. vernalis Psathyrella tephrophylla Psilocybe caerulea Psilocybe fascicularis var. fascicularis Psilocybe inquilina var. inquilina Psilocybe subericaea KW Pyrenopeziza petiolaris Resupinatus applicatus Rhopographus filicinus Rhytisma acerinum + Rickenella swartzii Ripartites tricholoma Rogersella sambuci Rosellinia aquila Schizophyllum commune Schizopora flavipora Schizopora paradoxa s.l., incl. Radula Scleroderma areolatum Scopuloides hydnoides Scutellinia scutellata Simocybe centunculus f. bispora KW Simocybe centunculus f. tetraspora Simocybe rubi f. bispora Simocybe rubi f. tetraspora Sistotrema brinkmannii Sistotrema hirschii Sistotremastrum niveocremeum Skeletocutis nivea Steccherinum bourdotii Steccherinum ochraceum Stereum hirsutum Stereum ochraceoflavum Stereum rugosum Stereum sanguinolentum Stereum subtomentosum Stictis stellata Tarzetta catinus Tarzetta cupularis Trametes gibbosa Trametes versicolor Trechispora cohaerens Trechispora farinacea perf. Tremella foliacea Tremella mesenterica Trichia affinis Trichia contorta var. contorta Trichia varia Tricholoma cingulatum KW Trichopeziza mollissima Trichopeziza sulphurea Trichothyrina parasitica Tubaria conspersa Tubaria furfuracea s.l. Tubaria furfuracea ss. Arnolds Tubaria hiemalis

2005 2006 20-5-2008 22-7-2008 + 26-8-2008 27-10-2011 17-11-2009 + 15-11-2011 18-11-2008 + 20-10-2009 + 20-10-2009 19-7-2011 26-8-2007 + + 2005 + + + + 15-6-2010 16-4-2009 18-11-2008 17-5-2011 + 18-11-2008 20-10-2009 2005 + 2006 17-3-2009 18-11-2008 26-8-2007 21-6-2011 + + 18-8-2009 16-6-2009 18-8-2009 20-5-2008 2005 15-11-2011 19-10-2010 25-11-2007 18-11-2008 17-8-2010 15-11-2011 19-12-2011 15-2-2011 + 2005 21-9-2010 + 17-3-2009 + 20-5-2008 16-12-2008 20-5-2008 18-11-2008 2005 16-3-2010 20-1-2009 + + + 20-5-2008 18-11-2008 + + 2006


31

32


Paddenstoelen/schimmels (vervolg) 382 383 384 385 386 387 388 389 390 391 392 393 394 395 396 397 398 399 400

Velddonsvoetje Olijfgeel kruikje Gezellig knotsje Roodvoetknotsje Zwermwaterkelkje Waterkelkje s.l. Tangentiaal piekhaarkelkje Zuringroest Spoelsporig trosvlies Afgeplatte stuifzwam Getand draadspoorschijfje Zijdeachtige beurszwam Gewone beurszwam Gewone beurszwam (gloioc.) Kleine beurszwam (pusil.) Schorsbreker Geweizwam Esdoornhoutknotszwam Houtknotszwam

RL08 1995 2001 na 2001, voor 1996 het eerst Tubaria romagnesiana Tubeufia cerea Typhula erumpens Typhula erythropus GE Unguicularia millepunctata Unguiculella eurotioides Urceolella crispula Uromyces rumicis Uthatobasidium fusisporum Vascellum pratense Vibrissea leptospora Volvariella bombycina KW Volvariella gloiocephala + Volvariella gloiocephala var. gloiocephala Volvariella pusilla var. pusilla Vuilleminia comedens Xylaria hypoxylon Xylaria longipes Xylaria polymorpha

+

+

21-9-2010 21-10-2008 21-10-2008 16-4-2009 19-10-2010 16-4-2009 19-5-2009 18-11-2008 17-8-2010 2008 2005

+ 21-9-2010 17-8-2010 25-11-2007 + 16-4-2009 28-11-2007

26-08-2007: excursie Grieta Fransen (determinaties) en Loek Batenburg 25-11-2007, 22-07, 26-08 en 21-10-2008: excursie PaWG KNNV-WN 20-05, 18-11 en 16-12-2008, 20-01, 17-02, 17-03, 16-04, 19-05, 16-06, 18-08, 15-09, 20-10 en 17-11-2009, 16-03, 15-06, 17-08, 21-09, 19-10 en 16-11-2010, 15-02, 15-03, 19-04, 17-05, 21-06, 19-07, 16-08, 20-09, 27-10, 15-11 en 19-12-2011: excursie PaWG-WN + Ina Venne 21-11-2009: Rietputten, Ted van der Knaap (op www.waarneming.nl, met foto's)

Zoogdieren Alle inheemse soorten (m.u.v. o.a. Bruine rat en Huismuis) beschermd Flora- en faunawet Rode Lijst 2004: KW (kwetsbaar); EHR4,5: Europese Habitatrichtlijn Bijlage 4 resp. 5 1995 1996 001 002 003 004 005 006 007 008 009 010 011 012 013 014 015 016 017 018 019 020

Bosmuis Woelrat (Noordel. waterrat) Ree Huisspitsmuis Egel Haas Dwergmuis Veldmuis Huismuis Hermelijn Wezel Bunzing, Fret of hybride Waterspitsmuis Muskusrat Konijn Gewone dwergvleermuis Bruine rat Bosspitsmuis Mol Vos

Apodemus sylvaticus Arvicola terrestris terrestris Capreolus capreolus Crocidura russula Erinaceus europaeus Lepus europaeus Micromys minutus Microtus arvalis Mus musculus Mustela erminea Mustela nivalis Mustela putorius, M. putorius furo of hybr. EHR5 Neomys fodiens KW Ondatra zibethicus Oryctolagus cuniculus Pipistrellus pipistrellus EHR4 Rattus norvegicus Sorex araneus s.l. Talpa europaea Vulpes vulpes

+ + +

1996 2000

2001 2002

+

+ + +

+ +

+ +


2007 2003

+

+ 2003 +

+ +

+

2003

+

+ +

2008

+ + + +

+ + + + +

+ + + +

Vogels Alle inheemse soorten beschermd Flora- en faunawet Rode Lijst 2004: GE (gevoelig), KW (kwetsbaar), BE (bedreigd), EB (ernstig bedreigd), VN (verdwenen broedvogel) Laatste kolom: B = broedvogel/broedpoging, o = uitsluitend overvliegend (niet terreingebonden) Rode Lijst 001 002 003 004 005 006 007

Dodaars Fuut Geoorde Fuut Aalscholver Roerdomp Woudaap Koereiger

Tachybaptus ruficollis Podiceps cristatus Podiceps nigricollis Phalacrocorax carbo sinensis Botaurus stellaris Ixobrychus minutus Bubulcus ibis

1995 1996

1996 2000

2001 2002

na 2001/2002, voor het eerst

+ +

2004 2005

B B B

2007

B B

+ +

BE EB +


Flora en Fauna Volksbos Lickebaert, Rietputten en Omgeving: Monitoringverslag 2010-2012 Vogels (vervolg) 008 009 010 011 012 013 014 015 016 017 018 019 020 021 022 023 024 025 026 027 028 029 030 031 032 033 034 035 036 037 038 039 040 041 042 043 044 045 046 047 048 049 050 051 052 053 054 055 056 057 058 059 060 061 062 063 064 065 066 067 068 069 070 071 062 073 074 075 076 077 078 079 080 081

Kleine Zilverreiger Grote Zilverreiger Blauwe Reiger Purperreiger Ooievaar Lepelaar Heilige Ibis Knobbelzwaan Kleine Zwaan Wilde Zwaan Toendrarietgans Kleine Rietgans Kolgans Grauwe Gans Sneeuwgans (witte vorm) Indische Gans Keizergans Grote Canadese Gans Brandgans Nijlgans Casarca Bergeend Smient Krakeend Wintertaling Wilde Eend Pijlstaart Zomertaling Slobeend Tafeleend Kuifeend Brilduiker Nonnetje Grote Zaagbek Rosse Stekelstaart Wespendief Zwarte Wouw Rode Wouw Bruine Kiekendief Blauwe Kiekendief Grauwe Kiekendief Havik Sperwer Buizerd Visarend Torenvalk Smelleken Boomvalk Slechtvalk Kwartel Fazant Waterral Porseleinhoen Waterhoen Meerkoet Scholekster Kluut Kleine Plevier Bontbekplevier Goudplevier Kievit Bonte Strandloper Kemphaan Bokje Watersnip Houtsnip Grutto Regenwulp Wulp Zwarte Ruiter Tureluur Groenpootruiter Witgat Bosruiter

Rode Lijst Egretta garzetta Casmerodius albus Ardea cinerea Ardea purpurea Ciconia ciconia Platalea leucorodia Threskiornis aethiopicus Cygnus olor Cygnus bewickii Cygnus cygnus Anser serrirostris Anser brachyrhynchus Anser albifrons Anser anser Anser caerulescens Anser indicus Chen canagica Branta canadensis Branta leucopsis Alopochen aegyptiaca Tadorna ferruginea Tadorna tadorna Anas penelope Anas strepera Anas crecca Anas platyrhynchos Anas acuta Anas querquedula Anas clypeata Aythya ferina Aythya fuligula Bucephala clangula Mergellus albellus Mergus merganser Oxyura jamaicensis Pernis apivorus Milvus migrans Milvus milvus Circus aeruginosus Circus cyaneus Circus pygargus Accipiter gentilis Accipiter nisus Buteo buteo Pandion haliaetus Falco tinnunculus Falco columbarius Falco subbuteo Falco peregrinus Coturnix coturnix Phasianus colchicus Rallus aquaticus Porzana porzana Gallinula chloropus Fulica atra Haematopus ostralegus Recurvirostra avosetta Charadrius dubius Charadrius hiaticula Pluvialis apricaria Vanellus vanellus Calidris alpina Philomachus pugnax Lymnocryptes minimus Gallinago gallinago Scolopax rusticola Limosa limosa Numenius phaeopus Numenius arquata Tringa erythropus Tringa totanus Tringa nebularia Tringa ochropus Tringa glareola

1995 1996

1996 2000

2001 2002

na 2001/2002, voor het eerst 2002 2002

GE GE + +

BE + +

+

+ + + + 2007

+

+ + 2005

+ + + +

+ +

+ + + 2008 2003 2009

+ + +

+

+ + +

KW BE KW KW

+

+ +

B o B

2004 + + + + +

o B o o

+ + + + + + + + + +

B o B B B B B B B B

2008 + +

GE EB

+

+

+ +

+ + +

2002 2004

o B

2009 2005

o

+ + +

B 2010

+ +

+ +

+

+

+ + + + +

B B B B 2005

KW GE

+

+

+ +

+ +

+

+ + + + + + + + + + +

2010 KW + + + + KW VN

+ +

+

GE

B B B B B B 2010

VN EB BE

B B

+ + +

+ + +

+

+ + + + + + +

B 2002

GE

+ + +

+ + +

+ + + +

B


33

34


Vogels (vervolg) 082 083 084 085 086 087 088 089 090 091 092 093 094 095 096 097 098 099 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155

Oeverloper Kokmeeuw Zwartkopmeeuw Stormmeeuw Kleine Mantelmeeuw Zilvermeeuw Grote Mantelmeeuw Grote Stern Visdief Holenduif Houtduif Turkse Tortel Zomertortel Valkparkiet Halsbandparkiet Koekoek Kerkuil Bosuil Ransuil Velduil Gierzwaluw IJsvogel Draaihals Groene Specht Grote Bonte Specht Boomleeuwerik Veldleeuwerik Oeverzwaluw Boerenzwaluw Huiszwaluw Boompieper Graspieper Waterpieper Gele Kwikstaart Grote Gele Kwikstaart Witte Kwikstaart Winterkoning Heggenmus Roodborst Nachtegaal (Witster-)blauwborst Zwarte Roodstaart Gekraagde Roodstaart Paap Roodborsttapuit Tapuit Beflijster Merel Kramsvogel Zanglijster Koperwiek Grote Lijster Cetti’s zanger Sprinkhaanzanger Snor Rietzanger Bosrietzanger Kleine Karekiet Grote Karekiet Spotvogel Braamsluiper Grasmus Tuinfluiter Zwartkop Fluiter Tjiftjaf Fitis Baardman Goudhaan Vuurgoudhaan Grauwe Vliegenvanger Bonte Vliegenvanger Buidelmees Witkopstaartmees

Rode Lijst Actitis hypoleucos Chroicocephalus ridibundus Larus melanocephalus Larus canus Larus fuscus graellsii/intermedius Larus argentatus Larus marinus Sterna sandvicensis Sterna hirundo Columba oenas Columba palumbus Streptopelia decaocto Streptopelia turtur Nymphicus hollandicus Psittacula krameri Cuculus canorus Tyto alba Strix aluco Asio otus Asio flammeus Apus apus Alcedo atthis Jynx torquilla Picus viridis Dendrocopos major Lullula arborea Alauda arvensis Riparia riparia Hirundo rustica Delichon urbicum Anthus trivialis Anthus pratensis Anthus spinoletta Motacilla flava Motacilla cinerea Motacilla alba Troglodytes troglodytes Prunella modularis Erithacus rubecula Luscinia megarhynchos Luscinia svecica cyanecula Phoenicurus ochruros Phoenicurus phoenicurus Saxicola rubetra Saxicola rubicola Oenanthe oenanthe Turdus torquatus Turdus merula Turdus pilaris Turdus philomelos Turdus iliacus Turdus viscivorus Cettia cetti Locustella naevia Locustella luscinioides Acrocephalus schoenobaenus Acrocephalus palustris Acrocephalus scirpaceus Acrocephalus arundinaceus Hippolais icterina Sylvia curruca Sylvia communis Sylvia borin Sylvia atricapilla Phylloscopus sibilatrix Phylloscopus collybita Phylloscopus trochilus Panurus biarmicus Regulus regulus Regulus ignicapilla Muscicapa striata Ficedula hypoleuca Remiz pendulinus Aegithalos caudatus caudatus

1995 1996

1996 2000

2001 2002

+

+ +

+ + + + + + + + + +

+ + + + + + + + + +

GE


2002

GE BE KW

KW

+

o B B B B 2007 2005

KW KW

+

KW EB

+ + +

+

+ +

+

EB KW GE GE GE GE GE

+

+ 2003 2009

+ + + + + +

+ + +

+ + +

+

+ +

2011

o

2004

B o B

+ + + + + + + + + +

B B 2003

+ + + + 2004

KW

+

BE

+ + + + + + +

+

GE

B 2005

+ + + + + +

BE

‘B’ B

+

B B B B B B

2004 + + + + 2004 + + + + +

B B 2007

+ KW + + + BE GE

+ + +

+ 2003 + + +

B B B B B

2002 + + + + + + +

+ 2004 + + + + +

+ + + + + + +

B B B B B B B

2003 GE

+ + 2005 2010


Flora en Fauna Volksbos Lickebaert, Rietputten en Omgeving: Monitoringverslag 2010-2012 Vogels (vervolg) 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189

Staartmees Matkop Zwarte Mees Pimpelmees Koolmees Boomkruiper Wielewaal Grauwe Klauwier Klapekster Gaai Ekster Kauw Roek Zwarte Kraai Spreeuw Huismus Ringmus Vink Keep Europese Kanarie Groenling Putter Sijs Kneu een Barmsijs Grote Barmsijs Kruisbek Goudvink “Trompetgoudvink” Appelvink IJsgors Geelgors Ortolaan Rietgors Geelkaptroepiaal

Rode Lijst Aegithalos caudatus europaeus Poecile montanus Periparus ater Cyanistes caeruleus Parus major Certhia brachydactyla Oriolus oriolus Lanius collurio Lanius excubitor Garrulus glandarius Pica pica Corvus monedula spermologus Corvus frugilegus Corvus corone Sturnus vulgaris Passer domesticus Passer montanus Fringilla coelebs Fringilla montifringilla Serinus serinus Chloris chloris Carduelis carduelis Spinus spinus Linaria cannabina Acanthis flammea/cabaret Acanthis flammea Loxia curvirostra Pyrrhula pyrrhula pyrrhula Pyrrhula pyrrhula ssp. Coccothraustes coccothraustes Calcarius lapponicus Emberiza citrinella Emberiza hortulana Emberiza schoeniclus Agelaius icterocephalus

1995 1996

1996 2000

+

2001 2002

B 2005

+ + + +

+ + + +

B B B B?

+ 2010 2010

+ + +

GE GE


+

GE

KW BE EB

+ + + + + + + + + +

+ + + + + +

B B B B B B B 2004

KW

35

+ + + +

+ +

o B B

+ + + + + +

B 2004 2003 2005

o

+

B? o

2006 2002 2003

EB +

+

+

B 2007

Reptielen 001 Roodwangschildpad

Trachemys scripta

23-06-2010 1 adult zonnend Rietput 3-N

Amfibieën Alle inheemse soorten beschermd Flora- en faunawet EHR5: Europese Habitatrichtlijn Bijlage 5

001 002 003 004 005

Gewone pad Kleine watersalamander Bastaardkikker Meerkikker Bruine kikker

Bufo bufo Lissotriton vulgaris Rana kl. esculenta Rana ridibunda Rana temporaria

1995 1996

1998

2001 2002

+

+

+

+

+ + +


EHR5 EHR5 EHR5

+ + +

Vissen Alle inheemse soorten (m.u.v. soorten in Visserijwet 1963) beschermd Flora- en faunawet EHR2: Europese Habitatrichtlijn Bijlage 2 1995 1996 001 002 003 004 005 006 007 008

Kleine modderkruiper (Schub-)karper Snoek Baars Tiendoornige stekelbaars Blankvoorn Riet- of Ruisvoorn Zeelt

Cobitis taenia Cyprinus carpio Esox lucius Perca fluviatilis Pungitius pungitius Rutilus rutilus Scardinius erythrophthalmus Tinca tinca

2001

na 2001, voor het eerst 2003 2003 2004 2004

EHR2

+

+ 2003 2003 2004


36


Libellen Rode Lijst 2004: KW (kwetsbaar) Pantserjuffers 001 Houtpantserjuffer Waterjuffers 002 Variabele waterjuffer 003 Watersnuffel 004 Lantaarntje 005 Kleine roodoogjuffer Glazenmakers 006 Vroege glazenmaker 007 Paardenbijter 008 Grote keizerlibel 009 Glassnijder Korenbouten 010 Platbuik 011 Viervlek 012 Gewone oeverlibel 013 Zwarte heidelibel 014 Bloedrode heidelibel 015 Steenrode heidelibel 016 Bruinrode heidelibel

Lestidae Lestes viridis Coenagrionidae Coenagrion pulchellum Enallagma cyathigerum Ischnura elegans Erythromma viridulum Aeshnidae Aeshna isosceles Aeshna mixta Anax imperator Brachytron pratense Libellulidae Libellula depressa Libellula quadrimaculata Orthetrum cancellatum Sympetrum danae Sympetrum sanguineum Sympetrum vulgatum Sympetrum striolatum

1995 1996

2001

+

+


+ 2008 +

+ 2007 2003

KW + +

+ + 2004

KW +

2003 + + + + +

+ + + + +

Sprinkhanen en Krekels w = op www.waarneming.nl, f = met foto(‘s) 001 002 003 004 005 006 007 008 009 010 011 012

Veldsprinkhanen Kustsprinkhaan Ratelaar Bruine sprinkhaan/Tandradje Krasser Doornsprinkhanen Zanddoorntje Zeggedoorntje Sabelsprinkhanen Gewoon spitskopje Zuidelijk spitskopje Struiksprinkhaan Sikkelsprinkhaan Grote groene sabelsprinkhaan Krekels Huiskrekel

Acrididae Chorthippus albomarginatus Chorthippus biguttulus Chorthippus brunneus Chorthippus parallelus Tetrigidae Tetrix ceperoi Tetrix subulata Tettigoniidae Conocephalus dorsalis Conocephalus discolor Leptophyes punctatissima Phaneroptera falcata Tettigonia viridissima Gryllidae Acheta domesticus

1996 1997 2001 na 2001, voor het eerst +

+ 2006

+ 2007 2005 2009 +

+

+ 03-10-2010 1♀ Volksbos (Uwe Kloss, wf) 2009 03-10-2010 1 i Volksbos (Uwe Kloss, wf)

+

+

+

+

Wantsen, Cicaden en Plantenluizen i = imago(‘s), n = nimf(en), w = op www.waarneming.nl, f = met foto(‘s) excl. de plantengallen-veroorzakende soorten: zie gallenlijst 1995 2001 1996 Acanthosomatidae 001 Berkenwants Elasmostethus interstinctus + Bloemwantsen Anthocoridae 002 Anthocoris sp. Bladluizen Aphididae 003 Zwarte bonenluis Aphis fabae Aphrophoridae 004 Elzenschuimcicade Aphrophora alni 005 Wilgenschuimcicade Aphrophora salicina 006 Schuimbeestje Philaenus spumarius + + Schuimcicaden p.p. Cercopidae 007 Bloedcicade Cercopis vulnerata + Randwantsen Coreidae 008 Zuringwants Coreus marginatus 009 Syromastus rhombeus Graafwantsen Cydnidae 010 Dovenetelwants Sehirus bicolor + Schaatsenrijders Gerridae 011 Zilveren schaatsenrijder Gerris argentatus Bodemwantsen Lygaeidae 012 Ischnodemus sabuleti

gevonden na 2001, voor het eerst

03-10-2010 1 i Volksbos (Uwe Kloss, wf) 31-05-2009 1 Volksbos (Frank van der Knaap, w) 2003 2005

2003 03-08-2007 1 n Volksbos (Ben van As)

15-04-2009 1 i Rietputten (Joram de Gans, wf) 17-04-2011 1 i Volksbos (Uwe Kloss, wf)


Flora en Fauna Volksbos Lickebaert, Rietputten en Omgeving: Monitoringverslag 2010-2012 Wantsen, Cicaden en Plantenluizen (vervolg) 013 014 015 016 017 018 019

1995 2001 gevonden na 2001, voor het eerst 1996 24-03-2010 1 Volksbos (Joram de Gans, wf) 24-03-2010 1 Rietputten (Alex Wintjes, wf)

Scolopostethus sp. Scolopostethus thomsoni Blindwantsen Miridae Closterotomus fulvomaculatus Cyllecoris histrionius Bruine graswants Notostira elongata Pithanus maerkelii Gestreepte eikenblindwants Rhabdomiris striatellus

Bootsmannetjes 020 een Bootsmannetje Schildwantsen 021 Bessenwants 022 Koolwants 023 Pyamawants 024 Groene stinkwants 025

Notonectidae Notonecta sp. Pentatomidae Dolycoris baccarum Eurydema oleracea Graphosoma lineatum Palomena prasina Picromerus bidens

08-06-2009 1 i macropteer Rietputten(Uwe Kloss, wf) 11-05-2009 1 n Rietputten (Uwe Kloss, wf) 10-05-2009 2 i Volksbos (Uwe Kloss, wf) 05-07-2009 1 i Maassluisse Dijk (Uwe Kloss, wf) 11-05-2009 2 i macropteer + 1 n Rietputten (Uwe Kloss, wf) + 20-04-2011 2 i Volksbos (Uwe Kloss, w) 03-10-2010 3 n Volksbos (Uwe Kloss, wf) 2004 19-03-2009 1 Rietputten (Uwe Kloss, wf) 21-11-2009 1 op blad Braam Rietputten (Ben van As)

Nachtvlinders en Micro’s ei = eieren; m = bladmijn(en); r = rups(en); k = koker; z = zak(ken); indien geen notering achter aantal: imago(‘s) Purpermotten 001 Eikenpurpermot Wortelboorders 002 Oranje wortelboorder 003 Slawortelboorder 004 Hopwortelboorder Dwergmineermotten 005 Windemineermot 006 Bladrand-berkenmineermot 007 Witkraagelzenmineermot 008 Maagdelijke mineermot 009 Akenmineermot 010 Bruine rozenmineermot 011 Iepenmineermot 012 Gewone wilgmineermot 013 Gewone wilgenmineermot 014 Populierenmineermot 015 Iepenbladrandmineermot 016 Groene berkenmineermot 017 Goudbandmineermot 018 Bosbramenmineermot 019 Meidoornhoekmineermot 020 Bruine esdoornmineermot 021 Boogjes-eikenmineermot 022 Variabele eikenmineermot 023 Bruine eikenmineermot 024 Gewone eikenmineermot 025 Akenvruchtmineermot 026 Wilgennerfmineermot 027 Abelenbladsteelmineermot 028 Gewone eikenblaasmijnmot 029 Gespleten eikenblaasmijnmot 030 Zwartkopblaasmijnmot 031 Ronde berkenblaasmijnmot Zilvervlekmotten 032 Elzenzilvervlekmot Vlekmijnmotten 033 Gewone eikenvlekmot 034 Gele bramenvlekmot Zakdragers 035 Hoornzakdrager 036 Gewone zakdrager Echte motten 037 Gewone pelsmot 038 Witvlekkijkgaatje Ooglapmotten 039 Vuilboomooglapmot 040 Eikenooglapmot

37

totaal na 2001, 1997 1998 1999 2000 2001 t/m 2001 het eerst

Eriocraniidae Dyseriocrania subpurpurella Hepialidae Triodia sylvina 12 Pharmacis lupulina Hepialus humuli Nepticulidae Stigmella freyella Stigmella sakhalinella Stigmella glutinosae 6m Stigmella microtheriella Stigmella aceris Stigmella anomalella Stigmella ulmivora Stigmella salicis 2m Stigmella obliquella Stigmella trimaculella (1m 1996) Stigmella lemniscella Stigmella continuella Stigmella aurella Stigmella splendidissimella Stigmella perpygmaeella Stigmella speciosa Stigmella basiguttella Stigmella ruficapitella Stigmella samiatella Stigmella roborella Ectoedemia louisella Ectoedemia intimella Ectoedemia turbidella Ectoedemia albifasciella Ectoedemia subbimaculella Ectoedemia atricollis Ectoedemia occultella Heliozelidae Heliozela resplendella 1m Tischeriidae Tischeria ekebladella Coptotriche marginea Psychidae Luffia lapidella Psyche casta Tineidae Tinea pellionella Monopis weaverella Bucculatricidae Bucculatrix frangutella Bucculatrix ulmella

3m 3 1 4

3 1 1

1 4

4 2

21 11 1 2011 2m

1m 2m 3m

1m 3m

1 9 6

7m

1m

8

20m 1m

8m

30 1 1

2009 2006 6m

2002 2002 2004 1m 2003 7m 2002 10m 2m 1m 7m 2m

2m 3m

12 5 1 7 2 2009 2004 10m 2009

1m

2m 1m 2m

3 1 4 2

1m

2m

4

5m

4m

9

4m

2003 7m 2005 3z 2005 1 1

1 3m 1m

1 2 3 1


38


Nachtvlinders en Micro’s (vervolg) Mineermotten 041 Bruine elzensteltmot 042 Bonte esdoornsteltmot 043 Donkere esdoornsteltmot 044 Wilgensteltmot 045 Seringensteltmot 046 Meidoornzebramot 047 Berkenzebramot 048 Gewone zebramot 049 Spaanse-aakvouwmot 050 Hazelaarblaasmot 051 Oranje elzenvouwmot 052 Gewone esdoornvouwmot 053 Witte eikenvouwmot 054 Goudrugelzenvouwmot 055 Veelvraatvouwmot 056 Hazelaarvouwmot 057 Meidoornvouwmot 058 Late wilgenvouwmot 059 Plataanvouwmot 060 Gewone eikenvouwmot 061 Gewone elzenvouwmot 062 Wilgenvouwmot 063 Witstreepwilgenvouwmot 064 Fraaie iepenvouwmot 065 Lijsterbesvouwmot 066 Elzenblaasmijnmot 067 Berkenvouwmot 068 Acaciavouwmot 069 Wilgenslakkenspoormot 070 Eenstipslakkenspoormot Spinselmotten 071 Vogelkersstippelmot 072 Meidoornstippelmot 073 Kardinaalsmutsstippelmot 074 Wilgenstippelmot 075 Grootvlekstippelmot 076 Berkenpedaalmot 077 Kersenpedaalmot Springmotten 078 Koolmotje Parelmotten 079 Rietstreepmot 080 Bitterzoetmot 081 Kleine parelmot Spitskopmotten 082 Gelijnde spitskopmot Venstermineermotten 083 Potloodmot Sneeuwmotten 084 Hangmatmot Sikkelmotten 085 Witkopmot 086 Bruine huismot 087 Bruine molmboorder Grasmineermotten 088 Witte grasmineermot 089 Zilveren grasmineermot 090 Grijsgevlekte grasmineermot 091 Distelkaartmot 092 Zwartvlekkaartmot 093 Bleke kaartmot 094 Gewone kaartmot 095 Witstipplatlijfje 096 Kleine zwartwitmot 097 Grote zwartwitmot Kokermotten 098 Donkere eikenkokermot 099 Bruingrijze kokermot 100 Geelkopprunuskokermot 101 Metaalkokermot 102 Blaasjes-pistoolkokermot 103 Bijvoetbloemkokermot 104 Distelkokermot

totaal na 2001, 1997 1998 1999 2000 2001 t/m 2001 het eerst Gracillariidae Caloptilia elongella Caloptilia hemidactylella Caloptilia rufipennella Caloptilia stigmatella Gracillaria syringella Parornix anglicella Parornix betulae Parornix devoniella Phyllonorycter acerifoliella Phyllonorycter coryli Phyllonorycter froelichiella 1m Phyllonorycter geniculella Phyllonorycter harrisella Phyllonorycter klemannella 15m Phyllonorycter messaniella Phyllonorycter nicellii Phyllonorycter oxyacanthae Phyllonorycter pastorella Phyllonorycter platani Phyllonorycter quercifoliella 2m Phyllonorycter rajella 19m Phyllonorycter salicicolella 1m Phyllonorycter salictella Phyllonorycter schreberella Phyllonorycter sorbi Phyllonorycter stettinensis 1m Phyllonorycter ulmifoliella Macrosaccus robiniella Phyllocnistis saligna Phyllocnistis unipunctella (25m 1996) Yponomeutidae Yponomeuta evonymella 14 Yponomeuta padella 2 Yponomeuta cagnagella 1 Yponomeuta rorrella Yponomeuta plumbella Argyresthiidae Argyresthia goedartella Argyresthia pruniella Plutellidae Plutella xylostella 103 7 Glyphipterigidae Orthotelia sparganella 1 Acrolepia autumnitella Glyphipterix simpliciella Ypsolophidae Ypsolopha scabrella Bedelliidae Bedellia somnulentella Lyonetiidae Lyonetia clerkella Oecophoridae Endrosis sarcitrella Hofmannophila pseudospretella 1 Harpella forficella Elachistidae Elachista argentella Elachista canapennella Elachista maculiserusella 8 1 Agonopterix subpropinquella Agonopterix propinquella Agonopterix arenella Agonopterix heracliana Depressaria radiella 3 2 Ethmia quadrillella 2 Ethmia bipunctella Coleophoridae Coleophora flavipennella Coleophora serratella Coleophora spinella Coleophora alcyonipennella Coleophora kuehnella Coleophora artemisicolella Coleophora peribenanderi

2005 1m 2009 2m

2

1m

1

2006 1m 2002 10m 2m 1m

5m 4m 6m

15 6 7

5m 1m 1m 3m 3m

4m

10 1 1 20 5

2005 16m

2m 2m

2005 2m 2002 2011 1m 7m

2m

9 2 20m 41 8 1

2m 7m 1m

2006 2m 3m 2m 22m 5m 17

19

1

2

2m 2m 5m 1m 1m

5 5 27 1 6 25

29 5 2

79 7 6

1

1

5 2

5 2

4

124

2011 r-spinsels

6

4

1 2007 16

16

1

1 2005 7m

16m

6m

22

2

2 1 2

2 1 10 4 1

10

8 1

1 1 3 3 1

2

1

1 10 31 1 1 3 8 5 1 2002 2009

1

1 1

1 2 2002 2011 1m 2003 1k+r


Flora en Fauna Volksbos Lickebaert, Rietputten en Omgeving: Monitoringverslag 2010-2012 Nachtvlinders en Micro’s (vervolg) 105 106 107 108 109

Wilgenroosjesmotten Gele wilgenroosjesmot Wilgenroosjesgalmot Gewone wilgenroosjesmot Tweekleurige wilgenroosjesmot Prachtmotten Lisdoddeveertje Palpmotten Klitpalpmot Gestreepte boegsprietmot Duizendknoopboegsprietmot

110 111 112 113 114 Loodgrijze haakpalpmot 115 Distelzandvleugeltje 116 Meldezandvleugeltje Vedermotten 117 Hoefbladvedermot 118 Sneeuwwitte vedermot 119 Dwergvedermot 120 Windevedermot Borstelmotten 121 Mineerborstelmot Glittermotten 122 Brandnetelmot Bladrollers 123 Muntbladroller 124 Distelbladroller 125 Gewoon smalsnuitje 126 Donker c-smalsnuitje 127 Kamillebladroller 128 Vroege dwergbladroller 129 Gouden boogbladroller 130 Kleine boogbladroller 131 Okergele driehoekbladroller 132 Gehoekte boogbladroller 133 Gehakkelde bladroller 134 Witschouderbladroller 135 Kameleonbladroller 136 Fijne spikkelbladroller 137 Prinsesbladroller 138 Grote appelbladroller 139 Bruinbandbladroller 140 Kersenbladroller 141 Leverkleurige bladroller 142 Koolbladroller 143 Stipjesbladroller 144 Gewone biesbladroller 145 Getekende biesbladroller 146 Zeebiesbladroller 147 Paardenkopbladroller 148 Bruine marmerbladroller 149 Berkenmarmerbladroller 150 Gewone witvlakbladroller 151 Pruimwitvlakbladroller 152 Oranjegele lijnbladroller 153 Brandnetelbladroller 154 Slangenkruidbladroller 155 Grijze haakbladroller 156 Lichte haakbladroller 157 Fijngestreepte haakbladroller 158 Dwarsstreep-haakbladroller 159 Grauwe oogbladroller 160 Gageloogbladroller 161 Oranje oogbladroller 162 Tweestreepoogbladroller 163 Elzenoogbladroller 164 Gemarmerde oogbladroller 165 Variabele oogbladroller 166 Grootkopbladroller 167 Distelknoopvlekje 168 IJsmot 169 Populierenbladroller 170 Distelzadelmot 171 Hoefijzermot 172 Rozenhermelijnbladroller

39

totaal na 2001, 1997 1998 1999 2000 2001 t/m 2001 het eerst Momphidae Mompha ochraceella Mompha sturnipenella Mompha epilobiella Mompha raschkiella Cosmopterigidae Limnaecia phragmitella Gelechiidae Metzneria lappella Monochroa palustrellus Monochroa hornigi Bryotropha sp. Gelechia turpella Scrobipalpa acuminatella Scrobipalpa obsoletella Pterophoridae Platyptilia gonodactyla Pterophorus pentadactyla Adaina microdactyla Emmelina monodactyla Epermeniidae Epermenia chaerophyllella Choreutidae Anthophila fabriciana Tortricidae Phalonidia manniana Agapeta hamana Eupoecilia angustana Aethes rubigana Cochylidia implicitana Cochylis nana Acleris bergmanniana Acleris forsskaleana Acleris comariana Acleris rhombana Acleris emargana Acleris variegana Acleris hastiana Cnephasia asseclana Periclepsis cinctana Archips podana Argyrotaenia ljungiana Pandemis cerasana Pandemis heparana Clepsis spectrana Lozotaeniodes formosana Bactra lancealana Bactra furfurana Bactra robustana Endothenia quadrimaculana Apotomis lineana Apotomis betuletana Hedya nubiferana Hedya pruniana Celypha cespitana Celypha lacunana Lobesia abscisana Ancylis geminana Ancylis diminutana Ancylis apicella Ancylis achatana Epinotia sordidana Epinotia caprana Epinotia abbreviana Epinotia granitana Epinotia immundana Epinotia ramella Epinotia nisella Zeiraphera isertana Eucosma cana Eucosma campoliliana Gypsonoma aceriana Epiblema scutulana Epiblema foenella Notocelia rosaecolana

5

1

6

16

30

2009 5

9

2003 ±20m 2

1

3 2008

2

4 1

6 1 2011 2

2 2002

1 21 1

2

1 5 2 1 1

10 1

3

41 4 1 1 2011 3m 2005

49

2 4

15

6

1 1

2 1

2 75 1 2 1 2005

1 1

2 2

1 1 1

1 2 1

1

2 2 1

1 1 1 1 10 1 8

3

1 1 1 4

1 1

2

3

44 8

4 16 5

1 2

4

4

1

9 10 1 2

1 6 1

1 3 6

1 4

10 13

11

1

8 1 4

1 1 1 1 2

1 5 1

1 1 2 2 10

1

1 28 2

1 1

8

6 4

25

1 1

1 1 3

3 1

1 5 2 3 2 3 3 1 1 1 1 14 73 31 1 4 2 2 10 1 16 1 1 1 36 20 5 1 1 1 1 6 3 1 1 11 1 1 62 16 1 1 5 4


40


Nachtvlinders en Micro’s (vervolg) 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238

Scherpe hermelijnbladroller Fruitmot Gewone spiegelmot Beukenspiegelmot Oranje dwergbladroller Houtboorders Wilgenhoutrups Wespvlinders Hoornaarvlinder Wilgenwespvlinder Lichtmotten Hommelnestmot Pinokkiomot Strooiselmot Mutsjeslichtmot Eikentopspinselmot Distelhermelijntje Weidemot Grasmotten Bitterkruidgranietmot Moerasgranietmot Rietmot Lisdoddesnuitmot Gewone grasmot Vroege grasmot Bleke grasmot Variabele grasmot Moerasgrasmot Witlijngrasmot Blauwooggrasmot Drietandvlakjesmot Baardsnuitmot Liesgrassnuitmot Waterleliemot Duikermot Kroosvlindertje Lijnvalkmot Aangebrande valkmot Bonte valkmot Weegbreemot Muntvlinder Bruidsmot Gewone coronamot Donkere coronamot Luipaardlichtmot Parelmoermot Duponcheliamot Eenstaartjes Beukeneenstaart Berkeneenstaart Peppel-orvlinder Tweestip-orvlinder Spinners Ringelrups Rietvink Pijlstaarten Lindepijlstaart Pauwoogpijlstaart Populierenpijlstaart Ligusterpijlstaart Kolibrievlinder Spanners Voorjaarsboomspanner Peper-en-zoutvlinder Grote wintervlinder Taxusspikkelspanner Gewone spikkelspanner Witte grijsbandspanner Bruine grijsbandspanner Appeltak Gerande spanner Herculesje Lindeherculesje Hagedoornvlinder

totaal na 2001, 1997 1998 1999 2000 2001 t/m 2001 het eerst Notocelia roborana Cydia pomonella Cydia splendana Cydia fagiglandana Pammene aurana Cossidae Cossus cossus Sesiidae Sesia apiformis Synanthedon formicaeformis Pyralidae Aphomia sociella Synaphe punctalis Endotricha flammealis Acrobasis advenella Acrobasis consociella Myelois circumvoluta Phycitodes binaevella Crambidae Scoparia subfusca Eudonia pallida Chilo phragmitella Calamotropha paludella Chrysoteuchia culmella Crambus lathoniellus (1 1996) Crambus perlella Agriphila tristella Agriphila inquinatella Agriphila latistria Agriphila straminella Catoptria falsella Platytes alpinella Donacaula forficella Elophila nymphaeata Acentria ephemerella Cataclysta lemnata Evergestis forficalis Evergestis extimalis Evergestis pallidata Pyrausta despicata Pyrausta aurata Sitochroa palealis Anania coronata Anania perlucidalis Nomophila noctuella Pleuroptya ruralis Duponchelia fovealis Drepanidae Watsonalla cultraria Drepana falcataria Tethea ocularis Ochropacha duplaris Lasiocampidae Malacosoma neustria Euthrix potatoria Sphingidae Mimas tiliae Smerinthus ocellata Laothoe populi Sphinx ligustri Macroglossum stellatarum Geometridae Alsophila aescularia Biston betularia Erannis defoliaria Peribatodes rhomboidaria Ectropis crepuscularia Cabera pusaria Cabera exanthemata Campaea margaritata Lomaspilis marginata Selenia dentaria Selenia lunularia Opisthograptis luteolata

1 1 1

1 1 1 2009 2010 2008 2008

2

2 1 3 2 1 1 1

2 3 9

5

1 1 4 1 34

1

8

2

11

13 28

2 15

3 1

1 8

1

13

5

1 9 3 11 1

3 1 3

1 4 11 8 22 7 1

4 1

4 10

3 9

1 69 1

1

19 1 2 8 2 13 1 1

1 1 1 9

1 1 6 1

3

6

1 7 2

1

1 22

1 10 2 4 1 4

2

2

3

5

3

2+1r 2r

1 2 1

1

11 2

1 5 1

1 3 2 3 1 4 14 1 8 32 1 47 1 19 113 1 1 46 1 1 7 35 14 50 1 9 1 1 1 1 2 10 2 32 3 2 5 1 11 1 35 1 15 8 1 2011

2

1 1

3 1 5 1 10 61 17 34 2 1 32

2008 4

1

1 16 1 11

7

2 5 3 6

1 1 16 3 3 1

6 8 10 7 1

5

1 7

4

8

8

16


Flora en Fauna Volksbos Lickebaert, Rietputten en Omgeving: Monitoringverslag 2010-2012 Nachtvlinders en Micro’s (vervolg) 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286 287 288 289 290 291 292 293 294 295 296 297 298 299 300 301 302 303 304 305 306 307 308 309 310

Puntige zoomspanner Klaverblaadje Donker klaverblaadje Klaverspanner Vliervlinder Zomervlinder Kleine zomervlinder Wortelhoutspanner Oranje agaatspanner Schimmelspanner Oranje bruinbandspanner Blauwrandspanner Schijn-sparspanner Kleine groenbandspanner Vlasbekdwergspanner Schermbloemdwergspanner Meldedwergspanner Bijvoetdwergspanner Zwartvlekdwergspanner Streepjesdwergspanner Valeriaandwergspanner Hopdwergspanner Gewone dwergspanner Witvlakdwergspanner Zwartkamdwergspanner V-dwergspanner Groene dwergspanner Groenbandspanner Kajatehoutspanner Kleine wintervlinder Pijlkruidspanner Grote boomspanner Groene blokspanner Moeraswalstrospanner Zwartbandspanner Bruine vierbandspanner Vierbandspanner Koolbandspanner Geoogde bandspanner Bonte bandspanner Gewone bandspanner Bosbandspanner Gestreepte goudspanner Satijnstipspanner Vlekstipspanner Grijze stipspanner Purperen stipspanner Bosspanner Lieveling Tandvlinders Dromedaris Kameeltje Brandvlerkvlinder Snuitvlinder Kroonvogeltje Populierentandvlinder Kleine hermelijnvlinder Berkenhermelijnvlinder Wapendrager Spinneruilen Plakker Witvlakvlinder Bastaardsatijnvlinder Donsvlinder Streepkokerbeertje Kleine beer Gele tijger Witte tijger Sneeuwbeer Mendicabeer Grote beer Sint Jacobsvlinder Stippelsnuituil Lijnsnuituil

totaal na 2001, 1997 1998 1999 2000 2001 t/m 2001 het eerst Epione repandaria Macaria notata Macaria alternata Chiasmia clathrata Ourapteryx sambucaria Geometra papilionaria Hemithea aestivaria Eulithis prunata Eulithis testata Dysstroma truncata Cidaria fulvata Plemyria rubiginata Thera britannica Colostygia pectinataria Eupithecia linariata Eupithecia tripunctaria Eupithecia simpliciata Eupithecia innotata Eupithecia centaureata Eupithecia intricata Eupithecia valerianata Eupithecia assimilata Eupithecia vulgata Eupithecia succenturiata Gymnoscelis rufifasciata Chloroclystis v-ata Pasiphila rectangulata Hydriomena impluviata Pelurga comitata Operophtera brumata Mesotype didymata Triphosa dubitata Acasis viretata Orthonama vittata Xanthorhoe fluctuata Xanthorhoe spadicearia Xanthorhoe ferrugata Xanthorhoe designata Xanthorhoe montanata Epirrhoe tristata Epirrhoe alternata Epirrhoe rivata Camptogramma bilineata Idaea subsericeata Idaea dimidiata Idaea aversata Scopula rubiginata Scopula immutata Timandra comae Notodontidae Notodonta dromedarius Notodonta ziczac Pheosia tremula Pterostoma palpina Ptilodon capucina Gluphisia crenata Furcula furcula Furcula bicuspis Phalera bucephala Erebidae Lymantria dispar Orgyia antiqua Euproctis chrysorrhoea Euproctis similis Eilema complana Phragmatobia fuliginosa Spilosoma lutea Spilosoma lubricipeda Spilosoma urticae Diaphora mendica Arctia caja Tyria jacobaeae Macrochilo cribrumalis Herminia tarsipennalis

4 2 5 1 1 1 1

2 3

5 2 4

9 1 1

1 11

4

2

1 1 9

1 5

2 1

3 1 1

1 1

4

20

1

3 1

1 1

10 6 27 1 4 2 19 1 2 7 1 3 1 24 1 6 2 1 2008

1 1 1 1 1 3

2

1 4 3

1 2 2

8

1 1 2 1 7 3 3 1 2 10 2004 2r

2 1 1 1 3 5 2 3

17 3 8

4 9 1

7 1 3 1 9 2

1

4 1

1 2

1 2 1 5 1

5 7 3 5

2 7 2 4

5 12 1 3

3 1 3

2

3

4 4 4 6

7 5 3 6

2 1 1 1 7 37 23 21 6 2009

3

2 1 1 1

1 6 2

17 3

2 3 8 15

11 1 5 2 12 11 1 14 7 20 58 6 17 1 1 17 1 3

3

2 1 1 6

2

1 150ei 1 legsel 3 19

5

3

1 3

7 1 1 4

8 1

1

5

1

2 1

1 10

4

2010 1r 1 12 2

2 23 2 21 2 1 4 2003 3 1


41

42


Nachtvlinders en Micro’s (vervolg) 311 312 313 314 315 316 317 318 319 320 321 322 323 324 335 326 327 328 329 330 331 332 333 334 335 336 337 338 339 340 341 342 343 344 345 346 347 348 349 350 351 352 353 354 355 356 357 358 359 360 361 362 363 364 365 366 367 368 369 370 371 372 373 374 375 376 377 378 379 380 381 382

Schaduwsnuituil Bruine snuituil Stro-uiltje Roesje Gepijlde micro-uil Rood weeskind Visstaartjes Licht visstaartje Kleine groenuil Uilen Brandnetelkapje Donker brandnetelkapje Turkse uil Koperuil Gamma-uil Goudvenstertje Donkere marmeruil Zilverstreep Psi-uil Schaapje Kleine rietvink Piramidevlinder Oranje o-vlinder Lichte korstmosuil Groene korstmosuil Morpheusstofuil Gewone stofuil Egale stofuil Zuidelijke stofuil Smalvleugelrietboorder Meldevlinder Geelvleugeluil Agaatvlinder Levervlek Gele-lisboorder Goudgele boorder Aardappelstengelboorder Geelbruine vlekuil Gewone grasuil Herfst-rietboorder Lisdoddeboorder Egale rietboorder Gestippelde rietboorder Geelbruine rietboorder Zeggeboorder Bochtige smeleuil Egelskopboorder Graswortelvlinder Grauwe grasuil Variabele grasuil Kweekgrasuil Rietgrasuil Moeras-grasuil Halmrupsvlinder Weidehalmuiltje Duinhalmuiltje Zandhalmuiltje Gelobd halmuiltje Donker halmuiltje Oranjegeel halmuiltje Wilgenschorsvlinder Wilgengouduil Populierengouduil Zwartstipvlinder Heremietuil Tweekleurige heremietuil Hyena Essengouduil Variabele voorjaarsuil Tweestreepvoorjaarsuil Kleine voorjaarsuil Nunvlinder Dubbelstipvoorjaarsuil Spurrie-uil

totaal na 2001, 1997 1998 1999 2000 2001 t/m 2001 het eerst Herminia tarsicrinalis Hypena proboscidalis Rivula sericealis Scoliopteryx libatrix Schrankia costaestrigalis Catocala nupta Nolidae Nola aerugula Earias clorana Noctuidae Abrostola tripartita Abrostola triplasia Chrysodeixis chalcites Diachrysia chrysitis Autographa gamma Plusia festucae Deltote pygarga Deltote bankiana Acronicta psi Acronicta leporina Simyra albovenosa Amphipyra pyramidea Pyrrhia umbra Bryophila domestica Nyctobrya muralis Caradrina morpheus Hoplodrina octogenaria Hoplodrina blanda Hoplodrina ambigua Chilodes maritima Trachea atriplicis Thalpophila matura Phlogophora meticulosa Euplexia lucipara Helotropha leucostigma Gortyna flavago Hydraecia micacea Amphipoea fucosa Luperina testacea Rhizedra lutosa Nonagria typhae Arenostola phragmitidis Lenisa geminipuncta Archanara dissoluta Denticucullus pygmina Photedes minima Globia sparganii Apamea monoglypha Apamea remissa Apamea crenata Apamea sordens Apamea unanimis Lateroligia ophiogramma Mesapamea secalis Mesapamea secalella Litoligia literosa Mesoligia furuncula Oligia strigilis Oligia latruncula Oligia fasciuncula Apterogenum ypsillon Xanthia togata Xanthia ocellaris Agrochola lota Ipimorpha retusa Ipimorpha subtusa Cosmia trapezina Atethmia centrago Orthosia incerta Orthosia cerasi Orthosia cruda Orthosia gothica Anorthoa munda Anarta trifolii

10 3 2

2 3 1

1 6 7

23 7

18 7 1 6

1 59 27 4 6 2008

10 2 3 20 22

7

1 6

5 8

13 11 1

1 1

2

3

6

1 25

1 4 5 2

1 2 3 4 18 1

1 4 7 46 64 4

1

4 1 1 12 2 1 2 2 26 22 2 6 3 12 2 27 7 65 30 11 2 7 25 6 26 4 6 2 1 6 18 1 8 2 2 33 30 2 5 52 1 7 1 6 2

2007

6

5 1

2 1 13 13

6 6 2

2

2

1 7 1 4

3 1 4 1 57 15 3 2 7 14 6 15

1

1

1 1

3 4

3 4 1 9 5 1 5 1

3

2

5

9 1 1 2 3

3 8

3

2 11 1

6

4 1

3 5 2 1

2 9 2 2 28

1 1 1 1

6 1

2 2

2 2 1 18 5 2 17 1 5 1 2

8 3 5 1 1 2 4

3 3

10 7

3

4

2 2

2010 4 3 2 1

3

1 1

6

1 1

1

3

14 2 1 3 15 3 1 3

15 10 4 5 2 22 3 1 3 2009 1r

4

8


Flora en Fauna Volksbos Lickebaert, Rietputten en Omgeving: Monitoringverslag 2010-2012 Nachtvlinders en Micro’s (vervolg) 383 384 385 386 387 388 389 390 391 392 393 394 395 396 397 398 399 400 401 402 403 404 405 406 407 408 409 410 411 412 413 414 415 416 417 418

Brede-w-uil W-uil Variabele w-uil Groente-uil Kooluil Gevorkte silene-uil Gewone silene-uil Grijze grasuil Bleke grasuil Stompvleugelgrasuil Spitsvleugelgrasuil Zuidelijke grasuil Witstipgrasuil Gekraagde grasuil Witte-l-uil Gestreepte rietuil Graanworteluil Gewone worteluil Gewone velduil Bonte worteluil Puta-uil Grote worteluil Houtspaander Haarbos Bruine breedvleugeluil Gewone breedvleugeluil Huismoeder Breedbandhuismoeder Volgeling Kleine huismoeder Kleine breedbandhuismoeder Open-breedbandhuismoeder Vierkantvlekuil Zwarte-c-uil Driehoekuil Splinterstreep

totaal na 2001, 1997 1998 1999 2000 2001 t/m 2001 het eerst Lacanobia w-latinum Lacanobia thalassina Lacanobia suasa Lacanobia oleracea Mamestra brassicae Sideridis rivularis Hadena bicruris Mythimna pudorina Mythimna pallens Mythimna impura Mythimna straminea Mythimna vitellina Mythimna albipuncta Mythimna ferrago Mythimna l-album Leucania obsoleta Euxoa tritici Agrotis exclamationis Agrotis segetum Agrotis vestigialis Agrotis puta Agrotis ipsilon Axylia putris Ochropleura plecta Diarsia brunnea Diarsia rubi Noctua pronuba Noctua fimbriata Noctua comes Noctua interjecta Noctua janthina Noctua janthe Xestia xanthographa Xestia c-nigrum Xestia triangulum Naenia typica

1 6 3 19 2 1

1 2 1 3 1

2 11 3 3 1

2 1

2

3 1 29 29

1 6

4 4

35 10 3 1 1 3

1 9 14

2 11 1

3 2 1 1 1 1

6 6 2

6 1

3 2

3 6

3 6

1 1 17 18

1 9 35 4 24 1 8 10 2 15 29 23 4 1

10 1 2 1

11 25

8

3 12

9 4

4

3 1

5 9 12 2 1

4 14 13

2 2 2

8 22 2 8 3 1 7 3 11

2 8 8 36 5 5 1 3 4 78 48 1 14 12 2 6 9 26 9 3 7 2 37 96 1 26 63 3 23 16 3 33 55 61 6 2

Dagvlinders Rode Lijst 2004: GE (gevoelig), KW (kwetsbaar); FF = beschermd Flora- en faunawet Grote pages Papilionidae 001 Koninginnenpage Papilio machaon Dikkopjes Hesperiidae 002 Zwartsprietdikkopje Thymelicus lineola 003 Groot dikkopje Ochlodes sylvanus Witjes Pieridae 004 Oranjetip Anthocharis cardamines 005 Groot koolwitje Pieris brassicae 006 Klein koolwitje Pieris rapae 007 Klein geaderd witje Pieris napi 008 Oranje luzernevlinder Colias croceus 009 Citroenvlinder Gonepteryx rhamni Vuurvlinders, kleine pages, blauwtjes Lycaenidae 010 Kleine vuurvlinder Lycaena phlaeas 011 L. phlaeas f. caeruleopunctata 012 Eikenpage Favonius quercus 013 Bruin blauwtje Aricia agestis 014 Icarusblauwtje Polyommatus icarus Vossen, zandoogjes Nymphalidae 015 Atalanta Vanessa atalanta 016 Distelvlinder Vanessa cardui 017 Dagpauwoog Aglais io 018 Kleine vos Aglais urticae 019 Gehakkelde aurelia Polygonia c-album 020 Landkaartje Araschnia levana 021 Bont zandoogje Pararge aegeria tircis 022 Argusvlinder Lasiommata megera 023 Hooibeestje Coenonympha pamphilus 024 Oranje zandoogje Pyronia tithonus 025 Bruin zandoogje Maniola jurtina

1995 1996

2001

na 2001, het eerst 2007

GE +

+ 2006 2009 2005

+ +

+ + 2007 +

+

+ 2003 2009

FF

KW

+ + + + + +

+ + + + + +

+ + + +

+ + + +

2004


43

44


Vliegen en Muggen i = imago(‘s), w = op www.waarneming.nl, f = met foto(‘s)

excl. de plantengallen-veroorzakende soorten: zie gallenlijst 1995 2001 gevonden na 2001, voor het eerst 1996

Mineervliegen 001 002 003 004 005 006 Vliermineervlieg 007 Fluitenkruidvlieg 008 009 010 Venstermuggen 011 Bloemvliegen 012 013 014 015 016 Zuringvlieg Zwarte vliegen 017 Rouwvlieg 018 Brom- of Vleesvliegen 019 020 Lijkenvlieg 021 022 023 Knutjes 024 Halmvliegen 025 Blaaskopvliegen 026 Steekmuggen 027 Slankpootvliegen 028 Fruitvliegen 029 Dansvliegen 030 031 Grote dansvlieg 032 Afvalvliegen 033 Bocheldansvliegen 034 035 Steltmuggen 036 Spillebeenvliegen 037 038 Echte vliegen 039 040 041 042 Schorsvlieg 043 044 Herfstvlieg 045 Huisvlieg 046 047 048 049 050 051

Agromyzidae Agromyza anthracina Agromyza pseudoreptans Aulagromyza heringii Aulagromyza phragmitidis Aulagromyza tridentata Liriomyza amoena Phytomyza anthrisci + Phytomyza lappae Phytomyza ranunculi Phytomyza spinaciae Anisopodidae Sylvicola punctatus ? Anthomyiidae Anthomyiidae indet. Delia radicum Eustalomyia hilaris Hydrophoria lancifer ? Pegomyia nigritarsis + Bibionidae Bibio marci + Bibionidae indet. Calliphoridae Calliphora sp. Cynomya mortuorum Lucilia sp. ? Melinda sp. Pollenia sp. Ceratopogonidae Culicoides sp. Chloropidae Thaumatomyia sp. Conopidae Conops quadrifasciata + Culicidae Culicidae sp. Dolichopodidae Rhaphium sp. Drosophilidae Scaptomyza flava Empididae Empididae indet.. Empis tessellata Rhamphomyia sp. Heleomyzidae Suillia sp. (variegata?) Hybotidae Tachydromia sp. Lauxaniidae Lauxaniidae sp. Limoniidae Limoniidae indet. Micropezidae Micropeza corrigiolata Neria cibaria Muscidae Eudasyphora cyanella Graphomya maculata Helina depuncta Mesembrina meridiana Morellia sp. Musca autumnalis Musca domestica + Muscina prolapsa Muscina sp. Phaonia fuscata Phaonia sp. Phaonia valida Polietes domitor

2002 2002 2002 2002 2002 2002 2006 2002 2002 03-10-2010 1 i Volksbos (Uwe Kloss, wf) 20-03-2009 3 i Rietputten (Uwe Kloss, wf) 03-04-2011 1 i Volksbos (Uwe Kloss, wf) 03-10-2010 1 i Volksbos (Uwe Kloss, wf) 21-09-2009 1♀ Rietputten (Uwe Kloss, wf) + 17-04-2011 12 i Volksbos (Uwe Kloss, wf) 20-03-2009 3 i Rietputten (Uwe Kloss, wf) 23-04-2011 1 i Volksbos (Ted van der Knaap, wf) 21-09-2009 1 i Rietputten (Uwe Kloss, wf) 24-03-2010 1 i Volksbos (Joram de Gans, wf) 20-03-2009 1♂ + 1♀ Volksbos (Uwe Kloss, wf) + 24-03-2011 1 i Volksbos (Uwe Kloss, wf)

+ 17-04-2011 1 i Volksbos (Uwe Kloss, wf) 2002 24-03-2011 1 i Volksbos (Uwe Kloss, wf) 10-05-2010 1 i Volksbos (Ted van der Knaap, wf) 28-03-2011 1 i Rietputten (Uwe Kloss, wf) 08-06-2009 2 i Rietputten (Uwe Kloss, wf) 10-05-2009 12 i Rietputten (Uwe Kloss, wf) 21-09-2009 5 i Rietputten (Uwe Kloss, wf) 28-03-2011 1 i Rietputten (Uwe Kloss, wf) 03-07-2009 2 i Volksbos (Uwe Kloss, wf) 08-06-2009 1♂ Rietputten (Uwe Kloss, wf) 18-06-2009 2♀ Rietputten (Uwe Kloss, wf) 21-09-2009 5 i Rietputten (Uwe Kloss, wf) 09-10-2010 1 i Rietputten (Uwe Kloss, wf) 16-09-2007 1 i Rietputten (Ted van der Knaap, wf) 21-09-2009 1♀ Rietputten (Uwe Kloss, wf) 06-04-2011 1 i Volksbos (Uwe Kloss, wf) + 18-03-2009 1 i Rietputten (Uwe Kloss, wf) 28-03-2011 1 i Volksbos (Uwe Kloss, wf) 06-07-2009 1♂ Volksbos (Uwe Kloss, w) 21-09-2009 1♂ Rietputten (Uwe Kloss, wf) 06-07-2009 1♀ Volksbos (Uwe Kloss, wf) 10-05-2009 3 i Volksbos (Uwe Kloss, wf)


Flora en Fauna Volksbos Lickebaert, Rietputten en Omgeving: Monitoringverslag 2010-2012 Vliegen en Muggen (vervolg)

1995 2001 gevonden na 2001, voor het eerst 1996

Bochelvliegen

052 053 054 055 056 057 058 059 060 061 062 063 064 065 066 067 068 069 070 071 072 073 074 075 076 077 078 079 080 081 082 083 084 085 086 087 088 089 090 091 092 093 094 095 096 097 098 099 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113

Phoridae Phoridae indet. (Diplonerva nitidula?) Wortelvliegen Psilidae Chamaepsila pallida ? Glansmuggen Ptychopteridae Ptychoptera sp. Snipvliegen Rhagionidae Rhagio tringarius Dambordvliegen Sarcophagidae Grijze vleesvlieg Sarcophaga carnaria + + Strontvliegen Scathophagidae Cleigastra apicalis Norellisoma spinimana Scathophaga sp. Scatophaga stercoraria Slakkendodende vliegen Sciomyzidae Elgiva cucularia Sciomyzidae indet. Tetanocera sp. Wapenvliegen Stratiomyidae Beris vallata Gewone wapenvlieg Chloromyia formosa Odontomyia ornata Oxycera trilineata Zweefvliegen Syrphidae Vliegende speld Baccha elongata Oostelijke sapzweefvlieg Brachyopa pilosa Korte bladloper Chalcosyrphus nemorum Tweekleurig gitje Cheilosia albipila Wilgengitje Cheilosia grossa Wollig gitje Cheilosia illustrata Kervelgitje Cheilosia pagana Cheilosia sp. Enkele-bandzweefvlieg Epistrophe eligans Snorzweefvlieg Episyrphus balteatus + + Kleine of Kustbijvlieg Eristalis arbustorum/abusiva Bosbijvlieg Eristalis horticola Hommelbijvlieg Eristalis intricaria Puntbijvlieg Eristalis nemorum + Kegelbijvlieg Eristalis pertinax + Eristalis sp. Blinde bij Eristalis tenax + + Gewone pendelvlieg Helophilus pendulus + Citroenpendelvlieg Helophilus trivittatus Withaarmelkzweefvlieg Leucozona lucorum Wilgenelfje Melangyna lasiophthalma Gewone driehoekzweefvlieg Melanostoma mellinum Bosknikspriet Microdon analis Doodskopzweefvlieg Myathropa florea Gewone korsetzweefvlieg Neoascia podagrica Parhelophilus sp. Micaplatvoetje Platycheirus albimanus Gewoon platvoetje Platycheirus clypeatus ? Gewone snuitvlieg Rhingia campestris Witte halvemaanzweefvlieg Scaeva pyrastri + Grote langlijf Sphaerophoria scripta Sphaerophoria sp. Menuetzweefvlieg Syritta pipiens + Bessenbandzweefvlieg Syrphus ribesii + + Syrphus sp. Moeraszweefvlieg Tropidia scita Hommelreus Volucella bombylans + Witte reus Volucella pellucens Dazen Tabanidae Gewone goudoogdaas Chrysops relictus Chrysops sp. + Gewone regendaas Haematopota pluvialis + + Paardendaas Tabanus sudeticus Sluipvliegen Tachinidae Tachinidae indet. Tanypezidae Tanypeza longimana Boorvliegen Tephritidae Donkere alsemboorvlieg Campiglossa misella Euleia cognata

06-04-2011 2 i copula Rietputten (Uwe Kloss, wf) 08-06-2009 1 i Rietputten (Uwe Kloss, wf) 10-05-2009 2 i Rietputten (Uwe Kloss, wf) 28-06-2009 4 i Rietputten (Uwe Kloss, wf)

03-04-2011 1 i Volksbos (Uwe Kloss, wf) 06-04-2011 1 i Volksbos (Uwe Kloss, wf) 15-04-2011 1 i Volksbos (Ted van der Knaap, wf) 21-09-2009 1 i Rietputten (Uwe Kloss, wf) 03-04-2009 4 i Rietputten (Uwe Kloss, wf) 14-05-2009 1 i Volksbos (Uwe Kloss, wf) 17-04-2011 1 i Volksbos (Uwe Kloss, wf) 03-07-2009 1♀ Volksbos (Uwe Kloss, wf) 28-05-2009 15 i Volksbos (Uwe Kloss, wf) 26-05-2011 1 i Volksbos (Marian Barendtszen, wf) 03-07-2011 1 i Volksbos (Uwe Kloss, wf) 08-10-2010 2 i Volksbos (Uwe Kloss, wf) 06-04-2011 1 i Volksbos (Uwe Kloss, wf) 09-10-2010 1 i Rietputten (Uwe Kloss, wf) 28-03-2011 1♂ Rietputten (Uwe Kloss, wf) 19-03-2009 1♂ Rietputten (Uwe Kloss, wf) 12-08-2011 1 i Volksbos (Ted van der Knaap, wf) 28-03-2011 3 i Rietputten (Uwe Kloss, wf) 24-03-2011 1 i Volksbos (Uwe Kloss, wf) 10-05-2009 2 i Rietputten (Uwe Kloss, wf) 10-05-2009 1 i Volksbos (Uwe Kloss, w) 10-05-2009 4 i Volksbos (Uwe Kloss, wf) 03-07-2009 2 i Volksbos (Uwe Kloss, w) 25-10-2009 1 i Volksbos (Ted van der Knaap, wf) 19-08-2007 1 i Rietputten (Ted van der Knaap, wf) 2006 19-03-2009 1♂ Volksbos (Uwe Kloss, wf) 17-04-2011 1♂ Volksbos (Uwe Kloss, wf) 11-05-2009 1 i Rietputten (Uwe Kloss, wf) 18-08-2009 1 i Volksbos (Jan Willem de Jong, wf) 17-09-2008 1♀ Graslanden-W (Uwe Kloss, wf) 18-08-2010 1 i Rietputten (Ellen Sandberg, wf) 19-09-2008 1♀ Graslanden-W (Uwe Kloss, wf) 01-05-2008 1♂ Graslanden-W (Uwe Kloss, wf) 02-05-2007 diverse Volksbos en Rietputten 03-07-2009 1 i Volksbos (Uwe Kloss, wf) 17-04-2011 1 i Volksbos (Uwe Kloss, wf) 06-04-2011 1 i Volksbos (Uwe Kloss, wf) 28-05-2009 4 i Volksbos (Uwe Kloss, wf) 01-06-2011 1 i Volksbos (Henk van der Sluis, wf) 14-05-2010 1 i Volksbos (Hennie Zeij, wf) 03-08-2007 1 i Rietputten (Ben van As) 24-05-2009 1 i Volksbos (Uwe Kloss, wf) 08-06-2009 1 i Rietputten (Uwe Kloss, wf) 03-07-2009 14 i Volksbos (Uwe Kloss, wf) 2002


45

46


Vliegen en Muggen (vervolg) 114 Klitboorvlieg 115 Akkerdistelboorvlieg Viltvliegen 116 Gewone viltvlieg Langpootmuggen 117

Orellia tussilaginis Xiphosia miliaria Therevidae Thereva nobilitata ? Tipulidae Nephrotoma quadrifaria

118

Nephrotoma scurra

119 120 121

Nephrotoma sp. Tipula sp. Tipula vernalis

1995 2001 gevonden na 2001, voor het eerst 1996 2006 + 14-05-2010 1 i Volksbos (Hennie Zeij, wf) 03-07-2009 1 i Volksbos (Uwe Kloss, wf) 01-05-2011 1♀ Rietputten, copula met N.scurra (Uwe Kloss, wf) 01-05-2011 1♂ Rietputten, copula met N.quadrifaria (Uwe Kloss, wf) 20-05-2008 2 i Rietputten (Ted van der Knaap, wf) +

+ 02-05-2011 1♂ Rietputten (Uwe Kloss, wf)

Bijen en Wespen i = imago(‘s), w = op www.waarneming.nl, f = met foto(‘s)


001 002 003 004 005 006 007 008 009 010 011 012 013 014 015 016 017 018 019 020

Bijen/hommels Roodgatje Vroege zandbij Goudpootzandbij Wimperflankzandbij Vosje Viltvlekzandbij (Witkopdwerg-?)zandbij Honingbij Tuinhommel Boomhommel Steenhommel Akkerhommel Weidehommel Grote aardhommel Grote zijdebij Bleekvlekwespbij Kortsprietwespbij Smalbandwespbij Goudwespen

021 Graafwespen 022 Gewone sluipwespen 023 Bladwespen 024 025 026 027 028 Elzenschijfmineerwesp 029 Bramenmineerwesp 030 031 Eikenmineerwesp 032 Plooivleugelwespen 033 Duitse wesp 034 Gewone wesp

Apidae Andrena haemorrhoa Andrena praecox Andrena chrysosceles Andrena dorsata Andrena fulva Andrena nitida Andrena sp. (subopana?) Andrena sp. Apis mellifera Bombus hortorum Bombus hypnorum Bombus lapidarius + Bombus pascuorum + Bombus pratorum + Bombus terrestris + Colletes cunicularius Nomada alboguttata Nomada fucata Nomada goodeniana Nomada sp. Chrysididae Chrysis sp. Crabronidae Ectemnius continuus Ichneumonidae Ichneumonidae indet. Tenthredinidae Aglaostigma aucupariae Dolerus sp. Eutomostethus ephippium Heterarthrus aceris Heterarthrus vagans + Metallus pumilus Nematinus sp. Profenusa pygmaea + Tenthredo mesomela Vespidae Vespula germanica Vespula vulgaris +

10-04-2011 1 i Rietputten (Joram de Gans, wf) 20-03-2011 1 i Rietputten (Uwe Kloss, wf) 15-04-2011 1 i Volksbos (Ted van der Knaap, wf) 28-03-2011 1♂ Volksbos (Uwe Kloss, wf) 28-03-2011 1 i Volksbos (Uwe Kloss, wf) 15-04-2011 1 i Volksbos (Ted van der Knaap, wf) 10-05-2009 1 i Volksbos (Uwe Kloss, w) 24-03-2010 1 i Volksbos (Joram de Gans, wf) + 2005 + + + + + 06-04-2011 1 i Volksbos (Uwe Kloss, wf) 20-04-2011 1 i Volksbos (Uwe Kloss, wf) 20-04-2011 5 i Volksbos (Uwe Kloss, wf) 15-04-2011 1 i Volksbos (Ted van der Knaap, wf) 28-03-2011 1 i Volksbos (Uwe Kloss, wf) 11-05-2009 1 i Rietputten (Uwe Kloss, wf) 17-06-2010 1 i Rietputten (Ellen Sandberg, wf) 23-09-2007 1 i Rietputten (Ted van der Knaap, wf) 28-03-2011 1 i Volksbos (Uwe Kloss, wf) 06-04-2011 1 i Volksbos (Uwe Kloss, wf) 06-04-2011 1 i Volksbos (Uwe Kloss, wf) 2002 2005 08-06-2009 1 i Rietputten (Uwe Kloss, wf) 08-06-2009 1 i Rietputten (Uwe Kloss, wf) 01-05-2011 1 i Rietputten (Uwe Kloss, wf) +

Kevers i = imago(‘s), w = op www.waarneming.nl, f = met foto(‘s)


Spitsmuisjes 001 Menierode zuringspitsmuisje Weekschildkevers 002 Zwartpootsoldaatje 003 004 Kleine rode weekschild

Apionidae Apion frumentarium Cantharidae Cantharis fusca Cantharis sp. Rhagonycha fulva

19-08-2007 1 i Rietputten (Ted vander Knaap, wf) 07-06-2008 1 i Rietputten (Ted vander Knaap, wf) 07-06-2008 1 i Rietputten (Ted vander Knaap, wf) +

+


Flora en Fauna Volksbos Lickebaert, Rietputten en Omgeving: Monitoringverslag 2010-2012 Kevers (vervolg) Loopkevers 005 Gouden loopkever 006 Boktorren 007 Distelbok 008 Kleine Wespenboktor Bladhaantjes 009 Elzenhaantje 010 Berkenhaantje 011 012 Muntschildpadtor 013 014 Groen zuringhaantje

47

1995 2001 gevonden na 2001, voor het eerst 1996 Carabidae Carabus auratus + Pterostichus sp. Cerambycidae Agapanthia villosoviridescens Clytus arietis Chrysomelidae Agelastica alni + Altica aenescens Cassida sp. Cassida viridis Donacia sp. Gastrophysa viridula

015 Leliehaantje Lilioceris lilii 016 Bronzen wilgenhaantje Phyllodecta vitellinae + 017 Psylliodes sp. 018 Rode distelaardvlo Sphaeroderma rubidum Lieveheersbeestjes Coccinellidae 019 2-stippelig lieveheersbeestje Adalia bipunctata + 020 Wilgenlieveheersbeestje Chilocorus renipustulatus 021 7-stippelig lieveheersbeestje Coccinella septempunctata + 022 11-stippelig lieveheersbeestje Coccinella undecimpunctata + 023 Coccinellidae sp. 024 Veelkleurig Aziatisch lhb. Harmonia axyridis 025 2-stippelig veelkleurig lhb. Harmonia axyridis f. conspicua 026 4-stippelig zwart veelkl. lhb. Harmonia axyridis f. spectabilis 027 Oranjerood veelkleurig lhb. Harmonia axyridis f. succinea 028 14-stippelig lieveheersbeestje Propylea quatuordecimpunctata 029 Citroenlieveheersbeestje Psyllobora vigintiduopunctata Snuitkevers Curculionidae 030 Anthonomus conspersus 031 Elzensnuitkever Cryptorhynchus lapathi 032 Kleine eikelboorder Curculio glandium 033 Curculio sp. 034 Gevlekte distelsnuitkever Hadroplontus litura 035 Hypera sp. 036 Groene bladsnuitkever Phyllobius pomaceus + 037 Phyllobius sp. 038 Groene struiksnuitkever Polydrusus sericeus 039 Rhynchaenus testaceus 040 Sitona gressorius Waterroofkevers Dytiscidae 041 Dytiscidae indet. Kniptorren Elateridae 042 Dennenkniptor Ampedus balteatus 043 Ampedus cf. pomonae/pomorum 044 Elateridae indet. Watertorren Hydrophilidae 045 Grote spinnende watertor Hydrophilus piceus Wolkevers Lagriidae 046 Ruigkever Lagria hirta Bastaardweekschilden Malachiidae 047 Anthocomus coccineus Vuurkevers Pyrochroidae 048 Zwartkopvuurkever Pyrochroa coccinea 049 Roodkopvuurkever Pyrochroa serraticornis Bladsprietkevers Scarabaeidae 050 Zwarte veldmestkever Aphodius fossor + Aaskevers Silphidae 051 Krompootdoodgraver Nicrophorus vespillo + 052 Rimpelige aaskever Thanatophilus sinuatus + Kortschildkevers Staphylinidae 053 Staphylinidae indet.

+ 10-05-2009 1 i Rietputten (Uwe Kloss, wf) 2003 2005 15-03-2008 1 i Rietputten (Joram de Gans, wf) 03-07-2009 4 i Volksbos (Uwe Kloss, wf) 15-04-2009 2 i Volksbos (Joram de Gans, wf) 10-05-2009 1 i Rietputten (Uwe Kloss, wf) 19-08-2007 alle stadia Rietputten (Ted van der Knaap, wf) 20-04-2011 1 i Maassluisse Dijk (Wim Rozema) 03-07-2009 1 i Volksbos (Uwe Kloss, wf) 2002 + 24-03-2011 3 i Volksbos (Uwe Kloss, wf) + 21-09-2009 1 larve Rietputten (Uwe Kloss, wf) 2004 23-05-2008 1 i Volksbos (Ted vander Knaap, wf) 19-08-2007 1 i Rietputten (Ted vander Knaap, wf) 14-06-2008 1 i Volksbos (Ted vander Knaap, wf) 14-05-2010 1 i Volksbos (Hennie Zeij, wf) 06-04-2011 2 i Volksbos (Uwe Kloss, wf) 04-04-2008 1 i Volksbos (Uwe Kloss, wf) 04-05-2008 1 i Volksbos (Uwe Kloss, wf) 10-05-2009 1 i Rietputten (Uwe Kloss, wf) 08-04-2008 1 i Volksbos (Uwe Kloss, wf) 26-09-2008 1 i Volksbos (Uwe Kloss, wf) 08-04-2008 1 i Volksbos (Uwe Kloss, wf) 27-04-2009 1 i Volksbos (Uwe Kloss, wf) 14-05-2010 1 i Volksbos (Hennie Zeij, wf) 2002 09-10-2010 1 i Volksbos (Uwe Kloss, wf) 01-04-2011 1 i Volksbos (Uwe Kloss, wf) 10-05-2009 1 i Rietputten (Uwe Kloss, wf) 11-05-2009 1 i Rietputten (Uwe Kloss, wf) 07-06-2008 1 i Rietputten (Ted vander Knaap, wf) + 18-08-2009 1 i Volksbos (Jan Willem de Jong, wf) 19-08-2007 1 i Rietputten (Ted vander Knaap, wf) 2006 09-05-2007

+ 03-07-2009 1 i Rietputten (Uwe Kloss, wf)

Overige Insecten i = imago(‘s), w = op www.waarneming.nl, f = met foto(‘s)


001

Caenidae Caenis horaria

+


48


Overige insecten (vervolg)

1995 2001 gevonden na 2001, voor het eerst 1996

Gaasvliegen

Chrysopidae Chrysopa carnea + Oorwormen Forficulidae 003 Gewone oorworm Forficula auricularia Schorpioenvliegen Panorpidae 004 Schorpioenvlieg Panorpa communis 005 Panorpa sp. Sialidae 005 Elzenvlieg of Slijkvlieg Sialis cf. lutaria Kokerjuffers/schietmotten Trichoptera 006 Agrypnia pagetana 007 Limnephilus sp. 008 Mystacides longicornis 002

+ 16-10-2010 1 Volksbos (Ted vander Knaap, wf) 2003 23-05-2008 1 i Volksbos (Ted vander Knaap, wf) 18-04-2009 1 i Rietputten (Ted vander Knaap, wf) 20-04-2011 1 i Rietputten (Uwe Kloss, wf) 04-11-2007 1 i Rietputten (Ted vander Knaap, wf) 06-06-2008 1 i Rietputten (Ted vander Knaap, wf)

Overige Geleedpotigen i = imago(‘s), w = op www.waarneming.nl, f = met foto(‘s) SPINNEN – ARANEAE Kruisspinachtigen 001 Kruisspin 002 een Komkommerspin 003 Rietkruisspin Hangmatspinnen 004 005 Kruidhangmatspin Wolfspinnen 006 Tuinwolfspin 007 008 een Renspin Kraamwebspinnen 009 Kraamwebspin Springspinnen 010 Schorsmarpissa 011 Huiszebraspin 012 een Strekspin Krabspinnen 013

Araneidae Araneus diadematus Araniella sp. Larinioides cornutus Linyphiidae Linyphiidae indet. Neriene clathrata Lycosidae Pardosa amentata Pardosa sp. Philidromidae Philodromus sp. Pisauridae Pisaura mirabilis Salticidae Marpissa muscosa Salticus scenicus Tetragnathidae Tetragnatha sp. Thomisidae Xysticus sp.

excl. de plantengallen-veroorzakende soorten: zie gallenlijst

03-10-2010 1 Volksbos (Uwe Kloss, wf) 17-04-2011 1 Volksbos (Uwe Kloss, wf) 21-09-2009 1 i Rietputten (Uwe Kloss, wf) 21-09-2009 1 i Rietputten (Uwe Kloss, wf) 01-04-2011 1 Volksbos (Uwe Kloss, wf) 17-04-2011 1♂ i Volksbos (Uwe Kloss, wf) 03-10-2010 1 Volksbos (Uwe Kloss, wf) 07-06-2008 1 i Volksbos (Ted vander Knaap, wf) 14-05-2010 2 Volksbos (Hennie Zeij, wf) 03-10-2010 1 Volksbos (Uwe Kloss, wf) 24-03-2011 1 Volksbos (Uwe Kloss, wf) 21-09-2009 7 i Rietputten (Uwe Kloss, wf) 03-10-2010 1 Volksbos (Uwe Kloss, wf)

HOOIWAGENS – OPILIONES Phalangiidae Leiobunum rotundum

014

01-08-2010 20 Volksbos (Ted van der Knaap, wf)

PROSTIGMATE MIJTEN – PROSTIGMATA Fluweelmijten Trombidiidae 015 Fluweelmijt Trombidium holosericeum

18-03-2009 1 Rietputten (Uwe Kloss, wf)

TEKEN – IXODIDA Schildteken 016 Hondenteek


Ixodidae Ixodes ricinus

MILJOENPOTEN – DIPLOPODA 017 Diplopoda indet.


PISSEBEDDEN – ISOPODA 018

Isopoda indet.

07-04-2010 enkele bij ingang Volksbos

Gammaridae Gammarus sp.

22-09-2010 enkele in slootbagger bij ingang Volksbos

VLOKREEFTJES – AMPHIPODA 019

Weekdieren 1995 1996

2001


2010

TWEEKLEPPIGEN 001 Vijvermossel 002 Brede zwanenmossel Erwtenmossels 003 Gewone hoornschaal

Unionidae Anodonta anatina Anodonta cygnea Sphaeriidae Spaerium corneum

+ 2007


+

Flora en Fauna Volksbos Lickebaert, Rietputten en Omgeving: Monitoringverslag 2010-2012 Weekdieren (vervolg) 004 Gewone erwtenmossel 005 Scheve erwtenmossel 006 Glanzende erwtenmossel

1995 1996

2001


2010 + + +

Pisidium casertanum Pisidium subtruncatum Pisidium nitidum

LANDSLAKKEN-HUISJESSLAKKEN Carichiidae 007 Slanke dwergslak Carichium tridentatum Helicidae 008 Gewone tuinslak Cepaea nemoralis Cochlicopidae 009 Glanzende agaathoren Cochlicopa lubrica Patulidae 010 Boerenknoopje Discus rotundus Oxychilidae 011 Grote glansslak Oxychilus draparnaudi Succineidae 012 Gewone barnsteenslak Succinea putris Hygromiidae 013 Trochulus hispidus Gewone haarslak Valloniidae 014 Geribde jachthorenslak Vallonia costata

+ +

+ + + + 2005

+ + +

LANDSLAKKEN-NAAKTSLAKKEN Wegslakken Arionidae 015 Zwarte wegslak Arion hortensis 016 Grauwe wegslak Arion circumscriptus 017 Bos-wegslak Arion silvaticus 018 Egel-wegslak Arion intermedius 019 Gewone wegslak Arion rufus Agriolimacidae 020 Gevlekte akkerslak Deroceras reticulatum

+

+ + + + +

+

+

ZOETWATERSLAKKEN 021 Vijver-pluimdrager 022 Jenkins’ waterhoren 023 Kleine diepslak 024 Grote diepslak 025 Bronblaashoren Poelslakken 026 Moeraspoelslak 027 Ovale Poelslak 028 Gewone poelslak Posthorenslakken 029 Gewone schijfhoren 030 Draaikolkschijfhoren 031 Riempje 032 Traktorwieltje 033 Posthorenslak

Valvatidae Valvata piscinalis Hydrobiidae Potamopyrgus antipodarum Bithynidae Bithynia leachii Bithynia tentaculata Physidae Physa fontinalis Lymnaeidae Stagnicola palustris Radix balthica Lymnaea stagnalis Planorbidae Planorbis planorbis Anisus vortex Bathyomphalus contortus Gyraulus crista Planorbarius corneus

+ + + + +

+

+ + +

+ + +

+

+ + + + +

+

Overige Ongewervelden BLOEDZUIGERS - HIRUDINEA Hirudinidae 001 Onechte paardenbloedzuiger Haemopis sanguisuga

22-09-2010 1 in slootbagger bij ingang Volksbos

ZOETWATERBORSTELWORMEN - OLIGOCHAETA Regenwormen Lumbricidae 002 Regenworm Lumbricus terrestris

2001

Gallen op waardorganisme PADDENSTOELEN Platte tonderzwam 001 Tonderzwambreedvoetvlieg

type veroorzaker 1996 2001 na 2001, het eerst Ganoderma lipsiense Agathomyia wankowiczii

breedvoetvlieg

49

2012


50


Gallen (vervolg) op waardorganisme VAATPLANTEN Spaanse aak 002 Esdoornnerfhoekmijt 003 Esdoornviltmijt Gewone esdoorn 004 Esdoornhoornmijt 005 Gewone esdoornmijt Zwarte els 006 Elzenviltmijt 007 Elzenwratmijt 008 Grote elzenblaasschimmel Bijvoet 009 Bijvoetstengelgalmug Ruwe berk 010 Gewone berkenzaadgalmug Wilgenroosje 011 Wilgenroosjesbladgalmug Akkerdistel 012 Akkerdistelroest 013 Distelgalboorvlieg Eenstijlige meidoorn 014 Meidoornrozetgalmug Gewone es 015 Essenbloesemmijt 016 Essenbladnerfgalmug 017 Gewone essenbladvlo Kleefkruid 018 Walstrobladmijt 019 Kleefkruidgalmug Hondsdraf 020 Hondsdrafbeursjesgalmug Engels raaigras 021 Havermijt Veenwortel 022 Veenwortelgalmug Beklierde duizendknoop 022 Veenwortelgalmug Riet 023 Sigaargalvlieg Zomereik 024 Ramshoorngalwesp 025 Ananasgalwesp 026 Knikkergalwesp 027 Gerimpelde meeldraadgalwesp 028 Knoppergalwesp 029 Stompe kegelgalwesp 030 Rode erwtgalwesp 031 Grijze fluweelgalwesp 032 Galappelwesp 033 Eikenbuitenlobgalmug 034 Plaatjesgalwesp 035 Plaatjesgal 036 Oestergalwesp 037 Satijnknoopgalwesp 038 Dwergmeeldraadgalwesp 039 Lensgalwesp (lentic.) 040 Lensgalwesp (quercusb.) Robinia 041 Robiniagalmug Hondsroos 042 Rozenbladgalmug 042 Rozenmosgalwesp Egelantier 043 Rozenbladgalmug een Roos 044 Gestekelde rozengalwesp Ridderzuring 045 Ridderzuringluis 046 Zuring-rietroest Schietwilg 047 Schietwilgbladrandmijt 048 Schietwilgwratmijt 049 Gewone blaasbladwesp 050 Gewone wilgenroosjesgalmug 051 Wilgtopgalmug

type veroorzaker 1996 2001 na 2001, het eerst Acer campestre Aceria macrochela Aceria macrocheluserinea Acer pseudoplatanus Aceria macrorhyncha macrorhyncha Aceria pseudoplatani Alnus glutinosa Acalitus brevitarsus Eriophyes laevis laevis Taphrina tosquinetii Artemisia vulgaris Rhopalomyia baccarum Betula pendula Semudobia betulae Chamerion angustifolium Dasineura kiefferiana Cirsium arvense Puccinia punctiformis Urophora cardui Crataegus monogyna Dasineura crataegi Fraxinus exelsior Aceria fraxinivora Dasineura fraxini Psyllopsis fraxini Galium aparine Cecidophyes galii Dasineura aparines Glechoma hederacea Rondaniola bursaria Lolium perenne Steneotarsonemus spirifex Persicaria amphibia Wachtliella persicariae Persicaria lapathifolia Wachtliella persicariae Phragmites australis Lipara lucens Quercus robur Andricus aries Andricus foecundatrix Andricus kollari Andricus quadrilineatus Andricus quercuscalisis Andricus rhyzomae f.nodifex Cynips divisa Cynips longiventris Cynips quercusfolii Macrodiplosis pustularis Neuroterus albipes Neuroterus albipes f. laeviusculus Neuroterus anthracinus Neuroterus numismalis Neuroterus politus Neuroterus quercusbaccarum f .lenticularis Neuroterus q. f. quercusbaccarum Robinia pseudacacia Obolodiplosis robiniae Rosa canina Dasineura rosae Diplolepis rosae Rosa rubiginosa Dasineura rosae Rosa sp. Diplolepis nervosa Rumex obtusifolius Aphis rumicis Puccinia phragmitidis Salix alba Aculus magnirostris Aculus tetanothrix Pontania proxima Rabdophaga rosaria Rabdophaga terminalis

galmijt galmijt

2006 2010

galmijt galmijt

+ 2009

galmijt galmijt schimmel

2009 + 2007

galmug

2011

galmug

2003

galmug

2003

schimmel boorvlieg

+

+ 2011

galmug

2011

galmijt galmug bladvlo

+ + +

galmijt galmug

+

2005

galwesp

2002

loopmijt

+

galmug

+

+

galmug

2011

galvlieg

2005

galwesp galwesp galwesp galwesp galwesp galwesp galwesp galwesp galwesp galmug galwesp galwesp galwesp galwesp galwesp galwesp galwesp

2012 + +

+ + 2008 2009 + + + + 2011 2011

+ 2009 2009 2009 + 2009

galmug galmug galwesp

2007 + +

galmug

+ + +

galwesp

2003

bladluis schimmel

2011 2009

galmijt galmijt bladwesp galmug galmug

2009 + +

+ + + 2007


Flora en Fauna Volksbos Lickebaert, Rietputten en Omgeving: Monitoringverslag 2010-2012 Gallen (vervolg) op waardorganisme 052 Wilgenbezemmijt Boswilg 053 Wilgblaasbladwesp Grauwe wilg 054 Geoorde wilgbladgalmug 055 Grote wilgwratgalmug 056 Grauwe wilgbladrolwesp 057 Grauwe wilgplooibladwesp 053 Wilgblaasbladwesp 058 Grauwe wilgbladwesp Bittere wilg 059 Katwilgbladwesp Schietwilg x Kraakwilg 047 Schietwilgbladrandmijt 060 Gewone wilgrandbladgalmug 049 Gewone blaasbladwesp Amandelwilg 061 Amandelwilgblaasbladwesp 062 Gewone wilgrozetgalmug Katwilg 060 Gewone wilgrandbladgalmug 063 Katwilgbladrandwesp Gewone paardebloem 064 Paardenbloemvlekgalmug Grote brandnetel 065 Brandnetelbladgalmug 066 Brandnetelroest Rode Waterereprijs 067 Viltsnuitkever

Stenacis triradiatus Salix caprea Pontania bridgmanii Salix cinerea Dasineura auritae Iteomyia major Phyllocolpa leucaspis Phyllocolpa prussica Pontania bridgmanii Pontania pedunculi Salix purpurea Pontania viminalis Salix x rubens Aculus magnirostris Dasineura marginemtorquens Pontania proxima Salix triandra Pontania triandrae Rabdophaga heterobia Salix viminalis Dasineura marginemtorquens (ook 1997) Phyllocolpa scotaspis Taraxacum officinale Cystophora taraxaci Urtica dioica Dasineura urticae Puccinia caricina Veronica catenata Gymnetron villosulum

type veroorzaker 1996 2001 na 2001, het eerst galmijt 2005 bladwesp

+

galmug galmug bladwesp bladwesp bladwesp bladwesp

+

bladwesp

+ 2011 2011 2011

+ + +

galmijt galmug bladwesp

2011 2011 2011

bladwesp galmug

2003 +

galmug bladwesp

+ 2005

galmug

+

galmug schimmel

+

snuitkever

+ 2003 2010


51

Flora en Fauna van het Volksbos Lickebaert, de Rietputten en Omgeving Monitoringverslag

Recommend Documents