In dit projectje krijg je geen les, maar GEEF je zelf les. De leerkracht zal jullie natuurlijk ondersteunen.
Dit zelf lesgeven noemen we:
Flipping the classroom
2
Hoe gaan we te werk?
1. Je krijgt of kiest een thema. 2.Je mag dit in groep in de klas en thuis voorbereiden. 3. Meestal krijg je al extra informatie bij het thema zelf. Je mag dit gebruiken, maar ga ook zelf op zoek. 4. Je presentatie stuur je naar de leerkracht zodat die dit thuis kan bekijken en feedback geven. 5. Je brengt dit naar voor zodat je klasgenoten het kunnen begrijpen. 6. Je brengt dit zo leuk mogelijk, dus gebruik een powerpoint, filmpjes, tekeningen, ... 7. Maak ook een didactisch model. 8. Zorg ervoor dat tijdens je lesje de ganse klas jullie thema bij aanvult in dit projectboekje.
Probeer telkens te achterhalen wat de invloed is op de mens (gezondheid), milieu (onze planeet), maatschappij (economie, geld). Dit noemen we de drie P’s People, Planet, Profit
Wij gebruiken energie steeds in een vorm (beweging, licht, warmte en elektrische energie) en deze komen steeds van een energiebron (brandstoffen, water, wind, zon, ...). Tussen bron en vorm gebeurd er bijna altijd een (energie) omzetting. Geef bij elk thema ook een energieomzetting Dit is de basis voor onze “Flipping te classroom” energiethema’s. www.klimaat.be/nl/bronnen.html www.energievoorzieningen.nl 3
1. Thema fossiel brandstoffen Zoek op: Fossiel: ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… Miljoenen jaren geleden afgestorven planten, dieren en micro-organismen zijn onder de bodem terechtgekomen en hebben steenkool (land) en aardolie (zee) gevormd. Uit deze aardolie kan men door distillatie petroleum bekomen.
Aardolie oppompen
Aardolie tot petroleum raffineren
Het nadeel van fossiele brandstoffen is dat ze miljoenen jaren geleden ontstaan zijn. In die tijd was er geen industrie, alleen groen voor de Dinosaurus. Koolstofdioxide werd opgenomen door planten en omgezet in plantaardig weefsel. In de loop van miljoenen jaren werd dit plantaardig materiaal omgezet in koolwaterstof verbindingen zoals turf, bruinkool, steenkool, olie en aardgas. Deze eeuw kenmerkt zich door al deze energiebronnen in een relatief korte tijd te verbruiken. Door het gebruik van deze energie komen er grote hoeveelheden CO2 vrij. Op zich is daar niets mis mee, want CO2 zal uiteindelijk vanzelf wel weer eens worden omgezet in nieuwe steenkool, olie en gas. Jammer genoeg duurt dit proces een paar miljoen jaren. Het probleem is dat wij niet zolang kunnen wachten. 4
Invloed op: People: ............................................................................................................... Planet: ............................................................................................................... Profit: ............................................................................................................... Energieomzetting ............................................
............................................ Verlies: ……………………
Evaluatie: energiebronnen - energieomzetting Na een onderzoek soorten energiebron toelichten Ik De leraar Voorbeelden van voor- en nadelen van energiebronnen geven Ik De leraar Een energieomzetting geven Ik De leraar Aantonen dat nuttige energie verloren gaat
Zeer zwak Niet toegelicht
zwak Toegelicht
Geen voor-of nadelen gegeven
Enkel voor- of nadeel gegeven
Geen energieomzetting gegeven
Geen energieverlies naar thema gegeven
goed Toegelicht met presentatie
Zeer goed Toegelicht met presentatie en didactisch model
1 voorbeeld van voor- en nadelen gegeven
Telkens 2 voorbeelden van voor- en nadelen gegeven
Energieomzetting gegeven
Een energieverlies naar thema gegeven
Ik De leraar
5
2. Thema broeikaseffect en negatieve gevolgen brandstofontginning Zoek op: Wat is het broeikaseffect? Tip: Zoek op het internet en voeg je documentatie bij op een apart A4 blad. ................................................................................................................... ................................................................................................................... ................................................................................................................... www.milieuloket.nl
IMPACT OP ONZE MAATSCHAPPIJ!!!! Het verbranden van de olie als eindproduct is schadelijk voor de aarde, maar zelfs het ontginnen ervan heeft grote invloed op ons leven. Het boren naar olie houdt grote gevaren in.
Wat was Deepwater Horizon?
Wat gebeurde er met Deepwater Horizon op 20 april 2010?
Deepwater Horizon: ................................................................................................. 20 april 2010: ............................................................................................................ Het antwoord op bovenstaande vragen hebben grote gevolgen voor het milieu, bespreek dit eens in groep. Zoek met je groep naar een oplossing voor de ontsnapte 6
olie bij zo’n milieuramp en stel dit eens voor aan de ganse klas. Invloed op: People: ............................................................................................................... Planet: ............................................................................................................... Profit: ............................................................................................................... Energieomzetting ............................................ Verlies: …………………..
............................................
Evaluatie: energiebronnen - energieomzetting Voorbeelden van voor- en nadelen van energiebronnen geven Ik De leraar Een energieomzetting geven Ik De leraar Aantonen dat nuttige energie verloren gaat
Zeer zwak Geen voor-of nadelen gegeven
Geen energieomzetting gegeven
Geen energieverlies naar thema gegeven
zwak Enkel voor- of nadeel gegeven
goed 1 voorbeeld van voor- en nadelen gegeven
Zeer goed Telkens 2 voorbeelden van voor- en nadelen gegeven
Energieomzetting gegeven
Een energieverlies naar thema gegeven
Ik De leraar
7
3. Thema elektriciteit opwekken op de klassieke manier Elektriciteit wordt nog altijd voor het merendeel opgewekt in elektriciteitscentrales. a. klassieke centrale Om elektriciteit op te wekken worden kolen, aardgas en aardolie verbrand. Door verbranding komt er via een grote schoorsteen CO2 in de lucht, de warmte wordt gebruikt om water te verhitten tot stoom. Deze stoom wordt door buizen geleid en met grote kracht tegen de bladen van een turbine geblazen. De turbine gaat daardoor draaien en zet een grote magneet in werking, de magneet zit in een grote spoel met koperdraad. Doordat de magneet ronddraait, wordt er in de koperdraad een elektrische stroom opgewekt.
De spoel met magneet wordt de generator (meer specifiek een alternator) genoemd. 8
Deze magneet in combinatie met de turbine kun je vergelijken met een fietsdynamo.
Turbine
Generator
Het warme water wordt afgekoeld in koeltorens om terug kunnen te gebruiken. Deze koeltorens produceren enkel maar onschadelijke waterdamp. De elektriciteit komt via hoogspanningskabels in onze huizen terecht. b. kerncentrale Het principe van een kerncentrale is hetzelfde als een klassieke centrale, alleen worden er geen fossiele brandstoffen verbrand. Bij een kerncentrale wordt stoom gemaakt met kernenergie.
9
Wat is nu kernenergie? Het woord zegt het zelf: Dit is energie die vrijkomt bij het splitsen van atoomkernen. Hiervoor gebruikt men uranium atomen uit uraniumerts. Zoek op Uranium: ……………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………… Bij dit proces komt er ook veel warmte vrij en heeft men geen CO2 vorming. Een emmer uranium = een heel voetbalveld steenkool Zoek op Wat is er zo gevaarlijk aan kernafval: ………………………………….. .……………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………. Zelfs al zit de reactor in een betonnen bunker, toch kan het nog fout gaan.
Zoek op (voeg documentatie bij op een apart A4 blad) Fukushima: ……………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………
10
Invloed op: People: ............................................................................................................... Planet: ............................................................................................................... Profit: ............................................................................................................... Energieomzetting ............................................
............................................ Verlies: ………………………..
Evaluatie: energiebronnen - energieomzetting Na een onderzoek soorten energiebron toelichten Ik De leraar Voorbeelden van voor- en nadelen van energiebronnen geven Ik De leraar Een energieomzetting geven Ik De leraar Aantonen dat nuttige energie verloren gaat
Zeer zwak Niet toegelicht
zwak Toegelicht
Geen voor-of nadelen gegeven
Enkel voor- of nadeel gegeven
Geen energieomzetting gegeven
Geen energieverlies naar thema gegeven
goed Toegelicht met presentatie
Zeer goed Toegelicht met presentatie en didactisch model
1 voorbeeld van voor- en nadelen gegeven
Telkens 2 voorbeelden van voor- en nadelen gegeven
Energieomzetting gegeven
Een energieverlies naar thema gegeven
Ik De leraar
11
4. Thema transport elektriciteit van opwekking tot bij gebruiker Om de elektriciteit van de centrale zonder teveel verliezen tot bij ons thuis te transporteren past men de spanning op verschillende delen van het (hoogspanningsnet) voortdurend aan. Opdracht: Hieronder zie je een schema van het elektriciteitstransport, zoek de verschillen in spanning eens op.
1 : ………………………. volt. 2 : ………………………. volt 3 : ………………………. volt 4 : ………………………. volt 5 : ………………………. volt 6 : ………………………. volt
De spanning van elektriciteit drukken we uit in volt (v), vanwaar komt deze eenheid?
Leg aan de hand van voorbeelden aan de klas uit welke grootheden nog bestaan, gebruik de infofiches.
12
Invloed op: People: ............................................................................................................... Planet: ............................................................................................................... Profit: ............................................................................................................... Energieomzetting ............................................
............................................ Verlies: ……………………
Evaluatie: energiebronnen -energieomzetting Definiëren basisgrootheden (spanning, stroomsterkte, vermogen) Ik De leraar Een energieomzetting geven Ik De leraar Aantonen dat nuttige energie verloren gaat
Zeer zwak Definieer geen grootheid
Geen energieomzetting gegeven
Geen energieverlies naar thema gegeven
zwak Definieer 1 grootheid (met voorbeeld)
goed Definieer 2 grootheden (met voorbeeld)
Zeer goed Definieer 3 grootheden (met voorbeeld)
Energieomzetting gegeven
Een energieverlies naar thema gegeven
Ik De leraar
13
5. Thema groene energie: water Vroeger gebruikten onze voorouders de watermolen om graan de malen, wij gebruiken de kracht van het water om elektriciteit te maken. Hier laat men de generator draaien door middel van water.
Er zijn een aantal manieren om de kracht van het water te gebruiken. 1. Stuwdam We dammen een rivier af en gebruiken dan de kracht van het water in het stuwmeer.
14
2. Snelstromende rivier We plaatsen een waterrad op de rivier en laten zo de generator draaien.
3. Waterpompcentrale We maken gebruik van een hoog en een lager gelegen meer. Overdag laten we het water van het hoge meer naar het lage meer stromen via een turbine en een generator = productie van elektriciteit. ’s Nachts pompen we het water terug van het lager gelegen meer naar het hoog gelegen meer = verbruik van elektriciteit.
Zoek op - Hebben we zo een pompcentrale in België? ……………… - Indien ja, waar dan wel? ……………………………………………….. - Waarom pompen we het water ’s nachts naar boven en niet overdag? ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… 15
Invloed op: People: ............................................................................................................... Planet: ............................................................................................................... Profit: ............................................................................................................... Energieomzetting ............................................
............................................ Verlies: …………………..
Evaluatie: energiebronnen - energieomzetting Na een onderzoek soorten energiebron toelichten Ik De leraar Voorbeelden van voor- en nadelen van energiebronnen geven Ik De leraar Een energieomzetting geven Ik De leraar Aantonen dat nuttige energie verloren gaat
Zeer zwak Niet toegelicht
zwak Toegelicht
Geen voor-of nadelen gegeven
Enkel voor- of nadeel gegeven
Geen energieomzetting gegeven
Geen energieverlies naar thema gegeven
goed Toegelicht met presentatie
Zeer goed Toegelicht met presentatie en didactisch model
1 voorbeeld van voor- en nadelen gegeven
Telkens 2 voorbeelden van voor- en nadelen gegeven
Energieomzetting gegeven
Een energieverlies naar thema gegeven
Ik De leraar
16
6. Thema groene energie: wind Elektriciteit kan ook milieuvriendelijker opgewekt worden. Windmolens Vroeger gebruikten onze voorouders de windmolen om graan te malen of water te pompen, wij gebruiken de kracht van de wind om elektriciteit te maken. Hier laat men de generator draaien door middel van wind.
Opdracht Bij windenergie hebben we niet te maken met uitstoot van CO2 of afval. Toch zijn er enkele nadelen, probeer er eens een paar te vinden. - ……………………………………………………………………… - ……………………………………………………………………… 17
Invloed op: People: ............................................................................................................... Planet: ............................................................................................................... Profit: ............................................................................................................... Energieomzetting ............................................
............................................
Verlies: ………………………….. Evaluatie: energiebronnen - energieomzetting Na een onderzoek soorten energiebron toelichten Ik De leraar Voorbeelden van voor- en nadelen van energiebronnen geven Ik De leraar Een energieomzetting geven Ik De leraar Aantonen dat nuttige energie verloren gaat
Zeer zwak Niet toegelicht
zwak Toegelicht
Geen voor-of nadelen gegeven
Enkel voor- of nadeel gegeven
Geen energieomzetting gegeven
Geen energieverlies naar thema gegeven
goed Toegelicht met presentatie
Zeer goed Toegelicht met presentatie en didactisch model
1 voorbeeld van voor- en nadelen gegeven
Telkens 2 voorbeelden van voor- en nadelen gegeven
Energieomzetting gegeven
Een energieverlies naar thema gegeven
Ik De leraar
18
7. Thema groene energie: zon De zon is onze grootste energiebron. - de zon laat bomen en planten groeien = ze zorgt voor ons voedsel (chemische energie) - de zon zorgt voor onze seizoenen en weersomstandigheden ( licht, wind en water) - de zon zorgt voor warmte = een aangenaam leefklimaat - de zon is zelfs de oorsprong van onze fossiele brandstoffen = ze liet miljoenen jaren geleden de planten, dieren en organismen leven die de basis vormen van steenkool, aardolie, aardgas, … Hoe gebruiken we de zon? 1. Warmte We kunnen de zonnewarmte gebruiken, dit doen we dan met een zonneboiler. Met de warmte van de zon warmen we dan water op dat we thuis kunnen gebruiken. (dit is niet van toepassing op onze tuinlamp, meer uitleg in het projectje “zonnebarbecue” of “zonneoven”)
www.ruimtevoorzon.nl 19
2. Licht We kunnen ook het zonlicht gebruiken. Een zonnecel is een apparaat dat is ontworpen om elektrische energie uit zonlicht te halen. Zonnecellen worden gebruikt in plaats van batterijen in instrumenten zoals satellieten en calculators. Deze apparaten kunnen zonnecellen gebruiken omdat ze of altijd in het zonlicht zijn, zoals satellieten, of slechts een kleine hoeveelheid energie nodig hebben, zoals calculators.
Toch een nadeel: Zelfs een zonnecel kan defect raken en defecte zonnecellen zijn zeer moeilijk milieuvriendelijk te verwerken. Opdracht Schrijf hier een aantal toepassingen die gebruik maken van zonne-energie. - …………………………………………………………………… - ……………………………………………………………………
20
Invloed op: People: ............................................................................................................... Planet: ............................................................................................................... Profit: ............................................................................................................... Energieomzetting ............................................
............................................
Verlies: ……………………… Evaluatie: energiebronnen - energieomzetting Na een onderzoek soorten energiebron toelichten Ik De leraar Voorbeelden van voor- en nadelen van energiebronnen geven Ik De leraar Een energieomzetting geven Ik De leraar Aantonen dat nuttige energie verloren gaat
Zeer zwak Niet toegelicht
zwak Toegelicht
Geen voor-of nadelen gegeven
Enkel voor- of nadeel gegeven
Geen energieomzetting gegeven
Geen energieverlies naar thema gegeven
goed Toegelicht met presentatie
Zeer goed Toegelicht met presentatie en didactisch model
1 voorbeeld van voor- en nadelen gegeven
Telkens 2 voorbeelden van voor- en nadelen gegeven
Energieomzetting gegeven
Een energieverlies naar thema gegeven
21
8. Thema groene energie: andere bronnen
Er zijn nog andere milieuvriendelijke manieren om elektriciteit te maken.
Opdracht Zoek er eens een paar op. - ………………………………………………………………………. - ………………………………………………………………………. - ……………………………………………………………………….
www.duurzame-energie.pagina.nl
22
Invloed op: People: ............................................................................................................... Planet: ............................................................................................................... Profit: ............................................................................................................... Energieomzetting ............................................
............................................
Verlies: ………………… Evaluatie: energiebronnen-energieomzetting
Na een onderzoek soorten energiebron toelichten Ik De leraar Voorbeelden van voor- en nadelen van energiebronnen geven Ik De leraar Een energieomzetting geven Ik De leraar Aantonen dat nuttige energie verloren gaat
Zeer zwak Niet toegelicht
zwak Toegelicht
Geen voor-of nadelen gegeven
Enkel voor- of nadeel gegeven
Geen energieomzetting gegeven
Geen energieverlies naar thema gegeven
goed Toegelicht met presentatie
Zeer goed Toegelicht met presentatie en didactisch model
1 voorbeeld van voor- en nadelen gegeven
Telkens 2 voorbeelden van voor- en nadelen gegeven
Energieomzetting gegeven
Een energieverlies naar thema gegeven
Ik De leraar
23
9. Thema chemische energie: batterijen Batterijen zijn niet meer weg te denken uit ons dagelijkse leven, ze slaan energie (elektriciteit) op een draagbare manier op. Kijk er de informatiefiche over de zuil van volta eens op na. Opdracht Geef eens voorbeelden van het gebruik van batterijen. - …………………………………………………………. - …………………………………………………………. - …………………………………………………………. Invloed op: People: ............................................................................................................... Planet: ............................................................................................................... Profit: ...............................................................................................................
Energieomzetting ............................................
............................................
Verlies: ……………………
24
Evaluatie: energiebronnen-energieomzetting
Na een onderzoek principe van een batterij toelichten Ik De leraar Voorbeelden van voor- en nadelen van energiebronnen geven Ik De leraar Een energieomzetting geven Ik De leraar Aantonen dat nuttige energie verloren gaat
Zeer zwak Niet toegelicht
zwak Toegelicht
Geen voor-of nadelen gegeven
Enkel voor- of nadeel gegeven
Geen energieomzetting gegeven
Geen energieverlies naar thema gegeven
goed Toegelicht met presentatie
Zeer goed Toegelicht met presentatie en didactisch model
1 voorbeeld van voor- en nadelen gegeven
Telkens 2 voorbeelden van voor- en nadelen gegeven
Energieomzetting gegeven
Een energieverlies naar thema gegeven
Ik De leraar
25